†.Συνεχίζουμε, αγαπητοί μου, τήν ἐπιστολή πού ὁ Κύριος στέλνει στόν ἐπίσκοπο τῆς Περγάμου. Λέγαμε ὅτι ὁ Κύριος εἶχε κάποιο παράπονο έναντίον τοῦ ἐπισκόπου της Περγάμου γιά τούς Νικολαΐτες, τῶν ὁποίων τύπος ἦταν ὁ Βαλαάμ, πού ὑπέδειξε στον Βαλάκ –παλιά ἱστορία τῶν Ἰσραηλιτῶν- να κάνει τούς Ἰσραηλῖτες νά φᾶνε εἰδωλόθυτα καί νά πορνεύσουν, καί ἔτσι να πέσουν στη δυσμένεια καί τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ.
Λέει λοιπόν ὁ Θεός, ὁ Κύριος, στόν ἐπίσκοπο τῆς Περγάμου: «μετανόησον οὖν· εἰ δὲ μή, ἔρχομαί σοι ταχὺ καὶ πολεμήσω μετ' αὐτῶν ἐν τῇ ῥομφαίᾳ τοῦ στόματός μου» (Αποκ. 2, 16.).
Μᾶς αἰφνιδιάζει, ἀγαπητοί, ἡ σκέψη ὅτι ὁ Κύριος ζητάει μία πληρότητα σέ ὅλες τίς εντολές Του καί σέ ὅλους τοὺς λόγους του. (Βλ. Ματθ. 5, 19. 28, 19-20. Ιωάν. 14, 15· 21· 24, 15, 10.)
Ὁ Κύριος, γι' αὐτή τήν παράλειψη τοῦ ἐπισκόπου πού εἴδαμε, πού δέν φρόντισε να κάνει μία εκκαθάριση στην Εκκλησία ἀπό τό μίασμα τοῦ Νικολαϊτισμοῦ, ζητᾶ τή μετάνοια καί τή διόρθωση. Δηλαδή ὁ Κύριος δέν ἀνέχεται νά ὑπάρχει ἀπολύτως κανένα κακό στην Ἐκκλησία του· ἡ Ἐκκλησία του θεωρεῖται Νύμφη ἀμωμος. (Βλ. Ασμ. Ασμάτ. 4, 8-12. 5, 1. Αποκ. 21, 2· 9. 22, 17.) Σέ ἀντίθετη περίπτωση όμως βλέπουμε να υπάρχει μία ἀπειλή. Εάν δηλαδή ὁ ἐπίσκοπος δεν μετανοήσει, δέν διορθωθεῖ καί δέν φροντίσει να περιφρουρήσει τό ποίμνιό του ἀπ' αὐτές τίς ἐπιδράσεις τις νικολαϊτικές, τότε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος θα πολεμήσει εναντίον τῶν αἱρετικῶν.
Θα πολεμήσει ὁ ἴδιος! Αυτό κάνει ἐντύπωση.
Ἑρμηνεύοντας ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας, λέει: «Ἐν τῇ ἀπειλῇ δὲ ἡ φιλανθρωπία. Οὐ γάρ, Μετὰ σοῦ, φησίν, ἀλλά, μετ' ἐκείνων πολεμήσω, τῶν νοσούντων ἀνίατα» (PG 106, 237C. Οικουμένιος (σ. 53) καί Αρέθας, PG 106, 537: «Ὦ βάθος πλούτου καὶ ἀγαθότητος Θεοῦ! ὅτι καὶ ἐν τῇ ἀπειλῇ ἡ φιλανθρωπία· πολεμήσω γάρ, φησίν, οὐ μετὰ σοῦ, ἀλλὰ μετὰ τῶν Νικολαϊτῶν τῶν νοσούντων τὰ ἀνίατα καὶ ἄχρηστα»). Δέν θά πολεμήσω ἐναντίον σου, αλλά θά πολεμήσω ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν.
Μᾶς κάνει ἐντύπωση, ἐκ πρώτης όψεως, πῶς ἀκριβῶς κινεῖται ἐδῶ ὁ Κύριος. Ενώ μέχρι τώρα, σέ ὅσες ἐπιστολές ἔχουμε ἀναλύσει, ἔλεγε θα στραφῶ ἐναντίον σου, θα μετακινήσω την λυχνία σου, θα σε τιμωρήσω καί ἄλλα τέτοια, ἐδῶ λέει ἄν ἐσύ δέν μετανοήσεις, ἐγώ θα στραφῶ ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν· δέν λέει θα στραφῶ ἐναντίον σου. Αυτό κάνει εντύπωση. Κανονικά, καί ὡς πρός τήν σύνταξη καί ὡς πρός τήν λογική έννοια, θά ἔπρεπε, ἀφοῦ ζητάει τήν μετάνοια τοῦ ἐπισκόπου, θά ἔπρεπε νά στραφεῖ ἐναντίον τοῦ ἐπισκόπου, ἄν δέν μετανοοῦσε, καί ὄχι ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν.
Καί ὅμως, ἀγαπητοί
Ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας λέει ὅτι ὁ Κύριος αναμειγνύει τήν ἀπειλή μέ τήν φιλανθρωπία, ἐπειδή ἦταν πολύ καλός ὁ ἐπίσκοπος της Περγάμου, αλλά ἁπλῶς δέν πρόσεξε, καί ἔτσι κάποιοι Χριστιανοί από τό ποίμνιό του –ὄχι ὅλοι οἱ Χριστιανοί– εἶχαν δεχθεῖ κάποια επίδραση από την αἵρεση τοῦ Νικολαϊτισμοῦ.
Δηλαδή, γιά νά τό καταλάβετε, είναι τό ἴδιο ὅπως ὅταν ἕνας πολύ καλός ἐπίσκοπος, ἕνας πολύ καλός ἐφημέριος, πολύ ζηλωτής, σπουδαῖος ἄνθρωπος, κυνηγάει νά μήν τοῦ ξεφύγει τίποτα, αλλά παρ' ὅλα αὐτά μερικοί ἐνορῖτες του δέχθηκαν τήν ἐπίδραση του Χιλιασμοῦ, καί ἔχει στήν ἐνορία του πέντε - δέκα Χιλιαστές. Κάτι ἐλαφρύ ήταν. Ὅμως ὁ Κύριος ἐπιμένει ὅτι δέν πρέπει να υπάρχουν οὔτε αὐτοί!
Μᾶς τρομάζει ἡ σκέψη γιά τό τί γίνεται σήμερα! που βρισκόμαστε σήμερα! καί τί θά εἶχε νά πεῖ γιά μᾶς ὁ Κύριος σήμερα!
Ωστόσο, γιατί λέει ἐάν δέν μετανοήσεις, ἐγώ θά στραφῶ ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν; Μοιάζει περίεργο.
Απλούστατα τό ὅτι τοῦ λέει ἐάν δέν μεταννοήσεις δείχνει ὅτι εἶναι ἔνοχος ὁ ἐπίσκοπος, ἔστω καί ἄν αὐτό είναι μικρό πράγμα στην Εκκλησία του. Μικρό βέβαια σε σχέση μέ τόν ὅλον ὄγκο τῆς ἐργασίας του ὄχι ὅτι ήταν μικρό πράγμα μερικοί από τους Χριστιανούς του να παρασυρθούν στην αἵρεση. Καθόλου μικρό μάλιστα
Αλλά δείχνει καί κάτι ἄλλο. Ὅταν, ἀγαπητοί μου, ἕνας ἐπίσκοπος ἤ ἕνας πρεσβύτερος ἀμελεῖ ἤ δέν φτάνει να τελειώσει τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, τότε τό ἔργο αὐτό τὸ ἀναλαμβάνει ὁ Θεός. Αυτό θέλει να δηλώσει ἐδῶ. Ναί, ἔχεις εὐθύνη, οφείλεις νά τήν ἀναλάβεις. Αλλά μη νομίσεις ὅτι ἐγὼ θὰ ἀφήσω τήν Ἐκκλησία μου· ἐγώ θα βοηθήσω τήν Ἐκκλησία μου. Ἐσύ εἶσαι ὁ ὑπεύθυνος, ἀλλὰ ἐγώ θά βοηθήσω τὴν Ἐκκλησία μου.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει καί μέ τά παιδιά σας, ἀγαπητοί. Αν υπάρχουν γονεῖς πού δέν φροντίζουν από πνευματικῆς πλευρᾶς γιά τά παιδιά τους, θα ζητήσει βεβαίως εὐθύνη ὁ Χριστός από αυτούς τούς γονεῖς, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Κύριος αναλαμβάνει τήν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν.
Πολλές φορές βλέπουμε παιδιά ἀμελῶν γονέων να γίνονται θαυμάσια παιδιά, κι αυτό γιατί ὁ ἴδιος ὁ Κύριας αναλαμβάνει την διαπαιδαγώγησή τους. Δεν σημαίνει ὅμως μὲ αὐτό ὅτι οἱ γονεῖς ἀπαλλάσσονται τῆς εὐθύνης. Μήν πεῖ κάποιος ἀμελής γονέας: Ἐγώ, δόξα τῷ Θεῷ, ἔχω καλά παιδιά... κι ας μήν κουράστηκα καί ἄς μὴν ἔδειξα μια ἐπιμέλεια στην ανατροφή τους. Μήν τό πεῖ κανείς αὐτό, γιατί ο Κύριος λέει: Πρόσεξε: Να μετανοήσεις! Δεν σημαίνει μ' αὐτό ὅτι ἐπειδή εγώ αναλαμβάνω τήν εὐθύνη τῶν παιδιῶν σου, γιατί ἐγώ ἔτσι τό θέλω, ὅτι ἐσύ δέν ἔχεις εὐθύνη.
Ὅπως καί τό ἀντίστροφο. Όταν ένας γονιός ἔχει φροντίσει πάρα πολύ γιά τά παιδιά του, καί εἶναι ἀνέγκλητος στη διαπαιδαγώγηση –αν υποτεθεῖ ὅτι εἶναι– τότε, ἔστω κι ἄν τα παιδιά του πήραν κακό δρόμο, δεν σημαίνει ὅτι ὁ γονιός αὐτός ἔχει ευθύνη απέναντι στον Χριστό.
Καί συνεχίζουμε: «Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις. Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ τοῦ μάννα τοῦ κεκρυμμένου, καὶ δώσω αὐτῷ ψῆφον λευκήν, καὶ ἐπὶ τὴν ψῆφον ὄνομα καινὸν γεγραμμένον, ὃ οὐδεὶς οἶδεν εἰ μὴ ὁ λαμβάνων» (Αποκ. 2, 17). Δηλαδή. Αυτός πού ἔχει αὐτιά πνευματικά ἂς ἀκούσει τί λέει το Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ στίς Ἐκκλησίες. Σ' αυτόν που νικάει –σε σχέση μέ τό περιεχόμενο τῆς ἐπιστολῆς– σ' αυτόν θα δώσω ἀπό τό μάννα το κρυμμένο, καί θά τοῦ δώσω μία λευκή ψηφίδα, πάνω στήν ὁποία εἶναι γραμμένο ἕνα καινούργιο ὄνομα, που κανείς δεν το ξέρει, παρά μόνο ἐκεῖνος πού παίρνει τήν ψηφίδα.
Ὁμολογουμένως ἐδῶ οἱ ἐπαγγελίες, οἱ ὑποσχέσεις πού δίνει ὁ Κύριος σ' ἐκεῖνον πού θα νικήσει είναι λίγο περίεργες, ἐκ πρώτης όψεως. Ας τις δούμε.
Ὅπως εἴδατε, σ᾽ αὐτές τίς ἐπαγγελίες υπάρχουν δύο εἰκόνες· τό κεκρυμμένον μάννα καί ἡ γεγραμμένη ψηφίς –ψηφίδα είναι ένα βότσαλο πού ἔχει ἐπάνω ἕνα ὄνομα γραμμένο, καί εἶναι λευκή αυτή ἡ ψηφίδα. Ἔχει λοιπόν δυό εἰκόνες.
Ὡς πρός τήν πρώτη εἰκόνα, τοῦ μάννα, ἐπιλέγεται αὐτή ἐπειδή ἐκεῖνοι οἱ ἐχθροί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Περγάμου, οἱ Νικολαΐτες, παρέσυραν τους Χριστιανούς να τρῶνε εἰδωλόθυτα, καί τό μάννα είναι τροφή, κάτι που τρώγεται. (Ἡ ὑπόσχεση αυτή αντιδιαστέλλεται πρός τά εἰδωλολατρικά δεῖπνα καί τά ἱερόθυτα. Κατά τά ρωμαϊκά χρόνια, το μάννα ταυτιζόταν μέ τό θυμίαμα καί τή λατρεία τοῦ αὐτοκράτορα.)
Στήν ἔρημο οἱ Ἑβραῖοι προτίμησαν να φάνε εἰδωλόθυτα, ἀπό ἐκεῖνα πού προσέφερε ὁ Βαλάκ, καί ὄχι τό μάννα πού τούς ἔριχνε ὁ Θεός κάθε πρωί, καί ἁμάρτησαν. (Βλ. Εξοδ. 16, 24. Ψαλμ. 87, 24. 78, 25. Σοφ. Σολ. 6, 20.) Ὄχι βεβαίως ὅλοι οἱ Ἑβραῖοι. Σᾶς εἶχε πεῖ τήν περασμένη φορά ότι ήταν τουλάχιστον είκοσι τέσσερις χιλιάδες ἐκεῖνοι ποὺ ἔφαγαν εἰδωλόθυτα, κρέατα θυσιασμένα στούς ψεύτικους θεούς, στον Βεελφεγώρ, δηλαδή στον Βάαλ, κι ἔτσι ἐμιαροφάγησαν, ἔφαγαν βδελύγματα, εἰδωλόθυτα.
Με αυτό τώρα θέλει νά πεῖ ὁ Χριστός: Ἐκεῖνος πού στήν Ἐκκλησία τῆς Περγάμου δέν θά παρασυρθεῖ ἀπό τή διδαχή τῶν Νικολαϊτών, δηλαδή δεν θα πέσει στην πορνεία και δεν θα φάει εἰδωλόθυτα, σ' αὐτόν θά τοῦ δώσω να φάει από το κεκρυμμένον μάννα. (Βλ. Αρέθα, σ. 537BC: «Τῷ νικῶντι δοθῆναι φαγεῖν τοῦ μάννα, ἀντὶ τῆς ἀκαθάρτου βρώσεως τε καὶ βδελυρᾶς τροφῆς ὑπέσχετο».)
Ποιό εἶναι αὐτό τό κεκρυμμένον μάννα; (Πίσω ἀπό τήν ἔκφραση αυτή υπάρχει ή ιουδαϊκή παράδοση πώς ὁ προφήτης Ιερεμίας, προτοῦ οἱ Βαβυλώνιοι κατακτήσουν τήν Ἱερουσαλήμ (597 π.Χ.), πῆρε τή στάμνα μέ τό μάννα ἀπό τόν ναό τοῦ Σολομῶντος καί τήν ἔκρυψε στο ὄρος Ναβαύ, γιά νά ἀποκαλυφθεῖ ἀπό τόν Κύριο μετά τήν αἰχμαλωσία (Β΄ Μακκ. 2, 4-7))
Εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο ὁ Κύριος απεκάλυψε στο Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο.
Ὅταν κάποτε ἦλθαν ἐκεῖνοι ἀπό τούς πεντακισχιλίους πού χόρτασαν ψωμί –Καπερναΐτες ἦταν– καί του ζήτησαν να μείνει μαζί τους, ὁ Κύριος τούς εἶπε νά μή ζητοῦν τήν «βρῶσιν τὴν ἀπολλυμένην, αλλά την βρώσιν τὴν μένουσαν» (Ἰωάν. 6, 27.). Διότι, από τη μία μεριά, εἶδαν ὅτι μποροῦσε νά τούς δώσει τροφή να φάνε από πέντε μόνο ψωμιά, καί ἐξεπλάγησαν οἱ ἀκροατές του· ἀπό τήν ἄλλη, τούς λέει κάτι καινούργιο να μή ζητοῦν τή βρώση πού χάνεται, αλλά τή βρώση, το φαγητό, πού μένει. Μήπως δηλαδή, πέρα από την δυνατότητα τοῦ νά τούς δίνει φαγητό, μπορούσε να τους δώσει κι ἕνα φαγητό πού νά μήν πεινούν;... κάτι ανάλογο δηλαδή που είχε πεῖ καί στή Σαμαρείτισσα γυναίκα, Ἐγώ θά σοῦ δώσω τό νερό ἐκεῖνο πού ὅποιος πιεῖ δέν ξαναδιψά; (Ἰωάν. 4, 13.)
Καί στήν ἐρώτησή τους, Ποιά εἶναι αὐτή ἡ βρώση πού μένει, ὁ Κύριος απάντησε: Εγώ είμαι ἡ ἀληθινή βρώση, τό ἀληθινό μάννα τοῦ Οὐρανοῦ. Δέν εἶναι ἐκεῖνο τό μάννα πού ἔφαγαν οἱ πρόγονοί σας στην ἔρημο, καί πέθαναν. Εγώ είμαι το αληθινό μάννα. Ὅποιος φάει ἐμένα –ἐμένα, πού εἶμαι τό ἀληθινό μάννα!– αυτός δέν θά πεθάνει ποτέ, εἰς τόν αἰῶνα. (Ἰωάν. 6, 48-51.)
Ὥστε λοιπόν τό παλιό ἐκεῖνο μάννα, πού ἔτρωγαν οἱ Ἑβραῖοι στήν ἔρημο, ἦταν τύπος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ· συγκεκριμένα ήταν τύπος τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας, διότι στο μυστήριο τῆς θείας Ευχαριστίας ὑπάρχει ἡ βρώση του σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ἡ πόση τοῦ αἵματός του.
Αλλά γιά νά δοῦμε ὅμως τό πρωτότυπο, ἂς ἀνατρέξουμε στο αντίτυπο. Ἐκεῖνο τό μάννα πού ἔτρωγαν οἱ Ἑβραῖοι τί ἦταν;
Ὁ Σολομών, στο βιβλίο του Σοφία Σολομώντος, στο 16ο κεφάλαιο, στίχος 21 καί ἑξῆς, μᾶς λέει: «ἡ μὲν γὰρ ὑπόστασίς σου τὴν σὴν γλυκύτητα πρὸς τέκνα ἐνεφάνισε, τῇ δὲ τοῦ προσφερομένου ἐπιθυμίᾳ ὑπηρετῶν πρὸς ὅ τις ἐβούλετο μετεκιρνᾶτο» (Σοφ. Σολ. 16, 21.). Αναφέρεται στο μάννα· ἔχει τρία - τέσσερα χωρία που αναφέρονται στο μάννα, αὐτό πού ἔτρωγαν οἱ πρόγονοί τους στήν ἔρημο, καί ἐδῶ λέει αυτά τα πολύ σπουδαία λόγια.
Δηλαδή: Ἡ οὐσία καί ἡ ὡραία γεύση τοῦ μάννα παρουσίαζε και μαρτυροῦσε, Κύριε, τή δική σου γλυκύτητα πρός τά τέκνα σου· καί ἡ ἱκανότητά του –του μάννα– να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται πρός τήν ὄρεξη ἐκείνου πού τό ἔτρωγε, τό ἔκανε να μεταβάλλεται σέ ὅ,τι ὁ καθένας ἐπιθυμοῦσε. Τί ἤθελες νὰ φᾶς; μπριζόλες; Ὅταν ἔτρωγες τό μάννα, για σένα, στη γεύση σου, ήταν μπριζόλες! Τι ήθελες να φας; ἤθελες φασόλια; Ὅταν ἔτρωγες τό μάννα, στη γεύση σου ήταν φασόλια!
Σας κάνει ἐντύπωση αὐτό; Διότι ἴσως θα σκεφτόταν κανείς; Μά οἱ ἄνθρωποι αὐτοί για σαράντα χρόνια ἔτρωγαν τό ἴδιο φαγητό;
Από την στιγμή όμως πού θά ἔμπαινε μια τέτοια σκέψη, ὅτι τρώω συνεχῶς τό ἴδιο φαΐ, ἀπό τήν στιγμή ἐκείνη τό μάννα ἔκανε τήν ἰδιότητά του να μεταβάλλεται στη γεύση τοῦ καθενός, σ' ἐκεῖνο πού ὁ κάθε ἕνας ἐπιθυμοῦσε.
Καί τότε ἔχουμε ἐκεῖνο το φοβερό φαινόμενο, πού οἱ Εβραίοι διαμαρτυρήθηκαν στον Μωυσή, λέγοντας: «ἡ ψυχὴ ἡμῶν προσώχθισεν ἐν τῷ ἄρτῳ τῷ διακένῳ τούτω», δηλαδή μπούχτισε ή ψυχή μας μ' αυτό το κούφιο, δηλαδή τό ἄνοστο ψωμί! Καί ἔπεσε φοβερό και βαρύ το χέρι τοῦ Θεοῦ ἐπάνω στον λαό. (Βλ. Αριθ. 21, 5-6.)
Ἐκεῖ δέ στήν ἔρημο ξέρετε τί ἐπιθύμησαν; Επιθέμησαν τα κρεμμύδια και τα σκόρδα τῆς Αἰγύπτου και τα πράσα! (Βλ. Αριθ. 11, 5.) Ταλαίπωροι και φτωχοί... ἐπιθύμησαν την κοσμική τροφή, καί ὄχι ἐκείνη τήν τροφή πού τούς ἔδινε ὁ Θεός ἀπό τόν οὐρανό! Καί ἔχοντας οἱ Εβραίοι αὐτήν τήν μοναδική τροφή –και ήταν στην παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ νά ἔχουν μόνο αυτή την τροφή– θα μπορούνσαν νά αισθάνονται πάρα πολύ καλά, ἐάν ἤθελαν· θα τό ἔχαναν ὅμως αὐτό, ἐάν δέν ἤθελαν.
Τό μάννα είναι τύπος τῆς μιᾶς, τῆς μοναδικής τροφῆς στόν ἄνθρωπο· τοῦ σώματος καί τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ! Δέν ὑπάρχει άλλη τροφή, πού νά εἶναι τροφή ἀθανασίας. (Βλ. Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδού, Cantica 19.21.5: «... εύρον βρώσιν ἀγεώργητον, διδοῦντα τοῖς αὐτοῦσι τροφὴν ἀθανασίας». Πρβλ. ἁγ. Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, Πρὸς Ἐφεσίους, PG 5, 661Β: «Συνέρχεσθε ἐν μιᾷ πίστει καὶ ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ... ένα άρτον κλῶντες, ὃς ἐστιν φάρμακον ἀθανασίας, ἀντίδοτον τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ ζῆν ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ διὰ παντὸς») Ἀλλά ὁ Κύριος εἶπε: Ὅσοι ἔφαγαν ἐκεῖνο τό μάννα –πού ἦταν τύπος– πέθαναν· ὅσοι φᾶνε τό ἀληθινό μάννα δεν πεθαίνουν ποτέ, δηλαδή ζοῦν γιὰ πάντα, ἔχουν τήν αἰώνια ζωή. «Ο τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν αἰώνιον.» (Ιωάν. 6, 49-51· 54.)
Ἀλλά δέν σᾶς κάνει εντύπωση ή περίπτωση ότι ο καθένας, τρώγοντας το μάννα αὐτό, αἰσθανόταν τήν γεύση πού ἐπιθυμοῦσε, ἀλλά καί ὅτι αἰσθανόταν μία γλυκύτητα; Ὄχι βέβαια την γλυκύτητα στο μάννα· διότι η πρώτη, η αρχική γεύση του μάννα ήταν σαν μιᾶς τηγανίτας μέ μέλι, ὅπου ἔχουμε τήν γεύση καί τοῦ λαδιού καί τοῦ μελιού. (Βλ. Αριθμ. 11, 7-8.) Αλλά, πέρα απ' αυτήν τη βασική γεύση, ήταν αυτό που λέει ὁ Σολομών. Πραγματικά, δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση;
Ἀκοῦστε τί λέει το Άσμα Ασμάτων: «Ως μῆλον ἐν τοῖς ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, οὕτως ἀδελφιδός μου ἀνὰ μέσον τῶν υἱῶν· ἐν τῇ σκιᾷ αὐτοῦ ἐπεθύμησα καὶ ἐκάθισα, καὶ καρπὸς αὐτοῦ γλυκὺς ἐν λάρυγγί μου... Φάρυγξ αὐτοῦ γλυκασμοὶ καὶ ὅλος ἐπιθυμία.» (Ασμ. Ασμ. 2, 3. 5, 16.).
Αυτά λέει ἡ νύμφη, σ' αυτό το ερωτικό ειδύλλιο, τό ὁποῖο δέν εἶναι τίποτα άλλο παρά η σχέση Θεοῦ –συγκεκριμένα Χριστοῦ, τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος– καί Ἐκκλησίας. Ἡ σχέση... αυτή η ερωτική σχέση! Ερωτας –όπως λέγαμε σ' ένα μάθημα στο ανώτερο κατηχητικό θηλέων σήμερα– δέν εἶναι αὐτό πού κατεβάσαμε στο πεζοδρόμιο, δέν εἶναι ἡ πορνεία. Καί ὁ Χριστιανισμός εἶναι ἕνας έρωτας! Σήμερα ὅμως ἔχουμε ἀνέραστο Χριστιανισμό, ένα Χριστιανισμό πού δέν ἔχει μέσα του έρωτα, δέν ἔχει φλόγα· είναι κρύος, παγωμένος, τόν ζούμε κατά συνθήκη, κατά σύμβαση. Βαπτιστήκαμε, λέμε· ἔ, καλά, πάμε καί στήν ἐκκλησία. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι πραγματικά ἕνας ἔρωτας πού νά φλογίζει την καρδιά μας. (Βλ. Ψαλμ. 22, 5. Λουκά 24, 32. Ρωμ. 8, 35. κ.α.)
Ἔτσι, ἡ νύμφη - Ἐκκλησία λέει για τον Αγαπημένο της: Σαν μηλιά γεμάτη καρπούς ανάμεσα στα δέντρα τοῦ δάσους· ἔτσι εἶναι ὁ ἀδελφιδός μου, ὁ ἀγαπημένος μου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ανάμεσα στούς ἀνθρώπους. Επιθύμησα να καθίσω στη σκιά του. Καί ὁ καρπός του ἦταν γλυκός, ἐδῶ στον λάρυγγά μου. Και λίγο πιο κάτω συνεχίζει: Ο δικός του ο λαιμός, τα λόγια του είναι γλυκύτατα, καί ὁλόκληρος εἶναι ἐπιθυμία. Κοιτάξτε: ὁλόκληρος εἶναι ἐπιθυμία!
Βλέπετε ὅτι ἐδῶ ἔχουμε μία πίστη γεμάτη έρωτα; Γεμάτη έρωτα!... Εἶναι αὐτό πού δέν ἔχουμε δυστυχώς, σήμερα ἐμεῖς, ὅπως σᾶς εἶπα, οἱ Χριστιανοί.
Αὐτό λοιπόν ἤθελε νά πεῖ ὅτι ήταν το μάννα ὁ Σολομών στα δυο βιβλία του –διότι και το Άσμα Ασμάτων καί ἡ Σοφία Σολομώντος δικά του είναι–, αυτό ἤθελε νά πεῖ: Κύριε, ἐσύ είσαι ὅλος γλυκύτητα. Αὐτό πού τρῶμε εἶναι ὁ τύπος σου!
Καί ὁ Κύριος τώρα ερμηνεύει μόνος του τον τύπο αὐτόν, καί τί λέει; Εγώ είμαι το αληθινό μάννα.
Για σκεφθεῖτε, ἀγαπητοί, για σκεφθεῖτε τί ὑπέροχο εἶναι αὐτό!
Αλλά γιατί ὅμως ὁ καθένας, γενόμενος το μάννα, είχε μια διαφορετική γεύση, ἐκείνη πού ἐπιθυμοῦσε; Διότι ἐκεῖνος πού παίρνει τὸ Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ παίρνει ὅ,τι χάρισμα ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχή του. Κύριε, δῶσε μου ὑπομονή! Κύριε, δῶσε μου εἰρήνη! Κύριε, δῶσε μου χαρά! Κύριε, δώσε μου σοφία! Είναι χαρίσματα πού τά παίρνουμε ἀπό τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, καί εἶναι οἱ διαφορετικές γεύσεις. Ὁ καθένας που κοινωνεῖ, τό ἴδιο κοινωνεῖ· ὅλοι οἱ πιστοί το ἴδιο κοινωνοῦν· ὁ καθένας όμως παίρνει ἐκεῖνο τό χάρισμα πού ἐπιθυμεῖ, ὅταν παρακαλεῖ τόν Θεό νά τοῦ τό δώσει.
Ἡ ἄλλη εἰκόνα, τῆς ψηφίδας, εἶναι ἡ ἑξῆς.
Ὅπως θα ξέρετε, τον παλιό καιρό ψήφιζαν μέ βότσαλα. Ἐξ ἄλλου τό ρήμα ψηφίζω παράγεται ἀπό τήν ψηφίδα καί ψηφίδα εἶναι ἐκεῖνο τό βότσαλο πού εἶναι ἐκεῖ στήν παραλία· και όπως η θάλασσα το σπρώχνει πρός τά ἔξω κι αυτό ξαναπάει προς τα μέσα, πηγαινοέρχεται, κάνει ένα ψηηη... ψηηη... ἐκεῖ στήν παραλία. Γι' αὐτό ονομάστηκε ἔτσι ἀπό τόν ήχο που παράγεται. Πηγαίνετε να δεῖτε πῶς κάνουν τά βότσαλα όταν το κύμα τά μετακινεῖ, τά παλινδρομεῖ ἐκεῖ στήν αμμουδιά, να ακούσετε αὐτό τό βρουου... ψηηη... αυτό το πράγμα πού γίνεται μέ τά βότσαλα. Ηχητικά πλάστηκε ή λέξη καί ὀνομάστηκε ψηφίδα. Κι επειδή λοιπόν τό βότσαλο, ἡ ψηφίδα, ἔχει λεία επιφάνεια, καί ἔγραφαν ἐκεῖ ἐπάνω τό ὄνομα ἐκείνου πού ἤθελαν νά ψηφίσουν, νά τόν ἐκλέξουν, ἀπό ἐκεῖ βγῆκε καί τό ρῆμα ψηφίζω.
Ἐδῶ ὁ Κύριος λέει: Σ᾽ ἐκεῖνον πού θα νικήσει, ὡς πρός τό περιεχόμενο τῆς ἐπιστολῆς, καί δέν θά παρασυρθεῖ ἀπό τούς Νικολαΐτες, θα δώσω λευκή ψηφίδα, λευκή ψήφο, δηλαδή αυτό το άσπρο βότσαλοιατί ἄσπρο; Διότι μ' αυτό θέλει να δείξει ὅτι θά τοῦ δώσει αθωωτική ψήφο. (Στα ρωμαϊκά δικαστήρια κυκλοφοροῦσαν δύο εἰδῶν πέτρες: ἡ λευκή καί ἡ μαύρη· ή λευκή συμβόλιζε τήν ἀθωότητα του κατηγορουμένου καί τήν ἐλευθερία του, ἐνῶ ἡ μαύρη σήμαινε την καταδίκη του. (Averky, Arch., Apocalypse, California: Valaam Society of America, 1985, σ. 61))
Σημειώστε ὅτι ἡ ψῆφος χρησιμοποιεῖτο ὄχι μόνο στην εκλογή αρχηγού ενός λαού, αλλά χρησιμοποιεῖτο και στο δικαστήριο. Σας θυμίζω καί τήν περίπτωση της καταδίκης –ἢ ἀθωώσεως, ἀναλόγως– τοῦ Ἀριστείδου στην Αθήνα. Θυμάστε πού πήγε κάποιος καί εἶπε στον Αριστείδη, χωρίς να τον γνωρίζει, Γράψε μου, σέ παρακαλῶ, πάνω σ' αὐτό τό κεραμίδι, σ' αυτή την πέτρα, γράψε μου τό ὄνομα Αριστείδης; (Πλουτάρχου Βίοι παράλληλοι, Αριστείδης καὶ Κάτων, τόμ. 1.1, 7.7.1-8.3: «Γραφομένων οὖν τότε τῶν ὀστράκων, λέγεται τινα τῶν ἀγραμμάτων καὶ παντελῶς ἀγροίκων ἀναδόντα τῷ Ἀριστείδῃ τὸ ὄστρακον ὡς ἑνὶ τῶν τυχόντων παρακαλεῖν, ὅπως Ἀριστείδην ἐγγράψειε. Τοῦ δὲ θαυμάσαντος καὶ πυθομένου μή τι κακὸν αὐτὸν Ἀριστείδης πεποίηκεν, "οὐδέν” εἰπεῖν, "οὐδὲ γινώσκω τὸν ἄνθρωπον, ἀλλ᾽ ἐνοχλούμαι πανταχοῦ τὸν Δίκαιον ἀκούων". Ταῦτ᾽ ἀκούσαντα τὸν Ἀριστείδην ἀποκρίνασθαι μὲν οὐδέν, ἐγγράψαι δὲ τούνομα τῷ ὀστράκῳ καὶ ἀποδοῦναι»)
Καί ἡ ψηφίδα αυτή είχε ἄλλοτε καταδικαστικό χαρακτήρα καί ἄλλοτε αθωωτικό. Ὅταν λοιπόν λέει ἐδῶ λευκή ψηφίδα, έννοεῖ ἀθωωτική ψήφο. Τί σημαίνει αυτό; Δέν θά ἔλθει σε κρίση ὁ ἄνθρωπος αὐτός. Ὅπως λέει θαυμάσια στο Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, ἐκεῖνος πού πίστεψε στον Υιό τοῦ Θεοῦ καί ζεῖ σύμφωνα με τις ἐντολές Του, αὐτός «εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται, ἀλλὰ μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν». (Ἰωάν. 5, 24.) Ποιοῦ θανάτου; Αὐτοῦ τοῦ θανάτου που τον λέμε βιολογικό.
Εἴδατε; «καὶ εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται»! Αὐτή εἶναι ἡ αθωωτική ψήφος. Δεν κρίνεται, δέν ἔρχεται σε κρίση. Εἶναι γνωστό ὅτι θά ἔρθουν ὅλοι σε κρίση. Αλλά θα κριθοῦν καί οἱ ἅγιοι; Οἱ ἅγιοι δέν θά κριθοῦν, γιατί απλούστατα μεταβέβηκαν ἐκ τοῦ βιολογικού θανάτου στήν αἰώνια ζωή ἄνευ κρίσεως.
Ἐπάνω ὅμως σ' αυτή τήν ψηφίδα, τήν αθωωτική, ὑπάρχει το καινούργιο όνομα.
Τί εἶναι αὐτό τό καινούργιο ὄνομα; Ἄγνωστο. Μόνον ἐκεῖνος πού παίρνει τήν ψηφίδα γνωρίζει το καινούργιο ὄνομα.
Ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας λέει: «Ὄνομα δὲ καινὸν τῇ παρούσῃ ζωῇ ἀγνοούμενον... καὶ τὸ καινὸν ὄνομα, ὃ οἱ ἅγιοι κληρονομήσουσι»· καί ὁ Ἀρέθας Καισαρείας: «Πῶς γὰρ οἷόν τε φθαρτῇ γνώσῃ τὰ ἄφθαρτα παραδηλοῦσθαι;». Το καινούργιο ὄνομα, τό ἄφθαρτο, μόνο οἱ ἅγιοι θα το πάρουν. Αλλά πῶς εἶναι δυνατόν ποτέ να δηλωθούν, να γίνουν φανερά, τά ἄφθαρτα πράγματα μέσα σ' ἕναν κόσμο φθαρτό; Γι' αυτόν τόν λόγο τό ὄνομα αὐτό εἶναι ἀπόρρητο· τό γνωρίζει μόνον ἐκεῖνος πού παίρνει τήν ψηφίδα.
Μέ αὐτές τίς δύο επαγγελίες, ἀγαπητοί μου, πού ὁ Κύριος ὑπόσχεται ὅτι θά δώσει στον νικώντα από το κεκρυμμένον μάννα, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, καί την λευκή ψηφίδα μέ τό καινούργιο ὄνομα, τελειώνει καί ἡ ἐπιστολή πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Περγάμου,
Και τώρα, με την βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἐρχόμαστε στην τέταρτη επιστολή, ἡ ὁποία ἀπευθύνεται πρὸς τὸν ἐπίσκοπο τῆς πόλεως τῶν Θυατείρων.
«Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Θυατείροις ἐκκλησίας γράψον.» (Αποκ. 2, 18.) Καί στόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τῶν Θυατείρων γράψε, λέει στον Ιωάννη ὁ Κύριος.
Η πόλη αυτή βρισκόταν νοτιοανατολικά της πόλεως τῆς Περγάμου. Ήταν λυδική πόλη καί κτίστηκε από τον Σέλευκο τόν Α΄. Ἦταν ή ασημότερη ἀπό τίς ἑπτά πόλεις που στέλνει ὁ Κύριος ἐπιστολή· μία πόλη πού κατοικεῖτο ἀπό βιοτέχνες καί ἐμπόρους· θα λέγαμε σήμμερα, μία βιομηχανική πόλη, μία εμπορική πόλη. Δεν εἶχε ὅμως τήν λάμψη μιᾶς Ἐφέσου ή μιᾶς Σμύρνης ἤ μιᾶς Περγάμου, μέ τίς βιβλιοθήκες τους, μέ τούς μεγάλους ναούς τους, πού ἀποτελοῦσαν κέντρα πνευματικά καί πολιτιστικά. Δέν ἦταν ἔτσι ἡ πόλη τῶν Θυατείρων· ἦταν ἄσημη καί μικρή πόλη.
Ἐν τούτοις, ἀγαπητοί μου, σ' αυτή τήν άσημη καί μικρότερη πόλη ὁ Κύριος στέλνει τήν μακρότερη ἐπιστολή. Ἡ μεγαλύτερη ἀπό τίς ἑπτά ἐπιστολές εἶναι αὐτή πού ἀπευθύνεται πρός τήν πόλη τῶν Θυατείρων. Δέν θά σᾶς τή διαβάσω, γιατί εἶναι ἀρκετά μεγάλη, αλλά μπαίνω κατευθείαν στήν ἀνάλυση.
«Τάδε λέγει ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ ἔχων τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ὡς φλόγα πυρός, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνω.» (Αποκ. 2, 18. Βλ. Αποκ. 1, 14-15.) Δηλαδή: Τά ἑξῆς λέει ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἐπίσκοπο, –ἐννοεῖται, τῶν Θυατείρων– αὐτός πού ἔχει τά μάτια του σαν φλόγα πυρός, αυτός πού τά πόδια του εἶναι ὅμοια με χαλκολίβανο –δηλαδή ἕνα μίγμα ἀργύρου καί χαλκοῦ, ποὺ ἔδιναν μία ξεχωριστή λάμψη.
Το προοίμιο τῆς ἐπιστολῆς, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, περιέχει δυό στοιχεία. Το ἕνα είναι παρμένο από τήν εισαγωγική οπτασία τοῦ βιβλίου, (Βλ. Αποκ. 1, 13-16.) ὅπως ἐμφανίστηκε ὁ Κύριος στην Πάτμο μπροστά στα μάτια τοῦ ἔκπληκτου μαθητοῦ του, τοῦ Ἰωάννου, ὅπου καί παραμένοντας στη στάση αὐτή τοῦ ὑπαγορεύει να γράψει τίς ἐπιστολές. Ἐκεῖ δείχνει ὅτι τα μάτια του εἶναι ὅλο φλόγα, και τα πόδια του εἶναι ἀπό χαλκολίβανο. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά φανερώνουν τήν ἱκανότητά του, ὡς πρός τα μάτια, να διεισδύει και να διαβλέπει τά βαθέα τοῦ Σατανά (πού θα γίνει λόγος στήν ἐπιστολή αυτή) καί, ὡς πρός τά πόδια, τήν ἀποφασιστικότητά του νά μή μείνει ἐκεῖνος ποὺ ἁπλῶς ἐξακριβώνει και βλέπει τά βαθέα τοῦ Σατανᾶ, ἀλλά ἔρχεται να τα συντρίψει μέ τά χαλκολίβανα πόδια του.
Τό ἄλλο στοιχεῖο εἶναι ἡ αὐτοσύσταση τοῦ Ἰησοῦ ὡς υἱοῦ τοῦ Θεοῦ· «τάδε λέγει ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ». Ὁ τίτλος υἱός τοῦ Θεοῦ εἶναι μεσσιακός καί ἀνταποκρίνεται πλήρως πρός τό περιεχόμενο του 2ου Ψαλμού, ὅπου ὁ Μεσσίας ἔχει τήν ἐξουσία ἐπί τῶν ἐθνῶν καί συντρίβει τούς ὑπεναντίους, τούς ἐχθρούς· τούς συντρίβει «ἐν ράβδω σιδηρᾷ», ὅπως ἀκριβῶς συντρίβει ὁ κεραμέας, ἢ ὅποιος άλλος, με σιδηρᾶ ράβδο κεραμικά σκεύη. Μέ τήν ευκολία που συντρίβει κάποιος κεραμικά σκεύη –τσουκάλια, σταμνιά...– με ένα σιδερένιο ρόπαλο, μέ τήν ἴδια ευκολία θα συντρίψει τα βαθέα του Σατανᾶ καί ὁ Κύριος. (Βλ. Εξοδ. 15, 6. Α΄ Βασ. 2, 10. Ψαλ. 89, 23. Ιερ. 13, 14, 19, 11. Θρ. Ἱερ. 3, 1. Δαν. 2, 34. 2, 44. Ησ. 30, 14. π. Αθανασίου Μυτιληναίου. Επιλογή Ψαλμών, Τόμος Α΄, Ὁμιλία 2η, ἐκδ. Ι. Μονής Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2014.)
Σαν να λέει στὸν ἐπίσκοπο. Ἐκεῖ ἔχεις τα βαθέα τοῦ Σατανᾶ· ἀλλά μή φοβάσαι. Εγώ τα βλέπω· ἐσύ δεν τα βλέπεις. Πῶς νά τά δεῖς, ἀφοῦ εἶναι κρυμμένα, εἶναι κρυφά... Υπογραμμίζω: είναι κρυφά τα βαθέα του Σατανά! Δεν τα βλέπεις· ὑπάρχει πέπλο. Είναι κλειδωμένα αὐτά τά βαθέα του Σατανά. Είναι κλειδωμένα στο οίκημα που λέγεται μασονική Στοά! Είναι κλειδωμένα· ποῦ νά τά δεῖς... Τα βλέπεις; Ἐσεῖς τὰ βλέπετε, ἀγαπητοί μου; Βλέπετε τίποτα; Δεν βλέπουμε τίποτα! Αλλά εγώ τά βλέπω λέει ὁ Κύριος. Μή φοβᾶσαι· θα ἔρθω νά τά συντρίψω αυτά! (Η Μασονία παραμένει ακόμα και σήμερα μια από τις πλέον Ερμητικά κλειπές και αμφιλεγόμενες σέκτες τοῦ κόσμου. Η Μασονία εἶναι ἕνα μυστικό καλά κρυμμένο στα κατάβαθα τῶν ποικιλώνυμων Στοών, ντυμένο ἐπιδέξια με χίλια δυό μυστικά σύμβολα, μνήσεις, πρωτόκολλα καί ἄλλα περίεργα. Η διείσδυση τῶν Μασόνων σὲ ὅλους τούς καίριους τομεῖς τοῦ κρατικού μηχανισμού, καί γενικότερα τῆς οἰκονομικῆς, ἐπιστημονικῆς καί κοινωνικής ζωῆς τοῦ τόπου, γίνεται με μεθοδικότητα και με πρακτικό στόχο τήν τοποθέτηση ἢ τόν ἔλεγχο ἀνθρώπων σε θέσεις-κλειδιά από τις ὁποῖες ἐπηρεάζεται ἡ λήψη αποφάσεων. Ὁ Γέροντάς μας π. Αθανάσιος δέν ἔχανε ποτέ τήν εὐκαιρία να στηλιτεύει τη Μασονία και νά τήν ξεσκεπάζει γι' αυτό καί διώχθηκε απηνῶς ἀπ' αὐτήν.)
Πάντως εἶναι ἀξιοσημείωτο, ἀγαπητοί μου, και παμμέγιστο μαζί, ὅτι ἡ ἑρμηνεία του 2ου Ψαλμοῦ, ὡς μεσισιακού, γίνεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, καί τοῦτο διότι αφορά στον εαυτό του –και φυσικά μας δίνει σε όλη τη διάστασή του τον 2ο αὐτόν Ψαλμό, πού καί οἱ Εβραίοι δέχονται ότι είναι μεσσιακός, χωρίς όμως να δέχονται το πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς Μεσσία, οἱ ταλαίπωροι!
Ὕστερα, ἀγαπητοί μου, ἀπ' αὐτή τήν εἰσαγωγή, ἤ τό εισαγωγικό προοίμιο τῆς ἐπιστολῆς, ἐρχόμαστε στο κύριο θέμα.
«οἶδά σου τὰ ἔργα καὶ τὴν ἀγάπην καὶ τὴν πίστιν καὶ τὴν διακονίαν καὶ τὴν ὑπομονήν σου, καὶ τὰ ἔργα σου τὰ ἔσχατα πλείονα τῶν πρώτων..» (Αποκ. 2, 19.)
Τι ωραία λόγια... πολύ παρήγορα καί πολύ ἐπαινετικά! Γνωρίζω τά ἔργα σου –ώ, ἐκεῖνο τό γνωρίζω τοῦ Θεοῦ!(«Οιδά σού φησιν τὰ ἔργα καὶ τὴν ἀγάπην καὶ τὴν πίστιν καὶ τὴν διακονίαν, ὡσεὶ ἔλεγεν ἐπαινῶ σου πᾶσαν ἐπιτήδευσιν· τὸ γὰρ "οἶδα" ἀντὶ τοῦ "ἐπαινῶ" τέθεικεν, ὡς τὸ οἶδά σε παρὰ πάντας ανθρώπους εἰρημένον τῷ Μωϋσεϊ (Έξοδ. 33, 17)· καὶ γινώσκει Κύριος οδόν δικαίων.» (Οικουμένιος, σ. 55), επειδή «έγνω Κύριος τους όντας αυτού» (Β' Τιμ. 2, 19))– καί τήν ἀγάπη σου καί τήν πίστη σου καί τή διακονία σου καί τήν ὑπομονή σου· καί τά ἔργα σου τά κατοπινά είναι πιο μεγάλα πιο τρανά και πιο σπουδαῖα ἀπό τά πρώτα σου ἔργα.
Στην επιστολή προς τον επίσκοπο τῆς Ἐφέσου, αν θυμᾶστε, ἔγραφε: «τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην ἀφῆκας. 33. (Αποκ. 2, 4.) Στην παροῦσα ἐπιστολή, πρός τόν ἐπίσκοπο τῶν Θυατείρων, γράφει: «καὶ τὰ ἔργα σου τὰ ἔσχατα πλείονα τῶν πρώτων»! Τό ἀντίθετο. Ἐκείνου τά ἔργα τά τελευταία ήταν υποτονισμένα. Αντιθέτως, τὰ ἔργα τα τελευταία του επισκόπου των Θυατείρων είναι υπερτονισμένα, σε σχέση με τα πρώτα του έργα
Με άλλα λόγια, έχουμε δύο πόλους που βρίσκονται αντιδιαμετρικά γύρω από ένα σταθμικό σημείο, μία στάθμη. Αυτό το σταθμικό σημείο –όπως είναι το μηδέν στον άξονα των αλγεβρικών αριθμών, γιὰ νὰ σᾶς βοηθήσω, που είναι η στάθμη– είναι η κατάστασή μας ὡς διάθεση και ως ενέργεια όταν πρωτοξεκινάμε την πνευματική μας ζωή. Άλλοτε κατερχόμαστε από την αρχική μας στάθμη, πάμε κάτω από το μηδέν, καὶ ἀκοῦμε αὐτό τό ἀποκαρδιωτικό πού εἶπε ὁ Κύριος στον επίσκοπο της Εφέσου, «τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην ἀφῆκας», καί ἄλλοτε ανερχόμαστε απ' αυτή την αρχική στάθμη, ανεβαίνουμε, καὶ ἀκοῦμε τὸ ἐπαινετικό που είπε στον επίσκοπο των Θυατείρων, «τα ἔργα σου τα ἔσχατα πλείονα τῶν πρώτων».
Ἔχουμε λοιπόν αυτές τις δύο θέσεις, πού δέν εἶναι τίποτε άλλο παρά οι θέσεις τῶν πιστῶν μέσα στην Ἐκκλησία, είναι ἡ ποικιλία τῶν θέσεων τῶν πιστῶν, ἡ ὡς πρόσωπα ή ως σύνολα. Συνεπώς, αγαπητοί μου, πρέπει να κάνουμε μία αυτοκριτική και να ρωτήσουμε: Προοδεύω και κατακτῶ ἔδαφος ἁγιότητος; ή μήπως γίνομαι υποτονικός και κατεβαίνω; (Περί αυτοκριτικής, βλ. Αποκ. 2, 5, και π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Αποκάλυψις, Τόμος Α΄. Ομιλία 10η, εκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2013, σ 9-10.) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/blog-post_42.html?m=1
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι εἶναι ἀδύνατο να μένει κανείς στάσιμος σε μία αρχική στάθμη. Δεν υπάρχει ποτέ στασιμότητα. Πολύ δέ παραπάνω δεν υπάρχει στην πνευματική ζωή, ἐὰν σὲ ὁποιοδήποτε άλλο θέμα θα μπορούσαμε να μιλάμε για στασιμότητα. Δεν υπάρχει ποτέ και πουθενά στασιμότητα. Η ζωή του ανθρώπου είναι δυναμική, είτε τό θέλει είτε δέν τό θέλει, καί δέν μποροῦμε ποτέ νά ποῦμε γιά κάτι ὅτι θά εἶναι πάντα τό ἴδιο.
Η θερμοκρασία του σώματός μας –πάρτε ένα άπλό παράδειγμα– είναι ποτέ δυνατόν νά ἔχει πάντοτε μία ορισμένη στάθμη, να κολλήσει το θερμόμετρο ἐκεῖ στο τριάντα επτά, ή από τριάντα έξι καί έξι, ούτε πάνω οὔτε κάτω, τίποτε, μόνο ἐκεῖ; Αφού ο άνθρωπος είναι ζωντανός οργανισμός καί μπορεῖ νά ἀρρωστήσει, τό θερμόμετρο θα ανεβαίνει και θα κατεβαίνει.
Ἔτσι, ἀγαπητοί μου, δεν υπάρχει καμμία ενέργειά μας πού νά εἶναι καρφωμένη σέ μία ἀρχική στάθμη.
Συνεπώς, ἀφοῦ δεν είναι τα πράγματα έτσι, εκείνος πού λέει ἐδῶ θα σταματήσω, ὅποιος καί νά εἶμαι, στην πραγματικότητα ή θά ἀνεβεῖ ἤ θά κατεβεῖ. Τό πιθανότερο είναι να κατεβεῖ, ἄν πεῖ ὅτι θέλει να σταματήσει ἐκεῖ πού βρίσκεται. Γι' αὐτό –καί νά τό θυμᾶστε– ὁ καλύτερος τρόπος πνευματικῆς διατηρήσεως εἶναι ἡ ἄνοδος. Θέλεις να διατηρεῖς τήν πνευματικότητά σου; φρόντιζε νά ἀνεβαίνεις. Ἄν ὅμως πεῖς καλά εἶναι ἐδῶ πού ἔφθασα, καλά εἴμαστε τώρα, ἀπό τήν στιγμή πού θά τό πεῖς αὐτό, θα αρχίσεις τόν κατήφορο, θα αρχίσεις να κατεβαίνεις.
Αὐτή ἡ παρατήρηση, όπως σᾶς εἶπα, εἶναι ἐπί τοῦ συνόλου τῆς ζωῆς μας. Δέν εἶναι μόνο στην πνευματική μας ζωή, αλλά σε ολόκληρη τη ζωή μας· καί στή μόρφωσή μας και στα οικονομικά μας... Θες να διατηρείσαι; φρόντιζε να ανεβαίνεις. Γι' αυτόν τον λόγο χρειάζεται μία διαρκής επαγρύπνηση ἐπὶ τοῦ ἑαυτοῦ μας, καί, ακόμα, μία διαρκής αυτοκριτική.
Πρέπει επίσης νά σᾶς πῶ ὅτι ἐκεῖνος πού ξεπερνάει μια στάθμη στην αγιότητα, δηλαδή αρχίζει να ανεβαίνει, τότε κάποια στιγμή θα αντιληφθεί ότι βρίσκεται σε μία κρίσιμη κατάσταση. Σας παρακαλώ προσέξτε από το σημείο.
Αποφασίζεις να μετανοήσεις, ἀδερφέ μου, ἀποφασίζεις να ζήσεις μιά πνευματική ζωή. Ξεκινᾶς λοιπόν. Ἀρχίζεις να πηγαίνεις στην εκκλησία, αρχίζεις να ἐξομολογεῖσαι, ἀρχίζεις να συγκεντρώνεις τόν ἑαυτό σου, θέλεις να γνωρίσεις τόν Ἰησοῦ Χριστό, συμμετέχοντας στα Μυστήρια. Ὅμως, δέν ξέρω γιατί, μιλᾶμε για τα Μυστήρια κατά έναν τυπικό τρόπο, σαν να είναι ἕνα καθῆκον· ἐνῶ δέν εἶναι τά Μυστήρια καθόλου ένα καθῆκον, ἀλλά εἶναι δίαυλοι πού μᾶς ὁδηγοῦν στή ζωή· είναι κανάλια πού μᾶς ὁδηγοῦν στή ζωή, μας οδηγούν στόν Θεό. Ἔτσι, ὅταν αρχίζεις μέσα σου να ανεβαίκάποια στιγμή θα περάσεις μια κρίση θα νιώσεις ὅτι δέν μπορεῖς πιά νά ἀνεβεῖς περισσότερο, ότι κουράστηκες.
Είναι μια κρίση –όλοι την περνούν– πού τήν συναντᾶμε σ᾽ ἐκείνους πού ξεκινοῦν μιά πνευματική ζωή. Φτάνουν, ὡριμάζουν, ἀνεβαίνουν πνευματικά... Λένε: Τί ὑπάρχει μετά; Τρομάζουν κάποτε: Πώ πώ!... Τρομάζουν! Μάλιστα οἱ γονεῖς, πολλές φορές, τρομάζουν για τα παιδιά τους. Λένε: Ὤ, τό παιδί μου... ποῦ θά φθάσει; Ποῦ θά φθάσει τό παιδί μου; Καί, τρομάζοντας, το σταματούν. Λένε στο παιδί: Κοίταξε: φτάνει, ὡς ἐδῶ· όχι παραπάνω!
Ε, λοιπόν, νὰ τὸ ξέρουμε· όταν φθάσουμε να τρομάξουμε ή να κουραστούμε, σημαίνει ότι φθάσαμε σε ἕνα ἐπίπεδο κρίσεως. Ὅπως συμβαίνει και όταν φᾶμε κάπως πολύ φαγητό, και το στομάχι μας βρίσκεται σε μία δυσκολία να φέρει βόλτα ὅλα ἐκεῖνα πού φάγαμε. Τότε λέμε ότι το στομάχι περνάει μια κρίση. Τώρα, ή κρίση αυτή που θα καταλήξει; Η θα φθάσουμε να κάνουμε ἐμετό η θα πάθουμε συγκοπή καρδίας και το στομάχι θα σταματήσει να λειτουργεί –σ' αυτή την περίπτωση λέμε για κάποιον ότι έσκασε–, η τελικά το στομάχι μας θα χωνέψει το φαγητό, οπότε και ξεπέρασε τήν κρίση.
Λοιπόν, προσέξτε. Συμβαίνει ὅ,τι ἀκριβῶς καί μέ ἕνα αεροπλάνο υπερηχητικό –το παράδειγμα αυτό σας το ἕνα ξαναπεί πολύ παλιά.
Όταν ἕνα αεροπλάνο, αγαπητοί μου, ξεκινάει και αναπτύσσει ταχύτητα, όσο αυξάνεται η ταχύτητά του, τόσο ή συμπεριφορά του αέρος γίνεται ὅλο καί περισσότερο στερεή. Κάποια στιγμή, ὅταν ἡ ταχύτητα τοῦ ἀ-εροπλάνου γίνει πάρα πολύ μεγάλη καί φθάσει κοντά στην ταχύτητα τοῦ ἤχου, ὁ ἀέρας ἐκεῖ ἔχει ἀποκτήσει ιδιότητες στερεοῦ· εἶναι σάν νά πετᾶ τό ἀεροπλάνο ἐναντίον ενός βουνού... διότι ο αέρας πήρε πλέον διαστάσεις στερεοῦ! Ἐάν, τώρα, τό ἀεροπλάνο καταφέρει να περάσει αὐτήν τήν κρίσιμη στάθμη –ἡ ὁποία λέγεται φράγμα τοῦ ἤχου–, ὕστερα γλυστρά ἄνετα μέσα στόν αέρα, πετάει πολύ ωραία. Τότε το αεροπλάνο αυτό λέγεται υπερηχητικό διότι ξεπέρασε τό φράγμα τοῦ ἤχου καί ὄχι μόνο δέν κινδυνεύει να συντριβεῖ, ἀλλά πετάει ἄνετα, σάν νά μήν ὑπάρχει πιά ὁ ἀέρας μπροστά του.
Αυτό λοιπόν τό πράγμα, ἀγαπητοί μου, συμβαίνει και στην πνευματική ζωή. Μόλις φθάσεις στο κρίσιμο σημείο, ἐάν δέν ἔχεις δειλία –είναι θέμα δειλίας, να το ξέρετε· «τοῖς δὲ δειλοῖς, λέει το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸ μέρος αὐτῶν ἐν τῇ λίμνῃ τῇ καιομένῃ ἐν πυρὶ καὶ θείῳ, ὅ ἐστιν ὁ θάνατος ὁ δεύτερος»(Αποκ. 21, 8.)– εάν δεν δειλιάσεις, ἐάν δέν κουραστεῖς καί καταφέρεις να ξεπεράσεις αυτό το φράγμα, τότε ή παρακάτω πνευματική ζωή είναι πάρα πολύ ωραία!... δηλαδή τόσο ωραία, πού αἰσθάνεσαι ὅτι εἶναι σάν κάτι συνυφασμένο μέ τά κύτταρά σου, ότι είναι συνυφασμένο με την ύπαρξή σου, ότι είναι μία φυσική κατάσταση!
Ἔτσι, ἄν πεῖτε σ' ἕναν πολύ πνευματικό ἄνθρωπο, σ' έναν ασκητή, ότι δεν μπορείτε να φθάσετε ἐκεῖ πού είναι αυτός, θα σας απαντήσει με έκπληξη: Μα πώς; Ἀφοῦ εἶναι πολύ εύκολο το πράγμα! Βεβαίως πέρασε καὶ ἐκεῖνος τὴν κρίσιμη στάθμη· τώρα όμως πια, αφου τήν ξεπέρασε, γι' αυτόν ἡ ζωή ή πνευματική είναι πάρα πολύ ομαλή. Το ένα είναι αυτό.
Τό δεύτερο. Ὅταν ξεπεράσουμε αυτήν τη στάθμη, ἀγαπητοί μου, –καί στό θέμα τῆς ἐγκρατείας, και στο φαγητό, και στο γενετήσιο... παντού είναι αυτή η στάθμη– όταν την ξεπεράσουμε, τότε όλα είναι πολύ ομαλά, λές καί δέν ὑπάρχουν αὐτά τά πάθη. Ἔτσι λές, ὅτι δέν ὑπάρχουν αυτά! Καί τότε ζεῖς αὐτήν τή βαθειά εἰρήνη τοῦ Θεοῦ.
Τί νομίζετε ὅτι εἶναι ἡ εἰρήνη; Τί νομίζετε; Ὅταν ἔχουν κατασιγάσει τα πάθη και όταν κανείς είναι πιο πάνω ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο κρίσεως, τότε αποκτάει το αγαθό τῆς εἰρήνης· τῆς εἰρήνης τῶν λογισμῶν, τῆς εἰρήνης τῶν παθών... έχει απάθεια. (Ἡ ἀπάθεια, κατά την διδασκαλία τῶν Πατέρων, είναι «υγεία τῆς ψυχῆς» (ὅσ. Θαλάσσιος, Φιλοκαλία Β΄, σ. 211), εἶναι «ἀνάστασις ψυχῆς πρὸ τοῦ σώματος» (αγ. Ἰωάννου Σιναΐτου, Κλίμαξ, σ. 165), είναι ἡ εἴσοδος στή γῆ τῆς ἐπαγγελίας (Ηλίας Πρεσβύτερος, Φιλοκαλία Β΄, σ. 300). Ἐκεῖνος πού πλησίασε τους όρους τῆς ἀπαθείας, ανερχόμενος, ανάλογα με την καθαρότητά του, από την καλλονή των κτισμάτων προς τον Ποιητή, «δέχεται τὰς φωτοχυσίας τοῦ Πνεύματος» (Νικήτας Στηθάτος, Φιλοκαλία Γ΄, σ. 295). «Η ἀπάθεια (ὁδηγεῖ) τὸν νοῦν πρὸς τὴν γνῶσιν τῶν ὄντων» (ὅσ. Θαλάσσιος, Φιλοκαλία Β΄, σ. 224). Ἡ ἀπάθεια εἶναι «ὁδὸς ἐπὶ τὴν γνῶσιν» (αγ. Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, Φιλοκαλία Β΄, σ. 46))
Διάβαζα στόν ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρο –τό διηγεῖται ὁ ἴδιος– ότι ένας έκανε τριάντα χρόνια να νικήσει κάποιους λογισμούς. Τριάντα χρόνια! Για είκοσι χρόνια δέν εἶχε καμμία εἴδηση ὅτι μποροῦσε νά εἶχε πετύχει κάτι. Ακούτε; –να τ' ακούω κι εγώ– για είκοσι χρόνια καμμία εἴδηση δεν είχε! Μετά τά εἴκοσι, κάπου στα εἴκοσι πέντε χρόνια, κάτι άρχισε να αντιλαμβάνεται και μετά κάπως πιο γοργά. Και στα τριάντα χρόνια πλέον είχε εἰρήνη λογισμών, ξεπέρασε τη στάθμη κρίσεως. (Βλ. ἁγίου Ἰσαάκ του Σύρου, Ευρεθέντα Ασκητικά, Λόγος Γ΄, Περὶ ἀναχωρήσεως, εκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/νίκη 1978: «Γνώθι τέκνον, ότι τριάκοντα χρόνους πόλεμον μετὰ τῶν δαιμόνων ἐποίησα, καὶ τὸν εἰκοστὸν παραδρομῶν, οὐκ ἐβοηθήθην τὸ σύνολον. Ἡνίκα δὲ καὶ τὸν πέμπτον τοῦτον παρελάσας ἐτύγχαναν, ἠρξάμην εὑρίσκειν ἀνάπαυσιν καί, ὁδῷ τοῦ χρόνου βαδίζοντας, έπληθύνετο. Τοῦ δὲ ἑβδόμου παραῤῥυέντος καὶ τοῦ μετ᾿ αὐτὸν ἐπιστάντος ὀγδόου, εἰς πλῆθος ἐπετείνετο πλείον. Παρατρέχοντας δὲ καὶ τοῦ τριακοστοῦ καὶ πρὸς τὸ τέλος καταφθάνοντος, ήδη, ούτως ἐκραταιώθη ἡ ἀνάπαυσις, ὡς μηδὲ τὸ μέτρον αὐτῆς εἰς ὅσον προέβη γινώσκειν με. Καὶ ἐπέφερεν ὅτι· Ὅτε ἀναστῆναι θελήσω εἰς τὴν λειτουργίαν μου, μίαν δόξαν λειτουργῆσαι ἀφίεμαι, εἰς δὲ τὰ λοιπά, ἐὰν στῷ τρεῖς ἡμέρας, εἰς ἔκπληξιν μετὰ τοῦ Θεοῦ γίνομαὶ καί τοῦ κόπου οὐδ᾽ ὅλως αἰσθάνομαι. Ἰδοὺ τὸ ἔργον τοῦ πολλοῦ καιροῦ, ποίαν ἀνάπαυσιν ἀπλήρωτον απεγέννησεν»).
Θα μου πείτε: Τόσα χρόνια!
Ναί, τόσα χρόνια! Εξ άλλου γι' αυτό μας δόθηκε η ζωή. Δέν μᾶς δόθηκε για να κάνουμε παιδιά ή να μην κάνουμε, ούτε για να αποκτήσουμε σπίτια ή να μην αποκτήσουμε, ούτε για να αποκτήσουμε χρήματα ή να μήν αποκτήσουμε· μας δόθηκε ακριβώς σαν πίστωση, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτό το κρίσιμο πίπεδο. Φοβερό!
Αγαπητοί μου, αὐτή εἶναι ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα· δέν μπορῶ νά σᾶς πῶ κάτι διαφορετικό. Κι εγώ ἀγωνίζομαι με εσάς, κι εσείς μ' εμένα. Ακόμα δεν φτάσαμε –που να φτάσουμε! Αυτή όμως είναι η ορθόδοξη πνευματικότητα. Κρατήστε αυτό, γιατί ὅσοι σας μιλάνε για κάτι πάρα πολύ εύκολο, ίσως είναι ξένο, οθνείο, αλλότριο ως προς την ορθόδοξη πνευματικότητα.
Καί κάτι ακόμη. Ἐκεῖνος πού είναι σ' αυτό τό ἐπίπεδο δεν θεωρεί ποτέ αγιότητα αυτό που έχει. Μπορεί οἱ ἄλλοι νά θαυμάζουν· ἐκεῖνος ὅμως δέν τό θεωρεί ποτέ ἁγιότητα αυτό. Αφού είναι κατακτημένο, το θεωρεῖ ὅτι εἶναι κάτι χαμηλό, καί ἔτσι στρέφει τα μάτια συνεχώς προς ψηλότερες κορυφές κατακτήσεως τῆς ἁγιάτητος.
«Ἀλλὰ ἔχω κατὰ σοῦ ὀλίγα.» (Αποκ. 2, 20.) Καλά ὅλα αὐτά· εἶδα ότι τα τελευταία σου έργα είναι καλύτερα ἀπό τά πρῶτα, λέει ὁ Κύριος στόν ἐπίσκοπο τῶν Θυατείρων, ἀλλά ἔχω ἐναντίον σου ὀλίγα.
Τί εἶναι αὐτά τά ὀλίγα πού ἔχει ἐναντίον τοῦ ἐπισκόπου τῶν Θυατείρων;
Βλέπετε; ὅλα καλά, αλλά υπάρχουν καί ἀτέλειες. Καί σᾶς εἶπα ὅτι αὐτό μᾶς παρηγορεῖ, γιατί καί ἐμεῖς βλέπουμε τις ατέλειές μας. (Κατά τόν Οικουμένιο (σ. 55), τό «ἀλλ' ἔχω κατὰ σοῦ» τοῦ Κυρίου τίθεται γιά νά «δειχθῇ τὸ τελέως ἀναμάρτητον μόνον Θεοῦ»· ἄλλωστε οὐδείς αναμάρτητος, «εἰ μὴ εἶς, ὁ Θεός» (Ματθ. 19, 17. Μάρκ. 10, 18. Λουκά 18, 19). Βλ. Γ' Βασ. 8, 46. Ψαλμ. 129, 3. κ.ά.)
Λέει, λοιπόν: «ὅτι ἀφεῖς τὴν γυναῖκα Ἰεζάβελ, ἢ λέγει ἑαυτὴν προφῆτιν, καὶ διδάσκει καὶ πλανᾷ τοὺς ἐμοὺς δούλους πορνεῦσαι καὶ φαγεῖν εἰδωλόθυτα». Δηλαδή, ἄφησες τήν γυναίκα Ἰεζάβελ, ἡ ὁποία λέει γιά τόν ἑαυτό της ὅτι εἶναι προφήτιδα, αλλά διδάσκει και πλανᾶ τούς δικούς μου δούλους· καί τούς πλανᾶ νά πορνεύσουν καί νά φᾶνε εἰδωλόθυτα.
Κατά μία ἄλλη έκδοση, ἔχουμε τή διατύπωση «γυναϊκά σου». Δέν μαρτυρεῖται ὅμως ἀπό πάρα πολλούς κώδικες, πλήν τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ καί ἀκόμη μερικῶν ἄλλων κωδίκων. Αλλά εἶναι χωρίς τό «σου»· «ὅτι ἀφεῖς τὴν γυναῖκα».
Νέα λοιπόν πληγή, ὅπως βλέπετε, ἀγαπητοί, στην Ἐκκλησία τῶν Θυατείρων! τήν ὁποία πληγή βεβαίως ἐλέγχει ὁ Κύριος. Ὅμως περί τίνος ἐπρόκειτο;
Σαφῶς ἐπρόκειτο για μία γυναίκα μέ ἱστορική διάσταση, ἕνα πρόσωπο ἱστορικό· ήταν πραγματικά μία γυναίκα, πού ἦταν μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Προσέξτε, ὑπογραμμίζω, ἦταν μέλος τῆς Ἐκκλησίας! Δηλαδή, να, ἐκκλησιαζόταν, κοινωνοῦσε... Καί τή θεωρούσαν ὅλοι Χριστιανή. Αυτή ισχυριζόταν ὅτι ἦταν προφήτιδα, ότι προφήτευε, αλλά δέν ήταν παρά ψευδοπροφήτιδα, και ὁ Κύριος, στο κείμενο που θα διαβάσουμε παρακάτω, τήν ἀποκαλύπτει ὅτι εἶναι ψευδοπροφήτιδα, και μάλιστα τήν ἀποκαλεῖ Ἰεζάβελ.
Γιά νά ἀντιληφθοῦμε ὅμως τί ἦταν αὐτή ἡ γυναίκα καί γιατί τήν ἀποκαλεῖ ὁ Κύριος Ἰεζάβελ, δέν ἔχουμεπαρά να ρίξουμε μιά ματιά πάλι σέ μιά παλιά ιστορία, ὅπως κάναμε και στην περασμένη μας ομιλία με τον Βαλαάμ καί τόν Βαλάκ, που στάθηκαν τύποι τῶν Νικολαϊτῶν στήν Ἐκκλησία τῆς Περγάμου.
Καί ἐδῶ μιλάει περί πορνείας καί εἰδωλοθύτων, ἔστω καί ἄν δέν είναι κυριολεκτικό το θέμα αλλά μεταφορικό. Μπορεῖ νά εἶναι καί κυριολεκτικό αλλά φαίνεται μᾶλλον ὅτι δέν εἶναι τόσο κυριολεκτικό, ὅσο ἴσως μεταφορικό· δηλαδή αυτή η πορνεία καί αυτά τα είδωλόθυτα δέν εἶναι κυριολεκτικά αλλά μεταφορικά.
Εἶναι γνωστό ὅτι στην Αγία Γραφή πάρα πολύ συχνά οἱ λέξεις πορνεία και μοιχεία –γιατί μιλάει παρακάτω καί περί μοιχείας· καί τά τέκνα που γεννιούνται ἀπ' αὐτήν ἐγώ θά τά φονεύσω λέει ὁ Κύριος– ἔχουν αλληγορική σημασία. (Βλ. Ἰεζ. 16, 32, 23, 19. Ωσηέ 2, 23. 9, 1. Ἰερ. 3, 1· 6. Ματθ. 12, 39. 16, 4. Μαρκ. 8, 38. Ἰακ. 4, 4. κ.ά.) Δεν πρόκειται μᾶλλον περί φυσικῆς σχέσεως πορνείας ἢ μοιχείας αλλά μεταφορικῆς, δηλαδή περί ἀποστασίας ἀπό τόν ἀληθινό Θεό, ἀλλά κατά τρόπο μή ἀντιληπτό. Πρόκειται δηλαδή περί πλάνης. Αὐτό ἦταν τό σπουδαῖο. Διότι αὐτή ἡ γυναίκα ἦταν μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Καί δέν είχε γίνει ἀντιληπτό ὅτι αυτή είναι φοβερή γυναίκα.
Ἐν πάση περιπτώσει, αν δεχθοῦμε κατά κυριολεξίαν τήν περίπτωση «πορνεῦσαι καὶ φαγεῖν εἰδωλόθυτα», τότε θα πρέπει να ήταν γνωστικής πλάνης, καί ἄν θέλετε, ἀκόμη ειδικότερα, νικολαϊτικής. Αλλά γιά τούς Νικολαΐτες μίλησε στην προηγούμενη επιστολή ὁ Κύριος, τούς ὁποίους ἔπληξε. Ἐδῶ ὅμως ἔχει μια ιδιάζουσα περίπτωση, καί μᾶλλον είναι κατά μεταφοράν. Δηλαδή δεν πρόκειται περί πορνείας καί εἰδωλοθύτων κατά κυριολεξίαν, ἐπαναλαμβάνω, αλλά κατά μεταφοράν. Καί ἔτσι ἔρχεται ὁ Κύριος να αποκαλύψει και να πλήξει αὐτήν τή γυναίκα.
Ποιά ήταν ὅμως ἡ ἱστορική Ἰεζάβελ, καί ἀποκαλεῖ ὁ Κύριος αὐτήν ἐδῶ τή γυναίκα με το συμβολικό όνομα Ἰεζάβελ;
Ὅλοι θα γνωρίζετε ὅτι ἡ Ιεζάβελ ήταν μία πριγκίπισσα φοινικικής καταγωγῆς, τήν ὁποία παντρεύτηκε ὁ βασιλιάς τοῦ βορείου βασιλείου τοῦ Ἰσραήλ, ο Αχαάβ. Ήταν δαιμόνια γυναίκα, ήταν φοβερή γυναίκα!
Καταρχάς, ὡς αὐταρχική πού ἦταν, εἶχε ἐπιβληθεῖ στον σύζυγό της, καί κυβερνούσε μᾶλλον αυτή παρά αὐτός.
Δεύτερον, εἰσήγαγε τήν εἰδωλολατρία –της φοινικικές θεότητες– και καταδίωξε μανικῶς τή λατρεία του ἀληθινοῦ Θεοῦ, τοῦ Κυρίου τοῦ Ἰσραήλ. Λυσσωδῶς δέ καταδίωξε τον προφήτη Ηλία, στην εποχή τοῦ ὁποίου ἔζησε. Ήταν, σᾶς εἶπα, μία φοβερή γυναίκα! Εισήγαγε τήν λατρεία του Βάαλ, καί φυσικά συνετέλεσε ὥστε ὁ λαός να πορνεύσει καί νά φάει εἰδωλόθυτα.
Ακόμα, φόνευσε καί τούς προφῆτες τοῦ Θεοῦ καί καταδίωξε και τον προφήτη Ηλία για να τον φονεύσει καὶ αὐτόν. Εἶχε δέ φονεύσει πολλούς προφῆτες, ἀπό αυτούς πού λέγονταν υἱοί τῶν προφητῶν. (Βλ. Δ' Βασ. 2, 3· 5· 7· 15· 38. 6, 1.)
Αυτή είχε μια κόρη, πού τήν πάντρεψε –κατάφερε νά τήν παντρέψει, αὐτή ἡ δαιμόνια γυναίκα!– μέ ένα πριγκιπόπουλο του νοτίου βασιλείου τοῦ Ἰσραήλ.
Μέχρι τότε το νότιο βασίλειο διατηρούσε τουλάχιστον τήν πίστη του στον αληθινό Θεό. Αλλά μέ τό νά εἰσαχθεῖ ἡ κόρη της Ἰεζάβελ στο νότιο βασίλειο, ὡς σύζυγος πριγκιπόπουλου και μετέπειτα βασιλιά στα Ιεροσόλυμα, κατάφερε ή φοβερή αυτή κόρη, τύπος καί ὁμοίωμα τῆς μάνας της, τῆς Ἰεζάβελ, νά εἰσαγάγει καί ἐκεῖ τήν εἰδωλολατρία, με αποτέλεσμα οι μετέπειτα βασιλεῖς, πλήν δύο-τριῶν ἐξαιρέσεων, να υπάρξουν συναγωνιζόμενοι στήν εἰδωλολατρία καί στήν ἁμαρτία τούς βασιλεῖς τοῦ βορείου βασιλείου. (Ὁ Αχαάβ καί ἡ Ἰεζάβελ απέκτησαν δύο γιούς, τον Ἰωράμ και τὸν Οχοζία, και μια κόρη, την Γοθολία, η οποία παντρεύτηκε τον Ἰωράμ, γιό τοῦ Ἰωσαφάτ, βασιλέως τοῦ νοτίου βασιλείου (Β΄Βασ. 11, Β΄ Παραλ. 22). Το βόρειο βασίλειο, αποκομμένο πολιτικά και θρησκευτικά από το εθνικό κέντρο, τήν Ἱερουσαλήμ, μετέπεσε στήν εἰδωλολατρία, στην οποία τό ὁδήγησαν οἱ βασιλεῖς του. Γιά τόν λόγο αυτό κανένας απ' αὐτούς δὲν ἐπαινεῖται γιὰ τὰ ἔργα του· ἀντίθετα όλοι κατακρίνονται. Πάνω στην ίδια περίπου γραμμή κινεῖται καί τό νότιο βασίλειο· οἱ πόλεμοι ήταν συνεχεῖς, ἡ ἀποστασία γενική, το προφητικό κήρυγμα ελεγκτικό. Από τους βασιλεῖς τοῦ νοτίου βασιλείου, μόνο ο Εζεκίας καί ὁ Ἰωσίας έγκωμιάζονται για την προσπάθειά τους να διατηρήσουν τήν ὀρθή πίστη καί νά ἀπαλλάξουν την λατρεία από ξένα στοιχεία· συγχρόνως ὅμως ἐλέγχονται, γιατί δεν κατόρθωσαν να καταργήσουν τα εἰδωλολατρικά θυσιαστήρια, ὥστε νά μή παρασύρεται ο λαός και θυσιάζει ἐκεῖ.)
Τό ἀποτέλεσμα ήταν να τιμωρήσει ὁ Θεός καί τό βόρειο καί τό νότιο βασίλειο με αἰχμαλωσία. Τό μέν βόρειο βασίλειο να αἰχμαλωτιστεῖ ἀπό τούς Ασσυρίους, τό δέ νότιο βασίλειο, λίγο αργότερα, να αἰχμαλωτιστεῖ ἀπό τούς Βαβυλωνίους. (Το βόρειο βασίλειο καταλύθηκε το 722 π.Χ. από τον Σαργών Β΄, ἐνῶ τό νότιο ἀπό τόν Ναβουχοδονόσορα Β΄ το 586 π.Χ.) Είδατε τί ἔκανε αὐτή ἡ γυναίκα μέ τήν κόρη της; να φθάσει ἕνας ολόκληρος λαός να καταστραφεῖ ἀπό τήν παρουσία των δύο αυτῶν γυναικῶν, μάνας και κόρης!
Τώρα ὁ Κύριος λέει: Ἔχεις αὐτήν τή γυναίκα, τήν Ἰεζάβελ, ἡ ὁποία πλανᾶ τόν λαό μου. Αυτό σημαίνει ὅτι αὐτή, κατά κάποιον τρόπο, ερχόταν να καταστρέψει τόν λαό τοῦ Θεοῦ, τήν Ἐκκλησία τῶν Θυατείρων.
Καί ἡ δυσαρέσκεια τοῦ Κυρίου, ἀγαπητοί, ήταν ὅτι ὁ ἐπίσκοπος τῶν Θυατείρων «δὲν ἀπαλλοτριοῦσε... –σᾶς διαβάζω ἐπί λέξει όπως ερμηνεύει ὁ Ἄνθιμος Ἱεροσολύμων στο σημείο αυτό τήν Αποκάλυψη (εἶναι τοῦ 18ου αἰῶνος)– δὲν ἀπαλλοτριοῦσε αὐτὴν τοῦ χριστιανικοῦ ὀνόματος, ἀλλὰ τὴν προσηγόρευε Χριστιανήν, καὶ τῷ τοιούτῳ ὀνόματι απατῶσα τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ καὶ ὑποκλίνοντας αὐτοὺς εἰς τὴν ἐκείνης πλάνην πορνεῦσαι καὶ εἰδωλόθυτα φαγεῖν» (Ἑρμηνεία εἰς τὴν ἱερὰν Αποκάλυψιν, Ἱεροσόλυμα 1856, Β΄ ἔκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 28).
Δηλαδή, ὁ ἐπίσκοπος –αὐτό ἦταν τό λάθος του– ἔκανε τό ἑξῆς· δέν ἀπαλλοτριοῦσε, δέν ἀφαιροῦσε τό χριστιανικό ὄνομα ἀπό τήν γυναίκα αυτή· δέν ἔλεγε στο ποίμνιό του ὅτι αὐτή ἡ γυναίκα δέν εἶναι Χριστιανή, αλλά συνέχιζε να τη θεωρεί Χριστιανή. Καί εφόσον τή θεωροῦσε Χριστιανή, αυτή μπορούσε να πλανᾶ τους πιστούς μέσα στήν Ἐκκλησία. (Βλ. Ανδρέα, σ. 240C, καί Αρέθα, σ. 541Β.)
Ἄρα καί ἀπό ἐδῶ βλέπουμε ὅτι τὰ εἰδωλόθυτα και ή πορνεία ήταν κατά μεταφορική έννοια. Διότι θά ἦταν φανερό ἂν ἦταν πράγματι εἰδωλόθυτα· θά ἦταν ὁλόκληρο νταμάρι μπροστά τους! Δέν θά τό ἔβλεπε ὁ ἐπίσκοπος καί ὁ λαός; Δέν θά ἔβλεπε δηλαδή να τρώνε τα σφάγια από τις θυσίες τῶν εἰδώλων; Αδύνατον· μεταφορικῶς εἶναι. Λοιπόν, ἀκοῦστε περί τίνος πρόκειται.
Αὐτή ἡ γυναίκα φαίνεται ὅτι παρέμεινε ἐκεῖ στά Θυάτειρα, ἀγαπητοί μου, καί ἔγινε ὁ πρόδρομος τοῦ Μοντανισμοῦ. Λίγο αργότερα, στήν ἴδια αυτή πόλη, θα παρουσιαστεῖ κάποιος που θα λέγεται Μοντανός, καί ὁ ὁποῖος θά εἶναι Χριστιανός. Αὐτός πίστευε και δίδασκε ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου καί ἴδιος εἶναι ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! Προσέξτε: ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! (Ὁ Μοντανός ἔδρασε στο β΄ ἥμισυ του 2ου αιώνα. Τόν ἀναφέρουν ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας (Εκκλησ. Ιστορία, V, 16 κ.έ.), ὁ ἅγ. Επιφάνιος Κύπρου (Κατὰ Αἱρέσεων, 48, 1. 49, 2. 2, 219· 220 xlviii, 4), ὁ ἅγ. Ιππόλυτος Ρώμης (Έλεγχος κατὰ Αἱρέσεων, 8, 19), ὁ Κυπριανός (Επιστ. 75, 19), ο Δίδυμος ὁ Τυφλός (Περὶ Τριάδος, ΙΙΙ, xli), κ.ά. Αρχικά ἦταν ἱερέας τῆς θεάς Κυβέλης. Εἶχε ἐκστάσεις, ὁράσεις και προφητεῖες, λέγοντας μάλιστα πώς ξεπερνούσαν τίς διδασκαλίες τῶν Ἀποστόλων σέ φωτισμό. Επίσης δίδασκε ένα εἶδος γλωσσολαλιᾶς, δίχως τάξη, σε αντίθεση με την τάξη πού περιγράφει ὁ ἀπ. Παῦλος (Α' Κορ. 14). Ήταν πολύ αυστηρός μέ τά μεγάλα ἁμαρτήματα, λέγοντας ὅτι δέν συγχωρούνται με το μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως. Παρουσίαζε τόν ἑαυτό του ὡς ὄργανο τοῦ Παρακλήτου καί ὅτι μέσω αὐτοῦ μιλοῦσε ὁ Θεός· γι' αὐτό καί μιλοῦσε σε α΄πρόσωπο ἑνικοῦ (Εγώ εἶμαι ὁ Πατέρας, ὁ Λόγος καί ὁ Παράκλητος). Οἱ Μοντανιστές ήταν υπερβολικά ασκητικοί καί ἐπιζητοῦσαν τό μαρτύριο. Ὁ Ἱερώνυμος αναφέρει ὅτι πίστευαν πώς ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἕνα πρόσωπο μέ τρία ονόματα καί ὅτι ὁ Μοντανός ἦταν τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ Μοντανός καί οἱ οπαδοί του βάπτιζαν τους πιστούς στο ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Μοντανού!)
Αὐτός εἶχε δυό γυναίκες που ήταν προφήτιδες, και δίδασκαν κι έλεγαν πολλές αποκαλύψεις, προφητείες... καὶ ἔλεγαν ὅτι ἐμπνέονται από το Πνεῦμα τὸ Ἅγιο! (Τά ὀνόματά τους ἦταν Πρίσκιλλα και Μαξιμίλλα. Βλ. Γεωργίου Μοναχού, Χρονικόν, ις΄. Περὶ Ἀντωνίνου, Stutgardiae: in aedibus B.G. Teubneri MCMLXXVIII, Ανατύπωση 1978, σ. 451: «...καὶ Πρίσκιλλα καὶ Μαξιμίλλα αἱ ψευδοπροφήτιδες τῶν κατὰ Φρύγας ἐγνωρίζοντο». Ἡ ὀνομασία Μοντανισμός είναι μεταγενέστερη, ἐνῶ τήν ἐποχή τῆς ἀκμῆς της ή κίνηση ονομαζόταν Κατά Φρύγας ἢ Καταφρύγια αἵρεσις ή αἵρεσις τῶν Πεπυζιτῶν.) Ὁ Κύριος ἀποκαλύπτει ότι ήταν ψευδοπροφήτιδες· ὅπως κι αὐτή ἐδῶ (ἡ Ἰεζάβελ) ἦταν ψευδοπροφήτιδα αλλά και πρόδρομος τοῦ Μοντανισμού. Η γυναίκα λοιπόν αυτή ήταν μία προφήτιδα Χριστιανή.
Στους δέ πνευματικούς απογόνους της, όπως στον Μοντανό, βλέπουμε το χαρακτηριστικό τῆς ὑπέρ ἄγαν ἐγκρατείας, τῆς ὑπερβολικῆς ἐγκρατείας! Ὁ Μοντανός ἐπί παραδείγματι κήρυττε ὅτι ὁ γάμος είναι βρώμικος! Δεν πρέπει να παντρεύεστε! (Στά ἔργα τῶν Λατίνων Πατέρων (Κυπριανού, Αμβροσίου, Ἰερωνύμου, Αυγουστίνου κ.ά.) ή ειδική προτίμηση της αγαμίας έναντι τοῦ γάμου καί τῆς μειωμένης ἠθικῆς ἀξίας του είναι πρόδηλη, ἐνῶ οἱ ἀνατολικοί Πατέρες διατηρούν μια πολύ ἐξισορροπημένη στάση ὅσον ἀφορᾶ αὐτούς τούς δύο τρόπους ζωῆς. Οἱ Μοντανιστές, οἱ Ἐσσαῖοι καί οἱ Μανιχαῖοι κήρυτταν τήν ἀποχή από τόν γάμο γιά νά μήν ὁριστικοποιήσουν τό ἤδη ὑπάρχον κακό. Σ' αυτό συνέβαλε και ή πλατωνική και νεοπλατωνική θεωρία γιά τόν κατώτερο κόσμο τῶν αἰσθητῶν, σε σχέση μέ τόν νοητικό κόσμο, ή οποία προώθησε τήν αγαμία καί περιφρόνησε κάθε υλική καί σωματική ἐπιθυμία. Σημειώνει γι' αυτούς ὁ ἅγ. Επιφάνιος Κύπρου: «Τὸν δὲ γάμον σαφῶς τοῦ διαβόλου ὁρίζονται. Ἔμψυχα δὲ βδελύσσονται ἀπαγορεύοντες, οὐχ ἕνεκεν ἐγκρατείας οὔτε πολιτείας, ἀλλὰ κατὰ φόβον καὶ ἰνδαλμὸν τοῦ μὴ καταδικασθῆναι ἀπὸ τῆς τῶν ἐμψύχων μεταλήψεως» (Πανάριον, ΡG 41, 852Β).
Και ο Μοντανισμός, αγαπητοί μου, απλώθηκε σε ὁλόκληρη τήν Μεσόγειο. Είχε μία αἴγλη, ἐπειδή είχε κάτι τό πολύ αυστηρό, πού βεβαίως, περιττό νά σᾶς τό πῶ, ἡ Ἐκκλησία τό καταδίκασε. (Περί το 170 μ.Χ., στην Ασία, συνῆλθαν διάφορες Σύνοδοι, οἱ ὁποῖες καταδίκασαν τόν Μοντανισμό.)
Λοιπόν, ὁ Μοντανισμός είναι το πρώτο ξεκίνημα, ὁ πρῶτος καρπός αὐτῆς τῆς προφήτιδας, τῆς γυναίκας αὐτῆς ποὺ εἶναι μέσα ἐκεῖ στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας τῶν Θυατείρων, ἀλλά ἐπίσης εἶναι πρόδρομος καί ὅλων ἐκείνων πού λένε ὅτι ἐπικαλοῦνται τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, κάνουν θαύματα, γλωσσολαλίες και άλλα πολλά.
Αλλά, ἐπειδὴ αὐτό τό κεφάλαιο είναι πολύ μεγάλο καί ἀναφέρεται στους λεγομένους Φωτισμένους, Πεντηκοστιανούς, Χ.Ο.Ε. και λοιπά και λοιπά, που ισχυρίζονται ὅτι εἶναι Χριστιανοί, θα συνεχίσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.
Κυριακή, 22 Φεβρουαρίου 1981
15η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_80.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1
💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
