†. Θὰ μποροῦσε ἕνα παιδὶ τῆς προεφηβικῆς ἢ καὶ τῆς ἐφηβικῆς ἡλικίας νὰ σκέπτεται τὸν μοναχισμό; Με ποιές προϋποθέσεις καὶ σὲ ποιό ἐπίπεδο;
Μιὰ προηγουμένη ἀπορία ἔλεγε μποροῦμε νὰ ἔχουμε δεσμὸ μὲ ἄλλο φύλο; Σήμερα: μπορεῖ ἕνα παιδὶ νὰ σκέπτεται τον μοναχισμό; Βλέπετε μιὰ ποικιλία θέσεων, πολλή σημαντική, ποὺ ἀντικαθρεπτίζει την ποιότητα, την ὀπτικὴ γωνία ἑνὸς παιδιοῦ, μιᾶς νέας, πῶς βλέπει την ζωή.
Στὴν πολὺ ὡραία ἀπορία, ἂν μπορεῖ νὰ σκέπτεται τον μοναχισμό, θὰ ἔλεγα· Ναί. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι θὰ ἔπρεπε ἢ θὰ μποροῦσε νὰ γίνει μοναχός. Δηλαδή, σὲ τί θὰ ὀφελοῦσε νὰ ἔχω ὑπ' ὄψιν τὸν μοναχισμόν, χωρὶς νὰ γίνω μοναχός;
Θὰ βοηθοῦσε πάρα πολύ στην πνευματική ζωή. Ὅπως κάποτε ὁ Ὀδυσσέας, προκειμένου να περάσουν ἀπὸ τὸ νησὶ τῶν σειρήνων, γιὰ νὰ μὴνπαρασυρθεῖ ἀπὸ τὸ τραγούδι τους, ζήτησε νὰ τὸν δέσουν πάνω σ' ἕνα κατάρτι (βούλωσε δὲ τὰ ἀφτιὰ τῶν συντρόφων γιὰ νὰ μὴν ἀκοῦν τὸ τραγούδι οἱ ἄλλοι), ἔτσι, τὸ νὰ σκέπτομαι τον μοναχισμόν, χωρὶς νὰ σημαίνει ὅτι ὁπωσδήποτε θὰ γίνω μοναχός, σημαίνει ὅτι περνῶ τὸ νησὶ τῶν σειρήνων! Το πέρασμα αὐτὸ κρατᾶ ὅσο κρατᾶ ἡ ἐφηβικὴ καὶ πρωτονεανικὴ ἡλικία.
Βεβαίως δὲν μπορεῖ νὰ γίνει κανεὶς μοναχὸς ἂν δὲν ἔχει μία εἰδικὴ κλῆσι. Εἶναι δύο πράγματα καὶ στὸν γάμο καὶ στὴν ἀγαμία. Εἶναι κλίσις καὶ κλῆσις. Ἡ κλίσις (μὲ γιῶτα ἀνταποκρίνεται στὸν ἄνθρωπο· ἡ κλῆσις (μὲ ἦτα) ανταποκρίνεται στὸν Θεόν. Εἶναι κάτι ποὺ ἐγὼ καὶ ὁ Θεὸς πρέπει κάπου νὰ συναντηθοῦμε. Ἂν ὁ Θεὸς μὲ καλέσει μὲ βάσι αὐτὸ ποὺ εἶμαι, τότε πραγματώνεται ἐκεῖνο ποὺ ἔχω, συμφώνως μὲ τὸ κάλεσμα τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἐγὼ ἀγαπῶ τὸν μοναχισμὸ καὶ ὁ Θεὸς μὲ προορίζει, οὕτως εἰπεῖν, γιὰ νὰ εἶμαι ἔγγαμος, δὲν θὰ ἐπιτευχθεῖ τίποτε, καὶ ἀντιστρόφως.
Λέγει σαφέστατα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στην Α΄ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή του, ζ΄ κεφάλαιο «θέλω» αὐτὸ εἶναι σκέψις τοῦ θέλοντος, «πάντας ἀνθρώπους εἶναι ὡς ἐμαυτόν», θὰ ἤθελα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ εἶναι ὅπως εἶμαι καὶ ἐγώ, ἄγαμος. Ἀλλὰ ὁ Παῦλος εἶναι ὁ θεοφώτιστος ἄνθρωπος, ποὺ ξέρει πῶς νὰ τοποθετήσει τὰ πράγματα. Δὲν θὰ ἤθελε νὰ τοῦ μοιάσουν οἱ ἄλλοι κατὰ ἐγωιστικὸν τρόπον, θέλουν δὲν θέλουν, μποροῦν δὲν μποροῦν. «Ἀλλ᾿ ἕκαστος ἴδιον χάρισμα ἔχει Θεοῦ, ὃς μὲν οὕτως, ὃς δὲ οὕτως», ἐγὼ μὲν ἔτσι θέλω γιατὶ βλέπω ἔτσι τὸν ἑαυτόν μου καὶ εἶμαι ἔτσι εὐχαριστημένος.
Θὰ ἔλεγα γιὰ μένα τώρα: ἂν ἤμουν 20 χρόνων θα ξαναδιάλεγα αὐτὸ ποὺ εἶμαι καὶ ὄχι κάτι διαφορετικό, γιατὶ αὐτὸ ποὺ διάλεξα τὸ πιστεύω, τὸ θέλω καὶ τὸ ἀγαπῶ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὑπάρχουν δύο πράγματα· τὸ χάρισμα τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ἔργο τοῦ ἀνθρώπου. Λέγει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ μείνει κανεὶς ἄγαμος (ὅταν εἶπαν οἱ μαθητὲς ὅτι δὲν συμφέρει κανεὶς νὰ παντρευτεῖ. Ὁ Κύριος εἶπε ὅτι τὸ διαζύγιο εἶναι ἀδύνατον· -Ἂν μοῦ τύχει μιὰ γυναῖκα ποὺ θὰ μὲ πεθάνει, καὶ δὲν πρέπει νὰ πάρει διαζύγιο κανείς, τότε δὲν συμφέρει νὰ παντρευτεί κανείς!), γιατὶ δὲν ἔχουν ὅλοι τὸ χάρισμα νὰ μείνουν ἄγαμοι. «Οἷς δέδοται», σὲ 'κείνους ποὺ δόθηκε τὸ χάρισμα νὰ μείνουν ἄγαμοι, αὐτοὶ μποροῦν νὰ μείνουν ἄγαμοι. Αμέσως παρακάτω, λέγει ὁ Κύριος· «Ὁ δυνάμενος χωρεῖν, χωρήτω», ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ πραγματώσει αὐτό, ἂς τὸ πραγματώσει.
-Μά, ἂν εἶναι χάρισμα, γιατί Κύριε μοῦ λές· «Ὁ δυνάμενος χωρεῖν, χωρεῖτο»; Τί εἶναι; -Εἶναι καὶ τὰ δύο! Εἶναι χάρισμα καὶ ἔργον· διότι δὲν γίνομαι κατὰ μαγικόν τρόπον ἄγαμος! Πρέπει να δουλέψω. Ἂν ὅμως δὲν ἔχω τὸ χάρισμα τοῦ Θεοῦ, δὲν κάνω τίποτε.
Συνεπῶς, τὸ νὰ ἔχω στὸν νοῦν μου τον μοναχισμόν, ἂν εἶναι νὰ μὴν γίνω μοναχός, δὲν θὰ γίνω! Τὸ λέγω αὐτὸ γιὰ νὰ μήν «φοβηθεῖ» τὸ περιβάλλον σας. Πολλὲς φορὲς λέγουν οἱ γονεῖς· -Τὸ παιδί μου νὰ γίνει μοναχός; Πώ, πώ συμφορά! Γιατί παρακαλῶ συμφορά; Ἀλλὰ νά! ἔχουμε αὐτὲς τὶς περίεργες ἀντιλήψεις καὶ τοποθετήσεις. Ἔχει πολὺ κέρδος ὅταν πεῖ κανεὶς ὅτι ἐγὼ θέλω νὰ γίνω μοναχός, δὲν θέλω νὰ βλέπω τίποτε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία στὸν κόσμον αὐτόν! τότε, δὲν θὰ προσέχουμε τὴν ἁμαρτία, δὲν θὰ κοιτάζουμε τὸ ἄλλο φύλο... καὶ τότε θὰ ἔχουμε περάσει το «ἀκρωτήριον τοῦ Ταινάρου», τὸ τρικυμιῶδες τῆς ἐφηβικῆς ἡλικίας. Τότε θὰ βρεθοῦμε μπροστὰ σ᾿ ἕνα θαῦμα· -Πῶς πέρασα τὴν ἐφηβική ηλικία καὶ δὲν μολύνθηκα μὲ σαρκικὰ ἁμαρτήματα;
Λέγει ὁ σοφὸς Σειράχ για τρία πράγματα ποὺ τὰ θεωροῦσε θαῦμα· -Πῶς τὸ πλοῖον, ἐνῶ εἶναι βαρύτερο τοῦ νεροῦ, ἐπιπλέει. Πῶς τὸ πουλὶ εἶναι βαρύτερον τοῦ ἀέρος καὶ πετᾶ. Πῶς ὁ νέος κατωρθώνει νὰ μείνει ἁγνὸς μέχρι τὸν γάμο του. Ἤ (τὸ συμπληρώνω ἐγώ τώρα) ἐν παρθενίᾳ σ᾿ ὅλη του την ζωή. Λέγει λοιπόν· Τὰ δύο πρῶτα, λίγο πολὺ τὰ καταλαβαίνω τὸ τρίτο δὲν τὸ καταλαβαίνω! ἀποτελεῖ χάρισμα καὶ μυστήριον τοῦ Θεοῦ. Λέγει κανείς -Κύριε, πῶς πέρασα τὰ ἐφηβικά μου χρόνια χωρὶς ἁμαρτία; ἔστω καὶ ἂν παντρεύτηκε! γιατί πρέπει νὰ φτάσουμε στον γάμο μας μὲ ἁγνότητα! Μὴν ἀκοῦτε θεωρίες ποὺ λέγουν δῆθεν γιατροὶ καὶ ἐπιστήμονες, καὶ ἄλλα κουτὰ καὶ ἀνόητα, ἐκληματικῶς ἀνόητα!
Λοιπὸν μποροῦμε νὰ σκεπτόμαστε, καὶ ἂν εἶναι νὰ γίνεις μοναχὸς θὰ γίνεις· ἂν ὄχι, δὲν θὰ γίνεις.
Ὑπάρχει καὶ δευτέρα, συναφής ἐρώτησις:
Γιατί δυσκολεύονται πολλοὶ νὰ κατανοήσουν τὴν ἀποστολὴ τοῦ μοναχισμοῦ στὸν σύγχρονο κόσμο;
Δὲν θέλω νὰ μεροληπτήσω ὑπὲρ τοῦ μοναχισμοῦ ἐπειδὴ εἶμαι καὶ ἐγὼ μοναχός, ἀλλὰ σᾶς λέγω ὅτι ὁ ἀληθινὸς μοναχισμός ἔχει πάρα πολλὰ πράγματα νὰ προσφέρει σ' ἕναν κόσμον ποὺ σήπεται καθημερινῶς. Λέγει ἕνας ἀσκητικὸς Πατέρας ὅτι τὸ φῶς τῶν μοναχῶν εἶναι οἱ ἄγγελοι, καὶ τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων εἶναι οἱ μοναχοί. Δηλαδὴ οἱ μοναχοὶ ὡς παράδειγμα ἔχουν τὴν ζωὴ τῶν ἀγγέλων, καὶ οἱ λαϊκοί, οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, ἔχουν ὡς παράδειγμα τοὺς μοναχούς. Ἂν ὁ μοναχὸς μπορεῖ νὰ εἶναι παράδειγμα ἀληθινό, πραγματικό, νὰ ἐμπνέει, τότε ἀντιλαμβάνεσθε πόσο μεγάλη εἶναι ἡ συμβολὴ καὶ σημασία τοῦ μοναχισμοῦ μέσα εἰς τὸν κόσμον. Ἔχει πλῆθος πλευρὲς ποὺ δὲν ἀναλύουμε ἐδῶ, ποὺ δείχνουν τὴν ἀξία τοῦ μοναχισμοῦ. Θὰ ἔλεγα μόνον ὅτι οὐδέποτε κατενοήθη ὁ μοναχισμὸς ἀπὸ τοὺς πολλούς, παρὰ μόνον ἀπὸ τοὺς ὀλίγους· ὁ λόγος ἀποτελεῖ μυστήριον, καὶ ὅπως τὰ μυστήρια δὲν κατανοοῦνται, ἔτσι καὶ ὁ μοναχισμὸς δὲν κατανοεῖται.
Ὁ πυρὴν τοῦ μυστηρίου εἶναι ὁ ἑξῆς· Ὁ πυρὴν τοῦ Χριστιανισμοῦ, καὶ συνεπῶς καὶ τοῦ μοναχισμοῦ εἶναι ὁ σταυρός. Ὁ μοναχισμὸς δὲν εἶναι ἀλλότριο στοιχεῖο. Σταυρὸς θὰ πεῖ σταυρικός βίος. Ὁ Χριστιανὸς εἶναι σταυρωμένος. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος· «Ἔχω σταυρώσει τὸν κόσμον στὸν ἑαυτόν μου, καὶ ὁ κόσμος γιὰ μένα εἶναι σταυρωμένος· εἶμαι νεκρὸς γιὰ τὸν κόσμον καὶ ὁ κόσμος γιὰ 'μένα». Αὐτὴ ἡ σταύρωσις εἶναι ἡ νέκρωσις τοῦ πιστοῦ σ' ὅλη του τὴν ζωή, σ' ὅ,τι ἔχει σχέσι μὲ τὴν νοοτροπία «κόσμος». Συνεπώς, γιὰ νὰ ζήσω καὶ νὰ καταλάβω τὸν μοναχισμό ἢ τὸν Χριστιανισμό, πρέπει νὰ ἔχω σταυρικὴσκέψι, νὰ σκέπτομαι σταυρικῶς. Ἂν δὲν σκέπτομαι ἔτσι, δὲν καταλαβαίνω τὸν μοναχισμόν.
Ἕνα μικρό παράδειγμα εἶναι ἡ νηστεία· θὰ μποροῦσε κάποιος ὀρθολογιστικῶς νὰ πεῖ· -Γιατί νὰ νηστεύω τὴν στιγμὴ ποὺ ὅλα τὰ ἀγαθὰ εἶναι τοῦ Θεοῦ; γιατί νὰ νηστεύεις; Γιατὶ νὰ στερεῖσαι;
Τις ἡδονὲς τοῦ βίου τις στερεῖται ὁ καλὸς Χριστιανὸς καὶ μοναχός. Ὁ καλὸς Χριστιανὸς εἶναι «μοναχός», καὶ ὁ καλὸς μοναχὸς εἶναι καλὸς Χριστιανός. Εἶναι δύο ὁμόκεντροι ἀλληλο περιεχόμενοι κύκλοι. Ὅταν πρέπει νὰ ζήσω μακρυὰ ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ὁ κόσμος γεύεται καὶ ποὺ θέλει νὰ γεύεται, καὶ πολλὲς φορὲς εἶναι ἁμαρτωλά, ἢ μπορεῖ νὰ ὁδηγήσουν στὴν ἁμαρτωλότητα, τότε ὁ κόσμος δὲν μὲ καταλαβαίνει.
Γι' αὐτὸ τὸν λόγο ὁ μοναχισμός εἶναι ἀκατανόητος πάντοτε διὰ τὸν κόσμον. Ὅταν λέμε «κόσμος», ἐννοοῦμε κατὰ τὸν Ἅγιον Ἰσαὰκ τὸν σῦρον· «Τὰ ἐπιμέρους πάθη», εἶναι μία δέσμη ἀπὸ πάθη. Ἂν πάλι πρέπει νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸν κόσμον ἀναλυτικῶς, θὰ ἀναφέρουμε τὰ ἐπιμέρους ὀνόματα τῶν παθῶν. Ἂν πρέπει νὰ μιλήσουμε περιεκτικῶς γιὰ τὰ πάθη, μὲ μία λέξι θὰ τὰ ποῦμε «κόσμος». Ἀλλὰ ὁ Χριστιανὸς καὶ ὁ μοναχὸς εἶναι ἔξω ἀπὸ αὐτὴν τὴν κατάστασι τῶν παθῶν. Λοιπὸν τότε ὁ κόσμος δεν καταλαβαίνει, οὔτε τὸν μοναχισμόν, οὔτε τὸν Χριστιανισμόν. Ἂν θέλει νὰ τὸν καταλάβει, χωρὶς νὰ ἀποχωρισθεῖ τὴν κοσμικότητά του, κάνει ἔγκλημα ποὺ καταλήγει στὸν ἑαυτόν του· κοσμικοποιεῖ τὸν Χριστιανισμόν! Ἔτσι ἀναπαύει τὴν συνείδησί του· Εἶμαι Χριστιανός! Καὶ ζεῖ κοσμικῶς· αὐτὸ ὅμως δὲν ὁδηγεῖ στὴν σωτηρία, δὲν εἶναι γνήσιος Χριστιανισμός, δὲν σώζει. Χριστιανισμὸς ποὺ δὲν σώζει εἶναι ἅλας ἀνάλατον καὶ δὲν χρειάζεται ἀπολύτως σὲ τίποτε.
