†.Καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί· τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεὸς οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ παραδείσου;» Καί εἶπε τό φίδι στη γυναίκα: Πῶς καί ἔτσι σᾶς εἶπε ὁ Θεός νά μή φᾶτε κανέναν καρπό ἀπό ὅλα τα δέντρα τοῦ παραδείσου; (Γέν. 3, 1)
Λέγαμε, παιδιά, την περασμένη φορά, πόσο πολύ φθόνησε ὁ διάβολος τήν παρουσία τῶν πρωτοπλάστων καί θέλησε μέ κάθε τρόπο νά τούς ἐξοντώσει. Αναφέραμε ἀκόμη αὐτό πού λέει γιά τόν Ἀδάμ ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὅτι «Ὁρῶν τοίνυν ἄγγελον ἐπίγειον ἐπὶ γῆς τυγχάνοντα», δηλαδή βλέποντας ὁ διάβολος τόν Ἀδάμ νά εἶναι πραγματικά ὡς ἄγγελος ἐπί τῆς γῆς, τόν ζήλεψε, καί θέλησε με κάθε τρόπο νά τόν ξεκάνει, δηλαδή νά τόν βγάλει ἀπό τή μέση, νά καταστρέψει τό ἔργο τοῦ Θεοῦ.
Αλλά πῶς μίλησε ὅμως τό φίδι; Ἐδῶ τώρα εἶναι μία ἀπορία. Ἄς δοῦμε ἀπό πιό κοντά τήν Ἁγία Γραφή.
Λέει ὅτι ὁ ὄφις ἦταν φρονιμότατος· «ὁ δὲ ὄφις ἦν φρονιμώτατος πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν ἐποίησε Κύριος ὁ Θεός»· τό φίδι, λέει, ήταν πιο φρόνιμο ἀπ' ὅλα τά ζῶα πού ἦταν ἐπάνω στή γῆ.
Τί σημαίνει φρόνιμος; Το σημειώνει σαφῶς αὐτό ὁ ἱερός συγγραφέας, ὁ Μωυσῆς,
Ἡ λέξη φρόνιμος βέβαια δεν σημαίνει πονηρός. Ἴσως θά βρεῖτε καί αὐτήν τήν ἑρμηνεία, ὅτι φρόνιμος θά πεῖ πονηρός· ἔτσι νομίζουν μερικοί. Ὅταν ὁ Κύριος εἶπε στους μαθητές Του «γίνεσθε οὖν φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καὶ ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί» (Ματθ. 10, 16) προφανῶς ἀπευθυνόμενος στούς μαθητές Του, καί διά τῶν μαθητῶν Του πρός ὅλους τούς πιστούς, ὅλων τῶν αἰώνων, κάθε ἄλλο παρά θά ἤθελε νά τούς πεῖ νά γίνουν πονηροί, ὅπως είναι πονηρό τό φίδι... Κάθε ἄλλο.
Μάλιστα ἐδῶ ἀκριβῶς εἶναι ἕνας θαυμάσιος συνδυασμός, πού μόνο μέσα στό Εὐαγγέλιο, στον χώρο τῆς Ἐκκλησίας, μπορεῖ νά γίνει αυτός· τό νά ἔχει δηλαδή κανείς φρόνηση και ακεραιότητα. Διότι πολλές φορές ἔχουμε φρόνηση, ἀλλά δέν ἔχουμε ἀκεραιότητα.
Ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἀκεραιότητα; «Ακέραιοι, λέει, ὡς αἱ περιστεραί».
Ἡ λέξη ἀκέραιος παράγεται από τό στερητικό ἀ καί τό ρῆμα κεράννυμι, πού σημαίνει ἀνακατεύω, αναμιγνύω, κερνώ. Τό ρῆμα κεράννυμι βεβαίως κατέληξε μέ τήν ἔννοια κερνώ, προσφέρω· λέμε: νά μᾶς κεράσεις ἕνα ποτήρι κρασί. Αλλά τό νά μᾶς κεράσεις, στην ἀρχαιότητα, σήμαινε νά μᾶς φέρεις ἕνα ποτήρι πού να ἔχει μέσα κρασί μέ νερό. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες μόνο τό πρωί ἔπιναν τό κρασί τους ἄκρατο. Οἱ Θεσσαλοί πάντα ἔπιναν ἄκρατον τόν οἶνο, ἀνόθευτο, ἐνῶ οἱ Ἀθηναῖοι ἔβαζαν νερό μέσα στόν οἶνο τους, καί τόν ἔπιναν κεκραμένον, ὄχι ἄκρατον. Ἄκρατος θά πεῖ ἀνόθευτος, ἀνέρωτος· κεκραμένος θά πεῖ νοθευμένος, νερωμένος, δηλαδή έχει μέσα νερό. Μόνο τό πρωί ἔπιναν ἄκρατον οἶνον οἱ Ἀθηναῖοι. Από τό κεκραμένος, ἤ κεκερασμένος, πού θά πεῖ ἀναμεμιγμένος μέ νερό, βγήκε ἡ ἔκφραση φέρε μας κεκερασμένον οἶνον, και σιγά-σιγά κατέληξε να λέμε κέρασέ μας ένα ποτήρι κρασί. (Γιά τούς ἀρχαίους, ὁ οἶνος δέν συνόδευε μόνο τό φαγητό, ἀλλά ἀποτελοῦσε ὁ ἴδιος φαγητό. Ήταν βασικό αγροτικό προϊόν, καί ταυτόχρονα τρόφιμο με πλούσια θρεπτική καί διατροφική αξία. Οἱ γλυκεῖς μέλανες οἶνοι τῆς ἀρχαιότητος ἦταν μια εξαιρετική καθημερινή πηγή λήψεως ενεργείας. Ὁ ἄρτος πού τρωγόταν κάθε πρωί βουτηγμένος σέ ἄκρατο οἶνο λεγόταν ἀκράτισμα)
Ὅπως καί ἡ λέξη νερό, ξέρετε πῶς προῆλθε; Τό νερό εἶναι ἐπίθετο καί ἀναφέρεται στη λέξη ὕδωρ, νεαρόν ὕδωρ, δηλαδή φρέσκο νερό. Λέμε: φέρε μας ένα ποτήρι νεαροῦ... ἐννοεῖται ὕδατος. Νεαρόν λοιπόν θα πεῖ φρέσκο· κατέληξε όμως να πάρει τη θέση τοῦ οὐσιαστικοῦ, ἐπειδή δέν λεγόταν τό ουσιαστικό, καί ἔτσι λέμε φέρε μου ένα ποτήρι νερό.
Ὅταν λοιπόν ὁ Κύριος ἔλεγε στους μαθητές Του νά εἶναι ἀκέραιοι σάν τά περιστέρια, ἐννοοῦσε νά μήν εἶναι νοθευμένοι, νά μήν κάνουν αβαρίες στον εὐαγγελικό νόμο. Είναι λοιπόν δύσκολο πράγμα να είναι κανείς φρόνιμος, ἔτσι πού νά ξέρει πῶς νά κινηθεῖ ἀνά πᾶσα στιγμή, καί ταυτόχρονα να προσέχει νά μήν πάθει τίποτα, δηλαδή να μείνει ἀκέραιος.
Καί αὐτό τό εἶπε ὁ Κύριος παίρνοντας ὡς παράδειγμα δύο ζῶα, τό φίδι καί τό περιστέρι.
Τό περιστέρι σέ τί εἶναι ἀκέραιο; Τό περιστέρι εἶναι ἀκέραιο στό ὅτι εἶναι μονόγαμο ζώο· δηλαδή ταιριάζει μ' ἕνα ἄλλο περιστέρι, καί παραμένει μόνο με αὐτό μέχρι το τέλος τῆς ζωῆς του. Ἕνα ἀρσενικό και ἕνα θηλυκό περιστέρι ἔχουν τή φωλιά τους καί τά παιδάκια τους, καί ἀποτελοῦν τή μόνιμη οικογένειά τους. Εἶναι μερικά μονόγαμα πτηνά, πού ὅταν τό ἕνα ἀπό τά δύο πεθάνει, τό ἄλλο δέν ξαναπαντρεύεται· πεθαίνει κι ἐκεῖνο. Ὁ κύκνος τό ἴδιο, εἶναι μονογαμικός, όπως καί τό περιστέρι.
Βλέπετε, ὁ Θεός ἔβαλε στα ζώα μερικές ιδιότητες καί καλές και κακές. Ἡ γνώμη αυτή δέν εἶναι δική μου· εἶναι τοῦ μεγάλου Βασιλείου· πού λέει ὅτι μᾶς διδάσκουν τά ζῶα καί αρνητικά καί θετικά. Ὅταν, ἐπί παραδείγματι, βλέπουμε ἕνα ζώο πεισματάρικο ἤ ἕνα ζῶο ζηλιάρικο ἤ ἕνα ζῶο πρᾶο ἤ ἕνα ζῶο πού νά εἶναι, ἄς ποῦμε, ἀνεξίκακο, ὅλα αὐτά μᾶς διδάσκουν καί ἀρνητικά και θετικά. (Βλ. Εἰς τὴν ἑξαήμερον, Ὁμιλία Ζ΄, PG 29, 160-161, καί π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Τόμος Α΄, Μάθημα 10ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης, 2017. Πρβλ. άγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής..., PG 94, 908, καί Blaise Pascal (1623-1662), Σκέψεις (Pensées, 416), μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, ἐκδ. Καστανιώτη, σ. 162. Η φύση παρουσιάζει τελειότητες, για να δείξει ὅτι εἶναι εἰκόνα Θεοῦ, καί ἐλαττώματα, για να δείξει ὅτι δέν εἶναι παρά μονάχα εἰκόνα Του)
Ὁ Κύριος λοιπόν πῆρε δύο ζώα, τό φίδι καί τό περιστέρι, καί εἶπε: να γίνετε φρόνιμοι, δηλαδή νά ἔχετε σύνεση, φρόνηση, να κόβει το μυαλό σας, ὅπως είναι ἕνα φίδι πού ἀπό ἔνστικτο κινεῖται γιά νά προστατεύει τόν ἑαυτό του, καί ἀκέραιοι, δηλαδή ανόθευτοι, χωρίς συμβιβασμούς, σάν τα περιστέρια.
Ἔτσι, δέν εἶναι δυνατόν ή λέξη φρόνιμος στην Αγία Γραφή να εκληφθεῖ ὡς πονηρός· ὅτι τό φίδι εἶναι πονηρό, καί ὅτι θά ἔπρεπε καί οἱ ἄνθρωποι νά εἶναι πονηροί!... Ἄρα, ή λέξη φρόνιμος, πού μᾶς ἀναφέρει ἐδῶ πέρα ὁ Μωυσῆς, δέν ἔχει τήν ἔννοια τοῦ πονηρός. Αλλά τί; Ἂν ἀνοίξουμε ένα λεξικό, θά δοῦμε ὅτι ἡ ἔννοια φρόνιμος στα ζώα χαρακτηρίζει ὅσα ζώα δείχνουν μία εὐφυΐα, μιά ἐξυπνάδα, ἤ μια πανουργία.
Αλλά όταν λέμε πανουργία, ὅταν λέμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος εἶναι πανούργος, μέ τήν ἀρχαία ἔννοια τῆς λέξεως, ἐννοοῦμε ἐκεῖνον πού μετέρχεται πᾶν ἔργον, κάνει τα πάντα, μηχανεύεται πολλές δουλειές, ξέρει νά τά βγάζει πέρα. Πανοῦργος δέν εἶναι ὁ πονηρός, ἀλλά ἐκεῖνος, θά λέγαμε, πού τά βγάζει ὅλα πέρα, ὁ μετερχόμενος πολλά ἔργα. Σήμερα όμως, στη νεοελληνική μας γλώσσα, τελικά, κατ' ἐπέκτασιν, πῆρε τήν ἔννοια τοῦ πονηρός.
Ὁ μέγας Φώτιος λέει ὅτι εἶναι «ὁ πάνυ φρόνιμος καὶ ὁ πάντα ἐπιστάμενος» (Lexicon pi, 378.6, ἔκδ. Cambridge University Press, Cambridge 1822). Ποιός εἶναι ὁ πανούργος; Εἶναι ὁ πολύ φρόνιμος, αὐτός πού τά ξέρει ὅλα.
Ὅλα αὐτά σᾶς τὰ εἶπα γιά νά καταλάβετε ὅτι τό φίδι ἦταν φρόνιμο, δηλαδή εὐφυές· ἐξ ἐνστίκτου ὅμως· γιατί λέει σαφῶς ὅτι, ἀπό ὅσα ζῶα ἔκανε ὁ Θεός ἐπάνω στή γῆ, τό φίδι ήταν τό πιό φρόνιμο. Δέν ἔγινε μόνο του φρόνιμο· ὄχι, κάθε ἄλλο. Ὥστε ἦταν ἕνα ζῶο πού μποροῦσε νά ἔχει μία εὐφυΐα γιά νά κινεῖται περισσότερο ευλύγιστα ἀπό τά ἄλλα ζώα· εἶχε, ἄς τό ποῦμε, ἐξ ἐνστίκτου μία σύνεση.
Ὁ διάβολος τώρα, γιά νά ἐξαπατήσει τούς πρωτοπλάστους, ἔρχεται να χρησιμοποιήσει το φίδι. Κι ἔτσι, ὅταν θ᾿ ἀκούσει ἡ Εὔα νά τῆς μιλάει τό φίδι, αυτή θά σταθεῖ νά τό ἀκούσει.
Σημειῶστε ὅτι τά ζῶα ἦταν οἰκεῖα στόν ἄνθρωπο, καθώς δέν ὑπῆρχε ἡ ἀγριότητα. Ἡ ἀγριότητα τῶν ζώων, ὅπως σᾶς ἔλεγα καί σ' ἕνα πολύ παλιό μάθημα, ἐπἦλθε ὅταν διαταράχθηκε ἡ ἁρμονία ἀνάμεσα στόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο. Τότε διαταράχθηκε καί ἡ ἁρμονία ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τήν κτίση. (Όπως σημειώνει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, «τὰ θηρία καὶ πάντα τὰ ζῷα τῆς γῆς, γυμνωθέντα τοῦτον τῆς πρώτης θεασάμενα δόξης καταφρονήσαντα αὐτοῦ, ἐτραχύνθησαν ἅπαντα εὐθὺς κατ᾿ αὐτοῦ» (Λόγοι Ἠθικοί, 1,2, Sources Chrétiennes 122, σ. 190). Βλ. Κυρίλλου Σκυθοπολίτου, Βίος τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου, Κεφ. ΙΓ΄, σ. 23, Εκδ. Schwartz E, Leipzing 1993, καί π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μάθημα 28ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2019)
Ωστόσο, προηγουμένως, ὑπῆρχε μία οικειότητα τῶν ἀνθρώπων μέ τά ζῶα, καί τό φίδι ἐμφανιζόταν ὅτι εἶχε μία σύνεση. Έρχεται τώρα να δώσει μία συμβουλή –θά τό δοῦμε· μίλησε τό φίδι; πῶς μίλησε τό φίδι;... Ὡς συνετό καί φρόνιμο πού ήταν, θά μποροῦσε νά δώσει μιά χρήσιμη συμβουλή!
Ξέρετε, εἶναι μεγάλο πράγμα να διακρίνει κανείς, ἀνάμεσα στούς ἄλλους ἀνθρώπους, κάποιον συνετό, πού θά μπορεῖ νά τοῦ δίνει πάντα μιά συμβουλή. Ἡ Εὔα ὅμως δέν εἶχε ἄλλους ἀνθρώπους. Στον Παράδεισο ήταν μόνο δύο' ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εύα. Για μια στιγμή ξεφυτρώνει μπροστά της ἕνα ζώο, πού ἔρχεται νά τῆς πεῖ μια σοφή συμβουλή, ἤ νά τῆς ἀποκαλύψει κάτι -ἔτσι τό βλέπει ἡ Εὔα. Ὥστε λοιπόν ὁ διάβολος χρησιμοποίησε τό φίδι ἀκριβῶς γιά νά τήν ἐξαπατήσει· ὅτι ἔρχεται, τάχα, νά τῆς δώσει μία φρόνιμη συμβουλή!
Τώρα, τί νομίζετε ότι συνέβη; ὁ διάβολος χρησιμοποίησε τό φίδι; ἢ ὁ διάβολος ἔγινε φίδι;
Ἔγινε μᾶλλον τό πρῶτο, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος χρησιμοποιήθηκε το φίδι, καί ὄχι ὅτι ἔγινε ὁ διάβολος φίδι.
Θά μοῦ πεῖτε: Μπορεῖ ὁ διάβολος να γίνει φίδι;
Βεβαίως, ναί. Γι' αυτό τήν περασμένη φορά, που σᾶς μίλησα γιά τόν πνευματικό κόσμο, τούς ἀγγέλους καί τούς δαίμονες, σᾶς εἶπα ὅτι καί οἱ ἄγγελοι καί οἱ δαίμονες, ἐφόσον ἔχουν κοινή φύση, κοινή ουσία, μποροῦν νά μετασχηματισθοῦν σ' αὐτό πού θέλουν, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Καί οἱ μέν ἄγγελοι μετασχηματίζονται σ' ἐκεῖνο πού θά τούς πεῖ ὁ Θεός, γιά νά ὑπηρετήσουν ἕναν σκοπό· οἱ δαίμονες ὅμως μετασχηματίζονται σ' ἐκεῖνο τό ὁποῖο θὰ ἤθελαν, ἀλλά κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ· μόνοι τους δέν μποροῦν να κάνουν οτιδήποτε. Και κυρίως μετασχηματίζονται σέ ζῶα. Γιά νά τό δεῖτε, ἀποσπῶ ἕνα κομματάκι ἀπό μία εὐχή ἐξορκισμοῦ τοῦ μεγάλου Βασιλείου καί σᾶς το διαβάζω.
Ὅταν ἐξορκίζουμε κάποιον ἄνθρωπο, για να διώξουμε τον διάβολο που φωλιάζει μέσα του, λέμε αυτήν τήν εὐχή τοῦ μεγάλου Βασιλείου: «Αναχώρησον, δαιμόνιον ἀκάθαρτον καὶ ἐναγές... ὅπου ἂν τυγχάνῃς ἢ ἀπέρχῃ, ἢ αὐτὸς εἶ ὁ Βεελζεβούλ, ἢ κατασείων, ἢ δρακοντοειδής, ἢ θηριοπρόσωπος, ἢ ὡς ἑρπετόν.». (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἐξορκισμοί, Εὐχὴ Β΄, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀνατ. Θ΄, 1984, σ. 264)
Δηλαδή: Δαιμόνιο ἀκάθαρτο, φύγε, ὅπου καί ἄν βρίσκεσαι ἤ πηγαίνεις, ἢ εἶσαι ἐσύ ὁ ἴδιος ὁ Βεελζεβούλ, ὁ ἀρχηγός τῶν δαιμόνων, ὁ διάβολος, καί ἄν ἀκόμα ἐμφανίζεσαι δρακοντοειδής. Τί θά πεῖ δρακοντοειδής; Δράκων εἶναι τό φίδι. Καί ἄν ἀκόμα ἐμφανίζεσαι σαν φίδι, ἢ ἀκόμα ὡς θηριοπρόσωπος, ἐμφανίζεσαι μέ πρόσωπο θηρίου ἢ ἑρπετοῦ. Πάμπολλες φορές στούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί σέ μή ἁγίους, σέ ἁμαρτωλούς, ἰδίως σε μάγους, ἐμφανίζεται ὁ διάβολος σάν ζῶο.
Μήν τρομάζετε μ' αυτά που λέω. Υπάρχουν μερικά παιδιά πού εἶναι λίγο ευαίσθητα, καί ὅταν κάποτε ἀκούσουν αὐτά τρομάζουν, καί μπορεῖ νά χάσουν και τόν ὕπνο τους... Μή τρομάζετε! μή φοβάστε! Μάλιστα ὑπάρχει ὁ ἑξῆς φόβος –ᾶς τόν πῶ, καί νά συμβουλεύσω νά τόν ἀποφύγετε. Ὅταν πᾶτε σπίτι σας, θέλετε να κλειδώσετε τις πόρτες, μή τυχόν μπεῖ μέσα ὁ διάβολος! ἤ φοβᾶστε ὅτι τάχα στην προσευχή σας θά ἐμφανιστεῖ ὁ διάβολος!... Μή φοβόσαστε! Καθόλου μή φοβόσαστε αὐτά τά πράγματα! Καί ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι ἐμφανίζεται κάτι τέτοιο, καμμία σημασία μή δώσετε.
Στόν βίο ενός Ρώσσου ἀσκητοῦ, ἀναφέρεται πώς κάποτε ἕνας μοναχός, ἐκεῖ πού ἔκανε τήν προσευχή του στο κελλί του, εἶδε δίπλα ἕνα μαύρο σκυλί. Βεβαίως, ὅλοι οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅλοι οἱ ἀσκητές είχαν τέτοια φαινόμενα· οπωσδήποτε. Μέσα στο κελλί λοιπόν ἦταν ἕνα μαύρο σκυλί. Τρόμαξε βέβαια ἔτσι πού τό εἶδε. Μεγάλο σκυλί, με κόκκινα μάτια, τόν κοιτοῦσε, χωρίς να κάνει τίποτα. Φοβήθηκε ὁ μοναχός, ἀλλά συνέχισε τήν προσευχή του. Τό θέμα εἶναι νά μήν φοβηθεῖς· νά μήν φοβηθεῖς καί νά κάνεις τήν προσευχή σου. Μετά απ' αὐτό ἔφυγε το σκυλί, έξαφανίστηκε. Μή φοβόσαστε, σᾶς τό ξαναλέω, τό ὑπογραμμίζω. Σᾶς τά λέω ἀκριβῶς γιά νά μή φοβόσαστε.
Τό ἀνέφερε στον γέροντά του, στον ἡγούμενο. Ξέρεις, γέροντα, το βράδυ, ἐκεῖ πού ἔκανα την προσευχή μου, εἶδα ἐκεῖ ἕνα σκυλί, ένα μαντρόσκυλο μαύρο με ἔβλεπε· ἦταν μέσα από την πόρτα, μέσα στο κελλί μου. Σε παρακαλῶ, ν᾿ ἀλλάξω δωμάτιο, νά ἀλλάξω κελλί. Παιδάκι μου, τοῦ λέει ὁ γέροντάς του, ὅπου νά πᾶς μπορεῖ νά σοῦ ἐμφανιστεῖ αὐτό. Τοῦτο μόνο· μή δώσεις καμμία σημασία. Τίποτα. Θα μείνεις ἐκεῖ πού εἶσαι καί θά κάνεις τήν προσευχή σου ὅπως εἶσαι.
Ὁ διάβολος, παιδιά, θέλει περιφρόνηση. Ύστερα, δέν ἔχουμε καί τόση ἁγιότητα, ὥστε νά ἐμφανιστεῖ σ' ἐμᾶς ὁ διάβολος! μήν τό ξεχνᾶτε αὐτό. Ἐμφανίζεται σ' ἐκείνους πού ἔχουν ξεπεράσει ένα όριο ἁγιότητος. Κι αὐτό τό ὅριο εἶναι πολύ πάνω καί πολύ μακριά από μᾶς, δυστυχῶς!
Ωστόσο, ἐδῶ σᾶς σημειώνω τί λέει ἡ εὐχή· ὅτι δηλαδή ὁ διάβολος παρουσιάζεται σαν δράκων, σάν φίδι, ἤ σάν ἕνα θηρίο –θηριοπρόσωπος, με πρόσωπο θηρίου- ἢ σαν ἑρπετό.
Ἡ λέξη ερπετό ἔχει εὐρεῖα ἔννοια. Εάν δοῦμε στην Παλαιά Διαθήκη, ἐκεῖ λέει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε ὅλα τά ἑρπετά ἐπί τῆς γῆς. (Βλ. Γέν. 1, 20) Ερπετά ὅμως ἐκεῖ ἐννοεῖ ὅσα ζῶα ἔχουν πόδια καί περπατάνε. Ὄχι μέ τήν ἔννοια πού χρησιμοποιεῖται σήμερα στη Ζωολογία, ὅτι δηλαδή ερπετό εἶναι τό ζῶο πού δέν ἔχει πόδια ἤ ἔχει πολύ κοντά πόδια καί ἔρπει, ὅπως εἶναι τό φίδι ἢ ἡ σαύρα.
Ὥστε βλέπουμε ἐδῶ ὅτι ὁ διάβολος δύναται να ἐμφανιστεῖ ὡς ζῶο. Βεβαίως δύναται. Δείχνει τα δόντια του. Θέλει να τρομάξει τόν δοῦλο τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει να τρομάξει. Διότι, άπλούστατα, τόν διάβολο τόν ἔχει νικήσει ὁ Χριστός!
Θά ἤθελα νά σᾶς θυμίσω ἀκόμη κάτι πού εἶναι γραμμένο μέσα στην Παλαιά Διαθήκη. Κάποτε ἕνα γαϊδουράκι μίλησε! Πῶς μίλησε; Εἶναι στο βιβλίο Αριθμοί. Ἐκεῖ ἀναφέρεται ὅτι οἱ Μωαβίτες, ὅταν εἶδαν τούς Ἑβραίους νά ἔρχονται καί νά στρατοπεδεύουν ἔξω ἀπό τήν περιοχή τους, φοβήθηκαν. Δυό εκατομμύρια ήταν οἱ Ἑβραῖοι. Φοβήθηκαν οἱ Μωαβίτες ὅτι οἱ Ἑβραῖοι θά κατακυριεύσουν τόν χῶρο τους. Ἔστειλαν λοιπόν και κάλεσαν ἕναν ξακουστό μάγο ἀπό τήν Μεσοποταμία, τόν Βαλαάμ, να κάνει μαγικά πράγματα καί νά καταστρέψει τους Εβραίους.
Βλέπετε, ἡ μαγεία εἶναι ἀρχαία· τόσο ἀρχαία, ὅσο εἶναι ἀρχαῖος καί ὁ ἄνθρωπος. Καί ἡ τέχνη του διαβόλου, παιδιά, εἶναι ἡ μαγεία. Να το ξέρετε, ἡ μαγεία εἶναι ἡ τέχνη τοῦ διαβόλου! Μή βρεθεῖτε ποτέ σέ πόρτα μάγου ἀνθρώπου ἤ μάγισσας!
Ἔτσι, τόν κάλεσαν νά ἔρθει. Ἐμφανίζεται ὅμως ὁ Θεός στον μάγο καί τοῦ λέει: Δέν θά πᾶς. Ἀπαντάει λοιπόν αὐτός στήν ἀντιπροσωπεία πού πῆγαν νά τόν καλέσουν ὅτι δέν θά μπορέσει να πάει. Αὐτοί τόν παρακαλοῦσαν. Ἐκεῖνος ὅμως ήταν φιλοχρήματος. Τοῦ μίλησαν για πολλά χρήματα. Τέλος πάντων –ἄς μή λέω πολλά, εἶναι μιά ὁλόκληρη ιστορία– τελικά ἐκεῖνος δέχθηκε· πῆρε τά πράγματά του, ἀνέβηκε σ' ἕνα γαϊδουράκι καί ξεκίνησε.
Όπως προχωροῦσε, κάπου σ᾿ ἕνα σημεῖο ὁ γάϊδαρος στύλωσε τα πόδια του καί δέν περπατούσε –συνηθισμένο φαινόμενο, θά μοῦ πεῖτε. Ἄρχισε λοιπόν ό μάγος να χτυπάει τόν γάιδαρο για να προχωρήσει, ὅπως συνήθως κάνει ἕνας που ἱππεύει ἕνα ζώο. Αλλά τίποτα· ὁ γάιδαρος δεν προχωρούσε στύλωσε τα πόδια του καί δέν προχωρούσε. Θύμωσε ὁ Βαλαάμ· κατέβηκε ἀπό τό ζῶο, πῆρε ἕνα ξύλο κι άρχισε να χτυπάει τόν γάιδαρο ἀλύπητα!
Γυρίζει το κεφάλι του τό γαϊδουράκι καί τοῦ λέει μέ ἀνθρώπινη φωνή: Τί μέ χτυπᾶς;... Δεν βλέπεις ποιός μέ ἐμποδίζει;... Τότε κοιτάζει ὁ Βαλαάμ, ὁ μάγος, καί βλέπει μπροστά του ἕναν ἄγγελο. Καί τοῦ λέει ὁ ἄγγελος: Εγώ σέ ἐμπόδιζα. Δέν σοῦ εἶπα νά μήν πᾶς; Σοῦ εἶπα νά μήν πᾶς, καί ἐσύ πηγαίνεις ἐκεῖ πού σέ καλοῦν οἱ Μωαβίτες!... Αλλά, τέλος πάντων, θά σ' άφήσω νά πᾶς. Ἀλλά πρόσεξε· ὅταν θά πᾶς ἐκεῖ, δέν θά πεῖς τίποτα ἄλλο, ἔξω ἀπό ἐκεῖνα πού ἐγώ θά σοῦ βάλω μέσα στο στόμα σου γιά νά πεῖς.
Ἡ παρακάτω ἱστορία δέν μᾶς ἐνδιαφέρει· ἄν θέλετε, πηγαίνετε στο βιβλίο Αριθμοί νά τή βρεῖτε. Καί μάλιστα, μέ τήν εὐκαιρία, σᾶς συμβουλεύω ν' ἀρχίσετε να διαβάζετε καί τήν Παλαιά Διαθήκη, πού εἶναι τόσο σπουδαῖο βιβλίο· εἶναι Αγία Γραφή, θεόπνευστο βιβλίο! Ἐκεῖνο τό σημεῖο πού μᾶς ἐνδιαφέρει αὐτήν τή στιγμή εἶναι ὅτι μίλησε ἡ ὄνος τοῦ Βαλαάμ, ὅπως λέει ἐκεῖ τό βιβλίο, τό γαϊδουράκι τοῦ Βαλαάμ. Πῶς μίλησε; Εἶχε τό ζῶο φωνή ἀνθρώπου; Αναμφισβήτητα, ὄχι. Τότε ποιός μίλησε; Ὁ ἄγγελος μίλησε διά τοῦ ζώου. Γιατί τό ἔκανε αὐτό; Γιά νά προκληθεῖ ἕνα ἐνδιαφέρον, ἕνα κάτι, πού να μείνει ὁ ἄλλος ἔκπληκτος, καί νά πεῖ: Τί συμβαίνει ἐδῶ;...
Γιά τόν ἴδιο λόγο θα λέγαμε κι ἐδῶ ὅτι στην πραγματικότητα δεν μίλησε τό φίδι· δέν ἔχει λογική, ούτε λόγο προφορικό τό φίδι· ἀλλά μίλησε ὁ διάβολος διά μέσου τοῦ φιδιοῦ. Ἔχουμε ἐδῶ τήν περίπτωση ὅτι δέν γίνεται ὁ διάβολος φίδι, σᾶς τό εἶπα, ἀλλά μιλάει διά μέσου ἑνός φιδιού.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει τό ἑξῆς: «Εὑρὼν τὸ θηρίον τοῦτο –ὁ διάβολος–, τὸν ὄφιν λέγω, τὰ ἄλλα θηρία τῇ φρονήσει νικῶντα, καθάπερ καὶ ὁ μακάριος Μωϋσῆς ἐμαρτύρησεν εἰπών, Ὁ δὲ ὄφις ἦν φρονιμώτατος πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν ἐποίησε Κύριος ὁ Θεός· τούτῳ ὥσπερ ὀργάνῳ τινὶ χρώμενος, δι' αὐτοῦ τὸ ἄπλαστον καὶ ἀσθενέστερον σκεῦος, τὴν γυναῖκα λέγω, διὰ τῆς ὁμιλίας εἰς τὴν ἑαυτοῦ ἀπάτην ἐκκαλεῖται.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία IC', PG 53, 126-127). Καθώς ὁ Μωυσῆς εἶπε ὅτι τό φίδι ήταν ἕνα ζῶο πού νικούσε στη φρόνηση ὅλα τά ἄλλα θηρία πού ἔκανε ὁ Θεός πάνω στή γῆ, αυτό, το θηρίο, τό φίδι, το χρησιμοποίησε ὁ διάβολος σάν ἕνα ὄργανο, σάν ἕνα μέσο, σάν ἕνα ἐργαλεῖο, γιά νά ἐξαπατήσει τή γυναίκα, πού ἦταν ἄπλαστο καί ἀσθενέστερο δημιούργημα.
Ὥστε τί ἔκανε ὁ διάβολος; χρησιμοποίησε το φίδι ὡς τό πιό κατάλληλο όργανο γι' αυτή του τή δουλειά.
Καί λέει ἀκόμη στη συνέχεια ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ἀλλ᾽ ἴσως ἐνταῦθα διαπορήσειεν ἄν τις καὶ μαθεῖν ζητήσειεν, εἰ καὶ τὸ θηρίον λόγου μετεῖχεν». Θά ἀποροῦσε κανείς καί θά ρωτοῦσε ἄν καί τό θηρίο, τό φίδι, είχε φωνή, ἄν εἶχε ἕναρθρο λόγο. «Οὐ τοῦτο· μὴ γένοιτο» ὄχι· αὐτό δέν εἶναι δυνατόν· τό φίδι δέν εἶναι λογικό, οὔτε ἔχει ἔναρθρο λόγο· «ἀλλ᾽ ἀεὶ ἀκολουθοῦντας τῇ Γραφῇ τοῦτο λογίζεσθαι χρή, ὅτι τὰ μὲν ῥήματα ἦν τοῦ διαβόλου, τοῦ διὰ τῶν οἰκείων φθόνων πρὸς τὴν ἀπάτην ταύτην διεγερθέντος· τὸ δὲ θηρίον τοῦτο ὥσπερ ἐπιτηδείῳ ὀργάνῳ ἐχρήσατο.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία 1Ϛ΄, PG 53, 127). Η φωνή ἦταν τοῦ διαβόλου· ὄχι τοῦ φιδιοῦ· τό φίδι δέν εἶχε φωνή. Ἦταν τοῦ διαβόλου, που χρησιμοποίησε το φίδι σάν τό πιό κατάλληλο ζώο για να μιλήσει στην Εὔα.
Ὥστε διασαφήστηκε αυτό, παιδιά, ὅτι πράγματι δέν μίλησε τό φίδι, αλλά μίλησε ὁ διάβολος. (Βλ. Σοφ. Σολ. 2, 24: «φθόνῳ δὲ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον». Πρβλ. Βασιλείου Σελευκείας, Λόγος Γ', ΡG 85, 53C)
«Καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί· τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεὸς οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ παραδείσου;» (Γέν. 3, 1) Καί εἶπε ὁ ὄφις, τό φίδι, στη γυναίκα: Πῶς ἔτσι; Τί εἶπε ὁ Θεός; Νά μή φᾶτε ἀπό τούς καρπούς ὅλων τῶν δένδρων τοῦ Παραδείσου;
Ἐδῶ, παιδιά, ἀρχίζει ἕνας διάλογος· ἕνας διάλογος ἀνάμεσα στο φίδι καί τήν Εὔα, τον διάβολο καί τή γυναίκα. Βέβαια, δέν φαίνεται ὁ διάβολος· φαίνεται το φίδι. Θά σᾶς παραξένευε, ἄς ποῦμε, ἄν ἀκούγατε ἕναν παπαγάλο να μιλάει; Ο παπαγάλος δέν ἔχει λογική, οὔτε φυσικά γνωρίζει τί λέει. Ὁ παπαγάλος ἀκούει ἐσᾶς νά μιλᾶτε καί μιμεῖται τή φωνή σας· τίποτα ἄλλο δέν κάνει. Δέν παραξενεύεται όμως κανείς.
Ἡ Εὔα λοιπόν βλέπει ἕνα φίδι, τήν εὐχαριστεῖ τό ότι υπάρχει μία συντροφιά, γιατί φαίνεται, ὅτι ὁ Ἀδάμ ἀπουσίαζε τήν ὥρα ἐκείνη. Η Εὔα ἦταν μόνη της. Και ἔτσι ἀρχίζει αὐτός ὁ διάλογος μέ τό φίδι· φαινομενικά· στην πραγματικότητα ὅμως ἡ Εὔα εἶχε να κάνει μέ τόν διάβολο. Ὁ Ἀδάμ, σᾶς εἶπα, ἀπουσίαζε· δέν φαίνεται να μετέχει στον ὅλο διάλογο· διότι όταν πλέον ἐξαφανίζεται τό φίδι, ὁ διάβολος, τότε ἡ Εὔα βρίσκει τόν Αδάμ καί τοῦ μεταφέρει ὅ,τι τῆς εἶπε ὁ διάβολος.
Ἐδῶ θά κάνω πάλι μιά παρατήρηση, γιατί φοβάμαι λιγάκι μήπως δέν κατανοήσατε το θέμα φίδι-διάβολος, ἐπειδή στό κείμενο δέν ἀναφέρεται πουθενά ὡς διάβολος. Σᾶς εἶχα πεῖ τήν περασμένη φορά ὅτι τό βιβλίο τῆς Γενέσεως, ἀλλά καί ὅλη ἡ Πεντάτευχος τοῦ Μωυσέως, καί τά πέντε πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πουθενά δέν ἀναφέρουν ἄλλα πνεύματα· οὔτε τόν διάβολο οὔτε τόν ἄγγελο. Βέβαια, θά μοῦ πεῖτε ὅτι ὑπάρχει μιά ἐξαίρεση, στο περιστατικό μέ τήν Ἄγαρ· ἀλλά τό ἀφήνω ὅμως. Γιατί; Διότι ὁ Μωυσῆς φοβᾶται μήπως θεοποιηθοῦν τά πνεύματα. Γι' αὐτό ἀναφέρει ὅτι τό φίδι μιλάει· δέν λέει πουθενά γιά τόν διάβολο.
Ὁ διάβολος λοιπόν ἔφυγε· τό ἑρπετό συνέχισε τόν δρόμο του τρόπον τινά, καί μένει τώρα ή Εὔα μόνη της μέ τόν Ἀδάμ, γιά νά τοῦ μεταφέρει ἐκεῖνα πού κουβέντιασε, πού συζήτησε μέ τό φίδι.
Αλλά τό ὅτι ὁ διάβολος βρήκε τήν Εὔα μόνη, αὐτό ἔχει σημασία· ἔχει πάρα πολλή σημασία.
Δέν μποροῦσε νά τούς μιλήσει ἄν ἦταν καί οἱ δυό;
Ἄν ἦταν καί οἱ δυό, ὑπῆρχε κίνδυνος νά μήν πετύχει στον σκοπό του. Ὁ διάβολος ἔχει πολλές μεθόδους. Εἶναι πανάρχαιος καί πονηρότατος. Μία ἀπό τίς μεθόδους του εἶναι ἡ ἀπομόνωση· νά ἀπομονώνει. Θα ἤθελα μάλιστα αὐτό τό σημεῖο νά τό προσέξετε πολύ. Τήν ἀπομόνωσε τήν Εὔα. Πῶς τήν ἀπομόνωσε; Τήν βρῆκε μια στιγμή μόνη, καί παρουσιάστηκε. Βρήκε δηλαδή τήν κατάλληλη στιγμή, νά μήν εἶναι ὁ Ἀδάμ μαζί· νά είναι μόνο ή Εὔα.
Ἡ Ἁγία Γραφή λέει: «οὐαὶ αὐτῷ τῷ ἑνί, ὅταν πέσῃ, καὶ μὴ ᾖ δεύτερος ἐγεῖραι αὐτόν» (Εκκλ. 4, 10). Αλλοίμονο σ' αὐτόν πού εἶναι μόνος καί πού ὅταν πέσει δέν ὑπάρχει δεύτερος νά τόν σηκώσει. Αὐτό τό «οὐαὶ τῷ ἑνί», ἀλλοίμονο στόν ἕνα, εἶναι πολύ σημαντικό.
Σκεφθήκατε, παιδιά, ὅτι ἂν ἦταν παρών ὁ Ἀδάμ καί συνέβαινε να πάθει κάτι ἡ Εὔα, τί θά ἔκανε ὁ Αδάμ; Θά ἀντιδροῦσε. Σαφῶς λέει η Αγία Γραφή –μάλιστα ή Καινή Διαθήκη, τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος– ὅτι ἡ Εὔα ἐξαπατήθηκε, ἐνῶ ὁ Ἀδάμ παρασύρθηκε. (Βλ. Α΄ Τιμ. 2, 14) Ἄν λοιπόν ἐξαπατήθηκε ἡ Εὔα, σημαίνει πώς ἄν ἦταν παρών ὁ Ἀδάμ, δέν θά εἶχε ἐξαπατηθεῖ. Θά μποροῦσε ὁ Ἀδάμ νά πεῖ: Για στάσου· τά πράγματα δεν μυρίζουν καλά ἐδῶ, καί θά γλύτωνε ή Εὔα. Να λοιπόν ή μέθοδος τώρα τοῦ διαβόλου· ἡ ἀπομόνωση!
Αὐτό θά ἤθελα νά τό προσέξετε πάρα πολύ, γιατί, σᾶς εἶπα, εἶναι ἕνας μεγάλος κίνδυνος στη ζωή μας ή ἀπομόνωση!
Πολλοί ἄνθρωποι, ξέρετε, ἔχουν μια αυτοπεποίθηση, ἔχουν μία ἐμπιστοσύνη στη σύνεσή τους· δηλαδή πιστεύουν ὅτι αὐτά πού σκέπτονται εἶναι συνετά, εἶναι μυαλωμένα, καί δέν θά ἤθελαν νά ἀκούσουν τήν συμβουλή κάποιου ἄλλου. Λένε: Αὐτό σκέφτηκα· ὁ ἑαυτός μου μου λέει ὅτι εἶναι πολύ φρόνιμο αὐτό πού θά κάνω...
Ξέρετε πόσοι ἔχουν ἔρθει πού μοῦ εἶπαν ὅτι αὐτό πού σκέφτονται να κάνουν εἶναι πολύ φρόνιμο, κι ἐγώ τούς ἀποκάλυψα ὅτι ἦταν πολύ ολισθηρό καί πολύ δαιμονικό; Εἶναι ἐπικίνδυνο πράγμα να θαρρεύει κανείς στη σύνεσή του. Το λέει ή Γραφή, παιδιά: «οὐαὶ οἱ συνετοὶ ἐν ἑαυτοῖς καὶ ἐνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες» (Ησ. 5, 21). Αλλοίμονο σ' ἐκείνους πού πιστεύουν στόν ἑαυτό τους ὅτι εἶναι συνετοί καί ἐπιστήμονες, καί ἔτσι δέν ἔχουν ἀνάγκη νά ρωτήσουν κανέναν, καί νομίζουν ὅτι αὐτά πού λένε ἔχουν βαθειά γνώση! Πιστεύουν γιά τόν ἑαυτό τους ὅτι εἶναι ἐπιστήμονες... γνῶστες! Λένε: Τό ξέρω πολύ καλά· ἀφοῦ ἔτσι τό καταλαβαίνω! Ἄντε να τοῦ πεῖς καί πιό πέρα· μήπως τα πράγματα δέν εἶναι ἔτσι;... Καί πολλές φορές δημιουργείται μέσα μας μία βουλή, μία σκέψη, καί ἀρχίζουμε να εδραιωνόμαστε σ' αὐτή καί νά πιστεύουμε ὅτι αὐτό εἶναι, καί τίποτε ἄλλο. Κι ἂν ἀκόμη ἐρχόταν καί ὁ ἴδιος ὁ Θεός νά μᾶς πεῖ κάτι διαφορετικό, ἐμεῖς θά ἤμασταν πεπεισμένοι ὅτι αὐτό πού ἔχουμε στόν νοῦ μας εἶναι το σωστό!
Λέει καί κάτι ἄλλο ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφή, παιδιά, πάλι στον Ησαΐα: «Οὐαὶ οἱ βαθέως βουλὴν ποιοῦντες καὶ οὐ διὰ Κυρίου» (29, 15). Αλλοίμονο σ' ἐκείνους πού κάνουν βαθειές σκέψεις χωρίς τόν Θεό. Πρόκειται γι' αὐτούς πού κάνουν τάχα βαθυστόχαστες σκέψεις, ἀλλά αυτές οἱ σκέψεις δέν εἶναι σύμφωνες με το θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Παιδιά, νά τό ξέρετε· τό κριτήριο γιά τό ἄν μιά σκέψη μας ἤ μιά ἐνέργειά μας εἶναι ἢ δέν εἶναι σοφή εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο, εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἐξετάζω: Αὐτό πού θέλω να κάνω τό θέλει ὁ Θεός; Αυτό που σκέπτομαι εἶναι σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, μέ τή σοφία τοῦ Θεοῦ; Εάν είναι, τότε ἐντάξει.
Ἐδῶ, παιδιά, προβάλλονται στην Εὔα δύο σοφίες· γι' αὐτό σᾶς εἶπα αὐτά τά χωρία. Η μία εἶναι ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ: Δέν θά φᾶτε από τον καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου, γιατί θα πεθάνετε. Ἐδῶ εἶναι μία ἐπιστήμη, μία γνώση. Ποιός κατέχει την γνώση αυτή; Ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος ἔναντι αὐτῆς τῆς γνώσεως τί στάση θά ἔπρεπε να κρατήσει; Ὑπακοῆς καί πίστεως· θά τό πίστευε, θα ὑπήκουε, καί θά ἔλεγε: Αὐτό εἶπε ὁ Θεός! Ἡ δεύτερη σοφία εἶναι ἡ σοφία τοῦ διαβόλου· γι' αυτό λέει ὅτι τό φίδι ἦταν συνετό καί φρόνιμο. Η σοφία τοῦ διαβόλου λέει: Ὄχι, δέν θά πεθάνετε!
Τώρα ἡ Εὔα δέν ἔχει βουλή, δέν ἔχει δική της σκέψη· εἶναι ἀνάμεσα σε δύο σοφίες. Θα πεθάνω; ἢ δέν θα πεθάνω; Μοῦ τό ἀπαγόρευσε ὁ Θεός αυτό γιά νά μή γνωρίσω; Ναί, ἀλλά ἡ σοφία τούτου ἐδῶ τοῦ φιδιοῦ μου λέει ὅτι θά γνωρίσω· ή: ἡ δική μου ἡ σκέψη μου λέει ὅτι θά γνωρίσω. Τί πρέπει να κάνω; Εάν στηριχθεῖ κανείς στη δική του τή σκέψη, τότε τά ἔχασε ὅλα, ἀκολουθεῖ τή σοφία τοῦ σατανᾶ. Καί τί θά πεῖ ἀκολουθῶ τὴ σοφία τοῦ σατανᾶ, παιδιά, μόλις καί εἶναι ἀνάγκη νά σᾶς πῶ!
Το ξέρετε, αὐτήν τή στιγμή, ὅτι οἱ κυβερνώντες σ' ὅλο τόν κόσμο ἀκολουθοῦν τη σοφία τοῦ σατανᾶ; Τό ξέρετε αὐτό;... καί ὅτι τελικά ἡ σοφία τοῦ σατανᾶ ὁδηγεῖ σέ συρράξεις, σε πολέμους; Ὁ Χίτλερ συμβουλευόταν τούς μάγους, τη σοφία τοῦ σατανᾶ, ἄν ἔπρεπε νά κάνει τοῦτο ἢ ἐκεῖνο. Ομοίως καί ὁ Στάλιν συμβουλευόταν καί αὐτός τή σοφία τοῦ σατανᾶ. Εἶναι δέ γνωστό ὅτι πολλοί κυβερνώντες, και μάλιστα μεγάλων κρατῶν, πέρα ἀπό ἐκεῖνο πού σκέπτονται οἱ ἴδιοι, ἔχουν μάγους, μέντιουμ, ἀστρολόγους πού τούς συμβουλεύονται. Το ξέρετε αυτό; Αὐτό εἶναι πολύ σπουδαίο. Βλέπετε ἡ σοφία τοῦ σατανᾶ ποὺ ὁδηγεῖ; στήν καταστροφή! (Βλ. Αποκ. 16, 13-14)
Ἐδῶ κάνουμε αυτά τα μαθήματά μας γιά νά ώφεληθοῦμε. Ἀπ᾿ αὐτό τό σημεῖο τί ἔχουμε να ὠφεληθούμε κι ἐμεῖς; Θά πρέπει να θέτουμε ὑπό τήν κρίση του Θεοῦ ἐκεῖνο πού ὁ καθένας μας ἔχει σκεφθεῖ. Τό θέλει ὁ Θεός; Εἶναι σύμφωνο μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ; Ἡ Εὔα ἔπρεπε νά πεῖ: Για στάσου· ποιόν θ᾿ ἀκούσω τώρα; τόν Κτίστη ἤ τό κτίσμα; Ποιόν θ᾿ ἀκούσω; Μά εἶναι δυνατόν ν' ἀκούσω τό κτίσμα;... Εἶναι δυνατόν ἡ σοφία τοῦ φιδιοῦ νά εἶναι ἀνώτερη ἀπό τή σοφία τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς εἶπε ὅ,τι μᾶς εἶπε;... Ἄρα λοιπόν αὐτό πρέπει να κάνουμε κι ἐμεῖς. Τό ἔκανε ἡ Εὔα; Ὄχι, δέν τό ἔκανε· γι' αὐτό ἀκριβῶς καί ἔχουμε τήν δυσάρεστη συνέχεια πού ξέρουμε.
Αλλά καί κάτι ακόμη· προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Φαίνεται ὅτι ὁ διάβολος δεν γνώριζε τήν ἐντολή του Θεοῦ, δέν θά φᾶτε καί λοιπά. Ἴσως αὐτή ἡ ἐντολή νά δόθηκε δι' ἐλλάμψεως, ἐσωτερικά. (Βλ. Διοδώρου Ταρσέως, Σχόλια εἰς τὴν Γένεσιν, PG 33, 1567C) Ακόμη, όπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ διάβολος δεν γνώριζε τήν ἐντολή· ἤ θα μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι μπορεῖ νά μή γνώριζε ἀκριβῶς τήν ἐντολή· ἤ ἄν θέλετε, νά μή γνώριζε καί τίς συνέπειες τῆς ἐντολῆς.
Καί τί κάνει τώρα ὁ διάβολος, παιδιά; Ἀκοῦστε τί κάνει. Ἀφοῦ δέν γνώριζε ἐπακριβῶς τήν ἐντολή, ἤ καθόλου, πιθανῶς βλέπει ὁ διάβολος τούς πρωτοπλάστους, ὅπως λέει ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος, να στέκονταιμπροστά στο δένδρο καί νά μή δοκιμάζουν τον καρπό, τούς παρακολουθεῖ καί ἀναρωτιέται: Γιατί δέν δοκιμάζουν ἀπ' αὐτό τό δένδρο κανέναν καρπό;... Διότι ή παρουσία τους ἦταν στο μέσον τοῦ Παραδείσου, ὅπου ἦταν καί τό δένδρο, τοῦ ὁποίου τον καρπό ἔπρεπε νά βλέπουν. Ἔβλεπαν, ἀλλά δέν μπήκαν σε πειρασμό να δοκιμάσουν, ὅπως θα λέγαμε σήμερα. Τό εἶπε ὁ Θεός, τελείωσε!
Ξέρετε τί σημαίνει αυτό, τό εἶπε ὁ Θεός, τελείωσε; Αὐτό εἶναι ἁπλότητα· εἶναι ἡ ἁγία ἁπλότητα· τό νά πεῖ κανείς Τό εἶπε ὁ Θεός· δέν θέλω πια κουβέντα· τελείωσε!... Αλλά ἐδῶ ἀρχίζει ἡ πολυπλοκότητα τοῦ νοῦ, τοῦ ὀρθολογισμού. Και γιατί; Καί πῶς; Καί τί; Από τήν στιγμή πού θά ἀρχίσει ὁ ἄνθρωπος να σκαλίζει τό γιατί καί τό πῶς καί τό τί, μπαίνει ὁ ὀρθολογισμός καί χάνεται ἡ ἁπλότητα.
Σήμερα, πάρα πολλοί νέοι, πού τούς λέμε Αὐτό τό λέει ὁ Χριστός, ἀπαντοῦν: Καί γιατί το λέει ὁ Χριστός; Νὰ μοῦ ἐξηγήσεις. Ὄχι βέβαια μέ τήν ἔννοια να καταλάβουν, ἀλλά γιά νά ποῦν τίς ἀντιρρήσεις τους, νά ἀμφισβητήσουν, να προβάλουν τόν ὀρθολογισμό τους.
Νά τό ξέρετε, ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἀποδέχεται ἀμέσως καί ἀναντιρρήτως τόν λόγο τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει ἁπλότητα. Ἐγώ θά σᾶς εὐχόμουνα μέ ὅλη μου τήν καρδιά, νά ἔχετε ἁπλότητα. Θα σωθεῖτε. Θά ἔχετε εἰρήνη μέσα στην καρδιά σας. Ὅλα ἐκεῖνα τά ἄγρια κύματα μέσα στίς ψυχές τῶν νέων μας, τά κύματα τῆς ἀμφιβολίας καί λοιπά καί λοιπά, ὅλα αὐτά δέν θά τά περάσετε. Θά ἔχετε εἰρήνη, βαθιά καί ἀναφαίρετη εἰρήνη, ὅταν ἔχετε αὐτή τήν ἁπλότητα, ὅταν θά λέτε πάντα: Το εἶπε ὁ Θεός· τελείωσε!...
Ρωτάει ἡ κοπέλα: Να φορέσω παντελόνι; ἤ νά μή φορέσω παντελόνι; Μά τό λέει ἁπλᾶ ὁ Θεός. Ἄν πάει στο Δευτερονόμιο, θα διαβάσει ἐκεῖ τί λέει ὁ Θεός: Δέν θά βάλει ἡ γυναίκα ἀνδρικά ρούχα. (Δεύτερ. 22, 5) Ὁ Θεός τό λέει· τελείωσε! Γιατί να καθήσει τώρα να λέει μά, ξέρετε, είναι σεμνότερο τό παντελόνι ἀπό τά φουστάνια, γιατί ἔτσι κρύβει περισσότερο τό σῶμα; Ὄχι μόνο δέν κρύβει, ἀλλά καί ἀναδεικνύει περισσότερο. Αρχίζει δηλαδή ἐκείνη ἡ διαδικασία, γιατί; καί πῶς; Πές ἁπλᾶ: Ἄν καί δέν τό καταλαβαίνω, ἄνθρωπος εἶμαι, ἀλλά ἐπειδή τό λέει ὁ Θεός, τό ἀποδέχομαι. Τελείωσε. Αὐτό εἶναι ὅλο.
Ὁ διάβολος λοιπόν, παιδιά, ἀγνοεῖ. Καί τί κάνει τώρα; Βλέπει τους πρωτοπλάστους νά κινοῦνται ὅπως κινοῦνται, νά μή δοκιμάζουν τον καρπό, καί τοῦ κινεῖ τήν περιέργεια. Ξέρετε, ὁ διάβολος εἶναι καί περίεργος· ὅπως θά ἐμφανιστεί πιο κάτω καί ἡ Εὔα περίεργη. Καί ὁ διάβολος εἶναι περίεργος μέ τήν κακή σημασία τῆς λέξεως.
Ἔτσι ἀκριβῶς περίεργοι εἶναι μερικοί ἄνθρωποι, πού θέλουν να μαθαίνουν τά τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς τῶν ἄλλων. Τί τούς νοιάζει; Σήμερα ἔχουμε δημοσιογράφους κυρίως, οἱ ὁποῖοι θα κοιτάξουν ακόμα κι ἀπό τήν κλειδαρότρυπα τοῦ σπιτιοῦ σου νά δοῦν τί κάνεις μέσα, καί νά σέ πάρουν καί φωτογραφία και ταινία! Καί μετά νά δεῖς ἐσύ κατάπληκτος σ' ἕνα περιοδικό τόν ἐαυτό σου σε ποικίλες στάσεις, καί νά πεῖς: Μά τί εἶναι αὐτό... Εἶναι αὐτή ἡ δαιμονική περιέργεια.
Τί σε νοιάζει, ἄνθρωπέ μου, τί κάνει ὁ ἄλλος στό σπίτι του; πῶς ντύνεται; πῶς γδύνεται; πῶς τρώει; πῶς κοιμᾶται;... Τι σε νοιάζει;... Γι' αὐτό ἔχουμε σπίτια· γι αὐτό ὁ Θεός ἔκανε τά ὑλικά ἀδιαφανή γιά τά μάτια μας· γιά νά μή βλέπουμε τήν ἰδιωτική ζωή τοῦ ἄλλου. Δέν μᾶς ἐνδιαφέρει.
Ὁ διάβολος ὅμως εἶναι περίεργος. Γιατί δέν τρῶνε ἀπό τόν καρπό αὐτόν; Τί συμβαίνει καί δέν τρῶνε; Καί τότε τί κάνει; Ἀκοῦστε τί κάνει.
Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Εἶπε τὸ μὴ ὄν, ἵνα ἐκκαλεσάμενος αὐτὴν εἰς διάλεξιν μάθῃ τὸ ὄν» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία IC', PG 53, 128.34-35). Εἶπε ἐκεῖνο πού δέν εἶπε ὁ Θεός, ὥστε νά καλέσει τήν Εὔα σε διάλογο, για να μάθει ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός,
Τί εἶπε δηλαδή ὁ Θεός; Ὁ Θεός εἶπε αὐτό πού εἶπε· δέν τό ἤξερε ὁ διάβολος. Τί εἶπε; Δέν θά φᾶτε ἀπό τόν καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου. Ἐνῶ ὁ διάβολος τί τούς λέει; Αλήθεια, ὁ Θεός δέν σᾶς ἀφήνει να φάτε ἀπό τούς καρπούς ὅλου ἐδῶ τοῦ κήπου, τοῦ Παραδείσου; Αὐτό ὅμως τούς εἶπε ὁ Θεός; Ὄχι. Ὁ διάβολος λοιπόν ρωτάει ἐκεῖνο πού δέν εἶπε ὁ Θεός, γιά νά μάθει ἐκεῖνα πού εἶπε ὁ Θεός.
Ξέρετε πῶς τό λέει ὁ λαός αυτό; Ρίχνω στα ρηχά, να ψαρέψω στα βαθιά. Πετάω μιά κουβέντα, για να μάθω τα περισσότερα. Ἔχετε προσέξει ὅτι αὐτήν τη μέθοδο τή χρησιμοποιοῦν πολλοί ἄνθρωποι; Αλήθεια, δέν σέ εἴδαμε νά εἶσαι στὴν ἐκκλησία· ποῦ ἤσουνα... καί κάτι τέτοια. Δηλαδή λένε κάτι, παραπλανητικά, για νά μάθουν ἐκεῖνα πού δέν θά μποροῦσαν νά μάθουν μέ ἄλλο τρόπο. Δαιμονική μέθοδος αυτή· νά ρίχνω στα ρηχά, και να ψαρεύω στα βαθιά.
Καί τί γίνεται παρακάτω; «Καὶ τοῦτο, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἵνα μαθεῖν δυνηθῇ τὰ παρὰ τοῦ Θεοῦ αὐτοῖς ἐνταλθέντα.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IG', PG 53, 127.41-42). Καί τό κάνει αὐτό ὁ διάβολος για να μπορέσει να μάθει τί ἐντολή ἔδωσε ὁ Θεός στούς πρωτοπλάστους.
Δηλαδή, ὁ διάβολος ἀγνοεῖ; Ναί, παιδιά· ἀκοῦστε: ἀγνοεῖ! Δέν εἶναι παντογνώστης ὁ διάβολος. Αλλοίμονό μας, παιδιά, ἐάν ἦταν παντογνώστης ὁ διάβολος!...Παντογνώστης εἶναι μόνο ὁ Θεός. Οὔτε οἱ ἄγγελοι. Οὔτε πανταχοῦ παρόντα εἶναι τά πνεύματα, οὔτε παντογνώστες. Γι' αὐτόν τόν λόγο –ἐδῶ προσέξτε κάτι– ἄν ὁ διάβολος γνωρίζει κάτι γιά μᾶς, είναι γιατί παρατηρεῖ τί κάνουμε. (Λέει ὁ μέγας Αθανάσιος: «Προγνώστης καὶ καρδιογνώστης μόνος ὁ Θεὸς ὑπάρχει· ἐπεὶ οὐδὲ αὐτοὶ οἱ ἄγγελοι τὰ ἐν καρδίᾳ ἢ τὰ μέλλοντα ἐπίστανται. Οἷόν τι πολλάκις, ὡς πνεύματα, ὁρῶσι τοὺς ὄμβρους τοῦ Ἰνδικοὺς πολλοὺς γινομένους, καὶ προλαμβάνουσιν ἐν Αἰγύπτῳ, καὶ διὰ φαρμακειῶν ἡ ὀνειράτων, μεγάλην ἀνάβασιν τοῦ Νείλου ποταμοῦ μαντεύονται· καὶ ἄλλα δέ τινα όμοια τούτοις διαπράττονται. Πολλάκις δὲ καὶ ψεύδονται.» (Αμφιβαλλόμενα, Πρὸς Ἀντίοχον Ἄρχοντα, ΒΕΠΕΣ 35, 129-130)
Θά μοῦ πεῖτε: Ὅ,τι κάνουμε, τα ξέρει ὅλα ὁ διάβολος; Ὄχι. Ὅ,τι σκεφτόμαστε, τα ξέρει όλα; Ὄχι Δηλαδή, ὅ,τι σκεφτόμαστε δεν το ξέρει ὁ διάβολος; Ὄχι. Από που μπορεῖ νά τά μάθει; Από τίς διάφορες κινήσεις πού θα κάνουμε, τίς διάφορες ἐνέργειές μας.
Κάποτε, ὅταν κλήθηκα να πάω να διαβάσω ἐξορκισμούς σ' ἕνα δαιμονισμένο παιδί, πῆρα τό Ευχολόγιό μου, ένα κόκκινο βιβλίο από τη βιβλιοθήκη μου –πού δέν τό ἔπαιρνα πάντα μαζί μου– καί τό ἔβαλα στην τσάντα μου. Ὁ διάβολος μέ εἶδε. Ὅταν πῆγα τήν ἄλλη μέρα στο παιδί νά τό διαβάσω, αὐτό, ἐνῶ δέν ἤξερε τίποτα, μοῦ λέει: Α, πῆρες καί τό κόκκινο βιβλίο ἀπό τή βιβλιοθήκη σου...! Πῶς τό ἤξερε τό παιδί; Τό ἤξερε ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος τό ἤξερε, ἀφοῦ ἦταν δαιμονισμένο αὐτό τό παιδί.
Ὁ διάβολος λοιπόν μπορεῖ νά ξέρει μόνο ἐκεῖνα πού βλέπει σε δικές μας κινήσεις. Δέν τά ξέρει ὅμως ὅλα· δέν μπορεῖ νά τά ξέρει ὅλα. Γι' αυτό λέμε: Πρόσεξε· μή τό λές αυτό, γιά νά μήν τό ἀκούσει ὁ διάβολος. Ναί, εἶναι ἀλήθεια αυτό. Η, ἀκόμα περισσότερο, κι ἄν τό ξέρει, μή καυχηθεῖς γι' αυτό. Γιά μιά ἐπιτυχία σου, ἄς ποῦμε, μή καυχηθεῖς· γιατί ἄν καυχηθεῖς, θά φθονήσει ὁ διάβολος.
Ἔχετε προσέξει πού λένε ὅτι ἐκεῖ πού ἔγινε κάτι καλό καί χαρήκαμε, ἦρθε μιά σκουντούφλα καί στενοχωρηθήκαμε; Ὁ λαός μας τό ἔχει παρατηρήσει αὐτό.
Αλλά, πρῶτα ὁ Θεός, παιδιά, θα συνεχίσουμε τήν ἑπόμενη Κυριακή. Νά σᾶς εὐλογεῖ ὁ Θεός.
Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 1984
43η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.