†... τί ήταν αυτό, το οποίον οδήγησε τον Μέγα Αντώνιον εις την ανίαν; Στην ακηδία; Η ανισόρροπος χρήσις τού χρόνου! Τι σημαίνει αυτό; Όλη την ημέρα του την περνούσε στην προσευχή. Αγαπητοί, μου, ένας Μέγας Αντώνιος κι έφτασε εις αυτήν την κατάσταση! Μερικοί άνθρωποι, που θα νόμιζαν ότι θα έπρεπε να κάνουν πάντα προσευχή, απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ -όχι κατά το “αδιαλείπτως προσεύχεσθε”, δεν είναι αυτή η περίπτωση- αλλά να στέκομαι μπροστά στις εικόνες μου και να κάνω προσευχή. Θα φτάσω να κουραστώ! Θα φτάσω να μπουχτίσω! Και τότε υπάρχει ο μέγας κίνδυνος να κλωτσήσω!
Αυτό είναι σ’ όλα τα πράγματα! Θά ‘λεγα ένα ωραίο γεύμα, που αποτελείται από κρέας, είναι, βεβαίως, πολύ ωραίο! Όταν, όμως, τρώγω κάθε μέρα κρέας, θα βλέπω χορτάρια, θα βλέπω τις κατσίκες να τρώνε τα χόρτα και θα τις ζηλέψω, θέλοντας να σκύψω, να φάω εγώ χορτάρι, γιατί εμπούχτισα ο κρέας! Σημαίνει ότι δεν μπορεί ο χρόνος μου να είναι μονότροπος. Δεν μπορώ να χρησιμοποιώ πάντα το ίδιο πράγμα! Δεν μπορώ! Πρέπει, λοιπόν, να οργανώσω τον χρόνο μου, εις τρόπον, ώστε να τον χρησιμοποιώ καταλλήλως και να μη φθάσω να κουραστώ!
Οι Πατέρες τής ερήμου είχαν χωρίσει το εικοσιτετράωρό τους στα εξής τέσσερα κομμάτια (εκτός από τον ύπνο): 1. στη μελέτη, 2. στην προσευχή, 3. στην εργασία και 4. εις την ψυχαγωγία. Προσέξτε. Μελετάμε ένα κομμάτι από ένα βιβλίο (Αγία Γραφή ή Πατερικό) Κουραστήκαμε, το αφήνουμε! Πιάνουμε την προσευχή. Κουραστήκαμε, την αφήνουμε! Πιάνουμε την εργασίαν. Τι εργασία; Χειρωνακτική. Θα πάω να σκάψω, θα πάω να ποτίσω, θα κάνω “ψαθί”, όπως έκαναν εδώ οι Ασκητές τής ερήμου (που έκαναν καλάθια και τα πωλούσαν και ζούσαν με τον τρόπον αυτόν). Και η ψυχαγωγία; Η ψυχαγωγία είναι και η ψαλμωδία. Για τους Ασκητάς ήταν τότε. Η ψαλμωδία. Ακόμη και μια συντροφιά με τους άλλους. Ο Μέγας Αντώνιος -αναφέρεται εδώ, στο Γεροντικό- έπαιζε κάπου-κάπου με τους γύρω μοναχούς εκεί! Έπαιζε! Έπαιζε! Έτσι κατάλαβε, από τότε που τού παρουσίασε ο Θεός, με το όραμα εκείνο, με την εικόνα εκείνη τού Αγγέλου, που έκανε προσευχή και πλεξούδα, προσευχή και πλεξούδα, ότι έπρεπε να εναλλάσσει αυτά τα πράγματα στη ζωή του! Έτσι, όταν έχουμε μία ποικιλία ενασχολήσεων, δεν κουραζόμαστε!
Θα μπορούσα, όμως, αγαπητοί μου, να χωρίσω αυτά όλα, που σας είπα, σε δυο κομμάτια. Είναι αυτό το μεγάλο λάθος, που δεν έχει προσέξει ο κόσμος και -ιδιαίτερα- η εποχή μας. Είναι η διανοητική ενασχόληση και η χειρωνακτική. Οι αρχαίοι Έλληνες τό ‘χαν προσέξει αυτό. Τουλάχιστον αρκετοί απ’ αυτούς, αν όχι όλοι, (διότι τη χειρωνακτική εργασία τη θεωρούσαν ότι δεν ήταν αρμοδία διά τούς ελευθέρους ανθρώπους -πλάνη, φοβερή πλάνη, διαστροφή τής πραγματικότητας-) όμως αρκετοί σοφοί, ένας από τους οποίους και ο Ξενοφών, είχαν εκτιμήσει αυτή την ισορροπία διανοητικής ενασχολήσεως και χειρωνακτικής εργασίας:
Ένας, ο οποίος δουλεύει μελετώντας, θα πρέπει να βγει έξω και να σκάψει, να κάνει ένα χειροτέχνημα, μια δουλειά με τα χέρια του. Και, αντίστροφα, ένας, ο οποίος ασχολείται με μία χειρωνακτικήν εργασίαν, έχει ένα επάγγελμα χειρωνακτικό, πρέπει να ασχολείται και με τη μελέτη και με τη διανόησή του, γενικά με το μυαλό του. Είναι πάρα πολύ σπουδαίο αυτό. Αυτό δεν τό ‘χουμε καταλάβει. Πρέπει, λοιπόν, να δημιουργούμε αυτή την ισορροπία. Εσείς οι κυρίες έχετε δουλειές. Μην πείτε “με πνίγουν πάντα οι δουλειές”. Θα σας κουράσουν γρήγορα! Αν βρίσκετε κάποιον χρόνο να μελετάτε -προσέξτε, να μελετάτε- και να προσεύχεστε, αυτό θα σας βοηθήσει πάρα πολύ! Από ‘δώ, πάλι, από τους κυρίους, όσοι κάνουν διανοητική εργασία βρείτε τον τρόπον να κάνετε λίγη δουλειά με τα χέρια σας! Θα σας δώσει πάρα πολλή χαρά ! Ασχοληθείτε με το σπίτι σας, με τον κήπο σας ή κάντε χειρωνακτική εργασία, ασχοληθείτε με τη μελέτη κάποιαν ώρα, με την προσευχή! Όλ’ αυτά φέρνουν, όπως σας είπα, αυτήν την ισορροπία και, έτσι, εξοστρακίζουμε την πλήξη, από την οποίαν πάσχει ο σύγχρονος άνθρωπος και το αδιέξοδό του. Βέβαια, πρέπει να σας πω ότι, αν θα βάλουμε κάποιο πρόγραμμα, μπορούμε να βάλουμε, αν θέλουμε!
Προσέξτε, όμως, κάτι: υπάρχει ένας κίνδυνος! Ο άνθρωπος δεν ξέρω τι παθαίνει! Είναι ο πεπαλαιωμένος άνθρωπος, όπως θέλετε πάρτε το. Απολυτοποιεί, πολλές φορές, τις καταστάσεις και τα πράγματα, Έτσι, μπορεί να φθάσει κάποτε να κάνει αφεντικό του το πρόγραμμα και δούλος αυτού τού αφεντικού, που λέγεται “πρόγραμμα”, να γίνει ο ίδιος. Και να γίνει δούλος αυτού τού προγράμματος. Να πει: “απ’ αυτή την ώρα έως εκείνη την ώρα έχω αυτό. Από αυτή την ώρα έως εκείνη την ώρα έχω εκείνο”. Και, τότε, αν δει για μια στιγμή ότι δεν τα βγάζει πέρα, αν στριμώχνεται -όπως ο δούλος εκείνος, που πρέπει ν’ ανταποκριθεί στο αφεντικό του, για να το ευχαριστήσει το αφεντικό του. Αγαπητοί μου, το πρόγραμμα δεν είναι το αφεντικό μας. Εμείς είμαστε τα αφεντικά. Το Σάββατο έγινε για μας! Δε γινήκαμε εμείς για το Σάββατο! Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί αφεντικό μας, Είμαστε κύριοι πάντων! Και του προγράμματος, συνεπώς! Θα πρέπει το πρόγραμμα να μας υπηρετήσει! Θα πρέπει, απλώς, να κάνουμε μία χοντρική κατανομή τού χρόνου μας, να λέμε ότι “θ’ ασχοληθούμε με αυτά”. Τώρα, αν το ένα πάει λιγάκι πιο πέρα και το άλλο λίγο λιγότερο, χάλασε ο κόσμος; Αν πρέπει κάποτε να μη γίνει κάτι από αυτά, χάλασε ο κόσμος; Αν σας έτυχε κάτι το έκτακτο, θα πούμε “ξέρετε, λυπούμαι πολύ, αλλά έχω ένα πρόγραμμα, αλλιώτικα δεν μπορώ ν’ ανταποκριθώ σ’ εκείνο, το οποίο μού λέτε”, χάλασε ο κόσμος; Αν το αφήσουμε αυτό και κοιτάξουμε αυτό, που ζητάει ο άλλος άνθρωπος; Μην απολυτοποιούμε το πρόγραμμα! Μη γινόμαστε δούλοι καταστάσεων! Δεν πρέπει.
Έτσι, ο Μέγας Αντώνιος έρχεται, αγαπητοί μου, να μας βοηθήσει, με τον τρόπον αυτόν, που κατεγράφη (ασφαλώς το διηγήθηκε στους άλλους μοναχούς), βεβαίως, από τους συλλογείς αυτών των αποφθεγμάτων, για να μας βοηθήσει κι εμάς (να καταλάβουμε) πώς πρέπει να χρησιμοποιούμε τον χρόνο μας. Πώς πρέπει να κινούμεθα, για να μη φθάσουμε σ’ αυτή την πλήξη!
Οι άνθρωποι σήμερα, όπως σας είπα προηγουμένως -και θα το επαναλάβω- βλέπετε ότι δεν είναι ευχαριστημένοι από τη ζωή τους. Θα μου πείτε “έχουνε τόση ψυχαγωγία, έχουνε και πολύ λίγη εργασία”! Ναι, αλλά έχουνε μελέτη Αγίας Γραφής; Έχουνε προσευχή; Όπως θα μπορούσε να κουράσει μόνη η προσευχή, έτσι θα μπορούσε να κουράσει και μόνη η εργασία και η ψυχαγωγία, χωρίς προσευχή και χωρίς μελέτη! Γι΄ αυτό σήμερα οι άνθρωποι έχουν αυτή την πλήξη! Γι’ αυτό σήμερα οι άνθρωποι είναι κουρασμένοι! Γυρεύουν αλλά δεν ξέρουν τι ζητούν! Και γυρεύουν εκείνο που τους λείπει. Είναι αυτό: μια όμορφη και σωστή κατανομή τού χρόνου σε όλες αυτές τις ενασχολίες. Εκείνα, που, πραγματικά, τρέφουν και την ψυχή και το σώμα. Όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή! Όχι μόνο την ψυχή αλλά και το σώμα! Και που γυμνάζουν και την ψυχή και το σώμα! Όλ’ αυτά είναι πολύ σπουδαία.
Έτσι γίνεται σωστός ο άνθρωπος και φέρνει μια ισορροπία των δυνάμεών του : των ψυχικών και των σωματικών. Αλλά και στην ψυχή του έχει ισορροπία δυνάμεων και διανοητικών και συναισθηματικών και βουλητικών. Έτσι, ο άνθρωπος, όταν κινείται μέσα σ’ αυτή την ισορροπία, είναι δυνατόν να μην είναι ευχαριστημένος; Πρέπει να είναι ευχαριστημένος! Ε, γι’ αυτό, λοιπόν, θα σας έλεγα, αγαπητοί μου, τ’ αποφθέγματα, που είναι τόσο όμορφα, είναι τόσο ζωντανά κι έρχονται να μας βοηθήσουν τόσο πολύ, ας τα μελετούμε!
Είναι η έρημος, πραγματικά, το σχολείον τής ενδοσκοπήσεως και της τελειοποιήσεως του ανθρώπου! Μας βοηθούν αυτά όλα τα προϊόντα τής ερήμου, αν κι έχουνε μια φαινομενικήν απλοϊκότητα, έχουν, όμως, όπως σάς είπα, πάρα πολλή σοφία, να δούμε τι είμαστε και τι μας λείπει. Οι άνθρωποι αυτοί, για να μείνουν στην έρημο, βρίσκαν κάτι άλλο. Δεν τό ‘βρισκαν αυτό το κάτι άλλο, όταν έμενα εις τις πόλεις! Αποτελεί για μας μυστήριο η παρουσία αυτών των ανθρώπων στην έρημο! Πώς έζησαν; Τι μπορούσε η έρημος να τους δώσει; Βλέπω -και μου φαίνεται πολύ περίεργο- ηλικιωμένοι άνθρωποι σήμερα, των 60, 70, 80 ετών, που δεν μπορούν να κάνουν χωρίς τηλεόραση! Παππού μου και γιαγιά μου, στα χρόνια σου είχες τηλεόραση; Και διαμαρτύρεσαι και λες ότι “δεν μπορώ να κάνω χωρίς τηλεόραση”; Τι έκανες στα νιάτα σου; Είχε τηλεόραση; Αν θα λέγατε, λοιπόν, ότι μπορούσαν να ζήσουν κάποιοι άνθρωποι στην έρημο χωρίς τηλεόραση και χωρίς όλα εκείνα τα δεδομένα τής εποχής μας και του πολιτισμού μας, μένει ακατανόητο, κι όμως αυτοί είναι ευχαριστημένοι! Γιατί είναι ευχαριστημένοι; Βρήκαν εκείνο που τους τρέφει. Βρήκε η ψυχή τους και το σώμα τους εκείνο που θέλει!! Και, αφού το βρήκαν, είν’ ευτυχείς! Και, μες στην ευτυχία τους, έρχονται να μας κάνουν κι εμάς κοινωνούς τής δικής τους τής ευτυχίας!
Γι’ αυτό, λοιπόν, αγαπητοί μου, νομίζω ότι πολλοί πρέπει να τό ‘χετε το Γεροντικό. Όσοι δεν τό ‘χετε μπορείτε να το πάρετε. Ας ξεκινήσουμε να το μελετούμε. Είναι μια ευκαιρία, μας ξεκουράζει. Εκεί που θα διαβάζαμε οποιαδήποτε άλλα ανέκδοτα, που θα μπορούσαν και να μας βλάπτουν, αυτά όλα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν. Μη διαβάζουμε γρήγορα, για να τα περνάμε, έτσι, γρήγορα-γρήγορα! Όχι! Αλλά να μελετούμε, να μελετούμε τον τρόπο τους! Να σκεπτόμαστε! Να σταθούμε πάνω σ’ ένα απόφθεγμα και να προσπαθούμε να εμβαθύνουμε! Και, εμβαθύνοντας, θα βγάζουμε όλη εκείνη την ομορφιά κι όλη εκείνη την ωφέλεια σαν ένα μήνυμα της ερήμου στον σύγχρονο και κουρασμένο κόσμο μας.
Απόσπασμα από την 6η ομιλία στην κατηγορία
« Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν.
Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/milies-xairetism-n
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qrqUA571X8p-lUei-0Ykwa
Απομαγνητοφώνηση : Μαρία Δερμιτζάκη:
https://youtube.com/@orthodoxaskirtimata
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.