†.Θυμόσαστε, παιδιά, ὅτι στο προηγούμενο μάθημα εἴχαμε αναφερθεί στο θέμα των αισθήσεων, στην ἡδονή καί τήν ὀδύνη. Εἴχαμε πεῖ πώς ὅταν οἱ αἱσθήσεις ἀρχίζουν νά ἱκανοποιοῦνται ἐμπαθῶς, τότε βεβαίως ἀρχίζει ἡ ἡδονή, ἡ ὁποία εἶναι δεμένη μέ τήν ὀδύνη, μέ τόν πόνο, καί πώς ἡ ἐσχάτη ὀδύνη εἶναι ὁ θάνατος. Αὐτά λέγαμε την περασμένη φορά· ἀλλά δέν εἴχαμε τελειώσει το θέμα μας.
Ἐπίσης εἴχαμε ἀναφερθεῖ καί σ' ἕνα ὡραῖο παράδειγμα τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου –δέν εἶναι δικό του ἁπλῶς τό χρησιμοποιεῖ–, πού μία γάτα γλείφει μία λαδωμένη λίμα, ἡ γλώσσα της αἱμορραγεί, καί ἀρχίζει να αισθάνεται μιά εὐχαρίστηση ἀπό τήν γεύση τοῦ αἵματός της· ἀλλά ὅσο περισσότερο προσπαθεῖ νά γλείψει τή λίμα, τόσο πιο πολύ ἡ γλώσσα της πληγώνεται, τό αἷμα τρέχει πιο πολύ, και τελικά πεθαίνει. Βλέπει κανείς ἐδῶ τόν κλειστό κύκλο τῆς ἡδονῆς καί τῆς ὀδύνης.
Ὑπάρχουν ὅμως κι ἄλλα πολλά πού ἀποδεικνύουν αὐτήν τή σχέση. Προσέξτε.
Λέει ἡ Ἁγία Γραφή στις Παροιμίες: «μέλι ἀποστάζει ἀπὸ χειλέων γυναικὸς πόρνης, ἢ πρὸς καιρὸν λιπαίνει σὸν φάρυγγα, ὕστερον μέντοι πικρότερον χολῆς εὑρήσεις» (Παροιμ. 5, 3). Αναφέρεται στο θέμα τῆς ἀνηθικότητος.
Θά παρακαλέσω πάρα πολύ, αὐτό τό σημεῖο νά τό προσέξετε, μικροί-μεγάλοι. Διότι, στο κατάντημα πού φτάσαμε, δυστυχῶς, ἔχοντας δάσκαλο την τηλεόραση... ἀλλά καί τούς διεφθαρμένους ἀνθρώπους, πού ἔχουν ὑπερπλεονάσει στήν κοινωνία, οἱ ἄνθρωποι μαθαίνουν πολλά ανήθικα πράγματα καί ἀποπειρῶνται νά τά δοκιμάσουν.
Σημειῶστε ὅτι ὁ σύγχρονος νέος δέν μένει πλέον σε μία θεωρητική γνώση, ὅπως παλαιότερα πού οἱ νέοι γνώριζαν μερικά, ἀλλά δέν τολμούσαν να δοκιμάσουν. Σήμερα δοκιμάζουν. Καί δοκιμάζουν γιατί δέν ὑπάρχει κανένας φραγμός. Ὄχι μόνο δέν ὑπάρχει φραγμός, ἀλλά ὑπάρχει καί ἐξώθηση, σπρώξιμο, γιά νά δοκιμάσει κανείς ἐκεῖνο πού θά τοῦ προκαλέσει πολλή ζημία.
Ἔτσι, ὁ Παροιμιαστής αναφέρεται ἐδῶ στο θέμα τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων, καί λέει ὅτι ἴσως ἐκεῖ νά βρεῖς πολλή εὐχαρίστηση μέλι, λέει, στάζουν τα χείλη τῆς πόρνης γυναίκας! Αλλά ὅταν δοκιμάσεις αὐτό τό μέλι, πού προσωρινά γλυκαίνει τόν λαιμό –μεταφορική ἡ ἔννοια–, πού γιά μιά στιγμή σ' εὐχαριστεῖ τρώγοντας αὐτό τό μέλι τῆς ἁμαρτίας, γρήγορα θα καταλάβεις ὅτι αὐτό εἶναι πικρότερο καί ἀπό τή χολή!
Γι' αὐτό προσέξτε πάρα πολύ, ἰδιαιτέρως πολύ, τά σαρκικά ἁμαρτήματα. Πιστέψτε με· ὅταν κάποτε μεγαλώσετε και φθάσετε πρό τῶν πυλῶν τοῦ γάμου –ἄν ὁ Θεός σᾶς προορίζει φυσικά γιά τόν γάμο– έχοντας καιτό σῶμα σας καί τήν ψυχή σας καθαρά ἀπό τήν ἁμαρτία, την κάθε σαρκική ἁμαρτία, θά θεωροῦσα μέγα κέρδος τό ὅτι ἀκούσατε τα μαθήματα αὐτά στο κατηχητικό μας σχολείο. Μέγα κέρδος θά τό θεωροῦσα αὐτό! Κέρδος εἰς Χριστόν! κέρδος πού ἔχει κατάθεση στην τράπεζα τοῦ Οὐρανοῦ!... Μά καί ἐδῶ στή γῆ ἔχει κατάθεση, γιατί ὁ ἁγνός ἄνθρωπος ἔχει πολλά τά κέρδη, ἔχει πολλά τά ὀφέλη καί στήν παροῦσα ζωή. Δέν εἶναι μόνο ἡ μέλλουσα ζωή· εἶναι καί ἡ παροῦσα ζωή. Ἕνας νέος ἁγνός ἔχει νά δοκιμάσει πολλούς γλυκούς καρπούς καί σ' αὐτή, τήν παροῦσα ζωή.
Ἄν τό θέλετε, γιά νά μιλήσω γιά τή γήινη πραγματικότητα, σᾶς λέω τοῦτο· καί ἄν ἀκόμα ὑποτεθεῖ ὅτι δέν ὑπῆρχε ὁ Οὐρανός, δέν ὑπῆρχε ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, δέν ὑπῆρχε οὔτε ἡ Κόλαση, καί θά ἔπρεπε νά μιλᾶμε πάνω σέ μιά γήινη πραγματικότητα, θά σᾶς ἔλεγα ὅτι πραγματικά θά ἄξιζε ὁ κόπος και πάλι νά περιφρουρήσετε τήν ἁγνότητά σας, γιατί θα θέλαμε να κάνετε ἕναν εὐτυχισμένο γάμο.
Μιά ζωή πού σπαταλιέται στην ποικίλη ανηθικότητα καί στήν ποικίλη ἁμαρτία δέν εἶναι δυνατόν νά σταθεῖ κατάλληλη γιά μιά μελλοντική ὄμορφη οίκογενειακή ζωή. Δέν εἶναι δυνατόν. Πολλές φορές οἱ νέοι καί οἱ νέες φθάνουν ναυάγια πρό τοῦ γάμου, γιά νά συνεχιστοῦν τά ναυάγια και μέσα στον γάμο! Δέν ἔχουν τις προϋποθέσεις, καί τίς πνευματικές, καί τίς σωματικές πολλές φορές... γιατί εἶναι ἄρρωστοι, ποικίλες ἀρρώστιες τούς ἔχουν καταφάει, καί δέν εἶναι κατάλληλοι να προσέλθουν στον γάμο καί νά κάνουν μία εύτυχισμένη οἰκογενειακή ζωή.
Θά ἔχετε ἴσως διαβάσει ἕνα βιβλίο παλιό, πού εἶναι πάντα ἐπίκαιρο, τοῦ Tihamer Toth, πού μιλάει για τήν ἁγνότητα· λέγεται Αγνά Νειάτα. Σ' ἕνα κεφάλαιο λέει: Τα κακόμοιρα τα παιδιά σου! καί βάζει ἕνα θαυμαστικό. Αὐτός εἶναι ὁ τίτλος ενός κεφαλαίου. Αναφέρει στο κεφάλαιο αυτό τίς ἐπιπτώσεις πού θά ἔχουν τά παιδιά σου λόγῳ τῆς δικῆς σου ἄτακτης ζωῆς. Γι' αυτό λέει τα κακόμοιρα τα παιδιά σου!
Ἔχω γνωρίσει πολλούς νέους, πού ὅταν μοῦ ἀνέφεραν τί εἶχαν πάθει, τί εἶχε συμβεῖ σ' αὐτούς, τούς εἶπα: Παιδάκι μου, δεν σκέφτηκες την μελλοντική σου οἰκογένεια καί τά μελλοντικά παιδιά σου, αὐτά πού θα γεννήσεις;... Δέν τό σκέφτηκες αὐτό;...
Λοιπόν, παιδιά, προσέξτε ἡδονή καί ὀδύνη εἶναι δεμένα μεταξύ τους. Βέβαια, ἂν βγεῖτε στον δρόμο και δεῖτε τούς ἀνθρώπους τῆς ἁμαρτίας, να κινοῦνται, να γελοῦν, νά εἶναι σάν τις πεταλούδες οἱ κοπέλες, ντυμένες εὐχάριστα, ὡραῖα, οἱ νέοι τό ἴδιο, πειράγματα, χάχανα... μήν πεῖτε τί εὐτυχισμένοι εἶναι αὐτοί οἱ νέοι... γιά δές τους... ὅλο χαρά εἶναι...! Ὄχι, παιδιά, μή ζηλέψετε αὐτόν τόν τρόπο τῆς ζωῆς τους. Μέσα τους ἔχουν νεκροταφεῖο! Μέσα τους εἶναι τάφοι βρωμεροί, πού ζοῦν πολλές φορές μια βρωμερή ἁμαρτία! Μή ζηλέψετε τίποτε ἀπό αὐτούς! Καί νά θυμᾶστε πάντοτε τό δέσιμο ἡδονῆς καί ὀδύνης. Μάλιστα ἐδῶ ἔχουμε τήν ὀδύνη τοῦ θανάτου· τοῦ πνευματικοῦ βεβαίως πρῶτα θανάτου, καί μετά τοῦ σωματικοῦ. (Βλ. Ρωμ. 6, 23: «τὰ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος»)
Καί ἐδῶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Αἱ γὰρ ἡδοναί, δεινοί τινες του σώματος δήμιοι· μᾶλλον δὲ δημίων δεινότεροι· κατατείνουσι γὰρ ἀχειροποιήτοις δεσμοῖς» (Εἰς τὴν ἁγία μάρτυρα Θέκλα, PG 50, 745). Εἴδατε πῶς ἀποκαλεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τά πάθη, τίς ἡδονές; Δημίους! Καί μάλιστα δεινότερους, χειρότερους από τους δημίους, οἱ ὁποῖοι πραγματικά φονεύουν, σκοτώνουν, περνᾶνε στούς ἀνθρώπους χειροπέδες ἀχειροποίητες, ὄχι φτιαγμένες μέ τα χέρια, καί τούς κάνουν δέσμιους τῶν παθῶν τους.
Ἡ ἀνηθικότητα λοιπόν εἶναι τό ὑπ' ἀριθμόν ἕνα ἡδύ τῆς ζωῆς. Ἔχουμε ὅμως καί ἄλλα ἀπό τά λεγόμενα ἡδέα τῆς ζωῆς, τά γλυκά τῆς ζωῆς, τή dolche vita που λένε, τή γλυκιά ζωή· εἶναι τά ποτά, εἶναι τό κάπνισμα, εἶναι τά ναρκωτικά, εἶναι τά ποικίλα θεάματα καί ἀκροάματα, τά ἀνήθικα, τα βρώμικα, τά πορνικά, εἶναι τα διάφορα πάρτις, εἶναι οἱ χοροί... Ὅλα αὐτά εἶναι τά ἡδέα τῆς ζωῆς. Καί ὅμως, ἐκεῖ εἶναι τό δηλητήριο! Γι' αὐτό ἂς προσέξουμε.
Πολλές φορές παροτρύνουμε ἕναν ἄνθρωπο πού ἔχει πέσει σε τέτοια πάθη νά ἀπαλλαγεῖ ἀπ' αὐτά, ἀλλ' αὐτός ἀδυνατεῖ. Χτυπητό παράδειγμα τά ναρκωτικά. Πεῖτε σέ ἕναν νέο νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τά ναρκωτικά θα σᾶς δηλώσει ανημπόρια, ἀδυναμία. Φθάσαμε στο σημεῖο νά ἐξηγοῦμε γιά τά ναρκωτικά στα παιδιά τοῦ γυμνασίου... θά ἔλεγα ἀκόμα καί στά παιδιά τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, γιατί τά ναρκωτικά ἔχουν μπεῖ ἀκόμη και στο δημοτικό σχολείο!...
Μοῦ ἔλεγαν –δέν εἶναι καινούργιο· είναι παλιό– ὅτι στην Αμερική ὑπάρχει ένα παιχνίδι για παιδιά, κάτι σαν αυτοκόλλητο, πού γιά να κολλήσει πρέπει να βάλεις καί λίγο σάλιο με το στόμα σου, όπως συνηθίζουν πολλοί να κλείνουν τους φακέλους. Μέ τήν εὐκαιρία σᾶς λέω ποτέ μή βάζετε στο στόμα σας τους φακέλους. Λοιπόν, για να κολλήσει αυτό το κάτι, πρέπει να το βάλεις στο στόμα σου νά τό σαλιώσεις γιά νά κολλήσει. Ἐκεῖ ὅμως ἔχουν βάλει ἴχνη ναρκωτικού! γιά νά συνηθίσουν τα μικρά παιδιά στα ναρκωτικά!
Εἴδατε οἱ ἔμποροι τοῦ θανάτου, εἴδατε οἱ ἄνθρωποι τοῦ κολασμένου αὐτοῦ κέρδους, μέχρι ποιοῦ σημείου φθάνουν;... Γι' αυτό ας προσέχουμε πάρα πολύ. Ηδονή-οδύνη, ἡδονή-θάνατος! Καί σᾶς τονίζω ὅτι πρῶτα ἔρχεται ὁ θάνατος τῆς ψυχῆς, καί μετά ο βιολογικός θάνατος. Και λέγοντας βιολογικό, δέν ἐννοῶ αὐτόν τόν λεγόμενο φυσικό θάνατο, πού πεθαίνουμε σε κάποια μεγάλη ηλικία στη ζωή μας, αλλά τον πρόωρο θάνατο.
Δηλαδή, παιδάκι μου, έκανες χρήση ναρκωτικών; δέν ξέρω ἄν θά φθάσεις παραπάνω ἀπό τά τριάντα, μέ τριάντα πέντε σου χρόνια, η σαράντα! Δέν τό ξέρω αυτό. Θα πεθάνεις· δέν θά ζήσεις!
Είναι φοβερό αυτό· γι' αυτό λοιπόν ἄς τό ξέρουμε, για να προσέχουμε.
Σέ ὅλα αὐτά, πού είναι μέσα στην αλυσίδα αἰσθήσεις - ηδονή - οδύνη, ποια στάση πρέπει να κρατήσουμε; πῶς πρέπει να σταθοῦμε; Θά ἤθελα να προσέξτε λοιπόν αὐτά πού θά σᾶς πῶ τώρα.
Πρῶτα-πρῶτα, δέν πρέπει νά δίνουμε ἐμπαθῆ ὕλη στις αισθήσεις μας, παρά μόνο ὅ,τι αυτές χρειάζονται. Να μάθουμε να διακρίνουμε τό ἀναγκαῖο ἀπό τό περιττό, και προπαντός από το ηδονιστικό. Μ' αυτό εννοούμε ότι θα φάμε και θα πιούμε μόνο ἐκεῖνα πού ἔχουμε ανάγκη για να συντηρηθούμε στη ζωή. Μή πιοῦμε τίποτα παραπέρα ἀπό ἐκεῖνο πού θά μᾶς συντηρήσει. Μή φᾶμε τίποτε περισσότερο ἀπό αὐτό πού θά μᾶς συντηρήσει. Μή μετέλθουμε στη ζωή μας κάτι πού δέν θά εἶχε να προσθέσει κάτι στη βιολογική μας ζωή, άλλά τό ζητάμε μόνο καί μόνο γιατί είναι γλυκό. Μή τό μετέλθεις αὐτό. Μή δίνουμε τέτοια ύλη στις αισθήσεις μας, στα μάτια μας, στα αυτιά μας, στην ὄσφρησή μας, στη γεύση μας, και προπαντός στην τυραννικότατη αισθηση τῆς ἀφῆς, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Νικόδημος. (Συμβουλευτικὸν Εγχειρίδιον, Κεφ. Ζ΄, Περὶ φυλακῆς τῆς Αφῆς· τί εἶναι ἡ ἀφὴ καὶ ἡ αὐτῆς ἐνέργεια, σ. 96 κ.ε)
Εἶναι πολύ τυρρανική ἡ αἴσθηση τῆς ἀφῆς! Χέρια πού ἔμαθαν νά πιάνουν ἐκεῖνα πού δέν πρέπει να πιάνουν, ξένα σώματα ἤ ὅ,τι ἄλλο, δέν θά μπορέσουν αὐτό τό πάθος νά τό κόψουν ποτέ. Ἔχω δεῖ μεγάλους ἀνθρώπους, ἡλικιωμένους, που στή ζωή τους ἔδωσαν τροφή, ὕλη στήν αἴσθηση τῆς ἀφῆς, καί δέν μποροῦν πιά νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τό πάθος αὐτό.
Με συγχωρεῖτε πού μιλάω ἔτσι. Αλλά ἐσεῖς τά μαθαίνετε ἀπ᾽ ἔξω, μέ τή σέσουλα τά μαθαίνετε, καί ἐγώ θά διστάσω νά σᾶς τὰ πῶ;... (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Α΄ Πρὸς Κορινθίους, PG 61, 320: «Ταῦτα εἰ καὶ σαφέστερον τοῦ δέοντος εἴρηται, μηδεὶς ἐγὼ καλείτω· οὐ γὰρ λόγων σεμνότητι καλλωπίζεσθαι βούλομαι, αλλὰ ποιῆσαι σεμνοὺς τοὺς ἀκούοντας») Μπαίνουν μερικοί μέσα στα λεωφορεῖα, μέσα στον συνωστισμό, στα πλήθη, ὅπου εἶναι, μόνο καί μόνο γιά νά ἀγγίξουν! Γιατί; Ἔμαθαν, συνήθισαν τήν αἴσθηση τῆς ἀφῆς νά τήν ἱκανοποιοὖν, ἁμαρτωλά ἐννοεῖται.
Ποτέ μήν ἐπιτρέψετε νά σᾶς ἀγγίξει κανείς ἁμαρτωλά, καί ποτέ μήν ἐπιτρέψετε τόν ἑαυτό σας να αγγίξει ἁμαρτωλά κάποιον ἄλλον! Προσέχετε πάρα πολύ! Αμαρτωλά εἶπα· γιατί βεβαίως κάποιον ἄνθρωπο μποροῦμε νά τόν χαιρετήσουμε· αὐτό δέν εἶναι ἁμαρτωλό. Ἀλλά ἄς προσέξουμε οποιαδήποτε βάση ἁμαρτωλότητος, τά αἴτια τῆς ἁμαρτίας. (Πρβλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Δ', Μάθημα 46ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2020, υποσ. 20, σελ. 245)
Γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «τῆς σαρκὸς πρόνοιαν μὴ ποιεῖσθε εἰς ἐπιθυμίας» (Ρωμ. 13, 14). Εἴδατε τί λέει; τῆς σαρκός πρόνοιαν. Θα φροντίσω τό σῶμα μου· θά ντυθῶ, θα φάω, θά πλυθῶ, θα πιω... θα κάνω αὐτά πού εἶναι ἀναγκαῖα, αὐτά πού εἶναι πρόνοια τῆς σάρκας· μή μεταβάλω ὅμως τήν πρόνοια, τη φροντίδα τῆς σάρκας, σέ ἐπιθυμία, γιατί τότε θα πεθάνω καί πνευματικά, ἀλλά καί βιολογικά πολλές φορές.
Δεύτερον –ἐδῶ προσέξτε λιγάκι– να μάθουμε τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἐλευθερία, ὥστε νά μή κάνουμε παρά-χρησή της. Λέμε ἐλευθερία! Σήμερα όλοι πιπιλίζουμε τήν καραμέλα αυτή τῆς ἐλευθερίας. Καί ὅταν ὁ ἄλλος θά ἤθελε τάχα νά μᾶς δεσμεύσει σε κάτι, ἀκόμη καί νά μᾶς πεῖ κάτσε να διαβάσεις τα μαθήματα τοῦ σχολείου σου ἤ πήγαινε πλύσου, ἔλα να φας ἢ πήγαινε για ύπνο, πράγματα νόμιμα δηλαδή που μποροῦν νά μᾶς ποῦν οἱ γονεῖς μας ἢ οἱ δάσκαλοί μας, τότε έχουμε πρόχειρο τό επιχείρημά μας ὅτι μᾶς δεσμεύουν τήν ἐλευθερία, ὅτι μᾶς καταπιέζουν ἤ ὅ,τι ἄλλο! Πρέπει λοιπόν να μάθουτί ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἐλευθερία.
Ἔχω διαλέξει μερικά χωρία από την Αγία Γραφή γιά νά σᾶς δείξω ποια ἀκριβῶς εἶναι ἡ σωστή ἔννοια τῆς ἐλευθερίας. Ἀκοῦστε λοιπόν.
Πρώτον: «Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Α' Κορ. 6, 12). Ὅλα μοῦ ἐπιτρέπονται, ἀλλά δέν μέ συμφέρουν ὅλα· ὅλα μου ἐπιτρέπονται, ἀλλά δέν θά ἐξουσιαστῶ ἀπό τίποτα. Τί ὡραῖο αὐτό!... φλάμπουρο ἀληθινῆς ἐλευθερίας!
Μοῦ ἐπιτρέπεται να πέσω ἀπό τήν ταράτσα τοῦ ἑβδόμου πατώματος τῆς πολυκατοικίας· ποιός μέ ἐμποδίζει; Δίνω ἕνα πήδημα ηρωικό καί πέφτω κάτω στον δρόμο, στην άσφαλτο· με συμφέρει ὅμως; Κανείς δέν μέ ἐμποδίζει να πάω στο φαρμακεῖο νά πάρω ἕνα δηλητήριο καί νά τό πιῶ· μέ συμφέρει; Κανείς δέν θά μέ πίεζε νά πάω στο σχολεῖο, ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι οἱ γονεῖς μου δέν φρόντιζαν γιά μένα ή δέν θά εἶχα γονεῖς. Μέ συμφέρει νά μήν πάω στο σχολείο; Στή δικαιοδοσία μου εἶναι νά μή θέλω να μάθω μία τέχνη· με συμφέρει; Καί οὕτω καθ᾿ ἑξῆς.
Βλέπουμε λοιπόν ὅτι ὅλα μοῦ ἐπιτρέπονται, ὅλα μπορῶ νά τά κάνω, ἀλλά δέν μέ συμφέρουν ὅλα.
Ἀκοῦστε τώρα πῶς εἶναι τοποθετημένα τά πράγματα στη σύγχρονη εποχή. Κρατοῦμε τὸ πρῶτο μέρος· «πάντα μοι ἔξεστιν», ὅλα μοῦ ἐπιτρέπονται. Όμως τό δεύτερο μέρος τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τό «ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει», τό ἀποσιωπούμε.
Ἴσως σᾶς πεῖ κάποιος: Δέν μοῦ ἐπιτρέπεται να πιω ναρκωτικά; Πάω, παίρνω καί πίνω. Σεῖς ὅμως, παιδιά, ἀποκτώντας σαφῆ ἀντίληψη γιά τήν ἔννοια τῆς ἐλευθερίας, θά τοῦ ἀπαντήσετε: Σοῦ ἐπιτρέπεται μέν, δέν σε συμφέρει δέ!
Ἐγώ, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, δέν θά ἐξουσιασθῶ ἀπό τίποτα· ἐγώ θά εἶμαι τό ἀφεντικό. Τί θά πεῖ «οὐκ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος»; Κανένα πάθος δέν θα γίνει αφεντικό μου. Επί παραδείγματι, οἱ κακές συνήθειες. Ξέρετε τί εἶναι ἡ συνήθεια; Είναι εξουσία πάνω στο σβέρκο μας, πάνω στο κεφάλι μας. Πῶς ξεκινάει ή συνήθεια; Αυτό πού ἔπρεπε νά μήν κάνω, δέν πρόσεξα, τό ἔκανα πολλές φορές, ἐνῶ δέν ἔπρεπε, καί τελικά μοῦ ἔγινε συνήθεια. Καί ή συνήθεια ἔγινε δευτέρα φύσις, (Βλ. Αἰσώπου Παροιμίαι, 23.1: «Δευτέρα φύσις συνήθεια») ὅπως λέγεται, καί δέν μπορῶ εὔκολα να ἀπαλλαγῶ ἀπ' αὐτή· εἶμαι κάτω ἀπό τήν ἐξουσία της.
Βλέπετε λοιπόν; ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι ἀληθινά ελεύθερος· νά μήν είναι κάτω ἀπό καμμία ἐξουσία παθῶν.
Ἄλλο χωρίο τῆς Ἁγίας Γραφής: «Ελευθερίαν αὐτοῖς ἐπαγγελλόμενοι, αὐτοὶ δοῦλοι ὑπάρχοντες τῆς φθορᾶς» (Β΄ Πέτρ. 2, 19). Μᾶς ὑπόσχονται ἐλευθερία, ἐνῶ οἱ ἴδιοι εἰναι δοῦλοι τῆς φθορᾶς. Πρόκειται γιά τούς κράχτες τῆς ἐλευθερίας! Δέν ὑπάρχει πιο εύκολο πράγμα από τό νά γίνει κάποιος κράχτης τῆς ἐλευθερίας· νά πεῖ, ἂς πούμε, σ' ἐσᾶς: Τι κάθεσαι και ακους τους γονεῖς σου; Τι κάθεσαι και ακους τους καθηγητές σου;... Σέ μαντρώνουν, αυτές τις ωραίες και ηλιόλουστες ημέρες, σέ τέσσερα ντουβάρια, σε καρφώνουν ἐκεῖ σέ ἕνα θρανιο, καί σου στύβουν το μυαλό να μάθεις γράμματα;... Σήκω φύγε· μήν πηγαίνεις στο σχολείο!.. Αὐτοί εἶναι οἱ κράχτες τῆς ἐλευθερίας!
Ἐπίσης θά σᾶς ποῦν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ὅτι ἡ ἁγνότητα δημιουργεῖ κόμπλεξ, δημιουργεῖ ἀρρώστιες, δημιουργεῖ ἀνικανότητες, δημιουργεῖ δέν ξέρω τί! Αὐτοί εἶναι οἱ κράχτες τῆς ἐλευθερίας. Ἐκεῖνοι πού ἀναφέρονται εἴτε στον Φροϋδισμό –ξέρετε τί εἶναι ὁ Φροϋδισμός– (Ψυχαναλυτική θεωρία (αγγλικά freudism) τοῦ ἑβραϊκῆς καταγωγής νευρολόγου-ψυχιάτρου Sigmund Freud, ὑμνητῆ τῆς ἀθείας και του πανσεξουαλισμοῦ, πού πάντα ερμήνευε τις σκέψεις καὶ συμπεριφορές τῶν ἀνθρώπων με βάση τό γενετήσιο ἔνστικτο) ἐκεῖνοι πού ἀναφέρονται στη θεωρία τῆς ἐξελίξεως, στόν Ὑλισμό καί σέ οτιδήποτε ἄλλο, στά συνθήματα τῆς γλυκιᾶς ζωῆς... αὐτοί εἶναι οἱ κράχτες τῆς ἐλευθερίας! Ἴσως σοῦ πεῖ ὁ ἄλλος: Δέν ὑπάρχει Θεός. Γιατί νά δώσεις λόγο τῶν πράξεών σου στον Θεό; Ποιῶν πράξεών σου;... ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος κατάγεται ἀπό τόν πίθηκο... ἤ ὅ,τι ἄλλο!
Αὐτοί εἶναι οἱ κράχτες τῆς ἐλευθερίας. Μήν τούς ἀκούσετε! Γι' αὐτούς λέει τώρα ὁ ἀπόστολος Πέτρος ὅτι ὑπόσχονται ἐλευθερία, ἀλλά οἱ ἴδιοι εἶναι δοῦλοι τῆς φθορᾶς. Ἐσύ είσαι δοῦλος τῆς φθορᾶς, καί θά ἔλθεις νά μοῦ μιλήσεις ἐσύ γιά ἐλευθερία;... Ἀφοῦ ἐσύ είσαι αἰχμάλωτος, ἀφοῦ εἶσαι δοῦλος τῆς ἀνελευθερίας καί τῆς φθορᾶς, πῶς μπορεῖς ἐσύ νά μοῦ μιλᾶς για ἐλευθερία;...
Τρίτο χωρίο: «Μὴ ὡς ἐπικάλυμμα ἔχοντες τῆς κακίας τὴν ἐλευθερίαν» (Α΄ Πέτρ. 2, 16). Ἐδῶ τώρα εἶναι ἡ πρόφαση πού ἔχουμε για να κάνουμε τήν ἁμαρτία, το κάλυμμα· δηλαδή τό περίβλημα τό εξωτερικό εἶναι ἡ ἐλευθερία. Δέν ἔχω τὴν ἐλευθερία να κάνω αυτό;... Δέν μπορῶ νά πάω σ' ἕναν χορό;... Παιδί μου, θα πάθεις κακό. Μά εἶμαι ἐλεύθερος γιατί να με δεσμεύσεις;... Ναί. Πρόσεξε όμως, διότι χρησιμοποιεῖς ἁπλῶς τό κάλυμμα, τό πρόσχημα τῆς ἐλευθερίας· στην πραγματικότητα ὅμως ἀναζητᾶς τήν ἁμαρτία. Πρόσεξε λοιπόν! Ποτέ μην ἔχουμε ὡς ἐπικάλυμμα, ὡς δικαιολογία, τήν ἐλευθερία.
Ἄλλο χωρίο, τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Ὑμεῖς ἐπ' ἐλευθερία ἐκλήθητε, ἀδελφοί· μόνον μὴ τὴν ἐλευθερίαν εἰς ἀφορμὴν τῇ σαρκί» (Γαλ. 5, 13). Ἔχει τήν ἴδια ἔννοια μέ το προηγούμενο χωρίο. Ἐσεῖς, ἀδελφοί, κληθήκατε ἀπό τόν Κύριο γιά νά εἶστε ἐλεύθεροι ἀπό κάθε δουλεία· ᾶς προσέχουμε ὅμως νά μήν χρησιμοποιοῦμε τήν ἐλευθερία ὡς πρόφαση για να ζούμε σύμφωνα μέ τίςἐπιθυμίες τῆς σάρκας· δέν μᾶς συμφέρει, δέν πρέπει!
Ἕνα ἄλλο χωρίο: «οὗ δὲ τὸ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄ Κορ. 3, 17)· ὅπου εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ εἶναι καί ἡ ἐλευθερία.
Αλήθεια, εἴπαμε πολλά γιά τήν έλευθερία. Ὅμως θα προσθέσω κάτι, πρίν τό ἀναλύσουμε αυτό. Δέν πειράζει ἄν κάνω μιά παρέκβαση στον λόγο μου.
Ελευθερία δέν εἶναι νά κάνω ὅ,τι θέλω· δέν εἶναι ἡ ἐπιλογή ανάμεσα στο καλό καί στο κακό. Το ξαναλέῳ, δέν εἶναι ἡ ἐπιλογή, αλλά ἡ δυνατότητα να κάνω το καλό. Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά: ἡ ἐλευθερία δέν εἶναι θέμα ἐπιλογῆς!
Ἄν μοῦ πεῖτε ὅτι παίζω μέ τίς λέξεις, τί θά πεῖ δέν εἶναι θέμα ἐπιλογῆς ἡ ἐλευθερία; θά σᾶς ἀπαντήσω: Ἂν τό θέμα τῆς ἐλευθερίας ἦταν θέμα ἐπιλογῆς μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ, τότε γιατί υπάρχει ή Κόλαση; Ἐάν ὁ Θεός, ἐπί παραδείγματι, μᾶς ἔλεγε εἶσαι ἐλεύθερος, διάλεξε ὅ,τι θέλεις, ἐγώ θά ἔλεγα: Μ' ἀρέσει αὐτό ἢ με ἀρέσει ἐκεῖνο, μ' ἀρέσει τό ἄσπρο ἢ μὲ ἀρέσει τό μαῦρο. Αλλά, ἐάν ἐγώ διαλέξω το μαύρο, γιατί νά ἔχω Κόλαση; Δέν μοῦ εἶπες να διαλέξω; Γιατί μέ τιμωρεῖς;
Ἔτσι, καί μόνη ἡ παρουσία τῆς Κολάσεως δείχνει ὅτι δέν μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά ἐλευθερία ἐπιλογῆς, ἀλλά μόνο γιά δυνατότητα πραγματώσεως τοῦ καλοῦ. Ἄρα πρέπει νά ἔχω τη δυνατότητα, τήν ἱκανότητα να κάνω τό καλό, καί ὄχι νά ἐπιλέγω ἀνάμεσα στο καλό και στο κακό.
Θέλετε νά ἀποκτήσετε το μέτρο τῆς ἐλευθερίας; Θέλετε να ξέρετε τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἐλευθερία; Γιατί ὅσα σᾶς εἶπα, καί ἄλλα τόσα νά ἐπιστρατεύσω, ἤ νά τά γράψουμε σέ ἐφημερίδες, ἤ νά τά κάνουμε φέιγ-βολάν καί νά τά σκορπίσουμε στην πόλη μας, τί θά πιστεύατε; θα πιστεύατε ὅτι οἱ κάτοικοι τῆς πόλεώς μας, με μόνη τήν ἀνάγνωση, θά γίνονταν ἀληθινά ἐλεύθεροι ἄνθρωποι; Δέν τό νομίζω. Τότε τί χρειάζεται; Αὐτό πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· «οὐ δὲ –τό «ού» εἶναι ἀναφορικό, ὅπου– τὸ πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία»· ὅπου υπάρχει τό Πνεῦμα τοῦ Κυρίου, ἐκεῖ εἶναι καί ἡ ἐλευθερία δηλαδή στον πνευματικό ἄνθρωπο. Να γίνουμε πνευματικοί άνθρωποι, για να κατανοήσουμε την έλευθερία, και φυσικά να τη ζήσουμε. Ὅπου λείπει το Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ἐκεῖ δέν ὑπάρχει ἐλευθερία· οὔτε καν μυρωδιά, οὔτε κἄν ὑποψία ἐλευθερίας... αλλά δεσμά και φθορά καί δουλεία!
Καί τέλος, ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης λέει: «ἐὰν ὁ υἱὸς ὑμᾶς ἐλευθερώσῃ, ὄντως ἐλεύθεροι έσεσθε» (Ἰωάν. 8, 36) Ἐὰν ὁ «υἱός» σᾶς ἐλευθερώσει, θά εἶστε πραγματικά ἐλεύθεροι. Ποιός εἶναι ὁ «υἱός»; ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἀλλά ἀπό τί μᾶς ἐλευθερώνει ὁ Χριστός; Μᾶς ἐλευθερώνει καί ἀπό ἠθικά, ἀλλά καί ἀπό ὀντολογικά θέματα. Θά σᾶς πῶ μερικά ἠθικά: εἶναι ὅλα τά πάθη· σε θέλει ἅγιο ὁ Χριστός, καί σέ ἐλευθερώνει, από ἠθικῆς πλευρᾶς. Νά πῶ καί μερικά ὀντολογικά –τί μερικά; ὀντολογικό μόνο ἕνα εἶναι– μᾶς ἐλευθερώνει, παιδιά, ἀπό τή φθορά τοῦ θανάτου· θά ἀναστηθοῦμε εἰς ζωήν αἰώνιον. Καί πράγματι μόνο ὁ «υἱός» μπορεῖ νά μᾶς ἐλευθερώσει κανείς ἄλλος.
Τί δυστυχία... Πόσων κλαυθμῶν καί ὀδυρμῶν ἄξιοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι, ὅταν ἀφήνουν τόν Ἰησοῦ Χριστό καί πηγαίνουν –που;- στο χάος, στο τίποτα!... Παιδιά, μήν ἀφήσουμε ποτέ τόν Ἰησοῦ Χριστό! εἶναι ἐκεῖνος πού μᾶς ἐλευθερώνει καί ἠθικά καί ὀντολογικά, ὅπως σᾶς ἐξήγησα.
Ἐπανέρχομαι στη στάση πού πρέπει να κρατήσουμε ἔναντι τῶν αἰσθήσεων. Ἕνα τρίτο πού πρέπει να κάνουμε εἶναι νά ἀναπτύξουμε πνευματική ζωή. Δέν μποροῦμε ἀλλιῶς να ξεφύγουμε ἀπό ἐκείνη τήν φοβερή αλυσίδα, αἰσθήσεις - ηδονή - ὀδύνη, ἄν δέν ἀναπτύξουμε πνευματική ζωή.
Καί τέταρτον, πρέπει να καλλιεργήσουμε τίς πνευματικές ηδονές. Ποιές εἶναι αὐτές; Σας βεβαιώνω μόνο τοῦτο: εἶναι ἀληθινά ἡδονές! Καί ἄν εἶχα τη δυνατότητα νά σᾶς πῶ πιό πολλά, θά σᾶς μιλοῦσα ὅπως μιλάει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ο Σύρος πάνω στο σημεῖο αὐτό. («Ὅταν ἐν καιρῷ μακρῷ ἐν τῷ σῷ κελλίῳ ἐν ἔργοις κόπου καὶ φυλακῆς τῶν κρυπτῶν καὶ τῇ συστολῇ τῶν αἰσθήσεων ἐκ πάσης ἀπαντήσεως ἐπισκιάσῃ σοι ή δύναμις τῆς ἡσυχίας, πρῶτον μὲν ἀπαντᾷς χαρᾷ τῇ ἐκτὸς αἰτίας κατακρατούσῃ ἐν καιρῷ καὶ καιρῷ ἐν τῇ ψυχῇ σου, καὶ τότε ἀνοίγονται οἱ ὀφθαλμοί σου τοῦ ἰδεῖν τὴν ἰσχὺν τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ κάλλος τῶν κτισμάτων και τὰ τὸ μέτρον τῆς καθαρότητός σου. Καὶ ὅταν ὁ νοῦς ὁδηγηθῇ ἐν θαύματι τῆς θεωρίας ταύτης, τότε καὶ ἡ νὺξ καὶ ἡ ἡμέρα ἐν ἔσται αὐτῷ ἐν τοῖς θαύμασι τοῖς ἐνδόξοις τῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐντεῦθεν κλέπτεται ἐξ αὐτῆς τῆς ψυχῆς ἡ αἴσθησις τῶν παθῶν ἐν τῇ ἡδονῇ τῆς θεωρίας ταύτης. Καὶ ἐν αὐτῇ εἰσέρχεται εἰς τοὺς δύο βαθμοὺς τῶν ἀποκαλύψεων τῶν νοητῶν, τοὺς ὄντας ἐν τῇ τάξει τῇ μετὰ ταύτην, ἐκ τῆς καθαρότητος καὶ ἐπάνω.» (Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν, ΕΠΕ 8Γ, Επιστολή Γ΄, 18, σσ. 334-336) Ἀλλά θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά μήν σᾶς πῶ τίποτα περισσότερο, παρά μόνο ὅτι ἀληθινή χαρά καί εὐχαρίστηση, ἀληθινή τρυφή, ἀληθινή απόλαυση, εἶναι ὅταν κανείς μελετάει τήν Κτίση καί τήν Ἁγία Γραφή!
Ὅταν μελετᾶς τήν κτίση, ὅταν γίνεσαι ἕνας ἐπιστήμων τρόπον τινά –ὄχι ἐπιστήμων μέ τήν ἔννοια ὅτι πηγαίνεις στο πανεπιστήμιο, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅτι εἶσαι παρατηρητικός– όταν παρατηρεῖς ὁτιδήποτε ὑπάρχει στήν κτίση –προσέξτε: ὁτιδήποτε υπάρχει!–, ὅταν παρατηρεῖς τά φαινόμενα τῆς φύσεως, παρατηρεῖς τά ὄντα, εἴτε τά ἄψυχα –τά ἀζωικά- εἴτε τά ζωικά –τό φυτικό και το ζωικό βασίλειο– είτε ακόμα και την νεκρή ὕλη, ὅταν παρατηρεῖς καί προσέχεις καί ἐρευνᾶς καί μελετάς, ξέρετε τί χαρά καί τί εὐχαρίστηση δίνει....
Ἐγώ, παιδιά, θά σᾶς ἔλεγα να στραφεῖτε πρός αὐτές τίς πνευματικές ηδονές! Ἕνας ἄνθρωπος, ὅταν ἔχει νά ἀσχοληθεῖ μέ τέτοια θέματα, δέν κάθεται νά ἀσχοληθεῖ μέ τίς ἡδονές τοῦ κόσμου τούτου. Γι᾿ αὐτό σήμερα οι νέοι μας εἶναι φτωχοί, ἔχουν φτωχύνει, ἔχουν ἀδειάσει· νομίζουν ὅτι ἡ χαρά καί ἡ εὐτυχία –χαρά βέβαια ἐπιφανειακά· ἔτσι τή λένε, καταχρηστικά– καί ἡ μοναδική πηγή ἡδονῶν εἶναι σ' αὐτά πού προσφέρουν τα κέντρα διασκεδάσεως καί τά λοιπά! Σας βεβαιώνω ἄλλη μία φορά: αὐτός πού ἀσχολεῖται μέ τή Δημιουργία θεωρεί σκύβαλα, (Πρβλ. Φιλιπ. 3, 8) τιποτένια, χαμερπῆ ὅλα ἐκεῖνα πού προσφέρουν οἱ ἡδονές τοῦ κόσμου τούτου.
Καί τό ἄλλο στοιχείο τρυφῆς, παιδιά, εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή. Ὅταν κανείς ἀρχίσει να μελετᾶ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, νά μελετᾶ ὅμως ἐπισταμένα, καί ἀρχίσει να βλέπει πῶς πραγματώθηκαν και πραγματώνονται οἱ προφητεῖες, ἐκεῖνο το σύμπλεγμα θα λέγαμε τῶν περιπτώσεων τῆς ἀγάπης καί τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν λόγο Του, ὅταν αὐτά τά πράγματα αρχίσει νά τά μελετα καί νά τά βλέπει καί νά τά ἐξιχνιάζει, σᾶς βεβαιώνω πώς νιώθει ἀληθινή ἡδονή! τόση, πού νά ἀναφωνεῖ: Τί ὡραῖα πράγματα!... Αν κάποιος μποροῦσε νά τόν ἀκούει ἀπό μιά κλειδαρότρυπα, θά τόν ἄκουγε νά τό λέει αὐτό καί δυνατά, γιατί δέν μπορεῖ νά τό πεῖ μόνο από μέσα του, θέλει νά τό ἀκούσουν καί τ' αυτιά του: Τί ὡραῖα πράγματα!... Τί σοφά πράγματα!... Τί θαυμάσια πράγματα!... Ποιά ή σοφία τοῦ Θεοῦ!...
Αὐτές εἶναι οἱ πνευματικές ηδονές, παιδιά, πού ἀντισταθμίζουν τίς ἄλλες ἡδονές, τῶν αἰσθήσεων, τῆς παρούσης ζωῆς, πού εἶναι θανατηφόρες, ἐνῶ οἱ ἡδονὲς οἱ πνευματικές δίνουν ζωή.
Καί τώρα μπαίνουμε σ' ἕνα καινούργιο κεφάλαιο, πάντα ὅμως βρισκόμενοι πρό τοῦ δένδρου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἑρμηνεύοντας τό ἴδιο χωριο, τή στιγμή πού ἡ Εὔα στάθηκε μπροστά στούς καρπούς τοῦ δένδρου καί ἅπλωσε το χέρι της γιά νά φάει, ἀφοῦ πείστηκε ἀπό τόν διάβολο ὅτι ἔτσι ἔπρεπε νά κάνει. Ἔτσι, μιλήσαμε γιά τήν περιέργεια, γιά τίς ἐμπαθεῖς αἰσθήσεις, γιά τήν ἡδονή, γιά τήν ὀδύνη, καί τώρα ἐρχόμαστε σ' ἕνα καινούργιο θέμα· γιά τήν ἐπιτέλεση τοῦ ἰδίου θελήματος. Παρακαλώ, προσέξτε.
Ὅταν οἱ πρωτόπλαστοι στάθηκαν μπροστά στο δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἔπαιξαν κορώνα-γράμματα ἕνα θέμα: Ποιό θέλημα θα πρέπει νά ἀκολουθήσουμε; αὐτό πού μᾶς εἶπε ὁ Θεός ἢ αὐτό πού θέλουμε ἐμεῖς; Ἔριξαν λοιπόν κορώνα-γράμματα τό θέμα, καί ἔπεσε γράμματα... δηλαδή, θά παραμερίσουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, καί θά ἀκολουθήσουμε τό θέλημα τό δικό μας. Ἔτσι, παιδιά, μπῆκε τό ἴδιον θέλημα.
Ἴδιον σημαίνει τό δικό μου· αὐτό πού θέλω ἐγώ. Αὐτό πού θέλω ἐγώ, ανεξάρτητα ἂν τό θέλει ἢ δέν τό θέλει ὁ Θεός! Θά ἔλεγα –καί ἴσως φαίνεται παράξενο ἐκ πρώτης ὄψεως– ὅτι μπορεῖ ἐκεῖνο πού θέλω νά τό θέλει καί ὁ Θεός· ὅμως δέν τό κάνω γιατί το θέλει καί ὁ Θεός, ἀλλά γιατί τό θέλω ἐγώ. Τότε πιά δέν ἔχει καμμία ἀξία, ἀφοῦ στην πραγματικότητα ἀκολουθοῦμε τό ἴδιον θέλημα. Θὰ σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα.
Ὁ Θεός λέει να νηστεύουμε ορισμένες ἡμέρες καί βάζει ὅρια, ἀπὸ δῶ ἕως ἐκεῖ. Ἐσύ λές: Θέλω να νηστεύω, για να κάνω σιλουέτα, γιά νά ἔχω ὑγεία σώματος νά μήν τρώω κρέας, να μην τρώω λιπαρά· να τρώω ἀπό τό φυτικό βασίλειο μόνο. Πρόσεξε· αὐτό πού κάνεις μπορεῖ νά συμπίπτει μέ τή νηστεία πού λέει ὁ Θεός· ὅμως αὐτό δέν τό κάνεις επειδή τό θέλει ὁ Θεός, αλλά γιατί το θέλεις εσύ. Συνεπώς, τί εἶναι τό ἴδιον θέλημα; Τό ἴδιον θέλημα εἶναι ὅταν ἀκολουθῶ ἐκεῖνο πού θέλω ἐγώ, καί ὄχι ἐκεῖνο πού θέλει ὁ Θεός.
Τό ἴδιον θέλημα, παιδιά, εκφράζεται ὡς ἀποτέλεσμα μιᾶς ἀρρώστιας τῆς προσωπικότητος πού λέγεται ἐγωισμός. Ὅπως θα ξέρετε, τό ἐγώ συνιστᾶ τήν προσωπικότητα. Ὅταν λέμε ἐγώ, σημαίνει ὅτι ἔχω ἐπίγνωση τοῦ ἴδιου τοῦ προσώπου μου, αὐτοῦ πού συνιστᾶ τό πρόσωπό μου, τῆς ἴδιας μου τῆς ὑπάρξεως.
Μάλιστα ὁ Θεός λέει: «σχολάσατε καὶ γνῶτε ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ Θεός» (Ψαλμ.. 45, 11), δηλαδή σταματήστε τίς ἀσχολίες σας καί μάθετε, ἀκοῦστε, ὅτι ἐγώ εἶμαι ὁ Θεός, ἐγώ εἶμαι ὁ Κύριος. Τί λέει ὁ Θεός στον Μωυσῆ; «Ἐγώ εἰμι ὁ Θεός Αβραάμ..» (Γέν. 26, 24. 28, 13) καί τά λοιπά, ἐγώ εἶμαι. Ὁ Χριστός τί εἶπε; «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. 8, 12), ἐγώ εἶμαι. Τό εἶμαι ἐκφράζει ὕπαρξη, ἐνῶ τό ἐγώ ἐκφράζει συνείδηση, ή, καλύτερα, αυτοσυνείδηση τῆς ὑπάρξεως. Διότι καί ἡ γάτα μου ὑπάρχει· ποτέ ὅμως ἡ γάτα δέν θά πεῖ ἐγώ είμαι. Η γάτα απολαμβάνει τη ζωή· κάνει μερικές ἐξυπνάδες θα λέγαμε, τίς ὁποῖες θαυμάζουμε. Δέν ἔχει ὅμως αὐτογνωσία τῆς ὑπάρξεώς της. Μόνο τα λογικά ὄντα ἔχουν αὐτογνωσία.
Συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος διαθέτει ἐγώ· τό ζώο δέν διαθέτει ἐγώ. Καί διαθέτει ὁ ἄνθρωπος τό ἐγώ, γιατί ὁ Θεός διαθέτει ἐγώ. Τί εἴπαμε; «Ἐγώ εἰμι» λέει ὁ Θεός· ἐγώ εἶμαι. Τό ἐγώ λοιπόν εἶναι ἡ καρδιά τῆς προσωπικότητος. Ἀλλά ἀπό τή στιγμή πού ὁ ἄνθρωπος διάλεξε το δικό του τό θέλημα, τότε ἀμέσως μπήκε μιά ἀρρώστια, ἡ ὁποία συνοδεύει κάθε ἄνθρωπο πού γεννιέται· εἶναι ἡ ἀρρώστια τῆς προσωπικότητος, ἡ ἀρρώστια τοῦ ἐγώ, πού λέγεται ἐγωισμός. Ὅπως λέμε καρδιά και καρδιοπάθεια, ὅπως λέμε ήπαρ καί ἡπατίτιδα, ἔτσι λέμε καί ἐγώ καί ἐγωισμός. Εἶναι ἀρρώστια, παιδιά, ὁ ἐγωισμός. Ὄχι τό ἐγώ· ὁ ἐγωισμός εἶναι ἀρρώστια.
Ὁ ἐγωισμός λοιπόν μπῆκε στή ζωή τῶν ἀνθρώπων δυστυχῶς κληρονομικά, γιατί ὁ ἄνθρωπος ἀκολούθησε το θέλημα τό δικό του.
Τό θέλημα τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή τό ἴδιον θέλημα, στρέφεται εναντίον ὄχι μόνο τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί ἐναντίον τοῦ θελήματος τῶν συνανθρώπων, δηλαδή τῶν γονέων, τῶν πρεσβυτέρων, τῶν διδασκάλων, τῶν σοφῶν καί οὕτω καθ᾿ ἑξῆς.
Ὅταν μοῦ λένε οἱ γονεῖς μου κάνε αὐτό, καί ἐγώ λέω ὄχι, θά κάνω αὐτό πού θέλω ἐγώ, αυτό σημαίνει ὅτι ἀκολουθῶ τό ἴδιον θέλημα. Εναντι τίνος; Εναντι τῶν γονέων μου, ἢ ἀκόμη ἔναντι τῶν δασκάλων μου –ἐν εὐρείᾳ ἐννοίᾳ δάσκαλος, ὅταν μοῦ λέει ὁ δάσκαλος αυτό θα γράψεις, αὐτό θά διαβάσεις, καί ἐγώ λέω ὄχι, αὐτό πού θέλω ἐγώ θά κάνω– ἢ ἐναντίον τῆς σοφίας ένός σοφοῦ, καί οὕτω καθ᾿ ἑξῆς.
Βλέπετε λοιπόν ὅτι τό ἴδιον θέλημα στρέφεται και ἐναντίον τοῦ θελήματος τῶν ἀνθρώπων πού μᾶς περιστοιχίζουν, καί πού θά ἔπρεπε νά προσέχουμε αυτό πού μᾶς λένε.
Ακόμη, ὅταν πιεζόμαστε ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ ἢ ἀπό τούς νόμους ἄλλων ἀνθρώπων πού βρίσκονται σέ μία ἐξουσία, καί μάλιστα ἀναγκαζόμαστε νά κάνουμε αὐτό πού λένε, μή ἀφήνοντάς μας περιθώρια ἐπιλογῆς, καί ἐμεῖς κάνουμε τό δικό μας θέλημα, τότε, παιδιά, παρατηρεῖται –παρακαλῶ, προσέξτε αυτό το σημεῖο πάρα πολύ– τό φαινόμενο τῆς ἀντιδράσεως, τό αἴσθημα τῆς καταπιέσεως, ἡ σκλήρυνση τῆς προσωπικότητος, καί, ὄχι σπάνια, παρατηροῦνται φαινόμενα νευροψυχικῶν διαταραχῶν!
Δέν νομίζετε ὅμως ὅτι αὐτά τά σημεῖα θά ἔπρεπε νά ἀναλυθοῦν κάπως περισσότερο, γιά νά ἀποκτήσουμε μία καλύτερη γνώση και να προσέχουμε;
Ἀλλά ἐπειδή, παιδιά, πέρασε ἡ ὥρα μας, πρῶτα ὁ Θεός θά συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή.
Κυριακή, 28 Οκτωβρίου 1984
53η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.