Άγαπητοί μου, μου, όπως είδαμε από την Α' προς Κορινθίους επιστολή του, σε ό,τι τους γράφει, για να τους δείξει ότι χάριν αυτών υπέστη και υφίσταται, ό,τι υφίσταται.
Τους γράφει: «Οὐκ ἐντρέπων ὑμᾶς γράφω ταῦτα, ἀλλ᾿ ὡς τέκνα μου ἀγαπητὰ νουθετῶ» (Α Κορ. 4,14) δηλαδή: <<Δεν θέλω με αυτά που γράφω να σάς ντροπιάσω, αλλά σαν παιδιά μου αγαπητά σας συμβουλεύω>>, και αναφέρεται βέβαια εις τις περιπέτειές του και εις τα παθήματά του, γι' αυτό λέγει <<δεν θέλω να σας ντροπιάσω>>. Και ευθύς θα προσθέσει: «ἐὰν γὰρ μυρίους παιδαγωγοὺς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ᾿ οὐ πολλοὺς πατέρας· ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα» (Α Κορ. 4,15) δηλαδή: <<Μυρίους παιδαγωγούς και αν έχετε, όμως δεν έχετε πολλούς πατέρες. Ένας είναι ο πατέρας σας. Έγώ, εν Χριστώ Ιησού, σας έχω γεννήσει διά του Ευαγγελίου>>. Θαυμάσιοι λόγοι αυτοί, που δείχνουν τη σχέση του Παύλου με την Εκκλησία της Κορίνθου, και αν θέλετε, και με κάθε Έκκλησία. Μία σχέση, βεβαίως, όχι υπαλληλική ή υπηρετική ή μία σχέση απεσταλμένου από τον Χριστόν για κάποιο καθήκον, δηλαδή μία καθηκοντολογική περίπτωση, αλλά σχέση πατρική, με όλες τις διαστάσεις μίας πνευματικής πατρότητος. Γι' αυτό λέγει <<μπορεί να έχετε μυρίους παιδαγωγούς, αλλά έναν πατέρα έχετε>>. Τί είναι αυτή η πνευματική πατρότης; Είναι κάτι ανάλογο με τη σαρκική πατρότητα, ανάλογο και ακόμα κάτι περισσότερο. Στη σαρκική πατρότητα δίδεις κάτι από το είναι σου και φυσικά ενδιαφέρεσαι γι' αυτό που γεννά. Στην πνευματική πατρότητα δίδεις το πνευματικό σου είναι, καί πονάς με κοιλοπονήματα, διαρκώς, διαρκώς γι' αυτό που γεννάς χωρίς να σταματούν αυτά τα κοιλοπονήματα, έως ότου σχηματισθεί ο Χριστός σε αυτό που γεννάς. Όδυνηρότατον! Γι' αυτό γράφει ο Παύλος στους Γαλάτας: «τεκνία μου, οὓς πάλιν ὠδίνω...»: <<πάλι εσάς
έχω κοιλοπόνους>> «...ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν!» <<έως ότου σχηματιστεί, διαμορφωθεί ο Χριστός στη ζωή σας>>. (Γαλ. 4,19) Αυτό το «πάλιν ὠδίνω» είναι το χαρακτηριστικό της πνευματικής γεννήσεως, που δείχνει αυτά τα διαρκή και ατελείωτα κοιλοπονήματα, δηλαδή συγκεκριμένα οι Γαλάτες άκουγαν και κάπου γλιστρούσαν. Άκουγαν τον Παύλο, συνεμορφώνοντο και πάλι κάπου γλιστρούσαν και πάλι κοιλοπονούσε ο Παύλος... <<Αχ! Ακόμα δεν διαμορφώθηκε ο Χριστός σ' αυτή την Εκκλησία της Γαλατείας!>>. Αυτό το <<άχ!, ακόμα δεν διαμορφώθηκε ο Χριστός>> είναι το <<πάλιν>>, αυτό το «πάλιν ὠδίνω».
Και τώρα κάνει διάκριση ανάμεσα στον πατέρα που
γεννά και στον παιδαγωγό πού παιδαγωγεί, και λέγει: «ἐὰν γὰρ μυρίους παιδαγωγοὺς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ᾿ οὐ πολλοὺς πατέρας». Λέγει ό Ωριγένης: <<πατὴρ μὲν ὁ πρῶτος σπείρας τὸν Χριστιανισμὸν ἐν ψυχῇ· παιδαγωγὸς δὲ ὁ μετά τοῦτον παραλαβὼν παῖδα καὶ ἄγων αὑτόν>>. (Ελληνική Πατρολογία” του J.P. Migne, Κέντρον Πατερικών Εκδόσεων, Αθήνα 1999 (21 iv 15) Ποιός είναι ο πατέρας; Για να πούμε ότι εγώ είμαι ο πατέρας σας, ο πνευματικός πατήρ. (Είναι) εκείνος που πρώτος έσπειρε τον Χριστιανισμόν στην ψυχή των ακροατών του, πηγαίνοντας σε μία πόλη, εν προκειμένω στους Κορινθίους. Ποιός είναι ο παιδαγωγός; Εκείνος ο οποίος παραλαμβάνει εκείνο το οποίον ο Παύλος έσπειρε και το παιδαγωγεί. Έτσι, πρώτος ο Παύλος έμύησε στον Χριστόν τους Κορινθίους και συνεπώς αυτός πνευματικά τούς έγέννησε. Ο Απολλώ, και όποιος άλλος, που έφθασαν εις την Κόρινθο κατοπινά, μετά τον Παύλο, απλώς στάθηκαν παιδαγωγοί.
Έτσι ο Παύλος αναφέρει ότι η πατρότητα ή πνευματική, όπως είναι πολύ φυσικόν, είναι μοναδική. Είναι ένα φαινόμενο μοναδικό. Δεν είναι πολλοί οι πατέρες σε έναν τοκετό, ένας είναι ο πατέρας. Όπως θα γράψει ακόμα, κάτι παρόμοιο, της ιδίας εννοίας: «ἐγὼ ἐφύτευσα» (Α Κορ. 3,6) θα λέγαμε <<έσπειρα>>, «Ἀπολλὼς ἐπότισεν»: <<φύτρωσε>>, <<εγώ έφυγα και έρχεται ο Απολλώ και ποτίζει εκείνο το οποίον βρήκε>>. Ή ακόμα η έκφρασις: «θεμέλιον τέθεικα»: «έχω θέσει θεμέλιον», <<άλλος εποικοδομεί>>, επάνω εις αυτό το θεμέλιο. «Κατὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ τὴν δοθεῖσάν μοι ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον τέθεικα, ἄλλος δὲ ἐποικοδομεῖ· ἕκαστος δὲ βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ·» (Α Κορ. 3,10)
Θα τονίσει λοιπόν: «ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα». Ο τόνος πέφτει στο «ἐγὼ», και αυτό δεν είναι αλαζονεία. Όπως δεν είναι αλαζονεία ο πατέρας σου να λέγει ότι είσαι παιδί του. <<Αυτό είναι το παιδί μου!>>. Αλαζονεία είναι εκ μέρους του πατρός;
Αλλά αυτή, αγαπητοί μου, ή πνευματική πατρότητα έχει και δικαιώματα. Γι' αυτό και πρέπει να αναγνωρίζεται, να αναγνωρίζεται αυτή, θα λέγαμε, αυτά τα δικαιώματα, ή πνευματική πατρότης από τα πνευματικά του παιδιά. Πρώτον, όταν λέμε δικαιώματα: 1) αναγνώρισης, 2) αγάπη, 3) μή εγκατάλειψις, 4) ύπακοή, 5) μίμησις.
Και πρώτα είναι η αναγνώρισις. Λέγει στην Α' προς Θεσσαλονικείς ο Παύλος: «καθάπερ οἴδατε»
<<όπως ακριβώς γνωρίζετε>>, «ώς ένα έκαστον υμών ως πατήρ τέκνα», <<σάν πατέρας στα παιδιά του>>, «τέκνα ἑαυτοῦ παρακαλοῦντες ὑμᾶς καὶ παραμυθούμενοι, καὶ μαρτυρόμενοι εἰς τὸ περιπατῆσαι ὑμᾶς ἀξίως τοῦ Θεοῦ τοῦ καλοῦντος ὑμᾶς εἰς τὴν ἑαυτοῦ βασιλείαν καὶ δόξαν». (Α Θεσ. 2, 11 - 12) Τί είπε; «καθάπερ οἴδατε»: <<όπως γνωρίζετε>>.
Πώς εγώ στάθηκα απέναντί σας, για να περπατήσετε και να φτάσετε εις την Βασιλείας του Θεού, «Οἴδατε» λοιπόν, «καθάπερ οἴδατε»: <<όπως γνωρίζετε>. Αυτό το «καθάπερ οίδατε» τους υπενθυμίζει, ότι εκείνοι έπρεπε να γνωρίζουν και να αναγνωρίζουν.
Ακόμη θα έπρεπε να αγαπούν τον πνευματικό τους πατέρα. Νά τον αγαπούν και να μην τον κακολογούν. Πράγμα που συχνά συμβαίνει. Γιατί υπάρχει, δυστυχώς, η αχαριστία. Φοβερό πράγμα ή αχαριστία. Είναι για ένα
αμάρτημα που ο Χριστός διεμαρτυρήθη, όταν επήγαν οι
δέκα λεπροί, να τον παρακαλέσουν να τους θεραπεύσει, και ενώ επήγαιναν, θεραπεύτηκαν στον δρόμο. Ο ένας γύρισε μόνο και είπε το <<ευχαριστώ>> του, και ο Χριστός διαμαρτύρεται και λέγει: <<Δέν θεραπεύθηκαν όλοι, και οι δέκα; Οι άλλοι εννέα που είναι; παρά γύρισε αυτός, μάλιστα ήταν Σαμαρείτης, <<αυτός>>, λέγει, «ὁ ἀλλογενὴς», να δώσουν δόξα στο Θεό, να ευχαριστήσουν>>. «ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ;/ οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος;» (Λουκ. 17, 17 - 18) Αν πάρουμε, κατ' απόλυτον εκτίμηση την περικοπή αυτήν, θα λέγαμε: Ο ένας στους δέκα; 10% είναι οι
ευγνωμονούντες και οι άλλοι 90% είναι άγνωμονούντες; Δυστύχημα! Και μάλιστα σε πνευματικούς, υποτίθεται, ανθρώπους. Δυστύχημα!
Εάν ήταν βαρύ γιά τούς σαρκικούς γονείς, αγαπητοί,
ή κακολόγησις, που προέβλεπε θανατική καταδίκη, «ὁ κακολογῶν πατέρα αὐτοῦ ἢ μητέρα αὐτοῦ», λέγει ο νόμος, «τελευτήσει θανάτῳ» (Εξ. 21,16) ήταν η ποινή του θανάτου, εάν κακολογούσες τον πατέρα σου, έλεγες πράγματα απρεπή εις τον πατέρα σου και στη μάνα σου, πόσο περισσότερο ή κακολόγησης και η κατασυκοφάντησις του πνευματικού πατρός από το πνευματικό του παιδί, που πνευματικά το ανέστησε;
Γράφει ο Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς: <<...τούς δε
οικείους της πίστεως καί μή εμποδίζοντας πρός σωτηρίαν, και τιμήσεις και αγαπήσεις>>. (Αγ. Γρηγορίου Θεσ/νίκης (του Παλαμά) «Δεκάλογος της κατά Χριστόν νομοθεσίας», «Φιλοκαλία. Τομος δ', σελ. 119-20, Εκδοτικός Οίκος «Αστήρ», Αθήνα, 1976) Οι οικείοι της πίστεως, εκείνοι οι οποίοι δέ σε εμπόδισαν να ζήσεις πνευματική ζωή, αντιθέτως σε βοήθησαν, αυτούς, λέγει, και να τους τιμήσεις και να τους αγαπήσεις. <<Εί δε τους κατά σάρκα πατέρας ούτω, πόσο πλέον τιμήσεις και αγαπήσεις τους κατά πνεύμα σοι γεγονότας πατέρας; >> : <<Εάν ο νόμος τό λέγει ότι πρέπει να αγαπήσεις τους σαρκικούς σου γονείς, πόσο περισσότερο, λέει, τούς πνευματικούς σου γονείς; Τόν πνευματικό σου πατέρα, πόσο περισσότερο πρέπει να τον αγαπήσεις;>> «οί»: Οι οποίοι, «Οί σε από του είναι εις το εύ είναι μετεποίησαν και μετέδωκάς σοι του φωτισμού της γνώσεως...» <<Οι οποίοι πνευματικοί πατέρες, λέγει, σε πήραν από το είναι, από την ύπαρξη>>, γιατί ο πατέρας μου και η μάνα μου με γέννησαν, με έφεραν στην ύπαρξη, θα με πάρει όμως ο πνευματικός μου πατέρας, γιά νά μέ όδηγήσει είς τό «εύ είναι», την καλήν ύπαρξιν.
Το έλεγε αυτό πολύ ωραία ο Μέγας Αλέξανδρος, ότι ο πατέρας του του έδωσε το είναι, αλλά ο Αριστοτέλης, ο διδάσκαλός του, ο γνωστός μας Αριστοτέλης, (του έδωσε) το «ευ είναι», δηλαδή τον έμόρφωσε τον Αλέξανδρο, τον έκανε άνθρωπο.
«...και ανεγέννησάν σε...», οι πνευματικοί πατέρες: <<καί σέ ανεγέννησαν>>. «Πάσαν ούν τιμήν και αγάπης οφείλεις τοις πνευματικούς πατράσιν,...» <<οφείλεις, λέει, κάθε τιμή και κάθε αγάπη στους πνευματικούς πατέρες>>. «...Ώς της εις αυτούς τιμής αναφερομένης επί τον Χριστόν και το Πανάγιον Πνεύμα,...», παρακάτω καί πρός τον Πατέρα, αλλά παρέλειψα, γιατί είναι πολλά εκεί που γράφει, διότι οι πνευματικοί πατέρες από προσώπου του Άγίου Τριαδικού Θεού σε βοήθησαν. Και έτσι, αν δώσεις τιμή και αγάπη, έτσι τιμάς και αγαπάς τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, «Σπεύσεις δε διά παντός του βίου πνευματικόν πατέρα έχειν...» <<Πρόσεξε, σε όλη σου τη ζωή να έχεις
πνευματικό πατέρα>>, «...και εξαγγέλλειν αυτώ πάν
αμάρτημα και πάντα λογισμόν και λαμβάνειν παρ' αυτού την ιατρείαν και την άφεσιν». <<σέ όλη σου τη ζωή να έχεις πνευματικός πατέρα, για να πάρεις την άφεση των αμαρτιών σου και την ιατρείαν>>. Θα έλεγα και την καθοδήγησιν. «Διό και υπακούσεις αυτοίς...» <<γι' αυτό θα υπακούεις είς αυτούς>>, «...καί ουκ αντιλέξεις αυτοίς,...» <<δέν θά 'χεις αντίρρηση», δέν θά είσαι γλωσσάς, αντίλογος,>> «...ίνα μή προξενήσης απώλειαν τη σέαυτού ψυχή». <<γιά νά μή προξενήσεις καταστροφή στην ψυχή σου>>.
Είναι και η υπακοή, αγαπητοί, που σας είπα προηγουμένως, σε ό,τι λέγει ό πνευματικός πατέρας. Δε θα σου πεί παράλογα πράγματα, θα σου πεί λογικά. Λέγει ο Αββάς Δωρόθεος ότι: «Τέκνα καλούσιν οι άγιοι τούς διά του λόγου αυτών μεταμορφουμένους».
(Άββά Δωροθέου «Έργα ασκητικά», Εκδόσεις «ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ», Καρέας 1983, σελ. 146 (παράγραφος 50, στ.2-16) <<Εκείνοι που μεταμορφώνονται με το λόγο το δικό τους, δηλαδή προκόβουν, δηλαδή έχουν προκοπή, έχουν εξέλιξη πνευματική, αυτούς καλούν πνευματικά τους παιδιά>>, όχι τόν όποιον-όποιον. Ένα ανυπάκουο τέκνον δέν μπορεί να καλεί πνευματικό του πατέρα εκείνον, πού με την ανυπακοήν του, καθ' οιονδήποτε τρόπον, τόν προσβάλλει. Δεν είναι δυνατόν.
Είναι και η εγκατάλειψις του πνευματικού πατρός. Όταν αφήνεις και πηγαίνεις σε άλλον, και από εκεί σε άλλον, και από εκεί σε άλλον, καί γυρίζεις, όπως ακριβώς γυρίζουμε στο παζάρι, να δούμε τα εκθέματα εκεί που εκτίθενται, ποιός έχει φθηνότερα, ποιός έχει ..., ξέρω εγώ; Έτσι; Είναι αυστηρός ο πνευματικός μου πατήρ, μά για το καλό σου είναι. Ύστερα, πήγες, τον βρήκες αυστηρό, φύγε αμέσως. Τόν βρήκες δεν ξέρω τι, δέν σ' αρέσει, δέν σου ταιριάζει, φύγε αμέσως. Αλλά αναζητούμε, όμως, αφού θα μείνουμε κάποιον καιρόν, αναζητούμε εκείνον που είναι έγκληματικά επιεικής. Νά σας πω ένα παραδειγματάκι; Όταν πάω και του πώ: <<Έχω φιλενάδα>>, και μου πεί: <<Ε, καλά, κοίταξε, μόνο μία νά έχεις>>. Ώραία συμβουλή! Ώραία συμβουλή! Εγώ θα σου έλεγα, εγώ θα το έλεγα, ό απ' έξω, ο τρίτος: <<Σήκω, φύγε γρήγορα>>! διότι δεν σε οδηγεί εις την τήρηση των εντολών του Θεού. Όχι, όμως, αν υποτεθεί ότι θα ήθελες να έχεις φιλενάδα, και βρίσκεις τον πνευματικό σου ότι είναι αυστηρός. Έξ ονόματος του Ιησού Χριστού και του Νόμου Του σου όμιλεί. Όταν σου λέει: <<Δέν θά έχεις φιλενάδα>>, όταν εσύ λές: <<Mά όλοι έχουν φιλενάδα>>, δέν θα έχεις φιλενάδα, δηλαδή, καί νά πέφτεις στην πορνεία κλπ, κλπ ... Αυτό δέν είναι αυστηρότης, είναι τήρησις, στοιχειώδης τήρησις των εντολών του Θεού, εκφραστής δέ είναι ο πνευματικός σου. Έτσι, λοιπόν, μήν έγκαταλείπεις τον πνευματικό σου, δε σε συμφέρει.
Κάτι που έκαναν οι Κορίνθιοι, που ενώ εκείνος, ο Παύλος, τούς έγέννησε πνευματικά, αυτοί στούς ποικίλους παιδαγωγούς ανεπαύοντο και τον λύπησαν πάρα πολύ τον Παύλον. Γι' αυτό προβάλλει ο Παύλος, αναγκάζεται, την πνευματική του πατρότητα, επειδή τον ξέχασαν ... <<Έ, τώρα εσύ ... Ήρθε ο πολύς Απολλώ από την Αλεξάνδρεια, λόγιος, ρήτορας. Έ, τώρα, τι είναι ο Παύλος;>>. Γι' αυτό ειρωνικά λέγει διά τόν εαυτόν του «εἰ δὲ καὶ ἰδιώτης τῷ λόγῳ». (Β Κορ. 11,6) <<Ιδιώτης>> θα πει ξύλο απελέκητο, αμόρφωτος. Ό Ιερός Χρυσόστομος αναφωνεί: <<Ό Παύλος ιδιώτης;>>. «Ἀλλ' ἰδιώτης μὲν καὶ ἀπαίδευτος, πιθανὸς δὲ ὁπωσοῦν εἰπεῖν; Οὐδὲ τοῦτο». "Ελληνική Πατρολογία" του J.P. Migne, Κέντρον Πατερικών Εκδόσεων, Αθήνα 1999(4.11) Τό λέγει όμως ο Παύλος αυτό, γιά νά πεί τί του έλεγαν οι Κορίνθιοι, ή όποιοι άλλοι μπορούσαν νά το λένε αυτό. Και έλεγαν ό,τι έλεγαν, δημιουργώντας φατρίες. Αποτέλεσμα ήταν: Όταν εδημιουργούσαν φατρίες εις την Κόρινθο -στο πρώτο κεφάλαιο της Α' πρός Κορινθίους (επιστολής) τα λέει αυτά- «λέγω δὲ τοῦτο, ὅτι ἕκαστος ὑμῶν λέγει· ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ Ἀπολλώ, ἐγὼ δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ». (Α Κορ. 1,12) <<εγώ, λέει, είμαι του Παύλου, εγώ είμαι, λέει, του Απολλώ, εγώ είμαι του Κηφά, του Πέτρου, εγώ είμαι... εγώ είμαι>>. Τί πράματα είναι αυτά; Γιατί όλα αυτά; Γιατί απεμπόλησαν τον πνευματικό τους γεννήτορα, και μάλιστα έναν Παύλον.
Εσχάτη, όντως, άγνωμοσύνη.
Είναι, ακόμη, καί ή μίμησις, αγαπητοί ή μίμησις. Λέγει
ο Παύλος: «παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, μιμηταί μου γίνεσθε.» (Α Κορ. 4,16) στη σημερινή αποστολική περικοπή: <<Σας παρακαλώ, λέγει, νά μέ μιμείσθε>>. Θα γράψει τα αξιομνημόνευτα εκείνα λόγια σε άλλες επιστολές: «Μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν» (Εβρ. 13,7) <<νά ενθυμείστε, λέγει, εκείνοι οί οποίοι είναι ήγούμενοί σας>>, «οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ» <<πού λάλησαν σε σας το λόγο του Θεού>>, «ὧν»: <<τών όποίων>>, «ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς», δηλαδή <<βλέποντας το παράδειγμά τους>>, «μιμεῖσθε τὴν πίστιν» <<να μιμείσθε αυτούς στην πίστη, στην αρετή>> κλπ.
Ακόμη, θα γράψει στους Εβραίους: «Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες· ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο.» (Εβρ. 13,17) <<Καί νά πείθεστε καί νά υπακούετε>>, «αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες» <<γιατί αυτοί άγρυπνούν, είτε στην προσευχή, είτε στη μελέτη, για να σας δώσουν τον λόγο του Θεού, είτε, είτε, είτε, γιατί θα δώσουν αυτοί λόγο στό Θεό γιά σάς>>. Και λέγει: «ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι»: <<αυτό που κάνουν, να το κάνουνε με χαρά>>, «καὶ μὴ στενάζοντες» <<να μην στενάζουν>>. Εκείνο το <<άχ, άχ, και άχ >>. Γιατί; Γιατί τα πνευματικά παιδιά δημιουργούν πάντα προβλήματα και αντιθέσεις και αντιλέξεις. «ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο»,<<Δέν σας συμφέρει>>, «ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο», <<Δέν σας συμφέρει>>, θα δώσετε εσείς λόγο εις τον Θεόν.
Αγαπητοί, η παρουσία πνευματικών πατέρων είναι μία ευλογία του Θεού. Προσέξετε, γιατί το λέω, είναι ευλογία του Θεού. Διότι σε καιρό αποστασίας ο Θεός αίρει τους πνευματικούς πατέρες, τους παίρνει τους πνευματικούς πατέρες. Ναι! Θυμηθείτε τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που έχουμε σήμερα τη μνήμη του, τί έλεγε, ότι: <<πολλά χιλιόμετρα θα βαδίζετε, έως ότου βρείτε έναν ιερέα>> και μάλιστα, ίσως, έναν καλό ιερέα.
Ο Παύλος, βέβαια, είχε πολλές απογοητεύσεις από τους συνεργάτες του, όταν σημειώνει: «Δημᾶς γάρ με ἐγκατέλιπεν ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα, καὶ ἐπορεύθη εἰς Θεσσαλονίκην» (Β Τιμ. 4,10) <<Ο Δημάς, λέει, με εγκατέλειψε>>. Έλληνας, Θεσσαλονικιός, «ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα». <<Αφού αγάπησε την παρούσα ζωή>> «καὶ ἐπορεύθη εἰς Θεσσαλονίκην».
Θα γράψει, ακόμη, στους Φιλιππησίους: «οὐδένα γὰρ ἔχω ἰσόψυχον, ὅστις γνησίως τὰ περὶ ὑμῶν μεριμνήσει·/ οἱ πάντες γὰρ τὰ ἑαυτῶν ζητοῦσιν, οὐ τὰ τοῦ Χριστοῦ Ἰησοῦ» (Φιλιπ. 2, 20 - 21) <<Κανέναν δέν έχω, λέει, ισόψυχον>>. Ευθύς παρακάτω θα προβάλει τον Τιμόθεον. <<Δέν έχω, λέει, κανέναν ισόψυχον, που κατά γνήσιον τρόπον θα μεριμνήσει και θα φροντίσει για σας, την Εκκλησία των Φιλίππων>>. «οἱ πάντες γὰρ τὰ ἑαυτῶν ζητοῦσιν», <<Ο καθένας ζητάει τα δικά του, την άνεσή του, "δέν πάω εκεί, δέν μ' αρέσει αυτό ">>, «οὐ τὰ τοῦ Χριστοῦ Ἰησοῦ», <<και δέν ζητούν εκείνα που ανήκουν εις τον Ιησούν Χριστόν>>. Και θα πεί αμέσως για τον Τιμόθεο: «ὡς πατρὶ τέκνον σὺν ἐμοὶ ἐδούλευσεν εἰς τὸ εὐαγγέλιον». (Φιλιπ. 2,22) <<Σαν παιδί με τον πατέρα του, σαν παιδί με τον πατέρα του, εδούλευσεν, εργάστηκε είς το Ευαγγέλιον του Χριστού>>. Και χαρές και λύπες και αγωνίες και κόπους και ιδρώτες και κλάματα, μαζί μου εργάστηκε στο Ευαγγέλιον ο Τιμόθεος.
Οι αληθινή πνευματικοί πατέρες αγωνιούν, αγαπητοί, για τα πνευματικά τους παιδιά. Εργάζονται νύχτα-μέρα γι' αυτό. Ακόμη, και στη φυλακή ευρισκόμενος ο Παύλος, στη Ρώμη, εδέχθη την επίσκεψη ενός δραπέτου δούλου, του Ονήσιμου, που ήταν δούλος του Φιλήμονος, και τον αναγέννησε μέσα στη φυλακή. Γράφει στο Φιλήμονα για τον Ονήσιμο: «ὃν ἐγέννησα ἐν τοῖς δεσμοῖς μου» (Φιλημ. 1,10)
«ὃν ἐγέννησα», είδατε το ρήμα; «ἐγέννησα». <<που τον εγέννησα μέσα στη φυλακή>>
Η πρός Φιλήμονα επιστολή, όλο - όλο ένα κεφάλαιο είναι, είναι ένα μνημείο πνευματικής πατρότητος, αλλά και ο Παύλος είναι ένα μνημείον πνευματικής πατρότητος, γι' αυτό παρακαλεί τα πνευματικά του παιδιά να τον μιμηθούν.
Αγαπητοί, μη φθάνομε να μην υπακούομεν είς στον πνευματικό μας. «ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο», <<Δέν μας συμφέρει>>. Γιατί δέν μας συμφέρει; Όταν στενάζουν στο ποιμαντικό τους έργον. Όλα αυτά, ας τα σκεφθούμε καλά, άν έχουμε το Πνεύμα του Θεού, άν θέλουμε την πνευματική μας προκοπή.