†.Θά σᾶς ξαναδιαβάσω τό ἱερό κείμενο, διότι θά κάνουμε ἀνάλυση αὐτῶν τῶν γνωρισμάτων, μέ τά ὁποία κατασκεύασε, δημιούργησε τόν ἄνθρωπο. «καί ἐπoίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς». (Γένεσις, κεφ. 1, 27) «καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς, καί ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν». (Γένεσις, κεφ. 2, 7) Ἔχουμε δυό διηγήσεις γύρω ἀπό τή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ δυό διηγήσεις συμπληρώνουν τήν ὅλη κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τή δική του εἰκόνα, ἄρρενα καί θῆλυ, τούς ἔκανε. Ἔκανε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, ἐνεφύσησε στό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ ἔδωσε πνοή ζωῆς καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ζωντανός.
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι κτίσμα τοῦ Θεοῦ.
Εἴχαμε ἀναφερθεῖ στό στίχο «καί ἐποίησεν». Δέν τόν εἴχαμε ὁλοκληρώσει. Καί ἐποίησεν, λοιπόν, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο. Ἄρα ὁ ἄνθρωπος εἶναι κτίσμα. Καί δέν ἔχει καμία μετοχή στήν θεία οὐσία. Εἶναι δημιούργημα. Εἶναι κάτι ἔξω ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Πιθανῶς νά εἶναι ἀκατανόητο αὐτή τήν ὥρα τό γιατί τονίζουμε αὐτά τά σημεῖα. Ἀλλά τά τονίζουμε, γιατί εἶναι ἐξαιρετικά χρήσιμα. Θά ἔχετε ἀκούσει τήν ἔκφραση ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι «ἡ ψυχή τοῦ θείου σπινθήρα». Ὅτι εἶναι ἕνα κομμάτι τῆς ψυχῆς τοῦ Θεοῦ ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν λέμε ἕνα κομμάτι τῆς ψυχῆς τοῦ Θεοῦ, σάν νά λέμε δηλαδή ὅτι εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό ὅμως εἶναι ἀπαράδεκτο. Διότι ἐάν ὁ κάθε ἄνθρωπος ἁμάρτανε, τότε θά ἁμάρτανε αὐτή ἡ οὐσία τῆς θεότητας. Ἤ ἀκόμη ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ θά ἐκομματιάζετο στούς ἐπιμέρους ἀνθρώπους. Αὐτό λέγει ὁ Βουδισμός. Ὁ Βουδισμός κυκλοφορεῖ καί στήν πατρίδα μας καί λέγει ὅτι ἡ κάθε ἀνθρώπινη ψυχή δέν εἶναι παρά ἕνα κομμάτι, ἕνα μέρος τῆς θείας ψυχῆς. Αὐτό εἶναι πανθεϊσμός. Ὄχι. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ καί ἡ ψυχή του καί τό σῶμά του εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ψυχή καί τό σῶμα εἶναι ὡς οὐσίες κτίσματα. Εἶναι κτιστές οὐσίες τελείως ἔξω ἀπό τήν ἄκτιστη οὐσία τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔχει καμία σχέση ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό ἀπό πλευρᾶς οὐσίας. Καί ἀκόμα, ὅταν λέμε ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τήν δική Του εἰκόνα, τό ἴδιο δέν ἔχει καμία σχέση ἡ εἰκόνα μέ τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Γιά νά τό καταλάβετε, ἐγώ εἶμαι αὐτό πού εἶμαι, ἡ οὐσία μου εἶναι αὐτή πού εἶναι, καί ἔχω μία φωτογραφία μου. Ἡ φωτογραφία μου γιά νά βγεῖ δέν ἔχει καμία μετοχή στήν οὐσία μου. Εἶναι ἕνα σῶμα τελείως ἔξω ἀπό ἐμένα. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, δέν ἔχει καμία μετοχή στήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Ἡ εἰκόνα ἐκφράζει κάτι ἄλλο, τό ὁποῖο θά τό δοῦμε στή συνέχεια.
Μόνο ὁ Θεός εἶναι φύσει ἀθάνατος.
Ἀκόμα σάν κτίσμα ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀρχή. Δέν προϋπῆρχε. Καί συνεπῶς δέν εἶναι συναιώνιος μέ τό Θεό, δέν εἶναι συναΐδιος. Ὁ Πλάτωνας ἔλεγε ὅτι οἱ ἀνθρώπινες ψυχές εἶναι αἰώνιες. Ὁ Θεός εἶναι αἰώνιος, συνεπῶς οἱ ἀνθρώπινες ψυχές εἶναι συναιώνιες μέ τό Θεό. Αὐτό δέν εἶναι σωστό. Κανένα κτίσμα δέν εἶναι αἰώνιο. Ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι κτίσμα, τό πνεῦμα μας, ἡ ψυχή μας, εἶναι κτίσμα, κτιστό πρᾶγμα, δημιουργημένο πρᾶγμα. Ἑπομένως ἔχει ἀρχή, δέν εἶναι αἰώνια. Ἄν τώρα θά ζήσουν ἡ ψυχή καί τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου αἰώνια, θά ζήσουν ὄχι διότι ἀπό τή φύση τους εἶναι ἀθάνατα, ἀλλά διότι ὁ Θεός θέλει νά εἶναι ἀθάνατα. Αὐτή ἡ θέση, ὅτι οἱ ψυχές εἶναι ἀθάνατες εἶναι τοῦ Πλάτωνα. Οἱ ψυχές ἀπό τή φύση τους δέν εἶναι ἀθάνατες, διότι εἶναι κτίσματα πού ἔχουν ἀρχή. Πᾶν ὅ,τι ἔχει ἀρχή, ἔχει καί τέλος. Ἄν δέν ἔχει τέλος ἡ ψυχή, ἄν δέν ἔχει τέλος ὁ κόσμος εἶναι διότι ὁ Θεός θά ἤθελε νά τόν ἀναμορφώσει. Ἡ δημιουργία δέν εἶναι ἀπό τή φύση της ἀθάνατη. Συνεπῶς μόνο ὁ Θεός εἶναι ἀθάνατος, φύσει ἀθάνατος, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Ὁ Θεός εἶναι ὁ μόνος πού ἔχει ἀθανασία ἐκ τῆς φύσεώς του.
Ὁ Θεός μᾶς ἔκανε μέ τά χέρια Του.
Ὅσο γιά μᾶς βλέπουμε ὅτι ὁ Θεός μᾶς δημιούργησε. Πῶς μᾶς δημιούργησε; Μᾶς ἔφτιαξε μέ τά χέρια του. Ὁ Θεός δέν ἔχει χέρια, οὔτε πόδια, οὔτε μάτια, οὔτε αὐτιά. Ὅλος εἶναι χέρια, πόδια, μάτια, αὐτιά. «Ὀφθαλμοί Κυρίου, λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, μυριοπλάσιοι ἡλίου φωτεινότεροι». (Σοφία Σειράχ 23, 19) Τά μάτια τοῦ Θεοῦ μυριοπλάσια πιό φωτεινά ἀπό τόν ἥλιο. Βλέπει τά πάντα. Δέν ὑπάρχει τίποτα πού νά μήν τό βλέπει ὁ Θεός. Δέν ὑπάρχει τίποτα πού νά μήν τ’ ἀκούσει ὁ Θεός. Ἐκεῖνος πού ἔκανε τ’ αὐτιά, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, δέν ἀκούει; Ἐκεῖνος πού ἔκανε τά μάτια, ἀπειράριθμα μάτια στά δημιουργήματα, δέν βλέπει; Μόνο τά ἔντομα νά πάρετε, ὄχι τά εἴδη, ἀλλά τόν ἀριθμό τῶν ἐντόμων πού ὑπάρχουν στή γῆ μας, πόσα μάτια θά βγάλετε; Καί ἄν τά μάτια τῆς μέλισσας ἤ τῆς μύγας ἔχουν 6.000 φακούς, τότε Ἐκεῖνος πού ἔκανε μάτια στά δημιουργήματα, δέν βλέπει τά πάντα; Ὁ Θεός δέν ἔχει οὔτε χέρια, οὔτε μάτια, οὔτε πόδια. Αὐτά εἶναι ἀνθρωπομορφικές ἐκφράσεις. Ὁ Θεός τά πάντα ἀντιλαμβάνεται. Τί εἶναι ὁ Θεός! Εἶναι ἀκατανόητο πρᾶγμα. Ὁ Θεός μέ τά χέρια Του πῆρε ὕλη ἀπό τήν ὑπάρχουσα ὕλη γιά νά μᾶς φτιάξει. Τό λέγει ὁ ψαλμός. «αἱ χεῖρες σου ἐποίησάν με καί ἔπλασάν με». (Ψαλμός 118, 73) Εἶναι αὐτό τό θαυμάσιο σχῆμα «ἓν διά δυοῖν». Τό ἕνα πρᾶγμα μέσα σέ δυό ἐκφράσεις. Τά χέρια σου μέ ἔφτιαξαν καί μέ ἔπλασαν. Ἡ ἑβραϊκή φιλολογία εἶναι πλουσιότατη στό σχῆμα ἓν διά δυοῖν. Χρησιμοποιεῖ πολλά ρήματα, χρησιμοποιεῖ πολλά οὐσιαστικά γιά νά πεῖ ἕνα πρᾶγμα. Ἄλλο τώρα ὅτι μέσα σ’ αὐτήν τήν ἁπλότητα ἔχουμε καί διαφοροποίηση λεπτή στήν ἔκφραση γιά νά πεῖ ὄχι πάντα τό ἴδιο πρᾶγμα, ἀλλά καί κάτι διαφορετικό. Συνεπῶς, ναί μέν εἶναι ἕνα μέσα σέ δυό, ἓν διά δυοῖν, καί ταυτοχρόνως ὅμως εἶναι καί μία διαφοροποίηση. Αὐτό τό στοιχεῖο, τό σχῆμα, φιλολογικά μιλῶ τώρα, εἶναι ἕνα πλούσιο στοιχεῖο ἀπό λογοτεχνικῆς πλευρᾶς μέσα στήν ἑβραϊκή γλώσσα. Λοιπόν, τά χέρια σου μ’ ἔκαναν καί μ’ ἔπλασαν. Αὐτό ξέρετε τί σημαίνει; Ὤ, τί σημαίνει! Πόσο ζεστό πρᾶγμα εἶναι. Μπορεῖ νά σᾶς πεῖ κάποτε ἡ μητέρα σας, ἤ μᾶλλον ὁ πατέρας σας˙ τό ξέρεις, παιδί μου, ὅτι ἐγώ δούλευα καί σέ ἔτρεφα καί σέ μεγάλωσα; Νά σᾶς πεῖ ἡ μητέρα σας˙ τό ξέρεις, παιδί μου, ὅτι ἐγώ μέ τά χέρια μου σέ ντάντεψα; Ποιά ἡ διαφορά; Ὁ πατέρας ἔφερνε χρήματα. Εὐγνώμονες εἴμεθα. Ἡ μητέρα μέ τά χέρια της μᾶς μεγάλωσε. Μᾶς τάϊσε, μᾶς ἔπλυνε, μᾶς ἄλλαξε, μᾶς κοίμισε μέ τά χέρια της! Ξέρετε αὐτό τί σημαίνει; Σημαίνει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον. Σημαίνει τρυφερότητα. Σημαίνει πολλά πράγματα. Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα, ἄν κάποτε μπορεῖ νά βαθαίνει κανείς μέ τήν καρδιά του σ’ αὐτά τά πράγματα, εἰλικρινά αἰσθάνεται μία θερμότητα. Αἰσθάνεται κάτι ἄλλο. Ἀλλά νά σᾶς πῶ κάτι; Πάρα πολλοί αὐτό πού λέω τώρα δέν τό καταλαβαίνουν. Βιωματικά δέν τό καταλαβαίνουν. Κάποτε διάβαζα ἕνα διήγημα. «Στόν ἀγρό τοῦ θερισμοῦ» τοῦ Σώτου Χονδροπούλου. Ἤμουν κάπου 27-28 χρονῶν. Ἐκεῖ, λέγει τό μυθιστόρημα, ἕνας ἱερέας, ὁ πάπα-Γρηγόρης, εἶχε ἕνα παιδί. Εἶχε πεθάνει ἡ πρεσβυτέρα του καί αὐτό τό παιδάκι τό μεγάλωνε μόνος του. Ἦταν ἕνας ἁγνός, τίμιος ἄνθρωπος, ἀλλά πολύ ταλαιπωρημένος. Κάποτε τό παιδάκι του αὐτό πέθανε. Διάβαζα νύχτα τό διήγημα αὐτό. Ὅπως διάβαζα, τότε συνέβη τό ἑξῆς. Τόσο πολύ πόνεσα γιά τό παιδάκι τοῦ πάπα-Γρηγόρη πού πέθανε, ὥστε ἄρχισα νά κλαίω. Μπορῶ νά σᾶς πῶ ὅτι τότε ἔνιωσα ἕνα αἴσθημα. Τό αἴσθημα τῆς πατρότητας! Γιά πρώτη φορά στή ζωή μου! Αὐτό σημαίνει ὅτι ἔρχεται κάποια στιγμή πού τά αἰσθήματα ὑφίστανται μία πλήρωση. Ἕνα γέμισμα. Ἄν κάποτε, λοιπόν, θά νιώσετε τί θά πεῖ, ὁ Θεός μᾶς ἔκανε μέ τά χέρια του, τότε ξέρετε τί θά νιώσετε; Ὅτι, ναί, μᾶς ἔκανε μέ τά χέρια του, γι’ αὐτό μᾶς τό λέει, ἀλλά καί γιατί μᾶς ἔχει στά χέρια του. Αὐτό εἶναι τό σπουδαῖο. Θέλετε νά τό δεῖτε αὐτό; Τό μικρό παιδί βέβαια ἔχει αἴσθηση. Ἔχει μία λογική, δική του λογική, πολύ ζυγισμένη. Αἰσθάνεται πολύ ἄνετα στά χέρια τῆς μάνας του. Ἄν τό πάρει μία ξένη γυναίκα βάζει τά κλάματα. Αἰσθάνεται ἀσφάλεια μόνο στά χέρια τῆς μητέρας του. Αὐτό σημαίνει γιά τόν ἄνθρωπο ὅτι ἄν εἶμαι στά χέρια τοῦ Θεοῦ, τότε τί ἔχω νά φοβηθῶ; Ἔχω τό αἴσθημα τῆς ἀσφάλειας. Καί ἄν τό ἔχω τό αἴσθημα τῆς ἀσφάλειας εἶμαι προνομιοῦχος καί συνεπῶς εἶμαι εὐτυχής. Τί λέτε, εἶναι μικρό πρᾶγμα αὐτό; Εἶναι πάρα πολύ μεγάλο πρᾶγμα αὐτό. Ἀρκεῖ μόνο κανείς νά τό ζεῖ. Καί μήν ξεχνᾶτε ὅτι δέν καταλαβαίνουμε μόνο μέ τό νοῦ μας, ἀλλά καταλαβαίνουμε μέ ὅλη μας τήν ὕπαρξη. Μέ ὅλες μας τίς αἰσθήσεις. Μέ ὅλο τό εἶναι μας. Αὐτό θά πεῖ αἰσθάνομαι βιωματικά. Ὄχι μόνο καταλαβαίνω μέ τό νοῦ. Ἀλλά μέ ὅλο τό εἶναι μου. Εἶναι, λοιπόν, τόσο ὡραῖο αὐτό, ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἔκανε μέ τά χέρια του. Αὐτό δείχνει τήν ἰδιαίτερη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός μᾶς ἔκανε ἰδιαιτέρως ξεχωριστά. Γιά κάθε τί ὁ Θεός εἶπε. Εἶπε νά γίνει αὐτό, εἶπε νά γίνει ἐκεῖνο. Ὁ Θεός εἶπε˙ «γενηθήτω φῶς· καί ἐγένετο φῶς». Ἀλλά προκειμένου νά κάνει τόν ἄνθρωπο τόν κάνει μέ τά χέρια του.
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι σῶμα καί ψυχή.
Δεύτερο σημεῖο. «Καί ἐποίησεν ὁ Θεός». Ὅταν λέγει ἐδῶ ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο, σημαίνει ὅτι πρόσεξε τόν ἄνθρωπο. Θά τό ἀναλύσουμε λίγο πιό κάτω, τί σημαίνει ἄνθρωπος. Σημαίνει ἕνα ὅλο. Καί δέν σημαίνει ἕνα κομμάτι. Δέν σημαίνει μόνο ψυχή. Δέν σημαίνει μόνο σῶμα. Ὅταν λέγει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο, σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Γιατί ὑπάρχει περίπτωση ὁ Θεός νά μήν ἔκανε ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο; Ναί, ναί. Πάλι ἐδῶ μία πλατωνική θέση, καί πού τήν πῆραν οἱ αἱρετικοί, οἱ γνωστικοί, καί τήν ἔκαναν φλάμπουρο καί ἴσως ἀκόμα νά ὑπάρχει μέχρι σήμερα. Στόν Βουδισμό ὑπάρχει αὐτή ἡ θέση, ὅτι ὁ Θεός φτιάχνει μόνο ψυχές καί ὁ διάβολος σώματα. Νά σᾶς τό πῶ πιό ἐκλεπτυσμένα. Ὁ ἀγαθός θεός κάνει τίς ψυχές. Καί ο κακός θεός, ὁ σκοτεινός θεός, ὁ θεός τῆς ὕλης δημιουργεῖ τά σώματα. Ὄχι. Πλάνες, δαιμονικές διδασκαλίες. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο πού σημαίνει ὁ ἕνας αὐτός μόνος Θεός, δέν ὑπάρχει ἄλλος Θεός, ἔκανε αὐτόν τοῦτον ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Ἔκανε καί τήν ψυχή Του, ἔκανε καί τό σῶμα Του.
Τό σῶμα δέν εἶναι κακό.
Ἔτσι, ἂν ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο δέν εὐοδοῦται αὐτή ἡ διαρχία στήν ἀνθρώπινη φύση. Ὅτι τό σῶμα του ἀνήκει σέ κάποιον ἄλλο δημιουργό καί ἡ ψυχή του ἀνήκει σέ κάποιο ἄλλο δημιουργό. Αὐτό ὅμως ἔχει καί μία συνέπεια. Ξέρετε τί συνέπεια ἔχει; Ὅτι τό σῶμα, ἐάν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι φύσει κακό. Λένε μερικοί· ἡ ψυχή ἔχει ἀξία, τό σῶμα, ὢχ καημένε, τό σῶμα τίποτε. Ἢ ἀκόμα χειρότερα. Τό σῶμα; Εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ κακοῦ. Εἶναι ἡ ἕδρα τῶν ἐπιθυμιῶν. Τό σῶμα; Τό σῶμα δέν εἶναι οὔτε ἕδρα τοῦ κακοῦ, οὔτε ἀπό μόνο τοῦ εἶναι κακό. Τό κακό δέν ὑπάρχει στή φύση. Τό κακό εἶναι στήν προαίρεση. Ὅ,τι ὁ Θεός δημιουργεῖ εἶναι ἀγαθό. Ὁ Θεός δέν κάνει οὐσίες κακές. Ὁ διάβολος εἶναι οὐσία, ἀλλά δέν εἶναι οὐσία κακή. Ἀλλά μετεβλήθη σέ κακότητα ἀπό τήν ἴδια του τήν προαίρεση. Ἤθελε νά γίνει κακός ὁ διάβολος. Ἦταν ἄγγελος ἀγαθός. Ὁ Θεός, λοιπόν, δέν κάνει κακές οὐσίες. Ἄρα τό σῶμά μου δέν εἶναι κακό. Αὐτά πού λέμε εἶναι θεωρητικά, εἶναι ἡ γραμμή πλεύσης μας. Ἀλλά, ἂν θέλετε ἔχουν μία ἀπέραντα μεγάλη πρακτική ἀξία. Ὅ,τι φτιάχνει ὁ Θεός εἶναι ἀγαθό. Νά σᾶς ἐξηγήσω. Λέμε, ὅτι ἡ γυναῖκα ἀδιαθέτησε. Εἶναι ἀκάθαρτη. Εἶναι νομικά ἀκάθαρτη καί δέν εἶναι κατ’ οὐσίαν ἀκάθαρτη. Διότι δέν κάνει καμία οὐσία ὁ Θεός ἀκάθαρτη. Τί θά πεῖ νομικά; Ὁ Θεός εἶπε, εἶσαι ἀκάθαρτος, ὅταν σοῦ συμβαίνει αὐτό. Ἢ ὅταν σοῦ συμβαίνει ἐκεῖνο. Δηλαδή κατά τό νόμο, ὄχι κατά τήν οὐσία. Τό αἷμα δέν εἶναι ποτέ ἀκάθαρτο. Εἶναι φορέας τῆς ζωῆς. Τόσο μάλιστα σπουδαῖο, ὥστε νά λέγει ὁ Θεός, ὅτι αἷμα ζῴων δέν θά πιεῖτε; Ἡ διατροφή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό φυτικό βασίλειο. Οἱ ἄνθρωποι φάγανε κρέας καί ὁ Θεός τούς συγχώρησε αὐτό. Δηλαδή τό ἀπεδέχθη. Εἶπε ὅμως· θά φᾶτε κρέας, ἀλλά δέν θά πιεῖτε τό αἷμα τοῦ ζῴου. Οὔτε ὠμό, οὔτε ψημένο. Θά τό βγάλετε τό αἷμα τοῦ κρέατος τοῦ ζῴου. Θά τό χύσετε τό αἷμα. Διότι αὐτό μοῦ ἀνήκει. Εἶναι ὁ φορέας τῆς ζωῆς. Εἶχε τό λόγο τοῦ ὁ Θεός πού τό ἔλεγε αὐτό, εἶναι ἕνα στοιχεῖο πάρα πολύ σπουδαῖο. Μά πάρα πολύ σπουδαῖο. Μόνο τοῦτο θά σᾶς πῶ. Ὅ,τι ὁ Θεός παραχωρεῖ, ὅσο πλούσια καί νά εἶναι αὐτά πού παραχωρεῖ, πάντα κρατάει κάτι γιά λογαριασμό του. Ὅπως θά πεῖ. Σᾶς ἔφτιαξα ἕναν ὁλόκληρο παράδεισο. Φᾶτε ὅ,τι θέλετε. Προσέξτε· μόνο ἀπό ἕνα δέντρο τόν καρπό του δέν θά φᾶτε. Πάντα κρατάει κάτι. Λέγει· φάγε ὅλο τό χρόνο ὅ,τι θέλεις. Κάποιες μέρες δέν θά φᾶς. Αὐτό ἀνήκει στό Θεό. Ὅταν ὅμως μας λέγει τήν Τετάρτη καί Παρασκευή δέν θά φᾶς κρέας, ἂς ποῦμε, δέν εἶναι ὅτι τήν ἡμέρα ἐκείνη τό κρέας εἶναι ἀκάθαρτο. Μόνο ἀπό νομικῆς πλευρᾶς τό κρέας εἶναι ἀκάθαρτο, γιατί τό λέγει ἡ ἐντολή. Ὅταν ἡ γυναῖκα γεννάει, ἐπί παραδείγματι, λέμε σαράντα ἡμέρες εἶναι ἀκάθαρτη. Τί θά πεῖ ἀκάθαρτη; Νομικά ἀκάθαρτη καί ὄχι ἀπό πλευρᾶς οὐσίας εἶναι ἀκάθαρτη. Ὁ Θεός δέν κάνει τίποτα τό ἀκάθαρτο. Καί καμιά γυναῖκα νά μήν αἰσθάνεται μειονεκτικά ὅτι εἶναι ἀκάθαρτη. Δέν εἶναι τῆς ὥρας, εἶπα, νά σᾶς κάνω πλήρη ἀνάλυση τοῦ θέματος. Μόνο τοῦτο θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι, ὅταν ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο, σῶμα καί ψυχή, σημαίνει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγαθός. Ὅ,τι φτιάχνει εἶναι καθαρό, εἶναι ἀγαθό, γιατί ὁ ἴδιος εἶναι ἀγαθός καί δέν εὐοδοῦται ἐδῶ ἡ διαρχία, οἱ δυό ἀρχές, ὡς πρός τήν ἀνθρώπινη κατασκευή. Ἔτσι, ἄν ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο δέν εὐοδοῦται αὐτή ἡ διαρχία στήν ἀνθρώπινη φύση. Ὅτι τό σῶμα του ἀνήκει σέ κάποιον ἄλλο δημιουργό καί ἡ ψυχή του ἀνήκει σέ κάποιο ἄλλο δημιουργό. Αὐτό ὅμως ἔχει καί μία συνέπεια. Ξέρετε τί συνέπεια ἔχει; Ὅτι τό σῶμα, ἐάν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι φύσει κακό. Λένε μερικοί· ἡ ψυχή ἔχει ἀξία… τό σῶμα, ὤχ καημένε, τό σῶμα τίποτε. Ἤ ἀκόμα χειρότερα· τό σῶμα; Εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ κακοῦ. Εἶναι ἡ ἕδρα τῶν ἐπιθυμιῶν. Τό σῶμα; Τό σῶμα δέν εἶναι οὔτε ἕδρα τοῦ κακοῦ, οὔτε ἀπό μόνο του εἶναι κακό. Τό κακό δέν ὑπάρχει στή φύση. Τό κακό εἶναι στήν προαίρεση. Ὅ,τι ὁ Θεός δημιουργεῖ εἶναι ἀγαθό. Ὁ Θεός δέν κάνει οὐσίες κακές. Ὁ διάβολος εἶναι οὐσία, ἀλλά δέν εἶναι οὐσία κακή. Ἀλλά μετεβλήθη σέ κακότητα ἀπό τήν ἴδια του τήν προαίρεση. Ἤθελε νά γίνει κακός ὁ διάβολος. Ἦταν ἄγγελος ἀγαθός. Ὁ Θεός, λοιπόν, δέν κάνει κακές οὐσίες. Ἄρα τό σῶμά μου δέν εἶναι κακό. Αὐτά πού λέμε εἶναι θεωρητικά, εἶναι ἡ γραμμή πλεύσης μας. Ἀλλά, ἄν θέλετε ἔχουν μία ἀπέραντα μεγάλη πρακτική ἀξία. Ἄλλο εἶναι ὁ Θεός καί ἄλλο ὁ ἄνθρωπος. Ἀκόμα, ὅταν λέγει, ὅτι ὁ Θεός ἐποίησεν τόν ἄνθρωπο, ἔχουμε καί μία ἀντιδιαστολή. Ἕνα ξεχώρισμα. Ἄλλο ὁ Θεός καί ἄλλο ὁ ἄνθρωπος. Δέν μπερδεύονται αὐτά τά δύο. Ὁ Θεός εἶναι ὁ δημιουργός, ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό δημιούργημα. Θά μοῦ πεῖτε, τί σχέση ἔχει αὐτό; Ἔχει μεγάλη σημασία. Σέ ἕνα λεξικό, ὑλιστικό λεξικό, τό δόγμα ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο εἶναι, λέγει ἀληθινό ἀπό τήν ἀνάποδη. Δηλαδή δέν ἔκανε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος ἔκανε τόν Θεό. Δηλαδή δέν ὑπάρχει ὁ Θεός. Μέ τήν φαντασία μας τό φτιάχνουμε αὐτό καί τίποτα ἄλλο. Λάθος. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο καί ἀντιδιαστέλλεται ὁ Θεός ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἄλλο εἶναι ὁ Θεός καί ἄλλο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Κτίστης καί κτίσμα. Δημιουργός καί δημιούργημα. Καί δέν μπερδεύονται. Ὅπως δέν μπερδεύονται καί στόν Βουδιστικό πανθεϊσμό. Βλέπετε, παίρνω ὅλες τίς θέσεις, καί τοῦ ὑλισμοῦ καί τοῦ πανθεϊσμοῦ κτλ., ἀπό αὐτά πού κυκλοφοροῦν. Νά εἶστε πάντοτε ἐνήμεροι σέ ὅ,τι ἀκοῦτε καί ὅ,τι διαβάζετε.
Ἄνθρωπος εἶναι καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα.
Τρίτον. «Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο». Τί σημαίνει ἄνθρωπος; Ἡ ἀληθής ἐτυμολογία τῆς λέξεως μᾶς εἶναι ἄγνωστη. Μερικοί λένε ὅτι παράγεται ἀπό τό «ἄνω θρώσκω» δηλαδή εἶμαι ὄρθιος, κοιτάζω πρός τά πάνω. Ἀλλά, παρά ταῦτα, ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξης ἡ ἀληθής εἶναι ἄγνωστη. Οἱ ἐθνολόγοι καί οἱ γλωσσολόγοι ἔχουν μπροστά τους ὅλες τίς γλῶσσες καί ὅλους τους λαούς καί ἐξετάζουν πολλά πράγματα καί τά πορίσματά τους πολλές φορές μας εἶναι πάρα πολύ χρήσιμα. Μέσα σέ μία λέξη διασώζεται κάτι σπουδαῖο καί ἐκφράζει κάποτε μίαν ἀλήθεια. Γι’ αὐτό ποτέ νά μήν ἀντιπαρέρχεσθε τή γλώσσα. Ὅποια γλώσσα. Πάρτε παράδειγμα τή λέξη «πατήρ». Γλωσσολογικά αὐτό τό Π ὑπάρχει μέσα σ’ ὅλες τίς εὐρωπαϊκές γλῶσσες. Πέρ στά γαλλικά, θά μπεῖ «μπαμπάς», κτλ.. Αὐτό τό π εἶναι ὁμηρικό. Παπάκι, μπαμπούλης, ὁ μπαμπάκος, προσέξτε! Εἶναι ὁμηρικό. Εἶναι ὁμηρικό καί δέν εἶναι γαλλικό πού ἦρθε στήν Ἑλλάδα. Ἀλλά εἶναι ἑλληνικό πού πῆγε στή Γαλλία. Οἱ Λάκωνες ἔλεγαν τήν γυναίκα «ἡ ἄνθρωπος». Ὅσοι εἶναι ἀπό ἐσᾶς φιλόλογοι, παραπέμπω στό λεξικό «Λίντελ καί Σκότ» νά τό βροῦν αὐτό. Στό λῆμμα «ἄνθρωπος». Οἱ Λάκωνες, λοιπόν, λέγουν «ἡ ἄνθρωπος». Καί στήν ἑλληνική γλώσσα ἔχουμε καί τήν συγκοπή καταλήξεων τῶν λέξεων. Στήν ἀρχαία ἑλληνική στά θηλυκά σέ ω, λέμε, ἡ Λητώ, τῆς Λητοῦς. Λέμε ὅμως στήν νεοελληνική μας γλώσσα ἡ Μαγδάλω, ἡ Σύρμω. Τό «Μαγδάλω» δέν τό γράφουμε μέ ο, τό γράφουμε μέ ω. Μάλιστα στά διηγήματα τοῦ Παπαδιαμάντη ἔχουμε αὐτά τά Σκιαθίτικα ὀνόματα τό Μελανιώ καί τό Μελαχρώ κλπ. ὅλα αὐτά πού τελειώνουν σέ ω. Λοιπόν, ἀκοῦστε, παρακαλῶ. Οἱ Λάκωνες ἔκοβαν, τό τροποποιοῦσαν αὐτό τό «ἡ ἄνθρωπος» καί τό ἔκαναν «ἡ ἀνθρωπώ». Ἦταν ἡ γυναίκα! Ἄ, ὥστε, λοιπόν, ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος! Ἔ, βέβαια εἶναι ἄνθρωπος. Γιατί ὑπῆρξαν ἐποχές πού ἡ γυναίκα δέν ἐθεωρεῖτο ἄνθρωπος; Ὅλες οἱ ἐποχές τῆς Ἱστορίας τῆς ἀνθρωπίνης τέτοιες ὑπῆρξαν. Δέν θεωροῦσαν τήν γυναίκα ἄνθρωπο. Καί σᾶς μίλησα μέ τόση λεπτομέρεια, ὅση σηκώνει ν’ ἀκούσετε ἐσεῖς, ἀκριβῶς γιά νά καταλάβετε ὅτι καί ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος. Καί ὁ ἄνδρας, λοιπόν, εἶναι ἄνθρωπος καί ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος.
Ἡ Ἁγία Γραφή διασώζει τόν ἀληθινό φεμινισμό.
Ἐδῶ θά ἤθελα νά καταλάβετε ἀκόμα ὅτι τόσο ὄψιμα ἔρχεται νά διακηρύξει ὁ φεμινισμός ὅτι ἡ γυναίκα ἔχει δικαιώματα ὅπως καί ὁ ἄνδρας. Τρομάρα τους! Πολύ πρίν αὐτά τά πράγματα ἦταν κατατεθειμένα. Καί μάλιστα ἐκεῖ πού αὐτοί ἀρνοῦνται. Ποῦ; Στήν Ἁγία Γραφή! Αὐτά εἶναι κατατεθειμένα στήν Ἁγία Γραφή. Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία διασώζει τόν ἀληθινό φεμινισμό. Δηλαδή τήν ἀληθινή κατάσταση τῆς γυναίκας, τήν ἀνθρωπιά της. Καί ὅτι καί ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος. Θά δοῦμε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή ἀναφέρεται στήν γυναίκα καί ξέρετε πῶς τήν λέγει; Ἀπό τό «ἄνδρας» τήν λέγει «ἡ ἀνδρίς». Πού σημαίνει ὅτι καί ἡ γυναίκα εἶναι ὅ,τι καί ὁ ἄνδρας, ἀπό πλευρᾶς ἐννοίας ἀνθρώπου. Θά ἐπανέλθω στό θέμα, ἀλλά τώρα ἔτσι ἐν παρόδῳ τό ἀναφέρω. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ ἄνδρας μέ τήν γυναίκα ἔχουν βεβαίως σωματικές διαφορές. Διότι πρέπει νά ἐξυπηρετήσουν κάποιους σκοπούς. Αὐτό πού λέμε φύλα. Λέμε τό ἀνδρικό φύλο, τό γυναικεῖο φύλο. Σᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι ἡ ἑλληνική γλώσσα διατηρεῖ σέ θηλυκό γένος τήν ψυχή καί διά τόν ἄνδρα καί διά τήν γυναίκα χρησιμοποιεῖ τήν ἴδια λέξη; Λέμε ὁ ἄνδρας, ἡ ψυχή μου. Λέγει ἡ γυναίκα, ἡ ψυχή μου. Αὐτό σᾶς κάνει ἐντύπωση; Τί σημαίνει αὐτό; Σᾶς εἶπα· ἡ γλώσσα ἔρχεται νά ἀποκαλύψει πολλά πράγματα. Μέσα της ὑπάρχουν μυστικά. Αὐτά πού λέμε τά μυστικά τῆς παράδοσης τῆς ἀνθρωπότητας. Ἤ ἀκόμα, πῶς ξεκίνησαν κάποια πράγματα, κάποιες καταστάσεις, κάποια γεγονότα, πού πέρασαν μέσα στήν ἐτυμολογία τῶν λέξεων. Καί διά τῆς ἐτυμολογήσεως μιᾶς λέξης ἀνακαλύπτουμε τίς ρίζες καί τήν καταγωγή μιᾶς καταστάσεως. Γι’ αὐτό ἡ γλωσσολογία εἶναι πάρα πολύ σπουδαία καί πρέπει νά τή μελετοῦμε. Λοιπόν, τί σημαίνει αὐτό; Ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα εἶναι ἴσιοι. Εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Καί ἀπέναντι στό Θεό εἶναι τό ἴδιο. Ἔτσι στήν πράξη πιά, στόν Χριστιανισμό θά σᾶς πῶ μόνο μία λέξη, μία κουβέντα. Δέν ὑπάρχει ἀνδρικό εὐαγγέλιο καί γυναικεῖο εὐαγγέλιο. Ὑπάρχει τό Εὐαγγέλιο! Πού σημαίνει· ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα στέκονται ἴσα μπροστά στό Θεό.
Ὁ Θεός ὀνομάζει τόν ἄνθρωπο.
Σᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι, ὅταν ὁ Θεός δημιουργεῖ ὅλα τά ὄντα, λέγει: Νά γεννηθοῦν οἱ ἰχθύες. Νά γίνουν ψάρια. Νά γίνουν πτηνά, πουλιά. Νά γίνουν κτήνη, νά γίνουν θηρία. Μέ τήν λέξη «κτήνη» ἐννοεῖ αὐτά πού κατόπιν ὁ ἄνθρωπος ἐξημέρωσε. Δέν ὀνοματίζει κανένα ζῶο, ἀλλά τά παίρνει σέ μεγάλες κατηγορίες. Ψάρια, πτηνά, ἑρπετά καί ζῶα, τετράποδα, κτήνη, θηρία. Δέν λέγει κανένα ὄνομα. Θά δοῦμε ἀργότερα ὅτι τά ὀνόματα κλήθηκε ὁ Ἀδάμ νά τά δώσει στά ζῶα. Νά πεῖ ἐσύ λέγεσαι γάτα, ἤ σέ ὀνομάζω γάτα, ἐσένα σέ ὀνομάζω σκύλο, ἐσένα λιοντάρι, ἐσένα φίδι κ.ο.κ.. Τί ἀξία ἔχει αὐτό; Σημαντική! Διότι εἰδικά γιά τόν ἄνθρωπο δίδεται ὄνομα. Ποιό ὄνομα; Ἄνθρωπος! «Καί τοῦτο διότι πόσων εἰδῶν κτήνη ἔχουμε; Πάρα πολλά. Πόσων εἰδῶν πουλιά ἔχουμε; Πόσων εἰδῶν ψάρια ἔχουμε; Πάρα πολλά. Πόσων εἰδῶν ἀνθρώπους ἔχουμε; Δέν ἔχουμε πολλῶν εἰδῶν. Ἕναν ἄνθρωπο ἔχουμε. Τόν ἄνθρωπο! Τίποτε ἄλλο. Πού σημαίνει ὅτι ὁ μπακαλιάρος δέν ἔχει καμία σχέση μέ τή μαρίδα. Ἀλλά ἔχει ἄμεση σχέση ὁ μαῦρος της Ἀφρικῆς μέ τόν ἄσπρο της Εὐρώπης. Διότι καί ὁ μαῦρος τῆς Ἀφρικῆς εἶναι ἐξίσου ἄνθρωπος. Ἐξίσου, οὔτε παραπάνω οὔτε παρακάτω, μέ τόν ἄνθρωπο τῆς Εὐρώπης. Αὐτό ἔχει καμία ἀξία κοινωνικά; Ἄν ἔχει ἀξία; Ἀπέραντη ἀξία ἔχει. Τρομακτικά μεγάλη ἀξία ἔχει. Πού δείχνει ὅτι ἐδῶ πέρα, ὅταν ὁ Θεός δίνει αὐτό τό ὄνομα «ἄνθρωπος», ὁ ἄνθρωπος ἔχει μία ξεχωριστά δημιουργική πράξη καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἄνθρωποι. Μάλιστα προσέξτε, δίνει ἑνική ἐκφορά. Λέγει· «ποιήσωμεν ἄνθρωπον». Καί μετά, κοιτάξτε ἐδῶ κάτι τό ἀσύντακτο. «Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, καί ἐποίησεν αὐτόν ἄρσεν καί θῆλυ». Ἄ, ὥστε, λοιπόν, ὁ «ἄρσεν» εἶναι ἄνθρωπος. Ἡ «θῆλυ» εἶναι ἄνθρωπος. Ἐποίησεν αὐτόν ἄρσεν καί θῆλυ. Καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα, λοιπόν, ἄνθρωπος, καί μετά λέει. «ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς». Πληθυντικός. Τούς ἔκανε αὐτούς ἄρσεν καί θῆλυ. Ἀλλά ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα. Πού σημαίνει σ’ αὐτήν τήν ἑνική ἐκφορά, ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ἔγινε. Ὁ Ἀδάμ! Καί Ἀδάμ θά πεῖ πρωτόπλαστος! Ἅμα θά φθάσουμε στό ὄνομά του θά ποῦμε πιό πολλά. Ἄρα, λοιπόν, καί ὁ λευκός καί ὁ μαῦρος καί ὁ κίτρινος, νά μείνω σ’ αὐτές τίς τρεῖς φυλές, εἶναι ἄνθρωποι.
Καί ὁ λευκός καί ὁ μαῦρος καί ὁ κίτρινος εἶναι ἄνθρωποι.
Οἱ Εὐρωπαῖοι, οἱ προκομένοι λευκοί εἶναι ἄνθρωποι πού μέσα τους ἔχουν πολλή ὑπερηφάνεια καί δημιούργησαν πάντα στήν Ἱστορία ἕνα ρατσισμό. Ὅταν πῆγαν, λοιπόν, οἱ Εὐρωπαῖοι μέ τόν Κολόμβο στήν Ἀμερική, βρῆκαν ἐκεῖ τούς ντόπιους τους ἐρυθρόδερμους, τούς Ἴνκας. Τούς θεώρησαν ὅτι εἶναι ἄλλοι ἄνθρωποι αὐτοί. Κατώτεροι. Ὅτι ἔπρεπε νά ὑπηρετήσουν τήν ἄσπρη φυλή, τήν λευκή φυλή. Καί μετά, ὅταν ἐγκαταστάθηκαν οἱ Εὐρωπαῖοι στήν Ἀμερική, μέ τίς μεταναστεύσεις ἐκεῖνες τίς ἀλλεπάλληλες ἀπό τήν Εὐρώπη, τότε ἄρχισε καί τό δουλεμπόριο. Κουβαλοῦσαν τούς μαύρους ἀπό τήν Ἀφρική, ἀφοῦ τούς ἔπιαναν ὅπως πιάνουν τά θηρία, πού κάνουν λάκκους καί πέφτουν μέσα τά λιοντάρια καί τ’ ἄλλα θηρία. Τούς κουβαλοῦσαν στά ἀμπάρια τῶν καραβιῶν. Ὁ Θεός ξέρει πόσοι λίγοι ἔφθαναν στήν Ἀμερική, γιατί τούς κάρφωναν στά ἀμπάρια μέσα σάν ζῶα. Κάρφωναν τίς πόρτες. Ἐκεῖ ἀρρώστιες, πείνα, ἀθλιότητα. Ξερίζωναν ἀπό τή γῆ τους τούς μαύρους καί τούς κουβαλοῦσαν στήν Ἀμερική γιά νά τούς πουλήσουν στά σκλαβοπάζαρα. Διαβάστε τήν «Καλύβα τοῦ Μπάρμπα-Θωμά», θά δεῖτε ἐκεῖ ἀνάγλυφα τήν ἀθλιότητα τῆς λευκῆς φυλῆς. Γιατί; Ξέρετε; Πίστευαν ὅτι ἡ μαύρη φυλή πρέπει νά ὑπηρετεῖ τήν λευκή φυλή. Κάποτε θυμᾶμαι εἶπα σ’ ἕναν Ἕλληνα καί δή κληρικό καί πολύ μορφωμένο. «Καλά, γιατί νά μήν πάρει ἀπό τήν βρύση πού παίρνει νερό ὁ λευκός καί ὁ μαῦρος;» «Ἀστειεύεσαι;» μοῦ λέει. «Εἶναι βρωμιάρηδες αὐτοί». Ἁπλῶς βρωμιάρηδες; Ὑπάρχει αὐτή ἡ διάκριση, πού δείχνει πόσο ἁμαρτάνουμε ἀπέναντι στό Θεό. Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ἕνας κώδικας πού μᾶς δίνει τήν ἀλήθεια ἀτόφια. Ἔξω ἀπό τίς ἀνθρώπινες θεωρίες. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο. Καί ὁ μαῦρος καί ὁ κίτρινος καί ὁ ἄσπρος εἶναι ἄνθρωποι. Δέν μπορεῖς νά λές ὅτι αὐτοί δέν εἶναι ἄνθρωποι. Κι αὐτό ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία ἀπό κοινωνικῆς καί πρακτικῆς πλευρᾶς.
Ὁ γνήσιος ἀνθρωπισμός πηγάζει ἀπό τό Λόγο τοῦ Θεοῦ.
Ἔτσι δέν πρέπει νά ὑποτιμοῦμε ποτέ τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Δέν μποροῦμε νά ποῦμε, αὐτός εἶναι παρακατιανός. Νά τό πάρω, ἔτσι καί πιό ἰδιαίτερα στό χῶρό μας˙ δέν μπορεῖς νά πεῖς, ἐγώ εἶμαι πρωτευουσιάνος καί αὐτός εἶναι χωριάτης. Ὅτι ἐγώ εἶμαι ἀνώτερος καί αὐτός εἶναι κατώτερος. Μπορεῖ νά ἔχει μόρφωση πιό πολύ ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Μπορεῖ νά φέρεται περισσότερο πολιτισμένα ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Ἀλλά αὐτά ὅμως δέν εἶναι στοιχεῖα πού πρέπει νά κάνουν τούς ἀνθρώπους νά ἔχουν διακρίσεις ἀνάμεσά τους. Γιατί εἶναι ἠμαρτημένον. Ὁ Θεός, ὅταν ἔγινε ἄνθρωπος καί ἦρθε στήν γῆ, εἶπε. «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη». Καί βάζει καί τό συμπλήρωμα, γιά νά μήν πεῖ κανείς, ποιά εἶναι αὐτά τά «πάντα τά ἔθνη»; Βάζει καί «ἕως ἐσχάτων τῆς γῆς!». Ποιές εἶναι αὐτές οἱ ἐσχατιές τῆς γῆς; Ἀφοῦ εἶναι στρογγυλή, δέν ἔχει ἐσχατιές, δέν ἔχει ἄκρες ἡ γῆ. Πῶς δέν ἔχει; Ἄν πᾶς ἐκεῖ πάνω στό Βόρειο Πόλο, εἶναι μία ἐσχατιά. Εἶναι οἱ Λάπωνες. Καί ἐκεῖ πῆγε τό Εὐαγγέλιο. Καί ὁ Χριστός εἶπε ὅτι καί ἐκεῖ πρέπει νά πάει. Καί στήν Ἀλάσκα νά πάει. Καί στά νησιά τοῦ Εἰρηνικοῦ πρέπει νά πάει. Καί στήν Γῆ τοῦ Πυρός κάτω στήν νότιο Ἀμερική πρέπει νά πάει. Παντοῦ πρέπει νά πάει. Γιατί; Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, ὅλοι κατάγονται ἀπό ἕναν ἄνθρωπο, τόν Ἀδάμ. Νά ὁ ἀληθινός ἀνθρωπισμός! Βλέπετε; Μιλᾶνε γιά ἀνθρωπισμό στήν ἐποχή μας. Ἀλλά αὐτός ὁ ἀνθρωπισμός εἶναι μεροληπτικός. Εἶναι ψεύτικος, εἶναι φιλοσοφικός, εἶναι νόθος, εἶναι σκάρτος. Ὁδηγεῖ σέ πολέμους. Ὁδηγεῖ σέ μονομέρεια, ὁδηγεῖ σέ ἐκμετάλλευση. Ὁ γνήσιος ἀνθρωπισμός πηγάζει μέσα ἀπό τό λόγο τοῦ Θεοῦ. Μέσα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ἐκεῖ εἶναι κατατεθειμένος ὁ γνήσιος ἀνθρωπισμός.
6-2-1983
14η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ!