Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 12/59. Ἡ ἀνθρωπίνη ψυχή. Β'.

†.Το αληθινό πρόσωπο είναι η ψυχή. Δεν είναι αυτό το οποίον έχουμε και αποτελεί τα μάτια τη μύτη και λοιπά. γι' αυτό πολύ ωραία λέγει "ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού" στα ρουθούνια. Που δείχνει ότι πραγματικά το πρόσωπο είναι η ψυχή δέν είναι αυτό το οποίον βλέπομε εξωτερικά. Ἡ ψυχή βέβαια ἐκφράζεται δι’ ὅλου τοῦ σώματος, ἐκφράζεται ἰδιαιτέρως ὅμως μέ αὐτό πού λέμε πρόσωπο. Ὁ Θεός ἐνεφύσησε. Δέν πῆρε δηλαδή ὕλη ὑπάρχουσα. Ἀλλά τότε τί εἶναι ἡ ψυχή; Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης: «ψυχή ἐστιν οὐσία γεννητή, ζῶσα, νοερά, σώματι ὀργανικῷ καὶ αἰσθητικῷ δύναμιν ζωτικήν καί τῶν αἰσθητῶν ἀντιληπτικήν δι’ ἑαυτῆς ἐνιοῦσα ἕως ἂν ἡ δεκτική τούτων συνέστηκε φύσις». (Γρηγορίου Νύσσης ἔργα, Τόμος A΄ «Περί ψυχῆς καί ἀναστάσεως, ὁ λεγόμενος τά Μακρίνια.» Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Ἐκδ. οἶκ. Ἐλευθερίου Μερετάκη.) Θά πάρουμε δυό-τρία σημεῖα ἀπ’ αὐτό πού λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος. Τί εἶναι ἡ ψυχή; Ἡ ψυχή, λέγει, εἶναι μία οὐσία. Δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖο νοεῖται. Παρότι λέγεται νοερά, εἶναι οὐσία. Αὐτή ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς εἶναι γενητῆ. Δηλαδή εἶναι κτιστή. Δέν εἶναι ἄκτιστη. Διότι ἂν ἦταν ἄκτιστη θά ἦταν θεότητα. Καί ὅταν ὁ Θεός ἐνεφύσησε, δέν ἔφυγε κάτι ἀπό τόν ἑαυτό του γιά νά δημιουργηθεῖ ἡ ψυχή. Ἡ ψυχή δέν εἶναι ἕνα κομμάτι τῆς θεότητας. Διότι ἡ κάθε ψυχή πού ἁμαρτάνει, θά ἦταν τότε ἕνα κομμάτι τῆς θεότητας πού θά ἁμάρτανε. Ἄτοπο. Ἡ ψυχή λοιπόν εἶναι κτιστή, εἶναι γενητή δηλαδή καί ἀκόμα εἶναι οὐσία ζῶσα, δηλαδή οὐσία ἡ ὁποία δίδει ζωή. Διότι ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ψυχή τῶν ζώων· ἐκεῖ δηλαδή εἶναι μόνο ζωή. Καί ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία εἶναι νοερά, εἶναι ἰδιαιτέρως κατασκευασμένη καί ταυτοχρόνως δίδει καί τή ζωή στό σῶμα. Γι’ αὐτό λέγει μέ μεγάλη ἀκρίβεια τό ἱερό κείμενο «καί ἔκανε, λέει, τόν ἄνθρωπον εἰς ψυχήν ζῶσαν». Ψυχή ἡ ὁποία θά ἔδιδε τή ζωή στό ἀνθρώπινο σῶμα. Καί ἀκόμα εἶναι νοερά. Δηλαδή σημαίνει ὅτι δέν εἶναι ὑλική. Καί ἀκόμα, εἶναι μέσα σ’ ἕνα σῶμα, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ ὡς ὄργανό της καί ἀποκτᾶ ἀντίληψη τοῦ κόσμου διά τῶν αἰσθήσεων τοῦ σώματος. Αὐτά μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης γιά τήν ψυχή.

Τά μέλη τῆς ψυχῆς.

   Ἴσως θά σᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος μᾶς λέγει ὅτι ἡ ψυχή ἔχει μέλη. Ὅπως τό ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει μέλη. Δηλαδή τά χέρια του, τά πόδια του, τά μάτια του, τ’ αὐτιά του κ.ο.κ..  Ἔτσι ἀκριβῶς, λέγει, καί ἡ ψυχή ἔχει τά μέλη της. Ἀλλά δέν πρόκειται περί μελῶν. Γιατί ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς, ὅπως σᾶς ἔλεγα τήν περασμένη φορά, εἶναι ἁπλή. Δέν εἶναι σύνθετη, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι τό σῶμα πού ἀποτελεῖται ἀπό διαφορετικά στοιχεῖα, καί τά ὁποία δύναται νά ἀναλυθοῦν καί συνεπῶς καί νά διαλυθοῦν. Ἡ ψυχή εἶναι ἁπλή. Πῶς λοιπόν ἀφοῦ εἶναι ἁπλή ἔχει μέλη; Εἶναι μία ἔκφραση γιά νά δείξει τό ἑξῆς. Ἀκοῦστε τί λέγει ὁ ἅγιος Μακάριος: «Ὥσπερ τά μέλη τοῦ σώματος πολλά ὄντα εἷς ἄνθρωπος λέγεται, (παρ’ ὅτι τά μέλη τοῦ σώματος εἶναι πολλά, παρά ταῦτα λέγεται ἕνας ἄνθρωπος) οὕτω καί μέλη τῆς ψυχῆς εἰσι πολλά» (ἔτσι καί τά μέλη τῆς ψυχῆς εἶναι πολλά) «Νοῦς, συνείδησις, θέλημα, λογισμοί κατηγοροῦντες καί ἀπολογούμενοι, ἀλλά ταῦτα πάντα εἰς ἕνα λογισμόν εἰσιν ἀποδεδεμένα καί μέλη ἔστι ψυχή ὁ ἔσω ἄνθρωπος». Δηλαδή μέ ἄλλα λόγια ὅταν λέμε συναίσθημα, ὅταν λέμε νόηση, ὅταν λέμε βούληση, ὅταν λέμε συνείδηση, αὐτά δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τά μέλη τῆς ψυχῆς. Ἀλλά εἶναι ἁπλή ἡ ψυχή. Ὅπως σᾶς ἔλεγα τήν περασμένη φορά εἶναι ὄψεις τῆς μίας ἁπλῆς, ἀσυνθέτου ψυχῆς.

Σχέση ψυχῆς καί σώματος.

   Ἐκεῖνο τό ὁποῖο κάνει πολλή ἐντύπωση καί παρατηροῦμε, εἶναι ὅτι ὑπάρχει μία σχέση ἀνάμεσα στήν ψυχή καί στό σῶμα. Αὐτό τό σημεῖο τῆς σχέσης ψυχῆς καί σώματος εἶναι πάρα πολύ μεγάλο. Ἀρκεῖ νά σᾶς πῶ ὅτι εἶναι ἕνα στοιχεῖο, ἕνα ἀντικείμενο πού τό ἐρευνά καί αὐτή ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη, ἡ Ψυχολογία, ἡ Ἰατρική, γιατί δέν μποροῦμε ποτέ ἔχουμε τό μισό ἄνθρωπο, ἂν θα θέλαμε νά ἔχουμε τό σῶμα του καί πρέπει νά τό θεραπεύσουμε. Ἢ ἀκόμα ἔχουμε τό μισό ἄνθρωπο, ὅταν ἔχουμε μόνο τήν ψυχή του, τήν ὁποία πρέπει νά θεραπεύσουμε. Δέν πρέπει ὁ γιατρός νά βλέπει μόνο τό σῶμα. Οὔτε ὁ ψυχίατρος, ἢ ὁ ψυχολόγος νά βλέπει μόνο τή ψυχή. Ἀλλά θά βλέπει τόν ὅλο ἄνθρωπο. Καί ἐκεῖνο τό ὁποῖο δημιουργεῖ προβλήματα, τά ὁποῖα γίνονται ἀντικείμενο ἔρευνας καί θεραπείας ἀπό τήν Ἰατρική Ἐπιστήμη, εἶναι τά προβλήματα ἀπό τήν σχέση αὐτῶν τῶν δυό, ψυχῆς καί σώματος. Ὅταν ἔχουμε μία ἁρμονική σχέση, ἔχουμε ὑγεία. Ὅταν ἔχουμε μία δυσαρμονική σχέση τότε δέν ἔχουμε ὑγεία. Πολύ ὡραῖα σ’ ἕνα συνέδριο στό Μπόσεϋ τῆς Ἐλβετίας, συνέδριο Ἰατρικῆς τῆς προσωπικότητας, εἶχε εἰπωθεῖ τό ἑξῆς, ὅτι ἡ ἀρρώστια εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό τήν παρουσία ἑνός μικροβίου. Εἶναι μία δυσαρμονία ἀνάμεσα στή ψυχή καί στό σῶμα. Ὅπως καί ἡ ὑγεία εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό τήν ἀπουσία ἑνός μικροβίου. Εἶναι ἡ ἁρμονία ψυχῆς καί σώματος. Ἀκοῦστε ὅμως πῶς τό λέγει αὐτό ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης. Εἶναι πολύ σπουδαῖο. Παρακαλῶ ἐπιμένω νά τό προσέξετε αὐτό, ἂν θέλετε νά ἔχετε πάντοτε μία, ὅπως λέμε, ψυχοσωματική ὑγεία. Πολύ νά τό προσέξετε. Καί ἐπειδή τό σῶμά μας ὑφίσταται τή φθορά του μέσα σ’ αὐτό τόν κόσμο, ἂν ἀρρωσταίνει τό σῶμα, τουλάχιστον, νά εἶναι ἡ παρουσία ἑνός μικροβίου. Ἡ ψυχή νά μήν ἀρρωσταίνει. Νά εἶναι ὑγιής καί νά μή μᾶς δημιουργεῖ προβλήματα. Λοιπόν, λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης: « οὐ γάρ κρατεῖται ἡ ψυχή ὑπό τοῦ σώματος, ἀλλ’ αὐτή κρατεῖ τό σῶμα· οὐδὲ ἐν τῷ σώματί ἐστιν ὡς ἐν ἀγγείῳ ἤ ἀσκῷ ἀλλὰ μᾶλλον τὸ σῶμα ἐν ταύτῃ». (Γρηγορίου Νύσσης ἔργα, Τόμος A΄ «Περί ψυχῆς καί ἀναστάσεως, ὁ λεγόμενος τά Μακρίνια.», Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Ἐκδ.οἶκ.Ἐλευθερίου Μερετάκη.) Δηλαδή κάτι πού ἴσως δέν θά τό εἴχατε φανταστεῖ ποτέ. Λέμε ὅτι ἡ ψυχή περιέχεται στό σῶμα. Ἡ ψυχή δέν περιέχεται στό σῶμα, ἀλλά περιέχει τό σῶμα. Λέμε ὅτι τό σῶμα εἶναι ἕνας ἀσκός, εἶναι ἕνα ἀγγεῖο, ἕνα δοχεῖο στό ὁποῖο ὑπάρχει ἡ ψυχή. Ὄχι. Ἡ ψυχή περιβάλλει τό σῶμα. Καί ὄχι τό σῶμα περιβάλλει τήν ψυχή. Ἡ ψυχή συνέχει τό σῶμα καί ὄχι τό σῶμα συνέχει τήν ψυχή. Συνέχω θά πεῖ κρατῶ. Ἡ ψυχή κρατᾶ τό σῶμα καί ὄχι τό σῶμα τήν ψυχή. Αὐτό εἶναι ἕνα σπουδαῖο σημεῖο. Βλέπει δηλαδή κανείς τήν σημαντική θέση τῆς ψυχῆς στόν ἄνθρωπο.

Ποῦ εἶναι ἡ ψυχή;

   Ἂν ἐρωτήσετε, ποῦ εἶναι ἡ ψυχή; Μήπως εἶναι στό δάκτυλό μου; Μά, ἐάν κόψω τό δάκτυλό μου, δέν παύω ἀπό τοῦ νά ἔχω τήν αὐτοσυνειδησία μου, τό πρόσωπό μου, δηλαδή τό ἐγώ μου, δηλαδή τήν ψυχή μου. Μήπως εἶναι στό πόδι μου, στό χέρι μου, μήπως εἶναι ἐπιτέλους σ’ αὐτή τήν ἴδια τήν καρδιά; Κατά τήν Ἑβραϊκή ψυχολογία λέγεται ὅτι ἡ ψυχή εἶναι στήν καρδιά, εἶναι εἰκόνα, εἶναι ἔκφραση. Ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι κάνω μία μεταμόσχευση καρδιᾶς, τότε θά ἀλλάξω προσωπικότητα; Ἀναμφισβήτητα ὄχι.Ἔχει γίνει μεταμόσχευση καρδιᾶς. Ὁ ἀσθενής ἄλλαξε προσωπικότητα; Ἐπῆρε ἄλλη ψυχή; Ὄχι. Ἄλλο τώρα ὅτι, τό νά λέγω ὅτι ἡ ψυχή εἶναι στήν καρδιά, αὐτό ἀποτελεῖ μία τεχνική, καί μάλιστα γιά τή νοερά προσευχή. Ὅπως κάποτε δεχόμαστε ὅτι ὁ ἠλεκτρισμός ξεκινοῦσε ἀπό τό θετικό πόλο, ἀπό + καί πήγαινε στό -, στό ἀρνητικό. Ἦταν συμβατικό αὐτό. Δέν ἦταν πραγματικό. Κάποτε ἀνακαλύψαμε ὅτι φεύγει ἀπό τό – καί πηγαίνει στό +. Πειραματικά πιά. Τοῦτο δέν εἶχε τίποτα νά ἐμποδίσει, μάλιστα, θά σᾶς τό ἔλεγα, ἔτσι, ἀπό ἰδίαν ἀντίληψη, τά μέν τεχνικά βιβλία εἶχαν τήν καινούρια ἀντίληψη, ὅτι ἐκ τοῦ – στό + πηγαίνουμε, τά δέ κλασικά βιβλία τῆς Φυσικῆς στά Πανεπιστήμια, εἶχαν ἐκ τοῦ + πρός τό -. Σιγά-σιγά βέβαια τώρα ἔχουν ἀλλάξει. Δέν εἶχε ὅμως τίποτα νά ἐμποδίσει στήν μελέτη. Ἔτσι κι ἐδῶ. Τό νά πῶ ὅτι ἡ ψυχή εἶναι στήν καρδιά, γιατί ἔχω ἀναπτύξει μία τεχνική, πού θά μέ βοηθήσει στήν προσευχή ἢ σέ ὅ,τι ἄλλο, ἢ ἐκεῖνο πού λέγει ὁ Κύριος, ἀπό τήν καρδιά φεύγουν πονηροί διαλογισμοί κλπ. κλπ.

Ἀλληλεπίδραση ψυχῆς καί σώματος.

   Ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι ὅτι ὑπάρχει μία σχέση. Καί ἀκόμα μία ἀλληλεπίδραση. Λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος τό ἑξῆς: «Δέχεται μέν τήν ζωήν ἐκ τῆς ψυχῆς τό σῶμα, δέχεται δέ ἀλγηδόνας ἀπό τοῦ σώματος ἡ ψυχή». Νά τό ἀναλύσουμε αὐτό λιγάκι πιό ἁπλά, ἔτσι μέ παραδείγματα. Ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι ἡ ψυχή μου εἶναι δύσθυμη, δηλαδή μέ ἀπασχολεῖ κάτι πού εἶναι καθαρῶς πνευματικό θέμα, ἔχω κάνει μία ἁμαρτία, τότε πέφτω σέ ἀθυμία. Ἡ ἀθυμία αὐτή ἐπηρεάζει τό σῶμά μου. Μπορεῖ νά φθάσω νά ἀρρωστήσω. Θέλετε; Καί νά πεθάνω! Ἀντίστροφα. Ἐάν μέ ταλαιπωρεῖ μία ἀρρώστια στό σῶμα, πονάει τό δόντι μου, πονάει τό κεφάλι μου καί πονάει συνεχῶς. Αὐτό ἐπηρεάζει τήν ψυχή. Καί μέ κάνει δύσθυμο. Πού σημαίνει ὅτι ἕνας παράγοντας ἐπηρεάζει τόν ἄλλο παράγοντα. Ἄ, ὥστε λοιπόν, ἂν ἁμαρτάνω μπορεῖ νά φθάσω νά ἀρρωστήσω; Ναί. Ἐνθυμεῖστε ἐκεῖνο τό στίχο ἀπό τήν Παράκληση «ἀπό τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ τό σῶμα, ἀσθενεῖ μου καί ἡ ψυχή». Μά, οἱ ἁμαρτίες εἶναι στήν ψυχή. Πῶς εἶναι στό σῶμα; Διότι ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀλληλεπίδραση. Σᾶς ξαναλέω ἄλλη μία φορά, ὅτι ἀκούσατε περί ψυχῆς, αὐτό τό σημεῖο νά προσέξουμε, πάρα πολύ. Αὐτή τήν ἀμεσότατη ἐπίδραση ψυχῆς καί σώματος. Φθάσαμε νά λέμε, ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος παρουσιάζει μία ὀκνηρία, ἡ ὀκνηρία εἶναι θέμα τῆς ψυχῆς. Εἶναι δηλαδή ἁμαρτία. Ἡ τεμπελιά εἶναι ὑπόθεση πνευματική. Ἡ ψυχή ἀκηδιᾶ, τεμπελιάζει. Κι ὅμως, ἂν ψάξουμε, κάποτε μποροῦμε νά βροῦμε, ὅτι ἡ αἰτία νά εἶναι αὐτό τό σῶμα. Μπορεῖ νά λείπει κάτι ἀπό τό σῶμα. Νά λείπει χαλκός! Ξέρετε ὅτι ἔχουμε καί χαλκό μέσα μας. Εἶναι πολύ λίγος, εἶναι πολύ μικρός. Ἢ νά λείπει κάτι ἄλλο, καί νά προκαλεῖται μία κατάσταση σωματική τέτοια, πού στό τέλος ὁ ἄνθρωπος νά μήν ἔχει ὄρεξη νά κάνει τίποτα. Καί νά λέμε·βρέ τεμπέλη ἄνθρωπε, δέν κάνεις δουλειά. Καί νά φταίει κάτι πού εἶναι στό σῶμα. Μόνο, προσέξτε, μήν τό πάρετε αὐτό ἀφορμή καί τεμπελιάζετε καμιά φορά καί πεῖτε, «κάτι μοῦ λείπει». Προσοχή στό σημεῖο αὐτό. Γιατί πολλές φορές ἔχουμε τήν πρόφαση γιά νά δικαιολογήσουμε μία ἁμαρτωλή μας κατάσταση, ὅτι κάτι φταίει, γιά τό ὁποῖο ἐμεῖς δέν εἴμεθα ὑπεύθυνοι. Ἂς λάβουμε ὑπ΄ ὄψιν ἰσχυρές βουλήσεις ἀνθρώπων πού κατάφεραν νά ὑπερνικήσουν τέτοιες καταστάσεις. Ξέρετε πόσοι ἄρρωστοι ἄνθρωποι ἐμεγαλούργησαν; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ μέγας ἅγιος Παῦλος, ἦταν ἄρρωστος. Καί εἶχε ὀργώσει τή Μεσόγειο. Καί βέβαια ἐμποδιζόταν ἀπό τήν ἀρρώστια του. Τί εἶχε δέν ξέρουμε. Μᾶς τό λέγει ὁ ἴδιος, ὅτι παρακάλεσε τόν Κύριο μία καί δυό καί τρεῖς φορές νά τόν ἀπαλλάξει ἀπό ἐκεῖνο πού εἶχε. Καί ὁ Κύριος τοῦ λέγει: «ὄχι, δέν σέ ἀπαλλάσσω. Σοῦ εἶναι ἀρκετή ἡ χάρις πού σοῦ ἔχω δώσει. Γιατί ἡ δύναμίς μου τελειοῦται, ὁλοκληροῦται καί φαίνεται καί ἀναδεικνύεται στή δική σου τήν ἀσθένεια. Γιά νά μήν ποῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι ἐσύ ἤσουν σοφός, ὁ ὑγιής, πού κατάφερες, ἀτσάλινος ἄνθρωπος, νά πετύχεις ὅ,τι ἐπέτυχες. Ὄχι. Γιά νά φανῶ ἐγώ. Ἡ χάρις ἡ δική μου». Καί ὁ Παῦλος εἶναι ἄρρωστος. Αὐτό τό παράδειγμα τοῦ Ἀπόστολου Παύλου, νά τό ἔχουμε στά μάτια μας. Πού σημαίνει ὅτι μποροῦμε νά ὑπερνικήσουμε καταστάσεις, ὅπως αὐτές τίς ἀλληλεπιδράσεις ψυχῆς καί σώματος.

Χωρισμός ψυχῆς καί σώματος.

   Ἀλλά, πῶς εἶναι ἑνωμένη ἡ ψυχή μέ τό σῶμα, εἶναι ἕνα μυστήριο. Ὅπως μυστήριο ἀποτελεῖ καί ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Διότι δέν ξέρουμε μέ ποιό τρόπο μπορεῖ νά χωρίζει τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο. Μυστήριο! Στέκεται ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός μπροστά σέ αὐτό τό μυστήριο καί θαυμάζει καί ἀπορεῖ καί θεολογεῖ καί λέγει, πῶς εἶναι δυνατόν αὐτό νά γίνεται; Τό ἀγνοεῖ. Δέν τό γνωρίζει. Εἶναι λοιπόν πραγματικά ἕνα μυστήριο. Ἀλλά ὅμως θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἀπό τόν καιρό πού μπῆκε ἡ ἁμαρτία στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων, τῶν πρωτοπλάστων, μπῆκε καί ὁ θάνατος. Ἔτσι μποροῦμε νά λέμε ὅτι ἔχουμε πιά τό χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Διότι, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή «ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν». Ἀπόκειται στούς ἀνθρώπους μία φορά νά πεθάνουν. Θά πεθάνουμε ὅλοι. Προσέξτε, θά πεθάνουμε ὅλοι. Μηδενός ἑξαιρουμένου. Βέβαια, ἂν θέλετε νά εἶμαι ἀκριβέστερος, δέν θά πεθάνει ἡ γενεά τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, ὅταν θά ἔρθει ὁ Χριστός στόν κόσμο ξανά. Ἐκεῖνοι πού θά ζοῦν τότε. Αὐτοί δέν θά πεθάνουν ἀλλά θά ἀλλαχθοῦν, ὅπως μᾶς λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Θά ἀλλαχθοῦν ἀπό τήν φθορά στήν ἀφθαρσία καί ἀπό τήν θνητότητα στήν ἀθανασία. Ἐφόσον ἀκόμη δέν ἦλθε ὁ Χριστός καί ἐφόσον, κατά κάποιο τρόπο μεγαλώνουμε καί γερνᾶμε, ἀναμφισβήτητα θά πεθάνουμε. Αὐτό μή μᾶς διαφεύγει ποτέ. Τί σημαίνει ὅτι θά πεθάνω; Σημαίνει ὅτι θά χωρισθεῖ ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα. Καί ἡ ψυχή, ποῦ θά βρεθεῖ; Λέμε ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀθάνατη καί τό σῶμα εἶναι θνητό. Δέν εἶναι ἀκριβής ἔκφραση. Ἁπλῶς ὅτι ὁ θάνατος χωρίζει τήν ψυχή ἀπό τό σῶμα. Καί ἐπειδή τό σῶμα εἶναι πολυσύνθετο, ἀναλύεται ἀλλά ἡ ψυχή εἶναι ἁπλή, δέν ἀναλύεται. Κι εἶναι ἀθάνατη. Θά μιλήσω λίγο πιό κάτω γιά τήν ψυχή στό θέμα αὐτό. Ἡ ψυχή πηγαίνει στόν οἰκεῖο της τόπο. Ποιός εἶναι ὁ οἰκεῖος τόπος; Εἶναι ὁ Ἅδης. Ὁ Ἅδης μετά Χριστόν ἔχει δυό διαμερίσματα. Οἱ εὐσεβεῖς ψυχές πηγαίνουν στό διαμέρισμα πού λέγεται παράδεισος. Ὅταν ὁ Χριστός πῆγε στόν Ἅδη ἐπῆρε τίς ψυχές τῶν δικαίων καί τοῦ ληστῆ. Καί τότε μετεβλήθη μέρος τοῦ Ἅδου σέ παράδεισο. Βεβαίως δέν εἶναι ὅπως ὁ ἀρχαῖος παράδεισος μέ δέντρα κλπ.

 Ἡ ψυχή εἶναι ἀθάνατη ὄχι ἀπό τή φύση τῆς ἀλλά γιατί τό θέλει ὁ Θεός.

   Ὅμως σᾶς εἶπα ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀθάνατη. Ἡ ψυχή δέν εἶναι ἀθάνατη. Ἐδῶ προσέξτε τώρα κάτι, πού ἔχει δημιουργηθεῖ μία παρανόηση πολλές φορές. Ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα. Καί ἐφόσον εἶναι κτίσμα δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι ἀθάνατη. Εἶναι θνητή. Κάθε τί πού ἔχει ἀρχή ἔχει καί τέλος. Ἀλλά τί γίνεται ἐδῶ;  Ἡ ψυχή, λέμε, εἶναι ἀθάνατη ὄχι ἀπό τήν φύση τῆς οὐσίας της, ἀλλά γιατί τό θέλει τοῦτο ὁ Θεός, νά εἶναι ἀθάνατη ἡ ψυχή. Δέν εἶναι λοιπόν ἀπό μόνη της, καθαυτή ἡ ψυχή ἀθάνατη. Ἀλλά ὁ Θεός θέλει νά εἶναι ἀθάνατη καί μένει ἀθάνατη. Ἂν ὁ Θεός πεῖ, δέν θέλω ἡ ψυχή νά εἶναι ἀθάνατη, τότε γίνεται θνητή. Δηλαδή ἀκόμη, ἂν θέλετε, ἂν ὁ Θεός πεῖ, ἡ ψυχή θέλω νά γίνει μηδέν, γίνεται, ἐπιστρέφει στό μηδέν. Μόνο ὁ Θεός, σᾶς ἔλεγα, στά κοσμολογικά μας θέματα, μόνον ὁ Θεός ἔχει σχέση μέ τό μηδέν. Τό τραγικό γιά τόν ἄνθρωπο τόν ἁμαρτωλό, ξέρετε ποιό εἶναι; Πόσο θά ηὔχετο, πόσο θά ἐπιθυμοῦσε νά πεθάνει καί νά μήν ξαναυπάρξει! Τό τραγικό εἶναι ὅτι δέν μπορεῖ νά καταργήσει τόν ἑαυτό του. Ἐκεῖνο το κατά τά ἄλλα πολύ ὡραῖο ποίημα τοῦ Ζαχαρία Παπαντωνίου, πού λέγει ὅτι «εἶδα δύσεις καί ἀνατολές ἡλίου, χαιρέτησα τούς ἀγρότες, τούς φτωχούς ἀνθρώπους, δέν μοῦ μένει καμιά ἐλπίδα, οὔτε ζητάω τίποτα, δέν θέλω, θά ἤθελα νά τελειώσω πιά». Φτωχέ Παπαντωνίου! Ὡραῖος ποιητής εἶσαι, ὡραία γράφεις, ἀλλά ὅσο καί νά ἐπιθυμεῖς νά ἐξαφανίσεις τόν ἑαυτό σου δέν μπορεῖς. Αὐτό εἶναι τό δράμα. Τό δράμα τῶν ἁμαρτωλῶν καί τῶν δαιμόνων. Καί οἱ δαίμονες θά ἤθελαν νά γίνουν μηδέν. Γι’ αὐτό πιάνει τό παραμύθι τῶν Χιλιαστῶν πού λέγουν ὅτι οἱ ἁμαρτωλοί θά ἐρωτηθοῦν, λέγει, ἀπό τό Χριστό, ἐάν ἐπιθυμοῦν νά μείνουν στήν ὕπαρξη ἢ ὄχι. Αὐτά εἶναι παραμύθια. Ὁ Χριστός ὅ,τι ἔφερε στήν ὕπαρξη δέν τό γυρίζει στό μηδέν. Γι’ αὐτό καί ταλαιπωρεῖται ὅ,τι ἀπαμακρύνεται τελικά ἀπό τό δημιουργό του. Σᾶς εἶπα, αὐτό εἶναι ἡ καταδίκη τῶν ἀνθρώπων. Τῶν ἁμαρτωλῶν. Ἔτσι, ἀθάνατος εἶναι μόνο ὁ Θεός. Μόνο ὁ Θεός. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «ὁ μόνος (ὁ Θεός ἐννοεῖται) ἔχων ἀθανασίαν». Καί ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων «ἀθάνατος (ἡ ψυχή δηλαδή) διά τόν ἀπαθανατίζοντα Θεόν». Γιατί θέλει ὁ Θεός νά ἀπαθανατίζεται ἡ ψυχή, γι’ αὐτό εἶναι καί ἀθάνατη ἡ ψυχή.

Θεωρίες γιά τό μέλλον τῆς ψυχῆς.

   Ἀλλά τότε, ὅταν ἐπέρχεται ἡ ψυχή, ποῦ πηγαίνει; Αὐτό μᾶς τό λέγει ὁ Χριστός. Μᾶς τό λέγει ἡ Ἀποκάλυψη. Παρά ταῦτα διάφορες θεωρίες, πού μᾶς λέγουν, ὅταν ὁ ἄνθρωπος πεθάνει τί γίνεται. Θά ἤθελα νά τίς ξέρετε. Γιατί κυκλοφοροῦν. Καί νά μπορεῖτε νά τίς ἐλέγξετε. Λέγονται θεωρίες, γιατί κανείς δέν πῆγε καί νά ξαναγυρίσει καί νά ξέρετε περί τίνος πρόκειται. Ξέρουμε μόνο ὅ,τι μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Θεός. Λοιπόν, ἡ πρώτη θεωρία εἶναι ἐκείνη πού δέχεται ὅτι ἡ ψυχή ἀποθνήσκει μαζί μέ τό σῶμα. Εἶναι οἱ λεγόμενοι «θνητοψυχῆται» αὐτοί πού δέχονται ὅτι ἡ ψυχή πεθαίνει. Ὅποτε πέθανε τό σῶμα, πέθανε καί ἡ ψυχή, τελείωσε. Τό τζάκι ἐπί παραδείγματι ἔχει ξύλα. Τά καίει, κάηκαν τά ξύλα, ἔσβησε ἡ φωτιά. Ἂν ἡ φωτιά ὑποτεθεῖ ὅτι εἶναι ἡ ψυχή, καῆκαν τά ξύλα, ἔγιναν στάχτη, ἔσβησε κι ἡ φωτιά. Πέθανε τό σῶμα, πέθανε καί ἡ ψυχή. Αὐτοί εἶναι οἱ θνητοψυχῆτες. Μία ἄλλη θεωρία, δέχεται ὅτι ἡ ψυχή μέν εἶναι ἀθάνατη, ἀλλά πέφτει σ’ ἕνα λήθαργο, σ’ ἕναν ὕπνο. Οἱ ψυχές κοιμοῦνται. Καί αὐτό εἶναι μόλις καί ἀνάγκη νά σᾶς τό πῶ, ὅτι δέν εἶναι σωστό. Οὔτε ἡ πρώτη θεωρία, οὔτε βεβαίως ἡ δεύτερη θεωρία. Ἡ θεωρία ὅτι οἱ ψυχές πέφτουν στόν λήθαργο, δέν εἶναι σωστή, διότι ἡ ψυχή ἔχει μία πλήρη αἴσθηση τοῦ ἑαυτοῦ της. Ὅτι ἡ ψυχή γνωρίζει πιό καλά ἀπό ὅτι γνώριζε ὅταν ἦταν ἐδῶ στόν κόσμο μέ τό σῶμα. Ὅτι ἡ ψυχή ζεῖ. Θά ἀναφέρω μερικά ἐπιχειρήματα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ὅπως θά ξέρετε, ὅταν πρόβαλαν θέμα ψυχῆς οἱ Σαδδουκαῖοι στόν Κύριο, ξέρετε ποιό χωρίο ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ἀπό τήν Γένεση πῆρε; Πῆρε τό ἑξῆς. Ὅταν ὁ Μωυσῆς ἐνεφανίσθη πρό τῆς φλεγόμενης ἀλλά μή κατακαιόμενης βάτου, τότε ἄκουσε τήν φωνή Θεοῦ νά τοῦ λέγει: «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, ὁ Θεός τοῦ Ἰσαάκ καί ὁ Θεός τοῦ Ἰακώβ». (Κατά Μάρκον κεφ. 12, 26) Ὁ Κύριος τώρα, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, παίρνει αὐτό τό ἐπιχείρημα καί λέγει. Ἀφοῦ εἶπε ὁ Θεός στόν Μωυσέα ὅτι εἶμαι ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ καί τοῦ Ἰσαάκ καί τοῦ Ἰακώβ, δέν εἶναι Θεός νεκρῶν, ἀλλά Θεός ζώντων. Πῶς θά ἐλέγετο ὁ Θεός ὅτι εἶναι Θεός τοῦ Ἀβραάμ, ἂν ὁ Ἀβραάμ δέν ὑπάρχει; Πῶς μπορῶ νά λέγομαι ὅτι εἶμαι κάτοχος ἑνός σπιτιοῦ, τό ὁποῖο κάηκε, καταστράφηκε καί δέν ὑπάρχει πιά; Γιά νά λέγει λοιπόν ὁ Θεός ὅτι εἶναι Κύριος καί Θεός τοῦ Ἀβραάμ, πάει νά πεῖ ὅτι ὁ Ἀβραάμ ὑπάρχει. Καί ὁ Ἀβραάμ λοιπόν καί ὁ Ἰσαάκ καί ὁ Ἰακὼβ ὑπάρχουν. Ἕνα ἐπιχείρημα αὐτό. Θυμηθεῖτε ἀκόμη κάτι ἄλλο στή Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ. Ἐνεφανίσθηκε ὁ προφήτης Ἠλίας, ὁ ὁποῖος βεβαίως δέν δοκίμασε θάνατο, ἄλλο θέμα μεγάλο ἐκεῖνο, ὁ πρόδρομος τῆς ἀναστάσεως τῶν σωμάτων, καί ὁ Μωυσῆς, ὁ ὁποῖος Μωυσῆς εἶχε ζήσει 1.500χρόνια πρίν ἀπό τόν Χριστό. Ἐμφανίζεται. Πού δείχνει ὅτι οἱ ψυχές ἔχουν αἴσθηση, δέν εἶναι σέ λήθαργο. (Κατά Μάρκον κεφ. 8, 4) Κι ἀκόμα θά ἤθελα νά σᾶς πῶ τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου. Ἐνθυμεῖστε ἐκεῖνο τό διάλογο; (Κατά Λουκάν κεφ. 16, 20-25) Ὁ πλούσιος της παραβολῆς λέγε: «Σέ παρακαλῶ Ἀβραάμ στεῖλε τό Λάζαρο στόν κόσμο, δηλαδή νά ἀναστηθεῖ, γιατί ἔχω πέντε ἀδέλφια, τά ὁποῖα ἐπιθυμῶ νά μήν ἔλθουν κι αὐτά ἐδῶ καί ταλαιπωροῦνται, ὅπως ἐγώ».  Ὥστε ὑπάρχει διάλογος! Τοῦ λέγει ὁ Ἀβραάμ· «μνήσθητι, τέκνον..» θυμήσου παιδί μου. Ἄ, ὥστε μποροῦσε νά θυμηθεῖ «ὅτι ἐσύ ἀπέβαλες τά ἀγαθά σου εἰς τήν ζωή σου…». Ἄρα λοιπόν οἱ ψυχές ἔχουν πλήρη αἴσθηση καί πλήρη μνήμη. Ἐκεῖνο πού σήμερα δέν τό θυμοῦμαι, διότι τό ὄργανο, ὁ ἐγκέφαλος ἔχει χαλάσει, ἔχει γεράσει, τότε ἡ ψυχή ἀπαλλαγμένη τοῦ ὀργάνου της, πού εἶναι ὁ ἐγκέφαλος, τότε δύναται νά θυμᾶται στό ἀκέραιο τά πάντα. Εἶναι ἡ φοβερή μνήμη! Στόν κόσμο αὐτό μπορεῖς νά ξεχάσεις. Ἐκεῖ δέν μπορεῖς νά ξεχάσεις. Καί θυμηθεῖτε ἀκόμη τό ληστή στόν παράδεισο. Τί τοῦ εἶπε ὁ Κύριος; Μαζί μου θά εἶσαι στόν παράδεισο. Γιά νά τοῦ πεῖ, μαζί μου θά εἶσαι στόν παράδεισο, σημαίνει ὅτι ὁ ληστής οὔτε σέ ὕπνο θά ἔπεφτε, οὔτε θά πέθαινε ἡ ψυχή του.

 Ἡ θεωρία τῆς μετενσάρκωσης.

   Καί ἀκόμη μία θεωρία. Ἡ μετενσάρκωση. Αὐτή ἡ ἀνόητη θεωρία γιά τήν ὁποία σᾶς ἔχω κι ἄλλοτε μιλήσει, ὅτι ἡ ψυχή πηγαίνει ἀπό σῶμα σέ σῶμα γιά νά γίνει καλύτερη κλπ.

 Ἡ ψυχή δέν ἔχει ἁμαρτία πλήν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος.

   Θά ἤθελα ἀκόμη νά σᾶς πῶ ὅτι ἡ ψυχή δέν φέρει καμία ἁμαρτία, ὅταν γεννᾶται ὁ ἄνθρωπος. Πλήν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο τόν τυφλό πού ρώτησαν - γεννήθηκε τυφλός - οἱ μαθητές του Κύριε, ποιός ἁμάρτησε, αὐτός ἢ οἱ γονεῖς του; Κι ὁ Κύριος εἶπε· οὔτε αὐτός οὔτε οἱ γονεῖς του. Πίστευαν τότε οἱ Φαρισαῖοι, ὅτι ἂν ἁμάρταναν οἱ γονεῖς, μποροῦσε τό παιδί νά γεννηθεῖ ὄχι ἁπλῶς τυφλό ἢ κουτσό ἢ ὅ,τι ἄλλο, ἀλλά καί ἁμαρτωλό. Γι’ αὐτό τοῦ εἶπαν στό δικαστήριο, ὅταν τόν κάλεσαν. Τοῦ εἶπαν, ἐσύ ὁλόκληρος εἶσαι σέ ἁμαρτίες, κι ἦρθες σέ μᾶς νά μᾶς διδάξεις; Ἐπειδή γεννήθηκε τυφλός. Ὁ ἄνθρωπος δέν γεννιέται ἁμαρτωλός, πλήν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Κάθε ἁμαρτία ἐπιτελεῖται ἀπό τή δική του τήν προαίρεση. Μόνος του ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτάνει, γιατί θέλει νά ἁμαρτήσει.

Δέν ὑπάρχει γυναικεία ἢ ἀντρική ψυχή.

   Ἀκόμα δέν ὑπάρχει γυναικεία ἢ ἀντρική ψυχή. Καί τοῦ ἀνδρός καί τῆς γυναικός ἡ ψυχή εἶναι μία. Θέλω νά πῶ, δέν ὑπάρχουν διαφορές. Λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων «Ὅμοιαι πᾶσαι οἱ ψυχαὶ εἰσιν. ἀνδρῶν τε καί γυναικῶν». Θά μοῦ πεῖτε, ὑπάρχει ἡ ἀνδρική ψυχολογία καί ἡ γυναικεία ψυχολογία. Λέει ὁ ἅγιος Κύριλλος: «τά γάρ μέλη τοῦ σώματος διακέκριται μόνον». Μόνο τά μέλη τοῦ σώματος διακρίνονται σέ ἄνδρα καί γυναίκα. Ἀλλά «ἐπιδρᾶ ἐπί τῆς ψυχῆς τό σῶμα». Ἀνάλογα μέ τήν κατασκευή του, ἂν εἶναι ἄνδρας ἢ γυναίκα, ἐπιδρᾶ ἐπί τῆς ψυχῆς, γιά νά ἐμφανισθεῖ αὐτό πού λέμε γυναικεία ψυχολογία ἢ ἀνδρική ψυχολογία· ἢ ἐκεῖνο πού λέγει ἕνας νεότερος ψυχολόγος animus καί anima, ψυχός καί ψυχή. Μία θεωρία. Στήν πραγματικότητα ἡ ψυχή εἶναι μία, ἀλλά τά χαρακτηριστικά τοῦ σώματος, τρόπον τινά, χρωματίζουν τήν ψυχή. Καλύτερα, ἀκριβέστερα, τήν συμπεριφορά της. Κατά τά ἄλλα ἡ ψυχή τοῦ ἀνδρός καί τῆς γυναικός εἶναι μία. Σπουδαῖο αὐτό τό σημεῖο.

 Ἡ ψυχή ἔχει ἀνυπολόγιστη ἀξία.

   Ἀκόμα ἡ ψυχή ἔχει τρομακτικά μεγάλη ἀξία. Καί ὁ ὅλος ἄνθρωπος ἔχει πολύ μεγάλη ἀξία. Ὁ Κύριος δέν κάθησε νά ἀποδείξει ἂν ὑπάρχει ἢ δέν ὑπάρχει ψυχή. Μᾶς μίλησε γιά τήν ἀξία της. Εἶπε: «τί γάρ ὠφελήσει ἄνθρωπον, ἐάν τόν κόσμον ὅλον κερδίσῃ καὶ ζημιωθῇ τήν ψυχήν αὐτοῦ;» (Κατά Μάρκον κεφ. 8, 36) «Ἤ τι δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» Τί δείχνει αὐτό; Ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀνεκτίμητη. Ὁλόκληρο τό σύμπαν δέν ζυγίζει σέ βάρος ὅσο ζυγίζει μία ἀνθρώπινη ψυχή. Γι’ αὐτήν τήν ἀνθρώπινη ψυχή, γι’ αὐτό τό ἀνθρώπινο πρόσωπο, ἀκριβέστερα, γι’ αὐτήν τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη ἔγινε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος. Εἶναι τεράστιο θέμα. Καί λέγουν, καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τό λέγει αὐτό, καί οἱ ἄλλοι Πατέρες τό λέγουν, «πῶς σκανδαλίζεις τόν ἄλλον ἄνθρωπο γιά τόν ὁποῖον πέθανε ὁ Χριστός; Πῶς κάνεις τόν ἄλλον ἄνθρωπο νά ἁμαρτάνει, γιά τόν ὁποῖον ἐσταυρώθει ὁ Χριστός;» Ἔχει μεγάλη λοιπόν ἀξία ἡ ἀνθρώπινη ψυχή. Ὥστε ἔχουμε μεγάλη ἀξία! Ἔχουμε ἕνα θησαυρό. Ὅταν βγάζουμε ἀπό ἕνα ὀρυχεῖο διαμάντια, ἔχουν ἀξία. Ἔχουν πολύ μεγάλη ἀξία τά διαμάντια. Ἀλλά μόνο τότε θά μπορέσουν νά λάμψουν, ὅταν αὐτά τά διαμάντια τά λειάνουμε, τούς κάνουμε ἕδρες καί ἔτσι να μποροῦν νά ἀκτινοβολήσουν τό φῶς καί νά ἀναλύσουν τό φῶς στά χρώματα τῆς ἴριδος. Μέ ἄλλα λόγια ἡ ψυχή εἶναι ἕνας θησαυρός. Εἶναι ἕνα διαμάντι. Πρέπει ὅμως νά καλλιεργηθεῖ. Χρειάζεται ἡ ἀγωγή τῆς ψυχῆς. Γι’ αὐτό τό λόγο πρέπει τό πᾶν νά κάνουμε γιά νά ἔχουμε καλή ἀγωγή τῆς ψυχῆς.

 Ἡ ἀγωγή τῆς ψυχῆς.

   Καί ποιά εἶναι ἡ ἀγωγή τῆς ψυχῆς; Εἶναι οἱ ἀρετές. Εἶναι ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα, ἡ ἀγάπη. Εἶναι ὅλος ὁ εὐαγγελικός νόμος πού κάνει τήν ψυχή ὡραία. Τήν κάνει χαριτωμένη. Τί θά πεῖ χαριτωμένη; Ἔχει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔλεγε ὁ Μαίνανδρος: «Τί χαριτωμένος πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὅταν εἶναι ἄνθρωπος». Ποῦ; Σέ τί; Ὅταν ἡ ψυχή του ἔχει γίνει ὡραία, ἔχει καλλιεργηθεῖ. Αὐτό πού λέμε ψυχαγωγία, δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ἡ ἀγωγή τῆς ψυχῆς. Τώρα, ποῦ ξέπεσε τό πρᾶγμα; Νά καταστρέφουμε, νά τσαλαβουτοῦμε, νά ποδοπατοῦμε τήν ψυχή μας, μέ αὐτό πού λέμε σήμερα ψυχαγωγία. Κάθε ἄλλο παρά εἶναι ὅ,τι λέγει τό ὄνομά της· ψυχαγωγία. Λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «ψυχῆς οὐδέν οἰκειότερον». Δέν εἶναι τίποτα πιό κοντινό σου ἀπό τήν ψυχή σου. «Πόθεν οὖν δυνήσομεν μαθεῖν ὅτι ψυχήν ἔχεις ἀνθρώπου». Ἀπό ποῦ μπορῶ νά μάθω ὅτι ἔχεις ἀνθρώπινη ψυχή; «Ὅταν λακτίζῃς ὡς οἱ ὄνοι». Ὅταν κλωτσᾶς σάν τά γαϊδούρια. «Ὅταν μνησικακῇς ὡς αἱ κάμηλοι.» Ὅταν μνησικακεῖς σάν τίς καμῆλες. «Ὅταν δάκνῃς ὡς αἳ ἄρκτοι.» Ὅταν δαγκώνεις σάν τίς ἀρκοῦδες. «Ὅταν ἁρπάζῃς ὡς οἱ λύκοι.» «Ὅταν κλέπτῃς ὡς οἱ ἀλώπεκες.» « Ὅταν δολερὸς ᾖ ὡς οἱ ὄφεις.» Ὅταν εἶσαι πονηρός καί δόλιος σάν τά φίδια. «Ὅταν ἀναισχυντῇς ὡς ὁ κύων.» Ὅταν μένεις ἀναίσχυντος, ξεδιάντροπος, σάν τό σκυλί. Ἀπό ποῦ θά γνωρίσω ὅτι εἶσαι ἄνθρωπος; Ὅτι τρῶς καί πίνεις καί κοιμᾶσαι; Τό κάνουν καί τά ζῶα, λέγει στή συνέχεια ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Ἀπό τί; Ἀπό τό μεγαλεῖο τῶν ἀρετῶν! Αὐτή τή ψυχή πού μᾶς ἔδωσε ὁ δημιουργός μας, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὀφείλουμε νά τήν στιλβώσουμε. Ὀφείλουμε νά τήν γυαλίσουμε, νά τήν καθαρίσουμε, νά τήν περιποιηθοῦμε, νά τήν αὐξήσουμε σέ ἀρετές. Νά τήν πλουτίσουμε. Ἂν τό θέλετε, μόνο αὐτή τή στολισμένη ψυχή θά πάρουμε μαζί μας! Ἀπό ὅ,τι μᾶς περιβάλλει στόν παρόντα κόσμο τίποτα δέν θά πάρουμε. Τίποτα. Οὔτε πλούτη, οὔτε τέχνες, οὔτε ἀγάπες τῶν ἀνθρώπων, οὔτε ἀξιώματα. Δέν θά πάρουμε τίποτα. Παρά μόνο αὐτή τήν ψυχή. Αὐτή τήν οἰκεία ψυχή, τήν δική μας τήν ψυχή, τήν ὁποία θά ἔχουμε καλλιεργήσει, ὅπως ὁ Χριστός θέλει. Ἂν ρωτήσετε, τί εἶναι τό Εὐαγγέλιο; Ἂν ρωτήσετε τί εἶναι ὁ Χριστιανισμός, θά σᾶς ἀπαντοῦσα: Εἶναι τό ἐγχειρίδιο ἐκεῖνο πού μᾶς λέγει πῶς νά φτιάξουμε τήν ψυχή μας. Πῶς νά κάνουμε πολύ ὡραία τήν ψυχή μας. Καί πὼς μποροῦμε νά τήν παρουσιάσουμε στό δημιουργό της, ὅπως Ἐκεῖνος θά ἤθελε πραγματικά νά εἶναι. Γι’ αὐτό καί ἐμφανίζεται ἡ ψυχή ὡς νύμφη. Καί ὁ Χριστός ὡς νυμφίος. Καί τελειώνει πολύ ὡραῖα τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως μ’ αὐτό τό διάλογο. Λέγει ἡ νύμφη, ἡ ψυχή καί ἡ ἐκκλησία. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού μένει στήν ψυχή. Καί πού μένει στήν ἐκκλησία: «ἔρχου Κύριε Ἰησοῦ» (ἔλα Κύριε Ἰησοῦ, σύ πού εἶσαι ὁ νυμφίος μου). Καί τότε λέγει Κύριος, ὁ νυμφίος: «Ναι, ἔρχομαι ταχύ.» Ναι, ἔρχομαι γρήγορα. Καί τότε ἡ ἐκκλησία ἀπαντᾶ: «Ἀμήν». Καί μέ αὐτό τό «ἀμήν» τελειώνουμε κι ἐμεῖς. Εὔχομαι νά σᾶς εὐλογεῖ ὁ Θεός!

24 - 4 - 1983

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 11/59. Ἡ ἀνθρωπίνη ψυχή. Α'.

†.Εἴδαμε τό θέμα τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Τώρα πρέπει νά δοῦμε καί τή δημιουργία τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Λέγει τό ἱερό κείμενο:

«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς καί ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν». (Γένεσις κεφ.2, 7)

Καί ἔπλασε, λέει, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ ἔλαβε χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί φύσηξε στό πρόσωπο αὐτοῦ, στούς μυκτῆρας, στά ρουθούνια, καί ἐφύσηξεν πνοή ζωῆς. Καί ἔγινε ὁ ἄνθρωπος ζωντανή ψυχή.

Βλέπουμε ὅτι στήν περίπτωση τῆς κατασκευῆς τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὁ Θεός παίρνει τά ὑλικά στοιχεῖα ἀπό τήν δημιουργία του. Δηλαδή

ἀπ’ αὐτά πού ὑπάρχουν. Δηλαδή ἐκ τῶν ὄντων.

Ἡ δημιουργία τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.

   Ἀντιθέτως γιά τήν ψυχή δέν παίρνει κανένα ὑλικό στοιχεῖο ἀλλά σημειώνει μία πράξη. Ἐμφυσᾶ. Ἐνεφύσησεν, λέγει. Αὐτό σημαίνει ὅτι γιά τήν ψυχή κάνει ἰδιαίτερη δημιουργική πράξη. Ἐξάλλου ἐκεῖνο τό «ἔπλασεν ὁ Θεός», ἀναφέρεται στόν ἄνθρωπο. «Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον». Δέν λέγει, ἔπλασε ὁ Θεός τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ἔπλασε τόν ἄνθρωπο. Καί συνεπῶς τόσο τό σῶμα ὅσο καί ἡ ψυχή εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα. Ὄχι ὅμως ἀπό ὑπάρχουσα ὕλη! Ἔχει πάρα πολλή σημασία. Πολλοί νομίζουν, ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κάτι πού, βεβαίως εἶναι πνευματικό, εἶναι ἄυλο, ἀλλά ὅτι δέν εἶναι κτίσμα. Ὅπως καί οἱ ἄγγελοι εἶναι πνεύματα ἀλλά εἶναι κτίσματα. Λέγει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή «ὁ ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα». (Ψαλμός 103, 4)

Αὐτός πού κάνει τούς ἀγγέλους του πνεύματα. Εἴδατε τί ρῆμα βάζει; Ὁ ποιῶν. Αὐτός πού κάμνει. Τό ρῆμα «ποιῶ» θά πεῖ κατασκευάζω. Θά πεῖ ὄχι γεννῶ. Καί δέν εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ οἱ ἄγγελοι καί συνεπῶς οὔτε καί ἡ ψυχή εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Τό θέμα εἶναι ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα. Εἶναι πλάσμα καί ἡ ψυχή. Ξαναϋπογραμμίζω, ὄχι ὅμως ἀπό ὑπάρχουσα ὕλη. Δηλαδή δέν ἔχει καμία σχέση μέ τόν ὑλικό κόσμο. Ἀπό τόν ὁποῖο ὑλικό κόσμο ἔγινε τό ἀνθρώπινο σῶμα. Τοῦτο διότι θεωρεῖται ἀπό τούς ὑλιστές, ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή εἶναι ἀποτέλεσμα μίας μορφῆς τῆς ὕλης. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι καί ἡ ἐνέργεια. Τί εἶναι ἡ ἐνέργεια; Εἶναι μία μορφή τῆς ὕλης. Λέγουν λοιπόν ὅτι ἡ ψυχή καί ἡ συνείδηση εἶναι μία μορφή ὕλης, δηλαδή εἶναι ἐνέργεια καί τίποτα ἄλλο. Ἐδῶ μᾶς λέγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι οὔτε μορφή ὕλης, οὔτε ἐνέργεια ἡ ἀνθρώπινη ψυχή.

Ἡ θέση τοῦ πνευματισμοῦ γιά τήν ψυχή.

   Ὁ πνευματισμός καί τά μέντιουμ στά ὁποῖα πηγαίνουν οἱ ἄνθρωποι νά ρωτήσουν τά λεγόμενα πνεύματα (τούς δαίμονες) περί τοῦ πρακτέου, περί τοῦ μέλλοντος κ.ο.κ. εἶναι δαιμονισμός. Τούς δαίμονες ἐρωτοῦν ἐκεῖνοι πού πηγαίνουν στά μέντιουμ. Προσέξτε με: κατά κανόνα. Μηδεμιᾶς ἐξαιρέσεως. Κατά κανόνα. Οὐδέποτε ὁ Θεός θά κατέβαινε στό ἐπίπεδο αὐτό, νά πηγαίνουμε στά μαντεῖα καί νά ἐρωτοῦμε τό Θεό. Ποιό Θεό; Ὁ Θεός ἐκεῖ κατεβαίνει; Στό μαντεῖο, στό ἐπίπεδο τοῦ μαντείου κατεβαίνει; Ὁ Θεός νά φυλάξει. Οἱ δαίμονες ὑπηρετοῦν τά μαντεῖα. Καί ὅταν πηγαίνουμε ἐκεῖ νά ρωτήσουμε τά μέντιουμ περί διαφόρων θεμάτων καί πραγμάτων, τούς δαίμονες, ρωτοῦμε. Ὁ πνευματισμός εἶναι μία θρησκεία. Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι ἐκμεταλλεύονται καί στοιχεῖα τῆς πίστεώς μας, τήν ὁποία βεβαίως πίστη δέ δέχονται. Τό Χριστιανισμό, στήν πραγματικότητα ἀπορρίπτουν. Καί ἑρμηνεύουν τά πράγματα, ὅπως αὐτοί κρίνουν. Ἐπί παραδείγματι, μιλᾶνε γιά τόν ἅγιο Νεκτάριο, ὅτι τόν ἐπικαλέστηκαν, εἶχα διαβάσει ἕνα ἔντυπό τους καί στήν αἴθουσα πού τόν ἐπικαλέστηκαν, παρουσιάστηκαν, λένε, σπινθῆρες. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἐκεῖνο τό πείραμα τῆς Φυσικῆς, τό πείραμα τοῦ Χέρζ, ὁ ὁποῖος παρήγαγε ὑψίσυχνα ρεύματα μέ μία μηχανή καί στά ἀντικείμενα μέσα τοῦ δωματίου, παρουσιάστηκαν σπινθῆρες. Γιατί ἔγινε μεταφορά τῆς ἐνέργειας. Ἐξάλλου πάνω σ’ αὐτό τό φαινόμενο, σ’ αὐτό τό πείραμα δηλαδή στηρίζονται οἱ τηλεπικοινωνίες. Τό ραδιόφωνο, ὁ ἀσύρματος κτλ. γενικά οἱ ἀσύρματες ἐπικοινωνίες. Ἔτσι περίπου τοποθετοῦν καί τήν παρουσία τοῦ ἁγίου Νεκταρίου μέσα στήν σύναξή τους. Καί τό θεώρησαν μεγάλη εὐλογία, λέγουν, τό ὅτι μέ τήν μορφή σπινθήρων ἐμφανίστηκε ὁ ἅγιος Νεκτάριος μέσα στήν συνεδρίασή τους τήν πνευματιστική. Αὐτά εἶναι καθαρά-καθαρά δαιμονικά καμώματα.

Ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα, δέν εἶναι ὕλη.

Ἡ ψυχή δέν εἶναι ἐνέργεια γιά νά παρουσιάζει σπινθηρισμούς, ὅπως θά παρουσίαζε ἡ ἠλεκτρική ἐνέργεια ἐπάνω στά μεταλλικά ἀντικείμενα, ὅταν ἔχουμε ἕνα θυελλώδη καιρό καί εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα ἠλεκτρικῶς φορτισμένη, κεκορεσμένων σέ φορτισμό ἠλεκτρισμοῦ, βλέπετε νά ἠλεκτρίζουν τά ἀντικείμενα κτλ.. Τέτοια πράγματα δέν ὑπάρχουν ἐδῶ. Γι’ αὐτό ἐπιμένω σ’ αὐτό τό σημεῖο, νά μήν παρασυρθεῖτε ποτέ, διότι ἡ ψυχή, λέω γιά πέμπτη φορά, δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ὕλη. Μόνο τό σῶμα ἔχει σχέση μέ τήν ὕλη. Τό πνεῦμα, ἡ ψυχή, δέν ἔχει καμία σχέση. Ἐξάλλου αὐτό τό ρῆμα «ἐνεφύσησε» θέλει νά δείξει, ὅπως λέγει ὁ Θεοδώρητος, «τῆς ψυχῆς τήν φύσιν», θέλει νά δείξει τήν φύση τῆς ψυχῆς. 

Ὅτι εἶναι κάτι ἄλλο. Ἂν ρωτήσετε, ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς; Θά ἀπαντούσαμε. Ἔχουμε ἀναλύσει ποιά εἶναι ἡ οὐσία τοῦ σώματος; Εἶναι γνωστό ὅτι τήν ὕλη τήν ἀγνοοῦμε. Δέν γνωρίζουμε τί πρᾶγμα εἶναι ἡ ὕλη. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος τήν ἀγνοεῖ, ὄχι τήν ἀγνοοῦμε ἐμεῖς οἱ παρόντες. Οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἐπιστήμονες ἀγνοοῦν τί πράγμα εἶναι ἡ ὕλη. Κι ὅταν λέμε ἄτομο ὕλης κι ὅταν ἀκόμη μιλᾶμε γιά τά ὑποατομικά στοιχεῖα, δηλαδή αὐτά πού συνιστοῦν τό ἄτομο τῆς ὕλης, τό πρωτόνιο ἢ τό ἠλεκτρόνιο, παίρνω αὐτά τά θεμελιώδη, ἑνός ἀτομικοῦ στοιχείου. Ὅταν λέμε πρωτόνιο, δέν ξέρουμε τί πράγμα εἶναι. Ὅταν λέμε ἠλεκτρόνιο δέν ξέρουμε τί πρᾶγμα εἶναι. Δηλαδή ἡ φύση, τόσο τῆς ὕλης ὅσο καί τῆς ἐνέργειας, μᾶς εἶναι ἄγνωστα πράγματα. Ἡ φύση, ἡ οὐσία τῆς ὕλης, ὄχι ἡ συμπεριφορά. 

Ἡ συμπεριφορά εἶναι εὔκολο πρᾶγμα, τό βλέπουμε. Μάλιστα τά φαινόμενα, πού ἔχουμε στή φύση μας, τά φαινόμενα ὀφείλονται στή συμπεριφορά τῆς ὕλης. Ἀλλά ἡ οὐσία, ἡ ὑφή τῆς ὕλης μας εἶναι ἄγνωστα. Δέν ξέρουμε τί πρᾶγμα εἶναι. Καί ἴσως, τό καί πιθανότατο, ὁ ἄνθρωπος οὐδέποτε θά γνωρίσει τήν ὑφή, τήν οὐσία τῆς ὕλης. Ποτέ.

Ἐάν λοιπόν ἐκεῖνο τό ὁποῖο μποροῦμε νά τό χρησιμοποιήσουμε σάν ἀντικείμενο ἔρευνας τῆς ὕλης τό ἀγνοοῦμε, πόσο περισσότερο θά μπορούσαμε νά ξέρουμε ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς, τοῦ πνεύματος. Τί εἶναι πνεῦμα; Δέν ξέρουμε. Τί εἶναι ὕλη; Δέν ξέρουμε. Ἂν κάποιος σᾶς πεῖ ὅτι ξέρουμε τί εἶναι ὕλη, εἶναι ἀφελής. Καί πολύ παραπάνω ἂν ἰσχυριζόταν ὅτι μποροῦμε νά ξέρουμε καί τί εἶναι πνεῦμα.

Οἱ ὅροι ψυχή καί πνεῦμα.

   Στήν Ἁγία Γραφή πολλές φορές, ἔχουμε τούς ὅρους «ψυχή» καί «πνεῦμα» ἐναλλασσόμενους. Εἶναι ἀδιάφορο. Δηλαδή ἄλλοτε μέν χρησιμοποιεῖται ἡ λέξη, ὁ ὅρος «ψυχή», ἄλλοτε ὁ ὅρος «πνεῦμα». Ἡ λέξη πνεῦμα, εἶναι πολυσήμαντη. Σημειώσατε ὅτι πνεῦμα σημαίνει καί ἄνεμος. «Τό πνεῦμα, λέγει ὁ Κύριος, ὅπου θέλει πνεῖ, καί τήν φωνήν αὐτοῦ ἀκούεις καί οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται». (Κατά Ἰωάννην κεφ.3,8)

Δηλαδή τό πνεῦμα, ὁ ἄνεμος, ὅπου θέλει φυσάει. Τήν φωνή του κατανοοῦμε διά τῆς μετακίνησης τῶν δέντρων. Ὁ Σωκράτης στά ἀπομνημονεύματα τοῦ Ξενοφῶντος λέει, παίρνουμε ἀντίληψη τοῦ ἀνέμου ἀπό τήν κίνηση τῶν ἀντικειμένων, τῶν δέντρων κτλ.. Ὁ ἄνεμος φυσάει, ὅπου θέλει. Τήν φορά του, τήν κατεύθυνσή του, τήν καταλαβαίνεις, λέει ὁ Κύριος. Ἀλλά ἀπό ποῦ ξεκίνησε νά φυσᾶ καί ποῦ θά τελειώσει νά φυσάει, δέν τό γνωρίζεις. Ἐδῶ ποιά ἔννοια λοιπόν, ἔχει τό πνεῦμα; Ἔχει τήν ἔννοια τοῦ ἀνέμου. Ἔχουμε μετά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἔχουμε καί τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Ἀλλά καί πλῆθος ἄλλες ἔννοιες πού δέν εἶναι τῆς ὥρας νά τίς ποῦμε. Ὁμοίως καί ἡ λέξη ψυχή. Εἶναι πολυσήμαντη. Πολλές φορές σημαίνει ἠθική ὑπόσταση. Ἄλλοτε σημαίνει αὐτό πού σας εἶπα, πνεῦμα. Ἄλλοτε σημαίνει ζωή. Ὅταν λέμε ἐπί παραδείγματι τό λουλούδι ἔχει ψυχή, σημαίνει ἔχει ζωή. Τό καημένο τό μερμηγκάκι, γιατί τό σκοτώνεις, ἔχει ψυχή. Δηλαδή ἔχει ζωή. Ὥστε εἶναι μία πολυσήμαντη λέξη καί τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή.

Ἐδῶ ὅταν μιλᾶμε γιά τό ἀνθρώπινο πνεῦμα καί γιά τήν ἀνθρώπινη ψυχή, ἂν θά τά λέγαμε, ἄλλοτε ἔτσι, ἄλλοτε ἔτσι, δέν ἔχει σημασία. Νά σᾶς πάρω σάν παράδειγμα δυό χωρία ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Λέγει ὁ Κύριος «μή φοβηθῆτε ἀπό τῶν ἀποκτεννόντων τό σῶμα, τήν δέ ψυχήν μή δυναμένων ἀποκτεῖναι». (Κατά Ματθαῖον κεφ. 10, 28)

Μή φοβηθεῖτε ἀπό ἐκείνους πού σᾶς σκοτώνουν τό σῶμα. Σᾶς γδέρνουν, σᾶς…κτλ., ἀλλά μή δυνάμενοι νά σκοτώσουν τήν ψυχή. Βλέπετε; Ψυχή λοιπόν τί εἶναι ἐδῶ; Εἶναι τό ἄλλο στοιχεῖο τῆς ὑπάρξεώς μας. Αὐτό πού λέμε πνεῦμα. Ἕνα ἄλλο. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος λέγει: «τό μέν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δέ σάρξ ἀσθενής». (Κατά Μάρκον κεφ. 14, 38)

Τί ἐννοεῖ πνεῦμα ἐδῶ; Ἐννοεῖ πάλι τήν ψυχή. Βλέπετε λοιπόν, ἀδιαφόρως χρησιμοποιοῦνται οἱ δυό αὐτές λέξεις, οἱ δυό ὅροι.

Ἡ ἔκφραση στό ἱερό κείμενο, λέγει «ψυχή ζῶσα». Ἴσως νά μοιάζει ὅτι εἶναι πλεοναστική. Διότι ἡ ψυχή, ἐάν μάλιστα ἔχει τήν ἔννοια τῆς ζωῆς, πού λέγαμε καί προηγουμένως, τότε ἡ ψυχή εἶναι ζωή. Σάν νά ἔλεγα, λοιπόν, ζωή πού ζεῖ. Μά ἡ ζωή ζεῖ. Καί δέν θά μποροῦσε νά ἐννοηθεῖ ὅτι ἡ ψυχή δέν θά μποροῦσε νά ζεῖ. Εἶναι λοιπόν ἕνας πλεονασμός, θά λέγαμε, ἐκ πρώτης ὄψεως. Ψυχή ζῶσα. Δέν εἶναι ὅμως. Διότι στά ζῶα καί στά φυτά ἀκόμα ἔχουμε αὐτή τήν ψυχή μέ τήν ἔννοια τῆς ζωῆς. Ἀλλά γιά τόν ἄνθρωπο σημαίνει ὅτι τό πνεῦμα ταυτοχρόνως εἶναι καί ζωή. Δηλαδή δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ζωή μου, ἀλλά εἶναι τό πνεῦμα τό ὁποῖο δίνει ζωή σέ μένα. Γιατί μποροῦσα νά ἔχω δυό πράγματα. Νά ἔχω τό πνεῦμα καί τή ζωή. Ἐκείνη πού ἔχουν τά ζῶα. Διότι καί ἐγὼ κινοῦμαι ὅπως κινοῦνται τά ζῶα. Τρέφομαι, ὅπως τρέφονται. Κοιμοῦμαι, ὅπως κοιμοῦνται. Ἀποθνήσκουν, ὅπως ἀποθνήσκω κ.ο.κ.. Δηλαδή ὑπάρχουν κοινά στοιχεῖα. Ἡ ζωή γιά νά ὑπάρξει, γιά νά συντηρηθεῖ, θέλει προϋποθέσεις, θέλει ὁρισμένη θερμοκρασία. Ἅμα τήν ὑπερβῶ πρός τά πάνω ἢ πρός τά κάτω δέν μπορῶ νά ζήσω. Ἂν ἡ θερμοκρασία ἀνέβει 60, 70, 80, 90ο δέν μπορῶ νά ζήσω. Θά πεθάνω. Ὅταν ἡ θερμοκρασία κατέβει 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80ο κάτω τοῦ μηδενός, δέν μπορῶ νά ζήσω. Θά πεθάνω. Τό ἴδιο πρᾶγμα θά συμβεῖ καί μ’ ἕνα ζῶο. Ἀλλά αὐτό πού ἔχω ἀνάγκη γιά νά ζήσω δέν εἶναι κάτι ξεχωριστό ἀπό τό πνεῦμα μου. Εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Ὅταν, λοιπόν, λέγει «εἰς ψυχήν ζῶσαν» θά πεῖ, ψυχή, δηλαδή πνεῦμα, τό ὁποῖο πνεῦμα ταυτοχρόνως δίδει καί τή ζωή στά μέλη μου, στό σῶμα μου. Καί τό ὁποῖο πνεῦμα δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ψυχή τῶν ζώων. Δηλαδή μέ τήν ζωή τῶν ζώων. Δέν ἔχει σχέση. Ἐκεῖ εἶναι μόνο ζωή. Ἐδῶ εἶναι τό πνεῦμα πού περιέχει καί τή ζωή. Δέν εἶναι δυό πράγματα, λοιπόν, εἶναι ἕνα πρᾶγμα.

Πῶς γίνεται ἡ ψυχή;

   Καί τόν μέν Ἀδάμ ὁ Θεός τόν ἔκανε ἔτσι. Πῶς; Ἐπῆρε, λέγει, μέ τά χέρια του ὁ Θεός χῶμα, ἔκανε τήν ἀνθρώπινη κατασκευή, δηλαδή ἐπῆρε ὑλικά, ἔκανε τήν ἀνθρώπινη κατασκευή, ἐφύσηξε. Δηλαδή δέν πῆρε ὑλικά καί ἔδωσε τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Καί ἔγινε ὁ Ἀδάμ. Ὁ πρωτόπλαστος. Ἐγὼ πῶς ἔγινα; Ἐφύσηξε στήν δική μου κατασκευή ὁ Θεός γιά νά γίνει ἡ ψυχή μου; ἐγὼ ἤμουν μέσα στήν μητέρα μου καί στόν πατέρα μου. Ἦλθε ὁ Θεός καί ἐκεῖ μέ δημιούργησε φυσώντας πάλι; Μέ ἄλλα λόγια, πῶς δημιουργεῖται μετά μία ψυχή; Κοιτάξτε πόσες ψυχές ἔχουμε. Ἑκατομμύρια ψυχές ἔχουμε. Ἂν θέλετε, δισεκατομμύρια ψυχές ἔχουν περάσει πάνω ἀπό τόν πλανήτη μας. Ὅλες αὐτές οἱ ψυχές πῶς ἔγιναν; Καί τό μέν ἀνθρώπινο σῶμα, τό καταλαβαίνουμε πῶς γίνεται. Ξέρουμε, πῶς γίνεται. Ὅπως καί στά ζῶα. Ὅπως καί στά φυτά. Ἔχουμε τόν σπόρο. Κι ἔχοντας τόν σπόρο ἔχουμε τό καινούριο φυτό. Ἢ τό καινούριο ζῶο. Ἔχω τό αὐγό κι ἔχω τήν καινούρια κότα. Ἔτσι, λοιπόν, ὑπάρχει ὁ σπόρος, τό σπέρμα. Σέ ὅλα τά ζωντανά πράγματα. Καί μέ τόν τρόπο αὐτόν ἔχουμε τόν πολλαπλασιασμό. Ἡ ψυχή; Πῶς πολλαπλασιάζεται ἡ ψυχή; Πολλαπλασιάζεται; Πῶς γίνεται ἡ ψυχή; Πάνω στό ἐρώτημα αὐτό, ἔχουν διατυπωθεῖ διάφορες θεωρίες, διότι στό βάθος ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο τό θέμα καί εἶναι εὔλογη ἡ ἀπορία.

Ἡ θεωρία τῆς ἀπόρροιας.

   Ὑπάρχει ἡ θεωρία τῆς ἀπόρροιας. Αὐτό πού ἀπορρέει, φεύγει ἀπό κάπου. Δηλαδή γιά νά καταλάβετε, παίρνω μία κηρήθρα, ἡ ὁποία εἶναι γεμάτη ἀπό μέλι, τό παράδειγμα δέν εἶναι δικό μου, τό παράδειγμα εἶναι πανάρχαιο. Παίρνω τήν κηρήθρα, καί τήν βλέπετε νά ἔχει μία αὐτοτέλεια. Τήν ζουλῶ τήν κηρήθρα καί ἀρχίζει νά ρέει τό μέλι. Τό μέλι, λέμε, ρέει ἢ ἀπορρέει. Ἐκεῖνο πού ἔχω μέσα στό πιάτο μου, εἶναι ἡ ἀπόρροια ἐκείνου τοῦ πράγματος πού ζούληξα. Τῆς κηρήθρας. Σημαίνει λοιπόν, ἀπό ἕνα πρᾶγμα, μ’ ἕνα ζούληγμα ἔχω κάτι ἄλλο. Μήπως, λοιπόν, ὅταν ὁ Θεός ἐνεφύσησε, φύσηξε στό πρόσωπο τό ἀνθρώπου, ὁ Θεός ἔβγαλε κάτι ἀπό μέσα του καί τό ἔδωσε στόν ἄνθρωπο; Ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀπόρροια τοῦ Θεοῦ, ὅπως τό μέλι ἀπόρροια τῆς κηρήθρας, τότε θά πρέπει ἡ ψυχή μου νά εἶναι ἕνα κομματάκι τῆς θεότητας. Διότι καί ὁ Θεός λέγεται πνεῦμα καί ἐγὼ λέγομαι πνεῦμα. Μήπως λοιπόν εἶναι αὐτό; Ἀλλά τότε θά ἔπρεπε, ὁ Θεός νά κατακερματίζεται. Δηλαδή νά παίρνουμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ὅσο περισσότεροι γινόμεθα, νά παίρνουμε κομματάκια - κομματάκια ἀπό τήν θεότητα. Ἀλλά τό πνεῦμα δέν κατακερματίζεται. Δέν κομματιάζεται. Δέν εἶναι δυνατόν αὐτό τό πρᾶγμα. Κι ὕστερα κάτι ἄλλο. Ἂν ἐγὼ ἁμαρτάνω, τότε θά ἁμάρτανε τί; Ἕνα κομματάκι τῆς θεότητας. Μά ἡ θεότητα δέν ἁμαρτάνει ποτέ. Εἶναι ἄτρεπτος. Χωρίς τροπή. Δηλαδή χωρίς ἀλλαγή. Δέν μεταβάλλεται ἡ θεία οὐσία. Ἂν λοιπόν δεχθῶ ὅτι τό φύσημα ἦταν κάτι πού ἔφυγε ἀπό τόν Θεό, οὐσία δηλαδή καί ἦλθε σέ μένα τόν ἄνθρωπο, τότε θά πεῖ ὅτι ἔχω ψυχές, δημιουργία ψυχῶν ἐξ ἀπορροίας, δηλαδή ἀπό τήν ἀπόρροια. Αὐτό διδάσκει ὁ Πανθεϊσμός. Διότι, ἂν ἐγὼ ἔχω ἕνα κομματάκι τῆς θεότητας εἶμαι ὁ Θεός! Ἂν ἐσύ ἔχεις ἕνα κομματάκι τῆς θεότητας εἶσαι θεός. Τότε ἐμεῖς ἀποτελοῦμε τήν φύση, καί τότε λοιπόν ὅλη ἡ φύση εἶναι Θεός.

Ποιός δίνει λοιπόν τίς ψυχές; Τίς δίνει ὁ Θεός. Ποιός Θεός; Ἡ φύση. Θεός ~ φύση. Φύση ~ Θεός.

Δηλαδή Πανθεϊσμός. Τόν Πανθεϊσμό διδάσκει καί ὁ Βουδισμός. Ὁ Βουδισμός δυστυχῶς εἰσήχθη καί στήν Ἑλλάδα καί δέν ἔχει λίγα θύματα. Οἱ θρησκεῖες διακινοῦνται, οἱ εἰδωλολατρικές θρησκεῖες. Μέ ὅλα τά παρακλάδια του, γιατί ἔχει πολλές, θά λέγαμε, ἐκδόσεις. Κάθε Γκουρού, κάθε δάσκαλος ἔχει κι ἕναν τρόπο νά διδάξει τόν Βουδισμό καί ἕνα περιεχόμενο. Δέν εἶναι ἕνα κλειστό θέμα δηλαδή ὁ Βουδισμός, ἀλλά ἕνα ἀνοικτό θέμα. Βασικά καί θεμελιακά ὁ Βουδισμός εἶναι Πανθεϊσμός. Συνεπῶς, ἡ θεωρία ὅτι οἱ ψυχές ἀπέρρευσαν ἀπό τήν θεία οὐσία, δῆθεν ἀπό τό φύσημα πού ἔκανε ὁ Θεός, εἶναι ἀπορριπτέα. Καί καταδικαστέα.

Θέλετε νά ἐπιμείνω λίγο στό ἐνεφύσησε. Πολύ ἀκριβῶς τό εἶπε, πολύ ὡραῖα τό εἶπε ὁ ἱερός συγγραφέας. Ὅταν ἐγὼ φυσῶ μέ τό στόμα μου, δέν δίδω τίποτε ἀπό τήν οὐσία μου. ἀπολύτως τίποτα. Προσλαμβάνω ἀέρα καί ἀποδίδω ἀέρα. Ἀλλά ὁ προσλαμβανόμενος καί ἀποδιδόμενος ἀέρας, δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν δική μου τήν οὐσία. Ἄρα βλέπουμε ἐδῶ ὅτι πολύ σωστά βάζει τό ρῆμα «ἐνεφύσησε» γιά νά δείξει δυό πράγματα. Ταυτοχρόνως. Πρῶτο ὅτι δέν εἶναι ἡ ψυχή ἀπό τήν θεία οὐσία καί δεύτερο ὅτι δέν εἶναι ἀπό τήν ὑπάρχουσα ὕλη, ἀλλά ὑπάρχει ἕνας ξεχωριστός δημιουργικός τρόπος γιά τήν ψυχή.

Ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου.

   Ὑπάρχει καί μία δεύτερη θεωρία. Προσέξτε ἐδῶ. Ὅταν ἔχω τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, ἑνός ἀνθρώπου στά σπλάχνα τῆς μάνας του, ὅταν συλλαμβάνεται ἕνας ἄνθρωπος, ἐκεῖ κατά τή σύλληψή του, τί ὑπάρχει; Ὑπάρχει τό σῶμα του; Ἀναμφισβήτητα! Διότι δέν θά ἦταν κατανοητή ἡ σύλληψη. Ἐκεῖ ἡ ψυχή ὑπάρχει;

Ἐδῶ τώρα νά δοῦμε πόσο πρακτικά εἶναι αὐτά καί πόσο ὑπάρχουν στήν καθημερινότητα, ἀρκεῖ νά σᾶς πῶ ἕνα σημεῖο. Τό θέμα τῆς ἔκτρωσης. Δηλαδή τό νά πετάξουμε τό ἔμβρυο. Νά διακόψουμε τήν κύηση. Εἴτε τό θέλουμε, ἔτσι, δέν θέλουμε ἄλλο παιδί, ἢ γιατί ἀκόμη ὑπάρχει κάποιος λόγος. Ἂς ποῦμε, κυκλοφορεῖ τώρα, μεταδίδεται ἡ ἐρυθρά, ἡ ἱλαρά, δέν ξέρω τί, καί ὅπως ξέρετε μία νεαρή γυναίκα, ὅταν ἐγκυμονεῖ καί δέν πέρασε τίς ἀρρώστιες αὐτές, κινδυνεύει τό ἔμβρυο νά πάθει ζημιά. Νά κάνουμε λοιπόν ἔκτρωση. Νά ἀποβάλλουμε τό ἔμβρυο. Μά, δέν εἶναι ἄνθρωπος πού θά τόν σκοτώσουμε; Ὄχι, λένε μερικοί. Διότι μέχρι τριῶν μηνῶν, ὄχι μόνο δέν κινδυνεύει ἡ γυναίκα, λέγουν, κινδυνεύει καί παρακινδυνεύει, ἀλλά καί τό ἔμβρυο δέν εἶναι ἄνθρωπος. Τότε τί εἶναι; Εἶναι ἁπλῶς μόνο μία σωματική ὕπαρξη, ἀλλά δέν ἔχει ψυχή. Ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι προηγεῖται τό σῶμα καί ἀκολουθεῖ ἡ ψυχή τότε ἔχουμε τή θεωρία τοῦ Δαρβινισμοῦ. Ὅτι γεννιέται πρῶτα ἕνα ζῶο, ὁ ἄνθρωπος, καί ὕστερα προσλαμβάνει καί τή ψυχή καί γίνεται ἄνθρωπος. Ποιά ἡ διαφορά μεταξύ τοῦ πιθήκου καί τοῦ ἀνθρώπου; Ὅτι ὁ πίθηκος δέν ἔχει λογική ψυχῆ. Ὥστε λοιπόν, μήπως μέσα στά σπλάχνα τῆς μάνας τοῦ ἀνθρώπου, σᾶς τό λέγω ὁ Χέγκελ τό ὑποστήριξε αὐτό καί ἄλλοι ἐπιστήμονες, πλαστογράφοι τῆς ἐπιστήμης ὅμως, μήπως περνάει ἀπό κάποια στάδια ζωώδους μορφῆς καί ζωῆς; Καί κατόπιν γίνεται ἄνθρωπος; Ἂν δεχθεῖ ὅτι τό ἔμβρυο δέν ἔχει ψυχή ἕως τούς τρεῖς μῆνες, ἢ καί παρακάτω τότε δέχομαι τήν θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος περνάει ἀπό τή ζωώδη κατάσταση. Ἀλλά αὐτό ἀπό Εὐαγγελικῆς πλευρᾶς εἶναι ἀπορριπτέο. Λέει σαφῶς τό ἱερό κείμενο: «Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο. Δέν ἔχει καμία σχέση μέ τά ζῶα. Τά ζῶα ἔγιναν πολύ πιό μπροστά. Ἄλλη πράξη δημιουργική. Τελείως ἄλλη πράξη.

Ἡ Πλατωνική θεωρία περί ὕπαρξης τῶν ψυχῶν.

   Εἶναι ἀκόμη ἡ Πλατωνική θεωρία περί ὕπαρξης τῶν ψυχῶν. Ὅτι οἱ ψυχές δέν δημιουργήθηκαν, ἀλλά προϋπάρχουν. Εἶναι ἀδημιούργητες καί ἄχρονες. Ἁμάρτησαν, λέει, σ’ ἕνα χῶρο τοῦ οὐρανοῦ, καί γιά νά τιμωρηθοῦν, ὁ Θεός ἐγκλωβίζει αὐτές τίς ψυχές σ’ ἕνα σῶμα, κι ὅταν συλλαμβάνεται ἕνας ἄνθρωπος, παίρνει ὁ Θεός μία ψυχή, ἀπ’ αὐτές πού ὑπάρχουν στόν οὐρανό, τήν βάζει σ’ ἕνα ἔμβρυο καί γίνεται ἕνας ἄνθρωπος. Καί ἔτσι σάν ἄνθρωπος νά ἐξιλεωθεῖ στήν ζωή του καί μετά νά ξεφύγει πάλι ἡ ψυχή νά ξαναπάει στόν οὐρανό. Ὅτι δηλαδή ἡ ψυχή προϋπάρχει. Αὐτή εἶναι μία Πλατωνική ἀντίληψη περί τῆς ὑπάρξεως τῶν ψυχῶν. Ἂν δεχθοῦμε ὅτι ἡ ψυχή ἔγινε πρώτη καί τό σῶμα ἔγινε κατόπιν, τότε μιλᾶμε γι’ αὐτή τήν προΰπαρξη τῶν ψυχῶν, τήν ὁποία προΰπαρξη ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει καταδικάσει. Εἶναι αἱρετική θέση καί σέ κανένα σημεῖο ἡ Ἁγία Γραφή δέν μιλάει γιά τέτοιο πρᾶγμα.

Ἅμα σύλληψη, ἅμα ἄνθρωπος.

   Τότε λοιπόν τί ἔγινε; Πρῶτα ἔγινε ἡ ψυχή καί μετά ἔγινε τό σῶμα; Πρῶτα ἔγινε τό σῶμα καί μετά ἔγινε ἡ ψυχή; Οὔτε τό ἕνα οὔτε τό ἄλλο. Ἀκοῦστε: ἅμα σύλληψη, ἅμα ἄνθρωπος! Ψυχή καί σῶμα ταυτοχρόνως τήν ἴδια στιγμή συνυπάρχουν. Ψυχή καί σῶμα. Καί ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ὥστε νά μήν εἶναι, λέγει, ὁ ἄνθρωπος «ἑαυτοῦ προγενέστερός τε καί νεώτερος». Νά εἶναι εἴτε προγενέστερος, εἴτε νεότερος τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὄχι. Εἶναι ταυτόχρονο. Δέν προηγεῖται οὔτε τό σῶμα οὔτε ἡ ψυχή. Ταυτόχρονα εἶναι αὐτά τά πράγματα. Συνεπῶς, πρακτικά, ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ἅμα σύλληψη, ἅμα ἄνθρωπος;

Σημαίνει, ἐάν κάνει κανείς ἔκτρωση, τότε αὐτό εἶναι φόνος μέ ὅλες τίς συνέπειες, ὅπως ἂν θά σκότωνε τό παιδί του στήν κούνια. Θά ἔβαζε τά χέρια του νά τό πνίξει. Εἶναι τό ἴδιο. Ἔγκλημα! Εἶναι τό ἴδιο ἔγκλημα, μέ τίς ἴδιες διαστάσεις, μέ κανένα ἐλαφρυντικό, ὅταν φονεύουμε καί τό ἔμβρυο, πού εἶναι στά σπλάχνα τῆς μάνας, ἔστω καί ἂν εἶναι ἡλικίας ἑνός δευτερολέπτου. Τί νά πῶ ἄλλο; Τό ἔμβρυο εἶναι πλήρης ἄνθρωπος. Πλήρης ἄνθρωπος. Ὅπως καί ὁ σπόρος εἶναι πλῆρες φυτό. Δυνάμει, σιγά - σιγά θά ξεδιπλωθεῖ. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος σιγά-σιγά θά ξεδιπλωθεῖ. Δυνάμει εἶναι πλήρης ἄνθρωπος.

Ἡ διαδοχή τοῦ γένους.

   Τότε λοιπόν μήπως ὁ Θεός δημιουργεῖ κάθε μία ψυχή ξεχωριστά; Ὄχι. Διότι ἂν ὁ Θεός δημιουργεῖ ψυχές, φέρεται ὁ Θεός ὅτι δέν συνετέλεσε τή δημιουργία του. Διότι μᾶς λέγει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή, ὅτι ὅταν ὁ Θεός ἔκανε καί τόν ἄνθρωπο συνετέλεσε τήν δημιουργία του. Δηλαδή ἔκλεισε ἡ δημιουργία. Ἀπό τότε ὅταν κατέπαυσε τῶν ἔργων του, δέ δημιούργησε οὔτε ἕνα ἄτομο τῆς ὕλης παραπάνω. Ἀλλά οὔτε δύναται νά ἐκμηδενισθεῖ καί νά ἐξαφανισθεῖ ἔστω καί ἕνα ἄτομο τῆς ὕλης. Αὐτό τό ξέρουμε καί ἀπό τήν ἐπιστήμη ἀκόμη. Ἄρα, λοιπόν, ἂν ὁ Θεός δημιουργεῖ καινούριες ψυχές, θά πρέπει νά θεωρηθεῖ ὅτι ὁ Θεός δέν συνετέλεσε τήν δημιουργία του, ἀλλά συνεχίζει νά δημιουργεῖ. Ἀλλά κι ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι ὁ Θεός δημιουργεῖ μία - μία ξεχωριστή ψυχή,- τότε δέν ἑρμηνεύεται ἡ κληρονομικότητα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Διότι θά ἔπρεπε κάθε καινούρια ψυχή, σώνει καί καλά νά φέρει τό προπατορικό ἁμάρτημα; Ἀφοῦ εἶναι καινούρια; Γιατί ἂν τό φέρει τό προπατορικό ἁμάρτημα; Οὔτε λοιπόν ἀπό κεῖ συμφωνεῖ τό πρᾶγμα, νά δοῦμε ὅτι ὁ Θεός μπορεῖ νά δημιουργεῖ ξεχωριστές ψυχές. Ἀκόμα, μήπως ὑπάρχει περίπτωση, ὅταν δέν εὐλογεῖ ὁ Θεός μία ἕνωση γάμου, ὅπως ἔχουμε τά λεγόμενα ἐξώγαμα παιδιά, ὁ Θεός γίνεται ὑπηρέτης τῶν ἐξώγαμων παιδιῶν; Δηλαδή συντελεῖ στό νά γίνει ἕνας ἄνθρωπος, ἂν οἱ γονεῖς του, ἔτσι θέλησαν, ὅπως καί τυχαίως καί δέν ξέρω τί; Τόν κάνουμε ὑπηρέτη τῶν ἄνομων πράξεων; Ἄνομων καταστάσεων; Βλέπετε ὅλα αὐτά δέν εὐοδώνουν, τό νά δεχθοῦμε ὅτι ὁ Θεός δημιουργεῖ μία ψυχή κάθε μία ξεχωριστή. Τότε λοιπόν τί μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ὑπάρχει γιά τή δημιουργία μίας καινούργιας ψυχῆς;

Ὑπάρχει ἡ θεωρία τῆς λεγόμενης μεταφύτευσης. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Ὅπως θά ξέρετε, ἔχουμε πολλά φυτά τά ὁποῖα δέν πολλαπλασιάζονται μέ σπόρο ἀλλά μέ καταβολάδα. Βάζουμε ἕνα κλαδί, τό βάζουμε στό ἔδαφος, κάνει ρίζες, κόβουμε τό κλαδί αὐτό ἀπό τό μητρικό φυτό καί ἔχουμε ἕνα καινούριο φυτό. Αὐτό θά μπορούσαμε νά τό ποῦμε ὅτι εἶναι ἡ θεωρία τῆς καταβολάδος ἢ ἀκόμη τῆς μεταφύτευσης μέ τόν τρόπο αὐτό. Προσέξτε ἐδῶ. Βασικά ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο. Ἀλλά, ἔχουμε κάποιους ὑπαινιγμούς γιά νά στηρίζουμε αὐτή τή θεωρία, στήν ἴδια τήν Ἁγία Γραφή.

Ὅπως θά ξέρετε, εἶπε ὁ Θεός, αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε. Δηλαδή; «Ἐν αὐτῷ, ὅπως λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, ἦσαν οἱ λόγοι τῆς διαδοχῆς τοῦ γένους». Τί θά πεῖ «ἐν αὐτῷ»; Μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο ἦσαν οἱ λόγοι τῆς διαδοχῆς. Τί θά πεῖ διαδοχή; Διαδοχή, θά πεῖ κληρονομικότητα, νά

βγάλει νέους ἀπογόνους. Οἱ λόγοι, λοιπόν, τῆς διαδοχῆς ἦσαν μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Διότι ἔτσι ἐξηγεῖται ἐκεῖνο τό «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε». Τί θά πεῖ «πληθύνεσθε»; Ποῦ τό εἶπε ὁ Θεός τό «πληθύνεσθε»; Τό εἶπε στούς πρωτόπλαστους. Δέν συντελεῖ ὁ Θεός λοιπόν, τώρα, παρά οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι. Ἄρα μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ δυνατότητα αὐτοῦ τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν ψυχῶν. Ὅπως εἶναι καί ὁ πολλαπλασιασμός τῶν σωμάτων. Ὅτι ἔτσι τό πρᾶγμα εἶναι τό βλέπουμε καί ἀπό ἕνα ἄλλο σημεῖο. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει: « Ὁ Λευϊ δι’ Ἀβραάμ δεδεκάτωται ὅτι ἐν τῇ ὀσφύϊ τοῦ πατρός ἦν, ὅτε συνηντησεν τόν Ἀβραάμ ὁ Μελχισεδέκ». (Πρός Ἑβραίους κεφ. 7, 5-10)

Ξέρετε, μ’ ἕνα πόλεμο πού εἶχε κάνει κάποτε ὁ Ἀβραάμ, νά διώξει κάποιους βασιλεῖς πού ἐπιτέθηκαν ἐναντίον τοῦ βασιλέως τῆς Πενταπόλεως, γιά νά ἐλευθερώσει τόν ἀνιψιό του τόν Λώτ. Ὕστερα ἀπό τή νίκη, πού εἶχε ὁ Ἀβραάμ μέ τούς 318 οἰκογενεῖς του, γυρίζει πίσω. Εἶχε πάει πρός Βορρᾶ νά τούς διώξει, γυρίζει πίσω καί συναντάει τόν Μελχισεδέκ. Ὁ Μελχισεδέκ ἦταν βασιλιάς Σαλήμ. Σαλήμ εἶναι ἡ Ἱερουσαλήμ. Ἡ Ἱερουσαλήμ ὑπῆρχε, ὅταν ὁ Ἀβραάμ ἦρθε στή γῆ Χαναάν. Ἦταν πόλη τῶν Ἰεβουσαίων.

Ὁ Μελχισεδέκ, λοιπόν, ὁ βασιλιάς πόλης Σαλήμ - Ἱερουσαλήμ βγῆκε νά τόν ὑποδεχθεῖ. Καί τότε προσέφερε ἄρτο καί οἶνο ὁ Μελχισεδέκ, ὁ δέ Ἀβραάμ προσέφερε τό δέκατο ἀπό τά λάφυρα στόν Μελχισεδέκ. Ὥστε λοιπόν τόν δεκάτωσε τόν Ἀβραάμ, πῆρε τό ἕνα δέκατο. Ἀλλά ὁ 2ος ψαλμός μᾶς λέει ὅτι ὁ Μεσσίας δέν θά εἶναι κατά τήν τάξη τοῦ Ἀαρών, ἀλλά κατά τήν τάξη τοῦ Μελχισεδέκ. Συνεπῶς ὁ Μελχισεδέκ εἶναι ἀνώτερος, ὡς ἱερέας καί βασιλεύς προφήτης, ἀπό τόν Ἀαρών, τόν ἀδελφό τοῦ Μωυσέως. Συνεπῶς ὁ Ἀαρών ἔδωσε δέκατο στό Μελχισεδέκ. Μά, ὁ Ἀαρών ἀκόμα δέν εἶχε γεννηθεῖ. Ὁ Ἀαρών εἶναι παρακαλῶ, 500, 600χρόνια μετά τόν Ἀβραάμ. Δέν εἶχε γεννηθεῖ. Βεβαίως, λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἦταν στή ὀσφύν, λέει, τοῦ προγόνου του τοῦ Ἀβραάμ. Ποῦ ἦταν; Μέσα. Μέσα στόν Ἀβραάμ ἦταν. Ὅταν ὁ Ἀβραάμ λοιπόν πλήρωσε τή δεκάτη στό Σαλήμ, ὡς νά ἐπλήρωσε ὁ Ἀαρών τή δεκάτη στό Σαλήμ. Ἀλλά ὅπως εἶναι γνωστό οἱ ἕντεκα φυλές ἐπλήρωσαν δεκάτη στόν Ἀαρών. Στούς Λευίτες. Ἀλλά, τώρα, ὁ Ἀαρών πληρώνει τήν δεκάτη του στόν Μελχισεδέκ. Κι ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι τό ἔλαττον ὑπό μείζοντος εὐλογεῖται. Τό μεγαλύτερο εὐλογεῖ τό μικρότερο. Καί οὔτε τό μικρότερο φορολογεῖ. Φορολογεῖται. Ἐάν λοιπόν ὁ Ἀβραάμ ἔδωσε τή δεκάτη στόν Μελχισεδέκ, ὁ Ἀαρών πού ἔχει τήν ἱεροσύνη, εἶναι κατώτερος ἀπό τόν Μελχισεδέκ, ἄρα ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ἀνώτερος ἀπό τόν Ἀαρῶν. Δέν θά μείνω πολύ, ἀλλά θά μείνω σέ τοῦτο. Ποῦ πλήρωσε τή δεκάτη ὁ Ἀαρών; Στόν Μελχισεδέκ; Ποῦ ἦταν ὁ Ἀαρών; Στήν ὀσφύν. Ὀσφύς θά πεῖ μέση τοῦ Ἀβραάμ. Ἐθεωρεῖτο ὅτι τό σπέρμα τοῦ ἀνθρώπου ἦταν κάπου ἐδῶ στά νεφρά. Ἔτσι ἐθεωρεῖτο. Αὐτό δέν ἔχει σημασία. Συνεπῶς, εὑρισκόμενος στή ὀσφύν τοῦ προγόνου του τοῦ Ἀβραάμ ἐπλήρωσε τή δεκάτη. Ποῦ ἦταν; Στήν ὀσφύ τοῦ προγόνου του. Ἄ, λοιπόν, ποῦ εἶναι οἱ ἄνθρωποι; Ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα, ἐγὼ καί ἐσεῖς, ἐσεῖς καί ἐγώ, κι αὐτοί πού ὑπῆρξαν, ὑπάρχουν καί θά ὑπάρξουν, ποῦ εἴμαστε; Στήν ὀσφύν τοῦ Ἀδάμ. Ἀπό ἐκεῖ λοιπόν βγήκαμε. Τώρα, πῶς αὐτές οἱ ψυχὲς, ἐδῶ εἶναι τώρα τό μυστήριο, πὼς ἡ κάθε ψυχή δύναται νά ἔχει ἀπαρτισμό καί προσωπικότητα, αὐτό ἀποτελεῖ πραγματικά ἕνα μυστήριο.

17-4-1983

23η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 10/59. Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Β'.

†.Εἴχαμε ἀναφερθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα τά συναντώμενα στή φύση, δηλ. στή γῆ. Καί συνεπῶς πράγματι εἶναι χοῦς, χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί μάλιστα δώσαμε καί μερικές ἀναλύσεις τῆς κατασκευῆς του, ἀλλά παρά ταῦτα, ἐκ πρώτης ὄψεως, μοιάζει νά ἔχει μία εὐτέλεια, μία φτώχεια δηλαδή. Ἐν τούτοις τό ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει ἀξία, γιατί ἔχει κατασκευασθεῖ γι΄ αὐτήν τήν αἰωνιότητα. Αὐτό εἶναι πού κάνει τό ἀνθρώπινο σῶμα, ἢ ἂν θέλετε γενικά τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί συνεπῶς συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ σώματος, τό κάνει νά ἔχει μεγίστη ἀξία. Τόσο μεγάλη ἀξία, ὥστε γι’ αὐτό τό σῶμα, γι΄ αὐτόν τόν ἄνθρωπο δηλαδή,

(γιατί ἄνθρωπος θά πεῖ σῶμα καί ψυχή), ἀπεστάλησαν οἱ προφῆτες, ἐτανύσθηκε ὁ οὐρανός, ὁ ἔναστρος οὐρανός, ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἀλλά ἦλθε καί αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά δείξει ἀκριβῶς τή μεγάλη ἀξία «ἄνθρωπος». Καί ἀπό τήν πλευρά τοῦ σώματος. Τό σῶμα, λοιπόν, εἶναι μέρος τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, χωρίς τό ὁποῖο σῶμα ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά λέγεται ἄνθρωπος. Αὐτό εἶναι ἕνα δόγμα τῆς πίστεώς μας, θεμελιῶδες, τό ὁποῖον βεβαίως οὐδέποτε διανοήθηκε ὁ ἄνθρωπος, ὅπως καί ὅλες οἱ φυσικές θρησκεῖες. Καμία φυσική θρησκεία. Φυσική θά πεῖ κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Ὅπως δηλαδή τήν φαντάστηκαν οἱ ἄνθρωποι. Ὁ Χριστιανισμός δέν εἶναι κατ΄ ἐπίνοια, κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Εἶναι ἐξ ἀποκαλύψεως.

Καί ἔτσι μας λέγει τό βιβλίο Σοφία Σολομῶντος, ὅτι ὁ Θεός ἔκτισε τόν ἄνθρωπο «ἐπ΄ ἀφθαρσίᾳ καί εἰκόνα τῆς ἰδῖας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν, φθόνῳ δέ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2, 23) Ὥστε, λοιπόν, ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος. Εἴδατε; Ἔπ΄ ἀφθαρσία. Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ὑπάρχει διάκριση μεταξύ ἀφθαρσίας καί ἀθανασίας. Ἡ ἀφθαρσία ἀναφέρεται στήν μεταβολή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅπως ἐπί παραδείγματι τοῦ ὅτι μεγαλώνω, τοῦ ὅτι ἀρρωσταίνω, τοῦ ὅτι αἰσθάνομαι αὐτή τή στιγμή νά πεινῶ ἢ νά εἶμαι χορτᾶτος. Αὐτές οἱ μεταβολές τοῦ σώματος λέγονται φθορά. Ὅλες αὐτές. Τό ὅτι εἶμαι νέος καί γηράσκω… Αὐτά δέν ἀναφέρονται στό θέμα «θνητότητα», ἀλλά στό θέμα «φθαρτότητα». Ἔτσι ὁ Χριστός, ὅπως γνωρίζετε, ἐνίκησε καί τή φθαρτότητα καί τή θνητότητα. Καί τά δύο.

Ὁ θάνατος ἀφύσικο φαινόμενο.

   Ἔτσι βλέπομε ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα, ὁ ἄνθρωπος καλύτερα, ἔχει κατασκευασθεῖ νά εἶναι ἄφθαρτος. Καί ὅτι ὁ θάνατος, γιά τόν ὁποῖο θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως, ὁ θάνατος εἶναι ὁ μεγάλος παρείσακτος μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος δημιουργήθηκε ἀπό τό φθόνο τοῦ διαβόλου. Δηλαδή ὁ διάβολος εἰσηγήθηκε στούς πρωτοπλάστους τήν παρακοή καί ἡ παρακοή ἐγέννησε τόν θάνατο. Ὁ θάνατος ὅμως, ὅπως τό βλέπετε καθαρά, δέν εἶναι δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο! Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο. Δέν εἶναι ἐκεῖνο πού πολύ λαϊκά λέμε, τί νά κάνουμε; Πεθαίνομε. Ὁ θάνατος… ἔτσι εἶναι, ἔτσι εἶναι, νά πεθαίνουμε. Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι νά πεθαίνουμε. Ὁ θάνατος εἶναι τό πιό ἀφύσικο πρᾶγμα!

Τό πιό παραλογικόν πρᾶγμα καί ἡ μεγαλύτερη καλικατούρα μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος 

ἐξοβελίζεται. Καί ὑπερνικᾶται μέ τό θάνατο καί τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Καί θά ἀναστηθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Συνεπῶς βλέπομε καθαρά ὅτι ὁ Θεός δέν ἔκανε τό θάνατο, ἀλλά ἔκανε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος.

Ἡ ὑπεροχή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος ἔναντι τοῦ σώματος τῶν ζώων.

   Ἐάν τώρα τό ἀνθρώπινο σῶμα συγκριθεῖ μέ τό σύμπαν καί μέ ὅλα τά δημιουργήματα πού ὑπάρχουν μέσα στήν κτίση, βέβαια ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή ὑπερέχει αἰσθητῶς. Ἴσως σέ μερικά σημεῖα τά ζῶα νά ὑπερέχουν. Ὅπως ἐπί παραδείγματι ἔχομε ζῶα, τά ὁποῖα ἔχουνε μεγαλύτερο φάσμα ἀκουστικῆς. Ὅπως εἶναι ὁ σκύλος. Ἀκούει μέχρι 30.000 κύκλους τό δευτερόλεπτο. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ἀκούει γύρω στίς 15.000ἕως 18.000, τό πολύ 20.000 κύκλους τό δευτερόλεπτο. Ἔχομε ζῶα τά ὁποῖα τρέχουν περισσότερο ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἔχομε ζῶα τά ὁποῖα ἔχουν εἰδικά χαρακτηριστικά. Βλέπουν καλύτερα. Ὅπως ἡ γάτα, φέρ΄ εἰπείν, μπορεῖ νά βλέπει πολύ καλά. Μπορεῖ ἄλλα ζῶα, ὅπως τά πουλιά, νά ἔχουν ἕνα ὀπτικό πεδίον 180°ἄνετα - ἄνετα, ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος διά νά καλύψει τίς 180° εἶναι δύσκολο, διότι τά μάτια του ὅπως εἶναι μπροστά δέν μποροῦν νά βλέπουν πλάγια. Ἡ κατασκευή τῶν ματιῶν του εἶναι ἔτσι πού μπορεῖ νά ἔχει μία εἰκόνα λίγο ἀριστερά λίγο δεξιά, ἂς ποῦμε νά προσεγγίζει τίς 180°. Ὑστερεῖ σέ κάποια σημεῖα, ὑπερέχει ὅμως ὡς πρός τή σωματική κατασκευή. Ἔγιναν ἔτσι γιά νά θαυμάσουμε καί τά ζῶα, τά ὁποῖα εἶναι κι αὐτά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ πού θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὑπερέχει ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή εἶναι ὅτι μπορεῖ νά δημιουργεῖ αὐτό πού δέν δημιουργοῦν τά ζῶα. Κι ἂν ἀκόμη τά ζῶα εἴχανε μυαλό. Διότι τά ἀνθρώπινα χέρια, τά ἀνθρώπινα μάτια, εἶναι ἔτσι κατασκευασμένα, πού μπορεῖ τελικά ὁ ἄνθρωπος νά κατασκευάζει, ὄχι ἐπειδή ἔχει μυαλό, ἀλλά ἐπειδή αὐτά τά ὄργανά του εἶναι κατάλληλα νά μποροῦν νά δημιουργήσουν. Δηλαδή καταλαβαίνετε, τί σημαίνει αὐτό, ὅπως ἂς ποῦμε τό χελιδόνι χτίζει τή φωλιά του, τήν χτίζει μέ τό ράμφος του. Παίρνει λάσπη μέ τό στόμα του. Ἔχομε καταπληκτικές φωλιές ζώων. Ἡ μέλισσα ἐπί παραδείγματι κάνει τήν κηρήθρα της κατά ἕνα καταπληκτικό τρόπο. Τήν κάνει μέ τή βοήθεια βέβαια τοῦ στόματος καί τῶν πρώτων, θά λέγαμε, ποδιῶν της. Ἔχει ἕξι πόδια ἡ μέλισσα. Μέ τά δυό πρῶτα πόδια καί μέ τήν βοήθεια τοῦ στόματος φτιάχνει τήν κηρήθρα της. Τίποτε ἄλλο δέν φτιάχνει ὅμως. Φτιάχνει μόνον αὐτό. Τίποτε ἄλλο. Δέν μπορεῖ τίποτε ἄλλο νά κάνει. Γιατί εἶναι κατασκευασμένα τά ὄργανα της μόνο γι΄ αὐτό. Τίποτε ἄλλο. Κι ἂν ἀκόμη εἶχε λογική, τό ξαναλέγω. Ἐνῶ τά ἀνθρώπινα χέρια καί τά ἀνθρώπινα μάτια, ὅπως εἶναι τοποθετημένα καί κατασκευασμένα, μποροῦν νά φτιάξουν ὅ,τι φτιάχνουν. Τόν πολιτισμό ὁλόκληρο.

Ἀλλά, γενικά, θά λέγαμε, ὅτι τά μέλη τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι κατά τέτοιο τρόπο κατασκευασμένα, ὥστε καί ἐπιτήδεια νά εἶναι καί νά ἐκφράζουν καί τό ἀρχέτυπό τους. Γιά τήν ἀνθρώπινη κατασκευή τό ἀρχέτυπό της δέν εἶναι ἄλλο παρά αὐτός ὁ Θεός δημιουργός. Τοῦ Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα φέρομε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Πάντως μέ τά μέλη του ὅπως εἶναι κατασκευασμένα, ἔχομε τίς τέχνες, ἔχομε τίς καλές τέχνες, ἔχομε τήν ἐπιστήμη, ἔχομε τήν τεχνική, καί ὅλα αὐτά δείχνουν ποῦ μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἀλλά ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, δηλαδή ἡ σωματική του κατασκευή ἔχει μία ξεχωριστῆ ἀξία, ὄχι τόσο στήν ἐπιτηδειότητα τῶν χεριῶν του καί τῶν ματιῶν του νά κατασκευάζει ὅ,τι κατασκευάζει ὁ ἄνθρωπος. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος εἶναι κάπου ἀλλοῦ. Εἶναι σέ κάποια ἄλλα σημεῖα, τά ὁποῖα θά ἤθελα ἰδιαιτέρως νά προσέξετε, καί πού ἡ γνώση αὐτῶν τῶν πραγματικοτήτων, θά μᾶς ἔκανε νά ἔχουμε μία πολύ διαφορετική στάση ἀπέναντι στό σῶμα μας.

Τό ἀνθρώπινο σῶμα ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

   Τό ἕνα εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα καθίσταται ναός τοῦ Θεοῦ! Αὐτό τό ἀνεβάζει πάρα πολύ ψηλά τό ἀνθρώπινο σῶμα. Πάρα πολύ ψηλά. Σκεφθεῖτε δηλαδή ὅτι ὁ Θεός ἀπό ὁλόκληρη τήν δημιουργία του διαλέγει μόνον τόν ἄνθρωπο νά ἔρθει νά κατοικήσει μέσα σ΄ αὐτόν. Λέγει ὁ Ἀπ.Παῦλος «οὐκ εἴδατε ὅτι τό σῶμα ὑμῶν ναός τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματος ἐστίν;» (Πρός Κορινθίους Α΄, κεφ.6, 20.) (Δέν γνωρίζετε ὅτι τό σῶμα σας εἶναι ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος;). Ἀλλοῦ δέ λέγει ὁ Κύριος: «Ἐλευσόμεθα καί μονήν παρ΄ αὐτῷ ποιήσωμεν». Ποιοί ἐλευσόμεθα; Ἐγὼ καί ὁ Πατήρ καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον θά ἔλθουμε, λέγει, γι΄ αὐτό μιλάει σέ πληθυντικό πρόσωπο, καί θά κάνουμε σ΄ αὐτόν, τόν ἄνθρωπο, μονήν, κατοικία. Αὐτό σημαίνει, ὅταν λέμε ἱερά μονή. Θά πεῖ ἱερά κατοικία. Δηλαδή θά κάνουμε κατοικία στόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἀκατανόητο αὐτό! Εἶναι ἀσύλληπτο! Δέν μπόρεσε ποτέ ὁ ἄνθρωπος νά συλλάβει ὅτι μπορεῖ ὁ ἴδιος νά γίνει κατοικία τοῦ Θεοῦ. Πάντοτε ὁ ἄνθρωπος στίς φυσικές θρησκεῖες τοποθετοῦσε τόν Θεό ψηλά, στόν Ὄλυμπο, στόν οὐρανό, πάντως, ποτέ μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Μποροῦσε νά πιστεύει ὅτι ὁ Θεός τόν βλέπει, ἀλλά ὅτι δέν μποροῦσε ποτέ νά κατοικήσει μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Πάντα ὁ ἄνθρωπος ἔβλεπε τήν εὐτέλειά του. Αὐτή τήν ἀλήθειά μᾶς τήν ἀποκαλύπτει ὁ ἴδιος ὁ Θεός!

Καί μᾶς λέγει ὅτι ἔρχεται νά κατοικήσει μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Λέγει καί στήν Π.Δ. ὁ Θεός, ἀνανεώνεται στήν Κ.Δ, ὅτι θά γίνετε ὁ λαός μου καί ἐγὼ θά γίνω ὁ Θεός σας. Θά γίνω ὁ πατέρας σας κι ἐσείς τά παιδιά μου. Οἱ θυγατέρες μου καί τά ἀγόρια μου. Καί ἐγὼ θά «ἐμπεριπατήσω» λέγει, σέ σᾶς. Θάρθω νά περπατήσω μέσα στίς ὑπάρξεις σας. Ὄχι στίς ψυχές σας. Στίς ὑπάρξεις σας. Πού δείχνει μία δυναμικότητα, ὅτι ὁ Θεός ἔρχεται νά κατοικήσει δυναμικά, ὄχι παθητικά. (Λευϊτικόν κεφ. 26, 12.)

Αὐτό τό «ἐμπεριπατῶ» δείχνει μία δυναμικότητα. Ὅτι ὁ Θεός κατοικεῖ μέσα μας καί ὅτι ἡ θεία ἐνέργεια ἐνεργεῖ μέσα μας. Βέβαια, ὅταν λέγω, κατοικεῖ μέσα μας, προσέξτε, νά κάνω μία μικρή διάκριση, οὐσιωδεστάτη φυσικά. Δέν εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ πού κατοικεῖ μέσα μας. Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά ταιριάξει μέ τήν κτιστή δημιουργία. Αὐτό ὑπάρχει μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖ ἔχομε τήν ἕνωση θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως, ἀλλά μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ Θεός ὑπάρχει, βρίσκεται, κατοικεῖ, πάντοτε αὐτό συμβαίνει διά τῶν ἐνεργειῶν του. Νά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ ἥλιος μπῆκε ἀπ΄ τό παράθυρό μας καί τόν ἔχομε μέσα στό δωμάτιό μας τόν ἥλιο, βέβαια δέν ἦρθε ὁ ἥλιος ὡς οὐράνιο σῶμα νά μπεῖ μέσα στό δωμάτιό μας. Δέν χωράει, δέν εἶναι δυνατόν. Θά μᾶς ἔκαιγε, θά ἦταν ἀδύνατο, ἀδιανόητο. Ἀλλά τί; Ἔρχεται τό ἡλιακό φῶς. Καί λέμε ὅτι ἔχομε τόν ἥλιο μέσα στό σπίτι μας, δηλ. τήν ἐνέργεια τοῦ ἡλίου. Ἔτσι κι ἐδῶ, ἡ ἄκτιστος ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἔρχεται καί κατοικεῖ μέσα μας. Τήν ὁποία ὅμως ἄκτιστη ἐνέργεια, στέλνει καί ὁ Πατήρ, γιατί εἶναι μία οὐσία καί ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Γι΄ αὐτό ἀκριβῶς λέγει «ἐλευσόμεθα» θά ἔλθουμε. Οὐδέποτε ἔρχεται μόνο ὁ Πατήρ. Ἢ μόνον ὁ Υἱός. Ἢ μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ὅτι πραγματικά παίρνομε τόν Θεό μέσα μας καί ὄχι στήν ψυχή μας, ἀλλά καί στό σῶμα καί στήν ψυχή, ἀπόδειξη ὅτι ὅταν κοινωνοῦμε τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ δέν ἀνοίγουμε φυσικά τό πνευματικό μας στόμα, ἀλλά ἀνοίγουμε τό σωματικό μας στόμα. Τό ἔχετε αὐτό τό πρᾶγμα ὑπολογίσει; Τό ἔχετε σκεφθεῖ; Ὅτι τό στόμα μας τοῦτο, ρεαλιστικότατα, αὐτό τό στόμα μας μέ τά δόντια μας καί μέ τήν γλώσσα μας, αὐτό τό στόμα ἀνοίγουμε γιά νά πάρουμε τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ποῦ σημαίνει ὅτι τόν δεχόμεθα ὡς ὁλόκληρη ὕπαρξη. Καί σωματικά καί πνευματικά. Καί στό σῶμα μας καί στήν ψυχή μας. Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀλήθεια. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πράγματι κατοικητήριον, ναός τοῦ Θεοῦ.

Τό ἀνθρώπινο σῶμα μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ.

   Εἶναι ὅμως καί μία δεύτερη μεγάλη ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἀνεβάζει τήν ἀξία «ἄνθρωπος». Τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος στό ἴδιο κεφ. «οὐκ οἴδατε ὅτι τά σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν;» (Πρός Κορινθ. Α΄ κεφ. 6, 15.)

Δέν γνωρίζετε ὅτι τά σώματά σας (βλέπετε; Δέν λέγει, οἱ ψυχές σας, λέγει, τά σώματά σας) ὅτι εἶναι μέλη τοῦ Χριστοῦ; Δηλ. τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι πολύ φυσικό αὐτό. Διότι ὅταν παίρνω καί κοινωνῶ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί δέχομαι καί μέ τό σῶμα μου καί μέ τήν ψυχή μου, δέχομαι μέ τήν ὕπαρξή μου ὁλόκληρη τόν Χριστό. Ἐδῶ προβάλλεται μάλιστα ἰδιαιτέρως τό σῶμα, διότι ὁ Ἀπόστολος ἔχει λόγους νά προβάλλει τό σῶμα. Ἂς μήν ἀνοιχθῶ πιό πολύ. Τό κάνει γιά λόγους ἠθικῆς καί σωφροσύνης, γιά νά πεῖ ὅτι δέν μπορεῖς νά σπαταλᾶς τό σῶμα σου στήν ἀνηθικότητα.

Ὁπότε σκοπίμως προβάλλει τό σῶμα. Γιά νά δείξει ὅτι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος, καί τό σῶμα του δηλαδή, εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα ἑνώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε δέν θά εἴχαμε καμία τελειοτέρα ἕνωση ἀπό αὐτήν, τήν ὁποίαν ἔχομε.

Λέγει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας, ἕνας θεολόγος Βυζαντινός, στήν «ἐν Χριστῷ ζωή» τό λέγει αὐτό, σ΄ ἕνα του σπουδαῖο βιβλίο, λέγει ὅτι, ἐάν φορέσουμε τά ροῦχά μας μπορεῖ νά μᾶς τά βγάλουν. Ἀλλά καί ὁποιοδήποτε ἀντικείμενο πού μποροῦμε νά ἔχουμε, μποροῦν νά μᾶς τό πάρουν. Γιατί ἡ

ἕνωση πού ἔχομε μέ τά πράγματά μας εἶναι μηχανική. Ἄλλ΄ ἀκόμα μπορεῖ νά μᾶς βγάλουν καί τό δέρμα μας. Δικό μας εἶναι. Ἀλλά μποροῦν νά μᾶς τό βγάλουν τό δέρμα μας; Βεβαίως ὅταν μέ στήσουν νά ὑποστῶ μαρτύριο μπορεῖ νά μοῦ τό βγάλουν τό δέρμα μου. Μπορεῖ νά μοῦ βγάλουν τά κόκκαλά μου, νά μέ συντρίψουν, ἀλλά δέν μποροῦν νά μέ χωρίσουν ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό! Καί μάλιστα κατά ἕναν τέτοιο τρόπο πού εἶναι καταπληκτικός. Μάλιστα μέ τήν εὐκαιρία νά σᾶς πῶ ἐδῶ, ἴσως νά μήν τό ξέρετε, γνωρίζετε τό γιατί θαυματουργοῦν τά λείψανα τῶν ἁγίων; Τά κόκκαλά τους; Ξέρετε γιατί θαυματουργοῦν; Διότι ὅσο ζοῦσαν εἶχαν ἑνωθεί μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Βλέπετε ὅτι, ὅ,τι νά τά κάνουμε, νά τά κάψουμε, νά τά τελειώσουμε, νά τά πετάξουμε, ὅ,τι νά κάνουμε, δέν μποροῦμε νά τά χωρίσουμε ἀπό τήν ἕνωσή τους μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι μέλη ἀναπόσπαστα τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Καί ὅταν θά ἀναστηθοῦν οἱ ἄνθρωποι τότε θά ἀναδειχθοῦν πραγματικά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, γιατί θά εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία Του, τή θριαμβεύουσα, δηλ. στήν Βασιλεία Του. Βλέπετε τί σύνδεσμο μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό; Πολύ πέρα ἀπό κεῖνον πού μπορεῖ νά ἔχω μέ τό πετσί μου. Δέν λέω, μέ τά ροῦχα μου.

Μέ τό πετσί μου τό ἴδιο. Μία στενοτάτη σύνδεση ὑπάρχει. Αὐτό εἴδατε πόσο ἀνεβάζει τόν ἄνθρωπο, τόν κάνει πραγματικά πάρα πολύ σπουδαῖο. Πάρα πολύ μεγάλο. Τό σῶμά μας εἶναι ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ὅπως τό σῶμα τό δικό μας. Ἀλλά ἐμεῖς εἴμαστε ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέ βάση αὐτό τό σχέδιο γινήκαμε ἐμεῖς. Γι΄ αὐτό ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή παίρνει τήν ἀνυπολόγιστη ἀξία της, ἐπειδή γινήκαμε μέ τό χνάρι, τό ἀρχέτυπό τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Γιατί ὁ Θεός δέν ἔγινε κάτι ἄλλο. Ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό πού εἶμαι ἐγὼ καί παίρνω τήν ἀξία μου.

Βλέπετε, κάποτε ἅμα τά συνειδητοποιήσουμε αὐτά ὅλα, θ΄ ἀρχίσουμε νά εὐλαβούμεθα τό σῶμα μας. Πάρα πολύ νά τό εὐλαβούμεθα. Γι΄ αὐτό ὅταν κηδεύουμε ἕναν ἄνθρωπο, σᾶς εἶχα πεῖ μία περασμένη φορά, ἔχομε κεριά στό φέρετρό του γύρω, θυμιάζουμε τόν νεκρό ἄνθρωπο. Ἀλλά καί τόν ζῶντα ἄνθρωπο τόν θυμιάζομε. Γιατί; Γιατί εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί γιατί ἔχει πάρα πολύ μεγάλη ἀξία. Δέν τό συλλαμβάνετε. Οὔτε ἐγὼ μπορῶ νά τό συλλάβω οὔτε ἐσεῖς. Εἶναι ἕνα μυστήριο, τό πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία του. Ξέρετε πότε θά δοῦμε τήν ἀξία «ἄνθρωπος;». Ὅταν φύγουμε ἀπό τόν παρόντα κόσμο, βρεθοῦμε στήν κοινή ἀνάσταση, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ θά ἀντιληφθοῦμε τί ἀξία ἔχει ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Πρέπει νά ποῦμε ἀκόμα ὅτι τό σῶμα ὡς κατασκευή, δέν ἔγινε ἀπό τόν Θεό γιά νά φυλακίσει κατά τίς πλατωνικές δοξασίες τήν ψυχή. Ὅταν δηλαδή θά ἔκανε τήν ψυχή ὁ Θεός, δέν θά ἐρχόταν νά τήν φυλακίσει μέσα στό ἀνθρώπινο σῶμα. Ὅπως οἱ ἄνθρωποι ἐπενόησαν καί ἐδόξασαν, δηλαδή φαντάστηκαν καί ἐγνωμοδότησαν. Ὄχι. Διότι ἁπλούστατα ἡ ψυχή εἶναι τό ἄλλο ἥμισυ τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως. Καί δέν μποροῦμε νά λογαριάσουμε τόν ἄνθρωπο ὡς ἄνθρωπο, ὅταν δέν ἔχει σῶμα ἢ ὅταν δέν ἔχει ψυχή. Δέν εἶναι, λοιπόν, κάτι πού ὁ κυρίως ἄνθρωπος εἶναι ἡ ψυχή καί τό σῶμά του εἶναι ἡ φυλακή του. Τό λέγω αὐτό, γιατί ἡ ἀλήθεια εἶναι πὼς μέ τόν Βουδισμό πού εἰσῆλθε στήν Δύση καί στήν Ἑλλάδα, τέτοιες δοξασίες μπορεῖτε νά τίς ἀκούσετε. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος περνᾶ τά διάφορα στάδια καθάρσεως μέ τίς ἀλλεπάλληλες μετενσαρκώσεις, γιά νά γίνει στό τέλος ἕνα καθαρό πνεῦμα. Δέν ὑπάρχει πιό δαιμονικό δόγμα ἀπό τοῦ νά εἰπωθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά καταλήξει ἕνα καθαρό πνεῦμα. Γιατί σ΄ αὐτή τήν περίπτωση ἔχομε τήν ἄρνηση τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἐάν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος καταλήγει νά γίνει ἕνα καθαρό πνεῦμα, ἀπαλλαγμένο ἀπό τόν σωματικό παράγοντα, πῶς εἶναι δυνατόν τότε ὁ Θεός νά ἔρθει νά μπεῖ μέσα σ΄ ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα, πού θεωρεῖται ὅτι εἶναι κάτι ἀκάθαρτο. Γι΄ αὐτό ἂν θά πήγαινε κανείς στόν Βουδισμό νά διδάξει τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ δηλαδή, θά ἦταν κάτι ἀκατανόητο, κάτι ἀσύλληπτο. Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι μάλιστα στήν πατρίδα μας δέχονται βουδιστικές θέσεις. Κι ἐδῶ στή Λάρισα ἑτοιμάζεται μία διάλεξη στίς 15 Ἀπριλίου. Στό Ἐμπορικό καί Βιομηχανικό Ἐπιμελητήριο. Καί εἶναι ν΄ ἀπορεῖ κανένας πῶς μποροῦν νά ὑπάρχουν Χριστιανοί καί νά παρασύρονται ἐκεῖ. Πῶς ἐξηγεῖται; Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐξήγηση παρά ὅτι ὑπάρχει μία βαθιά ἄγνοια. Ἂν ξέραμε τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί πόσο ψηλά στέκεται, ποιά εἶναι ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, ἀναμφισβήτητα δέν θά φθάναμε σ΄ αὐτό τό κατάντημα. Ἴσως νά διακρίνετε στά θέματά μας αὐτά καί τήν μεγάλη ἀξία τῶν θεμάτων πού ἔχομε. Καί τήν ἐπικαιρότητά τους. Τό ὑπογραμμίζω αὐτό. Τήν ἐπικαιρότητά τους.

Τό ἀνθρώπινο, λοιπόν, σῶμα θά συναπολαύσει μετά τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ πάντοτε εἶναι ἑνωμένο καί μέ τήν ἀνάσταση πού θά ἔχουμε θά ξαναενωθεῖ, γιατί τί θά πεῖ παρακαλῶ θάνατος; Μία ὡραῖα ρήση τοῦ Μ. Ἀντωνίου 

δίνει τήν ἀπάντηση: «Ζωή ἐστιν ἡ ἕνωσις καί συνάφεια τοῦ νοός καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Ὁ δέ θάνατος ἐστιν οὐκ ἀπώλεια τῶν συναφθέντων ἀλλά διάλυσις τῆς γνώσεως αὐτῶν. Τοῦ γάρ Θεοῦ πάντα σώζεται  καί μετά τήν διάλυσιν». Τί εἶναι, λέγει, ἡ ζωή; Ἡ ἕνωση καί ἡ συνάφεια τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Τί εἶναι ὁ θάνατος; Ὁ θάνατος δέν εἶναι ἡ ἀπώλεια ἐκείνων πού ἑνώθηκαν, ἀλλά ἁπλῶς χωρίστηκαν. Εἶναι ἡ διάλυσις τῆς γνώσεώς των. Γιά τόν Θεό καί τό ἕνα μέρος, πού δέν ἔχει πιά συνάφεια ἡ ψυχή μέ τό σῶμα καί τό ἄλλο μέρος γιά τόν Θεό διασώζονται. 

Καί μετά τήν διάλυση. Γι΄ αὐτό καί θά ἐπιφέρει καί τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν ὁ Θεός. Εἶναι ὁ μόνος δυνατός. Ὁ ὁποῖος μπορεῖ αὐτό νά τό κάνει. Εἶναι τόσο μεγάλο μυστήριο, πού βέβαια τό ἀνθρώπινο μυαλό δέν τό χωράει. Ἔχομε τήν βεβαιότητα τῆς ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, πού δέν ξαναπεθαίνει πιά, ἀνασταίνεται καί ζεῖ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦμε, τό ἀνθρώπινο σῶμα θά παρασταθεῖ ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ δικαίου κριτοῦ νά δώσει λόγο. Ὄχι μόνο ἡ ψυχή ὅ,τι ἔπραξε. Ἀλλά καί τό σῶμα. Ἐνήστευσα; Ἀναφέρεται στό σῶμα. Θά πάρω τόν ἔπαινο. Ἐπόρνευσα; Θά πάρω τήν τιμωρία. Γι΄ αὐτό λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος χαρακτηριστικά «πᾶν ἁμάρτημα ὅ ἐὰν ποιήσῃ

ἄνθρωπος ἐκτός τοῦ σώματός ἐστι, ὁ δέ πορνεύων εἰς τό ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει». (Κορινθίους Α’ κεφ.6, 18.)

Εἴδατε ποῦ ἁμαρτάνει; Ἁμαρτάνει στό ἴδιο σῶμα. Θά δώσω λόγον στόν Θεόν καί γιά ὅ,τι ἐργάστηκα μέ τό σῶμα μου. Εἴτε ἀγαθό, εἴτε κακό. Εἶναι δόγμα πίστεως τῆς Ἐκκλησίας μας αὐτό, ὅτι θά δώσουμε λόγο στό Θεό

καί μέ τήν ψυχή καί μέ τό σῶμα. Ἐάν κοπίασα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σωματικά, ἵδρωσα, κουράστηκα, ἀρρώστησα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, θά ἔχει τόν ἔπαινο. Καί τό σῶμά μου. Γιατί; Γιατί θά δοξασθεῖ. Θυμηθεῖτε τό δοξασμένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ στή Μεταμόρφωση. Εἶπε ὁ Χριστός : «Οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πατρός αὐτῶν». (Ματθ. κεφ. 13, 43.)

Οἱ δίκαιοι ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦν μέ τό σῶμα τους. Ἀλλά καί στήν κόλαση θά εἶναι μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. 

Πού σημαίνει, ἐκεῖ θά δώσουν λόγο καί μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. Καί θά βασανίζονται εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων καί μέ τό σῶμά τους, ὄχι μόνο μέ τήν ψυχή τους. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι τό σῶμα ἔχει καί αὐτό, ὅπως βλέπετε στή συνέχεια τοῦ θέματός μας, τήν ἀξία του, ἀνά πάσα στιγμή.

Ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «ἀπεκδεχόμενοι τήν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν». (Πρός Ρωμαίους κεφ. 8ο, 23.)

Περιμένουμε τήν λύτρωσιν τοῦ σώματός μας. Τήν περιμένουμε. Γιά μήν πῶ ἡ δομή τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἡ σωτηρία ὁλοκλήρου του ἀνθρώπου καί τῆς ψυχῆς του καί τοῦ σώματός του.

Καί τώρα τίθεται τό ἐρώτημα: Ποιά στάση πρέπει νά κρατήσουμε ἀπέναντι στό σῶμά μας, ἀφοῦ μάθαμε αὐτά τά στοιχεῖα; Ποιά στάση πρέπει νά κρατήσουμε; Αὐτό εἶναι τώρα.

Συλλογισμοί τῶν ἀσεβῶν περί τῆς ζωῆς.

   Θά ἤθελα νά σᾶς δείξω κατ΄ ἀρχάς τί στάση κρατάει ὁ κόσμος. Ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν καμία γνώση ὅλων αὐτῶν. Ἄλλοι μπορεῖ νά ἔχουν γνώση, ἀλλά ἀδιαφοροῦν, δηλαδή δέν πιστεύουν. Στό βιβλίο «Σοφία Σολομῶντος» ἀναφέρεται κατά ὑποδειγματικό, κλασικό

τρόπο, τό πῶς μιλάει ὁ ἁμαρτωλός σέ ἄπιστους, πού δέν ἔχουν καμία γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Εἶναι κλασικός τύπος.

«Εἶπον γάρ ἐν ἐαυτοῖς λογισάμενοι οὐκ ὀρθῶς (εἶπαν οἱ ἁμαρτωλοί καί ἀσεβεῖς ἄνθρωποι στόν ἑαυτό τους, ὄχι βέβαια ὀρθά) ὀλίγος ἐστι καί λυπηρός ὁ βίος ἡμῶν, καί οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τελευτῇ ἀνθρώπου, καί οὐκ ἐγνώσθη ὁ ἀναλύσας ἐξ ἅδου». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2ο, 1-11)

Τί εἶπαν αὐτοί; Εἶπαν ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι μικρή καί γεμάτη ἀπό λύπες. Καί δέν ὑπάρχει πιά θεραπεία τοῦ κακοῦ, ὅταν φθάσουμε νά πεθάνουμε. Δέν μποροῦμε νά ξαναγυρίσουμε. Καί κανείς δέν εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά γύρισε, ὅταν ἀπέθανε καί κατέβηκε στόν ἅδη. Κανείς δέν γύρισε πίσω).

Τί παρατηρήσεις κάνουν; Ἐντελῶς φυσικές. Γιατί; Τούς λείπει ἡ γνώση. Τούς λείπει τό γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔφθασε νά πεθάνει. Τούς λείπει ἡ γνώση τῆς ἀνάστασης τῶν νεκρῶν. Μάλιστα αὐτά δέν τά ἀκοῦμε στήν καθημερινή μας ζωή; Πόσοι εἶναι ἐκεῖνοι πού λένε, καί ποιός γύρισε νά μᾶς πεῖ τί ὑπάρχει ἐκεῖ κάτω; Καί τό λένε μάλιστα εἰρωνικά, σάν νά μιλᾶνε γιά πράγματα μέ τά ὁποῖα μποροῦμε νά παίζουμε. Ἐνῶ εἶναι τόσο πολύ σοβαρά. Συνεχίζουν νά λέγουν: «ὅτι αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν, (Πώ, πώ, εἴδατε; Αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν. Δηλαδή ἔτσι «κουτουροῦ», στήν τύχη. Ἂν ἔπρεπε νά τό διατυπώσουμε μέ ἕνα σύγχρονο ὅρο θά λέγαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος παρήχθη ἀπό τήν νεκράν ὕλην αὐτομάτως. Εἶναι ἡ αὐτόματος γένεση καί τῶν ζώων καί τῶν ἀνθρώπων. Συνεπῶς λοιπόν, στριφογύρισαν, λέει, τά μόρια τῆς ὕλης, στριφογύριζαν, στριφογύριζαν καὶ ἔφτιαξαν τήν ζωή καί ἀπό ἐκεῖ ἄρχισαν νά στριφογυρίζουν, νά στριφογυρίζουν καί ἔφτιαξαν τόν ἄνθρωπο. Τυχαίως, λοιπόν, τυχαίως. Ποιός Θεός μᾶς ἐδημιούργησε; Κανένας. Εἴδατε πῶς τό λέγουν ἐδῶ; Ὅτι «αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες» (καί μετά ἄπ΄αὐτό θά εἴμαστε σάν μήν ὑπήρξαμε ποτέ. Ὁ Σάρτρ, ὁ Γάλλος αὐτός φιλόσοφος ὑπαρξιστής, μηδενιστής, ἔλεγε: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Εἶναι, λέγει, ὅπως ὅταν σέ μία ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια νεροῦ γίνει γιά μία στιγμή εἶναι πίδακας, ἕνα συντριβανάκι, δηλαδή ἕνα μέρος τοῦ νεροῦ παίρνει ὕπαρξη, ὑπόσταση, ξαναπέφτει κάτω τό νερό αὐτό καί ξαναγίνεται πάλι ἡ ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ. Αὐτό, λέγει, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἀπό τήν ὕλη ἀνεβαίνει ὁ ἄνθρωπος, ἀναδεικνύεται, ξανακατεβαίνει στήν ὕλη, χάνεται.

Εἴδατε πῶς τό λέγουν οἱ ἀρχαῖοι; Τό λέγαν στήν ἐποχή τοῦ Σολομῶντος αὐτό. Καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες. (Σάν νά μήν ὑπήρξαμε ποτέ) ὅτι καπνός ἡ πνοή ἐν ρισίν ἡμῶν, καί ὁ λόγος σπινθήρ ἐν κινήσει καρδίας ἡμῶν, (γιατί, λέει, ἡ πνοή μας στή μύτη μας εἶναι σάν ἕνας καπνός, καί ὁ λόγος μας σάν μία σπίθα, ἕνας σπινθήρας πού κινεῖται στίς καρδιές μας, στίς ψυχές μας. Δέν ὑπάρχει ψυχή, λένε. Τί λέει ὁ ὑλισμός; Ἂν ἀνοίξετε τό μικρό φιλοσοφικό

λεξικό, πού εἶναι ὑλιστικό, θά δεῖτε νά λέγουν τί εἶναι ἡ ψυχή. Μία ἐνέργεια, λέει, τῆς ὕλης, μία μορφή τῆς ὕλης. Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο. Καί ὅπως ἀκριβῶς τό ἠλεκτρικό φεύγει ἀπό τόν λαμπτῆρα, ὅταν δέν διοχετεύεται 

ἐκεῖ καί εἶναι ἄχρηστο, δέν ἀνάβει, Ὅπως ἀπό τήν σόμπα ἂν σταματήσει ἡ φωτιά κ.ο.κ., ἔτσι, λέγει, τό μικρό φιλοσοφικό λεξικό, εἶναι καί ἡ ἀνθρώπινη ψυχή. Μία ἐνέργεια, μία μορφή τῆς ὕλης, γιατί ξέρουμε ὅτι πράγματι ἡ ἐνέργεια εἶναι μία μορφή τῆς ὕλης. Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή; Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή. Βλέπετε, λοιπόν, πῶς σκέπτονται;) οὗ σβεσθέντος τέφρα ἀποβήσεται τό σῶμα καί τό πνεῦμα διαχυθήσεται ὡς χαῦνος ἀήρ. (Ὅταν, λέει, σβήσει, φύγει ἡ ἐνέργεια αὐτή, καταπαύσει, τότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται τέφρα, γίνεται στάχτη. Τίποτ΄ ἄλλο. Χάνεται, λέει, αὐτή ἡ ἐνέργεια, διαχέεται ἡ ἐνέργεια μές στή δημιουργία. Τίποτε ἄλλο) καί τό ὄνομα ἡμῶν ἐπιλησθήσεται 

ἐν χρόνῳ (θά ξεχασθεῖ τ΄ ὄνομά μας) καί οὐδείς μνημονεύσει τῶν ἔργων ἡμῶν καί παρελεύσεται ὁ βίος ἡμῶν ὡς ἴχνη νεφέλης καί ὡς ὁμίχλη διασκεδασθήσεται διωχθεῖσα ὑπό ἀκτίνων ἡλίου καί ὑπό θερμότηττος αὐτοῦ βαρυνθεῖσα σκιᾶς γάρ πάροδος ὁ βίος ἡμῶν (πέρασμα σκιάς, λέει, εἶναι ἡ ζωή μας) καί οὐκ ἔστιν ἀναποδισμός τῆς τελευτῆς ἡμῶν, ὅτι κατεσφραγίσθη καί οὐδείς ἀναστρέφει. (Ἀναποδισμός θά πεῖ γύρισμα. Κανείς δέν ξαναγυρίζει πίσω. Τά πράγματα ἔτσι δημιουργήθηκαν, κατασκευάσθηκαν, κατεσφραγίσθησαν καί κανείς δέν γυρίζει πίσω. Οὐδείς ἀναστρέφει. 

Ἐμεῖς ξέρομε ὅτι ξαναγυρίζομε. Ὅτι ἔχομε ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Μιλοῦν οἱ ὑλιστές τοῦ 10ου αἰώνα πρό Χριστοῦ. Εἴδατε ταυτότητα ἰδεῶν; Καί σήμερα ἔτσι μιλᾶνε) δεῦτε οὖν (Ἄ, τώρα τό πρακτικό συμπέρασμα. Βλέπετε; Ὅπως θά τοποθετήσεις τήν φιλοσοφία σου, θά εἶναι καί ἡ ζωή σου. Τί λέγουν; Τά ἐπακόλουθα τῆς φιλοσοφίας τους. Ὁ Χριστιανός πού ξέρει ποιά εἶναι ἡ ἀξία τοῦ σώματος τί θά πεῖ; Τά ἐπακόλουθα τῆς πίστεώς του. Ἀκοῦστε λοιπόν τί λέγουν οἱ ὑλισταί) δεῦτε οὖν (ἐλᾶτε λοιπόν) καί ἀπολαύσωμεν τῶν ὄντων ἀγαθῶν καί χρησώμεθα τῇ κτίσει ὡς ἐν νεότητι σπουδαίως. (Ἐλᾶτε, λέει, νά κάνουμε χρήση τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν, ὅ,τι ὑπάρχει μέσα στή δημιουργία, σάν νέοι ἄνθρωποι καί νά διασκεδάσουμε, νά φᾶμε, νά πιοῦμε) οἴνου πολυτελοῦς καί μύρων πλησθῶμεν (νά γεμίσουμε ἀπό ἀρώματα, ἀπό κρασί πολυτελές) καί μή παροδευσάτω ἡμᾶς ἄνθος ἀέρος (μή περάσει κάτι πού νά μήν τό μυρίσει ἡ μύτη μας) στεψώμεθα ρόδων κάλυξι πρίν ἢ μαρανθῆναι (νά βάλουμε στεφάνια μέ λουλούδια τριανταφυλλιᾶς, πρίν τά λουλούδια μαρανθοῦν, ἀλλά πρίν κι ἐμεῖς μαραθοῦμε) μηδείς ἡμῶν ἄμοιρος ἔστω τῆς ἡμετέρας ἀγερωχίας. (Κανείς νά μήν μείνει ἄμοιρος. Βλέπετε κάνουν καί προσηλυτισμό. Εἴδατε ὁ προσηλυτισμός ἐδῶ; Ἐλᾶτε, εἴμαστε ἐμεῖς, ἐλᾶτε κι ἐσεῖς. Κανείς νά μή μείνει ἄμοιρος τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας. Πού σημαίνει αὐτή ἡ ἀγερωχία, μία ὑπερηφάνεια. Τί σημαίνει ἀγερωχία; Ποῦ θά φθάσουμε νά πεθάνουμε. Εἶναι ἡ ἀγερωχία καί ἡ ὑπερηφάνεια τῆς εὐθανασίας. Ξέρετε ὅτι μιλώντας γιά τήν εὐθανασία λέμε νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς.

Ἔτσι ἦρθε ἡ ὥρα νά δοῦμε ὅτι παθαίνουμε «πάρκινσον», παθαίνομε «καρκίνο», παθαίνομε ἀρρώστιες πού μᾶς φεύγουν τά οὖρα κτλ., τό μυαλό. Πρίν συμβοῦν αὐτά, ἐλᾶτε νά αὐτοκτονήσουμε. Ἡ εὐθανασία. Τό ἐπιχείρημα. Γιατί αὐτοκτονεῖς ἄνθρωπε; Ὅπως τελευταία ὁ ἀντιπρόεδρος μίας τέτοιας ἑταιρείας τῆς εὐθανασίας, ὁ διάσημος φιλόσοφος Κέσλερ αὐτοκτόνησε μέ τήν γυναίκα του. Γιατί αὐτοκτονεῖς διάσημε φιλόσοφε Κέσλερ; Γιατί ἔπρεπε νά ζήσουμε καί νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς. Ἰδού ἡ ἀγερωχία. Ἐλᾶτε, λέγει, ἐλᾶτε, νά μετέχετε κι ἐσεῖς τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας). Πανταχῇ καταλίπωμεν σύμβολα τῆς εὐφροσύνης, ὅτι αὕτη ἡ μερίς ἡμῶν καί ὁ κλῆρος οὗτος. (Παίρνει ἠθική στάση στήν κοινωνία;) καταδυναστεύσωμεν πάντα δίκαιον (φτωχόν, δίκαιον ἄνθρωπον, νά γίνουμε δυνάστες του) μή φεισώμεθα χήρας (νά μήν λυπηθοῦμε τήν χήρα γυναίκα καί νά ποῦμε, χήρα γυναίκα!) μηδέ πρεσβύτου ἐντραπῶμεν πολιᾶς πολυχρονίους (οὔτε νά ντραποῦμε τά ἄσπρα μαλλιά ἑνός γέρου ἀνθρώπου. Δηλαδή ἀσέβεια! Δηλαδή ἀντικοινωνικές πράξεις. Ἔμ, βέβαια) ἔστω δέ ἡμῶν ἡ ἰσχύς νόμος τῆς δικαιοσύνης (ἄ, τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου, ἡ ζούγκλα. Τό λεοντάρι τρώει τή μαϊμού, γιατί εἶναι πιό δυνατό, φυσικά) τό γάρ ἀσθενές ἄχρηστον ἐλέγχεται» (Εἶσαι τιποτένιος ἐσύ, ἐγὼ σέ τρώγω, δέν εἶσαι τίποτε. Τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου). Ὥστε βγαίνει καί ἠθική! Βεβαίως βγαίνει καί ἠθική. Βγαίνει βιοθεωρία. Ἀπό ποιά; Ἀπό τήν κοσμοθεωρία τους. Ποιά; Τήν ὑλιστική. Τί στάση πῆραν ἀπέναντι στό σῶμα; Ἀπέναντι στόν ἄνθρωπο; Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι τίποτα.

Ὅτι αὐτοσχεδίως εὑρέθηκε.

Ἡ στάση τῶν πιστῶν ἀπέναντι στό ἀνθρώπινο σῶμα.

   Καί ὅμως τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τρομακτικά ἀπέραντα μεγάλη ἀξία καί σημασία. Αὐτό τό σῶμα πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τό ὑπογραμμίζω, θά ἀναστηθεῖ καί θά συναπολαύσει μετά τῆς ψυχῆς τήν θέα τοῦ Θεοῦ. Θά ξαναδοῦμε μέ τά μάτια τοῦ σώματος, τό πρόσωπο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς πῶς πρέπει νά σταθοῦμε; Θά φυλάξουμε τό σῶμα μας. Θά τό φυλάξουμε ἀπό τήν ἁμαρτία. Τήν ποικίλη ἁμαρτία. Τήν ἀνηθικότητα κυρίως, ἡ ὁποία προσβάλλει τό ἀνθρώπινο σῶμα. Δέν θά κάνουμε σαρκικές ἁμαρτίες. Δέν θά ἐκθέτουμε τόν ἑαυτό μας σέ καταχρήσεις. Δέ θά πίνουμε οἰνοπνευματώδη, δέν θά καπνίζουμε, δέν θά παίρνουμε ναρκωτικά γιά νά καταστρέψουμε τό σῶμά μας. Τό σῶμα μας ἔχει μεγάλη ἀξία. Ἂν ἀρρωστήσει παρά τήν θέλησή μας θά ὑπομείνουμε. Ἐάν ὅμως δέν ἀρρωσταίνει παρά τήν θέλησή μας καί γίνουμε ἐμεῖς οἱ αἴτιοι τῆς ἀσθενείας του ἢ τοῦ θανάτου του ἔχομε εὐθύνη. Ἐάν τρέχουμε μέ μεγάλη ταχύτητα καί σκοτωθοῦμε, ἔχομε εὐθύνη. Γενικά πρέπει νά σταθοῦμε ἀπέναντι σ΄ αὐτό τό δημιούργημα πού λέγεται «ἀνθρώπινο σῶμα» μέ εὐλάβεια καί σεβασμό. Γιατί θά κληρονομήσει βασιλεία Θεοῦ. Αὐτά ὡς πρός τήν κατασκευή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Τώρα δέν μᾶς μένει παρά νά δοῦμε καί τήν κατασκευή τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς.

10-4-1983

22α ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 9/59. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων : Γ' Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Α'.

†. Ἔχουμε πεῖ ὅτι γιά νά φθάσει κανείς στή θέωση δηλαδή στήν καταξίωση τοῦ «κατ’ εἰκόνα» πρέπει νά ὑπερπηδήσει τρία ἐμπόδια. Τό ἕνα εἴπαμε ὅτι εἶναι ἡ ἁμαρτία. Τό δεύτερο εἶναι ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Στήν κυκλική ἀντίληψη δέν ὑπάρχει τέρμα καί συνεπῶς στό βάθος δέν περιμένουμε νά ξανάρθει ὁ Χριστός. Ἡ εὐθύγραμμη ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας δηλώνει ὅτι ἡ Ἱστορία τελειώνει καί τελειώνει ἐκεῖ

ἀκριβῶς πού θά ἔρθει ὁ Χριστός. Μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε καί τό τέλος τῆς Ἱστορίας. Ὁ Χριστός θά ξανάρθει. Αὐτή ἡ θέση ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τῆς πίστεώς μας ἀλλά καί θεμελιῶδες σημεῖο γιά τήν πνευματική μας ζωή. Γιατί ἂν περιμένουμε νά ἔρθει ὁ Χριστός ὡς κριτής, ἀλλά καί ὡς ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θά μᾶς παραλάβει στή Βασιλεία Του, τότε βεβαίως θά ρυθμίσουμε καί τή ζωή μας ἀναλόγως. Ἔχουμε καί ἕνα τρίτο ἐμπόδιο. Εἶναι ὁ αὐτονομισμός! Ἀπό τόν ὁποῖο πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε γιά νά ἀνοίξει ὁ δρόμος νά φθάσουμε στόν προορισμό μας, στήν πραγμάτωση τοῦ προορισμοῦ μας, στή θέωση.

Ἀπελευθέρωση ἀπό τόν αὐτονομισμό.

   Τί εἶναι ὁ αὐτονομισμός; Ὁ αὐτονομισμός εἶναι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει νά εἶναι αὐτόνομος ἀπό τό Θεό. Δηλαδή νά μήν ἔχει καμία ἐξάρτηση ἀπό τό Θεό. Σήμερα ἔχουμε πολλούς Χριστιανούς πού ζοῦν μέ αὐτό τόν αὐτονομισμό. Καί δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα 

ἀνανεούμενο καί ἐπαναλαμβανόμενο μέσα στήν Ἱστορία. Καί εἶναι τό πρῶτο ἀνθρώπινο ἁμάρτημα. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δὲν ἔκαναν καμία ἄλλη ἁμαρτία μέσα στόν παράδεισο παρά αὐτή καί μόνο. Τό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας. Ὅταν καθ’ ὑποβολή τοῦ διαβόλου ζήτησαν νά θεωθοῦν χωρίς τό Θεό. Τί τούς εἶπε ὁ διάβολος; Ὁ Θεός σᾶς εἶπε νά μήν δοκιμάσετε ἀπό τόν καρπό, σᾶς ἔβαλε μία ἐντολή ἀκριβῶς γιά νά σᾶς ἐμποδίσει νά γίνετε θεοί. Ψεῦδος! Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος εἶπε, ὅτι ὁ διάβολος εἶναι ἀπ’ ἀρχῆς ψεύτης. Αὐτός γεννάει τό ψεῦδος. Καί κατόπιν ὑποβάλλει στούς 

πρωτόπλαστους νά δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό, δηλαδή νά παραβοῦν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δηλαδή νά μήν ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεό, ὥστε νά ἐπιτύχουν νά θεωθοῦν.

Αὐτή λοιπόν ἡ κατάσταση, ἡ κατάσταση νά θεωθεῖ δηλαδή κανείς χωρίς τόν Θεό, λέγεται αὐτονομία. Καί εἶναι αὐτή ἡ οὐσία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἀλλά αὐτό τό προπατορικό ἁμάρτημα, πού πολλές φορές λέμε, τόσο ἀνόητοι ἦσαν οἱ πρωτόπλαστοι νά χάσουν τόν παράδεισο κτλ. τό ἐπαναλαμβάνουμε κι ἐμεῖς. Δέν εἶναι ἕνα ἁμάρτημα πού ἔγινε μία φορά καί τελείωσε. Ἀλλά εἶναι ἕνα ἁμάρτημα ἐπαναλαμβανόμενο ὄχι σέ κάποιες ἐποχές ἢ σέ κάποιες γενεές, ἀλλά σέ ὅλες τίς γενεές, σέ ὅλες τίς ἐποχές, μέχρι πού νά τελειώσει ὁ κόσμος, καί δυστυχῶς ἀπό τήν πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων. Καί ἂν τό θέλετε, δυστυχῶς εἶναι καί πολλοί ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί, πάρα πολλοί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δέχονται ὅτι πρέπει νά ἔχουμε μία ἀπό τόν Θεό αὐτονομία. Δηλαδή νά εἶναι ἀνεξάρτητοι. Σοῦ λέει, δέν εἶμαι ἄθεος, πιστεύω στόν Θεό. Ἀλλά ὁ Θεός εἶναι στόν οὐρανό κι ἐγὼ εἶμαι στήν γῆ. Ἐκεῖνος κοιτάζει, ὅ,τι κοιτάζει στόν οὐρανό κι ἐγὼ κοιτάζω ὅ,τι κοιτάζω στήν γῆ. Ὅ,τι θά ἐπιτύχω, θά τό ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος! Καί συνεπῶς, ἀφοῦ θά ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος ὅ,τι θά ἐπιτύχω, δέν κινοῦμαι περί τόν Θεό, ἀλλά περί τόν ἑαυτό μου. Καί ἔτσι ἔχουμε τό λεγόμενο ἀνθρωποκεντρισμό. Ἐνῶ δέν εἶναι ὁ ἀνθρωποκεντρισμός παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα. Γιατί αὐτό ζήτησε καί ὁ Ἀδάμ νά κάνει. Νά κινηθεῖ, νά θεωθεῖ χωρίς τό Θεό. Ἔτσι καί ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος εἶναι αὐτονομημένος ἄνθρωπος. Δέν μιλῶ γιά τούς ἄθεους. Ἀλλά γιά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν στόν Θεό, ἀλλά δέν θέλουν νά ἔχουν καμία σχέση μέ τό Θεό. Νά μή ρυθμίζει τή ζωή τους ὁ Θεός, ἀλλά νά ρυθμίζουν οἱ ἴδιοι τή ζωή τους. Πάντως, ἕνας ὁ ὁποῖος στόν αὐτονομισμό ἔχει τήν αἴσθηση, καλύτερα τήν ψευδαίσθηση, ὅτι εἶναι ἐλεύθερος ἄνθρωπος, στήν πραγματικότητα εἶναι δοῦλος. Εἶναι δοῦλος τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του. Τήν ἀληθινή ἐλευθερία, μᾶς τή δίνει ὁ Θεός, πού γνωρίζει τήν κατασκευή μας, μᾶς ἀγαπᾶ, εἴμαστε παιδιά του. Γιά νά μπορέσουμε νά ἀποκτήσουμε τό ἀληθινό μέτρο τῆς ἐλευθερίας, θά πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν αὐτονομία. Ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού εἶναι κάτω ἀπό τό Θεό. Γιατί μόνο ὁ Θεός ἐλευθερώνει, λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «τῇ ἐλευθερίᾳ ᾖ ὁ Χριστός ἡμᾶς ἐλευθέρωσε στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθαι.» (Πρός Γαλάτας 5,1) Μείνετε στερεοί στήν ἐλευθερία τήν ὁποία ὁ Θεός, ὁ Χριστός μᾶς ἐλευθέρωσε. Καί νά μή μπαίνετε πάλι κάτω ἀπό ζυγούς δουλείας. Καί αὐτοί οἱ ζυγοί τῆς δουλείας εἶναι πάμπολλοι. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς ζυγούς εἶναι ἡ αὐτονομία!

Ἀλλά θά ἔπρεπε νά σᾶς πῶ, ὅτι σ’ ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν δημιουργεῖται μία ἑτερονομία. Θά ἐξηγήσω τήν λέξη. Ἑτερονομία θά πεῖ νά ὑπάρχει κάποιος ἀπό πάνω μου καί νά κινοῦμαι ἐγὼ πάντοτε κατά τή θέληση ἐκείνου τοῦ κάποιου, κατά τρόπο πού ἐγὼ νά μήν ἔχω πλέον ἐλευθερία θελήσεως. Αὐτό λέγεται ἑτερονομία. Καί δέν εἶναι ὑπακοή ἀλλά ὑποταγή. Ὅπως ἀκριβῶς ὑποτάσσεται κάποιος δοῦλος στό ἀφεντικό του. Ὅπως συνέβαινε στήν ἀρχαία ἐποχή μέ τούς δούλους. Ἀλλά αὐτό σημαίνει ὅτι δέν θά εἶμαι σέ αὐτονομία, θά πέσω στήν ἑτερονομία; Ἄλλος θά κυβερνάει τή ζωή μου; Ὅταν κυβερνάει ὁ Θεός τή ζωή μου, δέν τήν κυβερνᾶ ἐρήμην της ἐλευθερίας μου. Θέλω νά εἶμαι κάτω ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς κάτω ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πῶς ἕνα παιδί μέ τό νά ὑποτάσσεται στό σπίτι του, στούς γονεῖς του, γιατί τούς ἀγαπᾶ καί τό ἀγαποῦν δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖται ἡ ἐλευθερία του. Ἀλλά σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος δίδει τόν ἑαυτό του νά ὑποτάσσεται στούς γονεῖς του. Εἶναι ἐλεύθερος! Ἀπόδειξη ὅτι ὁ Θεός δέν μᾶς δουλώνει, δέν μᾶς

ὑποδουλώνει, δέν μᾶς ὑποτάσσει ὅπως ὑποτάσσουν ἐχθρικά στρατεύματα. Εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀνά πᾶσα στιγμή δύναται νά πεῖ, δέν δέχομαι τό Θεό. Μπορεῖ νά ἐγκαταλείψει τόν Θεό. Ἀνά πάσα στιγμή. Τρανό παράδειγμα, αὐτοί οἱ πρωτόπλαστοι. Οἱ πρωτόπλαστοι δέχθηκαν μία ἐντολή. Μποροῦσαν νά κάνουν ὅμως ὅ,τι θέλουν. Ἦσαν ἐλεύθεροι. Μποροῦσαν μέ τήν ἐλευθερία τους νά ποῦν: θά ὑπακούσουμε στόν Θεό ἢ δέν θά ὑπακούσουμε στόν Θεό. Προτίμησαν τό τελευταῖο. Νά μήν ὑπακούσουν στόν Θεό. Δέν σημαίνει λοιπόν, ὅτι, ὅταν εἶμαι στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ, εἶμαι σέ ἑτερονομία. Δηλαδή σέ μία ὑποταγή πού ἡ βούλησή μου, ἡ θέλησή μου εἶναι σκλαβωμένη. Καί δέν μπορῶ νά κάνω κάτι διαφορετικό.

Ἂν καμιά φορά, καί γιά νά τά παίρνουμε λίγο πρακτικότατα τά πράγματα, ἂν καμιά φορᾶ στήν πνευματική μας ζωή αἰσθανόμαστε αὐτό τό θέλει ὁ Θεός, ἀλλά ἐμεῖς δυσανασχετοῦμε, δέν μποροῦμε, ἐδῶ δέν πρόκειται περί ὑποταγῆς, γιατί καταρχάς μόνοι μας θέλουμε νά ζήσουμε τήν Χριστιανική ζωή· θέλω ἐπί παραδείγματι τό πρωί νά σηκωθῶ νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά βαριέμαι, τί θά πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ; Ὁ Θεός θέλει νά πάω στήν ἐκκλησία. Ἐγὼ δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία. Δέν θέλω πραγματικά στήν ἐκκλησία;

Ἢ ἁπλῶς βαριέμαι; Ἂν εἶχα ἕνα τρόπο νά βρισκόμουνα στήν Ἐκκλησία θά ἤθελα. Δέν ἔχω ἀντίρρηση.

Τί εἶναι λοιπόν ἐκεῖνο τό ὁποῖο μέ ἐμποδίζει; Ὄχι ὅτι δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά μία νωθρότητα τοῦ σώματός μου. Ὄχι τῆς ψυχῆς μου· τοῦ σώματός μου. Κάποτε καί τῆς ψυχῆς μου μπορεῖ νά εἶναι, ἐνῶ στό βάθος θέλω. Τί πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ ἐγώ; Πρέπει αὐτό τό νωθρό ἑαυτό μου νά τόν σπρώξω, τρόπον τινά. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός εἶπε, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται. Καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὑφίσταται βιασμό. Εἶναι σάν μία πόλη, ἡ ὁποία ἔχει ψηλά τείχη, καί ὑπάρχουν ἀπ’ ἔξω οἱ ἐκπορθοῦντες τήν πόλη αὐτή. Αὐτοί πού τή βιάζουν, βιάζουν τά τείχη της, τελικά ρίπτουν τά τείχη της καί μπαίνουν μέσα στήν πόλη. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λοιπόν, βιάζεται. Δέν ἐκβιάζεται. Καί ἐκεῖνοι πού εἶναι βιαστές, αὐτοί τήν κερδίζουν. Τί θά ἐκβιάσω; Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό τό ἐσωτερικό μας. Ξεκινάει ὑποκειμενικά γιά νά καταλήξει ἀντικειμενικά. Θά γίνει καί ἀπ’ ἔξω μας ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε με τί εἶπα. Εἶναι ἀπό μέσα μας καί θά γίνει κι ἀπ’ ἔξω μας. Διότι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μόνο μέσα μου. δέν εἶναι δηλαδή μία πνευματική κατάσταση. Ἀλλά εἶναι καί μία δημιουργία πού εἶναι γύρω μου. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅμως μερικοί λένε δυστυχῶς, ἂν καί δέν εἶναι τώρα τό θέμα μας αὐτό, ὅτι ἡ κόλαση καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι πνευματικές καταστάσεις. Λάθος! Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει σῶμα. Καί μέ τό σῶμα του θά βρεθεῖ καί στά δυό. Καί στήν κόλαση καί στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ συνεπῶς σημαίνει ὅτι καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί ἡ κόλαση εἶναι καί ἐξ ὑποκειμένου καί ἐξ ἀντικειμένου. Εἶναι καί μέσα μου, εἶναι καί ἀπ’ ἔξω μου.

Γιά νά φθάσω λοιπόν ἐγὼ τώρα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἂν τήν ἐγκαθιδρύσω μέσα μου, πρέπει νά βιάσω τό νωθρό ἑαυτό μου. Καί τί θά πῶ; «Σήκω, θά πῶ στόν ἑαυτό μου, σήκω. Σήκω ἀπ’ τό κρεβάτι σου. Πήγαινε στήν ἐκκλησία». Βαριέσαι νά κάνεις προσευχή. «Σήκω νά κάνεις προσευχή». Πρέπει νάἐκβιάσω τόν ἑαυτό μου γιά νά κάνω προσευχή. Ὅπως, καί ἂν τό θέλετε, νά τό πάρω παράλληλο καί σέ βιοτικά πράγματα. Στό σχολεῖο. Πέστε μου σᾶς παρακαλῶ. Ἐγὼ μία ζωή ὁλόκληρη, ὅταν ἤμουν ἔφηβος, τέτοια ἐποχή, ἄνοιξη, πάντα εἶχα ἐξετάσεις. Διάβαζα καί ἔβλεπα τήν ὡραία φύση καί ἔλεγα, «τί ὡραία κι ἐγὼ εἶμαι κλεισμένος μέσα· πότε θά τελειώσει αὐτή ἡ ἱστορία; Μία ζωή, ἔλεγα, εἶμαι κλεισμένος καί δέν ἀπολαμβάνω τήν ἄνοιξη». Ὅταν τελείωσαν τά διαβάσματα καί οἱ ἐξετάσεις, ὅποτε μποροῦσα νά χαρῶ τήν ἄνοιξη. Ποιός μέ κρατοῦσε μέσα; Ἐγὼ ὁ ἴδιος. Γιατί; Ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου νά καθίσω νά διαβάσω καί νά δώσω ἐξετάσεις. Δέν μέ βίαζε κανένας. Ἐγὼ ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου. Συνεπῶς; Εἶμαι ἐλεύθερος. Δέν ὑποτάσσομαι· ὅμως ὑπακούω στό θέλημα τοῦ Θεοῦ· γιατί κρίνω ὅτι αὐτό εἶναι τό συμφέρον μου.

Τό νά μήν πέσω στό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας, δέν σημαίνει ὅτι κατ’ ἀνάγκη θά πέσω στήν ἑτερονομία. Ὄχι! Ἀλλά στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ μέ ὅλη μου τήν ἐλευθερία νά ἐκβιάζω τόν ἑαυτό μου γι’ αὐτό τό ζήτημα. Πάνω σ’ αὐτό τό σημεῖο, θά ‘θελα νά σᾶς ἔλεγα, ἐπειδή δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλά φιλοσοφικά συστήματα, ἰδίως τά ὑπαρξιακά ἢ ἂν θέλετε τά ὑπαρξιστικά, νά τό πῶ ἔτσι, καί τὰ ὁποῖα ἑλκύουν πολύ τούς ἀνθρώπους σήμερα, καί μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ νεολαία μας κυρίως ζεῖ

τά συμπεράσματα πιά αὐτῶν τῶν ὑπαρξιστικῶν φιλοσοφικῶν συστημάτων. Τί ἀκριβῶς εἶναι, αὐτά τά ὑπαρξιστικά φιλοσοφικά συστήματα, πού

ἀναφέρονται δηλαδή στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη; Δέν ἔχουν τίποτα ἄλλο παρά μία ἀνθρωποκεντρική θεμελίωση. Βάζουν στό κέντρο τόν ἄνθρωπο. Καί συνεπῶς ἐπαναλαμβάνουν τό προπατορικό ἁμάρτημα. Τό ἐπιχείρημα; Ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ἐξάλλου αὐτό ὁ διάβολος εἶπε στούς πρωτόπλαστους. Ἔχετε μία δέσμευση. Ναί μέν ὅλα δικά σας, γιατί λέγει, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, πονηρότατος, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, λέγει, νά μήν δοκιμάσετε κανένα καρπό ἀπό τόν κῆπο, τόν παράδεισο. «Ὄχι, λέει ἡ Εὕα, ἀλλά μόνο ἀπ’ αὐτό τό δέντρο.»

(Γένεσις κεφ. 3,2) Ὡς ἂν τούς ἔλεγε· ὅτι ὁ Θεός ὅλα τά ἀπαγορεύει (κι αὐτό δέν μᾶς λέγουν καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Μᾶς λένε ὅτι, εἶσαι Χριστιανός; Ὅλα σέ σένα ἀπαγορεύονται. Ποιά ἀπαγορεύονται; Κι ἐμεῖς λέμε: Νά μόνο αὐτό ἀπαγορεύεται. Ἡ ἀνηθικότητα ἀπαγορεύεται, τά ναρκωτικά ἀπαγορεύονται, ἡ τεμπελιά ἀπαγορεύεται, τό ψέμα ἀπαγορεύεται) ἂχ καημένε, λέει τώρα ὁ διάβολος στούς πρωτόπλαστους: εἶναι γιά νά μήν ἀνοίξουν τά μάτια σας. Δηλαδή τούς ὑποβάλλει τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Καί ἐδῶ τά ὑπαρξιακά, ὑπαρξιστικά αὐτά συστήματα, τά ἀνθρωποκεντρικά, αὐτά ὑποβάλλουν τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ὅταν τό παιδί φτάνει νά λέγει ὅτι δέν ἀναγνωρίζω οὐδεμία αὐθεντία· οὔτε τό δάσκαλό μου, οὔτε τόν καθηγητή μου, οὔτε τόν ἱερέα, οὔτε τόν πατέρα μου, οὔτε τήν μάνα μου. Αὐθεντία δέν ὑπάρχει. Τότε ποιός εἶναι αὐθεντία; Εἶμαι ἐγώ. Καί ποιός εἶναι γιά τόν καθένα ἡ αὐθεντία; Ἡ ἀφεντιά του. Ἀλλά ἐάν ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία γιά τόν ἑαυτό μου, τότε μπορῶ νά λέγω ὅτι αἰσθάνομαι ἀπόλυτη ἐλευθερία. Τό σύνθημα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. 

Ἀλλά ὅταν ἀκολουθήσω τό σύνθημα τῆς ἀπολύτου ἐλευθερίας, στήν 

πραγματικότητα ἔχω δουλωθεῖ. Ἔχω γίνει δοῦλος. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά καπνίσω; Ἐλεύθερος εἶμαι. Μά, ὅταν καπνίσω γίνομαι δοῦλος τοῦ τσιγάρου. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά πιῶ ναρκωτικά; Ἐλεύθερος εἶμαι. Ἐάν τά πιῶ, τότε γίνομαι δοῦλος τῶν ναρκωτικῶν. Καί βλέπετε τούς ἀνθρώπους νά γίνονται τά θύματα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Νά σᾶς παρακαλοῦν καί νά σᾶς λέγουν: Ἐλευθερῶστε μας! Ἐλευθερῶστε μας. Θέλω νά ἐλευθερωθῶ ἀπό τά ναρκωτικά, μά δέν μπορῶ. Πιάστε με, βάλτε με κάπου, κάντε μέ ἀποτοξίνωση, θέλω νά ἐλευθερωθῶ.

Γιατί παιδί μου; Εἶσαι δοῦλος; Καί ζητᾶς ἐλευθερία; Μά ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας δέν ξεκίνησες νά κάνεις ὅ,τι ἔκανες, νά παίρνεις ναρκωτικά; Πῶς τώρα λέγεις, σῶστέ με, ἐλευθερῶστέ μέ; Ἅ, σημαίνει λοιπόν, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία τήν ὁποία διάλεξες σέ ὁδήγησε σέ σκλαβιά. Μετά ἡ ἀνηθικότητα. Ἀρχίζουν ἀπό τό Δημοτικό Σχολεῖο ἀκόμα νά ἔχουν φίλους ἢ φίλες. Λένε: εἶμαι ἐλευθερωμένη κοπέλα. Ἀκούσατε: εἶναι τίτλος τῆς ἐποχῆς μας αὐτό. Ἐλευθερωμένη κοπέλα. Παλιότερα λέγαμε χειραφετημένη κοπέλα. Σήμερα, λέγεται, «ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα». Ἀκοῦστε τί εἶπα. Ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα. Δηλαδή νά κάνει ὅ,τι θέλει. Θύματα πέφτουν καί ἐγκλημάτων ἀκόμα. Ἀλλά ἔχουν ἤδη πέσει θύματα τοῦ ἴδιου του ἑαυτοῦ τους. Εἶναι δυστυχισμένα πλάσματα οἱ κοπέλες αὐτές. Ὥστε θά ξέρετε πολύ καλά, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία, στό τέλος ὁδηγεῖ στό μή προορισμό τῆς ὑπάρξεως. Δέν μπορεῖς νά ὁδηγηθεῖς στή θέωση. Χάνεις τόν προορισμό σου. Καί ποῦ φθάνεις; Στήν κόλαση! Ξέρετε πῶς τό ἔλεγε αὐτό ὁ Σάρτρ; Αὐτός πού διέφθειρε τήν νεολαία τῆς Εὐρώπης. Ἔλεγε: «Ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι ἡ κόλασή μου». Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας λένε, ὅταν δεῖς τόν ἄλλον ἄνθρωπο εἶναι ὡς νά εἶδες τό Θεό. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Εἶδες, λέει, τόν πλησίον σου, τόν ἀδελφόν σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Καί ὁ Χριστιανισμός ὑπαρξισμός εἶναι. Δηλαδή ἀναφέρεται στήν ὕπαρξη. Ἀλλά εἶναι θεοκεντρικός. Καί ὅλα τ’ ἄλλα συστήματα ὑπαρξισμός εἶναι, ἀλλά ἀναφέρονται στήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἀνθρωποκεντρικά συστήματα.

Ποῦ ὁδηγεῖ ὁ Χριστιανισμός ποῦ ἐνδιαφέρεται γιά τήν ὕπαρξη; Ὁδηγεῖ στό Θεό. Εἶδες, λέγει, τόν ἀδελφό σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Αὐτό δέν εἶχε πεῖ καί ὁ Ἰακὼβ στόν Ἠσαῦ, ὅταν τόν εἶδε; Εἶδα, λέγει, ὅταν εἶδα τό πρόσωπό σου, ὡς νά εἶδον τόν Κύριον, τόν Θεόν μου». Ὁπότε μέσα στή θέα τῶν προσώπων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων εἶναι εὐτυχισμένος ὁ ἄνθρωπος. Μέσα στήν ἀγάπη καί τήν κοινωνία τῶν προσώπων τῶν ἄλλων. Ὁ ὑπαρξισμός, ὁ ἐγωκεντρισμός ποῦ ὁδηγεῖ; Στήν ἀπομόνωση. Δηλαδή δέν ἀναγνωρίζω κανένα πρόσωπο· εἶμαι ἡ αὐθεντία, καί μόνο ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία. Ἡ παρουσία τοῦ ἄλλου γιά μένα εἶναι κόλαση. Κόλαση! Καί στό τέλος ἀπομονώνομαι καί εἶμαι δυστυχισμένος. Γι’ αὐτό σήμερα ἔχουμε τήν κόλαση στούς ἀνθρώπους πρίν ἀπό τήν κόλαση. Μέσα στήν ψυχή τους ἔχει ἐγκαθιδρυθεῖ ἡ κόλαση. Καί αἰσθάνονται δυστυχισμένοι ἄνθρωποι. Αὐτή, λοιπόν, ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία ὁδηγεῖ στήν κατάσταση τῆς δουλείας. Πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε. Κι ἔτσι νά ἀνοίξει πραγματικά ὁ δρόμος γιά νά μπορέσουμε νά φθάσουμε στή θέωση. Αὐτά δηλαδή πρέπει νά παραμεριστοῦν. Πρέπει νά τά βγάλουμε ἀπό τήν μέση. Ὅπως καταλάβατε, στήν ἐποχή μας ἔχουμε πολλά ἐμπόδια. Ἐγώ σᾶς τά συνόψισα γιά νά τά δεῖτε σέ μία θεωρητική θεμελίωση. Καί νά μήν παγιδεύεστε, ὅπως παγιδεύτηκαν οἱ πρωτόπλαστοι.

Ἐδῶ τελειώνουμε ἕνα μεγάλο κεφάλαιο. Εἶναι τό κατ’ εἰκόνα. Ὅλα αὐτά τά θέματα μέχρι σήμερα πού εἴπαμε, ἐδῶ καί ἀρκετά θέματα πίσω ἀναφέρονται στό «κατ’ εἰκόνα». Δηλαδή τί εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα», καί πῶς μπορεῖ νά βρεῖ τήν καταξίωσή της. Καί ἔτσι νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος νά ὁμοιάσει τοῦ Θεοῦ.

Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπινου σώματος (Α’).

   Καί τώρα εἰσερχόμαστε σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

Ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, τό βιβλίο τῆς Γενέσεως εἶναι ἕνα βιβλίο, τά τρία πρῶτα κεφάλαια ἐννοεῖται, μέ θέματα ἀπέραντα καί μεγάλα καί βαθιά, σέ μία προσφορά

πολύ συμπυκνωμένη καί μέ πολλή ἁπλότητα γραμμένα ὅλα αὐτά, γιά νά μποροῦν οἱ ἄνθρωποι καί οἱ πιό ἁπλοί νά τά καταλαβαίνουν. Μπορεῖ ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος νά μή δίδει ὁρισμούς, μπορεῖ νά μή μιλᾶ ὅπως οἱ μορφωμένοι, ἀλλά τά ζεῖ αὐτά, τά καταλαβαίνει. Καί θά σοῦ πεῖ ἁπλά, πολύ ἁπλά: θέλω νά εἶμαι κοντά στό Θεό. Τίποτα ἄλλο. Μόνος μου δέν μπορῶ νά φτάσω στό Θεό. Πρέπει νά εἶμαι μαζί μέ τό Θεό, γιά νά φθάσω στό Θεό. Θά σᾶς τό πεῖ ἔτσι πολύ-πολύ ἁπλά. Εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Γι’ αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι γραμμένη πολύ ἁπλά, εἶναι γιά ὅλους. Καί γιά τόν ἁπλό καί μή μορφωμένο μέ γράμματα καί γιά τόν μορφωμένο ἄνθρωπο πού ξέρει πολλά γράμματα. Γιά ὅλους εἶναι τό σοφό βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτά παρακαλῶ στήν Παλαιά Διαθήκη. Τήν ὁποία Παλαιά Διαθήκη προσβάλλουν στήν ἐποχή μας. Καί λέγουν ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι ἕνα βιβλίο μυθικό. Ἣ ἁπλῶς γράφει ἱστορίες, ἀναλόγως τά κεφάλαια καί τά βιβλία της, γράφει ἱστορίες τῶν Ἑβραίων πού δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν. Κι ὅμως αὐτές οἱ ἱστορίες Ἑβραίων, ἐπειδή οἱ Ἑβραῖοι εἶναι ἕνας τυπικός λαός, ἕνας λαός δηλαδή ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τύπο, ὑπόδειγμα,

μοντέλο, γιά ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς, καί δέν εἶναι ἁπλῶς μία ἱστορία ἑνός λαοῦ πού δέν μᾶς ἐνδιαφέρει. Διότι ἀπό τήν ἱστορία αὐτοῦ τοῦ λαοῦ ἔχει βγεῖ ἡ παγκόσμια σωτηρία.

Ἐρχόμαστε λοιπόν σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς, καί ἐνεφύσησεν εἰς τόν πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν.» (Γένεσις κεφ. 2, 7)

Καί ἔπλασε, λέγει, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί φύσηξε στό πρόσωπό του πνοή ζωῆς. Λίγο παρακάτω μᾶς λέγει ὅτι φύσηξε στούς μυκτῆρας αὐτοῦ καί τοῦ ἔδωσε πνοή ζωῆς. Καί ἔτσι ἔγινε ὁ ἄνθρωπος «εἰς ψυχήν ζῶσαν». Ψυχή ἐδῶ θά πεῖ δυό πράγματα. Καί ζωή, καί αὐτό πού λέμε στή γλώσσα μας ψυχή. Καί γιά τό ὁποῖο θέμα «ψυχῆς» θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως.

Ὥστε λοιπόν ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ φύσηξε στό πρόσωπό του, τοῦ ἔδωσε ζωή, τοῦ ἔδωσε ψυχή καί ἔπλασε τόν πρῶτο ἄνθρωπο! Ὥστε λοιπόν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος δέν γεννήθηκε, ἀλλά δημιουργήθηκε. Καί μέ

τόν τρόπο πού εἴδαμε.

Ἀλλά ἂς ἔρθουμε νά δοῦμε αὐτό τόν τρόπο τῆς δημιουργίας τοῦ πρώτου ἀνθρώπου. Μέ αὐτή τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση, ἡ Ἁγία Γραφή, πού λέγει, ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο «χοῦν ἀπό τῆς γῆς» καί τόν πῆρε καί τόν φύσηξε κτλ., ὅλα αὐτά, πού χρησιμοποιεῖ, τρόπον τινά, τά χέρια του ὁ Θεός, ὁ Θεός βεβαίως δέν ἔχει χέρια ὅπως ἔχουμε ἐμεῖς, μέ αὐτή λοιπόν τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση δείχνει ἡ Ἁγία Γραφή τήν ἰδιαιτέρα φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο, τόσο γιά τήν σωματική του κατασκευή, ὅσο καί γιά τήν κατασκευή τῆς ψυχῆς του. Ἐκεῖνο πού βλέπουμε μέ μία πρώτη ματιά εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα κατασκευάσθηκε ἀπό ὕλη, πού ὑπάρχει στή γῆ. Ὁ Θεός ἔκανε τό σύμπαν, ἔκανε καί τή γῆ, ὅπως λέγαμε στή Χριστιανική Κοσμολογία. 

Καί ἐπάνω στή γῆ συναντῶνται ὅλα τά στοιχεῖα τά γνωστά μας. Αὐτά τά ὁποία γνωρίζουμε καί ἀπό τήν φυσική. Ὅλα τά γνωστά στοιχεῖα. Ἀπό τά στοιχεῖα, λέγει, αὐτά, τά ὁποῖα μέ μία λέξη ἡ Ἁγία Γραφή τά ἀποκαλεῖ «χοῦν». Ὁ χοῦς, θά πεῖ χῶμα (Μία μικρή, μικρή, παρένθεση εἶναι χρήσιμη). Ἡ λέξη «ἄνθρωπος» ὅπως σας ἔλεγα, ἐτυμολογικά δέν γνωρίζουμε τί σημαίνει. Στήν Λατινική γλώσσα ὁ ἄνθρωπος λέγεται «Homo». Καί ἡ Λατινική γλώσσα ἐκφράζει πολύ καλά αὐτό τό ὁποῖο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Δηλαδή homo εἶναι ἀπό τήν Ἑλληνική γλώσσα, πού θά πεῖ «χοῦς». Διότι ἡ Λατινική γλώσσα ἔχει πάρει πάρα πολλές Ἑλληνικές λέξεις. Συνεπῶς «Homo», αὐτό πού μεταφράζουμε ἐμεῖς «ἄνθρωπος», ἐτυμολογικά θά πεῖ χωματένιος. Ἡ ρίζα εἶναι Ἑλληνική. Ὥστε πράγματι· λένε μάλιστα μερικοί ὅτι στή γῆ θά γυρίσεις, καί εἶναι κάτι τόσο συνηθισμένο πρᾶγμα. Δέν ἔχετε παρά νά δεῖτε ἕναν ἄνθρωπο πού τόν θάβουμε, καί νά πᾶτε ὕστερα ἀπό μερικά χρόνια νά τόν ξεθάψετε κι ἔχει λιώσει. Καί τί ἔχει γίνει; Ποῦ πῆγε αὐτός; Ἔγινε χῶμα. Συνεπῶς ξαναγύρισε αὐτό πού ἦταν. Δέν ὑπάρχει πιό τρανή ἀλήθεια, μόνο ἕνας ἀφελής δέ θά τό πίστευε αὐτό, ὅτι δέν εἴμαστε ἀπό τό χῶμα. Μέ τήν διαφορά μόνο πὼς εἶναι ἕνα χῶμα, τό ὁποῖο ἔχει τή σφραγῖδα τῆς ζωῆς! Δηλαδή εἶναι ὕλη, εἶναι νεκρά ὕλη, ἡ ὁποία ἔγινε ζῶσα. Αὐτό δέ, τό πῶς ἔγινε ἡ ὕλη ἡ νεκρά ζῶσα ἀποτελεῖ καί τό μέγα μυστήριο τῆς ἐπιστήμης, τό ὁποῖο μέχρι τώρα δέν τό ἔχει λύσει. Δέν γνωρίζω ἐάν τό λύσει ἡ ἐπιστήμη, δέν ἔχει καί πολλή σημασία, τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἐκ τῆς νεκρᾶς ὕλης ἔκανε ζῶσα ὕλη. Αὐτό πού λέγει, ὅτι φύσηξε, σημαίνει ὅτι κάνει μία ἰδιαίτερα δημιουργική πράξη. Ὁ ἀγγειοπλάστης φτιάχνει ἕναν πήλινο ἄνθρωπο. Ἔχει ἐξωτερική μορφή ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι ὅμως πηλός. Δέν ἔχει τίποτα ἄλλο. Ἐδῶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι ἄλλο. Εἶναι μέν πηλός, ἀλλά πῆρε ζωή. Εἶναι ζωικός πηλός.

Γιά νά καταλάβουμε πόσο χωματένιοι εἴμαστε καί ὅτι δέν πρέπει βεβαίως νά καυχιόμαστε γιά τήν ἀφεντιά μας, ὁ Θεός μᾶς ἔκανε καί πολύ εὐτελεῖς μέ εὐτελῆ ὑλικά. Μᾶς ἔφτιαξε καί σπουδαίους. Κατ’ εἰκόνα Του. Πρέπει, λοιπόν, γιά νά μήν ὑπερηφανευόμαστε, νά βλέπουμε ὅτι εἴμαστε  χωματένιοι ἄνθρωποι ἀλλά καί νά δοξάζουμε τό Θεό γιά τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀπό τί ἀποτελούμαστε; Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ζυγίζει 65 κιλά. Μέ βάση λοιπόν αὐτό ξεκινᾶμε καί λέμε: Ἀπό τό ὅλο βάρος τοῦ 45 κιλά εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ζήσει χωρίς νερό. Χωρίς φαΐ

μπορεῖ νά ζήσει 40 ἡμέρες, καί ἴσως καί λίγο παραπάνω. Χωρίς νερό, παραπάνω ἀπό 15 ἡμέρες δέν μπορεῖ νά ζήσει. Παθαίνει ἀφυδάτωση καί πεθαίνει. Διότι τά κύτταρά του, σέ μία συντριπτική, νά ποῦμε, ποσότητα, εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος κυριολεκτικά πλέει μέσα στό νερό. Λοιπόν, τά 45 κιλά ἀπό τά 65 εἶναι νερό. Ἔχει τόσο λίπος, ὅσο νά κατασκευαστοῦν 7 σαπούνια τοῦ νιπτήρα. Σαπουνάκια πολυτελείας. Ἔχει ἄνθρακα. Ἔχει κάρβουνο. Τόσο ὅσο νά κατασκευαστοῦν οἱ μύτες 9.000 μολυβιῶν. Ἔχει φώσφορο. Τόσο γιά νά κατασκευαστοῦν 2.200σπίρτα. Ἔχει μαγνήσιο. Τόσο ὅσο γιά μία δόση καθαρτικοῦ. Ἔχει σίδηρο. Βλέπετε, ἔχετε ἀκούσει πολλές φορές πού λέμε, σοῦ λείπει σίδηρος. Τρῶγε φακή. Ἡ φακή ἔχει σίδηρο. Τό σπανάκι ἔχει σίδηρο κ.ο.κ.Ἔχουμε λοιπόν ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Ἐάν δέν ἔχουμε, ἔχουμε σοβαρές ἀρρώστιες. Ἔχουμε καί χαλκό μέ τήν εὐκαιρία σᾶς τὰ λέγω κι αὐτό. Καί ἄν μᾶς λείψει χαλκός, ἔχουμε προβλήματα στόν ἐγκέφαλο μάλιστα. Λοιπόν, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Πόσο σίδηρο ἔχουμε; Ὁ ἄνθρωπος τῶν 65 κιλῶν; Ὅσο ἕνα καρφί. Ἔχουμε ἀνάγκη καί ἀπό ἀσβέστιο. Πόσο; Ὅσο νά ἀσπρίσει ὁ τεῖχος ἑνός πολύ μικροῦ δωματίου. Ἔχουμε καί ἄλλα μερικά εὐγενῆ μέταλλα. Ἔχουμε κάλλιο κτλ., ἔχουμε μερικά ἅλατα κτλ., κτλ., αὐτά σέ μικρές ποσότητες.

Ὅπως καταλαβαίνετε, ἀπό αὐτά ἀποτελούμαστε. Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἡ δέ κατασκευή του καταλαμβάνει χῶρο. Ἐάν ὑποθετικά, ἔπρεπε νά συμπιεστεῖ, τί θά συνέβαινε; Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ ὕλη ἔχει τρομακτικά κενά. 

Ξέρετε πόσο ἀπέχει ἕνα ἄτομο τῆς ὕλης. Ἔχουμε ἐδῶ ἕνα πυρήνα καί τό ἠλεκτρόνιο πού γυρίζει γύρω ἀπό τόν πυρήνα ἑνός ἀτόμου ὑδρογόνου. Τό ἠλεκτρόνιο εἶναι ὅσο μία μπάλα ποδοσφαίρου καί βρίσκεται σέ ἀπόσταση ὅσο ἀπό τή Λάρισα ὡς τό Βόλο. Μεταξύ λοιπόν τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου ὑπάρχει μία τρομακτική ἀπόσταση, σέ σχέση ἐννοεῖται μέ τά βάρη τους καί τούς ὄγκους, τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου. Ἂν ἔπρεπε λοιπόν αὐτά τά πράγματα νά τά συμπιέσουμε, δυσκολότατο πρᾶγμα, τότε θά φτιάχναμε μία ὕλη, ἡ ὁποία θὰ ἦταν βαρύτατη, ἀλλά πολλή μικρή σέ ὄγκο. Ἂν λοιπόν ἔπρεπε νά συμπιέσουμε τόν ἄνθρωπο καί νά μήν ὑπάρχουν κενά στά ἄτομα τῆς κατασκευῆς του, δέν λέω κύτταρα, γιατί τά κύτταρα εἶναι πολυσύνθετα πράγματα, τότε θά ἔπρεπε νά γίνει ὅσο τό κεφαλάκι μίας καρφίτσας! Θά πεῖτε! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Σηκώνει ἕνα σβέρκο γιά νά πεῖ στόν οὐρανό, δέν ὑπάρχεις Θεέ! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Μία φούχτα χῶμα. Καί λέει στόν δημιουργό του, στόν Θεό του, δέν ὑπάρχεις. Τί φτωχός πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος!  Ἢ ἐκεῖνος πού μαζεύει χρυσάφι, ἢ ἐκεῖνος πού φτιάχνει καί φτιάχνει καί στολίζεται καί κάνει, δείχνει καί ἀλαζονεύεται, ἄνθρωπε τί εἶσαι; Μία φούχτα χῶμα. Δέν τό πιστεύεις; Πολύ κοντά στό πρᾶγμα. Πήγαινε μέχρι τό νεκροταφεῖο νά δεῖς τί γίνονται οἱ ἄνθρωποι. Κι ἐκεῖ θά μάθεις τί εἶσαι καί ἐσύ. Ἐκτός ἂν πιστεύεις ὅτι ἐσύ δέν θά πεθάνεις. Κι ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι πολύ ὡραῖος. Μήν κοιτᾶτε πὼς τόν ἔκανε ἡ ἁμαρτία τόν ἄνθρωπο. Γεννιοῦνται παιδιά πολλές φορές σακάτικα, ἀνώμαλα, περίεργα. Ὁ ἄνθρωπος καταντάει κι αὐτός, πού καταντάει. Ἡ κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου ὅπως βγῆκε ἀπό τά χέρια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὡραία κατασκευή.

Λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων στήν 4η του κατήχηση: «Τόν δέ καί κατέγνωσαν τοῦ θαυμασίου τούτου σώματος; Τό μέν γάρ ἐν εὐπρεπείᾳ λείπεται; τί δέ οὐκ ἔστιν ἔντεχνον τῆς κατασκευῆς;». Τί εἶναι ἐκεῖνο, λέγει, πού κατηγόρησαν στό θαυμάσιο αὐτό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου;

Σέ τί ὑπολείπεται, σέ εὐπρέπεια τό ἀνθρώπινο σῶμα; Τί ὑπάρχει πού νά μήν εἶναι ἔντεχνα κατασκευασμένο καί κατάλληλο γιά νά κατασκευάσει ὅ,τι θά κατασκευάσει καί ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος μετά ταῦτα; Ὅλα εἶναι πολύ σπουδαῖα. 

Τό δέ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μας λέγει τό ἑξῆς: «μέγα ἄνθρωπος» (Παροιμίες Σολομῶντος 20, 6) Δηλαδή μέγα πράγμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Μέγα! 

Ὁ δέ Ἰὼβ λέγει: «Τί γάρ ἐστίν ἄνθρωπος ὅτι ἐμεγάλυνας αὐτόν ἤ ὅτι προσέχεις τὸν νοῦν εἰς αὐτόν;» (Ιώβ 7,17)

Τί εἶναι πού τόν προσέχεις; Ὁ δέ ψαλμωδός λέγει: «ἠλάτωσσας αὐτόν βραχύ τι παρ΄ ἀγγέλους, δόξῃ και τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν, (δηλαδή τόν ἄνθρωπο) καί κατέστησας αὐτόν ἐπί τά ἔργα τῶν χειρῶν σου» (Ψαλμός 8, 6-7) Τόν ἔβαλες βασιλιά πάνω στά ἔργα τῶν χεριῶν σου. μάλιστα, θά λέγαμε στό σημεῖο αὐτό, ἐκεῖνο τό «βραχύ τι παρ’ ἀγγέλους» δέν ἀναφέρεται στό θέμα τῆς κατασκευῆς. Ἀναφέρεται σέ ἄλλο σημεῖο. Ἐκεῖνο πού ἔχω νά σᾶς πῶ μόνο εἶναι τό ἑξῆς: ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος ἀπό τούς ἀγγέλους! Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι μόνο πνεύματα. Καί δέν εἶναι σώματα, δέν ὑπάρχει ὕλη στούς ἀγγέλους. Μετέχουν μόνο τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Ὁ ἄνθρωπος μετέχει καί τοῦ ὑλικοῦ καί τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Καί εἶναι τό μεθόριο, δηλαδή ἐκεῖνο πού ἑνώνει τόν πνευματικό κόσμο μέ τόν ὑλικό κόσμο. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ ἄνθρωπος περιεκτικά ἔχει καί σῶμα, ὕλη καί πνεῦμα, ἔχει καί τά δυό, ἄρα λοιπόν ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος καί ἀπό αὐτούς τούς ἀγγέλους. Ἄς μου ἐπιτραπεῖ νά ἔλεγα. Ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ἄποψη αὐτή εἶναι πλουσιότερος, τολμηρό αὐτό πού θά πῶ, καί ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό! Ἀλλά ὁ Θεός ἑντύθηκε τήν ἀνθρώπινη φύση, αὐτή πού δημιούργησε καί ἔτσι γίναμε εἰκόνα του. Δηλαδή πλούσιος ἐκεῖνος, πλούσιοι καί ἐμεῖς.

Ὥστε λοιπόν ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή ἔχει ἀξία. Ναί, καί ἔχει μάλιστα τρομακτικά μεγάλη ἀξία.

3-4-1983

21η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.