†.«Πώς κατέληξαν και με ποιον τρόπο οι Πατέρες υπελόγισαν ότι η Γέννησις του Χριστού έγινε την 25η Δεκεμβρίου και η Βάπτισή Του την 6η Ιανουαρίου;»
Μάλιστα. Προσέξτε. Καταρχάς να μιλήσω από το τελευταίο σημείον, με την 25η που γιορτάζουμε την Γέννησιν, του Δεκεμβρίου και την 6η Ιανουαρίου που γιορτάζομε την Βάπτισιν του Χριστού. Φυσικά, πότε ο Χριστός εβαπτίσθη δεν το γνωρίζομε. Αναμφισβήτητα. Είναι όμως στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας να κάνει τις γιορτές της. Αν μεν έχει κάποιους λόγους που να στηρίζεται στον χρόνο, στον χρόνο που ορίζεται· αν όχι, τότε εκείνη κρίνει πώς θα τοποθετήσει τις γιορτές. Έτσι έχει ένα κύκλο εορτών. Προσέξτε τι είπα. Κύκλο εορτών· που αρχίζομε με την Γέννηση και καταλήγομε στα Θεοφάνεια. Κι αυτός ο κύκλος είναι δώδεκα ημέρες. Όπως έχομε και τον κύκλο του Πάσχα. Έτσι τοποθετούν οι Πατέρες στις 6 Ιανουαρίου την Βάπτισιν του Χριστού, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο να ήτανε στις 6 Ιανουαρίου. Κι ακόμη, πιστεύω αυτό το καταλαβαίνει κανείς, μπορεί, ας πούμε, 15 Αυγούστου να γιορτάσομε την Κοίμηση της Θεοτόκου και εις τις 20 Αυγούστου να γιορτάσομε την Γέννηση της Θεοτόκου. Θα ΄λεγε κανένας: «Μα πού, πώς;». Είναι πολύ απλό, είναι πάρα πολύ απλό. Πόσο απλό; Αν εγώ γεννήθηκα 15 Αυγούστου, πέθανα στις 20 Αυγούστου. Ή αν πέθανα στις 15 Αυγούστου, γεννήθηκα στις 20 Αυγούστου, ύστερα από κάποιους ετησίους κύκλους, είναι πάρα πολύ φυσικό.
Πάντως, μην πει κανένας ότι ο Χριστός γεννήθηκε 25η Δεκεμβρίου… πότε μεγάλωσε; Λέει ένα τροπάριο των ημερών της Βαπτίσεως: «Πότε», λέει, «Κύριε σε είδαμεν να γεννάσαι, νήπιον και τώρα Σε βλέπομεν τέλειον άνδρα να βαπτίζεσαι;». Μην πάει το μυαλό σας ότι ξαφνικά μεγάλωσε και μέσα στο δωδεκαήμερο βαφτίστηκε κιόλας. Όχι. Πέρασαν 30 χρόνια, αν το θέλετε. Γιατί ο Ιησούς ήτο «ὡσεὶ ἐτῶν τριάκοντα» όταν εβαπτίσθη. Το αντιλαμβανόμεθα αυτό. Αυτά για το δεύτερο μέρος της απορίας.
Για το πρώτο μέρος, αλήθεια, πότε γεννήθηκε ο Χριστός; Χειμώνας; Καλοκαίρι; 25 Δεκεμβρίου είναι μία ημερομηνία αυθαίρετη; Μήπως, όπως λέγεται, ότι επειδή τότε γιόρταζαν τα λεγόμενα «Κρόνια» οι ειδωλολάτραι; Και ξέρετε ότι 23 Δεκεμβρίου έχομε την μικρότερη μέρα, ε; 22 Δεκεμβρίου, 23 αρχίζει να μεγαλώνει η ημέρα. Κι όπως έχομε πει στα κατά Δευτέραν θέματα για την λατρείαν της γονιμότητος, ότι γιόρταζαν τα Κρόνια προς τιμήν του Κρόνου με το ξεκίνημα του μεγαλώματος της ημέρας. Δηλαδή καθαρά ειδωλολατρική γιορτή, εορτή της γονιμότητος, της βλαστήσεως κ.λπ. Έτσι εγίνοντο δε και οργιαστικές γιορτές. Λέγεται ότι αυτά που λέμε σήμερα Καρνάβαλος, ήσαν τοποθετημένες αυτές οι γιορτές τότε, αυτό που λέμε στην περίοδο των Χριστουγέννων. Και η Εκκλησία για να φέρει ένα αντιστάθμισμα, έβαλε στις 25 Δεκεμβρίου, αφού τελείωνε και η Σαρακοστή της, έβαλε την εορτή της Γεννήσεως του Χριστού. Όλα μπορεί να είναι καλά, όλα αποδεκτά, αλλά τι λέτε; Ακούστε.
Δεν θυμούμαι, γιατί αυτά, πολλές φορές δεν έχω και καιρό να κοιτάξω περισσότερο, μην ξεχνάτε ότι η απάντηση σε μία απορία, αποτελεί μία ξεχωριστή ομιλία. Έχετε αντίρρηση γι'αυτό; Πρέπει κανείς να ψάξει, να ψάξει, να ψάξει να βρει περισσότερα πράγματα. Και καμιά φορά άμα έχω καιρό ψάχνω. Αν δεν έχω όμως καιρό, ό,τι θυμούμαι. Εξάλλου αυτή είναι και η έννοια της λύσεως των αποριών. Γιατί αλλιώτικα θα κάναμε ειδικά θέματα, ειδικά μαθήματα. Λοιπόν, είχα διαβάσει μία ομιλία του Ιερού Χρυσοστόμου «Εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Γέννησιν». Αν έχετε τα Άπαντα του Χρυσοστόμου μπορείτε να την βρείτε και θα μείνετε έκπληκτοι για εκείνα τα οποία γράφει. Ακούστε πώς:
Αναφέρεται εις τον Ζαχαρία και στην Ελισάβετ, τους γονείς του Ιωάννου. Ο Ζαχαρίας ήτο αρχιερεύς. Βρίσκει πότε ήταν η εφημερία του. Αφού λοιπόν βρίσκει αυτό - λεπτομέρειες που θα εκπλαγείτε- γεννήθηκε ο Ιωάννης… Βεβαίως εννέα μήνες εκυοφορήθη. Η διαφορά του Χριστού από τον Ιωάννη είναι τρεις μήνες. Αφού λοιπόν βρήκαμε την ιστορία του Ιωάννου, κατόπιν με υπολογισμό βρίσκομε ότι πράγματι ο Χριστός γεννήθηκε 25 Δεκεμβρίου. Όχι Δεκέμβριο, αλλά και 25 Δεκεμβρίου. Ακόμη, μας αναφέρει, σας είπα με ποιον τρόπο, ξεκινάει έμμεσα από την χρονολόγηση του Ιωάννου πού γεννήθηκε κα πότε ήταν η εφημερία του Ζαχαρίου του πατρός του κ.ο.κ. Κατόπιν είπε και το εξής: Διετηρούντο αρχεία. Τότε δεν έγινε η απογραφή; Έγινε απογραφή, το θυμόσαστε. Στις ημέρες του Αυγούστου Καίσαρος και ο Ιωσήφ πήγε με την Θεοτόκο να απογραφούν εις Βηθλεέμ. Βεβαίως απεγράφη και ο Ιησούς. «Ἀπεγράφετο ποτέ...» κ.λπ. λέει ένα τροπάριο των ημερών. Απεγράφη ο Ιησούς. Μπήκε μέσα εις τους καταλόγους. Ποιους καταλόγους; Τους φορολογικούς. Διότι ο σκοπός της απογραφής ήταν κυριότατα φορολογικός […][Δεν έχει σωθεί σε αυτό το σημείο η ομιλία του μακαριστού γέροντος] να κάνει αναλύσεις και αναλύσεις. Και λέει τώρα ο Ιερός Χρυσόστομος, ότι το αρχείον της εποχής στη Ρώμη εσώζετο. Και άνθρωποι ειδικοί, Χριστιανοί, έψαξαν και βρήκαν ότι ο Χριστός εγεννήθη την 25η Δεκεμβρίου.
Να σας πω και τούτο. Γι’ αυτόν τον λόγο ακριβώς… αυτή δε η έρευνα στο αρχείο δεν έγινε τον 5ο αιώνα που είναι ο Χρυσόστομος. Έγινε πολύ, πολύ, πολύ πιο μπροστά. Γι'αυτό τον λόγο η γιορτή των Χριστουγέννων, λίαν πρωίμως εορτάζετο, εις την Ρώμην, εις την Δύσιν. Και η Γέννησις του Χριστού στην Ανατολή δεν εορτάζετο. Για πρώτη φορά εορτάστηκε στις ημέρες του Ιερού Χρυσοστόμου, 5ος αιών.
Όλα αυτά λοιπόν που σας είπα, τα αναφέρει ο Ιερός Χρυσόστομος και συνεπώς ο Χριστός γεννήθηκε κατά μήνα Δεκέμβριον και μάλιστα τονίζει, 25η Δεκεμβρίου. Διότι τότε γιόρταζαν και εις την Ρώμην 25η Δεκεμβρίου.
Και αυτή η απορία, αγαπητοί μου, δεν ξέρω αν σας βοηθούν αυτά, έχουν όμως μία αξία όλα.
251η ομιλία ομιλία στην κατηγορία : «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν (Κατηχήσεων Ἀνδρῶν – Γυναικῶν)».
†.Και θα προχωρήσει ο άγιος Ιάκωβος να μας πει ότι «Μη νομίσετε ότι...»:
«Εἰ δὲ ζῆλον πικρὸν ἔχετε καὶ ἐριθείαν ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν, μὴ κατακαυχᾶσθε καὶ ψεύδεσθε κατὰ τῆς ἀληθείας». Ἄν ὅμως μέσα σας ἔχετε ζῆλον». «Αν όμως μέσα σας έχετε ζήλον» -Υπάρχει και ο καλός ζήλος, υπάρχει και ο κακός ζήλος· εδώ λοιπόν ομιλεί για τον κακό ζήλο, «πικρός ζῆλος»· δηλαδή, ...ζήλειες! Πολλές φορές, λέει κανένας ... μιλάω εγώ εδώ κι είναι κάποιος από σας ο οποίος μπορεί να ομιλεί ομοίως· και να λέει:
«Θεέ μου μήπως ο άνθρωπος αυτός μπορεί να ζηλέψει;». Κι όταν αρχίζουμε να ζηλεύουμε, τότε τι κάνουμε; Προσέξτε αυτό γιατί είναι πολύ σπουδαίο
και το παράδειγμά μου, το διάλεξα επίκαιρα, γιατί λίγο πιο κάτω θα μας πει κάτι που είναι πολύ σημαντικό πως πρέπει να είμεθα και ομιληταί και μαθηταί. Και να μιλάμε και ν' ακούμε. Η σοφία η αληθινή είναι και στο να μιλάς και στο να ακούς. Διότι όταν ακούς και μέσα σου αισθάνεσαι άσχημα, γιατί εσύ ομιλείς αλλά δεν έμαθες ν' ακούς, αλλά έμαθες μόνο να ομιλείς, τότε θα γυρίσει πολύ γρήγορα αυτή η ιστορία, η ζήλεια Μετά από τη ζήλεια έρχεται η «έριθεία». Η «έριθεία» ξέρετε τι είναι; Είναι ο τσακωμός. «Δεν τα 'πε καλά», και «Γιατί έτσι», και «Μόνο εσύ θα τα λες;», και δεν ξέρω τι.
Αυτό παρατηρείται, αγαπητοί μου, και σε οικογένειες και σε συλλόγους, προσέξτε, και σε επιστημονικούς συλλόγους. Ξέρετε τι ζήλειες υπάρχουν
μεταξύ επιστημόνων; Ξέρετε τι ζήλειες; Να, να σας πάρω εγώ, ξέρω 'γω, τον σύλλογο των αρχαιολόγων. Τρέχει ο καθένας να βρει κάτι για λογαριασμό του να κάνει μια μελέτη να προαχθεί. Οι άλλοι ζηλοτυπούν φοβερά. Και
μάλιστα αν είναι ένας κατώτερος αρχαιολόγος, δηλαδή νέος, βρει κάτι, εντυπωσιακό, σπουδαίο, οι ανώτεροί του, που θα τον κρίνουν, πολλές φορές τον απορρίπτουν. Από ζήλεια. Να μην ανεβεί. Τον φθονούν.
Μέχρι θρησκευτικούς συλλόγους, μέσα σ' αυτήν την ίδια την Εκκλησία! Δεν θέλω να σας φέρω άλλη απόδειξη, παρά μόνο το βιβλίο του αγίου Ιακώβου. Γιατί τα γράφει αυτά ο άγιος Ιάκωβος; Ακριβώς γιατί μέσα στην Εκκλησία εσημειώνοντο αυτά. Εσηκώνετο κάποιος, ομιλούσε, μετά εσηκώνετο κάποιος άλλος να ομιλήσει, αλλά ο ένας, ο δεύτερος μπορούσε να αθετήσει τον πρώτον και ο τρίτος, τον πρώτον και τον δεύτερον. Ε, τότε που πάμε; Και τότε τι γίνεται; Επιμένει κανείς στη γνώμη του: «Όχι, αυτό είναι!». Κι ακόμα, ν' αρχίσει να αποκτά οπαδούς. Ο πρώτος οπαδούς, ο δεύτερος οπαδούς, ο τρίτος οπαδούς, με αποτέλεσμα να δημιουργείται φατριαστική φαγωμάρα, φατριαστική φαγωμάρα μέσα στα μέλη της Εκκλησίας του Χριστού.
Και λέγει τώρα ο άγιος Ιάκωβος: «Τι νομίζετε, ότι μπορείτε να έχετε την σοφία του Θεού, εάν σας διακρίνουν τέτοιες καταστάσεις;». Αγαπητοί μου, πρέπει να σας το πω, δεν είναι μόνο στο θέμα ενός ομιλητού. Είναι και στο θέμα των πιστών. Κι ας προσέξουμε πάρα πολύ. Όταν εκκλησιαζόμεθα, όταν
ακούμε λόγο Θεού, όταν τέλος πάντων ζούμε μέσα στην Εκκλησία, αυτές τις φατρίες, τους τσακωμούς, τις γκρίνιες, να τις προσέχουμε πάρα πολύ.
Γιατί χαρακτηρίζει ανθρώπους ασύνετους, άσοφους, ανθρώπους άφτιαχτους...
«Οὐκ ἔστιν αὕτη ἡ σοφία ἄνωθεν κατερχομένη, ἀλλ᾽ ἐπίγειος, ψυχική, δαιμονιώδης».
«Αυτή τη σοφία την οποία καυχιέστε ότι έχετε, έστω κι αν μιλάτε ακόμη για σπουδαία πράγματα και θεολογικά, εάν έτσι κουβεντιάζετε και κινείστε και έχετε φατρίες» -και φυσικά δεν εννοεί εκείνους οι οποίοι
επιμένουν σε μια αλήθεια του Ευαγγελίου με καλό τρόπο, αλλά επιμένουν, αυτό είναι σταθερότης, ε(εννοεί εκείνα τα πείσματα που έχουν οι
άνθρωποι)- «αυτή η σοφία δεν έρχεται από τον Θεό». «Οὐκ ἔστιν ἄνωθεν κατερχομένη». Α, ώστε η σοφία από τον Θεό έρχεται. Μα βέβαια. Αλλά αυτή η σοφία δεν είναι από τον Θεό. Τι είναι; «Επίγειος, ψυχική, δαιμονιώδης». Τι θα πει «ἐπίγειος»; Είναι αυτή που σας είπα προηγουμένως. Μια σοφία που απασχολεί μόνο τον νου. Μόνο τον νου! Όπως θα λέγαμε, κάθομαι και ψάχνω και γίνομαι ένας επιστήμων και ψάχνω και εξετάζω την φύση κ.λπ., κ.λπ. Μόνο «επιγεία» αυτή η σοφία είναι.
Τι θα πει «ψυχική»; Εκείνη που αναφέρεται μόνο στη ζωική μας ύπαρξη. Δηλαδή στη διατροφή μας, στο σώμα μας κ.λπ. Και τι θα πει «δαιμονιώδης»;
«Δαιμονιώδης» θα πει σοφία η οποία μπορεί να φθάνει στο να έχει βάθος και ύψος και πλάτος, αλλά να έχει κάτι το χαλασμένο μέσα. Γιατί μπαίνει το ορθολογιστικό στοιχείο. Κι αυτή λέγεται «δαιμονιώδης σοφία». Το ξέρετε ότι μπορεί να υπάρχουν θεολόγοι και είναι οι θεολόγοι της Δύσεως, οι Προτεστάνται και οι Ρωμαιοκαθολικοί και όλοι οι αιρετικοί, το ξέρετε ότι
αυτή η θεολογία τους, στην τελευταία ανάλυση αποβαίνει δαιμονιώδης; Φαίνεται περίεργο.
Ο όρος «δαιμονιώδης θεολογία» αναφέρεται στον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος στον 26ο λόγο του. Ομιλεί περί «δαιμονιώδους θεολογίας».... (ΛΟΓΟΣ ΚΣΤ΄26ος.
Μέρος 2ον. σελ 344
(Περί διακρίσεις εὐδιακρίτου)
-36- Υπάρχουν μερικοί ἀκάθαρτοι δαίμονες πού μόλις ἀρχίση κάποιος τήν μελέτη τῆς ῾Αγίας Γραφῆς τοῦ ἀποκαλύπτουν τήν ἑρμηνεία της. Τοῦτο ἰδιαίτερα ἀγαποῦν νά τό κάνουν σέ καρδιές κενοδόξων ἀνθρώπων καί μάλιστα μορφωμένων μέ τήν
κατά κόσμον παιδεία. Καί ἀποσκοποῦν νά τούς ρίξουν σέ αἱρέσεις καί βλάσφημες ἰδέες ἀπατῶντας τους σιγά-σιγά. Θά ἀντιληφθοῦμε δέ καλῶς τήν δαιμονική αὐτή θεολογία ἤ καλύτερα βαττολογία (φλυαρία πολυλογία) ἀπό τήν ταραχή καί τήν ἀκατάστατη καί ἄτακτη εὐχαρίστησι πού δημιουργείται στήν ψυχή τήν ὥρα τῆς ἐξηγήσεως.)
Μπορείτε να το φανταστείτε αυτό; Εγώ θα πω και κάτι άλλο. Μπορεί να είναι ορθοδοξοτάτη αυτή η Θεολογία. Ορθοδοξοτάτη! Αν όμως καθόμαστε να κουβεντιάζουμε αυτήν την Ορθόδοξη Θεολογία και μετά, επειδή υπάρχουν προσωπικές αντιλήψεις και πείσματα, όλοι να είμαστε ορθόδοξοι, δεν υπάρχει καμιά διαφορά, αλλά στη διατύπωση, σ' ετούτο, σ' εκείνο, και να έχουμε μέσα μας εγωισμό, πολύ εγωισμό και πείσματα και να επιμένουμε, τότε αγαπητοί μου, παρ' ότι η Θεολογία αυτή είναι Ορθόδοξη, για μας μεταβάλλεται δαιμονιώδης, διότι θα φτάσουμε να τσακωθούμε, να μαλώσουμε, να αντιπαθήσουμε και να φατριαστούμε. Αυτή λέγεται «σοφία δαιμονιώδης», όπως πολύ σωστά την χαρακτηρίζει ο άγιος Ιάκωβος και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, μόνο και μόνο διότι στο τέλος καταλήγει σε «έριθεία». Και σε ζήλο. Δηλαδή «πικρόν ζῆλον».
Και εξηγεί τώρα: «Ὁπου γὰρ ζῆλος καὶ ἐριθεία, ἐκεῖ ἀκαταστασία καὶ πᾶν φαῦλον». Διότι όπου υπάρχει πικρός ζήλος, και τσακωμός και φατρία και ακαταστασία. Τι είναι αυτή η «ακαταστασία»; Είναι η αναρχία ο ένας λέει έτσι, ο άλλος λέει αλλιώς... Άκρη δεν βρίσκει κανένας. «Καὶ πᾶν φαῦλον πρᾶγμα». Και κάθε άσχημο πράγμα εκεί υπάρχει. Σ' αυτήν την σοφία που είναι όχι απ’ τον Θεό. Κι ας λέγονται ωραία πράγματα. Αλλά επειδή δεν δένεται με τον Θεό, καταλήγει να είναι «έπιγεία», « ψυχική» και «δαιμονιώδης».
Και τώρα θα μας πει, αγαπητοί μου, τα χαρακτηριστικά της άνωθεν κατερχομένης σοφίας. Ακούσατέ τα. Και τα οποία βεβαίως χαρακτηριστικά,
σας είπα, ότι η σοφία δεν είναι μία υπόθεσις διανοητική, αλλά είναι αυτή η ίδια η αγιότητα. Ακούσατέ τα: «Η δὲ ἄνωθεν σοφία πρῶτον μὲν ἁγνή ἐστιν».
Αυτή η σοφία η άνωθεν, αυτή που έρχεται από τον Θεό, δεν μπορεί παρά θα έχει και καλά αποτελέσματα. Καθετί που έρχεται από τον Θεό και θα
κατέληγε στον Θεό, θα ήτανε γόνιμο, σπουδαίο, θεϊκό. Το πρώτο στοιχείο λοιπόν της άνωθεν κατερχομένης σοφίας είναι η αγνότης. Τι θα πει αγνότης; Είναι ένας ευρύς όρος. Σημαίνει ότι υπάρχουν αγνά ελατήρια. Προσέξτε, παρακαλώ, αυτό το σημείο. Υπάρχουν αγνά ελατήρια. Όταν δηλαδή κάποιος πιάνει να μιλήσει τα θέματα του Θεού. Ή να ασχοληθεί με τα θέματα του Θεού. Πρέπει να έχει αγνά ελατήρια. Δεν πρέπει μέσα του να έχει την υστεροβουλία. Δεν πρέπει μέσα του να έχει πάθος. Δεν πρέπει να σκέπτεται αλλιώτικα ή υποκριτικά. Αλλά πρέπει να έχει μίαν ευθύτητα.
Ξέρετε πόσο σπουδαίο είναι αυτό; Να είναι κανείς ευθύς άνθρωπος; Εγώ μου φαίνεται, όπως κι εδώ ακριβώς αναφέρεται στον άγιο Ιάκωβο, όλο το βάρος των χαρακτηρισμών που θα δώσει παρακάτω, είναι αυτό, το πρώτο. Γι' αυτό λέγει «πρῶτον μὲν». Και μετά λέγει, δεν λέει «δεύτερον», «έπειτα» και αραδιάζει όλα τα άλλα.
Γιατί κάνει αυτήν την διάκριση «πρῶτον μὲν»; Διότι πάνω στο θέμα των ελατηρίων εξαρτάται το παν. Θα σας έλεγα τούτο, ότι ένας άνθρωπος κρίνεται σπουδαίος, αν είναι άδολος και ειλικρινής. Αυτή όμως η ειλικρίνεια δεν είναι αυτό που λέμε πολλές φορές ότι «εγώ είμαι ειλικρινής». Μάλιστα, ο αληθινά ειλικρινής άνθρωπος ποτέ δεν πηγαίνει να
αυτοσυστηθεί. Ποτέ! Πιστέψτε με: ποτέ! Όταν δείτε κάποιον άνθρωπο και σας λέει: «Άκουσε, αγαπητέ μου, εγώ είμαι ειλικρινής άνθρωπος», όταν βάζει τη λέξη «ειλικρινής», εντός μιας παρενθεσούλας βάλτε ένα ερωτηματικό, όπως βάζουμε στο κείμενο βάζουμε ένα ερωτηματικό μετά από μία λέξη, εντός παρενθεσούλας, ένα ερωτηματικό. Δηλαδή: «Ειλικρινής(;)», θα πείτε από μέσα σας. Όταν σας πει άλλος: «Εγώ είμαι αγνός άνθρωπος», βάλτε ένα
ερωτηματικό: «Αγνός;». «Εγώ είναι θεοφοβούμενος!». Βάλτε ένα ερωτηματικό: «Θεοφοβούμενος;». Ο άνθρωπος ο οποίος έχει κάτι ποτέ δεν πηγαίνει να αυτοσυστηθεί και να πει: «Εγώ είμαι αυτό». Δεν υπάρχει λόγος.
Αυτό που είναι δεν κινδυνεύει να το χάσει. Ούτε φοβείται να το χάσει, ούτε φοβείται μην τυχόν δεν το δουν οι άνθρωποι. Ή το δουν ή δεν το δουν, δεν τον ενδιαφέρει. Ο άνθρωπος που έχει κάτι, το έχει. Τελείωσε.
Θα σας πω ένα παράδειγμα. Ένας που έχει πολλά λεφτά, πολλά λεφτά και πολύ χρυσό, σπεύδει να λέγει ότι είναι πλούσιος; Δεν το λέει. Κρύβεται. Και μάλιστα για πολλούς λόγους κρύβεται. Ξέρετε ποιος λέει ότι έχει πολλά λεφτά; Όταν κάποια μέρα κάποιος πληρώθηκε μισθό, μεροκάματο, κι έχει μερικές χιλιάδες στην τσέπη του και πάει να γλεντήσει τώρα με τους φίλους, και λέει: «Ξέρεις εγώ έχω πολλά λεφτά». Και μάλιστα λιγάκι άμα μεθύσει, βγάζει και τα λεφτά επάνω στο τραπέζι της ταβέρνας, για να τα δείξει ή χτυπάει την τσέπη. Αυτός πραγματικά δεν είναι πλούσιος και τα επιδεικνύει. Και από ένα κόμπλεξ θέλει να τα επιδείξει, γιατί δεν είναι πλούσιος. Ενώ εκείνος ο οποίος πραγματικά είναι πλούσιος, κρύβει εκείνα
τα οποία έχει και ποτέ δεν λέγει ότι είναι πλούσιος. Μάλιστα και για να μην τον ληστέψουν.
Έτσι και δω. Ο αληθινά πνευματικός άνθρωπος, ποτέ δεν σπεύδει να λέγει: «Είμαι αυτό». Γιατί να το πει; Για ποιον λόγο να το πει; Αλλά και τα ελατήριά του είναι αγνά. Σκέπτεται ίσια. Εκείνο που είπε, και είναι πολύ βαθύ και δεν μπορούμε πάντοτε να το κρίνουμε, το κρίνει μόνο ο Θεός.
Άνθρωπος δεν μπορεί να το κρίνει. Εκείνο που είπε στον Ναθαναήλ ο Κύριος και που τόσες φορές, σας βεβαιώνω, μου έρχεται στο μυαλό. Τόσες φορές! Και προσπαθώ να το μελετήσω, να το καταλάβω: «Να ένας αληθινός Ισραηλίτης, που δεν υπάρχει δόλος στο στόμα του». Αν με ρωτήσετε: «Είσαι άδολος άνθρωπος; Είσαι ειλικρινής, πάτερ Αθανάσιε;». Θα σας πω ειλικρινά μαζί με τον Απόστολο Παύλο· γιατί κι εκείνος το λέει γενικά, όχι για το θέμα της ειλικρίνειας. «Δεν ξέρω». Αν σας πω: «Πέστε μου, εσείς πώς με βλέπετε;». Αν είσαστε σπουδαίοι άνθρωποι, θα λέγατε: «Δεν ξέρω». Δεν μπορούμε να κρίνουμε το θέμα των ελατηρίων.
Λέει ο Απ. Παύλος: «Τι κρίνεις άνθρωπε;». Να πώς το λέγει: «Εγώ ούτε τον εαυτό μου δεν κρίνω, γιατί δεν τον ξέρω. Μόνο ο Θεός μπορεί να κρίνει σωστά». Βλέπετε πόσο βαθύ πράγμα είναι το θέμα της αγνότητας των ελατηρίων; Λέμε: «Έχω αγνά ελατήρια; Έχω αγνά; Ξέρω εγώ; Ξέρω εγώ;». Κι αν εκεί που νομίζω ότι έχω αγνά ελατήρια, εμφιλοχωρούν ελατήρια στρεβλά και σκολιά; Πώς μπορώ να το καταλάβω; Γι’ αυτό, το θέμα της ειλικρινείας και της αδολότητος και των ελατηρίων και της αγνότητος, σπουδαίο θέμα! Αν ο άνθρωπος έτσι εμφανίζεται, τότε ξεκινά να δώσει ένα καλό δείγμα της άνωθεν κατερχομένης σοφίας.
Μετά, η αληθινή σοφία είναι ειρηνική. Όταν έχει κάτι να πει, δεν μαλώνει, δεν μάχεται. Μπορεί να πει, να ξέρει ότι είναι σωστό αυτό που λέει και μάλιστα, αν θέλετε και στα δόγματα της πίστεως, να πει: «Κύριοι, αυτή είναι η αλήθεια. Αν θέλετε, δεχθείτε την, αν δεν θέλετε, μην την δεχθείτε». Χθες πήγα κάπου να πληρώσω έναν λογαριασμό. Και με βρήκε εκεί ένας υπάλληλος. Πολύ, πολύ γνωστός μου, που ακούει και λόγο Θεού.
Πολλά χρόνια ακούει λόγο Θεού. Μου λέγει: «Θέλω να σας ρωτήσω κάτι εξ αφορμής του τελευταίου κηρύγματος, προχθές την Κυριακή. Κάτι να σας ερωτήσω. -Εκεί που είπαμε για τον αρχάγγελο Μιχαήλ, που έκανε πόλεμο, με το διάβολον- Εγώ βρίζω όλους εκείνους οι οποίοι αντιτίθενται. Είτε στα θέματα της πίστεως, είτε στα θέματα της πολιτείας. Άμα λέει κάποιος είναι
κουμμουνιστής, «Παλιοτόμαρο!» τον λέω. Άμα λέει είναι του ΠΑΣΟΚ, «Παλιοτόμαρο!» τον λέω. Άμα είναι χιλιαστής, «Παλιοτόμαρο!» τον λέω. Άμα
είναι..., ξέρω 'γω, χουντικός, «Παλιοτόμαρο!» τον λέω». Λέω: «Με συγχωρείτε, μην χαρακτηρίζετε, πρώτα-πρώτα. Ο άλλος ας είναι ό,τι θέλει.
Αυτό καταλαβαίνει, έτσι κινείται. Θέλετε να τον βοηθήσετε; Πείτε του ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό. Σας άκουσε; Καλώς. Δεν σας άκουσε; Δεν πειράζει».
Έτσι εδώ η σοφία είναι ειρηνική. Δεν μάχεται. Λέγει απλά: «Αυτό είναι το σωστό. Θες να το ακούσεις; Άκουσέ το. Δεν θέλεις; Μην το ακούσεις». Δεν γεννάει μάχες, δεν γεννάει μάχες η αληθινή σοφία. Μάλιστα θερμά θα σας παρακαλέσω, στο σημείο αυτό ας το προσέξουμε. Κι ακόμη κάτι άλλο. Είτε στα θέματα των πολιτικών φρονημάτων, είτε στα θέματα των θρησκευτικών φρονημάτων -εννοώ ορθόδοξοι όλοι, ορθόδοξοι όλοι, αλλά να υπάρχουν διάφορες απόψεις, συμπάθειες και δεν ξέρω τι- ή, βαθμοί κατανόησης των πραγμάτων, ακούστε αυτό, είναι σπουδαίο, κι αν κανείς κοιμάται, παρακαλώ να ξυπνήσει να τ' ακούσει, δεν είναι απαραίτητο οι
άλλοι άνθρωποι να μοιάζουν μ' αυτό που εμείς σκεπτόμαστε. Είναι απαραίτητο; Δεν νομίζετε ότι είναι πολύ, πολύ, πολύ εγωιστικό; Ο άλλος σκέφτεται διαφορετικά. Γιατί δηλαδή θα πρέπει όλοι να μοιάζουν με αυτό που εγώ σκέφτομαι;
Αν ο καθένας έτσι εσκέπτετο, τότε ο καθένας θα ήταν ένας μικρός Πάπας. Με το αλάθητο και τίποτε άλλο. Αγαπητέ μου, έχεις για κάτι βεβαιωθεί ότι είναι αληθινό. Πες το. Δεν το δέχεται ο άλλος; Δεν σημαίνει ότι δεν θα του πεις «καλημέρα». Θα του λες «καλημέρα», θα είσαι ευγενικός απέναντί του, θα τον αγαπάς. Σκέπτεται διαφορετικά. Δεν πειράζει. Δεν χάλασε ο κόσμος. Μπορεί αυτό το διαφορετικό να είναι κι αυτό σωστό. Αλλά απλώς είναι διαφορετικό. Προσέξτε απλώς είναι διαφορετικό. Ή ακόμη να μην είναι σωστό. Δεν πειράζει. Μάλιστα σ' αυτόν τον κύριο είπα το εξής: «Πείτε από μέσα σας, αυτόν τον άνθρωπο, που δεν είναι σωστός στον δρόμο, -κατά την κρίση σας, και ποιος σου λέει εσένα ότι αυτός δεν είναι σωστός στον δρόμο και είσαι εσύ; Τέλος πάντων, κατά την κρίση σου- να τον έχει ο Θεός στον σωστό δρόμο, να τον ελεήσει ο Θεός». Έτσι, δεν είναι σωστός ο άλλος; Να πούμε απλά: «Να τον ελεήσει ο Θεός να το καταλάβει».
Τίποτε άλλο.
Δεν θα μαλώνουμε. Σας παρακαλώ· δεν θα μαλώνουμε για τίποτε. Η άνωθεν σοφία είναι αγνή, είναι ειρηνική. Ακούστε το τρίτο. Είναι επιεικής. Κοιτάξτε, παρακαλώ, το «έπιεικής». Είναι ευπειθής. Τι θα πει «ευπειθής»; Ευπειθής είναι το να μάθεις να μιλάς αλλά και να μάθεις να μαθητεύεις, να ακούς. Και ακόμη είναι η μετριοπάθεια. Όταν ο άλλος λέει κάτι, μην παίρνεις το άλλο άκρο έτσι γιατί σου αρέσει, από εγωισμό. Ή ακόμη δεν καταλαβαίνει καλά εκείνο το οποίο λες. Θέλει μια μετριοπάθεια. Εντελώς μια μετριοπάθεια. Μη νομίσουμε ότι πρέπει ο άλλος να φθάσει αμέσως εκεί που πρέπει να φτάσει.
Λέει στους Θεσσαλονικείς ο Απόστολος Παύλος - τι ωραίο, πραγματικά είναι η λυδία λίθος αυτό που λέγει ο Απόστολος Παύλος. Αφού τους επαινεί πολύ τους Θεσσαλονικείς, λέγει: «Και μερικά πράγματα ακόμη δεν τα έχετε καταλάβει· αλλά κι αυτά ο Θεός θα σας τα αποκαλύψει». Δεν μαλώνει μαζί τους. Δεν είναι εριστικός. Να τους πει: «Δεν ντρέπεσθε; Ακόμη δεν καταλάβατε;». Όχι. Αλλά: «Και αυτά», λέγει, «θα σας τα αποκαλύψει ο Θεός». Αυτό είναι το πνεύμα της επιεικείας. Έτσι μπορεί να έρθει κάποιος και να μου πει: «Πάτερ μου, εγώ δεν μπορώ να κάνω πολλή νηστεία». «Πόσο μπορείς;». Δίνεται μία διαπραγμάτευση εδώ. «Πόσο μπορείς;». «Μπορώ τόσο». «Κάνε. Εντάξει. Ξεκίνα. Πόσο είπες;». «Τόσο». «Με αυτό ξεκίνα. Εσύ ο ίδιος θα έρθεις να μου πεις ό,τι παραπάνω μπορείς. Ή του χρόνου ή τον παραπάνω χρόνο. Διότι αν σου πω: Κοίταξε, Μεγάλη Σαρακοστή, ταρίφα ξεκομμένη με συγχωρείτε που μιλάω με τέτοιες εκφράσεις αλλά για το ζωντανότερο του πράγματος- ταρίφα ξεκομμένη, πάει τέλειωσε. Πενήντα μέρες. Δεν θα νηστέψεις πενήντα μέρες; Δεν θα κοινωνήσεις! Τέρμα!». Δεν μπορείς να το πεις αυτό το πράγμα. Όταν μάλιστα ο άλλος είναι καινούριος στην πίστη, καινούριος στην ακρόαση του λόγου του Θεού. Καινούριος στην πνευματική ζωή. Θα του πεις: «Ε, κάνε μία προσπάθεια». Και θα έρθει στο τέλος να σου πει: «Μόνο μια εβδομάδα ή δέκα μέρες μπόρεσα να νηστέψω».
«Καλά, κοίταξε, κοινώνησε, και σου εύχομαι την ερχόμενη φορά σε μια άλλη Σαρακοστή, ε, κοίταξε, κάτι παραπάνω». Αυτό λέγεται επιείκεια. Δεν είναι αθέτησις. Δεν είναι απεμπόλησις της πίστεως και της ηθικής. Είναι επιείκεια. Αυτή είναι η άνωθεν σοφία.
Η άνωθεν σοφία λοιπόν είναι αγνή, ειρηνική, επιεικής, ευπειθής, μεστή ελέους. Κάτι που ο αρχαίος κόσμος ποτέ δεν το γνώρισε. «Σοφία γεμάτη από έλεος; Η σοφία είναι γεμάτη από διάνοια, υψηλές ιδέες!». Το να είσαι σοφός με υψηλές ιδέες και να έχεις και αγάπη, έλεος δηλαδή, είναι ο καταπληκτικότερος συνδυασμός, που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, παρά μόνο το Ευαγγέλιο διδάσκει. Σοφία και αγάπη. Δύο πράγματα άγνωστα για τους ανθρώπους. Το να είσαι σοφός χωρίς αγάπη, είναι σκληρότης. Το να έχεις αγάπη χωρίς σοφία, μπορεί να σε φθάσει στη μωρία. Σοφία και αγάπη κάνουν τον τέλειο εν Χριστώ άνθρωπο. Γι' αυτό και ο Θεός, ο μόνος Σοφός, αλλά και ο έχων αγάπη, ήρθε εις τον κόσμο, όχι μόνο να μας πει την σοφία του Θεού, αλλά και να μας δείξει και την αγάπη Του. Η άνωθεν σοφία λοιπόν είναι μεστή ελέους. Εγώ θα σας έλεγα, δεν ξέρω όλα τ’ άλλα αν τα θυμόμαστε ή όχι, αλλά αυτό το «ἡ ἄνωθεν σοφία μεστὴ ἐλέους», πόσο πρέπει να το θυμόμαστε!
Απόσπασμα απο την 11η ομιλία στην κατηγορία
« Καθολική Ἐπιστολή Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου ».
