Περί Ταπεινοφροσύνης.

†. Μια δευτέρα αρετή, αγαπητοί μου, μετά από τη σωφροσύνη, που γίνεται αίτημα εις την γνωστήν μικράν ευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου, είναι η ταπεινοφροσύνη. Λέγει ο άγιος πατήρ: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

     Έτσι, αγαπητοί μου, στη σειρά έχομε να αναλύσομε με τη βοήθεια του Θεού, την πολυπόθητον αρετήν της ταπεινοφροσύνης. Τι να πούμε γι’ αυτήν την αρετή; Τι άλλο; Από τα λόγια εκείνα του αγίου Ισαάκ του Σύρου που λέγει: «Θέλω, να ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί, και να λαλήσω για την υψηλή υπόθεση της ταπεινοφροσύνης. Αλλά γεμίζω από φόβο, όπως γεμίζει εκείνος που γνωρίζει ότι πρόκειται να μιλήσει για τον Θεό με τη δική του σκέψη. Κι αυτό γιατί η ταπείνωσις είναι στολή του Θεού. Γιατί ο Λόγος που ενηνθρώπησε, αυτήν ενεδύθη και μ’ αυτήν μας μίλησε. Κι όποιος την ντύνεται αυτή την στολή, αληθινά εξομοιώνεται με Εκείνον που κατέβη από το ύψος Του και κάλυψε την αρετήν της μεγαλοσύνης Του και σκέπασε την δόξα Του με την ταπεινοφροσύνη». 

     Έτσι, αγαπητοί, η ταπείνωσις είναι ένας θησαυρός, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Ένας θησαυρός κλειδωμένος. Με εντελώς άγνωστη γεύση. Μόνο μια επιγραφή υπάρχει απέξω, λέγει ο άγιος Πατήρ, που γράφει: «Η αγία ταπείνωσις». Αλλά κι αυτή, όμως, μένει ακατανόητος και δεν μπορούμε να συλλάβουμε το περιεχόμενο αυτού του κλειδωμένου θησαυρού. Γι΄αυτό λέγει ο άγιος Πατήρ: «Ταπείνωσις ἐστὶν ἀνώνυμος χάρις ψυχῆς, μόνης ἐνώνυμος τοῖς πεῖραν εἰληφόσιν, ἄφραστος πλοῦτος, Θεοῦ ὀνομασία καὶ χορηγία». Τι είναι ταπείνωσις; «Είναι», λέει, «μία χάρις της ψυχής που δεν έχει όνομα, παρά μόνο σε εκείνους που έχουν πάρει πείρα, γεύση, αυτής της αρετής, αυτής είναι επώνυμος, έχει όνομα. Είναι ένας ανείπωτος πλούτος. Είναι μια ονομασία του Θεού. Είναι μία χορηγία, μία δωρεά του Θεού». Και τούτο, όπως συνεχίζει ο άγιος πατήρ και λέγει, «γιατί ο Ίδιος ο Χριστός μάς λέγει: ’’Μάθετε, όχι από άγγελο, όχι από άνθρωπο, όχι από βιβλία, αλλά από μένα, δηλαδή από την ενοίκησή μου και την έλλαμψή μου και την ενέργειά μου μέσα σας- ότι πρᾶος εἰμὶ καὶ ταπεινὸς τῇ καρδία καὶ τῷ λογισμῷ καὶ τῷ φρονήματι. Και θα βρείτε ανάπαυση από πολέμους και αγώνες και ανακούφιση από λογισμούς στις ψυχές σας».

     Έτσι, αγαπητοί μου, όταν ο Κύριος μάς λέγει να μάθομε από Εκείνον την ταπείνωση, μας κάνει, για δεύτερη φορά, το ίδιο μάθημα. Ναι. Την πρώτη φορά το μάθημα μάς το ‘δωσε μέσα εις τον Παράδεισον, εις τους Πρωτοπλάστους. Την δεύτερη φορά, δείχνοντας σε μας την Ενανθρώπησή Του. Την πρώτη φορά εδόθη στους Πρωτοπλάστους η εντολή της πίστεως και της υπακοής. Να μην δοκιμάσουν τον καρπόν. Αλλά για να πραγματωθεί η πίστις και η υπακοή στο θέλημα του Θεού, έπρεπε πίσω από αυτές τις δυο αρετές να υπάρχει η ταπείνωσις. Και επειδή ακριβώς εις τους πρωτοπλάστους δεν υπήρχε η ταπείνωσις, γι’ αυτό ακριβώς και ξέπεσαν οι πρωτόπλαστοι. Και όλο το ανθρώπινο γένος στο δικό τους το πρόσωπο. Δηλαδή, τι έπρεπε να υπάρχει εις τον Αδάμ; Μια βαθιά επίγνωσις του τι ήτο ο Αδάμ και τι ο Θεός. Τι είναι ο Θεός και τι είμαι εγώ ο άνθρωπος. Τι ζητάει ο Θεός από μένα και τι οφείλω εγώ, σαν άνθρωπος, εις τον Θεόν. Αυτό όφειλε να γνωρίζει ο Αδάμ.

    Γι'αυτό γράφει ο αββάς Δωρόθεος: «Ἐξ ἀρχῆς εἰ ἐταπεινώθη -δηλαδή ο Αδάμ-, οὐκ εἶχεν ἐκπεσεῖν». «Εάν από την αρχή ο Αδάμ είχε ταπεινωθεί, δεν υπήρχε λόγος να πέσει, δεν υπήρχε ο κίνδυνος να πέσει». Και συνεπώς, για τον καθένα μας θα λέγαμε, και όπως λέγει πάλι ο ίδιος πατήρ: «Δίχα ταπεινώσεως οὐ δύναται ὑποταγῆναι ταῖς ἐντολαῖς, οὐδὲ ἐλθεῖν εἰς τι ποτὲ ἀγαθόν». «Χωρίς την ταπείνωση, δεν μπορεί κανείς να πραγματοποιήσει τις εντολές του Θεού. Δεν μπορεί να έλθει ποτέ εις την πραγμάτωσιν του αγαθού, εάν δεν υποταγεί δια της ταπεινώσεως στις εντολές του Θεού».

    Αλλά και δεύτερη φορά μας έδωσε, ο Θεός, ο Χριστός, αγαπητοί μου, το μάθημα της ταπεινώσεως. Και μας το ‘δωσε με την αγία Του Σάρκωση. Μας έδειξε ότι «ἐκένωσεν ἑαυτὸν μορφὴν δούλου λαβών». Ότι «εκένωσε τον εαυτόν Του, άδειασε -δηλαδή κάλυψε- τον εαυτόν Του από την θεία δόξα και ενεφανίσθη με την δική μας, την δουλικήν μορφήν». Ποιος; Αυτός ο άπειρος Λόγος του Θεού. Και συνεπώς, πόσο περισσότερο εμείς, οι δούλοι, φύσει-θέσει, ως κτίσματα, οφείλομε εις τον Θεόν να ταπεινούμεθα απέναντί Του. Γι΄αυτό, λοιπόν, αγαπητοί μου, η ταπείνωσις είναι ένα μάθημα. Ένα μάθημα που μας το διδάσκει Αυτός ο Ίδιος ο Λόγος, έργα των χειρών του Οποίου είμεθα. Εκείνος μας κατεσκεύασε, Εκείνος αναλαμβάνει και να μας διδάξει. Και μας λέγει: «Μάθετε απ’ εμού. Εγώ είμαι το υπόδειγμά σας. Από μένα θα μάθετε. Όχι από το στόμα μου, αλλά από την παρουσία μου. Όχι ό,τι θα σας πω, αλλά αυτό που είμαι Εγώ». Δηλαδή, πέρα από τους λόγους, αυτή η ίδια η Ενανθρώπησις, που είναι η ταπείνωσις του Θεού Λόγου που ήρθε ανάμεσά μας.

    Η ουσία, αγαπητοί μου, της ταπεινώσεως, δεν είναι τι άλλο παρά η συναποδοχή του θείου «Εγώ» μετά του ανθρωπίνου «εγώ». Να δεχθώ, εγώ, τον Θεόν. Το δικό μου «εγώ» να αποδεχθεί το θείο «Εγώ». Και μάλιστα το δικό μου «εγώ» να το υποτάξω κάτω από το θείο «εγώ». Είναι η αναγνώρισις της θείας αυθεντίας, η οποία εξαφανίζει την ανθρωπίνη αυτονομία. Όταν εγώ αναγνωρίσω τον Θεόν ως αυθεντία, παύω πλέον να μένω αυτόνομος. Όταν δεν αναγνωρίσω την θείαν αυθεντίαν, τότε αμέσως μέσα μου γεννιέται η αυτονομία. Το αίτημα της αυτονομίας. Είμαι ελεύθερος, να κάνω ό,τι θέλω. Δηλαδή όχι ακριβώς ελεύθερος, έκανα κατάχρηση της λέξεως και την προσέβαλα: είμαι ασύδοτος, είμαι ασύδοτος!

    Στην εποχή μας, με την απόρριψη δήθεν του κάθε κατεστημένου, στην πραγματικότητα απορρίπτεται η αυθεντία Αυτού του Θεού. Στο βάθος ζητάμε να απορρίψομε την αυθεντία του Θεού! Διότι ο σεβασμός στους γονείς μας, τι άλλο είναι παρά ένας τύπος υποταγής μας στο θέλημα του ουρανίου Πατρός. Ο σεβασμός στους διδασκάλους μας, τι άλλο είναι παρά ένας τύπος υποταγής μας εις τον ουράνιον Διδάσκαλον. Εάν τους γονιούς μου δεν σέβομαι, θα σεβαστώ τον Θεόν Πατέρα; Εάν τους διδασκάλους μου απορρίπτω, θα δεχτώ τον Χριστόν ως Διδάσκαλον; Πίσω, λοιπόν, από την απόρριψη του λεγομένου δήθεν «κατεστημένου», ζητάει ο σύγχρονος άνθρωπος να απορρίψει την αυθεντία του Θεού. Και συνεπώς να έχομε επανάληψη του προπατορικού αμαρτήματος, που σημαίνει ολοφάνερα την απουσία της ταπεινοφροσύνης.

    Αγαπητοί μου, πρέπει το «εγώ» το ανθρώπινο να πεθάνει, καλύτερα: να πεθαίνει, να πεθαίνει διαρκώς. Αυτό ο άνθρωπος το φοβείται. Γιατί πιστεύει ότι θα εξαφανιστεί η προσωπικότητά του. Όμως, στην πραγματικότητα, όταν ο άνθρωπος νεκρώνει το ίδιον «εγώ», και το υποτάσσει κάτω από το θείον «Εγώ», την θείαν αυθεντία, τότε δεν έχομε εξαφάνιση, έχομε ανάδειξη και αυτό φαίνεται ανάγλυφα σε όλους τους αγίους. Οι άγιοι ενέκρωσαν τον εγωισμό τους, ενέκρωσαν το «εγώ» τους και ανεδείχθη το πρόσωπό τους, η προσωπικότητά τους. Θα λέγαμε, καταδύεται το ανθρώπινον «εγώ», εις αυτό το μηδέν της νεκρώσεως και αναδύεται εις την πραγματικότητα της ζωής. Όταν ο άνθρωπος βυθίζεται εις την ταπείνωση, τότε αποκτά όραση του αληθινού εαυτού του. Τότε μόνο μπορεί να βλέπει αληθινά και πραγματικά ποιος είναι.

    Γι'αυτό λέγει ο αββάς Ησαΐας: «Ὁ τὴν ταπείνωσιν κτησάμενος ἀποκαλύπτει αὐτῷ ὁ Θεὸς τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ». «Εκείνος ο οποίος απέκτησε την ταπείνωσιν, τότε του αποκαλύπτει ο Θεός τον πραγματικό του εαυτόν, ποιος είναι». Ενώ αντιθέτως, όπως λέγει ο ίδιος άγιος πατήρ: «Ὁ μὴ γινώσκων τήν ἑαυτοῦ ἀσθένειαν, ἐλλείπει ἐκ τῆς ταπεινώσεως». «Αυτός που δεν γνωρίζει την ασθένειά του, δηλαδή τις αμαρτίες του, αυτός είναι έξω από τον χώρο της ταπεινώσεως».

     Πρέπει ακόμη να προσέξομε κάτι. Ότι η αρετή της ταπεινώσεως δεν πρέπει να είναι εκλεκτική στην ανθρώπινη συμπεριφορά και εις την ανθρωπίνη βίωση, αλλά συνεκτική. Να συνδέεται, δηλαδή, με κάθε αρετή και με όλες τις πτυχές του ανθρωπίνου βίου. Έτσι, η αγάπη, επί παραδείγματι, πρέπει να κινείται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως. Γιατί εάν δεν κινείται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, τότε δεν θα είναι αγάπη γνησία. Είναι κι ένας άλλος συνυπάρχων χώρος, που δεν είναι της ώρας να αναλύσομε, είναι ο χώρος της διακρίσεως. Μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως και της διακρίσεως κινείται η αρετή της αγάπης. Μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως και της διακρίσεως, αλλά δεν επαναλαμβάνω την διάκριση γιατί δεν είναι θέμα μας, κινείται και η ελεημοσύνη. Εάν δεν έχω ταπείνωση, τότε και η ελεημοσύνη μου δεν είναι παρά μία επίδειξις. Η εγκράτεια, πρέπει να ευρίσκεται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, διότι αλλιώτικα είναι μία ιδιοτροπία μου να θέλω να μένω εγκρατής και μία κενοδοξία μου. Το ίδιο και η προσευχή. Εάν η προσευχή δεν είναι μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, τότε αντιλαμβάνεσθε δεν είναι παρά μόνο ένας κομπασμός, ένας φαρισαϊσμός. Και η υπομονή· και η ανοχή· και η χρηστότης, δηλαδή το να είμαι χρήσιμος άνθρωπος, άνθρωπος ωφέλιμος, πρέπει να είναι και αυτή εις τον χώρον της ταπεινώσεως· η εργατικότης· κ.ο.κ. Όλες οι αρετές πρέπει να συνδέονται με την ταπείνωσιν.

    Ακόμα η ταπείνωσις πρέπει να καλύπτει όλα τα μέρη της ψυχής. Πρώτα πρώτα την διάνοιαν. Να έχω την λεγομένην ταπείνωσιν της διανοίας. Και η ταπείνωση της διανοίας εκφράζεται και εκδηλούται πρώτον, ως απουσία του ορθολογισμού· ο ταπεινός δεν ορθολογίζει. Δεν προβάλλει την αντίσταση του νου στο θαύμα του Θεού, στην παρουσία του Θεού, στην αγάπη του Θεού. Ο ορθολογισμός είναι μία αρρώστια· είναι μια αρρώστια του νου που τον κατατρώει. Γι'αυτό χρειάζεται να ταπεινωθεί η διάνοια, ο νους.

     Ακόμα, ταπείνωση της διανοίας είναι και η απλότης. Η απλότης, που δεν ζητάει περιπλόκους συλλογισμούς ή να προσφέρει, ή να κατανοήσει. Αυτή η αγία απλότης είναι μόνο γνωστή ως γεύσις και πηγή πολλής χαράς μόνο σε εκείνον που την έχει. Και εκείνοι που βλέπουν αυτήν την απλότητα του νου, μπορούν να αισθάνονται ότι κάτι θαυμάσιο υπάρχει εδώ. Αλλά σε όλη της την γεύση, αυτήν την απλότητα, δεν μπορούν να έχουν γνώση. Διότι μόνο όταν κανείς μπαίνει μέσα εις την περιοχή της κάθε αρετής, του κάθε καρπού του Αγίου Πνεύματος, τότε μόνο έχει μία καλυτέρα και καλυτέρα γνώση.

    Ακόμα, χρειάζεται η ταπείνωση της καρδιάς. Εννοούμε την έδρα του συναισθήματος. Κι αυτό δεν είναι τι άλλο παρά όταν ο άνθρωπος αγαπά να έχει κοινωνία. Με ολόκληρην την κτίσιν. Δεν περιφρονεί τίποτα. Πολύ παραπάνω, δεν περιφρονεί κανέναν άνθρωπο. Δεν κάνει διακρίσεις χρώματος – οι διαβόητες φυλετικές, φερειπείν, διακρίσεις… Ξέρετε τι είναι η παρουσία φυλετικών διακρίσεων; Παρουσία υπερηφανείας. Τι θα πει «Σε ξεχωρίζω γιατί είσαι μαύρος. Γιατί είσαι κίτρινος…». Τι θα πει αυτό; Τι θα πει αυτό; Είναι υπερηφάνεια.

     Ακόμα, είναι το να αγαπώ όλους τους ανθρώπους. Να τους καταδέχομαι όλους, σε οποιαδήποτε- αν υποτεθεί ότι υπάρχουν κοινωνικές τάξεις-, να τους αποδέχομαι. Φτωχός είναι ο άλλος ή πλούσιος. Μορφωμένος ή όχι μορφωμένος. Μικρός ή μεγάλος. Εύσημος ή περιφρονημένος. Ό,τι και να είναι, η ταπείνωση της καρδιάς αποδέχεται κάθε άνθρωπον. Ταπείνωση της καρδιάς είναι η κοινωνία με όλον τον κτιστόν κόσμον, προπαντός όπως σας είπα με τους ανθρώπους.

     Ακόμα είναι η ταπείνωση της βουλήσεως, της θελήσεως. Έχει ανάγκη και αυτή να εξαγιαστεί. Και εκφράζεται η ταπείνωση της βουλήσεως με την διακονία. Να μάθομε να υπηρετούμε. Αυτό που είπε ο Κύριος: «Δεν ήλθα ανάμεσά σας σαν αφεντικό, αλλ΄ήλθα ως ο διακονών. Οὐκ ἦλθον διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι». «Δεν ήλθα να διακονηθώ, αλλά να διακονήσω, να υπηρετήσω». Όταν υπηρετώ, να πω μια ωραία έκφραση της αρχαίας Εκκλησίας, αγιογραφική, που τότε γιατί δεν είχαν παπούτσια, και τα παπούτσια ήταν ατελή και οι δρόμοι σκονισμένοι, «εάν νίπτει κανείς πόδας αγίων». Ήταν συνήθεια, όταν εισέρχεται κανείς μέσα σε ένα σπίτι, να του πλένουν τα πόδια, τα σκονισμένα, βεβαίως, από τον δρόμον. Βέβαια τα έπλεναν οι δούλοι- εάν το σπίτι ήταν πλούσιο και διέθετε δούλους- αλλά θα έπλενε τα πόδια ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά του σπιτιού, αν ήσαν φτωχοί άνθρωποι. Ήταν το πρώτο δείγμα φιλοφρονήσεως και φιλοξενίας. Αυτό μεταφορικά σημαίνει –νίπτω πόδας αγίων- που λέγει ο Απόστολος Παύλος, υπηρετώ· υπηρετώ τους άλλους ανθρώπους, έστω και στις πιο χαμηλές τους ανάγκες. 

     Ακόμη, η ταπείνωσις αυτή επεκτείνεται και εις αυτό το σώμα. Και στο σώμα επεκτείνεται όταν εξορίζεται η αλαζονεία του βίου: το πώς θα ντυθώ, το πώς θα κατοικήσω, πού θα κατοικήσω και το πώς θα μετακινούμαι. Τι μέσα μεταφορικά έχω. Όταν αυτά είναι απλά, ή όταν δεν είναι απλά· κι εκεί φαίνεται η ταπείνωσις. Όπως και η νηστεία. Η νηστεία είναι μια μορφή ταπεινώσεως του σώματος.

     Αγαπητοί μου. Εκείνο που ανήκει τον δρόμο προς την αρετή της ταπεινώσεως είναι οι πειρασμοί. Μην φοβούμεθα τους πειρασμούς. Η οδός που ανοίγεται πάντα προς την ταπείνωσιν είναι οι πειρασμοί· τον οποίον δρόμον ανοίγει Αυτός ο Θεός, πολλές φορές, είτε κατ’ ευδοκίαν είτε κατά παραχώρησιν. Ουδέποτε ένας πειρασμός έρχεται εάν δεν θέλει ο Θεός ή δεν παραχωρήσει ο Θεός. Αλλά οι πειρασμοί αυτοί οδηγούν στο να χαλκευτεί η αρετή της ταπεινοφροσύνης. Λέει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Οὐ διορθοῦται τις τὸ ἔργον αὐτοῦ ἄνευ ταπεινώσεως καὶ οὐ παιδεύεται (:Δεν παιδαγωγείται) ἢ μὴ διὰ πειρασμῶν καὶ ἄνευ παιδείας τὴν ταπείνωσιν οὐ καταλαμβάνει (:χωρίς παιδαγωγία που έρχεται από τους πειρασμούς δεν μπορεί να κατακτήσει και να αποκτήσει την ταπείνωσιν)».

     Η ταπείνωσις, η αγία ταπείνωσις, έχει μια ποικίλη γεύση, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ενώ είναι πάντα η ίδια. Προσέξτε, έχει μια ποικίλη γεύση, ενώ είναι πάντα η ίδια. Αλλιώς την νιώθει εκείνος ο οποίος είναι μέσα στον χειμώνα των παθών· ή καλύτερα να σας διαβάσω σε μία απόδοση: «Διαφορετική είναι η όψις που παρουσιάζει η οσία, αυτή, άμπελος- η ταπεινοφροσύνη- όταν ακόμα επικρατεί ο χειμώνας των παθών. Και διαφορετική όταν πλέον έρθει η άνοιξις των καρπών. Και διαφορετική όταν φτάσει το θέρος των αρετών. Όταν αρχίσει να ανθίζει, αισθανόμαστε πάραυτα κόπωση και μίσος προς κάθε ανθρώπινη δόξα και έπαινο, ενώ συγχρόνως εξορίζομε από μέσα μας τον θυμό και την οργή. Προχωρώντας στο θέρος των αρετών, κάθε καλό που εκτελούμε το θεωρούμε σαν τίποτα ή σαν βδέλυγμα. Λέμε: ‘’Τιποτένιο πράγμα αυτό που έκανα’’. Κάθε ημέρα που περνά, αισθανόμεθα να αυξάνει το φορτίο των αμαρτιών μας, όχι τι άλλο, γιατί βλέπομε καλύτερα την ψυχή μας και στις πιο λεπτές πτυχές της. Το πλήθος των χαρισμάτων που μας δίδει ο Θεός το αισθανόμεθα σαν αιτία μεγαλυτέρας τιμωρίας, γιατί δεν μας αξίζει: ‘’Κύριε, μου δίνεις αυτό, μου δίνεις εκείνο. Ω, βασανίζομαι. Γιατί με τιμωρείς. Σε μένα μου δίνεις; Δεν αξίζω…’’. Είναι το θέρος των αρετών».

      Ακόμα ο ταπεινός άνθρωπος, κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, στερείται από το δηλητήριο της υποκρισίας. Και της καταλαλιάς· του μίσους, της αντιλογίας και της απειθαρχίας. Αντιθέτως είναι ήπιος, είναι προσηνής, είναι ευκατάνυκτος, είναι ευσπλαχνικός, είναι γαλήνιος, είναι χαρωπός, είναι ευκολοκυβέρνητος, είναι άλυπος, είναι άγρυπνος, είναι άοκνος. Και ερωτώ, αγαπητοί μου: Με τόσα στολίδια που κοσμείται η αγία ταπείνωσις ίσως αρχίσομε να την αγαπούμε. Και να ζηλεύομε να την αποκτήσομε.

     Αλλά πώς όμως; Πρώτα πρώτα με τη μετάνοια· που είναι καρπός μιας βαθιάς αυτογνωσίας· που δέχεται κάθε ατιμία και ύβρη και πειρασμό. Δεύτερον· με το κατά Θεόν πένθος· που εξορίζει τον θυμό. «Τὸ μὴ πλῆξαι τὴν συνείδησιν τοῦ πλησίον τίκτει τὴν ταπείνωσιν», λέγει ο αββάς Ησαΐας. Τρίτον· με το πνεύμα της μαθητείας· που έχει πρότυπο και υπόδειγμα Αυτόν τον Κύριον.

     Έτσι η μετάνοια πραγματικά σηκώνει τον άνθρωπο πνευματικά όρθιο, το πένθος κρούει τον ουρανό και η μίμησις του Χριστού, που είναι η ταπείνωσις, ανοίγει και εισάγει εις αυτόν τον ουρανόν. Αγαπητοί. Βασανιζόμαστε στη ζωή με τους άλλους ανθρώπους και με τον ίδιο τον εαυτό μας, ξέρετε γιατί; Γιατί δεν έχουμε ταπείνωση. Κάτι μας κρατά. Να την αγκαλιάσουμε· γιατί φοβόμαστε ότι θα βυθιστούμε στην ανυποληψία και στην ανυπαρξία... Η ανθρωπίνη ύπαρξις είναι χρυσάφι. Γιατί είναι εικόνα του ενανθρωπήσαντος Θεού Λόγου. Και όπου και αν πέσει αυτό το χρυσάφι, και στον Άδη ακόμη να πέσει, έχει την αξία του. Εξάλλου, στον Άδη βυθίστηκε ο Χριστός και ανέσυρε από ‘κει τους δικαίους και τους ταπεινούς.

      Και πολύ ωραία τελειώνει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ό,τι έγραψε για την αγία ταπείνωση, με τούτα τα λόγια: «Είδε κάποτε κάποιος στην καρδιά του την ομορφιά της ταπεινώσεως και θαμπώθηκε. Και την ρώτησε ποιο είναι το όνομα εκείνου που την γέννησε. Κι αυτή, με χαρούμενο και γαλήνιο χαμόγελο τού είπε: ‘’Πώς θες να μάθεις το όνομα του γεννήτορά μου; Είναι ανώνυμος. Δεν θα σου το πω, έως ότου τον Θεόν αποκτήσεις’’».

24η ομιλία στην κατηγορία :  "Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν"

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν" εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/milies-xairetism-n
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_9.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1KRKcnIbrmAoOMzsW80296JZ1OPDiWnTP/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pJ07DV3ARtGRuPQcpZRNwT

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9F%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B5%CF%82%20%CE%A7%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8E%CE%BD.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

†.Αγαπητοί μου, ἄν θά θέλαμε νά εἴμαστε ὁλοκληρωμένοι πνευματικά ἄνθρωποι, ὅπως μᾶς θέλει ὁ Χριστός, θά ἔπρεπε νά μελετᾶμε, ἀλλά καί νά ζοῦμε, τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου μας, καί εἰδικότερα τούς ἐννέα μακαρισμούς, πού νομίζω ὅτι εἶναι γνωστοί σέ ὅλους. Επί πλέον ἐδῶ, ἔχουμε ἀσφαλῶς καί τόν Νομοθέτη, πού εἶναι τό τέλειο ὑπόδειγμα, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Καί ἐπειδή ὁ Κύριος ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος, αυτό σημαίνει ὅτι καί ὁ ἄνθρωπος ἔχει τή δυνατότητα να κάνει πράξη ὅσα εἶπε Ἐκεῖνος.

     Ἡ ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία λοιπόν εἶναι τέλειος νόμος, ἀνθρώπινα ἐφικτός, δηλαδή πραγματοποιήσιμος. Δέν μπορεῖ νά πεῖ κανείς ὅτι αὐτός ὁ νόμος ἀποτελεῖ ὑπεράνθρωπη κατάθεση εκ μέρους τοῦ νομοθέτου, και εἶναι ὑπεράνθρωπος καί ἀκατόρθωτος στήν ἐφαρμογή του. Ὄχι· εἶναι ἀνθρώπινα ἐφικτός νόμος, ἀλλά καί σωτήριος.

     Ὅταν ὁ Χριστός ὁλοκλήρωσε τους μακαρισμούς, πού περιλαμβάνονται στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία Του, εἶπε: «Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατὴρ  ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειος ἐστιν». (Ματθ. 5, 48) Αὐτό πού φαίνεται πολύ μακρινό, κι ὅμως εἶναι ἀληθινό, δηλαδή ἡ τελειότητα, εἶναι δυνατόν νά ἐπιτευχθεῖ! Τό λέει ὁ Κύριος: «Να γίνετε τέλειοι, ὅπως καί ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος εἶναι τέλειος»! Αὐτό ὅμως δείχνει καί το πόσο μακριά εἴμαστε ἀπό τήν πραγματικότητα του νά βιώσουμε τό Εὐαγγέλιο.

     Μέ τόν νόμο Του αυτόν ὁ Κύριος μᾶς δίνει τή δυ-ατότητα να φτάσουμε στο καθ᾽ ὁμοίωσιν, πού, μετά ἀπό τήν πτώση μας στον Παράδεισο, δέν μπορέσαμε νά τό κάνουμε πράξη.

     Ὁ Θεός μᾶς ἔκανε κατ' εἰκόνα Του. Αυτό βέβαια εἶναι ἔξω ἀπό τή θέλησή μας, καί συνιστᾶ τήν ὕπαρξη πού λέγεται ἄνθρωπος. Αλλά τό καθ' ὁμοίωσιν μᾶς τό ἔδωσε ὡς δυνατότητα γιά νά μποροῦμε να φτάσουμε τό κατ' εἰκόνα καί νά μποροῦμε νά τό ἀξιοποιήσουμε. Αὐτό ὅμως δέν τό κάναμε. Καί ἔτσι ἔρχεται ὁ Κύριος νά μᾶς βοηθήσει να πραγματοποιήσουμε αυτό τό καθ' ὁμοίωσιν.

     Τόν λόγο Του αὐτόν τόν ἐκφώνησε ὁ Κύριος σέ κάποια πλαγιά χαμηλοῦ λόφου ή σε κάποιο χαμηλό όροπέδιο, γι' αὐτό καί δώσαμε τήν ἐπωνυμία ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία.

     Στό εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου ἡ ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία εκτείνεται σε τρία κεφάλαια, καί ἀρχίζει μέ τούς γνωστότατους σέ μᾶς ἐννέα μακαρισμούς. Λέγονται μακαρισμοί γιατί σε κάθε πρόταση προτάσσεται ἡ λέξη ἤ ὁ χαρακτηρισμός μακάριος ἤ μακάριοι· ὅπως: «μακάριοι οἱ πενθοῦντες...», «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι...» καί οὕτω καθ' ἑξῆς. Καί τοῦτο γιατί ἄν βιωθοῦν αὐτές οἱ ἐννέα προτάσεις πού ὁ Κύριος μᾶς εἶπε, καθιστοῦν τόν ἄνθρωπο μακάριο, δηλαδή εὐτυχή.

     Μακάριος σημαίνει ευτυχής. Παράγεται ἀπό τή λέξη μᾶκος –εἶναι δωρικός τύπος τῆς λέξεως μῆκος– πού σημαίνει μάκρος. Γιά τόν ἄνθρωπο ἀποδίδεται ὡς μέγας, ψηλός στό ἀνάστημα, καί κατ' επέκταση ἐπίσημος, ἰσχυρός, ἱκανοποιημένος, εὐτυχής. Ωστόσο ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξεως εἶναι ἀμφισβητούμενη. Από τήν ἴδια ρίζα βγαίνει καί παράγεται καί ἡ λέξη ὁ Μακεδών, πού ἐκφράζει τόν μακρύ, δηλαδή τόν ψηλό ἄνδρα –διότι οἱ Μακεδόνες ἦταν ἄνδρες ὑψηλοί, ἰσχυροί– τόν ἰσχυρό ἄνδρα, ἀλλά καί ἡ Μακεδονία εἶναι ἡ χώρα πού κατοικεῖται ἀπό τούς Μακεδόνες, πού εἶναι ψηλοί ἄνδρες.

     Ἡ μακαριότητα ἀνταποκρίνεται στον βαθύτερο πόθο τῆς πραγματικῆς εὐτυχίας. Ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε γιά νά εἶναι εὐτυχής· ἔχασε ὅμως αὐτή του τή δυνατότητα ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας του.

     Ὁ Χριστός λοιπόν ἔρχεται νά ἀποκαταστήσει αὐτήν τή μακαριότητα· γι' αυτό στον πρῶτο μακαρισμό συνοπτικά λέει «ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», (Ματθ. 5, 3.) δική τους εἶναι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, δηλαδή ή πλήρης απολαβή τῆς ἀληθινῆς, τῆς ἄφθαρτης καί αἰώνιας ευτυχίας και μακαριότητος. Χάσαμε τον Παράδεισο, ἀλλά ἔρχεται τώρα νά ἀποκαταστήσει αὐτή τήν απώλεια ὁ Κύριος καί νά μᾶς δώσει τη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λέγοντας τον πρώτο μακαρισμό.

     Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ λοιπόν, ὡς ἀρχίσουμε σήμερα με αυτόν. Λέει: «Μακάριοι οι πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Νά τό μεταφράσω: Εὐτυχισμένοι ὅσοι εἶναι πτωχοί “τῷ πνεύματι” –δεν μεταφράζω αυτή τη δοτική– γιατί σ' αὐτούς ἀνήκει ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

     Ἐκ πρώτης όψεως φαίνεται περίεργο το πώς μακαρίζονται οἱ «πτωχοὶ τῷ πνεύματι». Μήπως πρόκειται γιά τούς ἀνόητους, δηλαδή αυτούς πού, κατά μία ἔκφράση, είναι "φτωχοί από πνεύμα"; Αυτοί λοιπόν είναι μακάριοι, ἐπειδή πιθανῶς, μέ τήν ἀργοστροφία τοῦ πνεύματός τους, δέν θά τούς δινόταν ἡ εὐκαιρία να ἁμαρτήσουν. Ὁ Θεός να φυλάξει! Βεβαίως όχι.

     Ὁ Θεός ἔκανε τὸν ἄνθρωπο εύστροφο, καί δέν Τοῦ ἀρέσει ἡ ἀνοησία, δέν τή θέλει. Καί ἄν θέλετε, θα σᾶς ἀναφέρω, ἔτσι, δειγματοληπτικά, πῶς ὁ Κύριος ἀντιμετώπιζε τέτοιες περιπτώσεις. Κάποτε, μέ κάποια ἀφορμή, εἶπε στούς μαθητές Του: «ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοί ἐστε;» (Ματθ. 15, 16), ὥστε κι ἐσεῖς εἶστε ἀνόητοι; Καί σέ ἄλλη περίπτωση εἶπε: «οὔπω νοεῖτε, οὐδὲ μνημονεύετε;», (Ματθ. 16, 9) δέν καταλαβαίνετε καί δέν θυμᾶστε; Καί ἀκόμα στούς δύο μαθητές πρός Ἐμμαούς εἶπε: «Ὦ ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ», (Λουκ. 24, 25) ώ άμυαλοι και βραδυκίνητοι στόν νοῦ, ἀργόστροφοι! Ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ὁ Θεός δέν ἀγαπάει τόν ἀνόητο άνθρωπο. Ο Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο εὐφυή, εύστροφο, τόν ἔκανε νά ἔχει γρήγορη αντίληψη.

     Τότε τί ἐννοεῖ ὅταν λέει «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι»; Πρόκειται γιά ἐκείνους πού ἔχουν μικρή, φτωχή ιδέα για τον εαυτό τους. Προσέξτε όμως, γιατί ἔχει καί ἄλλη μια σημασία, πού θά τή δοῦμε πρός τό τέλος του θέματός μας.

     Ὁ Κύριος, ὅπως μᾶς λέει ὁ προφήτης Ησαΐας, «ἦλθε εὐαγγελίσασθαι πτωχοίς», (Ησ. 61, 1) ἦλθε για να φέρει εὐχάριστα νέα στους φτωχούς. Μήπως ἐννοεῖ στό βαλάντιο, στην τσέπη φτωχοί; Ἦλθε δηλαδή νά πεῖ: «Ξέρετε, ἐδῶ στή σύναξη πού ἔχουμε δέν δέχομαι νά ὑπάρχουν πλούσιοι. Θέλω νά ὑπάρχουν φτωχοί, γιατί ήρθα να μιλήσω και να πω χαρούμενα πράγματα στους φτωχούς»! Αὐτό εἶναι; Ὄχι!

     Ποιοί λοιπόν εἶναι αὐτοί οἱ πτωχοί; Εἶναι ἐκεῖνοι πού ἔχουν τήν αἴσθηση τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς τους ανεπάρκειας, από θρησκευτικής πλευράς βέβαια, ὄχι διανοητικής! Αυτοί θά ἀποδέχονταν τό Εὐαγγέλιο. Αὐτή εἶναι ἡ φυσιολογική τοποθέτηση. Θά δέχονταν τὸ Εὐαγγέλιο, διότι, απλούστατα, θα είχαν ταπείνωση.

     Γι' αυτό οἱ Φαρισαῖοι καί οἱ Γραμματεῖς, πού αισθάνονταν πνευματική καί ἠθική επάρκεια –νόμιζαν ὅτι δέν εἶχαν ἀνάγκη, γιατί ἦταν ἐντάξει ἄνθρωποι, ἦταν φτασμένοι– αυτοί δέν δέχθηκαν τό Εὐαγγέλιο.

     Βλέπετε λοιπόν ὅτι φτωχός εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει φτωχή ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του.

     Ἐδῶ ὅμως θά ἤθελα νά σᾶς πῶ ὅτι φτωχός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού πάσχει από αισθήματα μειονεκτικότητος, γιατί αὐτό εἶναι τό ἄλλο ἄκρο στόν ἄξονα του ἐγωισμοῦ. Ὁ ἄξονας τοῦ ἐγωισμοῦ ἔχει δύο πόλους· ὁ ἕνας εἶναι τά αἰσθήματα ὑπεροχῆς καί ὁ ἄλλος πόλος εἶναι τά αἰσθήματα μειονεκτικότητος. Αλλοίμονο ἄν θα λέγαμε ὅτι ἐδῶ μακαρίζονται αὐτοί πού ἔχουν αἰσθήματα μειονεκτικότητος! Να φυλάξει ὁ Θεός! Αὐτοί εἶναι νοσηροί ἄνθρωποι. Τό ὑπογραμμίζω. Θά μακάριζε ποτέ ὁ Κύριος τούς νοσηρούς ἀνθρώπους;... Δέν είναι ποτέ δυνατόν.

     Λοιπόν, πτωχεία εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς ἀνεπάρκειας, τό νά αἰσθάνομαι δηλαδή ὅτι δέν εἶμαι ἀνεβασμένος ἄνθρωπος, ὅτι ὑπολείπομαι. Αὐτό ὅμως μπορῶ νά τό κάνω μόνο ὅταν ἔχω αὐτογνωσία. Ἡ αὐτογνωσία εἶναι σπουδαῖο στοιχεῖο, καί βγαίνει ἀπό ἕνα ταπεινό καί εἰλικρινές κοίταγμα τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅταν κοιτάξουμε με ειλικρίνεια τόν ἑαυτό μας, τότε θα μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά σωστή αὐτογνωσία. Γενικά θα λέγαμε πώς αυτό εἶναι ἡ ταπείνωση. Ὅταν ἔχουμε ταπείνωση, θά βλέπουμε μέ ἀκρίβεια καί μέ ειλικρίνεια τόν ἑαυτό μας, καί δέν θά θέλουμε νά τόν δικαιολογούμε. Καί ταπείνωση βέβαια δέν εἶναι το σκυμμένο κεφάλι –μερικοί σκύβουν το κεφάλι, και νομίζουμε ὅτι εἶναι ταπεινοί!– αλλά το σκυμμένο φρόνημα· καί ἀκριβέστερα εἶναι ἡ ἀληθινή γνώση της καταστάσεως τῆς ψυχῆς μας.

     Ὁ μέγας Βασίλειος λέει ὅτι ταπείνωση εἶναι: «Η ἀπόθεσις τοῦ ματαίου φρονήματος καὶ ἡ ἀπὸ τοῦ ἐπάρματος καὶ ὕψους ἀλαζονικοῦ καὶ οἰήματος διακένου πρὸς τὴν οἰκείαν ἀξίαν ἐπάνοδος», (Μ. Βασίλειος, Λόγος εἰς τὸν προφήτην Ησαΐαν, LTC 2.86.16.) δηλαδή νά ἀποθέσεις τό μάταιο φρόνημα, να φύγεις από ἐκείνη τήν ἀλαζονική ἔπαρση, τήν οἴηση, την κούφια ὑπερηφάνεια, καί νά γυρίσεις σ' ἐκεῖνο πού εἶσαι, ἐκεῖνο πού ἀξίζεις.

     Ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά θυμᾶστε εἶναι οἱ τελευταῖες λέξεις: Ταπείνωση εἶναι ἡ «πρὸς τὴν οἰκείαν ἀξίαν ἐπάνοδος», τό νά γυρίσεις πίσω στον πραγματικό ἑαυτό σου, καί νά πεῖς "εἶμαι αυτό". Νά ἔχεις ἀκριβῆ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ σου. Ἄν σου ζητήσουν να κάνεις κάτι καί τό μπορεῖς, τότε νά πεῖς "ναί, θά τό κάνω". Δέν εἶναι ὑπερηφάνεια, ἀφοῦ ξέρεις ὅτι μπορεῖς νά τό κάνεις. Ἄν πεῖς στόν ἑαυτό σου "μπορώ" καί στούς ἄλλους πεῖς "δέν μπορῶ", αυτό πολλές φορές δέν εἶναι ταπείνωση, ἀλλά αἴσθημα μειονεκτικότητος, είναι ψευτοταπείνωση!

     Καί στό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀναφέρεται: «οἱ ἑαυτῶν ἐπιγνώμονες σοφοί», (Παρ. Σολ. 13, 10.) σοφοί εἶναι αὐτοί πού ξέρουν τόν ἑαυτό τους.

     Καί ἀκόμη στή Φιλοκαλία ἀπό τούς Πατέρες διαβάζουμε: «Ἀρχὴ προόδου τὸ ἐπιγνῶναί τινα ἑαυτόν». Ἡ ἀρχή τῆς προκοπῆς εἶναι τό να γνωρίζει κανείς τόν ἑαυτό του. Εἶναι ἐκεῖνο τό «γνώθι σαυτόν» (Βλ. Plutarchi moralia, vol. 6, 2, Adversus Colotem, TLG 1118, C, 7 - 11. «...καὶ τῶν ἐν Δελφοῖς γραμμάτων θειότατον ἐδόκει τὸ "γνῶθι σαυτόν"· ὃ δὴ καὶ Σωκράτει τῆς ἀπορίας καὶ ζητήσεως ταύτης ἀρχὴν ἐνέδωκεν, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν τοῖς Πλατωνικοῖς εἴρηκε...». Platonis opera, Alcibiades ii, TLG 124, a.7-b.1. «...ἀλλ᾽, ὦ μακάριε, πειθόμενος ἐμοί τε καὶ τῷ ἐν Δελφοῖς γράμματι, γνῶθι σαυτόν, ὅτι οὗτοι...»)πού ἔλεγε ὁ Σωκράτης, καί τό ὁποῖο εἶχε πάρει ἀπό τή μετώπη τοῦ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος στους Δελφούς. Ὅλη του ἡ φιλοσοφία, ἡ λεγόμενη σωκρατική φιλοσοφία, ἡ πλατωνική, ἐκεῖ κινεῖται, πάνω στό «γνώθι σαυτόν», δηλαδή στο περίφημο ανθρωπολογικό λεγόμενο πρόβλημα, στό τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος, στο ποιός εἶμαι ἐγώ.

     Ὅταν πέθαινε ὁ Σωκράτης, ἕνας μαθητής του ἐκδήλωσε ὅλη του τη λύπη γιατί ἔβλεπε ὅτι χάνεται ἕνας φιλόσοφος πού τά γνώριζε όλα. Αλλά ο φιλόσοφος Σωκράτης τοῦ ἀπάντησε: «Εν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἷδα» (Epicteti, dissertationes ab Arriano digestae, Περὶ ἀνομολογίας, TLG 2, 21, 10. ἔκδ. Teubner, Leipzig 1916. «ἔχω ἣν δεῖ συναίσθησιν τὸν μηδὲν εἰδότα, ὅτι οὐδὲν οἶδα», κ.ά.) «Απατᾶσαι, ἀπατᾶσαι! Μόνο ἕνα πράγμα γνωρίζω, ὅτι δέν ξέρω τίποτα»! Ὁ Σωκράτης είχε αυτογνωσία, ἤξερε τί μποροῦσε νά μαθαίνει ἕνας ἄνθρωπος καί τί μποροῦσε νά γνωρίζει ὁ ἴδιος. Καί μόνο γιατί εἶχε αὐτή τή γνώση τῆς πνευματικῆς, τῆς διανοητικῆς ἀνεπάρκειάς του, αὐτό τόν καθιστούσε πράγματι σπουδαῖο καί σοφό. Ο Σωκράτης πάνω στο «γνώθι σαυτόν» ἔκτισε τή φιλοσοφία του.

     Καί ὁ Μένανδρος, πού ἦταν συγγραφέας θεατρικῶν ἔργων, ὅπως ὁ Σοφοκλής, ὁ Εὐριπίδης καί ἄλλοι, ἔλεγε: «γένοιο οἷος ἔσσι» (Ευστράτιος, ἀρχιεπίσκοπος Θεσ/νίκης, Ommentarii ad Homeri Odysseam, 2 vols. in 1, TLG Od 1, 277, 36-38. «Τὸ δὲ τοῖος ἐὼν οἷος ἐσσί, ὠφέλησε τον Πίνδαρον εἰπεῖν πρὸς ἀγαθὸν ἄνδρα τινὰ τὸ καλὸν νόημα ἐκεῖνο, τὸ γένοιο οἷος ἐσσί. ὡς μὴ ἔχων δηλαδὴ κρείττονα πρὸς ὃν ἂν ὅμοιος γένοιο.»), εἴθε νά γίνεις ἐκεῖνος πού πραγματικά εἶσαι· δηλαδή να ψάξεις να βρεῖς ποιός εἶσαι, καί νά γίνεις αυτό πού εἶσαι δημιουργημένος να γίνεις. Ὁ ἐγωισμός ὅμως καί ἡ ὑπερηφάνεια, δυστυχῶς, ἐμποδίζουν τόν ἄνθρωπο νά δεῖ τόν ἑαυτό του.

     Ἡ ταπείνωση θα λέγαμε ὅτι ἔχει τρεῖς πτυχές:

     Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ἠθική αυτογνωσία, αὐτή πού δέν εἶχαν δυστυχῶς οἱ Ἀρχιερεῖς, οἱ Γραμματεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ. Πίστευαν γιά τόν ἑαυτό τους ὅτι εἶναι ἄμεμπτοι... Κι ὅμως εἶναι ἐκεῖνοι πού σταύρωσαν τόν Χριστό! Τέλος πάντων. Ἡ ἠθική αὐτογνωσία εἶναι τό να γνωρίζεις ποιός εἶσαι, νά δεῖς τήν ἁμαρτωλή σου κατάσταση. Νά μή λές "δέν ἔκανα τίποτα ἄσχημο στη ζωή μου, εἶμαι σπουδαῖος, εἶμαι ἠθικότατος ἄνθρωπος". Εἶναι μερικοί πού ἔτσι λένε, καί εἶναι δυστύχημα! Πρέπει να βλέπουμε τις ροπές μας, αὐτές πού ἔχουμε μέσα μας, καί πού θά ντρεπόμαστε νά τίς δημοσιοποιήσουμε. Εἶναι ροπές βρώμικες, ποικίλες ροπές, πού θα ντρεπόμαστε νά τίς πούμε! Δεν κάναμε ἴσως καμία πράξη ως πρός τις ροπές αυτές, ἀλλά ὅμως ἔχουμε μέσα μας ένα ακάθαρτο ύποσυνείδητο, καί κατ' ἐπέκταση μία ἀκάθαρτη συνείδηση. Ἔχουμε αἰσθήματα ἀκάθαρτα, ἔχουμε λογισμούς και ἐπιθυμίες ἀκάθαρτες, που βέβαια δεν φαίνονται στους πολλούς. Πῶς μποροῦμε λοιπόν να λέμε ότι είμαστε σπουδαίοι;

     Ἔλεγε ὁ Ψαλμωδός, στον 18ο Ψαλμό: «καὶ ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με», (Ψαλμ. 18, 13) νά μέ καθαρίσεις ἀπό ἐκεῖνα πού είναι μέσα μου κρυφά. Ἄν ἔπρεπε να μιλήσουμε μέ μία σύγχρονη γλώσσα, θα λέγαμε: «Κύριε, καθάρισέ μου τό ὑποσυνείδητο». Οἱ ἀσκητές πού πήγαιναν στήν ἔρημο γιά βαριά άσκητική, τό ἔκαναν για να καθαρίσουν το υποσυνείδητό τους. Ρωτήστε, ἄν θέλετε, ἕναν ψυχίατρο, ἕναν ψυχολόγο, ἄν εἶναι εὔκολο ή δύσκολο να καθαρίσει κανείς το υποσυνείδητό του. Θὰ σᾶς ἔλεγε πώς είναι αδύνατον! Ε, θα λέγαμε, ὄχι ἀκριβῶς, ἀλλά περίπου ἀδύνατον. Πράγματι, μπορεῖ κάποιος να καθαρίσει τόν ἑαυτό του, το υποσυνείδητό του, ἀλλά μέ πολύ βαριά ἄσκηση. Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, πρέπει να ξέρουμε ότι στα μάτια τοῦ Θεοῦ δὲν εἴμαστε σπουδαῖοι καί τρανοί! Αρα λοιπόν πρέπει νά ἔχουμε αὐτογνωσία.

     Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, κατεβαίνοντας τα τρία σκαλοπάτια τῆς ταπεινώσεως, στην αρχή ἔλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν Ἀποστόλων». Ὅταν πέρασαν κάποια χρόνια, έλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν ἀνθρώπων». Καί ὅταν πέρασαν πάλι μερικά χρόνια, έλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν ἁμαρτωλών». (Α΄ Κορ. 15, 7-9. Ἐφεσ. 3, 8. Α' Τιμ. 1, 15.) Ποιός; Ο Παύλος!

     Να θυμηθούμε και τον τελώνη από την παραβολή τοῦ τελώνου καί τοῦ φαρισαίου. Θα λέγαμε "δέν εἶμαι ἅγιος". Αλλά η εντολή λέει «ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγὼ ἅγιός εἰμι» (Α΄ Πέτρ. 1, 16. Πρβλ. Λευΐτ. 20, 6. Ματθ. 5, 48.) Ἀφοῦ λοιπόν τό λέει ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ να γίνουμε ἅγιοι –δεν είμαστε βέβαια– πρέπει αναμφισβήτητα να είμαστε στον δρόμο να γινόμαστε ἅγιοι.

     Ἡ δεύτερη πτυχή τῆς ταπεινώσεως εἶναι ἡ διανοητική αυτογνωσία, εκείνη που αναφέρεται στην ακριβή γνώση τῶν διανοητικῶν προσόντων.

     Ὁ ἀπόστολος Παύλος λέει: «Μὴ ὑπερφρονεῖν παρ' ἃ δεῖ φρονεῖν, ἀλλὰ φρονεῖν εἰς τὸ σωφρονείν» (Ρωμ. 12, 3.). Δηλαδή: Νά μή φρονεί κανείς γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού πρέπει να φρονεῖ, ἀλλά νά φρονεῖ ἔτσι ὥστε νά μπορεί να είναι σώφρων. Νά ἔχουμε, λέει, γνώση τῶν διανοητικῶν μας δυνάμεων και καταστάσεων.

     Καί ἄν ἀκόμη ἔχουμε προσόντα, ἄς θυμηθοῦμε ἐκεῖνο πού λέει πάλι ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «οὐχ ὅτι ἱκανοί ἐσμεν ἀφ' ἑαυτῶν λογίσασθαί τι ὡς ἐξ ἑαυτῶν, ἀλλ' ἡ ἱκανότης ἡμῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ» (B' Kop. 3,5.). Δηλαδή: Δέν εἴμαστε ἀπό μόνοι μας ἱκανοί, ἀλλά ἄν ἔχουμε κάτι, μιὰ ἱκανότητα, ένα προσόν, αὐτό εἶναι ἀπό τόν Θεό, ὁ Θεός μᾶς τό ἔδωσε. Μάλιστα κάπου ἀλλοῦ λέεἰ: «Τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;» (Α΄ Κορ. 4, 7.). Γιατί ὑπερηφανεύεσαι ὅτι εἶναι δικά σου αὐτά πού ἔχεις, σάν νά μήν τά ἔχεις πάρει; Τίποτα δέν ἔχουμε πού νά μή μᾶς τό ἔχει δώσει ὁ Θεός. Ὅ,τι ἔχουμε, ὁ Θεός μας τό ἔχει δώσει.

     Ας θυμηθοῦμε ἀκόμη νά τό πῶ ἔτσι τα "χαρτία τοῦ Σωκράτους". Τον ρώτησαν κάποτε: «Γιατί δεν γράφεις αὐτά τά σοφά που λές;», καί ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Θεωρώ ότι τα χαρτιά είναι πιο ακριβά, πιο πολύτιμα ἀπό τά λόγια ποὺ θὰ ἔγραφα»! (Ioannis Stobaei anthologium, Περὶ τοῦ γνώθι σαυτόν, ΤΟ 3, 21, 9. «Σωκράτης έρωτηθεὶς διὰ τί οὐ συγγράφει, "ὅτι" εἶπεν "ὁρῶ τὰ χαρτία πολὺ τῶν γραφησομένων τιμιώτερα". ») Ακούσατε;

     Να θυμηθοῦμε καί τά "κοχύλια τοῦ Νεύτωνος", πού ὅταν τοῦ εἶπαν κάποτε ότι είναι σοφός, ἐκεῖνος εἶπε: «Ξέρετε τί εἶμαι; Είμαι σαν ἕνα μικρό παιδάκι πού εἶναι στήν παραλία ἑνός ἀπέραντου ὠκεανοῦ γνώσεων, καί παίζει μέ τά βοτσαλάκια καί μέ τά κοχύλια»! Μόνο αυτά μπορεί να γνωρίζει το μικρό παιδάκι. Αυτό λέγεται διανοητική ταπείνωση.

     Ὁ Ἀμπέρ ἐπίσης –καθηγητής Πανεπιστημίου– πήγαινε καί ἄκουγε τό κατηχητικό μάθημα πού ἔκανε ἔνας φοιτητής του. Εκπληκτος λοιπόν ὁ φοιτητής του εἶπε: «Κύριε καθηγητά, ἔρχεστε νά ἀκούσετε ἐμένα;...». Καί ὁ Ἀμπέρ τοῦ λέει: «Ναί, παιδί μου, ναί. Καταρχάς μου θυμίζεις αὐτά πού ἔμαθα μικρός· καί ὕστερα μιλᾶς τόσο όμορφα, που θα ήθελα να σε ἀκούω»! Ακούσατε; Ο πολύς Αμπέρ! Αυτό είναι δινοητική ταπείνωση.

     Καί τέλος ἔχουμε τή σωματική ή την υλική, θα λέγαμε, αυτογνωσία, που είναι να γνωρίζουμε τα σωματικά μας προσόντα, τις προσωπικές μας δυνατότητες. Να μή λέμε «Εἶμαι όμορφος –ἢ τοῦτο ἡ ἐκεῖνο– καί πρέπει να με προσέχουν ὅλοι». Να έχουμε ταπείνωση.

     Ο Κύριος, τέλος, είπε: «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι» (Ματθ. 5, 3.). Αὐτό θά πεῖ: Μακάριοι ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι φτωχοί μέ τή δική τους προαίρεση, ἐπειδή οἱ ἴδιοι τό θέλουν να είναι φτωχοί.

     Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Πνεύμα γὰρ ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν καὶ τὴν προαίρεσιν εἴρηκεν» (Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος. Εἰς τὸ Κατὰ Ματθαῖον, MPG 57, 224, 15-16.). Διότι ἐδῶ ὁ Κύριος εἶπε πνεύμα τήν ψυχή καί τήν προαίρεση. Κι όπως λέει ο Ζιγαβηνός, «διότι οὐδὲν τῶν ἀπροαιρέτων μακαριστόν· πᾶσα γὰρ ἀρετὴ τῷ ἔκουσίῳ χαρακτηρίζεται». Τίποτε δέν μαχαρίζεται χωρίς προαίρεση· γιατί ἡ ἀρετή λογίζεται σ' αὐτόν πού τή θέλει. Δηλαδή: Μένω φτωχός –από χρήματα– γιατί θέλω να μένω φτωχός. Όχι γιατί δέν ἔχω τήν ίκανότητα να γίνω πλούσιος, ἀλλά θέλω να μένω χωρίς περιουσία για κάποιο σκοπό: γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ, γιά τήν οἰκοδομή τῆς Ἐκκλησίας Του, γιά τήν ἱεραποστολή, καί λοιπά.

     Αγαπητοί μου, ὁ καρπός αὐτῆς τῆς ἑκούσιας πτωχείας καί ταπεινώσεως εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπό μέσα μας καί ὁλοκληρώνεται στον Οὐρανό. Γιά νά βρεθοῦμε λοιπόν στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πρέπει να περάσουμε ἀπό τήν πολύ-πολύ χαμηλή πορτούλα που λέγεται ταπείνωση.

Κυριακή, 19 Νοεμβρίου 1995

1η ομιλία στην κατηγορία 
« Οἱ Μακαρισμοί ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Οἱ Μακαρισμοί " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/oi-makarismoi
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_18.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://drive.google.com/file/d/1SWUXwnar9CGEWX6Ki-Kycr3hLQAyza3b/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9F%CE%B9%20%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Μόνος ὁ ταπεινός δοξάζει τόν Θεόν διότι ὁ ὑπερήφανος δέν δέχεται τήν αὐθεντία τοῦ Θεοῦ. 💎

†." ὅτι μεγάλη ἡ δυναστεία τοῦ Κυρίου καὶ ὑπὸ τῶν ταπεινῶν δοξάζεται." (Σοφ. Σειρ. 3,20) Δηλαδή, διότι είναι μεγάλη, η δύναμις του Κυρίου και η εξουσία, και όχι οι υπερήφανοι, αλλά οι ταπεινοί, αναγνωρίζουν αυτήν την υπεροχή του Θεού, την δύναμη του Θεού, για αυτό και τον δοξάζουν. Ά, ώστε λοιπόν οι ταπεινοί δοξάζουν τον Θεό; Οι μή ταπεινοί, δεν δοξάζουν τον Θεό; Αυτό είναι το νόημα του στίχου.

   Ο υπερήφανος άνθρωπος αγαπητοί μου, - γιατί έχουμε βεβαίως πολλά σκαλοπάτια υπερηφανείας, όπως έχουμε και πολλά σκαλοπάτια ταπεινώσεως - ο υπερήφανος άνθρωπος, δέν δέχεται την αυθεντία του Θεού! Δέν δέχεται καμίαν αυθεντία, έξω από την δική του την αυθεντία. Βέβαια, όταν φτάσει ο άνθρωπος, να μήν δέχεται, ουδεμίαν αυθεντία, ούτε κάν του Θεού, όχι ανθρώπων μόνο, τότε, αναμφισβήτητα, έχουμε το άκρον άωτον της υπερηφανείας. Διότι ο διάβολος , τί, ολιγώτερον έκανε; Ή καλύτερα, τί περισσότερο έκανε ο διάβολος; Δέν απεδέχθη την αυθεντία του Θεού και έπεσε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και θά 'θελα να το προσέξετε, γιατί αποτελεί ταυτοχρόνως, ένα στοιχείο, ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας.

   Έχουμε βεβαίως την αθεΐα, έχουμε και την αναρχία. Η αθεΐα τί είναι; Δέν δέχομαι την αυθεντία του Θεού και όχι μόνο δέν δέχομαι την αυθεντία, αλλά απορρίπτω ακόμη και την ύπαρξη του Θεού, διότι, -κατά δυστυχία θα το πώ και κλαίγοντας θα το 'λεγα ότι- είναι πολλοί οι Χριστιανοί μας -Χριστιανοί ναί.. ναί..- είναι πολλοί οι Χριστιανοί μας εκείνοι οι οποίοι δέν δέχονται την αυθεντία του Θεού, σε ολόκληρο το φάσμα της αποκαλύψεώς του και του λόγου του. Έίναι εκλεκτικοί. Σου λέγουν, αυτό το δέχομαι εκείνο δέν το δέχομαι. Μα εκείνος που είπε το πρώτο, είπε και το δεύτερο. Γιατί το ένα το δέχεσαι και το άλλο δέν το δέχεσαι; Έχουμε λοιπόν, άρνηση αυθεντίας, όχι όμως άρνηση υπάρξεως.

   Η αθεΐα είναι, άρνηση καί αυθεντίας του Θεού και άρνηση της υπάρξεως του Θεού. Και επειδή σήμερα είναι πολύ της μόδας, -είπα της μόδα - δηλαδή μπορούμε να κολλάμε αυτήν τη μόδα; Εγώ δέν μπόρεσα να το πώ ποτέ μόδα αυτό, παρότι θα το λέγαμε της μόδας.

   Ένας άνθρωπος σοβαρός, σε θέματα πίστεως, μπορεί να παίζει, όπως παίζει με τα ρούχα του, άν πρέπει τα κουμπιά στο σακάκι να είναι όπως λέμε, κουμπωτά ή σταυρωτά, και να αλλάζουμε.. Αν πρέπει το ρεβέρ να υπάρχει στο παντελόνι ή να μην υπάρχει.. Έτσι μπορούμε να λέμε, δέχομαι τον Θεό τώρα ή δεν τον δέχομαι.. είναι θέμα μόδας ο Θεός; Έίναι θέμα αντιλήψεως για μία εποχή; Έίναι αδιανόητο πράγμα. Έίναι αδιανόητο! Καί εκείνος ο οποίος είναι πιστός, και χάριν της μόδας αυτής, αρνείται τον Θεό, είναι.. είναι.. τί να πώ.. είναι αχαρακτήριστος! Μόνο πιστός δέν θα μπορούσε αυτός ο άνθρωπος να ειπωθεί.

   Αλλά έχουμε και την αναρχία. Η αναρχία ξέρετε τι είναι;

Η αναρχία είναι το εξής : άρνηση πάσης ανθρωπίνης αυθεντίας.

Αρνούμαι πάσαν αρχή και πάσαν εξουσία. Καί την αρχή των ανθρώπων, ώς αρχή, ώς εξουσία, καί τους νόμους και οτιδήποτε, τα αρνούμαι όλα, τα απορρίπτω όλα! Δηλαδή, δέν δέχομαι την αυθεντία του Θεού, ώς αθεΐα, δεν δέχομαι την αυθεντία των ανθρώπων ώς αναρχία.

Δεν ξέρω, άν άλλη εποχή παρουσίασε αυτό το φαινόμενο της αναρχίας και της αθεΐας, όσο ο σύγχρονος κόσμος..

   Θέλετε να σας αποκαλύψω και κάτι άλλο που θα εκπλαγείτε..

Ότι το φαινόμενο της αναρχίας και της αθεΐας, δεν εμφανίστηκε είς τον κόσμο της Ανατολής αλλά εις τον κόσμο της Δύσεως. Και όταν λέμε Ανατολή, εννοούμε, τους μή Χριστιανικούς λαούς, Κίνα - Ιαπωνία - Ινδίες Αφρική και τα λοιπά.. τους μή χριστιανικούς λαούς. Αντιθέτως, η αναρχία και η αθεΐα εμφανίστηκαν, στην Δύση. Δηλαδή, καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε επί Χριστιανικού εδάφους. Η Ρωσία είναι Δύση, δέν είναι Ανατολή η Ρωσία το υπογραμμίζω αυτό. Επί Χριστιανικού εδάφους αναπτύχθηκαν αυτές οι δύο μάστιγες της ανθρωπότητος. Άν ρωτήσετε γιατί; Θα σας απαντήσω, διότι δεν βιώθηκε ορθά ο Χριστιανισμός.

Και οι Χριστιανικοί λαοί εν ευρεία εννοία - τώρα δεν ξέρω πώς θα το ακούσετε αυτό - δαιμονίστηκαν. Θέλω να πώ, ότι βρέθηκαν κάτω από την κυριαρχία του σατανά δηλαδή είναι το φαινόμενο της εκκοσμικεύσεως του Χριστιανισμού, αυτό είναι! Και από την στιγμή που ο Χριστιανισμός θα  εκκοσμικευθεί, απ' την στιγμή εκείνη και πέρα, πάνω σε αυτό το έδαφος δύνονται να αναπτυχθούν, όλων των λογιών τα μικρόβια.. όλες οι ιδεολογίες που απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον Θεό. Δέν είναι λοιπόν τυχαίο, ότι ανεπτύχθησαν, όλα αυτά, τα περίεργα και τα παράξενα, 

αθεΐα - αναρχία σε χώρο, σε έδαφος Χριστιανικό.

   Ο υπερήφανος λοιπόν, δέν δέχεται ουδεμία αυθεντία. Ούτε του Θεού, ούτε του ανθρώπου. Τον εαυτό του μόνο έχει ως πρότυπο. Αυτό που θα κάνω εγώ, αυτό είναι και αυθεντικό. Επόμενο λοιπόν είναι, οι υπερήφανοι να μην δοξάζουν τον Θεό, για όλες τις ενέργειές του μέσα στην δημιουργία και μέσα στην ιστορία, παρά μόνο, οι πιστοί και οι ταπεινοί, να δοξάζουν τον Θεό. Το θέμα είναι πολύ πρακτικό, θα σας έλεγα ότι βρίσκεται μέσα στην καθημερινότητά της ζωής μας. Αυτά βέβαια που σας είπα, είναι ήδη στην καθημερινότητα, αλλά θα θελα να σας έλεγα κάτι πιο δικό μας πιο κοντινό μας γιατί σας είπα, υπάρχει μεγάλη κλιμάκωση σε αυτά τα πράγματα..

Όταν αγαπητοί για κάθε έργο μας, δέν αναφερόμαστε στον Θεό, και για κάθε έργο μας δεν δοξάζουμε τον Θεό, για κάθε ευεργεσία του Θεού δεν προβαίνουμε σε ευγνωμοσύνη και ευχαριστία θεωρούμε τα πάντα σαν προϊόντα των ικανοτήτων μας, των προσόντων μας, της υγείας μας, του κόπου μας και της τσέπης μας. Όταν πείς στον άλλον δόξασε τον Θεό. Νά 'ναι καλά η τσέπη μου! Μά, δέν ευχαριστείς τον Θεό γι' αυτό; Να 'ναι καλά τα χέρια μου!

   Φτωχέ άνθρωπε ποιός είσαι; Μέσα στην δημιουργία αυτό το  πολλοστημόριο που είναι κοντά στο μηδέν! Ποιός είσαι; Και λέγεις να 'ναι καλά η υγεία μου και ο κόπος μου, και η εξυπνάδα μου, και τα προσόντα μου. Και όλα αυτά που έχεις ποιός σου τα έδωσε άνθρωπε; Τί έχεις «ὃ οὐκ ἔλαβες;», λέει ο Απόστολος Παύλος, τί έχεις που δεν το έχεις πάρει; «εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;»

(Α Κορ. 4,7) εάν δέ και έλαβες από τον Θεό, τί καυχιέσαι ότι τίποτα δεν πήρες από τον Θεό; Ψεύτη και υποκριτή άνθρωπε. Γιατί; Είναι υπερήφανος ο άνθρωπος. 

   Μπορεί να σας πεί η γυναίκα σας, ο άντρας σας, δόξασε τον Θεό! Δέν βγαίνει από το στόμα. Δόξασε τον Θεό! Δέν βγαίνει από το στόμα! Τόσο δύσκολο; Μιά λέξη. Αμ, δεν είναι μία λέξη, είναι ένα περιεχόμενο, και αυτό το περιεχόμενο, προσκρούει, στην αυτού υψηλότητα την αφεντιά μου, γιατί είμαι υπερήφανος. Είναι φοβερό!

   Ίσως τεθεί το ερώτημα όμως, "Καλά, πώς δέν αντιλαμβάνονται, οι άνθρωποι, ότι, πρώτη αυθεντία είναι ο Θεός; Έτσι, πώς το καταλαβαίνουν αυτό το πράγμα;" Γιά έναν, ξέρετε, ταπεινό άνθρωπο, είναι αυτονόητο. Μου τα δίνει όλα ο Θεός. Πώς ο μή ταπεινός δεν τα καταλαβαίνει αυτά; Και λέει εδώ ο στίχος του Ιερού κειμένου ότι, "θα τον δοξάσουν μόνο οι ταπεινοί όχι οι υπερήφανοι", διότι, η υπερηφάνεια αγαπητοί μου, τυφλώνει τα μάτια της ψυχής και δεν ανέχεται τίποτα, πιο πάνω από αυτήν. Έτσι, ο άνθρωπος διαστρέφεται και δεν βλέπει πιά φυσικά, αλλά αφύσικα, παρά φύσιν. Δίνει αξία σε κάτι που δέν έχει αξία, και αναξιοποιεί, κάτι που έχει αξία. Έχει μ' άλλα λόγια χάσει ο άνθρωπος το μέτρο των αξιών. Και το 'χασε, γιατί είναι υπερήφανος. Δεν ξέρει πιά, τί έχει αξία και τί, δέν έχει αξία. Λέγει κάτι θαυμάσιο, ο Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός : "Διά της ταπεινοφροσύνης, έρχεται η χάρη και ανοίγει τον οφθαλμό της ψυχής, τον οποίο τύφλωσε ο διάβολος. Ποιός τύφλωσε το μάτι της ψυχής; Ο διάβολος. Με την ταπείνωση τί γίνεται; Ανοίγει το μάτι της ψυχής και αμέσως αρχίζει να τα βλέπει τα πράγματα κατά φύση, όπως είναι. Δέν δελεάζεται, δέν παγιδεύεται πλέον, από την εξωτερική θεωρία των πραγμάτων όπως πρίν, όταν ήταν υπερήφανος. Τώρα βλέπει, χωρίς εμπαθή προσκόλληση τον χρυσό, το ασήμι, τους πολύτιμους λίθους, και δεν πλανάται, ούτε κρίνει εσφαλμένα από εμπάθεια" Κοιτάξτε, εδώ είναι τώρα.

Βλέπει λέγει, όλα τα πράγματα στον κόσμον αυτόν, αυτό που είναι, όπως είναι. Τον χρυσό τον βλέπει χρυσό. Τον άργυρο, άργυρο. Τους τιμίους λίθους, τιμίους λίθους. Δηλαδή τί; Ότι αυτά, βγαίνουν από την Γή. Ότι αυτά, είναι όπως όλα τα υλικά πράγματα του κόσμου, και τίποτε άλλο. Αλλά οι άνθρωποι είπαμε, όχι! Ο χρυσός θα έχει πάρα πολύ μεγάλη αξία! Όσο για ένα μεγάλο διαμάντι.. γι' αυτό μπορούμε να κάνουμε ομηρικές μάχες για να το αποκτήσουμε. Δώσαμε συμβατική αξία. Συνεπώς, ο υπερήφανος, ζεί μέσα σε μία συμβατικότητα. Άρα λοιπόν ζεί αφύσικα, ζεί παρά φύσιν. Ο ταπεινός, ζεί, μέσα στην ίδια την φύση των πραγμάτων, δηλαδή είναι πραγματιστής. Δεν ξέρω αν έχετε διαβάσει ένα πολύ ωραίο βιβλίο, έχει μεταφραστεί Ελληνικά βέβαια -μόνο που δεν έχει μεταφραστεί, έτσι, ολόκληρο ατόφιο, σε όλο το κείμενό του- είναι του 16ου αιώνος και είναι στη σειρά των παιδικών βιβλίων. "Ροβινσών Κρούσος" είναι του Ντάνιελ Ντεφόε. Είναι ένα θαυμάσιο βιβλίο. Εκεί, έχει έναν νεαρό, αυτός ο "Ροβινσών Κρούσος", ο οποίος μπαίνει σε ένα πλοίο, αύτανδρο το πλοίο πνίγεται, και αυτός έπεσε σε ένα νησάκι. Άμα έγινε ηρεμία, βρήκε μέσα στο καράβι αυτό που ήδη βούλιαζε, βρήκε μία μπάλα χρυσού, βρήκε μία Αγία Γραφή και λίγα σπυριά στάρι. Έμεινε 20 χρόνια στο νησί αυτό.

Εκεί έμαθε, ότι ο χρυσός δέν είχε καμία αξία! Ουδεμία αξία δεν είχε. Είχε αξία μόνο η Αγία Γραφή και εκείνος ο σπόρος του σταριού, τον οποίον έσπειρε και σιγά-σιγά έβγαζε το ψωμί του. Και διάβαζε τον λόγο του Θεού. Αυτό θα πεί, -χωρίς να πέσω σε κανένα ερημονήσι από ναυάγιο- αλλά από ταπείνωση να καταλάβω, τί πράγμα έχει αξία στον κόσμο αυτό και τι δεν έχει. Οπότε, αν χάσω τα αγαθά μου, δέν θα οδύρομαι, -βέβαια το λέει και η λέξη, χρήμα, από το χρήση- όμως αγαπητοί μου, αν χάσω τα χρήματα, ή χάσω και αυτή την υγεία μου, γιατί να οδύρομαι; Γιατί να μη δώ τα πράγματα όπως είναι; Πότε θα τα δώ όπως είναι; Όταν γίνω ταπεινός άνθρωπος. Είναι πάρα πολύ σπουδαίο πράγμα αυτό.

Απόσπασμα από την 16η ομιλία στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης « Σοφία Σειράχ ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Σοφία Σειράχ " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/sofia-seirax
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40oRvQcJSffpry9_VIhWtola

Απομαγνητοφώνηση : Αθανάσιος Άμβωνας.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.