«Πρόσεχε σεαυτῷ παιδίον» (γ΄).

†. Συνεχίζουμε τό θέμα πού εἴχαμε τήν περασμένη φορά γιά τήν συμβουλή τοῦ Τωβίτ (στήν πνευματικήν του διαθήκη) πρός τόν Τωβία, τόν γιό του, μέ τήν παραίνεση «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον». «Πρόσεχε», λέγει, «τόν ἑαυτό σου, παιδίον, ἀπό πάσης πορνείας». Καί εἴδαμε καί τό καταδείξαμε ὅτι αὐτή ἡ προσοχή δέν ἀναφέρεται μόνο εἰς τήν ψυχήν, ἀλλά καί εἰς τό σῶμα, ἐφόσον ὁ ἑαυτός μας, ἡ ὕπαρξίς μας, δέν εἶναι μόνο ἡ ψυχή μας, ἀλλά εἶναι καί τό σῶμα μας. Καί τό εἴδαμε αὐτό, ὅταν, φέρ’ εἰπεῖν, λέγει μία θέσις τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου: «Ἂνθρωπος λέγεται κατά φύσιν, οὔτε ψυχή χωρίς σώματος, οὔτε πάλιν σῶμα χωρίς ψυχή, ἀλλά τό ἐκ συστάσεως ψυχῆς καί σώματος εἰς μίαν μορφήν συντεθέν». Ὅτι «ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνον ἡ ψυχή, οὔτε εἶναι μόνο τό σῶμα, ἀλλά ἄνθρωπος λέγεται καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα μαζί». 

     Συνεπῶς πῶς μποροῦμε νά ἐννοήσουμε αὐτό τό «Πρόσεχε σεαυτῷ» ὅσον ἀφορᾶ στό σῶμα; Ὁ Τωβίτ λέγει καί προσθέτει τοῦτο: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπό πάσης πορνείας», δηλαδή ἀπό κάθε ἀνηθικότητα. Πού σημαίνει αὐτόμάτως ὅτι ἀναφέρεται είς τό σῶμα. Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου… κ.λπ. ὁπότε ἀναφέρεται εἰς τό σῶμα. Πράγματι τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι κάτι ἔξω ἀπό τόν ἑαυτόν του. Καί τήν περασμένη φορά τό εἴπαμε καί τώρα μέ δύο λόγια τό ἐπαναλάβαμε. Διότι τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Βεβαίως ὅταν λέμε ὅτι εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Οὐκ οἴδατε», λέγει, «δέν γνωρίζετε ὅτι τά σώματά σας εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος;». Καί βεβαίως ὁμιλεῖ διά τά σώματα, διότι ὁ Ἀπόστολος ἀνεφέρθη εἰς τό σῶμα τῆς ἀνηθικότητος. Ἀλλά ἡ ἀνηθικότητα προσβάλλει καί τό σῶμα καί τήν ψυχή, καί προβάλλει τό σῶμα -ἀναδείξεως χάριν (ὅπως λέμε στό συντακτικό)- δηλαδή γιά νά ἀναδειχθεῖ καί νά τονιστεῖ ἡ περίπτωσις τῆς ἀξίας τοῦ σώματος. 

     Ἀλλά ὁ ὅλος ἄνθρωπος εἶναι κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ, εἶναι ναός (τό ἴδιο εἶναι) τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί ἀκόμη, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος στούς Κορινθίους, εἴμεθα καί μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Δέν εἴμεθα νοητά μέλη, ἀλλά εἴμεθα ὀντολογικά μέλη καί ὀργανικά (τό ἴδιο εἶναι). Ὅπως ἀκριβῶς τά δάκτυλά μου ἀνήκουν στήν παλάμη, ἡ παλάμη ἀνήκει στόν βραχίονα, ὁ βραχίονας ἀνήκει στό σῶμα μου, δηλαδή ὑπάρχει μία ὀργανική ἑνότης, ἔτσι ἀκριβῶς εἶναι καί οἱ ἄνθρωποι. Διότι ὅταν γινόμεθα κοινωνοί τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, δέν ἀνοίγουμε τό στόμα τῆς ψυχῆς, ἀνοίγουμε τό στόμα τοῦ σώματος. Καί ὑπονοεῖται ὅτι θά τραφεῖ καί τό σῶμα καί ἡ ψυχή. Κι ἅμα παίρνουμε τόν Χριστόν, Τόν παίρνουμε «σωματικῷ εἴδει», δηλαδή μέ εἶδος σώματος. Διότι, ἀφοῦ παίρνω μέ τό στόμα μου, βλέπετε συνεπῶς ὅτι εἴμεθα μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὀργανικά, ὀντολογικά καί, ἄρα, ὁ ὅλος ἄνθρωπος εἶναι αὐτά τά τρία, κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ - δέν λέγει ὁ Θεός: «Εἴσαστε ὁ λαός μου καί θά ἐμπεριπατήσω σέ σᾶς, δηλαδή θά περπατήσω ἀνάμεσά σας»; Τό λέγει αὐτό στήν Παλαιά Διαθήκη, τό ἐπαναλαμβάνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν «Β΄ πρός Κορινθίους» ἐπιστολή του, καί ἐν συνεχείᾳ «εἴμεθα ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»- γιατί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος; Δέν εἴμεθα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος; Πάλι χάριν ἀναδείξεως, ἐπειδή τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μένει στήν Ἐκκλησία, κατά τά ἄλλα βεβαίως δέν χωρίζει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο οὔτε ἀπό τόν Πατέρα οὔτε ἀπό τόν Υἱό. Καί ἀκόμη, μέλη Χριστοῦ. 

     Ἀκόμη θά μπορούσαμε νά ποῦμε, ὅτι το «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου» ἀναφέρεται στό σῶμα, διότι τό σῶμα μας θά ἀναστηθεῖ. Καί ὅταν θά ἀναστηθεῖ, θά λογοδοτήσει. Καλύτερα: Θά λογοδοτήσουμε μπροστά στόν Κριτή Χριστό ὡς πλήρεις ἄνθρωποι. Καί λέγει τό ἐξῆς, πολύ διασαφηστικό ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν «Β΄ πρός Κορινθίους» ἐπιστολή του (5,10): «Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ», ὅτι «ὅλοι», λέει, «πρέπει νά φανερωθοῦμε (ὁπωσδήποτε, ὅταν θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν) μπροστά στό βῆμα του Χριστοῦ», «ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε κακόν». Προσέξτε αὐτο τό ἀξιολογότατον: « ὥστε θά κομίσει (:θά πάρει, θά ἀπολάβει) ὁ καθένας, ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἔπραξε μέ τό σῶμα του», «τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν», «πρός τά ὁποῖα ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε κακόν». Συνεπῶς, ἄν εἶμαι ἀνήθικος, θά λογοδοτήσω. Κι ὅταν μοῦ λέγει: «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου», πρέπει νά προσέχω ἀσφαλῶς καί τό σῶμα μου σέ θέματα ἀνηθικότητος. Αὐτό τό τονίζουμε καί τό ξανατονίζουμε γιατί δυστυχῶς ὑπάρχει ἡ ἀντίληψις ὅτι… «Ἒ, δέν πειράζει, τό σῶμα δέν ἔχει καί πολλή σημασία…»· γιά νά μήν πῶ ὅτι λέγουν ὅτι «Τό σῶμα εἶναι… ἄ, θά πάει στόν τάφο, δέν ἔχει καί πολύ ἀξία». Μάλιστα χρησιμοποιοῦν καί κάποια χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς γιά νά τό δείξουν αὐτό. Ποιός σᾶς τό εἶπε; Τό σῶμα ἔχει ἀξία! Μπορεῖ προσωρινά νά βρεθεῖ στόν τάφο καί νά λιώσει. Ἔχει ἀξία! Θά ἀναστηθεῖ! Καί ἐπαναλαμβάνω, ὅτι κάναμε καί τί ἁμαρτίες ὑπάρχουν μέ τό σῶμα, λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ, 6,18) : «Πᾶν ἁμάρτημα ὃ ἐὰν ποιήσῃ ἄνθρωπος -κοιτᾶξτε ἐδῶ συμφωνία τῆς Γραφῆς!- ἐκτὸς τοῦ σώματός ἐστιν, ὁ δὲ πορνεύων εἰς τὸ ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει». Κάθε ἁμάρτημα εἶναι ἐξω ἀπ’ τό σῶμα, εἶναι στήν ψυχή. Ἡ ἀνηθικότητα ἀναφέρεται καί εἰς τήν ψυχἠ καί εἰς τό σῶμα. Ἐδῶ τώρα τί λέει ὁ Τωβίτ; «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου ἀπό κάθε πορνεία». Ἀλλά ἐδῶ βλέπει κανένας ὅτι προσβάλλει ἡ ἁμαρτία τῆς ἀνηθικότητος τόν ὅλον ἄνθρωπον. Ἀλλά καί τό σῶμα κατ’ ἐξοχήν. Ἔτσι ὁ ὅλος ἄνθρωπος γίνεται (καί πρέπει νά γίνεται) ἕνα δοξολογικό στοιχεῖο. Καί πάλι στούς Κορινθίους γράφει ὁ Ἀπόστολος: «Δοξάσατε δὴ τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ». «Νά δοξάσετε λοιπόν» (αὐτό τό «δή» θά πεῖ «λοιπόν», εἶναι τό συμπέρασμα, -ἐξάλλου τό τελευταῖο χωρίο εἶναι τοῦ κεφαλαίου, τοῦ 6ου,-) περί τῆς ἀξίας τοῦ σώματος καί περί τῆς καταδίκης τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων), γι’ αὐτό λέγει: «Δοξάσατε, λοιπόν, τόν Θεόν» καί προτάσσει τό σῶμα τοῦ Πνεύματος. Βλέπετε; Γιατί τό προτάσσει; Γιατί τό βάζει πρῶτο; Γιατί ἀκριβῶς θέλει νά τονίσει τήν ἀξία τοῦ σώματος, καί δέν μποροῦμε νά τό θεωροῦμε ὅτι εἶναι τιποτένιο. Ὅπως κάποιοι αἱρετικοί (οἱ Νικολαΐτες συγκεκριμένα)… καί ξέρετε ὅτι ὁ Νεονικολαϊτισμός… ἔ κατά καιρούς… ὅπως καί στήν ἐποχή μας… φουντώνει. 

     Τί ἔλεγε ὁ Νικολαϊτισμός; «Τό σῶμα δέν ἔχει ἀξία καί μποροῦμε, λοιπόν, ἀφοῦ δέν ἔχει ἀξία, νά τό καταστρέψουμε». Ὁ Νικολαϊτισμός εἶναι μία ἔκφρασις τοῦ Γνωστικισμοῦ καί συνεπῶς τῆς δυαρχίας, καί συνεπῶς τῆς καταδίκης τοῦ σώματος… πῶς θά τό καταστρέψουμε; Θά τό καταστρέψουμε μέ τήν νηστεία; Μέ τήν ἄσκηση, ὅπως μποροῦσαν νά λέγουν οἱ Στωϊκοί; Ἢ νά τό καταστρέψουμε μέ τίς ἀπολαύσεις; Ἔτσι βγῆκε ἡ ἔκφραση, (πού θεωρεῖται κεντρικό σημεῖο τοῦ Νικολαϊτισμοῦ, πού ὁ Ἀπόστολος ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης χτυπάει τόν Νικολαϊτισμό, στό βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως): «Παραχρῆσθαι τῆς σαρκός». Δηλαδή νά κάνουμε παράχρηση τῆς σαρκός, νά κάνουμε ὑπερβολή χρήσεως τῆς σαρκός, νά τήν καταστρέψουμε τήν σάρκα, σάν κάτι τό κακόν. Μήπως ἡ ἄσκησις; Γιατί μπορεῖ νά πεῖ κάποιος ἔχουμε τούς ἀσκητές… Ἡ ἄσκησις μέσα στόν χῶρο τοῦ Χριστιανισμοῦ, δέν εἶναι σωματοκτόνος, ἀλλά εἶναι παθοκτόνος! Σκοτώνω τά πάθη, δέν σκοτώνω τό σῶμα. Τό σῶμα ἔχει μεγάλη ἀξία καί, παρακαλῶ, ἐπειδή ὑπάρχει μία πάρα πολύ ἐσφαλμένη ἀντίληψη γύρω ἀπό τό σῶμα ἐπανέρχομαι καί ἐπανέρχομαι, τονίζω καί ξανατονίζω. Ἴσως δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά ἔλεγε ὅτι πλάϊ στήν ψυχή εἶναι τό σῶμα. Δέν θά ἦταν ὑπερβολή ἄν ἔλεγα ὅτι τό σῶμα ἔχει τήν ἰδίαν ἀξίαν μέ τήν ψυχή. Τί λέτε; Θά μοῦ πεῖτε: «Ὁ Κύριος δέ λέγει ὅτι τό πνεῦμα ἐστί τό ζωοποιοῦν, ἡ σάρξ εἰς τίποτε δέν ὠφελεῖ … κ.λπ…. κ.λπ.;». Δέν ἐννοεῖ τήν περίπτωση αὐτή πού λέμε τώρα. Μά πεθαίνει ὁ ἄνθρωπος… τό σῶμα λιώνει… μά θ’ ἀναστηθεῖ! Καί ποιός σᾶς εἶπε ὅτι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά εἴμεθα σάν ψυχές; Θά εἴμεθα σάν ἄνθρωποι καί μέ τήν ψυχή μας καί μέ τό σῶμα μας. Ἀπόδειξις; ὁ Παῦλος. Τί λέει; «Δοξάσατε λοιπόν -ἐννοεῖ τόν Θεόν- ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ». Νά τό βαρύ πυροβολικό ἐναντίον τοῦ Γνωστικισμοῦ καί γενικότερα τῆς Δυαρχίας. Πού «καί τά δυό», λέγει, «εἶναι τοῦ Θεοῦ». Καί τό σῶμα εἶναι τοῦ Θεοῦ καί τό πνεῦμα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Κι ὅταν ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο (ψυχή καί σῶμα) τά ἔκανε -προσέξτε με!- ταυτόχρονα. Ἐάν ἔχουμε μία ἔκφραση πού λέει: «Ὁ Θεός λαβών χοῦν ἀπό τῆς γῆς καί ἐφύσηξε στούς μυκτῆρας…» δείχνει ὅτι τό σῶμα ἔγινε λίγο πιό μπροστά ἀπό τό πνεῦμα. Εἶναι ἔκφρασις περιγραφική. Ἡ κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου ἔγινε (σῶμα καί ψυχή) ταυτόχρονα! Τό ὑπογραμμίζω. Ταυτόχρονα. Καί συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος μέ τό σῶμα του καί μέ τήν ψυχή του γίνεται ἕνα δοξολογικό στοιχεῖο γιά τόν Θεό. Ἄν ὁ ἄνθρωπος γινόνταν πρῶτα σῶμα καί μετά ἔμπαινε ψυχή (τρόπον τινα, λέω τήν λέξη «ἔμπαινε», δέν εἶναι σωστή ἔκφρασις), τότε, παιδιά, θά λέγαμε ὅτι προηγεῖται τό ζωῶδες καί ἀκολουθεῖ τό πνευματικό. Τότε ἀμέσως βρίσκει ἔρεισμα ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ἐάν λέγαμε πρῶτα ἡ ψυχή καί μετά τό σῶμα, θά ἔβρισκε ἔρεισμα ἡ Πλατωνική θέσις ὅτι προηγοῦνται οἱ ψυχές τῶν σωμάτων, κι ἁπλῶς μπαίνουνε οἱ ψυχές τιμωρούμενες μέσα στά σώματα πού εἶναι ἡ φυλακή τῶν πνευμάτων. Τίποτα ἀπ’ ὅλα αὐτά. Δέν ἔχει καμμία σχέση ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μέ ὅλα αὐτά. Ταυτόχρονος δημιουργία. Εἴδατε πόσο ἐπιμένω;

     Πῶς πρέπει, λοιπόν, νά προσέχουμε τό σῶμα μας; Πῶς πρέπει; Κατ’ ἀρχάς, ἐφόσον ὁ Θεός μᾶς ἔβαλε μέσα στόν χῶρο καί στόν χρόνο ἔβαλε ὅρια, καί δέν ἔβαλε βέβαια ὅρια μόνο στόν ἄνθρωπο, ἀλλά σέ κάθε κατασκευή του ἔβαλε ὅρια. Ἄρα δέν πρέπει ποτέ νά γίνεται ὑπέρβαση τῶν φυσικῶν του ὁρίων. Ὅπως μπορεῖ νά γίνει ὑπέρβασις τῶν φυσικῶν ὁρίων τοῦ σώματος μέ τήν ὑπερβολική ἐργασία. Ἄν δουλέψεις 8 ὧρες, πάει καλά. Ἄν δουλέψεις 15 ὧρες, ἀρχίζεις νά κουράζεσαι. Ἄν δουλέψεις 20 ὧρες, ἀρχίζεις νά μήν αἰσθάνεσαι καλά. Ἄν δέν κοιμηθεῖς καί δουλέψεις 24 ὧρες, τά πράγματα δέν πᾶνε καλά. Ἄν βάλεις ἄλλες 24 ὧρες καί χωρίς νά κοιμηθεῖς, θά πεθάνεις. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι τό σῶμα ἔχει ὅρια. Ἔτσι δέν πρέπει νά ὑπερβαίνουμε τά ὅρια τῶν δυνατοτήτων του. 

     Θυμᾶμαι ἦταν Κατοχή -πῶς μοῦ 'ρθε τώρα στό μυαλό…- δηλαδή ἐμπόλεμος κατάστασις… ἦταν ὁ Β’ Παγκόσμιος πόλεμος… ἤμουνα μικρός, δηλαδή ἕνα παιδάκι κάποιων χρονῶν… καί κάτι θέλαμε νά φτιάξουμε, ἕνα παράπηγμα … μή λέω πιό πολλά, καί εἴχαμε κόψει ἕνα πεῦκο μέ τόν πατέρα μου -ὁλόϊσιο σάν κυπαρίσσι- νά τό κάνουμε σκεπή, σ’ ἐκεῖνο τό παράπηγμα πού εἴχαμε φτιάξει. Ἤτανε βαρύ αὐτό τό δέντρο καί πολύ μακρύ. Ἔτσι ὁ πατέρας μου κι ἐγώ ἕνα πρωϊνό τό μεταφέραμε ἀπό ἕνα σημεῖο σ’ ἕνα ἄλλο σημεῖο, ἐκεῖ πού θά φτιάχναμε τή σκεπή αὐτοῦ τοῦ παραπήγματος. Ἤτανε ἕνα κορμός… βέβαια ἡ βάση ἤτανε ἀρκετά χοντρή, ἡ κορυφή ἤτανε πιό λεπτή. Ὁ πατέρας μου εἶχε φυσικά την βάση στόν ὦμο του, καί γώ ἀπό πίσω εἶχα τό ἄλλο ἄκρον αὐτοῦ τοῦ στύλου. Μιά γιαγιά πού την βρήκαμε στόν δρόμο… «Ἒ μάστορα», λέει στόν πατέρα μου -τό θυμοῦμαι ἐπί λέξει!- «τό ξύλο εἶναι βαρύ, καί τό παιδί μικρό!» (Χά! Χά! Χά! γέλια ἀπό τόν Γέροντα) καί ὁ πατέρας τῆς ἀπαντάει: «Ἒ τί νά κάνουμε, γιαγιά, τά πράγματα ἦρθαν ἔτσι». Πράγματι, δέν μποροῦμε νά φορτώσουμε σ’ ἕνα μικρό παιδί πολλά πράγματα. Σ’ ἕνα μεγαλύτερο, ἀσφαλῶς περισσότερα. Δηλαδή θέλω νά καταλάβετε ὅτι τό σῶμα μας ἔχει δυνατότητες, τίς ὁποῖες δέν πρέπει νά ὑπερβεῖ. Καί δέν πρέπει διότι τά κατασκευαστικά δεδομένα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος εἶναι τέτοια πού δέν εἶναι ἀπεριόριστα, πῶς νά τό κάνουμε. 

     Ἀκόμη εἶναι ἡ ἄσωτη ψυχαγωγία. Ἄστε ὅτι στραπατσαρίστηκε, βέβαια, ἡ ἔννοια τῆς ψυχαγωγίας… τί νά πεῖ κανείς γι’ αὐτό, ἀλλά ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει ὅταν ψυχαγωγούμεθα, πού εἶναι μία ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου ἡ ψυχαγωγία καί διά τήν ψυχή του -ἐξ οὗ καί ἡ ἔννοια και ἡ λέξις «ψυχαγωγία»- καί τοῦ σώματος ἀνάγκη, ὅταν ὅμως αὐτή ἡ ψυχαγωγία δέν ξεκουράζει, ἀλλά κουράζει καί ἐξαντλεῖ τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη (καί τό σῶμα του καί τήν ψυχή του) καί τήν ἐξαντλεῖ συνήθως ὅταν κι αὐτή ὑπερβαίνει τά ὅριά της καί εἶναι ἄσωτη. Λέμε: «Νά πιοῦμε κρασί, νά πιοῦμε… νά πιοῦμε! Νά μεθύσουμε». Βέβαια ξεκινᾶμε ἕνα τραπέζι… «Ἒ, νά φᾶμε νά πιοῦμε, νά ψυχαγωγηθοῦμε…», λέμε. Ὅταν, ὅμως, πιοῦμε καί μεθύσουμε, ὅταν φᾶμε σέ βαθμό πού νά ξερνᾶμε καί νά χαλάσουμε τό στομάχι μας, κι ἄλλα πολλά τέτοια, αὐτή ἡ ψυχαγωγία τελικά βοηθάει τόν ἄνθρωπον; Ὑπερβαίνουμε τά ὅρια. Βλάπτει μία τέτοια ἄσωτη ψυχαγωγία. Κι ἅμα λέγει «Πρόσεχε, παιδί μου, τόν ἑαυτόν σου» ἐννοεῖ καί ὅλα αὐτά. 

     Ἀκόμη εἶναι -στήν ἐποχή μας μάλιστα ἰδαιτέρως- ὁ ὑπέρμετρος ἀθλητισμός. Καί τοῦτο διότι, ἐνῶ κυρίως οἱ Ἕλληνες ξέρετε ἠθλοῦντο καί ἦτο εὐγενής ὁ ἀθλητισμός γιά τούς ἀρχαίους Ἕλληνες εἴχανε κάτι πού ἐμεῖς δέν τό ‘χουμε σήμερα. Ὑπῆρχε βεβαίως ὁ συναγωνισμός, ἀλλά δέν ὑπῆρχε αὐτό πού λέμε «ρεκόρ». Διότι σήμερα ὅταν φθάνουμε νά παίρνουμε οὐσίες τέτοιες πού νά μᾶς διεγείρουν στό νά μποροῦμε νά ἀποδώσουμε στόν ἀθλητισμό… διότι πρέπει… πόσο πηδάει ἕνας ἄνθρωπος; Ἑνάμιση μέτρο, δύο μέτρα;... Ὂχι, πρέπει νά πηδήξουμε τρία μέτρα. Αὐτό εἶναι ἀφύσικο, καί γιά νά τό πετύχουμε, γιατί ὑπάρχει αὐτός ὁ συναγωνισμός, ἡ ἔννοια τοῦ «ρεκόρ», παίρνουμε καί οὐσίες τέτοιες, δηλαδή ἔχουμε τά λεγόμενα ντοπαρίσματα. Σᾶς ρωτῶ, τέτοια πράγματα βοηθοῦν τόν ἄνθρωπο; Μετά ἀπό ἕνα ντοπάρισμα τέτοιο -εἶναι ὑπερβολική προπάθεια- τό σῶμα δέν θά καταπέσει; Σίγουρα ναί. Δέν ὑπηρετεῖ πιά ὁ ἀθλητισμός, παιδιά, τήν ὑγεία, ἐκεῖνο πού ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι καί πού ξαναλέγω δέν τό ἔχουμε ἐμεῖς πιά σήμερα- «Νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ», δέν τό ἔχουμε αὐτό πιά. Ἀλλά τί λέμε; «Δέν μᾶς ἐνδιαφέρει ἄν ἔχουμε ψυχή σέ κατάσταση ὑγείας, μᾶς ἐνδιαφέρει νά ἔχουμε ἐπιδόσεις στόν ἀθλητισμό». Τί φοβερό! Γι’ αὐτό βλέπετε πολλές φορές … δέν ξέρω… ἀσφαλῶς δέν εἶναι ὅλοι ἀλλά πάρα πολλοί ἀθλητές μας, οἱ ὁποῖοι ἔχουνε ὑψηλές ἐπιδόσεις, δυστυχῶς δέν ἔχουν πνευματικήν καλλιέργειαν. Ὄχι μόνο πνευματική μέ τήν ἔννοια Χριστιανική, οὔτε κἄν πολιτιστική καλλιέργεια δέν ἔχουν. Ἀπό τήν φάτσα πού θά τόν δεῖς, θά καταλάβεις τόν σύγχρονο ἀθλητή -λυποῦμαι πού τό λέγω, δέν θά ‘πρεπε νά εἶναι ἔτσι- ὅτι στερεῖται μιᾶς ἰδιαιτέρας καλλιεργείας. Δέν εἶναι κρῖμα αὐτό; Αὐτά λέγονται μονομέρειες, κι αὐτές οἱ μονομέρεις ὁδηγοῦν ὁπωσδήποτε στήν καταστροφή τοῦ ἀνθρώπου. Γι’ αὐτό λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ», πρόσεχε τόν ἑαυτόν σου, τό σῶμα ἀκόμη, δηλαδή πρέπει νά βρίσκεται -ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος- «εἴσω -θά πεῖ μέσα- τῶν ὅρων». «Μέσα ἀπό τούς ὅρους του, μέσα ἀπό τά ὅριά του, μέσα ἀπό τίς δυνατότητές του». Μήν ὑπερβεῖς τά ὅριά σου. Ὁ καθένας, βέβαια, ἤ μᾶλλον ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν ὁρισμένα σύνορα, ὅρια. Ἄλλος ἔχει πιό λίγο-ἄλλος ἔχει πιό πολύ. Μάθε ποιά εἶναι τά ὅριά σου καί ποτέ νά μήν τά ὑπερβεῖς. 

     Πρέπει ἀκόμα τό σῶμα μας νά τό φιλοκαλοῦμε, πρᾶγμα πού ἐξασφαλίζει σ’ αὐτό τήν ὑγεία. Ἀλλά ὄχι ὅμως νά τό καλλωπίζουμε. Στόν Ἰσοκράτη πού στέλνει μία ἐπιστολή «πρός Δημόνικον», νομίζω τό διδάσκεστε καί στό Σχολεῖο, ἐκεῖ λέγει, πρέπει νά εἴμεθα φιλόκαλοι, ὄχι καλλωπιστές. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι τό «φιλόκαλον» κι ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ὁ καλλωπισμός. Τί εἶναι τό «φιλόκαλον»; Νά μπορῶ νά εἶμαι καθαρός, νά πλένομαι, νά ‘χω… ἔ ,ροῦχα ζεστά τόν χειμῶνα, ἐλαφρά τό καλοκαίρι, νά ἔχω μίαν εὐεξίαν, ἀλλά νά δημιουργῶ, ὅμως, κάτι τό ἀμήχανο (ἀμήχανο θά πεῖ τό ἄφτιαχτο, τό ἀνεπιτήδευτο)… ἔ μέ ἁπλότητα… πλύθηκα… ἔ καθαρίστηκα, χτενίστηκα… ὅ,τι ἔχω νά κάνω… καί ἔχω μίαν παρουσίαση. Καί τά ροῦχα μου καθαρά, περιποιημένα, σιδερωμένα… «Καλλωπίζω» τί θά πεῖ; Ζητῶ τό ἐξεζητημένο, ζητῶ τό παραπάνω, ἐκεῖνο πού εἶναι ἔκκεντρον (ἔχει φύγει ἀπό τό κέντρο του). Γι’ αὐτό καί λέμε ἐκκεντρικός ἄνθρωπος, ἐκκεντρικό ντύσιμο, ἐκκεντρικόν χτένισμα. Ἐκεῖνο πού γίνεται μόνο καί μόνο γιά νά προκαλέσει τήν προσοχή τοῦ περιβάλλοντος. «Ποτέ», λέγει -ὄχι Χριστιανός, ὁ Ἰσοκράτης!- «μή γίνετε καλλωπιστές, ἀλλά φιλόκαλοι». Αὐτό πρέπει ὁμοίως νά τό προσέξουμε. Θά ἐπαναλάβω ὅτι ἡ καθαριότητα εἶναι καλυτέρα φιλοκαλία καί ἡ καλυτέρα ὀμορφιά. Δέν σοῦ εἶναι ἀρκετό τό ὅτι πλύθηκες, χτενίστηκες, ἔχεις ὡραῖο δέρμα, μάλιστα κι ἅμα εἴσαστε νέα παιδιά, νέοι ἄνθρωποι, ἀγόρια-κορίτσια… ἀποτείνομαι στά κορίτσια, γιατί, κορίτσι μου, πρέπει νά βάψεις τά μάτια σου; Ἀφοῦ θά βάψεις αὐτό δέν εἶναι φιλοκαλία, εἶναι καλλωπισμός. Αὐτό θά σέ βλάψει. Γιά νά μήν πῶ τί φοβερά πράγματα ὑπάρχουν σ’ αὐτά τά φάρμακα (τίς βαφές), οἱ ὁποῖες εἶναι τρομερά ἐπικίνδυνες γιά τήν σωματική ὑγεία. Μέχρι, ὁδηγοῦν εἰς τόν θάνατον... ὅταν βάζεις τέτοια πράγματα στά μαλλιά σου… στό δέρμα σου… στά μάτια σου… αὐτά βλάπτουν! Καί ποιός σοῦ εἶπε, κοπέλα μου, ὅτι εἶσαι ὡραία ὅταν βάψεις τά μάτια σου. Εἶσαι ὡραία, ὅταν δέν βάψεις τά μάτια σου. Αὐτό λέγεται «ἀμήχανον κάλλος»! Δηλαδή ἀνεπιτήδευτη ὀμορφιά, πολύ ἁπλᾶ, μά πάρα πολύ ἁπλᾶ. Ὅλα τ’ ἄλλα δέν εἶναι καλά. Πρέπει λοιπόν καί σ’ αὐτό νά προσέχουμε. Πρόσεχε σεαυτῷ!

     Ἀκόμη μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ ὑγεία εἶναι τό πρῶτο ἀγαθό, ἀπό τά σωματικά ἀγαθά. Ἔχουμε τά πνευματικά καί τά ὑλικά, τά σωματικά. Ἡ ὑγεία εἶναι τό πρῶτο, τό μεγαλύτερο σωματικό ἀγαθό. Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά δημιουργοῦμε ποτέ νά ὑπερβολές στή διατήρηση τῆς ὑγείας μας. Θά φᾶμε τό κανονικό (ὄχι παραπάνω ἀπ’ ὅ,τι πρέπει). Δέν θά κάνουμε ἀδυνατίσματα, μάλιστα χάριν καλλωπισμοῦ, καί μάλιστα ἀδυνατίσματα μέ φάρμακα, τά ὁποῖα εἶναι τρομερά ἐπικίνδυνα. Πρέπει νά διατηροῦμε, λοιπόν, μία καλήν ὑγείαν. Ἀκόμα, δέν πρέπει νά ἐκθέτουμε τό σῶμα μας σέ κάθε λογῆς κίνδυνο, ὅπως εἶναι ἡ ταχύτητα… -στήν ἐποχή μας, ξέρετε, ὑπάρχει ἡ μανία τῆς ταχύτητος…- νά πάρω μοτοσυκλέτα, νά πατάω γκάζι… καί νά βουΐζει ὁ κόσμος, ἤ νά τρέχω μέ 200 χιλιόμετρα… Ὄχι παιδιά! Ἡ ταχύτητα τῶν ὀχημάτων εἶναι κακό πρᾶγμα. Ἀκόμη, ἐπικίνδυνες ὀρειβασίες. Μόλις χιονίσει, τρέχουμε στίς κορυφές τῶν βουνῶν, καί μετά… τρέξτε- σῶστε! Γιατί χάθηκαν οἱ ὀρειβάτες. Ὡραία εἶναι ἡ ὀρειβασία, καί τό χιόνι εἶναι ὡραῖο, ὄχι ὅμως νά κινδυνεύω νά πάθω κακό. Ἤ τά ἐπικίνδυνα σπόρ, πού σπάζει ὁ ἄλλος τήν μέση του… καί δέν ξέρω τί ἄλλο παθαίνει.

     Ὅπως εἴδαμε, παιδιά, ὁ ἑαυτός μας εἶναι ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπίνη μας ὕπαρξη, καί συνεπῶς τό «Πρόσεχε σεαυτῷ», ἀναφέρεται τόσο στήν ψυχή, ὅσο καί στό σῶμα. Δηλαδή εἰς ὁλόκληρον τόν ἄνθρωπον. Καί ἡ ἐντολή τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία, ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ (κατά βάσιν ἐντολή τοῦ Θεοῦ εἶναι, ἄν τό θέλετε λέγεται καί προγενέστερα τοῦ Τωβίτ, διότι εἶναι γραμμένο στό Δευτερονόμιο) πρέπει πάντοτε, μά πάντοτε, νά ἐνηχεῖ εἰς τ’ αὐτιά μας. «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον»! «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου, παιδί μου».

11η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.