Καί ὅπως λέγαμε τήν περασμένη φορά, κάνοντας ἀρχή ἀπό τό στοιχεῖον τῆς εὐγενείας, καί εἴδαμε μερικά πράγματα, μποροῦμε νά συνεχίσουμε, διότι ὅπως θά δεῖτε, τό φάσμα τοῦ μορφωμένου ἀνθρώπου, τό φάσμα τῆς μορφώσεως, εἶναι εὐρύ. Εἴδαμε τί λέγει ἀκόμη ἡ Ἁγία Γραφή γιά τό θέμα τῆς εὐγενείας, τό νά ‘ναι εὐγενής ὁ ἄνθρωπος, νά ‘χει καλή συμπεριφορά. Ὅμως θά τό φανταζόσαστε ποτέ, ὅτι ἡ ἔρημος πού κατοικήθηκε ἀπό τούς ἀσκητές, καί ὑποτίθεται ὅτι θά δημιουργοῦσε ἡ ἔρημος μία τραχύτητα εἰς τήν συμπεριφορά τῶν ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου, θά φανταζόσαστε ποτέ ὅτι οἱ ἄνθρωποι αὐτοί θά καλλιεργοῦσαν ἰδιαιτέρως τήν εὐγένεια; Ἔτσι ὥστε ἡ ἔρημος νά μεταβληθῆ σέ ἕνα ἀπέραντο σαλόνι.
Μερικά δείγματα, γραμμένα ἀπό μία γνησία ψυχή τῆς ἐρήμου, τόν Ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρον, φανερώνουν αὐτό τό βάθος κι αὐτήν τήν ἔκταση, τῆς λαμπρῆς αὐτῆς ἀρετῆς. Ἔχω σταχυολογήσει ἀπό τίς ὁμιλίες του μερικά, τά ὁποῖα θά σᾶς διαβάσω. Μόνο ἀνάγνωση θά κάνω, κάπου καί ποῦ θά σταματῶ λίγο νά κάνω μίαν ἀνάλυση καί σᾶς τά προσφέρω σέ μία ἀπόδοση νεοελληνική. Λέγει λοιπόν, γράφει: «Ἔχε τήν γλῶσσα σου καλή καί ἀτιμία δέν θά σέ συναντήσει. Πρότρεχε ὅλους στόν χαιρετισμό καί θά τιμηθεῖς πιό πολύ, ἀπό κείνους πού προσφέρουν πολύτιμο χρυσάφι. Μήν ἀηδιάσεις τήν δυσοσμία τῶν ἀρρώστων, καί μάλιστα τῶν πτωχῶν, γιατί καί σύ σῶμα φέρεις. Δηλαδή, μπορεῖ καί ἐσύ νά ἀρρωστήσεις ἤ νά ἔχεις φτώχεια πού νά μήν μπορεῖς νά πλυθεῖς, ν’ ἀλλάξεις καί ἔτσι νά δημιουργεῖς, νά ἀποφέρεις μυρωδιές ἄσχημες. Μή λοιπόν», λέει, «ἀηδιάσεις, πρόσεξε, γιατί καί ἐσύ ἔχεις σῶμα. Ὅταν συναντήσεις κάποιον, ἀνάγκασε τόν ἑαυτό σου νά τόν τιμήσει, πιό πάνω ἀπ’ ὅ,τι ἀξίζει. Χαιρέτισέ τον θερμά. Παίνεσέ τον. Ὅταν ἀπομακρυνθεῖ, πές γι’ αὐτόν κάθε καλό λόγο -ἐμεῖς λέμε πικρούς λόγους, καί κουτσομπολεύουμε- μέ τόν τρόπον αὐτόν θά τόν κάνεις καλύτερον ἀπ’ ὅ,τι εἶναι. Θά τό μάθει τί εἶπες γι’ αὐτόν, καί θά τόν φιλοτιμήσεις, καί θά γίνει καλύτερος. Πάντοτε ὁ τρόπος αὐτός νά σέ χαρακτηρίζει, νά εἶσαι δηλαδή εὐπροσήγορος (:εὐγενής) πάντοτε καί νά ἀποδίδεις τήν τιμή σέ ὅλους». Πολύ ὡραῖα ἔ; Βλέπετε ἀνθρωπιά πραγματική, ρέουσα, πλημμυρίζουσα, ξεχειλίζουσα ἀνθρωπιά;
Ἐν ἀντιθέσει μέ ἐκείνη τήν παροιμία πού λέει: «Ὁ χωριάτης, χρειάζεται ἑνάμιση χωριάτη». Δηλαδή ἄν ὁ ἄλλος σοῦ σταθεῖ ἀγενής… -γιατί ἡ ἔκφρασις «χωριάτης» εἶναι ταυτισμένη (κακῶς!) μέ τήν ἀγένεια- ἄν, λοιπόν, συναντήσεις ἕναν ἀγενῆ (αὐτό θέλει νά πεῖ), ἐσύ νά γίνεις μιάμιση φορά ἀγενής. Ἄμ, δέν εἶναι ἔτσι! Ἐσύ θά γίνεις πολύ ὀλιγότερο ἀγενής ἀπ’ αὐτόν ἤ, καλύτερα, θά εἶσαι πολύ εὐγενής. Διότι ἡ εὐγένεια ὑποχρεώνει. Θυμοῦμαι κάποτε διάβαζα στήν ἐφημερίδα -εἶναι πολλά χρόνια- πού ἕνας κύριος μές στό λεωφορεῖο προσέφερε τήν θέση του σέ μία γύφτισσα! Εἴδατε ποτέ ἐσεῖς νά προσφέρουν θέση σέ κάποια γύφτισσα; Αὐτός, λοιπόν, τῆς προσέφερε τήν θέση καί ἐκείνη τοῦ λέει «Εὐχαριστῶ». Κάπου, ὅμως, θά κατέβαινε λίγο πιό κάτω σέ μία στάση καί αὐτός εἶχε πάει πρός τό πίσω μέρος τοῦ λεωφορείου, αὐτή ἡ θέση πού προσέφερε ἤτανε μπροστά, ἐκείνη ὅταν σηκώθηκε γιά νά κατεβεῖ, τοῦ φωνάζει πάλι: «Σᾶς εὐχαριστῶ κύριε!». Νά πῶς ὑποχρεώνει ἡ εὐγένεια.
Ἀκόμη, συνεχίζει ὁ ἃγιος πατήρ νά λέγει: «Μή διακόψεις τόν συνομιλητή σου γιά νά πεῖς τήν γνώμη σου σάν ἀμαθής καί ἀπαίδευτος. Μήν ξεγυμνώνεσαι μπροστά στούς ἄλλους. Ἀπομακρύνου ἀπό τήν παρρησία…». Τί εἶναι ἡ «παρρησία»; Εἶναι ἡ ὑπερβολική οἰκειότητα. Πρίν καλά-καλά γνωριστοῦμε μέ κάποιον, πήραμε ἐμεῖς ἤδη τήν οἰκειότητα. Σάν ἀπό τόν θάνατον, πράγματι νά φοβώμεθα αὐτήν τήν ὑπερβολική οἰκειότητα (τήν παρρησία), ὡς ἀπό θάνατο. «Μή φτύσεις μπροστά στούς ἄλλους. Ὅταν θέλεις νά βήξεις -παράξενο θά μοῦ πεῖτε, τά λέν οἱ ἀσκητές αὐτά; Ναί, ναί! Εἶναι στόν Ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρον- στρέψε τό πρόσωπό σου πίσω. Μέ σωφροσύνη φάγε καί πιές, ὅπως ἁρμόζει σέ παιδιά τοῦ Θεοῦ, ὅταν κληθεῖς σ’ ἕνα τραπέζι». Ἐδῶ μάλιστα θυμήθηκα γράφοντας αὐτά ὅτι τό 31ον καί τό 32ον, τά κεφάλαια αὐτά τῆς «Σοφίας Σειράχ» ἔχουν πολλές προτροπές γύρω ἀπό τό θέμα τοῦ τραπεζιοῦ πού θά κληθεῖς, πῶς θά φᾶς σ’ἕνα τραπέζι. Ἀκοῦστε νά σᾶς διαβάσω κάτι, εἶναι ἀπό τό 31ον κεφάλαιον (3, 12-22): «᾿Επὶ τραπέζης μεγάλης ἐκάθισας, μὴ ἀνοίξῃς ἐπ᾿ αὐτῆς φάρυγγά σου καὶ μὴ εἴπῃς· πολλά γε τὰ ἐπ᾿ αὐτῆς». «Κάθισες», λέει, «σ’ ἕνα μεγάλο τραπέζι, μήν ἀνοίξεις τόν φάρυγγά σου, νά πεῖς: ‘’Πώ! Πώ! Τί ἔχω νά φάω!’’». Καί μάλιστα ἐδῶ: «Πολλά γε τά ἐπ’ αὐτῆς», «Εἶναι πολλά αὐτά πού ‘ναι πάνω στό τραπέζι.. Πώ! Πώ! Τί ἔχω νά φάω!…». «Φάγε ὡς ἄνθρωπος τὰ παρακείμενά σοι», «Ἐκεῖνα τά ὁποῖα σοῦ παρετέθησαν, σάν ἄνθρωπος νά τά φᾶς», «καὶ μὴ διαμασῶ, μὴ μισηθῇς». Δηλαδή, μήν τρῶς (θά μοῦ ἐπιτρέψτε νά κάνω μίαν ἀναπαράσταση χτυπῶντας τά χείλια: Μτς! Μτς! Μτς!... (γέλια)· βλέπει κανείς πολές φορές ἀνθρώπους νά τρῶνε χτυπώντας τά χείλια τους. Αὐτό θά πεῖ: «Μή διαμασῶ», «μή μασᾶς πολλή ὥρα καί χτυπᾶς τά χείλια σου». «Γιατί» λέει, «θά μισηθεῖς». Δηλαδή θά σέ ἀντιπαθήσουν ἐκεῖνοι πού εἶναι γύρω σου. Θά σέ σιχαθοῦν!
«Παῦσαι πρῶτος χάριν παιδείας καὶ μὴ ἀπληστεύου, μήποτε προσκόψῃς». «Σταμάτησε πρῶτος νά τρῶς. Μή οἱ ἄλλοι ἔχουν σταματήσει καί συνεχίζεις νά τρῶς… καί νά μαζεύεις… καί νά τρῶς…», ναί, «καί μή ἀπληστεύου», «μήν εἶσαι ἄπληστος, ἀχόρταστος». «Νά σταματήσεις χάριν παιδείας, χάριν μορφώσεως -ὁ πεπαιδευμένος ἄνθρωπος, πού μιλᾶμε τόση ὥρα-, μήποτε προσκόψῃς, μήπως κατηγορηθεῖς. Θά ποῦν: ‘’Γιά κοίταξέ τον αὐτόν πῶς τρώει!’’» καὶ εἰ ἀνὰ μέσον πλειόνων ἐκάθισας, πρότερος αὐτῶν μὴ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου». «Ἄν εἶναι κι ἄλλοι πολλοί στό τραπέζι, μήν ἁπλώσεις τό χέρι σου, πρίν ἁπλώσουν πρῶτοι οἱ ἄλλοι, περίμενε». «Ὡς ἱκανὸν ἀνθρώπῳ πεπαιδευμένῳ τὸ ὀλίγον», «γιά τόν πεπαιδευμένον ἄνθρωπο, τόν μορφωμένο ἄνθρωπο, τό ὀλίγον πού θά πάρεις εἰς τό τραπέζι, εἶναι ἱκανόν». Δέν θά πεῖς: «Θά πεθάνω ἀπό τήν πεῖνα», θά φᾶς. Θά φᾶς εὐγενῶς, χωρίς νά δείξεις αὐτήν τήν ἀμορφωσιά τήν ὥρα πού τρῶς.
Καί συνεχίζει ὁ ἀββάς Ἰσαάκ, γιά νά ξαναγυρίσω στόν Ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρον: «Ὅταν μπεῖς στό σπίτι ἐκείνου πού σέ φιλοξενεῖς, μήν στρέψεις ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ τά μάτια σου ἐξετάζοντας τά γύρω ἀντικείμενα». Νά σᾶς πῶ καί τοῦτο, ὑπάρχουν γυναῖκες οἱ ὁποῖες, ὥσπου νά φέρει ἡ κυρία τοῦ σπιτιοῦ τό γλυκό, ἔχουν ψάξει ὅλο τό δωμάτιο. Τί κάτω ἀπ’ τόν καναπέ… τί συρτάρι ἔχουν ἀνοίξει… Πώ! Πώ! Πώ! Ν’ ἀνοίγεις καί συρτάρια σάν ἐπισκέπτης! Πώ! Πώ! Πώ! Τίποτε, θά εἶσαι σεμνός. Μήν μπεῖς αἰφνίδια σέ ξένο σπίτι ἤ δωμάτιο. Μπαίνουν οἱ ἄνθρωποι… πόσες φορές ἐμᾶς στό μοναστήρι, οἱ ἐπισκέπτες… θέλουν… κάτι γυρέυουν… πεῖτε τουαλέτα… πεῖτε τό ναό… πεῖτε ὅ,τι θέλετε… κι ἀρχίζουνε παίρνουνε τίς μπετούγιες μέ τή σειρά· κράκ! κράκ!… κράκ! Δέν χτυποῦν τήν πόρτα… (εἶναι τά κελιά μας αὐτά καί τό καταλαβαίνουμε), δέν χτύπησε ποτέ κανείς τήν πόρτα, ἀλλά ἔτσι, χράτς! χράτς! Ἀνοίγουν μέ τήν μπετούγια γιά νά δοῦν τί ἔχει μέσα ἤ ἐκεῖνο τό ὁποῖο γυρεύουν τέλος πάντων. Μήν μπεῖς, λοιπόν, οὔτε αἰφνίδια, οὔτε χωρίς νά κτυπήσεις τήν πόρτα, ἀλλά νά κρούσεις -λέγει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος- προηγουμένως ἀπ’ ἔξω, νά κτυπήσεις καί εὐγενῶς, ἐλαφρά… Ἂν δεῖς ὅτι δέν σέ ἄκουσαν, τότε χτύπα λίγο πιό δυνατά, ὄχι ἀπό τήν ἀρχή ὥστε νά τρομάξει ὁ ἀπό μέσα, καί νά πεταχτεῖ ἀπό τήν καρέκλα του, γιατί τρόμαξε. Καί ἀφοῦ προτραπεῖς νά μπεῖς, ἀφοῦ, λέει, σοῦ ποῦν «Ὁρίστε, περᾶστε», τότε πέρασε μέ πολλήν εὐλάβειαν, μέ πολλήν εὐγένεια καί σεμνότητα. Μέ ἡρεμία ἄνοιξε καί κλεῖσε τόσο τήν δική σου πόρτα, ὅσο καί τήν ξένη. Ἐκεῖνο τό «Μπάμ!» ἡ πόρτα… ἔ; Κουβέντιαζε μέ ὅλους ἥρεμα.
Συνεχίζει: «Μέ σωφροσύνη κοίταζε τούς ἄλλους -δηλαδή μέ σεμνότητα-, καί τά μάτια σου μήν τά χορτάσεις ἀπό τό κοίταγμα ξένου προσώπου». Αὐτό παντοῦ νά γίνεται ὁπουδήποτε, μήν κοιτᾶμε κατάματα, χορταίνοντας μ’ ἕνα πρόσωπο, ὅταν μάλιστα τό πρόσωπο αὐτό δέν εἶναι οἰκεῖος μας. Ἀκοῦστε, δέν μπόρεσα νά μήν τό βάλω, δέν μπόρεσα… γιατί; Γιατί ἔχει καί θεολογία αὐτό. Κάθε σου φυσική ἀνάγκη (δηλαδή θέμα τουαλέτας) μέ εὐλάβεια νά τήν ὑπηρετήσεις, ντρεπόμενος τόν φύλακά σου ἄγγελον. Ὅταν πᾶς στό ἀποχωρητήριο, πρόσεξε, σέ βλέπει ὁ φύλακάς σου ἄγγελος. Πώ! Πώ! Αὐτή εἶναι ἡ θεολογία. Δηλαδή καί ἡ τουαλέτα ἔχει θεολογία; Ἂ, μήν πᾶτε μακριά, ἀκοῦστε τί λέει ἡ Ἁγία Γραφή πάνω σ’ αὐτό τό συγκεκριμένο θέμα, καί θά ἐκπλαγεῖτε. Εἶναι ἀπό τό βιβλίον «Δευτερονόμιον», στό 23ον κεφάλαιον. Ἀκοῦστε τί λέει ἐκεῖ: «Καὶ τόπος… (ξέρετε οἱ Ἑβραῖοι ἦσαν στήν ἔρημο ἔ; Δέν εἶχαν, θά λέγατε, ὀργανωμένη ζωή. Ποιός σᾶς εἶπε ὅτι δέν εἶχαν ὀργανωμένη ζωή; Ὑπῆρχε καί ὑγειονομικό, ἀπ’ ὅλα ὑπῆρχαν… Θά μοῦ πεῖτε: «Πῶς;». Ἓνα κομματάκι θά σᾶς διαβάσω καί θά πάρετε γνώση. Ἄν διαβάσετε τά βιβλία «Ἀριθμοί», «Δευτερονόμιον», «Λευϊτικόν», θά δεῖτε πάρα πολλά πράγματα νά ἀναφέρονται στόν τρόπο τῆς ὀργανώσεως τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ἔρημον. Λοιπόν ἀκοῦστε τί λέει ἐδῶ: « … Καί τόπος ἔσται σοι ἔξω τῆς παρεμβολῆς, καὶ ἐξελεύσῃ ἐκεῖ ἔξω»· δηλαδή «Γιά τό θέμα τῶν ἀναγκῶν σου, τῆς ἀνάγκης σου, γιά τουαλέτα, γιά ἀποχωρητήριο, νά ὑπάρχει εἰδικός τόπος, ἔξω ἀπό τό στρατόπεδό σου («ἔξω τῆς παρεμβολῆς»), καί ἐκεῖ», λέει, «θά πᾶς («καὶ ἐξελεύσῃ ἐκεῖ ἔξω»), ἐκεῖ θά πᾶς». «Καὶ πάσσαλος ἔσται σοι ἐπὶ τῆς ζώνης σου, καὶ ἔσται ὅταν διακαθιζάνῃς ἔξω, καὶ ὀρύξεις ἐν αὐτῷ καὶ ἐπαγαγὼν καλύψεις τὴν ἀσχημοσύνην σου ἐν αὐτῷ». Δηλαδή, «θά ἔχεις ἕνα πάσσαλο ἐδῶ στή ζώνη σου», ὅπως εἶχαν (ἴσως καί ἔχουν ἀκόμη) οἱ ἀστυνομικοί, ἔχουν ἕνα μικρό κοντό ξύλο, κρεμασμένο ἐδῶ στή μέση. Θά ‘χεις ἕνα τέτοιο. «Ὅταν θά πᾶς ἔξω, θά σκάψεις ἕνα λακάκι, ἐκεῖ θά καθίσεις, καί τότε μετά θά σκεπάσεις», λέει, «τήν ἀσχημοσύνη σου, δηλαδή τήν ἀκαθαρσίαν σου!». Θά σκεπάσεις.
Δηλαδή, ἄν μέ ρωτήσετε, τό’ χω πεῖ πολλές φορές αὐτό, ὁ Θεός γιατί ἔκανε τά ζῶα; Νά μᾶς διασκεδάζουν, νά μᾶς ἐξυπηρετοῦν, νά μᾶς διδάσκουν καί ἀρνητικά καί θετικά. Ἔβαλε, λοιπόν, τήν γάτα νά μᾶς δείχνει μέ ποιόν τρόπο θά διατηρεῖ κανείς τόν χῶρο καθαρό. Ἡ γάτα; Ἡ γάτα εἶναι πάρα πολύ καθαρή! Θά πάει νά σκάψει ἕνα λακάκι, θά κάνει τήν τουαλέτα της, θά τό σκεπάσει τό λακάκι, θά μυρίσει ἀπό πάνω μήπως μυρίζει, καί μετά θά φύγει. Κι ἄν μυρίζει, θά ξαναφέρει πάλι κι ἄλλο χῶμα, γιά νά εἶναι καλά-καλά σκεπασμένο τό λακάκι. Γι’ αὐτό ἔκανε ὁ Θεός τά ζῶα, παιδιά, γιά νά διδάσκουν. Δέν τό λέγω αὐθαίρετα, τό λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος αὐτό.
Λοιπόν, καί λέει στή συνέχεια «ὅτι Κύριος ὁ Θεός σου ἐμπεριπατεῖ ἐν τῇ παρεμβολῇ σου ἐξελέσθαι σε καὶ παραδοῦναι τὸν ἐχθρόν σου πρὸ προσώπου σου, καὶ ἔσται ἡ παρεμβολή σου ἁγία, καὶ οὐκ ὀφθήσεται ἐν σοὶ ἀσχημοσύνη πράγματος καὶ ἀποστρέψει ἀπὸ σοῦ». «Διότι», λέγει, «ὁ Κύριος ὁ Θεός σου…» - θεολογία! Θεολογία καί τῆς τουαλέτας! Περίεργον ἔ; Ναί, ναί, ναί. Ὁ ἄνθρωπος, παιδιά, εἶναι θεολογική ὕπαρξις, καί κάθε του κίνησις ἔχει θεολογική τοποθέτηση. Δέν εἶναι ὑπερβολή, μάρτυς ἡ Γραφή, καί μάρτυς οἱ Πατέρες. Τί λέγει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος; «Σέ βλέπει ὁ ἄγγελός σου», τί λέει ἐδῶ τό Δευτερονόμιον; «Ὁ Θεός», λέγει «ὁ Ὁποῖος περιπατεῖ μές στό στρατόπεδο, θά δεῖ αὐτές τίς ἀσχήμιες, καί δέν θά εἶναι καλό. Καί ὅταν δεῖ…» «καὶ οὐκ ὀφθήσεται ἐν σοὶ ἀσχημοσύνη πράγματος», «δέν πρέπει νά δεῖ ἄσχημα πράγματα, ἐκεῖνα πού ἐσύ ἐδημιούργησες εἰς τόν χῶρον σου», «καὶ ἀποστρέψει ἀπὸ σοῦ». Τί λέμε στόν 50ο Ψαλμό; «Μή ἀποστρέψεις τό πρόσωπόν σου ἀπ’ ἐμοῦ». Τί θά πεῖ «ἀποστρέφω»; Γυρίζω τό πρόσωπό μου ἀλλοῦ. Δηλαδή μ’ ἄλλα λόγια, δέν μέ συμπαθεῖ πιά ὁ Θεός, δέν μέ προσέχει ὁ Θεός. Πρόσεχε, λοιπόν, ὁ χῶρος θά εἶναι καθαρός, γιά μήν γυρίσει ὁ Θεός τό πρόσωπό Του καί δέν θέλει νά σέ βλέπει. Καί κλείνει συμπερασματικά ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος (γιατί εἶναι ἀτελείωτα αὐτά πού πού ὑπάρχουνε καί στήν Ἁγία Γραφή καί στούς Πατέρες, εἶναι ἀτελείωτα πραγματικά): «Φυλάξου ἀπό τά μικρά, γιά νή μήν πέσεις στά μεγάλα». Μήπως κάποιο παιδί, κάποια κοπέλα, ποῦν: «Ἒ τώρα… Αὐτά τά πράγματα λεπτομέρειες, αὐτά θά προσέξουμε;». Τί λέγει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ; «Πρόσεξε ἀπό τά μικρά γιά νά μήν πέσεις καί στά μεγάλα». Ὅταν προσέχεις στά μικρά, δέν πέφτεις οὔτε στά μεγάλα. Καί λέει ἕνα πολύ ὡραῖο, ἐκεῖνο πού εἶναι ἐναντίον τῆς παρρησίας, πού λέγαμε προηγουμένως, πού παίρνουμε πολύ τό θάρρος καί παίζουμε καρπαζιές μετά μέ τούς ἄλλους. Νά θεωρεῖς ξένο τόν ἑαυτό σου, ὅπου κι ἄν βρεθεῖς γιά νά μπορέσεις νά ἀπαλλαγεῖς ἀπό τήν ζημιά πού προκαλεῖ ἡ παρρησσία. Ὅπως θά λέγαμε μέ μιά ἄλλη, κάπως, διατύπωση: «Νά συμπεριφέρεσαι πάντοτε στούς γύρω σου, καί στούς φίλους σου καί εἰς τούς οἰκείους σου, σάν νά τούς γνώρισες μόλις τώρα, μόλις τώρα! Κι ἔτσι, ἅμα προσέχεις, ποτέ δέν θά γίνει καμία παρεξήγηση ἀνάμεσα σέ σένα καί σ’ ἐκεῖνον ἤ σ’ ἐκείνους».
Ἔτσι βλέπουμε, παιδιά, ὃτι ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἡμερωμένος ἄνθρωπος. Τί θά πεῖ «ἡμερωμένος»; Ξέρετε οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες δέν χρησιμοποιοῦσαν τήν λέξη «πολιτισμός», εἶναι νεωτέρα λέξις αὐτή καί μάλιστα ἀπό τήν διαγωγή τοῦ ἀνθρώπου τῆς πόλεως, βγῆκε ἡ λέξις «πολιτισμός». ‘’Civilisé’’ – ‘’civilised’’ (γαλλικά-ἀγγλικά), θά πεῖ «πολιτισμένος». Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἔλεγαν τήν ὡραιοτάτη λέξη «ἡμερωμένος». Καί τί θά πεῖ «ἡμερωμένος»; Αὐτός πού εἶναι ἥμερος. Καί ξέρετε ἡ λέξις ἥμερος ἔχει κοινή ρίζα μέ τήν λέξη ἡμέρα, πού εἶναι φωτεινή. Μάλιστα λέγει τό ἐξῆς ὁ Ἡρόδοτος: «Ἄνδρες, οὕτως ἥμεροι καί φιλάνθρωποι», «ἄνδρες», λέει, «ἔτσι ἥμεροι καί φιλάνθρωποι, ἥμεροι». Ὁ ἥμερος ἄνθρωπος. Αὐτό πού λέμε σήμερα: ὁ πολιτισμένος ἄνθρωπος. Ὁ ἥμερος λοιπόν. Ἀλλά ὁ πολιτισμένος, ὅπως λέμε σήμερα, εἶναι ὁ μορφωμένος, ὁ «ἀστεῖος» ἄνθρωπος. Δέν ἔχει καμία σχέση μ’ ἐκεῖνο πού σήμερα λέμε «ἀστεῖος ἄνθρωπος», λέει ἀνέκδοτα καί γελᾶμε. Ἡ λέξις «ἀστεῖος» βρίσκεται στό δεύτερο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τῆς «Ἐξόδου». Εἶναι λοιπόν μία λέξες, ἄ… μετεφράσθη δυό-τρεῖς αἰῶνες περίπου π.Χ. ἡ Ἁγία Γραφή ἡ Παλαιά Διαθήκη, εἶναι μιά λέξις ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, θά λέγαμε εἶναι ἑλληνιστική. «Ἀστεῖος». Ὁ Μωϋσῆς, λέγει, ὅταν ἐγεννήθη, τόν λυπήθηκαν οἱ γονεῖς του, τό παιδάκι ἐπειδή ἦτο «ἀστεῖον». Τί θά πεῖ «ἄστεῖος»; Εἶναι ἀπό τήν λέξη «ἄστυ», καί θά πεῖ «πόλις». Εἶναι… αὐτό πού λέμε πολιτισμένος. Εἶχε λεπτά χαρακτηριστικά. Ἦταν ἕνα παιδάκι χαριτωμένο. Ἦτο, λοιπόν, παιδί ἀστεῖο, δηλαδή πολιτισμένο μέ λεπτά χαρακτηριστικά, ὄχι χοντρά χαρακτηριστικά.Ἔτσι ὁ πολιτισμένος εἶναι ὁ «ἀστεῖος». Ἀκόμη θά λέγαμε, ὅτι γενικώτερα τό θέμα τῆς μορφώσεως τοῦ πολιτισμένου ἀνθρώπου, τοῦ μορφωμένου, εἶναι ἕνα θέμα μέ εὐρύ φάσμα ἤ καλύτερα βρίσκεται μέσα σ’ ἕνα εὐρύ φάσμα μορφῶν καί ἐκδηλώσεων.
Εἴδαμε μέχρι τώρα τό θέμα τῆς εὐγενείας. Ἄς δοῦμε καί κάτι ἀκόμα περισσότερο. Εἶναι ἡ κοινωνική καλλιέργεια, γενικά ἡ κοινωνική καλλιέργεια, καί ἐννοῦμε τήν καλλιέργεια ἐκείνη πού μᾶς ὁδηγεῖ σέ μία σωστή κοινωνική ἀντίληψη. Πῶς ἀντιλαμβάνεσαι τόν πλαϊνό σου. Ἄν ζεῖς σέ μία πολυκατοικία, πρέπει νά ἔχεις αἴσθηση ὅτι δέν κατοικεῖς μόνος ἐσύ στήν πολυκατοικία, ἀλλά κατοικοῦν ἀκόμη 30-50-100-200 ἄνθρωποι στήν πολυκατοικία πού μένεις. Ἄρα, δέν μπορεῖς ἐσύ ἅμα γυρίσεις, ἄς ποῦμε, στίς τρεῖς τή νύχτα, νά χτυπᾶς πόρτες παράθυρα, νά βάλεις τό ραδιόφωνο πολύ δυνατά ν’ ἀκούσεις σάν νά εἶσαι μόνος σου μέσα στήν πολυκατοικία. Κοιμῶνται οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, ἡσυχάζουν. Ἔτσι, αὐτό θά πεῖ κοινωνική ἀντίληψις. Γιά νά ἔχω, ὅμως, κοινωνική ἀντίληψη, πρέπει νά ἔχω μία κοινωνική καλλιέργεια. Γι’ αὐτό πολύ ἐπιγραμματικά σημειώνει ὡραιότατα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Ρωμ. 12,15 ): «Χαίρειν μετὰ χαιρόντων καὶ κλαίειν μετὰ κλαιόντων». «Νά χαίρεις μ’ αὐτούς πού χαίρουν καί νά κλαῖς μ’ αὐτούς πού κλαίνε». Δηλαδή κάθε κτύπος τῆς κοινωνικῆς καρδίας γίνεται κτύπος τῆς καρδίας τοῦ κάθε μέλους τῆς κοινωνίας. Νά μή μένεις ἀδιάφορος γιά ὅ,τι συμβαίνει μέσα στό κοινωνικό σχῆμα στό ὁποῖον βρίσκεσαι. Ὁ κοινωνικά καλλιεργημένος ἄνθρωπος ἐπισκέπτεται ὅπου ὑπάρχει τό πένθος καί ὁ πόνος. Μάλιστα ὑπάρχει τό πρόσχημα: «Ἂ, ἐγώ ξέρετε ἔχω μία λεπτότητα συναισθημάτων δέν μπορῶ νά δῶ κάτι τό θλιβερό!». Στήν πραγματικότητα πρόκειται περί ἐγωισμοῦ. Δέν θέλεις ἁπλῶς νά γίνεις μέτοχος τοῦ πόνου καί τοῦ πένθους μέσα σ’ ἕνα κοινωνικό σύνολο στό ὁποῖον ζεῖς. Ἔτσι τό νά ἐπισκεφθοῦμε τά νοσοκομεῖα τῆς πόλεώς μας, τούς παιδικούς σταθμούς, τά ὀρφανοτροφεῖα, τίς φυλακές, τά πενθοῦντα σπίτια, ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ἀντιλαμβανόμεθα τί ὑπάρχει στήν πόλη καί θέλουμε νά γίνουμε κοινωνοί αὐτοῦ τοῦ πόνου καί τοῦ πένθους πού ὑπάρχει.
Ἀκόμη ὁ κοινωνικά καλλιεργημένος ἄνθρωπος ἐνδιαφέρεται καί γιά μιά γενικωτέρα συμφορά, ὅπως γιά πυρκαγιά. Δέν μπορεῖ νά πεῖ: « Ἂ, εἶναι στό ἄλλο ἄκρον τῆς πόλεως, πέσε κοιμήσου». Δέν μπορεῖς νά τό πεῖς αὐτό, ἐπειδή καίγεται τό σπίτι τοῦ ἀλλουνοῦ κι εἶναι μακριά. Αὔριο μπορεῖ νά εἶναι τό δικό σου. Ἤ γιά ἕναν σεισμό, γιά μιά πλημμύρα ἤ γιά μιά ἐπιδημία, δέν μπορεῖς νά ἀδιαφορήσεις γιά τό τί γίνεται μέσα στήν πόλη σου. Σᾶς θυμίζω ἄν δέν τό γνωρίζατε ὅτι κάποτε στούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες, εἶχε πέσει πανούκλα (πανώλη) στήν Ἀλεξάνδρεια, καί ξέρετε ὅτι εἶναι μία φοβερή ἐπιδημία αὐτή. Τότε τούς ἀρρώστους τούς ἔβγαζαν στόν δρόμο γιά νά μήν ἀρρωστήσουν οἱ ἄλλοι πού ἦσαν μέσα στό σπίτι. Καί ἀκόμη ἔφευγαν καί στήν ὕπαιθρο γιά νά γλυτώσουν ἀπό τόν θάνατο τῆς πανώλης. Στήν πόλη μέσα ἔμειναν οἱ Χριστιανοί γιά νά περιποιοῦνται τούς ἀρρώστους πού εἶχαν ἐγκαταλείψει οἱ ἄλλοι, οἱ εἰδωλολάτρες.
Ἄν διαβάσετε ἕνα βιβλίο… εἶναι μᾶλλον παλιό αὐτό… ὁ τίτλος ἤτανε «Ὁ κύριος Βενσάν». Εἶναι ἡ βιογραφία τοῦ Ἁγίου Βικεντίου, εἶναι δυτικό βιβλίο, ὅταν πῆγε σ’ ἕνα χωριό ὁ ἄνθρωπος αὐτός, εἴχανε καρφώσει -ἤτανε μιά ἐπιδημία- τά παράθυρα καί τίς πόρτες οἱ ἄνθρωποι γιά νά μήν ἀρρωστήσουν… -βέβαια σήμερα δέν καρφώνουμε πόρτες καί παράθυρα, γιατί ξέρουμε ὅτι τά μικρόβια, δέν λογαριάζουνε καρφώματα στίς πόρτες καί τά παράθυρα- καί ὁ ἴδιος ἐδέχθηκε πέτρες, χωρίς νά βλέπει ἀπό ποῦ προήρχοντο, γιά νά τόν ἀναγκάσουν νά φύγει, μήπως κι αὐτός ἔφερνε τά μικρόβια τῆς ἀρρώστειας καί δέν ἐπιθυμοῦσαν οἱ ἄνθρωποι νά κολλήσουν. Ἦταν δέ μιά γυναῖκα πού εἶχε πεθάνει, ἤτανε νεωκόρισσα καί εἶχε ἕνα παιδάκι, κι αὐτή πέθανε στό καμπαναριό τῆς Ἐκκλησίας ἀπό κάτω (εἶχε ἕνα δωμάτιο ἐκεῖ), καί πῆγαν καί κάρφωσαν τήν πόρτα. Κάρφωσαν μέσα καί τό μικρό παιδάκι! Ζωντανό τό παιδάκι καί γερό! Ἔ, ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἕνα δεῖγμα φοβερῆς μή κοινωνικῆς ἀντίληψης καί συμπαράστασης;
31η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1
Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.
Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk
💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.