«Οἱ Μεικτοί Γάμοι» (γ΄).

†. Ἐνθυμεῖσθε, εὐρισκόμενοι πάντοτε εἰς τό βιβλίον τοῦ Τωβίτ στό μεγάλο του θέμα ἐκεῖνο τό μνημειῶδες, πού εἶναι ἡ διαθήκη του ἡ πνευματική πρός τόν γιό του τόν Τωβία, μένει εἰς ἐκεῖνο τό σημεῖο πού λέγαμε καί τήν περασμένη φορά, εἶναι στόν δωδέκατο στίχο τοῦ τετάρτου κεφαλαίου, ὅτι «πρόσεξε παιδί μου, οἱ μεικτοί γάμοι δέν εἶναι καλοί». Καί σᾶς ἔλεγα ἤδη τήν περασμένη καί τήν προπερασμένη φορά (ἐλπίζω σήμερα νά τελειώσω τό θέμα αὐτό), ὅτι «πρόσεξε, δέν θά παντρευτεῖς γυναῖκα πού εἶναι ἔξω ἀπό τόν λαό μας».

     «Καὶ γυναῖκα πρῶτον λάβε ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῶν πατέρων σου· μὴ λάβῃς γυναῖκα ἀλλοτρίαν (:ξένη) ἣ (:ἡ ὁποία) οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ πατρός σου, διότι υἱοὶ προφητῶν ἐσμεν (:διότι εἴμεθα παιδιά προφητῶν) Νῶε, ῾Αβραάμ, ᾿Ισαάκ, ᾿Ιακώβ, οἱ πατέρες ἡμῶν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος· μνήσθητι, παιδίον, ὅτι αὐτοὶ πάντες ἔλαβον γυναῖκας ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν καὶ εὐλογήθησαν ἐν τοῖς τέκνοις αὐτῶν, καὶ τὸ σπέρμα αὐτῶν κληρονομήσει γῆν». Αὐτό λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, θά τό δοῦμε ἀκόμα στή συνέχεια, νά τό ἀναλύσουμε. Λέγαμε δέ τήν περασμένη φορά ὅτι ρητῶς φαίνεται αὐτό στήν Ἁγία Γραφή. Ὅταν ἤθελε νά παντρευτεῖ μία γυναῖκα ὁ Σαμψών, ὁ Κριτής καί ἡ γυναῖκα αὐτή δέν ἦτο παρά Φιλισταία, τοῦ λέγουν οἱ γονεῖς του: «Παιδί μου, δέν χάθηκαν», λέγει, «οἱ γυναῖκες ἀπό τόν δικό μας τόν λαό. Χάθηκαν; Γιατί θές νά παντρευτεῖς μία τέτοια γυναῖκα;». Ἀκόμη σᾶς εἶχα πεῖ, ἄ, προσέξτε, ἄλλο ὅτι πολλά λάθη τῶν ἀνθρώπων ὁ Θεός τά ἐκμεταλλεύεται καί βγάζει κάτι καλό. Αὐτό εἶναι ἄλλη παράγραφος. Αὐτό ὅμως δέν καταργεῖ τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ. Καθόλου μάλιστα! 

     Ἤ ἀκόμα σᾶς ἔλεγα ὃτι ὁ Σολομῶν εἶχε γυναῖκες -περισσότερες τῆς μιᾶς δηλαδή- οἱ ὁποῖες ἦτο ἀλλότριες καί οἱ ὁποῖες εἶχαν στήσει τούς ναούς λατρείας τῶν θεοτήτων πού πίστευαν καί ἐλάτρευαν, μέσα εἰς αὐτήν τήν Ἱερουσαλήμ. Ἤτανε πάρα πολύ ἄσχημο νά ὑπάρχει ὁ ὁμώνυμος Ναός πρός τόν ἀληθινό Θεό καί ταυτόχρονα νά ὑπάρχουν κι ἄλλοι ναοί πού νά ἐλατρεύοντο τά εἴδωλα. Φυσικά αὐτό στάθηκε αἰτία, νά τιμωρήσει ὁ Θεός τόν Σολομῶντα, ὄχι ἀκριβῶς τόν ἴδιο, εἶπε «Θά τιμωρήσω τούς ἀπογόνους σου», μέ ἀποτέλεσμα νά χωριστεῖ ὁ λαός σέ δύο κράτη! Δύο κράτη! Τό λεγόμενο «Βόρειον Βασίλειον» καί τό λεγόμενο «Νότιον Βασίλειον», καί μάλιστα κάποτε νά κάνουν καί πόλεμο μεταξύ τους. Βλέπετε τί φοβερά ἀποτελέσματα ἔχουμε ὅταν δέν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Σᾶς εἶπα ἀκόμη ὅτι στήν Εὐρώπη κάτι παρόμοιο ἤδη τελεσιουργεῖται, ὅταν στήνονται τζαμιά τῶν Ἀράβων, μουσουλμανικά τζαμιά, καί -ἤδη τό ἄκουσα αὐτό, τό διάβασα- ἀρχίζουν νά αἰσθάνονται στήν Εὐρώπη τόν κίνδυνο τῶν Ἀράβων.

     Ἀλλά ἀκόμη οἱ γυναῖκες οἱ ἀλλότριες -οἱ ξένες, δηλαδή, οἱ γυναῖκες- ἀσκοῦν πολλά πράγματα μέσα στήν συζυγία τους, καί θέτουν τήν πατρίδα τους καί τήν θρησκεία τους, πιό πάνω ἀπό τόν γάμο τους. Δηλαδή δέν βλέπουν καί νά ποῦν ὅτι «ἐγώ τόν ἄνδρα μου ἀγαπῶ» -κυρίως οἱ γυναῖκες ἔ;- ἀλλά πατρίδα καί θρησκεία τά βάζουν πιό πάνω ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ συζύγου. Αὐτό τό εἴδαμε εἰς τήν Δαλιδά πού τήν ἤθελε γιά γυναῖκα του ὁ Σαμψών, ἡ ὁποία οὔτε λίγο-οὔτε πολύ, ἦτο κατάσκοπος τοῦ Σαμψών ὑπέρ τοῦ λαοῦ της. Σέ βαθμό μάλιστα νά τοῦ ἀποσπάσει τό μυστικό «ποῦθε ἡ δύναμή του;» κ.λπ. κ.λπ.». Ἀλλά πρό τοῦ Β’ Παγκοσμίου πολέμου, δηλαδή πρό τοῦ 1939 πού κηρύχτηκε ὁ πόλεμος στήν Εὐρώπη, εἴχαμε ἕνα παρόμοιο φαινόμενο. Πολλοί ἀπό τήν Ἑλλάδα πήγαιναν νά μαθητεύσουν στήν Σχολή Πολέμου ἤ ἀκόμη καί σέ ἄλλες σχολές γιά μιά μετεκπαίδευση… κ.λπ. καί ἐκεῖ φρόντιζαν οἱ Γερμανοί νά προωθοῦν γυναῖκες γιά συζύγους τῶν νέων μας πού πήγαιναν ἐκεῖ νά σπουδάσουν, προπαντός δέ τῶν στρατιωτικῶν σχολῶν, ἰδίως τῆς Σχολῆς Πολέμου. Γιατί; Διότι ἡ Γερμανίδα πρῶτα θά βάλει τήν πατρίδα της καί μετά θά βάλει τόν γάμο της. Κι αὐτές οἱ γυναῖκες λίγο ἤ πολύ ἐπηρέαζαν τούς συζύγους των κατοπινά, ὅταν εἴχαμε πιά τόν γερμανικό πόλεμο, ὑπέρ τῆς πατρίδος των. Αὐτό δέ τότε ἐλέγετο εἰς ὑπερθετικόν βαθμόν. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ὅτι καί εἰς αὐτό τό σημεῖο ὑπάρχει ἕνας κίνδυνος. 

     Ἀλλά ὑπάρχουν κι ἄλλοι λόγοι. Θά τούς ἀπαριθμήσω ὅσο τό δυνατόν γρηγορώτερα-συντομώτερα. Καί πρῶτα ὑπάρχουν θέματα πίστεως. Δηλαδή ὅταν γίνει ἕνας γάμος μέ ἀλλόπιστον, βέβαια ὅπως εἶναι ὁ μουσουλμάνος ἤ ἡ μουσουλμανίδα, ὁ βουδιστής ἤ ἡ βουδίστρια, ἕνας τέτοιος γάμος βέβαια εἶναι ἀδύνατον νά γίνει, εἶναι ἀδύνατον. Δηλαδή δέν μπορεῖ ὁ ὀρθόδοξος ἱερεύς νά παντρέψει ἕναν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος εἶναι (ὁ ἕνας) ἄλλης θρησκείας. Γι’ αὐτό ἀκριβῶς ἐνομοθετήθη -κατά δυστυχίαν αὐτό- ὁ πολιτικός γάμος. Γιά νά ξεπεραστεῖ αὐτό τό ἐμπόδιο, σάν μιά διέξοδος σ’ αὐτήν τήν σαρκική τους ἐπιθυμία. Βέβαια, περιττόν νά σᾶς πῶ ὅτι ὁ πολιτικός γάμος (κι ἄλλοτε τό ἔχω πεῖ) δέν εἶναι παρά μία εὔσχημος πορνεία. Ὁ Θεός δέν τό δέχεται αὐτό, τά πράγματα εἶναι ἀνευλόγητα, καί συνεπῶς ἀνεπίτρεπτα. Δυστυχῶς ὅμως προχωροῦν οἱ ἄνθρωποι… μπορεῖ μιά κοπέλα νά θέλει νά παντρευτεῖ ἕναν μουσουλμᾶνο ἤ ἀντίστροφα, καί τότε συνήθως ἀλλαξοπιστοῦν! Ξέρεις τι θά πεῖ νά εἶσαι ὀρθόδοξος Χριστιανός καί ν’ ἀπαρνηθεῖς τήν πίστη σου, διότι ἀγαπᾶς μία κοπέλα ἤ κάποιον νέον καί νά γίνεις μουσουλμᾶνος ἤ μουσουλμανίδα; Εἶναι κατάντημα! Ἐγώ αὐτό κατ’ ἐπανάληψιν τό ἔχω ἀντιμετωπίσει. Εἶναι -σᾶς ξαναλέγω- εἶναι κατάντημα πίστεως πλέον!

     Ἕνα δεύτερο σημεῖο. Βέβαια ἡ Ἐκκλησία μας σέ μία ἄκρα παραχώρηση, ἐπιτρέπει τόν γάμο μεταξύ ἑτεροδόξων. Κι ὅταν λέμε «ἑτεροδόξων» ἐννοοῦμε τούς Καθολικούς καί τούς Προστεστᾶντες, οἱ ὁποῖοι βέβαια ἀνήκουν στήν χριστιανικἠ οἰκογένεια. Ὅμως ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας τούς θεωρεῖ αἱρετικούς καί συνεπῶς δέν μπορεῖ, δέν μπορεῖ νά εὐλογηθεῖ ἕνας τέτοιος γάμος. Κι ἄν μέν βαπτιστεῖ -ὁ ἕνας πού δέν εἶναι ὀρθόδοξος- ἔχει καλῶς… ἄν καί βάζω πολύ ἐρωτηματικό, βαπτίζεσαι, ἀφήνεις ἐσύ τόν τόν Προτεσταντισμό, τόν Ρωμαιοκαθολικισμό, γιά χάρη μιᾶς κοπέλας ἤ γιά χάρη ἑνός νέου; Δέν ἔχει ἀξία αὐτή σου ἡ βάπτιση; Τά ἐλατήρια δέν εἶναι καλά. Νά ζητήσεις νά γίνεις ὀρθόδοξος, ἔξω ἀπό τέτοια ἐλατήρια, ναί. Ἀλλά μέ τέτοια ἐλατήρια, δέν εἶναι σωστό. Ἀλλά ἄν δέν βαπτιστοῦν -πού συνήθως δέν βαπτίζονται- δηλαδή ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος παντρεύεται ἕναν ἤ μίαν ὀρθόδοξη, τότε συνυπάρχουν σέ δύο διαφορετικούς χώρους πνευματικότητος. Αὐτό εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, μέ διαφορετικό βεβαίως ἑορτολόγιο, διαφορετικόν ἐκκλησιασμό… νηστεία ὁ ἕνας κάνει ὁ ἄλλος δέν κάνει, καί ὅ,τι ἄλλο. Ὅπως ἐπίσης τό θέμα τῶν ἐθίμων εἶναι κάτι ὄχι μικρῆς σημασίας. Πάντως, τό σπουδαιότερο ἀπ’ ὅλα, ἄν καί βρίσκονται, σᾶς εἶπα, σέ διαφορετικόν χῶρον πνευματικότητος, ἄν θά μέ ρωτήσετε, τί εἶναι ἐκεῖνο πού θά στενοχωροῦσε καμιά φορά στήν ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν… πού λέμε «νά ἐνωθεῖ ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς καί τούς Προστεστᾶντες» (πού δέν πρέπει ποτέ νά γίνει… θά γίνει μιά μέρα δυστυχῶς, θά γίνει γιατί ὅλο ἐλαττοῦται ἡ πίστις μας, ἡμῶν τῶν ὀρθοδόξων, καί ὑπάρχει φοβερή ἐπίθεσις καί προσβολή)- ὅσο ζεῖτε, ποτέ νά μή δεχθεῖτε μίαν τέτοιαν ἕνωσιν, δέν εἶναι θέμα κακότητος, θέμα στενοκεφαλιᾶς, εἶναι θέμα πνευματικότητος. Σᾶς βεβαιώνω ὅτι μία πνευματικότης ἑτερόδοξος εἶναι ἀνυπόφορη. Εἶναι ἀνυπόφορη, τίποτε ἄλλο δέν σᾶς λέω, γιατί βέβαια δέν εἶναι θέμα μου. Τό μέγιστο ὅμως σημεῖο σ’ αὐτήν τήν περίπτωσιν εἶναι ὅτι ἔχουμε θέμα ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν. Γίνεται συμφωνία τά μέν κορίτσια νά ἀκολουθοῦν, τήν πνευματικότητα τῆς μητέρας, τά δέ ἀγόρια τήν πνευματικότητα τοῦ πατέρα. Τρέχα-γύρευε! Νά ξέρω ὅτι ἡ ἀδελφή μου εἶναι Ρωμαιοκαθολική ἤ εἶναι Ὀρθόδοξη, κι ἐγώ εἶμαι Προστεστάντης! Εἶναι κάτι φοβερό! Δέν ξέρω πῶς ἀποφασίζουν νά γίνονται ἔτσι αὐτοί οἱ μεικτοί γάμοι, μέ τέτοιες ὄντως συμφωνίες.

     Σήμερα τόσο γιατί εἴμεθα ἑταῖροι -πῶς νά τό κάνουμε!- στήν Ε.Ο.Κ., ὅσο καί γιατί πάρα πολλοί φοιτητές μας σπουδάζουν εἰς τό ἐξωτερικόν, τό φαινόμενο τῶν μεικτῶν γάμων εἶναι συχνό. Πάει τό παιδί νά σπουδάσει στήν Ἰταλία, φέρνει Ἰταλίδα, πάει στήν Γαλλία, φέρνει Γαλλίδα… κ.ο.κ. Πρέπει, ὅμως, νά ὑπάρξει μία ἀντίστασις, νά πεῖ ὁ πατέρας, ἡ μάνα, στό παιδί πού θά πάει ἔξω, ὅ,τι εἶπε ὁ Τωβίτ στόν Τωβία: «Πρόσεξε, παιδί μου, μήν μοῦ κουβαλήσεις ἐδῶ καμία ξένη, ἤ κάποιον ξένο» -ἄν τό κορίτσι πηγαίνει στό ἐξωτερικό. Κι ὅταν οἱ γονεῖς ἀντιστέκονται… βέβαια ἔχουμε τό ἐξῆς φαινόμενον (βέβαια δέν εἶναι γενικευμένο), τά παιδιά θέλουν νά κάνουν τό δικό τους τό θέλημα, γιατί δυστυχῶς ἔτσι συνήθως γίνεται, καί καταφεύγουν εἰς τόν πολιτικόν γάμον, καί ἔτσι -πού εἶναι ἰσόβιος πορνεία, δέν θά παύσω νά σᾶς τό τονίζω αὐτό- ἔχουν μίαν ἀνευλόγητον κατάστασιν, πρός μεγάλη θλίψη τῶν γονιῶν των.

     Κι ἕνα τρίτο σημεῖο. Εἶναι τό ζήτημα τῆς γλῶσσας. Βέβαια κάποιος πού πῆγε ἔξω νά ‘μαθε Ἰταλικά (ἄς ποῦμε) καί νά μιλάει μέ τήν Ἰταλίδα γυναῖκα του, κάπως ἄνετα. Ναι, ἀλλά αὐτή ὡς νύφη μέσα στό σπίτι θά φέρει πολλή δυσκολία νά τήν καταλάβει ἡ πεθερά της, ὁ πεθερός της… οἱ γύρω συγγενεῖς. Σημειώσατε δέ ὅτι συνήθως δέν θέλουν νά ἀλλάξουν τήν γλῶσσα τους, δηλαδή νά μάθουν Ἑλληνικά. Κάποιες μαθαίνουν, κάποιες ὄχι. Κι αὐτό εἶναι ἕνα ἄσχημο πρᾶγμα. Μοῦ τό ‘χουν πεῖ αὐτό τό σημεῖο συγγενεῖς τοῦ ἀμέσου περιβάλλοντος… «Μά δέν μπορῶ νά μιλήσω μέ τήν νύφη μου! Δέν μπορῶ νά συννενοηθῶ!». Εἶναι κρύο πρᾶγμα. 

     Ἀκόμα ὑπάρχουν, θέματα ἐθνικῶν παραδόσεων, καί κοινῆς Ἱστορίας. Μή νομίσετε πώς αὐτά τά πράγματα εἶναι μικρῆς σημασίας. Στόν ἀντίλογο, πού μπορεῖ νά θέσουν οἱ ἄλλοι, ὅτι «ἐξ ἑνός αἵματος ἔπλασε ὁ Θεός πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων, καί τί θά πείραζε, λοιπόν, νά παντρευτοῦμε;», θά μπορούσαμε νά ποῦμε αὐτό πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στούς Ἀθηναίους : «Ναί, ὁ Θεός», λέει, «ὁρίσας προστεταγμένους καιρούς καὶ τὰς ὁροθεσίας τῆς κατοικίας αὐτῶν», δηλαδή τά σύνορά τους, συνεπῶς μές στά σύνορα ὑπάρχει ἐκείνη ἡ Ἱστορία, ἡ Παράδοση, καί θά μείνεις ἐκεῖ. Ὁ Θεός ἔδωσε σύνορα σέ κάθε λαό. Μήν ζητᾶς νά βρεθεῖς εἰς τούς χώρους τοῦ ἄλλου λαοῦ, διότι ὁ Θεός αὐτό θέλει. Μήν σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό, καί θεωρηθεῖ ὅτι εἶναι μία, ὅπως σᾶς εἶπα, στενοκεφαλιά.

     Τίθεται ὅμως τό ἐρώτημα: Καί πῶς δικαιολογεῖ ὁ Τωβίτ αὐτήν του τήν προτροπή, τί λέγει; «Διότι -λέγει στό παιδί του- υἱοί προφητῶν ἐσμέν». Εἴμεθα παιδιά τῶν προφητῶν,) Νῶε, ῾Αβραάμ, ᾿Ισαάκ, ᾿Ιακώβ, οἱ πατέρες ἡμῶν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος· μνήσθητι, παιδίον (:θυμήσου, παιδί) ὅτι αὐτοὶ πάντες ἔλαβον γυναῖκας ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν -δηλαδή ἀπό τούς συμπατριῶτες τους-καὶ εὐλογήθησαν ἐν τοῖς τέκνοις αὐτῶν, καὶ τὸ σπέρμα αὐτῶν κληρονομήσει γῆν». Τί σημαίνει αὐτό; Πρόκειται γιά μίαν παράδοσιν. Ἐδῶ θέλω νά προσέξετε, γιά νά δοῦμε τήν θεολογική τοποθέτηση τοῦ ὅλου θέματος. Πρόκειται γιά μίαν παράδοσιν, καί ἡ παράδοση σέ ἕνα λαό εἶναι ὁμολογουμένως τεραστίας σημασίας. Ὁ Θεός εἶχε πεῖ στούς ἀπογόνους τοῦ Σήθ νά μή μιγοῦν μέ τούς ἀπογόνους τοῦ Κάϊν. Ἔτσι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ ὠνομάζονται «υἱοί τοῦ Θεοῦ», οἱ δέ ἀπόγονοι τοῦ Κάϊν ὠνομάζοντο «υἱοί τῶν ἀνθρώπων», δηλαδή κοσμικοί ἄνθρωποι, αὐτό θά πεῖ «υἱοί τῶν ἀνθρώπων», δηλαδή ἄνθρωποι τοῦ παρόντος αἰώνος, πού δέν εἶχαν σχέσεις λατρείας καί πίστεως μέ τόν Θεό. Ἔτσι ἡ σημασία τοῦ πράγματος φαίνεται ἀπό τό ἀποτέλεσμα τῆς μίξεως αὐτῶν τῶν δύο γενεῶν εἰς τούς κατοπινούς χρόνους. Τί ζήτησε ὁ Θεός; Νά ὑπάρχουν δύο παραδόσεις. Ἡ παράδοσις τοῦ Σήθ (εἰς ἀντικατάστασιν τοῦ Ἄβελ) καί ἡ παράδοσις τοῦ Κάϊν. Δύο παραδόσεις. Δέν τηρήθηκαν αὐτές οἱ δύο παραδόσεις, ἦρθαν σέ μείξη . Τό λέει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή, ὅτι εἶδαν, λέει, τά παιδιά τοῦ Θεοῦ («οἱ υἱοί τοῦ Θεοῦ»), τάς θυγατέρας τῶν «υἱῶν τῶν ἀνθρώπων» ὅτι ἦσαν ὡραῖες… ξέρω γώ… (θά ‘λεγα ἀκόμη, πολιτισμένες… δέν τό τονίζω πιό πολύ αὐτό γιατί εἶναι εἰδικό θέμα αὐτό τό «γιατί», γιατί εἶχαν ἀναπτύξει αὐτοί ἰδιαίτερον πολιτισμόν οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν) καί εἶδαν ὅτι ἦταν πολύ ὡραῖες καί τότε ζήτησαν νά τίς πάρουνε γιά γυναῖκες τους. Ἐκεῖ ἔγινε ὅλη ἡ ἱστορία. 

     Καί τότε τί εἶπε ὁ Θεός... (διότι ἡ παράδοσις τοῦ Σήθ κατεστράφη, χάθηκε), καί τί λέγει ὁ Θεός; «Οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας, ἔσονται δὲ αἱ ἡμέραι αὐτῶν ἑκατὸν εἴκοσιν ἔτη» (Γένεσις στ΄, 3), ὅτι, δηλαδή, «δέν θά μείνει τό Πνεῦμα μου τό Ἅγιο εἰς αὐτούς τούς ἀνθρώπους (ποτέ, εἰς τόν αἰῶνα), διότι ἔγιναν ἄνθρωποι σαρκικοί». Πῆραν τά τερτίπια ἀπό τίς γυναῖκες τῆς γενιᾶς τοῦ Κάϊν, πού ζοῦσαν ἁμαρτωλά, κοσμικά, καί τοῦτο διότι -λέει ἡ Ἁγία Γραφή- «καὶ εἶδε Κύριος ὁ Θεὸς τὴν γῆν, καὶ ἦν κατεφθαρμένη, ὅτι κατέφθειρε πᾶσα σὰρξ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς». Τί θά πεῖ «κατεφθαρμένη»; Κατεστραμμένη ἀπό τήν ἁμαρτία. Αὐτό, λοιπόν, ὁ Θεός δέν τό ἤθελε. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν ὁ Κατακλυσμός! Αὐτό ἦταν τό ἀποτέλεσμα. Καί ἐπνίγησαν ὅλοι, πλήν τοῦ Νῶε. Ἄν εἶχαν μείνει ὅμως δύο παραδόσεις, τότε δέν θά ἐγίνετο ὁ Κατακλυσμός.

     Τό ἴδιο κατοπινά ἔγινε μέ τόν Ἡσαῦ. ξέρετε ὁ Ἡσαῦ μέ τόν Ἰακώβ ἦσαν δίδυμοι ἀδελφοί, ὁ Ἡσαῦ πρῶτος γεννήθηκε, ὁ Ἰακώβ δεύτερος, ἀλλά δίδυμοι ἀδελφοί. Ὅταν πείνασε ὁ Ἡσαῦ, ζήτησε φαγητό ἀπό τόν Ἰακώβ. Ἔμενε στό σπίτι αὐτός, βοηθοῦσε τήν μητέρα του… κ.λπ… καί σάν ἀντάλλαγμα ὅμως τοῦ ζήτησε ὁ Ἰακώβ τά πρωτοτόκια. Τό ξέρετε ὅλοι σας. Προσέξτε ἐδῶ: Βλέπουμε τήν ἐξῆς φοβερή ἄσχημη κατάσταση στόν Ἡσαῦ: «Ἰδοὺ ἐγὼ πορεύομαι τελευτᾶν, καὶ ἵνα τί μοι ταῦτα τὰ πρωτοτόκια» (Γέν. 25,32): «Ἐγώ πάω», λέει, «νά πεθάνω ἀπό τήν πεῖνα καί μοῦ μιλᾶς ἐσύ γιά πρωτοτόκια;». Τί εἶναι τά πρωτοτόκια; Ἦταν πολύ μεγάλης σημασίας τά πρωτοτόκια. Διότι, παιδιά, ὁ πρῶτος θά ἦταν ἡ ἄμεσος γραμμή, πού θά ἔφερε τόν Μεσσίαν! Τόν Μεσσίαν! Μικρῆς σημασίας; Γι’ αὐτό λέμε: « Ὁ Ἁβραάμ, ἐγέννησε τόν ᾿Ισαάκ, ὁ Ἰσαάκ ἐγέννησε τόν ᾿Ιακώβ… καί ὁ Ἰακώβ τόν Ἰούδα καί τούς δώδεκα πατριάρχες…» κ.ο.κ.… Ποῦ εἶναι ὁ Ἡσαῦ πού εἶναι πρῶτος; Ἀπεμπόλησε τά πρωτοτόκιά του. Δέν εἶναι λοιπόν πρόγονος τοῦ Μεσσίου ὁ Ἡσαῦ. Μικρῆς σημασίας εἶναι αὐτό; Τρομακτικῆς σημασίας! Καί μάλιστα, ἄν θέλετε, καί γιά τά ἴδια τά πρόσωπα μεγάλης σημασίας. Καί συνεχίζει ἡ Γραφή ὅτι ὁ Ἡσαῦ «ἔφαγε καὶ ἔπιε καὶ ἀναστὰς ᾤχετο»· «ἔφαγε ἤπιε καί σηκώθηκε κι ἔφυγε». «Καὶ ἐφαύλισεν ῾Ησαῦ τὰ πρωτοτόκια». Θά πεῖ: περιφρόνησε («φαυλίζω»), περιφρόνησε, δηλαδή τά ποδοπάτησε, τά πρωτοτόκιά του. Γιατί; Γιά ἕνα πιάτο φακή, γιά ἕνα πιάτο φαΐ! Θά τό τονίσει αὐτό ἡ Καινή Διαθήκη ἀργότερα, (ὅπως κι ὁ προφήτης Μαλαχίας, τό ἴδιο), θά πεῖ: «Καθὼς γέγραπται· τὸν ᾿Ιακὼβ -λέει ὁ Θεός- ἠγάπησα, τὸν δὲ ᾿Ησαῦ ἐμίσησα». (Ρωμ. 9,13). Γιατί; Γιατί ἐφαύλισε τά πρωτοτόκιά του, καί δέν προέρχεται πλέον ὁ Μεσσίας ἀπό τόν Ἡσαῦ, ἀλλά ἀπό τόν Ἰακώβ. 

     Εἴπαμε ὅμως ὅτι ὁ Τωβίτ ἐννοοῦσε μίαν παράδοσιν. «Παιδί μου, πρόσεξε θά μείνεις εἰς τή παράδοσιν». Ἐδῶ τώρα θά προσέξετε ἀκόμη πιό πολύ. Διαβάζουμε στό Κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο, μάλιστα ἄν θέλετε στό Κατά Λουκᾶν στό 4ο κεφάλαιο ἔχουμε τήν ἀνιοῦσα τῶν γενεῶν, ἐνῶ στό Κατά Ματθαῖον ἔχουμε τήν κατιοῦσα. Τί λέει ἐκεῖ ὁ Λουκᾶς; Ὃτι ὁ Μεσσίας ἦταν ὁ Χριστός τοῦ Ἰακώβ, τοῦ Ἰσαάκ, τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Νῶε, τοῦ Σήθ τοῦ Ἀδάμ, τοῦ Θεοῦ, μία παράδοσις. Δηλαδή ὁ κλάδος τοῦ Μεσσίου. Ὅμως τί παράδοσις εἶναι αὐτή; Ἐδῶ τώρα προσέξτε πολύ, αὐτό θέλω νά τό κρατήσετε. Εἶναι παράδοσις πίστεως! Θά ρθεῖ ὁ Μεσσίας. Εἶναι παράδοσις πίστεως! Ἐδῶ εἶναι τό ἀποκορύφωμα, τί εἶναι αὐτή ἡ παράδοση. Ὅ,τι δηλαδή ἠρνήθη ὁ Ἡσαῦ. «Δέν βαριέσαι», λέει, «τί θά πεῖ πρωτοτόκια…». Τό ἠρνήθη ὁ Ἡσαῦ, γι’ αὐτό καί ἐμισήθη ὑπό τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ Ἡσαῦ δέν ἐπίστεψε. Ὁ Ἰακώβ ἐπίστεψε. Καί ἡ πίστις αὐτή ἦταν ἡ πίστις στόν Χριστό καί στόν ἐρχομό Του. Οἱ μεικτοί γάμοι βεβαίως θά κατέστρεφαν αὐτήν τήν παράδοση τῆς πίστεως. Διότι ὅταν πάρεις μία ξένη γυναῖκα-ἕναν ξένον ἄντρα, θά καταστραφεῖ αὐτή ἡ παράδοση τῆς πίστεως. Γι’ αὐτό ζήτησε ὁ Ἀβραάμ -μέ ὅρκο μάλιστα- ἀπό τόν δοῦλο του, τόν Ἐλεάζαρο, νά βρεῖ σύζυγο γιά τόν Ἰσαάκ πού νά ἀνήκει στήν παράδοση τῆς πίστεως. Τόν ἔστειλε στήν Μεσοποταμία στήν πατρίδα του τήν Οὔρ καί τοῦ λέει: «Πρόσεξε! Ἂν πεθάνω, πρόσεξε -τόν ὅρκισε- θά πάρεις γυναῖκα γιά τόν γιό μου τόν Ἰσαάκ ἀπό κεῖ, δέν θά πάρεις ἀπό τούς Χαναναίους γυναῖκα». Κάτι τό ὁποῖον ἔγινε καί μέ τόν Ἰακώβ. Κι ὁ Ἰακώβ πῆρε γυναῖκα ἀπό κεῖ. Παράδοση πίστεως! Ἀντίθετα, ὁ Ἡσαῦ πῆρε σύζυγο Χαναναία καί ἐμισήθη, καί ἀπό τόν Θεόν (μάλιστα δυό γυναῖκες πῆρε), ἐμισήθη κι ἀπό τούς γονεῖς του τόν Ἰσαάκ καί τήν Ρεβέκκα. Ἐμισήθη, πραγματικά ὁ Ἡσαῦ. 

     Τί σχέση, ὅμως, μποροῦν νά ἔχουν αὐτά μέ μᾶς σήμερα; Διότι, αὐτά μέν -μπορεῖ νά πεῖ κάποιος- ὅτι ἀνήκουν εἰς τό παρελθόν καί τί σημασία ἔχουνε γιά μᾶς ὅλα αὐτά τά ὁποῖα λέμε; Ἔχουνε πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Ὅ,τι εἶναι λόγος Θεοῦ εἶναι διαχρονικόν, δηλαδή δέν παλιώνει, εἶναι πάντα ἐπίκαιρο. Μπορεῖ τά γεγονότα νά εἶναι παλιά, ἀλλά τά συμπεράσματα εἶναι πάντοτε ἐπίκαιρα καί φρέσκα καί προτείνονται εἰς τόν μελετητή καί στόν πιστόν ἄνθρωπο. Νά, καί σέ μᾶς ἰσχύει ἡ παράδοσις τῆς πίστεως. Εἴμεθα καί ἐμεῖς υἱοί προφητῶν καί Ἁγίων καί Ὀρθοδόξων Πατέρων καί μαρτύρων καί ἡρώων τῆς πίστεως. Εἴμεθα παιδιά τους, ἀπόγονοι. Ἔχουμε τήν Ὀρθόδοξον Παράδοσιν. Ἄν κάνουμε μεικτούς γάμους, αὐτή ἡ παράδοσις καταστρέφεται. Ἰδού καταστρέφεται. Σήμερα δέ ὁλοένα καί περισσότερο συνδεόμεθα μέ τήν Εὐρώπη διά τῆς Ε.Ο.Κ. καί ἔχουμε ἀπ’ αὐτήν τήν σύνδεσή μας ἤδη ὁρατότατα σημεῖα καταστροφῆς αὐτῆς τῆς παραδόσεώς μας, τῆς γλώσσης μας, τῶν ἠθῶν μας καί τῆς νοοτροπίας μας. Δηλαδή ἀρχίζουμε νά μήν σκεπτόμαστε πιά Ἑλληνικά, νά σκεφτόμαστε ἀλλιώτικα, νά σκεφτόμαστε Εὐρωπαϊκά. Ἄν τώρα προστεθοῦν καί οἱ μεικτοί γάμοι, τότε ἔχουμε καλπάζουσα, πλέον, τήν φθορά τῆς παραδόσεως τῆς πίστεως! Καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα μας -προσέξτε!- θά σβήσει πλέον! Σέ λίγες μέρες θά γιορτάσουμε τήν ἐπέτειο τῆς 28ης Ὀκτωβρίου. Ὅλα αὐτά θά πᾶν περίπατο. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἑλλάδα μας θά σβήσει πλέον, ὅταν ἔλθουν ὅλα αὐτά καί μαζί καί οἱ μεικτοί γάμοι.

     Αὐτή, παιδιά, εἶναι ἡ θεολογία τῆς συμβουλῆς πού ἔδωσε ὁ Τωβίτ στόν Τωβία. Ἡ θεολογία. Θέλω νά φύγετε ἀπό δῶ καί νά θυμόσαστε αὐτές τίς δυό λεξοῦλες: παράδοσις πίστεως! Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ἔχουμε καί παράδοσιν Ἱστορίας, γι’ αὐτό σᾶς εἶπα εἴμεθα παιδιά ἡρώων καί Ἁγίων καί μαρτύρων… κ.λπ.… κ.λπ. τί θά ἤθελες νά εἶσαι ἀπόγονος μιᾶς ξένης παραδόσεως κοσμικῆς, ἀλλοτρίας πού νά μήν ἔχει καμμία σχέση μέ τόν λαό τοῦ Θεοῦ; Σίγουρα ὄχι. Γι’ αὐτό σεῖς, ἡ νέα γενεά, ἐγώ θά ‘μουνα εὐτυχής, ἴσως ὅλοι νά εἴσαστε ἔστω καί μερικοί νά τά θυμηθεῖτε αὐτά, στήν ζωή σας νά κρατήσετε τήν εὐθεῖαν τῆς παραδόσεως τῆς πίστεως. Καί ὅσοι κατανοοῦν, δείχνουν (κατανοοῦν, ὅσοι κατανοοῦν ἔ;) δείχνουν ὅτι ἐπιθυμοῦν νά ἀνήκουν, εἰς τόν λαόν τοῦ Θεοῦ, στόν λαό τῆς παραδόσεως τῆς πίστεως. Ἐδῶ τελειώσαμε τό θέμα μας αὐτό, γιά νά δοῦμε τήν ἐρχομένη φορά, πρῶτα ὁ Θεός, κάτι ἄλλο καινούριο θέμα.

 

22η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Οἱ Μεικτοί Γάμοι» (β΄).

†. Ὅπως θά ἐνθυμεῖσθε, παιδιά, εὐρισκόμενοι βεβαίως πάντοτε εἰς τήν θαυμαστήν πνευματικήν διαθήκην τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία, εὐρισκόμεθα εἰς ἐκείνη τήν προτροπή πού λέγει (εἶναι στό 12ο χωρίο τοῦ 4ου κεφαλαίου): «Καὶ γυναῖκα πρῶτον λάβε ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῶν πατέρων σου· μὴ λάβῃς γυναῖκα ἀλλοτρίαν, ἣ (:ἡ ὁποία) οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ πατρός σου, διότι υἱοὶ προφητῶν ἐσμεν. Νῶε, ῾Αβραάμ, ᾿Ισαάκ, ᾿Ιακώβ, οἱ πατέρες ἡμῶν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος· μνήσθητι, παιδίον, ὅτι αὐτοὶ πάντες ἔλαβον γυναῖκας ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν (συμπατριωτῶν) καὶ εὐλογήθησαν ἐν τοῖς τέκνοις αὐτῶν, καὶ τὸ σπέρμα αὐτῶν κληρονομήσει γῆν». Αὐτή, δηλαδή, ἡ γενική προτροπή πού ἤδη ἐξηγήσαμε τήν περασμένη φορά καί πού θέλει νά πεῖ ὅτι δέν πρέπει, παιδί μου, νά πάρεις ξένη γυναῖκα. Δηλαδή ἐννοεῖται «ξένη» μή ἀνήκουσα εἰς τόν λαόν τοῦ Θεοῦ. Καί ἄν θέλετε πάλι νά σᾶς τό ἀποδώσω αὐτό, λέγει τά ἐξῆς: «Πᾶρε σύζυγο ἀπό τήν πατρίδα σου κι ἀπ’ τήν γενιά σου. Ἀπό χώρα ξενική μήν πάρεις. Εἴμαστε παιδιά ἁγίων καί προφητῶν, τοῦ Νῶε, τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Ἰσαάκ, τοῦ Ἰακώβ. Θυμήσου, παιδί μου, τόν γάμο τόν δικό τους καί πόση εὐλογία πῆραν αὐτοί καί τά παιδιά τους, ὥστε οἱ ἀπόγονοί τους νά κληρονομήσουν την γῆν», δηλαδή τήν γῆ Χαναάν. Αὐτά, λοιπόν, λέγαμε τήν περασμένη φορά ξεκινώντας καί εἴπαμε ἀρκετά πράγματα, τώρα ἐπειδή τό θέμα εἶναι λίγο μεγάλο θά συνεχίσουμε γιά νά τό δοῦμε στήν ὁλοκλήρωσή του.

     Λέγει ὅτι εἴμεθα παιδιά προφητῶν, «διότι υἱοὶ προφητῶν ἐσμεν» καί ἔχουμε τήν ἀνάγκη δηλαδή τῆς θείας εὐλογίας. Αὐτό εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο! Πάρα πολύ σπουδαῖο, τό ξαναλέγω. Βέβαια πρίν προχωρήσουμε νά κάνουμε κάποιες διασαφήσεις, ὅτι πρέπει νά ὑπενθυμίσουμε ὅτι ἐδῶ εἰς τόν χῶρον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δέν γίνεται λόγος περί ἰσοβίου παρθενίας, ἀλλά μόνο περί παρθενίας μέχρι τόν γάμο. Γι’ αὐτό ἐνθυμεῖσθε, ὁ ἴδιος στίχος (ὁ ἴδιος!) πού λέγει «Πρόσεχε σεαυτῷ παιδίον ἀπό πάσης πορνείας» πού τό εἴχαμε ἀναλύσει σέ τόσα θέματα (σέ ἕνδεκα ἡμίωρα θέματα), τόσο τό «πρόσεχε σευτῷ», ὅσο καί τό «ἀπό πάσης πορνείας», ἀπό κάθε μορφή ἀνηθικότητος. Αὐτά καί πέρυσι λέγαμε, καί ὑπενθυμίζω ὅτι εἶναι ὅλα αὐτά στό ἴδιο χωρίο, καί συνεπῶς ἐδῶ ἐννοεῖ τήν παρθενία μέχρι τόν γάμο. Ἐννοεῖται δηλαδή, πρόσεχε μήν ἐγγίσεις τήν ἀνηθικότητα, εἶναι ἁμάρτημα. Δέν θά ἔχεις τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Θά ἔλθει ἡ ὥρα τοῦ γάμου σου. Ἕως ἐκεῖ. 

     Ἀλλά ἡ παρθενία ὡς ἰσόβιος κατάσταση, δηλαδή τό νά τήν τηρήσει κανείς ἰσοβίως, μέχρι πού νά πεθάνει, ἀνήκει στόν χῶρο τῆς Καινῆς Διαθήκης, παρά τό ὅτι καί αὐτή ἔχει τούς ἀντιπροσώπους της εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, ὅπως εἶναι ὁ προφήτης Ἠλιας, ὁ προφήτης Ἐλισσαῖος, καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής. Εἶναι κατ’ ἐξοχήν ἐν παρθενίᾳ καί μάλιστα ἡ Ἐκκλησία μας, ἀναγνωρίζει ὡς παρθένους, μόνο τρία πρόσωπα (στόν χῶρο τῆς Καινῆς Διαθήκης, τώρα), μόνο τρία πρόσωπα. Τήν Θεοτόκον, κατ’ ἐκτίμησιν, τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Βαπτιστήν καί τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή. Βεβαίως πάρα πολλοί ζῆσαν τήν παρθενία -γιά νά μήν ἀπογοητευθεῖ κανείς- καί μάλιστα λέγει ἐκεῖ στὀ βιβλίον τῆς «Ἀποκαλύψεως» ὅτι «βλέπεις αὐτούς, πάρα πολλοί πού ἀκολουθοῦν «τό ἀρνίον ὅπου ἄν ὑπάγῃ», δηλαδή τόν Ἰησοῦν Χριστόν, «οἵ (:οἱ ὁποῖοι, εἶναι ἀναφορικό) μετὰ γυναικῶν οὐκ ἐμολύνθησαν· παρθένοι γάρ εἰσιν». Τό «οὐκ ἐμολύνθησαν» ἀποκλείει τήν περίπτωση πορνείας, ἀλλά ἀποκλείει καί τήν περίπτωση γάμου. Ἀνήκει, ὅπως λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, τό θέμα τῆς παρθενίας, μόνο διά τόν χῶρο τῆς Καινῆς Διαθήκης. Τό γιατί εἶναι τοῦτο, ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη ἔπρεπε νά διατηρεῖται ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἕως ὅτου φέρει τήν Θεοτόκον καί ἐκείνη τόν Μεσσίαν. Ἔπρεπε, λοιπόν, ἱστορικά ὁ λαός αὐτός νά ὑπάρχει. Ἀλλά ἡ παρθενία, δέν γνωρίζει πιά ὅρια ἑνός λαοῦ μέ σύνορα. Ἀνήκει πιά εἰς τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι ἐγκατεσπαρμένη σ’ ὅλη τή γῆ. 

     Καί τί εἶναι ἡ παρθενία -ἡ ὁποία βεβαίως τιμᾶται εἰς τόν χῶρον τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἄλλο ἄν ἡ ἐποχή μας σήμερα εἶναι τέτοια πού δέν τιμᾶ, γιατί ζοῦμε ἔσχατες, ἀντίχριστες ἡμέρες- δέν εἶναι παρά μία πρόγευσις τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, διότι μέσα εἰς τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, δέν θά ὑπάρχει ὁ γάμος. Ἔτσι ἡ ἰσόβιος παρθενία… δέν θά ὑπάρχει ὁ γάμος στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ -τό ξαναλέμε ἔτσι;- ὁ Κύριος εἶπε: «Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ οὔτε παντρεύονται οὔτε νυμφεύονται, ἀλλά εἶναι», λέγει, «ὅπως οἱ ἄγγελοι». Κι ὅταν λέγει «ὅπως οἱ ἄγγελοι» ἐννοεῖ, ὄχι ἀσώματοι (παρότι θά ἔχουμε τό σῶμα ἐξ ἀναστάσεως), ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅτι ὅπως οἱ ἄγγελοι δέν ἔχουν γάμο, ἔτσι καί μεῖς εἰς τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ δέν θά ἔχουμε γάμο. Καί τοῦτο διότι δέν ὑπάρχει λόγος νά ὑπάρχει ὁ γάμος. Γιατί δέν ὑπάρχει λόγος; Γιατί δέν θά ὑπάρχει ὁ θάνατος. Ὁ γάμος εἶναι ἕνα σχῆμα στήν παρουσία τοῦ θανάτου. Ὅταν, λοιπόν, ὁ θάνατος δέν θά ὑπάρχει πιά, τότε εἶναι περιττός ὁ γάμος. Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι θά εἶναι ἄξιοι ν’ ἀνήκουν εἰς τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Εἶναι λοιπόν μία πρόγευσις ἡ παρθενία, τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ παρθενία δύναται νά συναντηθεῖ τόσο μέσα εἰς τόν μοναχισμόν, ὅσο καί ἔξω ἀπό τόν μοναχισμόν. Δηλαδή δέν εἶναι ἀπαραίτητος νά εἶναι κανείς μοναχός διά νά εἶναι ἐν παρθενίᾳ, ἀρκεῖ νά εἶναι σέ μίαν νόμιμον παρθενίαν καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα, ὄχι διότι δέν κατάφερε καί ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος νά παντρευτοῦν, ἀλλά διότι δέν ἤθελαν νά παντρευτοῦν, διότι ἀφιέρωσαν τόν ἑαυτόν των εἰς τόν Χριστόν, ὁ Ὁποῖος, μήν ξεχνᾶτε, καθομοιώθη μέ μᾶς, ἀλλά ὑπάρχει ὁ γάμος εἰς τόν Ἰησοῦν Χριστόν; Δέν ξέρω ἄν τό σκεφθήκατε ποτέ. Εἶναι περιττόν. Γιατί; Γιατί ἁπλούστατα ὁ Χριστός ἦρθε νά δώσει τήν αἰώνιο ζωή καί νά καταργήσει τόν θάνατον. Πῶς, λοιπόν, θά μετήρχετο ἕνα σχῆμα πού μυρίζει θάνατο; Αὐτό εἶναι τό σπουδαῖο. Βλέπετε πόσο σημαντικά πράγματα εἶναι αὐτά.

     Καί βέβαια ὁ Κύριος, ἐρωτηθείς κάποτε διά τό θέμα τῆς ἀγαμίας (τῆς παρθενίας) τῆς ἰσοβίου παρθενίας… τόν ρώτησαν οἱ μαθητές Του, γιατί εἶχε μιλήσει γιά τό διαζύγιο καί τά πράγματα δέν ἦσαν εὐχάριστα… λέει ὁ Κύριος: « Δέν μπορεῖς νά πάρεις διαζύγιο, διότι ἐκείνους πού ὁ Θεός ἔχει συζεύξει, ἄνθρωπος νά μήν τούς διαλύει». Τό διαζύγιο, παιδιά, εὐαγγελικῶς δέν ἐπιτρέπεται, κι ἄν ληφθεῖ διαζύγιο γιά κάποιο λόγο, δέν ἐπιτρέπεται ὁ γάμος ἐκ διαζυγίου. Ἄν μοῦ πεῖτε τώρα τί γίνεται…. ἔ, ἐγώ σᾶς μιλάω τί λέει τό Εὐαγγέλιο. Κι ὅπως λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, λέει θά κριθοῦμε μέ βάση τό Εὐαγγέλιο καί τά λόγια τοῦ Χριστοῦ. Λοιπόν, ἔτσι ἀπόρησαν οἱ μαθητές καί εἶπαν: «Δέν συμφέρει κανείς νά παντρευτεῖ, διότι ἄν τοῦ τύχει ἕνας κακός σύζυγος ἤ μία κακή σύζυγος, τότε τί μπορεῖ νά κάνει;». Κι ὁ Κύριος ἀπήντησε: «Οἷς δέδοται» (Ματθ. ιθ΄, 11) πού θά πεῖ: «εἰς ἐκείνους εἰς τούς ὁποίους ἔχει δοθεῖ». Δηλαδή εἶναι δῶρο, δέν μπορεῖ ὁ καθένας νά τηρήσει τήν ἰσόβιον ἀγαμίαν. Προσέξτε, ὁ καθένας ὁφείλει νά τηρήσει τήν ἀγαμία του ἕως τόν γάμο του, γι’ αὐτό καί τιμωρεῖται ἡ ἀνηθικότητα. Τελείως ἀπαγορεύεται ἡ ἀνηθικότης, καί τιμωρεῖται, αὐστηρῶς, κι εἶναι ἕνα ἀπό τά ἑπτά θανάσιμα ἁμαρτήματα, ἀλλά διά τήν ἰσόβιον ἀγαμίαν, λέει ὁ Κύριος, δέν μπορεῖ ὁ καθένας νά τό ἐπιτύχει καί πράγματι τό βλέπει κανείς παρά μόνο σ’ ἐκείνους πού ἔχει δοθεῖ, δηλαδή ὡς δῶρον.

     Ἐδῶ ἄς παρεμβάλω ἕναν λόγο τοῦ πατρός Παϊσίου ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, πού λέει ὃτι ὁ καθένας μπορεῖ νά τό ἔχει αὐτό, ἀρκεῖ μόνο νά τό θέλει. Δέν εἶναι, λοιπόν, ἐκεῖνο τό «οἷς δέδοται»· πράγματι ὁ Κύριος, εὐθύς μετά εἶπε, εὐθύς μετά : «Ὁ δυνάμενος χωρεῖν, χωρείτω»: «Αὐτός πού μπορεῖ νά τό πραγματώσει, νά τό πραγματώσει». «Ὁ δυνάμενος χωρεῖν, χωρείτω». Ἄ, ὥστε λοιπόν εἶναι δύο πράγματα ἡ παρθενία. Εἶναι ἡ κλῆσις ἀπό τόν Θεό καί ἡ προσπάθεια τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι δυό πράγματα. Ἡ σύζευξις αὐτῶν τῶν δύο δίδει τήν ἰσόβιον ἀγαμίαν. Ἀλλά ὅτι ἔτσι ἔχουν τά πράγματα, κι ἔχει δίκιο ὁ πατήρ Παΐσιος στό Ἅγιον Ὄρος πού τό λέει αὐτό. Θά σᾶς πῶ ἕνα λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Λέγει: «Θά ἤθελα ὁ καθένας ἀπό σᾶς -πού γράφει στούς Κορινθίους (Α΄ Ἐπιστολή, 7ο κεφάλαιο)- νά εἴσαστε ὅπως εἶμαι καί ἐγώ. Ἀλλά ὁ καθένας ἐπῆρε ἴδιον χάρισμα, ἄλλος μὲν οὕτως, ἄλλος δὲ οὕτως». Πλήν ὅμως ἑφτά φορές (!) μέ διαφορετικό τρόπο ἐκφράσεως ἀναφέρεται εἰς τόν γάμον λέγων: «Τί νά σᾶς κάνω; Σᾶς λυπᾶμαι (φείδομαι ὑμῶν)». Ἀκόμη λέγει: «Θά ‘χετε ἄν παντρευτεῖτε, θλῖψιν τῇ σαρκὶ», ἀκόμη δέ τόσα ἄλλα λέει. Ἑφτά φορές τό λέγει αὐτό ὁ Ἀπόστολος Παῦλος! Τί θέλει νά δείξει ἐδῶ; Ὑποκρύπτεται ἡ περίπτωση, ἄν κανείς θέλει, ἑλκύει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί μένει ἄγαμος. Ἔχει δίκιο λοιπόν ὁ πατήρ Παΐσιος πού τό λέγει αὐτό. Ὡστόσο δέν εἶναι γιά ὅλους, ἀφοῦ -ἄς τό πάρουμε ἔτσι χονδρικά- εἰς ἐκείνους μόνο πού δόθηκε ἡ ἀγαμία (ἡ παρθενία ἐννοεῖται ἡ ἰσόβιος), καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δύναται νά τήν ἐπιτύχει μέ προσπάθεια, ὄχι ὑπερβολική! ὄχι! Ἅμα κανείς ἀγαπᾶ τόν Θεό, ἐπικαλεῖται τήν χάρη Του καί προσέχει μερικά πράγματα, θά σᾶς πῶ καί γώ μέ τήν σειρά μου· ἡ ἀγαμία εἶναι κατορθωτή ἀπ’ ὅλους, ἀρκεῖ νά προσέχει κανείς μερικά πράγματα. Τίποτα ἄλλο. Καί νά τά προσέχει μάλιστα ἰσοβίως, μέχρι 100 χρονῶ! Ναί.

     Λέγει ὁ Ἅγιος Νεῖλος ὁ Σιναΐτης: «Πρόσεχε», λέγει, «τόν δαίμονα τῆς πορνείας, ἕως θανάτου σου». Δηλαδή, μέχρι πού νά πεθάνεις νά προσέχεις, διότι -νομίζω σᾶς τό ‘χω ξαναπεῖ αὐτό- ἐγώ συνήντησα πρό πολλῶν-πολλῶν ἐτῶν κρατούμενον εἰς τίς φυλακές Λαρίσης, 84 ἐτῶν γέροντα, πού εἶχε κάνει φόνο, γιά λόγους μιᾶς γυναικός. Δηλαδή σκότωσε τόν ἀντίζηλον γιά μιά γυναῖκα! Πώ πώ! φοβερό ἔ; Παιδιά, 100 χρονῶ κι ἡ Ἱστορία τό μαρτυράει, κι ἡ πραγματικότητα τό μαρτυράει. Ποτέ μήν πεῖς: «Μά γέρασα! Ἂς μήν προσέχω». Ποτέ δέν πρέπει αὐτό τό στοιχεῖο νά εἰπωθεῖ. Ὀφείλουμε νά προσέχουμε, σ’ ὁποιαδήποτε ἡλικία κι ἄν βρισκόμαστε, μέχρι πού ἡ ψυχή μας νά βγαίνει καί νά λέμε: «Πρέπει νά προσέχουμε». Αὐτό «καί ἡ ψυχή μας» ὑπάρχει καί μιά διήγηση στό Γεροντικό… ἀλλά ἁπλώνω πολύ τό θέμα.

     Πάντως, ὅμως, στόν κόσμον αὐτόν σκοπός δέν εἶναι ὁ γάμος· οὔτε καί ἡ παρθενία. Ἁπλῶς καί μάλιστα ὁ γάμος νά θεωρεῖται ἀπό πολλούς χριστιανούς μας ὡς ἰδεῶδες σχῆμα. Προσέξτε τί εἶπα: «Σχῆμα»! Σχῆμα εἶναι. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «Παράγει τό σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου». Ὁ γάμος εἶναι γιατί ὑπάρχει ὁ θάνατος. Σωστό. Θά περάσει, γιατί «παράγει» θά πεῖ «περνάει». Ἔτσι ὁ σκοπός μας, δέν εἶναι παιδιά ὁ γάμος, μά οὔτε καί ἡ παρθενία. Βλέπετε, πικραίνεται μιά κοπέλα, πικραίνεται ἕνα ἀγόρι γιατί δέν κατάφερε νά παντρευτεῖ, περνᾶν τά χρόνια καί αὐτοδηλητηριάζεται, καί μάλιστα ἀποκτάει μία μέσα (πιό πολύ τό κορίτσι), μία ψυχολογία πολύ ἄσχημη. Εἶναι ἡ ψυχολογία τοῦ «ἀκούσια ἀνύπαντρου κοριτσιοῦ». «Δέν παντρεύτηκα», σοῦ λέει… λέει, «οἱ φιλενάδες μου παντρεύτηκαν… ξέρω γώ… οἱ ἀδελφές μου παντρεύτηκαν, ἐγώ δέν παντρεύτηκα», κι ἀρχίζει νά αὐτοδηλητηριάζεται κι ἀποκτάει αὐτήν τήν εἰδική ψυχολογία πού λέγεται γεροντοκορισμός. Ὅμως ὅταν δέν ζήσει ἡ ἀνύπαντρη κοπέλα καί τό ἀνύπαντρο ἀγόρι, αὐτήν τήν ψυχολογία, τότε δέν ὑπάρχει θέμα, νά πέσει σ’ αὐτόν τόν λάκκο τοῦ γεροντοκορισμοῦ. Εἴτε ἄνδρας εἴτε γυναῖκα, σᾶς τό ξαναλέω. Καί τό χαίρεται! Καί ἀφιερώνει κανείς μάλιστα ἔστω κι ἀπό μίαν φιλοτιμίαν… εἶδε ὅτι δέν κατάφερε νά παντρευτεῖ, ἀφιερώνει τόν ἑαυτό του (της) στόν Χριστό καί λέει: « Δέν θέλω νά παντρευτῶ πλέον, πέρασα τά… 35, τά 40, δέν θέλω νά παντρευτῶ». Ναί. Ὁπότε δέν ὑπάρχει περίπτωση αὐτῆς τῆς ὄχι εὐχαρίστου ψυχολογίας, καί διά τό πρόσωπο πού φέρει αὐτήν, ἀλλά καί διά τό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο ὑπάρχει τό πρόσωπο αὐτό. 

     Σᾶς εἶπα ὅμως ὅτι καί ἡ παρθενία δέν εἶναι σκοπός, διότι ἁπλούστατα ἀποτελεῖ ὑπέδαφος, ἐπί τοῦ ὁποίου ὑπεδάφους καλλιεργοῦνται οἱ ἀρετές. Εἶναι ἀδύνατον νά κερδίσεις ἀρετές μέ ὑπέδαφος, φέρ’ εἰπεῖν, πορνικό. Ἀδύνατον! Δέν εἶναι δυνατόν. Δέν εἶναι δυνατόν! Δέν εἶναι δυνατόν! Διότι ἡ κάθε σου ἀρετή θά εἶναι ἀκάθαρτη. Καί ἡ ἐλεημοσύνη σου καί ἡ ἀγάπη σου, ὅλα θά εἶναι ἀκάθαρτα. Πρέπει, λοιπόν, νά ὑπάρχει προϋπόθεσις τῆς ἁγνότητος, τῆς καθαρότητος. Σᾶς θυμίζω τήν παραβολή τῶν δέκα παρθένων, πού, παρθένοι καί οἱ δέκα –παρότι ἐκεῖ ὀνοματίζονται οἱ χριστιανοί- ἀλλά οἱ πέντε, λέγει, σώθηκαν οἱ πέντε δέν σώθηκαν. Βλέπετε ὅτι ἡ παρθενία δέν κατάφερε νά σώσει τίς πέντε… γιατί; Γιατί εἴχανε μωρία, δέν εἴχανε σύνεση. Δέν εἶναι, λοιπόν, ἀρκετή, ὅπως εἴδαμε, ἡ παρθενία. Ἐπειδή, ὅμως, ἡ παρθενία θέλει ἱδρῶτα, θέλει κόπον, καθετί πού περιέχει κόπο -λέγουν οἱ Πατέρες- εἶναι ἀρετή. Ἄν ἔχω ἐμφύτως κάτι, αὐτό δέν εἶναι ἀρετή. Ὅταν ὅμως καταβάλλω κόπο γι’ αὐτό, τότε ἐπειδή καταβάλλεται πολύς ἱδρῶτας καί πολύς κόπος, ἡ παρθενία τελικά χάριν τοῦ ἱδρῶτος της γίνεται ἀρετή. Ἔτσι εἶναι δυό πράγματα· εἶναι ὑπέδαφος ἀρετῶν καί ταυτόχρονα εἶναι ἀρετή.

     Εἴτε γάμος ὑπάρχει, εἴτε παρθενία ὑπάρχει, ὅ,τι διαλέξει κανείς κι ὅ,τι νομίζει ὅτι μπορεῖ… κανείς δέν δεσμεύεται, οὔτε ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεόν, πρέπει νά εἶναι ὅμως ἐν Κυρίῳ, καί ὁ γάμος καί ἡ παρθενία. Καί τά δύο. Κι ὄχι νά εἶναι ἀπό μία ἰδιοτροπία ἤ, ἄν θέλετε, ἀπό μία φιληδονία ὁ γάμος, καί ἡ ἀγαμία ἀπό μία ἰδιοτροπία. Στό ἴδιο βιβλίο πού ἔχουμε (τό βιβλίο τοῦ Τωβίτ) ἄν τό διαβάσετε (καλό θά ἦταν) -εἶναι ἕνα ἀπό τά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης- θά δεῖτε ὅτι ὅταν ὁ Τωβίας ὅταν ἔφυγε γιά νά πάει νά πάρει ἐκεῖνο τό δάνειο πού εἶχε δώσει ὁ πατέρας του σ’ ἕναν συμπατριώτη εἰς τούς Ράγους τῆς Μηδίας, ἐκεῖ τελικά καθ’ ὑπόδειξιν τοῦ ἀρχαγγέλου Ραφαήλ παντρεύτηκε τήν κόρη του, τήν Σάρα. Ὅμως λέγεται γι’ αὐτήν, κάθε φορά πού παντρευόταν, πρίν ἀκόμη… δηλαδή τήν ἴδια μέρα πού παντρευόταν, ὁ σύζυγός της πέθαινε. Ἑφτά γάμους ἔκανε καί πέθαναν καί οἱ ἑφτά! Μάλιστα περνοῦσε πολύ δύσκολες μέρες γιατί οἱ ὑπηρέτριες πού εἶχαν, τήν κορόϊδευαν, καί εἶχε φτάσει σέ μία ἀπόγνωση ἡ κοπέλα. Ἄν ρωτήσετε γιατί πέθαιναν; Διότι, ἐκεῖνοι πού ἤθελαν νά τήν παντρευτοῦν, ἐπαντρεύοντο μέ πνεῦμα φιληδονίας, καί ἄφηναν τόν δαίμονα -τόν Ἀσμοδαῖο ὅπως ὀνομάζεται ἐκεῖ -τελικά νά θανατώνει τούς ἄνδρες αὐτούς, ἀλλά καθ’ ὑπόδειξιν πάντοτε τοῦ Ραφαήλ (τοῦ ἀγγέλου) ὁ Τωβίτ ἔκανε προσευχή, εἶναι μιά χαριτωμένη προσευχή, καί λέει: «Κύριε, ἐγώ παντρεύομαι τήν ἀδερφή μου αὐτή (ἀδερφή ἐλέγετο, δέν ἦτο ἀδελφή κατά σάρκα, ἔτσι ἐλέγετο, ὅπως καί οἱ συμπατριῶτες λέγονται «ἀδελφοί»), ὄχι», λέγει, «γι’ ἄλλον σκοπό, παρά μόνο γιατἰ Ἐσύ τό θέλεις, γιά νά ὑπάρχει ὁ λαός Σου!». Ὡραῖο αὐτό! Δηλαδή δέν ὑπάρχει τό στοιχεῖον τῆς φιληδονίας. Πολύ ὡραῖο! Κι ἔτσι ἔζησε ὁ Τωβίας, βέβαια πῆγε κρυφά-κρυφά, ἀφοῦ ἀποβραδίς ἤδη ἔσκαψε τόν λάκκο ὁ πατέρας τῆς κοπέλας, νά θάψει καί τόν ὄγδοον! Ἔ, τόν βρῆκε ὅτι δέν εἶχε πεθάνει. Βέβαια θά ‘τανε πολύ ὡραῖο νά κάναμε ὁλόκληρο τό βιβλίο, ἀλλά… τέλος πάντων, ἐγώ σᾶς τό διηγοῦμαι, γιατί μόνον στήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ θά μείνουμε. Βλέπετε, λοιπόν, πῶς τά πράγματα ἔχουν, τί θά πεῖ «ἐν Κυρίῳ». Καί ἡ παρθενία, δέν θά εἶναι μία φιλοσοφική διάθεσις, ἔτσι μιά ἰδιοτροπία, γιατί ἔτσι μ’ ἀρέσει… «Ἐν Κυρίῳ»! Γιά νά ἔχει ἀξία, νά εἶναι ἀρετή. Καί ὁ γάμος νά εἶναι κι αὐτός «ἐν Κυρίῳ». Πάντως, δέν πρέπει νά ὑποτιμηθεῖ, οὔτε τό ἕνα οὔτε τό ἄλλο. Ὄχι γιατί εἶσαι ἄγαμος νά ὑποτιμήσεις τόν γάμον, οὔτε γιατί εἶσαι ἔγγαμος νά ὑποτιμήσεις τήν ἀγαμία καί τήν παρθενία. Ὄχι. «Ἕκαστος ἐφ’ ᾧ ἐκλήθη», ὀ καθένας ἐκεῖ πού κλήθηκε, ἐκεῖ πού εἶναι, ἀρκεῖ νά εἶναι, ὅπως σᾶς εἶπα, «ἐν Κυρίῳ» καί νά φανεῖ ἄξιος τῆς κλήσεως ἀπό τόν Θεό. 

     Καί τώρα νά δοῦμε, παιδιά, μερικά στοιχεῖα πού μᾶς ἀναφέρει ὁ Τωβίτ. Λέει τά ἐξῆς: «Καὶ γυναῖκα πρῶτον λάβε ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῶν πατέρων σου· μὴ λάβῃς γυναῖκα ἀλλοτρίαν (:ξένη) ἣ (:ἡ ὁποία) οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ πατρός σου (:πού δέν εἶναι ἀπό τή φυλή τοῦ πατέρα σου)». Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Θεός ἔδωσε ἐντολή οἱ γάμοι νά γίνονται πάντοτε μέ πρόσωπα τῆς ἰδίας φυλῆς (οἱ Ἑβραῖοι ἦσαν 12 φυλές). Ὁ Θεός εἶχε τούς λόγους Του γιά νά τό πεῖ αὐτό. Ὅμως ὁ Θεός συγκατέβαινε μέ γάμους ἄλλων φυλῶν. Δηλαδή ἕνα ἀγόρι νά παντρευτεῖ μία κοπέλα ἀπό ἄλλη φυλή. Ἄλλη φυλή πού νά ἀνήκουν -καί οἱ 12 φυλές φυσικά- εἰς τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά, γάμος μέ ἀλλοτρίους -ἔξω δηλαδή ἀπό τόν λαό τοῦ Θεοῦ- ὁ Θεός τελείως, μά τελείως! Τό ἀπηγόρευε αὐτό. Ἔτσι νά ἀναφέρω κάνα-δυό παραδείγματα… Κάποτε λόγω ἀνεχείας (φτώχειας) εἶχε μεταναστεύσει μία οἰκογένεια -κατοικοῦσαν στή Βηθλεέμ, ἦταν Ἰουδαῖοι, ἀπό τήν φυλή τοῦ Ἰούδα- ὁ Ἐλιμέλεχ, ἡ γυναῖκα του, ἡ Νοεμίν, καί τά δυό τους τά ἀγόρια. Μετανάστευσαν, πέρασαν τόν Ἰορδάνη ποταμό καί ἔμειναν στή χώρα Μωάβ, δηλαδή τῶν Μωαβιτῶν. Ἐκεῖ ὁ Ἐλιμέλεχ πέθανε. Καί τά δύο του ἀγόρια παντρεύτηκαν Μωαβίτισσες, ἀλλά αὐτό βέβαια ὁ Θεός δέν τό ἤθελε, καί πέθαναν καί τά δύο παιδιά! Καί δέν ἔκαναν παιδιά! Ἔτσι ἔμεινε ἡ Νοεμίν μαζί μέ τίς δύο της νῦφες… Ἂλλαξαν τά πράγματα, οἱ συνθῆκες, ζήτησε αὐτή νά γυρίσει πίσω στήν πατρίδα της… ἤ μᾶλλον αὐτές εἶπαν νά τήν ἀκολουθήσουν… τελικά μόνο ἡ Ρούθ τήν ἀκολούθησε, ἐκείνη ἐπέμενε -εἶπε μιά μεγάλη κουβέντα ἡ Ρούθ- τῆς εἶπε: «Ἡ πατρίδα σου πατρίδα μου, ὁ Θεός σου Θεός μου…». Πώ, πώ! Αὐτό… τέλος πάντων, τό θέμα εἶναι ἄν θέλετε νά τά διαβάσετε εἰς τό βιβλίον πού λέγεται «Ρούθ». Εἶναι μέ τ’ ὄνομα αὐτῆς τῆς Μωαβιτίσσης. Εἶναι δέ περίεργο, καί εἶναι καί πρωτοκανονικό… δέν λέω πιό πολλά τί θά πεῖ αὐτό, τοῦ ὅτι παίρνει-φέρνει τό ὄνομα τό βιβλίο αὐτό τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὄνομα Μωαβίτισσας! Εἶναι ἐκπληκτικό. Πάντως βλέπει κανείς ἐδῶ ὁ Θεός ρητῶς ἀπαγορεύει τούς μεικτούς γάμους. 

     Ἀκόμη τὀ ἴδιο παρατηροῦμε καί εἰς τόν Σαμψών, τόν Κριτή. Κάποτε εἶδε μία γυναῖκα, Φιλισταία, θυγατέρα τῶν ἀλλοφύλων, ὅπως γράφει ἐκεῖ. Τήν θέλησε γιά γυναῖκα του, καί τό εἶπε στούς γονεῖς του. Καί οἱ γονεῖς του τοῦ εἶπαν: «Καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ· μὴ οὐκ εἰσὶ θυγατέρες τῶν ἀδελφῶν σου καὶ ἐκ παντὸς τοῦ λαοῦ μου γυνή», «δέν ὑπάρχουν», λέει, «κορίτσια ἀπό τόν λαό μας» «ὅτι σὺ πορεύῃ λαβεῖν γυναῖκα ἀπὸ τῶν ἀλλοφύλων τῶν ἀπεριτμήτων; (:πηγαίνεις νά ζητήσεις σύζυγο ἀπό τούς ξένους, τούς ἀλλοφύλους, δέν ὑπάρχει γυναῖκα στόν λαό μας; Ὁ Σαμψών ἐπέμενε, μέ γνωστά ἀποτελέσματα. Κατόπιν πῆρε τήν γνωστή Δαλιδά, τό γνωρίζετε, μέ πολύ ἄσχημα ἀποτελέσματα. Βέβαια δέν θά κρίνω κάτι περισσότερο, παρά μόνο ἄν θέλετε νά μιλήσω μέ κάποιαν ἀκρίβεια, αὐτά ἦταν κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ Θεός εἶχε κάποιο σκοπό, κάποιο σχέδιο, τόσο μέ τό θέμα τοῦ Σαμψών, ὅσο καί μέ τό θέμα τῆς Ρούθ. Σημειώσατε ὅτι ἡ Ρούθ ἔγινε πρόγονος τοῦ Δαυΐδ καί συνεπῶς εἶναι πρόγονος τοῦ Μεσσίου. Ξέρετε γιατί; -καί τό καταχωρεῖ αὐτό ὁ Ματθαῖος στή γενεαλογία τοῦ Μεσσίου-. Διότι θά συμπεριλαμβάνοντο στήν σωτηρίαν, καί οἱ ἐθνικοί, οἱ εἰδωλολάτρες. Ἔχει πολλή σημασία αὐτό, ἀλλά δέν μποροῦσαν ὅμως νά καταργήσουν, αὐτές οἱ ἐξαιρέσεις τόν κανόνα. Ὁ κανόνας ἦταν ὅτι δέν ἔπρεπε ὁπωσδήποτε νά παίρνει κανείς ἀλλοτρία γυναῖκα ἤ ἀλλότριο σύζυγο, ξένο. 

     Ὁ Σολομῶν στό σημεῖο αὐτό, δέν πρόσεξε, παιδιά, καί δυστυχῶς οἱ κάποιες γυναῖκες πού εἶχε (ἀλλότριες), αὐτές αἱ σύζυγοι, εἰσήγαγον καί τήν λατρεία τῶν θεοτήτων των, τῆς θρησκείας των. Ἔτσι στήν Ἱερουσαλήμ ἐλατρεύετο ὁ ἀληθινός Θεός, εἰς τόν ὁμώνυμον Ναόν τοῦ Σολομῶντος, ἀλλά ἐλατρεύοντο ὅμως καί οἱ θεοί τῶν συζύγων τοῦ Σολομῶντος, πού ἦσαν εἰδωλολάτρισσες. Βέβαια γι’ αὐτό ὁ Θεός πάρα πολύ ἐθύμωσε καί εἶπε: « Δέν θά τιμωρήσω ἐσένα, ἀλλά τούς ἀπογόνους σου. Καί δέν θά τιμωρήσω ἐσένα χάριν τοῦ πατέρα σου τοῦ Δαυΐδ». Καί τιμωρήθηκε! Κι ἀπό τότε, χωρίστηκε τό βασίλειο σέ δύο, μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες, πολύ ἄσχημες. Παιδιά, τό ἴδιο συνέβη καί στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά ἔρθουμε στήν πραγματικότητα τήν δική μας. Τό ξέρετε ὅτι ἡ πολιτική κατά τούς χρόνους τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, εἶχε σταθεῖ πιό πάνω ἀπό τήν πίστιν; Ξέρετε ὅτι ἐκτός ἀπό τόν ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὑπῆρχαν καί τζαμιά μέσα είς τήν Κωνσταντινούπολη; Τό ξέρετε αὐτό; Μή νομίσετε ὅτι ἡ ἀπώλεια τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἤτανε παρωνυχίς. Ἐπειδή, τουλάχιστον, ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες -ἄν ὄχι ὅλοι οἱ λαοί- ἔχουμε μία παράλληλη κίνηση… ὅ,τι ἔπαθαν οἱ Ἑβραῖοι μέ τήν παρακοή τους, ἔχουμε πάθει κι ἐμεῖς, παιδιά, μέ τήν παρακοή μας. Καί τιμωρηθήκαμε! Καί τήν χάσαμε! Ὃπως τήν Κωνσταντινούπολη, ὅπως καί οἱ Ἑβραῖοι σύρθηκαν στήν Βαβυλῶνα αἰχμάλωτοι. Καί εἰς τήν Νινευῆ καί εἰς τήν Βαβυλῶνα. Ὅμως ἐπειδή τό θέμα εἶναι ἐνδιαφέρον, θά συνεχίσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχομένη Κυριακή.

21η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Οἱ Μεικτοί Γάμοι» (α΄).

†. Ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, ἀγαπητά μου παιδιά, μᾶς δίδει καί φέτος τήν δυνατότητα νά ἐπιτελεστεῖ ἡ Κατήχησις τόσο τῆς πίστεως, ὅσο καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς στό δικό Του τό ὄνομα. Τἀ θέματά μας, θά εἶναι θέματα γιά τρίτη, τώρα, χρονιά, θέματα πνευματικοῦ καταρτισμοῦ. Καί αὐτά ἀποσκοποῦν στό νά μᾶς βοηθήσουν, καί ἡ πίστις νά ἀναπτυχθεῖ, ἀλλά καί ὁ βίος ὁ πνευματικός νά ἀναπτυχθεῖ. Οὔτε μόνο ἁπλῆ γνώση, οὔτε ἀκόμη χωρίς ζωήν, οὔτε ζωή χωρίς γνώση. Πρέπει αὐτά τά δυό νά πηγαίνουν πάντα μαζί, ὅπως ἔχουμε τόν τύπο τῶν ἀρχαίων κατηχήσεων τῶν Πατέρων μας. Θά ἐνθυμεῖσθε ὅτι τά θέματα τῆς περσινῆς χρονιᾶς ἦσαν ἀπό τήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία. Αὐτό τό μνημεῖον, ἀληθινό μνημεῖον πνεύματος, εἶναι αὐτή ἡ διαθήκη. 

     Γιά κείνους πού ἔρχονται γιά πρώτη φορά, θά ἤθελα νά τούς ἔλεγα δυό λόγια γιά νά τούς συνδέσω μ’ ἐκεῖνα τά ὁποῖα θά ποῦμε, καί σήμερα καί προσεχῶς στά ἑπόμενα μαθήματά μας. Ἀναφέρεται στήν ἱστορία μιᾶς οἰκογενείας Ἰσραηλιτῶν, τοῦ βορείου, δηλαδή, βασιλείου πού εἶχαν αἰχμαλωτιστεῖ ἀπο τούς Ἀσσυρίους καί εἶχαν συρθεῖ αἰχμάλωτοι εἰς τήν Νινευῆ. Ἐκεῖ ὁ Τωβίτ μέ τήν γυναῖκα του κι ἕνα του παιδί τόν Τωβία πέρασαν δυσμενέστατες συνθῆκες, ὅπως βέβαια ὅταν λαοί ὡς αἰχμάλωτοι σύρονται σ’ ἄλλο τόπο, μακριά ἀπό τό σπίτι τους κι ἀπό τήν πατρίδα τους. Ἦσαν στήν πόλη Νινευῆ. Παρά τίς δυσμενέστατες συνθῆκες ζωῆς, καί τηρήσεως ἀκόμη θρησκευτικῶν καθηκόντων… ποῦ νά προσφέρουν θυσία στόν Θεό; Ποῦ νά προσευχηθοῦν; Τί νά κάνουν; Ἡ οἰκογένεια αὐτή, προπαντός ὁ Τωβίτ (ὁ πατέρας) ἀσκοῦσε ἐκεῖ, στήν Νινευῆ, μιά ἀξιοζήλευτη πνευματική ζωή. Ἀπό κάποιο περιστατικό, θεώρησε καθῆκον του ὁ Τωβίτ ν’ ἀφήσει κάποιες συμβουλές στόν γιό του τόν Τωβία, ἐπειδή θά πήγαινε σ’ ἕνα μακρινό ταξίδι, καί δέν γνώριζε ὁ Τωβίτ, ἐάν θά τόν εὔρισκε πίσω ὁ Τωβίας, ἐπειδή εἶχε τυφλωθεῖ… σᾶς εἶπα ἕνα περιστατικό, γι’ αὐτό ἀκριβῶς τοῦ εἶπε αὐτές τίς συμβουλές, οἱ ὁποῖες καί ἀποτελοῦν αὐτό τό ἀθάνατο καί θεόπνευστο μνημεῖο πνευματικῆς προσφορᾶς-διαθήκης πνευματικῆς, πού θά ἔπρεπε ὅλοι οἱ γονεῖς ὅλων τῶν αἰώνων, καί ὅλων τῶν ἐποχῶν νά τό ἔχουν ὑπόψη τους, μάλιστα σέ ἐποχές, ὅπως εἶναι καί ἡ ἐποχή μας πτώσεως τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν. σήμερα, ὅπως βλέπετε, ὅλα τά ἔχουμε βγάλει στό σφυρί. 

     Θά ‘θελα νά σᾶς ἔλεγα ἀκόμη ὅτι τό βιβλίο τοῦ Τωβίτ εἶναι ἕνα ἀπό τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Καί βέβαια θεόπνευστο, ἀφοῦ εἶναι βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὅμως ἐδόθησαν ἀπό παλαιοτέρους καί νεωτέρους οἱ ἐξῆς χαρακτηρισμοί γιά τό βιβλίο αὐτό· ὅτι εἶναι ἕνα βιβλίο ἐποικοδομητικόν, μέ τήν μορφή μιᾶς χαριεστάτης (δηλαδή χαριτωμένης) διηγήσεως. Ἀκόμη εἰπώθηκε· δύναται νά θεωρηθεῖ ἀπό πολλῶν ἀπόψεων ὡς ἕν τῶν κοσμημάτων (στολιδιῶν) τῆς Βίβλου. Ἀκόμη εἶναι πραγματικός πλοῦτος διδασκαλίας θεωρητικῆς καί πρακτικῆς, διδάσκει δέ ταῦτα, διά λόγου καί παραδείγματος. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι πράγματι εἶναι ἕνα ἐνδιαφέρον βιβλίο, ἰδίᾳ γιά τούς νέους καί μάλιστα, δι’ ἐκείνους πού ἔχουν οἰκογένεια, καί ἐπειδή λίγο πολύ -ἐπί θύραις- νά δημιουργήσετε κι ἐσεῖς δική σας οἰκογένεια (καί τά ἀγόρια καί τά κορίτσια, ἀφοῦ εἴσαστε μεγάλα παιδιά), γι’ αὐτό σᾶς εἶναι τόσο πολύτιμο τό βιβλίο αὐτό. Βέβαια σᾶς παραπέμπω νά τό διαβάσετε, ἄν δυνατόν μέ τά σχόλια πού… ἔ, κάποιο βιβλίο, νά ἔχει μιά ἑρμηνεία καί νά ‘χει καί κάποια σχόλια, ἄν εἶναι δυνατόν καί τά σχόλια νά διαβάσετε, γιά νά δεῖτε ἐκεῖνο τό ὁποῖον κανείς ἅμα διαβάζει ἀνάγνωση, δέν μπορεῖ νά τό δεῖ. Ἡ πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ -περί τῆς ὁποίας ὁ λόγος- μπορεῖ νά χαρακτηριστεῖ, ἕνας ἀλάθητος ὁδηγός τῆς νεότητος, πού παραπαίει σ’ αὐτούς τούς ἀναρίθμητους ὁδοδείκτες τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος, πού ἀποπροσανατολίζουν ἀπό τήν σωτηρία.

     Ἐνθυμεῖσθε ἐκείνη τήν περίφημη, ἀλλά καί ἀσφαλεστάτη συμβουλή πού δίδει ὁ Τωβίτ εἰς τόν Τωβία καί πού εἴχαμε ἀναλύσει σέ ἕνδεκα ἡμίωρα θέματα. Θά λέγαμε ὅτι τά μισά μαθήματα τῆς χρονιᾶς μᾶς κάλυψε αὐτή ἡ συμβουλή του, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τμῆμα ἑνός χωρίου, τό ὁποῖο ὑπόλοιπον χωρίο θά συνεχίσουμε σήμερα: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπὸ πάσης πορνείας», «Πρόσεχε, παιδί μου, τόν ἑαυτό σου ἀπό κάθε μορφῆς ἀνηθικότητα». Ἤτανε πολύ σπουδαῖο, ὅσα παιδιά ἀπό σᾶς ἐρχόσαστε, πιστεύω εἴχατε δεόντως ἐκτιμήσει αὐτήν τήν προσφοράν. Στή συνέχεια αὐτῆς τῆς προτροπῆς (στό ἴδιο χωρίο, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, τό 12ο χωρίο τοῦ 4ου κεφαλαίου) λέει τά ἐξῆς ὁ Τωβίτ εἰς τόν Τωβία (τό ὁποῖον καί θά ἀποτελέσει τό σημερινό μας θέμα, ὅσο προλάβουμε, θά συνεχίσουμε ὅτι δέν προλάβουμε). Καί λέει στόν γιό του: «Καὶ γυναῖκα πρῶτον λάβε ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῶν πατέρων σου· μὴ λάβῃς γυναῖκα ἀλλοτρίαν, ἣ (:ἡ ὁποία) οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ πατρός σου, διότι υἱοὶ προφητῶν ἐσμεν. Νῶε, ῾Αβραάμ, ᾿Ισαάκ, ᾿Ιακώβ, οἱ πατέρες ἡμῶν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος· μνήσθητι, παιδίον, ὅτι αὐτοὶ πάντες ἔλαβον γυναῖκας ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν (:συμπατριωτῶν) καὶ εὐλογήθησαν ἐν τοῖς τέκνοις αὐτῶν, καὶ τὸ σπέρμα αὐτῶν κληρονομήσει γῆν». Νά σᾶς τό ἀποδώσω. «Πᾶρε σύζυγο ἀπό τήν πατρίδα σου κι ἀπό τήν γενιά σου. Ἀπό χώρα ξενική μήν πάρεις. Εἴμαστε παιδιά ἁγίων καί προφητῶν, τοῦ Νῶε, τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Ἰσαάκ, τοῦ Ἰακώβ. Θυμήσου, παιδί μου, τόν γάμο τόν δικό τους, καί πόση εὐλογία πῆραν αὐτοί καί τά παιδιά τους, ὥστε οἱ ἀπόγονοί τους νά κληρονομήσουν τήν γῆν», δηλαδή τήν γῆ Χαναάν. 

     Πρίν προχωρήσουμε νά ἀναλύσουμε αὐτά πού λέγει σάν συμβουλή ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, θά ἤθελα νά σᾶς κάνω μία ἐξήγηση. Ἴσως ἀναρωτηθεῖτε: «Γιατί λέγονται σέ σᾶς τά θέματα αὐτά; Γιά ποιόν λόγο λέγονται;». Μάλιστα θά μπορούσαμε νά βάλουμε τίτλο σ’ αὐτό τό θέμα : «οἱ μεικτοί γάμοι». Καί μεικτός γάμος λέγεται ὅταν ἔχουμε δύο ἀνθρώπους πού παντρεύονται, ὁ ἕνας εἶναι Ἕλληνας καί ὁ ἄλλος εἶναι… δέν ξέρω τί... Ἀφρικανός, φέρ’ εἰπεῖν, ὁ ἕνας εἶναι Χριστιανός, κι ὁ ἄλλος δέν εἶναι… ἤ εἶναι ὁ ἕνας Χριστιανός Ὀρθόδοξος, κι ὁ ἄλλος εἶναι ἑτερόδοξος… Αὐτοί λέγονται μεικτοί γάμοι. Ἄν ρωτήσετε, λοιπόν, γιατί σᾶς τά λέω αὐτά, ἡ ἀπάντησις εἶναι ἁπλῆ. Τά μέσα ἐνημερώσεως (τηλεόρασις, ραδιόφωνο … κ.λπ.) ἤ καί ὁ τύπος (περιοδικά… κ.λπ) ἔχουν κυριολεκτικά ἀφυπνίσει τήν νεολαία μας σέ τέτοια θέματα, βεβαίως μέ στραβό προσανατολισμό, ὥστε ἀκόμα καί τά παιδιά τοῦ νηπιαγωγείου νά εἶναι ἐνήμερα αὐτῶν τῶν θεμάτων. Ἤδη ἀπό τά ἐνηβικά χρόνια –«ἔνηβος» ὄχι «ἔφηβος», «ἔνηβος» εἶναι αὐτός πού εἶναι 12-13 χρονῶν, πρός 14, «ἔφηβος» ἀρχίζει παραπάνω- τίθενται σέ ἐφαρμογή -σέ ἐφαρμογή! Ἐδῶ εἶναι τό φοβερό- αὐτές οἱ κακές καί κοσμικές καί δαιμονικές προτροπές. Τά πιό πολλά παιδιά… ἤ καλύτερα νά σᾶς πῶ ἔτσι… πρό ἡμερῶν κατέβηκα στή Λάρισα καί ἐκείνη τήν ὥρα περνοῦσε ἕνα πολύ ἀνθρωπο σχολεῖο, εἶχε πολλά-πολλά παιδιά… σέ κάποιο σημεῖο διέσχιζαν τή λεωφόρο… πήγαιναν ἐκδρομή τά παιδάκια. Προσέξαμε· κανένα κορίτσι δέν φοροῦσε φουστάνι! Ὃλα παντελόνια. Ἔχει δίκιο, λοιπόν, ἕνα κορίτσι, ἅμα τοῦ ποῦμε καί διαμαρτύρεται…: «Μά, ἡ μόνη ἔμεινα χωρίς νά φορῶ παντελόνι!», ἔχει δίκιο νά διαμαρτύρεται. Ὅταν, ὅμως, γνωρίζει μερικά πράγματα καί πῶς πρέπει νά τοποθετεῖται, τότε δέν θά διαμαρτύρεται, ἀντιθέτως θά καμαρώνει. Δηλαδή μέ ἄλλα λόγια, νά καταλάβετε, ὅτι σήμερα ἔχουμε μπεῖ ἀπό τά νηπιακά μας χρόνια σέ ἕνα ὁλότελα κοσμικό περιβάλλον μέ κοσμικές, θά λέγαμε, τοποθετήσεις. Ἀπό ποῦ θά πάρετε τό σωστό; Ἐμεῖς πού σᾶς διδάσκουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, θά πρέπει νά κρυβόμεθα πίσω ἀπό τό δάκτυλό μας; Αὐτό δέν εἶναι μία ὑποκρισία; Δέν πρέπει, λοιπόν, νά κατεβοῦμε κι ἐμεῖς στά θέματα αὐτά; Καί πολύ παραπάνω ἄν τά θέματα αὐτά τά θίγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ναί, ἔτσι μή διαμαρτυρηθεῖτε καί πεῖτε: «Τί τά χρειαζόμαστε αὐτά;». Ὅταν, παιδάκι μου, πᾶς στήν Θεσσαλονίκη ἤ πᾶς στήν Ἀθήνα… πᾶς στήν Ἰταλία… πᾶς στήν Ἀμερική γιά σπουδές καί εἶσαι 18 χρονῶν, 19 καί γυρίζεις μέ Ἰταλίδα μέ Γερμανίδα… δέν ξέρω τί… τότε θά σοῦ τά πῶ; Τότε δέν εἶναι ἀργά; Εἶναι πάρα πολύ ἀργά... 

     Πότε, λοιπόν, θά τά ποῦμε; Τώρα θά τά ποῦμε! Καί μιλάω γιά τό σημερινό θέμα, περί τῶν μεικτῶν αὐτῶν γάμων, πού λέγει ὁ Τωβίτ: «Πρόσεξε, μήν πάρεις ξένη, ἀλλοτρία γυναῖκα· πρόσεξε παιδί μου». Θά μᾶς πεῖ γιατί καί πῶς… -τό εἶπε, μόνο θά τό ἀναλύσουμε- τό γιατί δέν πρέπει. Πότε, λοιπόν, θά τά ποῦμε αὐτά; Τώρα θά τά ποῦμε. Ἐλπίζω, λοιπόν, κάνοντας αὐτή τήν ἐξήγηση ὅτι δέν θά πεῖτε ποτέ ἄν κάτι πού ἀφορᾶ μεγάλους, ἐμᾶς δέν μᾶς ἐνδιαφέρει αὐτό. Ὄχι, σᾶς ἐνδιαφέρει γιατί κάποτε θά γίνετε μεγάλοι, θά ρθεῖτε στήν κάθε ἡλικία γιά τό κάθε πρᾶγμα. Θά τά πάρετε, ὅμως, ἀπό τώρα αὐτά ὅλα τά ἐφόδια. Ἔτσι θά ‘τανε πολύ δύσκολο (ἄν ὄχι ἀδύνατο) νά σᾶς βγάλουμε τό στραβό μέσα ἀπό τό μυαλό σας καί τήν καρδιά σας μία νοοτροπία κοσμική. Πρίν, λοιπόν, ἀποκτηθεῖ αὐτή ἡ κοσμική νοοτροπία νά μπεῖ ἡ νοοτροπία τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτόν τόν λόγο μιλᾶμε, ὅπως σᾶς εἶπα, ἔτσι. 

     Καί προχωροῦμε νά δοῦμε τό θέμα. Ὁ Τωβίτ κάνει λόγο γιά τόν γάμο. «Παιδί μου», λέγει, «… τό καί το». Πόσο ἐτῶν ἦταν ὁ Τωβίας; Ἴσως θά πρέπει νά ἦταν -δέν τό ἀναφέρει, βέβαια, ἡ διήγησις- ἀλλά δέν πρέπει νά ἦταν παραπάνω ἀπό 18 χρονῶν παιδί, κάπου ἐκεῖ. Δηλαδή τήν ἡλικία πολλῶν-πολλῶν ἀπό ἐσᾶς. Καί τί τοῦ λέγει; «Καὶ γυναῖκα πρῶτον λάβε». Αὐτό τό «πρῶτον» σημαίνει, ὅτι «πρέπει νά εἶναι ἡ πρώτη σου φροντίδα». Πράγματι, ἐνῶ ἐπορεύετο στούς Ράγους τῆς Μηδίας, γιά νά πάρει κάποιο χρέος πού εἶχε ἕνα συγγενικό πρόσωπο πού χρωστοῦσε εἰς τόν Τωβίτ (10 τάλαντα ἀργυρᾶ, συγκεκριμένα) καί ἤδη συνοδός του εἶναι, -χωρίς νά τό γνωρίζει- ὁ Ἀρχάγγελος Ραφαήλ. Γιατί τοῦ λέει ὁ πατέρας του: «Πήγαινε, παιδί μου, στήν ἀγορά, βρές κάποιον ἄνθρωπο ἀπό τά μέρη ἐκεῖνα, διότι καί μικρός εἶσαι καί κίνδυνοι ὑπάρχουν στόν δρόμο καί τόν δρόμο δέν τόν γνωρίζεις». Οἱ Ράγοι δέ τῆς Μηδίας ἦταν κάπου κοντά στή σημερινή Τεχεράνη. Ἦταν ἕνα μεγάλο ταξίδι ἀπό τήν Νινευή τήν ἀρχαία ἕως τήν σημερινή Τεχεράνη, ἤτανε μακρύ ταξίδι. Καί ἐκεῖ στήν ἀγορά βρῆκε κάποιον πού τοῦ εἶπε ὅτι ξέρει τά μέρη, κι αὐτός, παρακαλῶ, ἦταν ὁ ἀρχάγγελος Ραφαήλ. Ἀπεκαλύφθη εἰς τέλος τῆς ἱστορίας, ἡ ὁποία εἶναι ὄντως χαριεστάτη ἱστορία. Ὁπότε τί παρατηροῦμε; Ἀπό τά 14 κεφάλαια (πού εἶναι ὅλο τό βιβλίο) τά 10 δέν εἶναι παρά μία προπαρασκευή πού κάνει -ἄν τό φαντάζεστε!- αὐτός ὁ ἀρχάγγελος Ραφαήλ, μιά προαπαρασκευή γιά τόν γάμο τοῦ Τωβία! Τόν προπαρασκευάζει γιά τόν γάμο. Οὔτε κἄν πέρασε ἀπό τό μυαλό του νά παντρευτεῖ, πηγαίνοντας γιά τό χρηματικό ποσόν. Κι ὅμως στόν δρόμο… ὅταν μάλιστα ἐκεῖνο τό ψάρι πού πῆγε νά τονε φάει, ἐκεῖ στόν Τίγρη ποταμό, καί τοῦ λέει: «Μή φοβᾶσαι… -ἔκανε τό μπάνιο του ἐκεῖ- … μή φοβᾶσαι ἅρπαξέ το…» -ἦταν ἀπό κεῖνα τά λαβράκια τά ὁποῖα ζυγίζουν δεκάδες κιλά, καί τρῶνε καί ἄνθρώπους αὐτά τά λαβράκια… φοβερά ψάρια… καί πράγματι τοῦ λέει ὁ ἀρχάγγελος: «Πᾶρε τό συκώτι του, τήν χολή του… κ.λπ. Θά μᾶς χρειαστοῦν», προπαρασκεύαζε τόν Τωβία γιά τόν γάμο. Διότι ἐκεῖ πού θά πήγαιναν ἔπρεπε νά πάρει τήν κόρη ἐκείνου τοῦ ἀνθρώπου πού… κ.λπ. ἀλλά εἶχε δαιμόνιο αὐτή ἡ κοπέλα… δαιμόνιο… ὄχι ἀκριβῶς αὐτή, ἀλλά εἶχε ἐγκαθιδρυθεῖ ἐκεῖ αὐτό τό δαιμόνιο πού… κ.λπ…. σᾶς προκαλῶ τήν ὄρεξη νά πᾶτε νά διαβάσετε τό βιβλίο. Καί δείχνει ὅτι προπαρασκευάζεται ὁ Τωβίας γιά τόν γάμο, ἀπ’ αὐτόν τόν ἀρχάγγελον Ραφαήλ. Αὐτό θέλω νά σᾶς πῶ. 

     Ἄν ρωτήσετε τότε ποιά εἶναι ἡ κατάλληλη ἡλικία τοῦ γάμου; Ἄν ὁ Τωβίας πρέπει νά ἦταν ὄχι πολύ παραπάνω ἀπό 18 χρονῶν… παιδιά, ἡ ἡλικία ποικίλλει σέ κάθε ἐποχή, ὅπως καί σέ κάθε τόπο. Προσέξτε μ’ αὐτά πού λέμε δέν θέλω νά σᾶς πῶ ν’ ἀρχίστε νά παντρολογιέστε! Νά φυλάξει ὁ Θεός! Ἀλλά θέλω νά σᾶς πῶ πῶς τά πράγματα δρομολογοῦνται καί τί ἀκριβῶς πρέπει νά προσέχουμε. Αὐτό ἀκριβῶς θέλω νά τονίσω. Ἀλλά βλέπουμε ὅτι ἄλλη ἡλικία εἶναι στήν εὔκρατη ζώνη καί ἄλλη στήν βορεία ζώνη καί ἄλλη στήν θερμή ζώνη τῆς γῆς. Σ’ ἄλλη ἡλικία παντρεύονται στή Μεσόγειο, σ’ ἄλλη στόν βορρᾶ καί σέ ἄλλη ἡλικία παντρεύονται εἰς τήν κεκαυμένην ζώνη τῆς Ἀφρικῆς. Δέν εἶναι, ὅμως, μόνο τό κλῖμα, οὔτε ἀκόμα οἱ βιολογικές προϋποθέσεις, ἀλλά εἶναι καί κάτι ἀκόμα· εἶναι καί -τό λέγαμε καί πέρσι αὐτό- εἶναι καί οἱ κοινωνικές καί πολιτιστικές συνθῆκες πού βρίσκεται ἕνας λαός. Ἔτσι τά πράγματα ποικίλλουν. 

     Τό θέμα αὐτό δέν θά τό ἐξετάσουμε, δέν μᾶς ἐνδιαφέρει αὐτήν τήν στιγμή, γιατί ἁπλῶς δέν εἶναι τό θέμα μας. Θά μείνουμε, ὅμως, σέ μερικές παρεκτροπές πού εἶναι εὐαγγελικῶς ἀπαράδεκτες καί πού τείνουν, δυστυχῶς, νά γίνουν ἕνα καθεστώς καί μάλιστα χωρίς κανέναν πλέον νά ἐνοχλεῖ αὐτό τό καθεστώς. Ξαναλέγω· εὐαγγελικῶς ἀπαράδεκτες θέσεις. Εἶναι γνωστό στήν ἐποχή μας… ποιά ἐποχή μας; Γιά τήν Ἑλλάδα τουλάχιστον τίς δυό-τρεῖς τελευταῖες… οὔτε τρεῖς, δυό τελευταῖες δεκαετίες (γιά τήν Ἑλλάδα, τό ξαναλέω, γιατί οἱ Ἀμερικανοί εἶχαν ἀρχίσει πολύ πιό μπροστά… τώρα ξέρετε αὐτοί γυρίζουν, ὅταν ἐμεῖς πηγαίνουμε αὐτοί γυρίζουνε, ἔτσι συνήθως γίνεται), οἱ σχέσεις τῶν δύο φύλων ἀρχίζουν ἀπό πάρα πολύ ἐνωρίς καί χωρίς νά ὑπάρχουν προοπτικές γάμου. Διότι πότε θά βάλεις μία προοπτική γάμου, ὅταν ἔχεις κάποιες προϋποθέσεις, ὅταν δέν ἔχεις πῶς θά βάλεις αὐτές τίς προοπτικές τοῦ γάμου; Ὅταν παιδιά πού σοῦ λέει… ἀρχίζουν ἀπό τό Δημοτικό… «Παιδί μου, ποιός εἶναι ὁ σκοπός; Θά παντρευτεῖς;». Μάλιστα καμμιά φορά μέ ἐπιπολαιότητα μπορεῖ νά σοῦ ἀπαντήσει τό μικρό παιδί… «Ἂ! Ξέρετε θά παντρευτῶ αὐτήν τήν κοπέλα. Μπράβο! Τώρα, ἀπό 12 χρονῶν μοῦ τά λές αὐτά;». Πολύ ὡραῖα. Δηλαδή χωρίς προοπτικές, τέτοιες σχέσεις ὁδηγοῦν κατ’ εὐθεῖαν εἰς τήν πορνείαν. Δηλαδή εἰς τήν ἀνευλόγητη φύση. Ὁ Θεός δέν εὐλογεῖ ὁπωσδήποτε τέτοιες καταστάσεις. 

     Ἀλλά καί ἡ ἡλικία τοῦ γάμου νά ἔχει φτάσει καί νά ὑπάρχουν ὅλες οἱ προϋποθέσεις, ὅπως· ἐπάγγελμα, στρατιωτικές ὑποχρεώσεις πού νά ‘χουν τελειώσει, πάλι διατηροῦνται αὐτές οἱ σχέσεις καί δυστυχῶς οἱ νέοι μας δέν ἐπιθυμοῦν τόν γάμον, οὔτε τήν οἰκογένεια. Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό τό τελευταῖο καιρό ὅταν οἱ γονεῖς λένε στά παιδιά τους: «Παιδί μου, μήν μένεις μετέωρος-μετέωρη, παντρευτεῖτε». «Ὄχι, οὔτε τήν ἄδειά σας θά πάρουμε, ἐμεῖς θά παντρευτοῦμε ὅποτε κρίνουμε». Καί κάποτε ἀφήνουν χρόνια νά περνοῦν γιατί ἀκόμα δέν ἔκριναν νά παντρευτοῦν. Εἶναι ἕνα καινούριο, τῆς μόδας εἶναι αὐτό τό πρᾶγμα, καί οἱ γονεῖς, μένουν στό περιθώριο καί δέν ξέρουν τί νά κάνουν μέ τά παιδιά τους. Ἀλλά σήμερα ὁ γάμος (ὡς μυστήριο), εἶναι γνωστό, ἀλλά καί ἡ οἰκογένεια (ὡς φαινόμενον, ὡς σχῆμα) γελοιοποιεῖται κατά ἕναν τέτοιο τρόπο, ὥστε νά γίνεται αὐτή αὐτή αἰτία (ἡ γελοιοποίησις) ἐκλύσεως τῶν ἠθῶν, πτῶσις. Τό θέατρο; Γελοιοποιεῖ τόν γάμο. Ὁ κινηματογράφος; Τό ἴδιο. Τό μυθιστόρημα; Τό ἴδιο. Ἡ ἐπικαιρότητα τῶν περιοδικῶν καί τῶν ἐφημερίδων; Τό ἴδιο. Οἱ φιλικοί κύκλοι στούς ὁποίους συχνάζουν οἱ νέοι μας; Τό ἴδιο. Ὅλοι γελοιοποιοῦν καθ’ οἱονδήποτε τρόπο τόν γάμο. Κάποτε μία θεατρική παράσταση… δέν μπορῶ νά σᾶς μεταφέρω -τό ‘χω ἀκούσει βέβαια δέν εἶχα πάει- πῶς μιλοῦσε κατά τοῦ γάμου. Ὁπότε μία πλήρης γελοιοποίηση. Γιά τί πρᾶγμα; Γιά τό πιό σοβαρό πρᾶγμα στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου! Καί νά ὑπάρχει αὐτή ἡ γελοιοποίησις. Βέβαια, εἶναι πολύ συνηθισμένες οἱ ἐκφράσεις πού ἀκοῦμε… «Ἂ!»,λέει, «παντρεύεται αὐτός… τόν ‘’πᾶνε γιά κρέμασμα’’!», τό ξέρετε, τό ‘χετε ἀκούσει. Ἤ: «Ἐγώ θέλω νά μείνω ἀδέσμευτος, θέλω νά μείνω ἐλεύθερος» ἤ τοῦτο ἤ ἐκεῖνο… Ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ἔχει ὑποτιμηθεῖ ὁ γάμος. Μιλᾶμε, λοιπόν, καί θέλουμε νά τοποθετήσουμε σωστά τά πράγματα, δέν πρέπει νά ὑποτιμήσουμε τόν γάμο. 

     Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος –σᾶς τό ‘λεγα καί πέρυσι αὐτό- συνιστᾶ τόν γάμον (ἄλλες συνθῆκες τότε) πρό τῆς στρατείας. Ἀλλά προσέξτε, ἄλλες συνθῆκες τότε, κοινωνικές. Γιατί; Ἕνα τόν ἔκαιγε τόν Ἅγιο Πατέρα, τόν ἔκαιγε ἡ ἀνηθικότητα. Ἀρκεῖ νά μή μολυνθεῖ τό παιδί-τό ἀγόρι μέ τήν ἀνηθικότητα, νά παντρευτεῖ νέος γιά νά μή μολυνθεῖ. Τό ξαναλέμε αὐτό τό πρᾶγμα. Αὐτά ὅλα ἔχουν τήν σημασία καί βγαίνουν ἀπό τήν λεξούλα πού λέει ὁ Τωβίτ: «Πρῶτον, παιδί μου», λέγει, «καί γυναῖκα πρῶτον λάβε». Δηλαδή «νά εἶναι ἡ πρώτη σου φροντίδα…»- παρότι βέβαια δέν ἀποτελεῖ καί κύριο σκοπό τῆς ζωῆς ὁ γάμος (θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω), ἀλλά ὡστόσο πρέπει νά εἶναι μία σου φροντίδα, μόνο καί μόνο νά μή μολυνθεῖς ἀπό τήν ἀνηθικότητα. Γι’ αὐτό πρέπει οἱ νέοι μας καί οἱ νέες μας, προσέξτε καί τ’ ἀγόρια καί τά κορίτσια, πρέπει νά προσέλθουν εἰς τόν χῶρον τοῦ γάμου, μέ ἁγνότητα. Λέγει στήν «πρός Ἑβραίους» ὁ Ἀπόστολος: «Τίμιος ὁ γάμος ἐν πᾶσιν», δηλαδή «ὁ γάμος εἶναι τίμιος καθ’ ὅλα» -ὂχι μόνο μερικῶς, καθ’ ὅλα!- καί ἡ κοίτη ἀμίαντος», εὔσχημος ἔκφρασις, πού δέν πρέπει νά ὑπάρχουν πράγματα πού ὁ Θεός δέν τά θέλει. Καί ἐπειδή ὑπάρχουν… γι’ αὐτό πολλές φορές σοῦ λένε οἱ μεγάλοι…: «Ξέρετε νά βάλουμε… δέν μποροῦμε, ὄχι νά μήν τό βάλουμε, τό εἰκονοστάσι μέσα στό ὑπνοδωμάτιό μας!». Γιατί; Δηλαδή ἄν βάλουμε τό εἰκονοστάσι ἀπ’ ἔξω, δέν μᾶς βλέπει ὁ Θεός;... Νά τό βάλουμε στόν διάδρομο, δέν μᾶς βλέπει ὁ Θεός; Γιατί; Γιατί μέσα μας φωλιάζει ἡ ἄποψις ὅτι δέν πᾶμε καλά. Γι’ αὐτό λέει: «τίμιος ὁ γάμος ἐν πᾶσιν καί ἡ κοίτη ἀμίαντος», «καθαρά ὅλα πρέπει νά εἶναι», «πόρνους δὲ καὶ μοιχοὺς κρινεῖ ὁ Θεός», «θά καταδικάσει ὁ Θεός τούς ἀνηθίκους, τόσο πρό τοῦ γάμου, ὅσο καί μέσα εἰς τόν γάμον ὅταν κάνουν παρεκτροπές». (Ἑβρ. 13,4).

     Πρέπει ἀκόμα τό θέμα τοῦ γάμου νά ἀποτελεῖ φροντίδα σοβαρή. Τό νέο παιδί (ἀγόρι-κορίτσι) νά δεῖ τό θέμα πολύ σοβαρά, ὄχι διασκέδαση. Δέν εἶναι γιά νά διασκεδάσουμε… Μοῦ ‘λεγε μιά κοπέλα -καί δυστυχῶς πέρασε ἀπό τό κατηχητικό μου σχολεῖο-: «Πότε», λέει, «θά χαρῶ;» καί τί ἐννοοῦσε μέ τό «Πότε θά χαρῶ;» Νά ζήσει κοσμική ζωή, μέ φίλους … καί… καί… «Ὄχι, κορίτσι μου», τῆς λέω, «δέν εἶναι τά πράγματα ἔτσι». Λοιπόν, εἶναι μία ὑπόθεσις ἐξαιρετικά σοβαρή. Γι’ αὐτό σᾶς τά λέω. Νά πάρετε σοβαρή θέση ἀπέναντι εἰς τό θέμα αὐτό. Καί ἡ προετοιμασία τοῦ γάμου πρέπει ν’ ἀρχίζει ἀπό τά νηπιακά χρόνια. Τό ἀκούσατε καλά; Ἀπό τά νηπιακά χρόνια! Τί εἶναι αὐτή ἡ προετοιμασία; Εἶναι ἡ προετοιμασία τῆς προσωπικότητος. Διότι ἕνας χαρακτῆρας (κακός χαρακτῆρας!) εἴτε στό ἀγόρι εἴτε στό κορίτσι πῶς θά μπορέσει νά προσέλθει εἰς τό ἄδυτον τῆς οἰκογενείας, ὅταν αὐτός ὁ πατέρας ἤ αὐτή ἡ μάνα δέν ἔμαθαν νά φτιάξουν τόν χαρακτῆρα τους καί ὑπάρχει ἡ κακοτροπία ἤ ὅ,τι ἄλλο. Πῶς θά μεγαλώσουν παιδιά; Πῶς θά ζήσουν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Ἀντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ὅτι τά πράγματα εἶναι πάρα πολύ σοβαρά. Σ’ αὐτό βέβαια πρέπει νά φροντίζουν οἱ γονεῖς. Καί σεῖς αὔριο θά φροντίστε γιά τά δικά σας παιδιά, ν’ ἀποκτήσουν, σᾶς εἶπα, προσωπικότητα κατάλληλη γιά γάμο. Προῖκες καί περιουσίες, βεβαίως θά τό καταλαβαίνετε, εἶναι στοιχεῖα δευτερεύοντα. Ὡστόσο ἡ ἐπαγγελματική κατάρτισις γιά τό ἀγόρι ἤ κάποια προῖκα γιά τό κορίτσι, ἔχουν κάποια σημασία. Εἶναι, ὅμως, μετά ἀπό τήν ὁλοκλήρωση τῆς προσωπικότητος. Πρῶτα θά φτιάξουμε τήν προσωπικότητά μας, γιά νά μπεῖ κατάλληλη μέσα εἰς τόν γάμον.

     Κάνει ἐντύπωση ὅτι ὁ Τωβίτ ἀναφερόμενος στόν γάμο τοῦ Τωβία, πῶς πρέπει νά γίνει τοῦ λέει: «Μνήσθητι, παιδίον, ὅτι αὐτοὶ πάντες -ποιοί; οἱ πρόγονοί μας- ἔτσι… κι ἔτσι… κι ἔτσι κινήθηκαν». Ἐκεῖνο τό «μνήσθητι» ξέρετε τί σημαίνει; Ὃταν τοῦ λέει «θυμήσου», πάει νά πεῖ ὅτι ὁ Τωβίας ἐδέχθηκε ἁγιογραφικήν ἀγωγήν, καί διά τό θέμα τοῦ γάμου. Πῶς θά τοῦ τό ‘λεγε αὐτό, «παιδί μου, θυμήσου», ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι δέν ὑπῆρχε αὐτή ἡ ἀγωγή; Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα ἀπό τά νηπιακά χρόνια ἀρχίζει αὐτή ἡ ἀγωγή. Καί ἀκόμα τοῦ στηρίζει ὁ πατέρας, ὁ Τωβίτ τοῦ γιοῦ του, τό θέμα καί θεολογικά. Ὑπάρχει θεολογική θεμελίωσις σέ ὅλα αὐτά τά ὁποῖα ἔχουμε πεῖ; Ἀναμφισβήτητα ναί. Ἀλλά, πρῶτα ὁ Θεός, θά συνεχίσουμε τήν ἐρχομένη Κυριακή.

20η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Γενικά περί τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου. Ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἀρραβῶνος (Τυπική Διάταξις)

†.Όπως σᾶς εἶχα ἀναγγείλει, ἀγαπητοί μου, θά προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε ἕνα πάρα πολύ σπουδαῖο καί σημαντικότατο θέμα· αὐτό εἶναι τό μυστήριο τοῦ γάμου. Εἶναι ἕνα θέμα τό ὁποῖο πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, εἴτε ἔχουμε σχέση με αὐτό εἴτε δέν ἔχουμε. Γι' αὐτό ἀκριβῶς, θά παρακαλέσω πάρα πολύ, μήν παραλείπουμε να βρισκόμαστε ἐδῶ στίς ὁμιλίες αυτές, ὥστε νά πάρουμε μία ολοκληρωμένη εἰκόνα και να μπορέσουμε να σταθοῦμε ὅπως ὁ Θεός θέλει ἀπέναντι στο ζήτημα αὐτό.

     Μέ τό φαινόμενο τοῦ γάμου βρισκόμαστε μπροστα στο πιο βαθύ μυστήριο από τα μυστήρια πού ἔχουμε, καί τοῦ φυσικοῦ καί τοῦ μεταφυσικοῦ κόσμου. Καί πράγματι ὁ γάμος εἶναι ἕνα μυστήριο, πού ἀγκαλιάζει ὄχι μόνο διαστάσεις φυσικές, ἀλλά καί διαστάσεις μεταφυσικές· δηλαδή εἶναι ἕνα θέμα πού δέν περιορίζεται μόνο στα στενά ὅρια τῆς παρούσης ζωῆς ἢ μόνο στα στενά όρια μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά εἶναι ἕνα θέμα πού συνδέει τόν Οὐρανό μέ τή γῆ, τόν Θεό μέ τούς ἀνθρώπους, ὅπως θά δοῦμε στη συνέχεια.

     Ὁ γάμος εἶναι τό μυστήριο τῆς ἀγάπης· καί τό μυστήριο αὐτό τῆς ἀγάπης κατακαλύπτει ὁλόκληρη τήν κτιστή δημιουργία, τόσο τήν ὁρατή, ὅσο καί τήν ἀόρατη. Ὅ,τι εἶναι, ἀγαπητοί μου, ὁ νόμος τῆς παγκοσμίου ἕλξεως στον υλικό κόσμο, που διέπει τα άψυχα υλικά ἀντικείμενα, τό ἴδιο εἶναι καί ἡ ἀγάπη, ὁ νόμος δηλαδή ἐκεῖνος πού κυβερνά τά ἔμψυχα όντα.

     Ἡ ἀγάπη ἔχει ὡς πηγή της τόν ἴδιο τόν Θεό, καί ὁ σκοπός τῆς δημιουργίας εἶναι νὰ ἐπιστρέψουν τα πάντα, διά τῆς ἀγάπης-ἕλξεως, πίσω στον Δημιουργό τους. (Βλ. Α΄ Ιωάν. 4, 9· 16. Α' Κορ. 15, 28.) Αγάπη-ἕλξη!

     Τό ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἕνα ἀπό τά πιό βαθειά μυστήρια το βλέπουμε στο μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ὅσο κι ἂν καθήσουμε να αναλογιστούμε το γιατί ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, δέν θά βροῦμε καμία απάντηση, παρά μόνο μία: τήν ἀγάπη. Απολύτως καμία άλλη λογική απάντηση δεν υπάρχει. Γι' αὐτό ἀκριβῶς ἡ λογική εξήγηση τοῦ μεγάλου γεγονότος τῆς ἐνανθρωπήσεως ὁδήγησε σε αἵρεση, σέ αἱρέσεις. Ο Αρειανισμός, ἐπί παραδείγματι, αὐτή ἡ αἴρεση πού ἀρνεῖται τήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐκεῖ ἀκριβῶς ἔφθασε, διότι ὁ Ἄρειος προσπάθησε να κατανοήσει τό δόγμα μέ τήν λογική. Καί πολλοί σήμερα, ὁμολογουμένως, αρειανίζουν. Ιδίως ἀρειανίζει ὁ περισσότερος προτεσταντικός κόσμος· δέν δέχεται δηλαδή τήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μόνο καί μόνο διότι αυτή μόνη ἡ λογική δέν μπορεῖ νά ἐξηγήσει τό μεγάλο αυτό γεγονός, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος. Το γεγονός αὐτό ἑρμηνεύεται μόνο μέ τήν ἀγάπη, καί γι' αὐτό ἀκριβῶς ἡ ἀγάπη εἶναι μυστήριο.

     Τί εἶναι ἡ ἀγάπη; Ας κάνουμε μία προσπάθεια να κοιτάξουμε στα απύθμενα βάθη της. Δεν θα καταφέρουμε ὅμως τίποτα, διότι «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ἰωάν. 4, 8· 16.). Καί ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἄπειρος, ἔτσι καί ἡ ἀγάπη εἶναι ἄπειρη· καί ὅπως ὁ Θεός εἶναι μυστήριο, ἔτσι καί ἡ ἀγάπη είναι μυστήριο. Όχι βεβαίως ὅτι ἡ ουσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀγάπη· ὄχι· ἁπλῶς εἶναι μία ιδιότητα τοῦ Θεοῦ. Ωστόσο ὅμως, ἐπαναλαμβάνω, ἡ ἀγάπη παραμένει ἔνα βαθύ μυστήριο. Τό αἰσθανόμαστε, τό ζούμε, αλλά δέν μποροῦμε νά τό ἐξηγήσουμε. Τό ἀπολαμβάνουμε ὅπως ἀκριβῶς μποροῦμε θαυμάσια να απολαύσουμε τό φῶς τοῦ ἥλιου, ὅπως μπορούμε να χαρούμε τό φῶς τοῦ ἥλιου, ἔστω κι ἄν δέν ὑπάρχει ἐπιστημονική γνώση πάνω στη φύση τοῦ φωτός –ὅποιος εἶναι Φυσικός, θά με καταλάβει– ἔστω κι ἂν ὑπάρχουν μόνο θεωρίες του τί εἶναι τό φῶς, προσπάθειες ερμηνείας. Αὐτό ὅμως δέν μᾶς ἐμποδίζει καθόλου, ἔστω κι ἂν δεν ξέρουμε τί εἶναι τό φῶς, νά τό νοιώθουμε, νά τό ἀπολαμβάνουμε, νά τό χαιρόμαστε. Τό ἴδιο πράγμα συμβαίνει και μέ τήν ἀγάπη,

     Θα λέγαμε λοιπόν ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἐκεῖνος ὁ νόμος πού κυβερνᾶ τά ἔμψυχα ὄντα καί πού σκοπό έχει να τα φέρει όλα κοντά στον Θεό. Ὁ ἄνθρωπος ἀντιπροσωπεύει ὅλη τήν κτιστή ορατή δημιουργία· γι' αυτό ὁ ἄνθρωπος διά τῆς ἀγάπης θά ξαναγυρίσει, καί ὀφείλει να ξαναγυρίσει, πίσω στον Θεό.

     Μας λέει στην Πρός Ρωμαίους ἐπιστολή του ὁ ἀπόστολος Παύλος: «ὅτι ἐξ αὐτοῦ καὶ δι' αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα. αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν» (Ρωμ. 11, 36.). Δηλαδή ὅλα, τα πάντα, εἶναι ἀπό τόν Θεό, μέ τόν Θεό, καί γιά τόν Θεό· σ' Αυτόν λοιπόν ἀνήκει ἡ δόξα αἰωνίως.

     Βλέπετε λοιπόν ὅτι τά πάντα ξεκινοῦν ἀπό τόν Θεό, μέ τόν Θεό τα πάντα γίνονται, καί στόν Θεό πάλι θα ξαναγυρίσουν· εἶναι αὐτό τό πήγαινε-ἔλα τῆς δημιουργίας. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων στάθηκε ἡ αἰτία στο να συμπαρασυρθεῖ καί ἡ κτιστή δημιουργία μακριά από τόν Θεό. Αυτό λοιπόν τό πήγαινε-έλα τῆς δημιουργίας το βλέπουμε στην Αγία Γραφή, τόσο στην Παλαιά, ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη, να σκιαγραφεῖται μέ τήν εἰκόνα τοῦ γάμου. Βλέπουμε την Παλαιά Διαθήκη, ἐπί παραδείγματι, νά ἐμφανίζει τόν Ἰσραήλ, τόν λαό τοῦ Θεοῦ, ὡς νύμφη, καί τόν Θεό ὡς Νυμφίο, ὡς γαμπρό· ὅπως ὁμοίως σκιαγραφεῖ καί τήν κάθε μία ψυχή ὡς νύμφη καί τόν Θεό ὡς Νυμφίο. Καί καλεῖ τώρα ὁ Θεός, τόσο τόν λαό Του, ὅσο καί τίς ψυχές, νά ἔλθουν νά ἑνωθοῦν μαζί Του. Καί αὐτή ἡ ἕνωση παρομοιάζεται με γάμο· και μάλιστα κατά ἕναν τρόπο πού ἴσως στα μάτια τα δικά μας σήμερα, πού ζοῦμε μέσα στο κλίμα τῆς Καινῆς Διαθήκης, λιγάκι ὠμό.

     Παρουσιάζει τόν προφήτη Αμμώς, ἐπί παραδείγματι, νά τοῦ λέει ὁ Θεός νά παντρευτεῖ τήν τάδε πόρνη γυναίκα καί νά κάνει παιδιά και λοιπά καί λοιπά –εἶναι μια ολόκληρη ιστορία. Θέλει να δείξει ἐκεῖ ὁ Θεός μ' ἕναν τρόπο πλέον απτό, χειροπιαστό, ὅτι ὁ λαός πού στέκεται μακριά Του πρέπει να ξαναγυρίσει κοντά Του. Γι' αὐτό καί ὁ Χριστός, στην Καινή Διαθήκη, αποκαλεῖ τήν γενεά Του μοιχαλίδα καί ἄπιστη καί διεστραμμένη. (Βλ. Ματθ. 17, 17. Λουκ. 9, 41.) Γιατί μοιχαλίδα; Διότι αποστάτησε από τόν οὐράνιο Νυμφίο. Κάθε γενεά ὀφείλει νά εἶναι συνδεδεμένη ὡς διά γάμου, μέ τό μυστήριο τῆς ἀγάπης πού ἐπικρατεῖ μέσα στον γάμο, μέ τόν Θεό. Εφ' ὅσον λοιπόν ὁ ἄνθρωπος φεύγει από τόν Θεό, χαρακτηρίζεται μοιχός· καί ἡ ψυχή χαρακτηρίζεται μοιχαλίς, ἀφοῦ εἶναι ἡ νύμφη. Ὅπως ἡ γυναίκα που φεύγει από τον ἄνδρα της λέγεται μοιχαλίς, ἔτσι καί ἡ γενεά πού φεύγει ἀπό τόν Θεό λέγεται μοιχαλίς.

     Ἕνα βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, που λέγεται Άσμα Ασμάτων, μᾶς ἀποκαλύπτει θαυμάσια, κατά ἔναν υπέροχο τρόπο πού μᾶς κατασυγκινεί, την προσωπική πλέον σχέση τῆς ψυχῆς μέ τόν Θεό. Εἶναι ἕνα ἐρωτικό εἰδύλλιο αυτό το βιβλίο. Σκανδαλίζει πολλούς, περιέργως, δέν ξέρω γιατί. Ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας τό ἑρμήνευσαν καί ἔδωσαν ὅλη τήν πνοή τῆς ψυχῆς τους, ὅλο τόν λυρισμό της καρδιᾶς τους στην ἑρμηνεία αὐτή. Ὄχι λίγοι δέ Πατέρες ἔκαναν καί στίχους, ποιήματα, ἑρμηνευτικά ποιήματα, δηλαδή ἑρμήνευσαν τό Άσμα Ασμάτων κατά τρόπο ποιητικό, (Βλ. Αγ. Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος. Ευχή μυστική. Μιχαήλ Ψελλός, Ἑρμηνεία (ἔμμετρος) τοῦ Ἄσματος Ασμάτων, κ.ά.) διότι καί αὐτό ὄντως εἶναι ἕνα ποίημα. Βλέπει κανείς ἐκεῖ, σέ ὅλες τίς φάσεις τῆς ἀγάπης, την «αγαπημένη» να περιμένει τόν «ἀγαπημένο» της κι εἶναι οἱ σχέσεις ψυχῆς καί Θεοῦ, Ἐκκλησίας καί Χριστοῦ.

     Αυτό το βλέπουμε, σε μία συνέχεια, σέ ἕνα ἄλλο ποιητικό βιβλίο –γιατί ποιητικό εἶναι– στο βιβλίο τῆς Αποκαλύψεως. Ἔχει τόσο ποιητικές εικόνες... Μή μοῦ πεῖ κανείς ὅτι εἶναι πεζό. Ἐκεῖ βλέπουμε ἐκείνη τήν εἰδυλλιακή τρισχαριτωμένη σκηνή, αρχικά μέν στο βιβλίο Άσμα Ασμάτων, πού ἡ «νύμφη» λέει: «Εγώ κοιμούμαι, καί περιμένω τόν ἀδελφιδόν, τόν ἀγαπημένο μου. Και περιμένω. Αλλά ἀργεῖ· ἀργεῖ νά 'ρθεῖ. Νύσταξα· θα πέσω να κοιμηθώ.» «Έγώ καθεύδω καὶ ἡ καρδία μου ἀγρυπνεί» (Ασ. Ασμ. 5, 2.), δηλαδή ἐγώ θα κοιμηθώ, για τήν ἀνάγκη τῆς φύσεως, ἀλλά ἡ καρδιά μου τόν περιμένει ξάγρυπνη. Καί συμπληρώνει τώρα τό βιβλίο τῆς Αποκαλύψεως καί λέει: «Έρχεται ὁ ἀγαπημένος και χτυπάει τήν πόρτα»· «ἰδοὺ ἕστηκα ἐπὶ τὴν θύραν καὶ κρούω», «κι αὐτός πού θά μοῦ ἀνοίξει, θά μπῶ μέσα να φάω μαζί του καί αὐτός μαζί μου» (Αποκ. 3, 20.). Προσωπική σχέση· δέν χωράει τρίτος. Δέν χωράει τρίτος δύο μόνο. Φιλική σχέση, σχέση αγάπης, σχέση γάμου.

     Αγαπητοί, θὰ σᾶς πῶ μιά μεγάλη αλήθεια. Σήμερα ἄν δέν εἴμαστε Χριστιανοί σ' όλο το βάθος είναι γιατί ζοῦμε ἕναν ἀνέραστο Χριστιανισμό· ἀνέραστο! ἕναν Χριστιανισμό χωρίς ἔρωτα πρός τόν Θεό! γιατί ἡ καρδιά μας δέν εἶναι ἐρωτευμένη μέ τόν Θεό!... Δέν φοβάμαι τις λέξεις. Ὅποιος θα με παρεξηγοῦσε για τις λέξεις αὐτές... δέν ξέρω. Δέν φοβᾶμαι τίς λέξεις. Γι' αὐτό ἀκριβῶς ὅλοι οἱ μεγάλοι Πατέρες, οἱ νηπτικοί Πατέρες, ἐπειδή ἔζησαν μέσα τους ἔντονα τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὅλως ἰδιαιτέρως ερμήνευσαν, ἀγάπησαν, ἐξήγησαν, μίλησαν πάνω στο βιβλίο Άσμα Ασμάτων. Και βλέπει κανείς ὅτι ὅλοι οἱ νηπτικοί Πατέρες, ἐκεῖνοι δηλαδή πού καλλιέργησαν ἰδιαίτερες σχέσεις μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό ως τον Νυμφίο τῆς ψυχῆς, ὅλοι αὐτοί πραγματικά έζησαν αὐτόν τόν Χριστιανισμό, πού στόν πυρῆνα του ἔχει τόν ἔρωτα. Ναί, τόν ἔρωτα! Μήν σᾶς σκανδαλίζει ἡ λέξη ἔρωτας. Ὄχι ἀγάπη, ἀλλά ἔρωτάς! Γι' αὐτό σας εἶπα ὅτι τό δράμα του σημερινού ἀνθρώπου, τοῦ σημερινού Χριστιανοῦ, εἶναι ὅτι ζεῖ ἕναν ἀνέραστο Χριστιανισμό, ἕναν Χριστιανισμό χωρίς ἔρωτα. Χωρίς ἔρωτα!

     Ακόμη βλέπουμε ὅτι ὁλόκληρη ἡ δημιουργία θά σταθεῖ ἡ Νύμφη του «εσφαγμένου Αρνίου» (Βλ. Αποκ. 5, 6· 12. 13, 8.), πού εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. «Ἰδοὺ ὁ νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός...» (Τροπάριο ψαλλόμενο κατά τίς τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Εβδομάδας.) Ποιά εἶναι αὐτή ἡ «νύκτα»; Η «νύκτα» αυτή εἶναι ἡ νύχτα της παρούσης ζωῆς, εἶναι ἡ νύχτα τῆς Ἱστορίας. Κι ὅταν θά φθάσουμε στο τέλος τῆς Ἱστορίας, τότε θα γίνουν οἱ Γάμοι οἱ Βασιλικοί, όπως θαυμάσια μας τὸ ἐκτυλίσσει αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή μέ τήν παραβολή τῶν βασιλικῶν γάμων (Βλ. Ματθ. 22, 2-14.). Ἐκεῖ τὸ «εσφαγμένον Αρνίον», ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας, θα νυμφευθεῖ τήν ἴδια τή δημιουργία Του. Η νύμφευση αὐτή δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἕνωση τοῦ Θεοῦ με τήν δημιουργία, δυνάμει τῆς ἐνανθρωπήσεως. Τό πόσο βαθειά εἶναι αὐτή ἡ ἕνωση μπορούμε να το δούμε κατά τήν ἐνανθρώπηση, πού ἑνώνεται ἡ θεότητα μέ τήν ἀνθρωπότητα. «Μυστήριον μέγα»! Ἔτσι τό ἀποκαλεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τό ὁποῖο ἀναφέρεται «εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίαν». (Βλ. Ἐφεσ. 5, 32) Μυστήριον μέγα! Τόσο βαθύ μυστήριο εἶναι! Ε, αυτό σημαίνει λοιπόν δυνάμει τῆς σαρκός Του, τῆς θεωμένης σαρκός, τήν ὁποία πῆρε μαζί Του διά τῆς ἀναλήψεως, δυνάμει αὐτῆς τῆς σαρκός θά νυμφευθεῖ, θά ἑνωθεῖ μέ τήν ὑλική δημιουργία, μέ τούς ἀνθρώπους, καί θά εἶναι οἱ Γάμοι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων!

     Αγαπητοί μου, μέ αὐτά τά πολύ λίγα εἰσαγωγικά πού εἴπαμε, καταλαβαίνετε ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἕνα βαθύ μυστήριο, το μυστήριο τῆς ἀγάπης, τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρός τήν δημιουργία, τῆς ἀγάπης τῶν δημιουργημάτων μεταξύ τους· κι ἀκόμα ὅτι ἔχει μιά βαθειά θεολογία ὁ γάμος, μιά πολύ βαθειά θεολογία, ὅτι δέν εἶναι κάτι τυχαῖο, δέν εἶναι κάτι ἐπουσιῶδες, δέν εἶναι κάτι ἀσήμαντο καί παροδικό, αλλά κάτι πολύ βασικό.

     Μέσα σ' αὐτό τό μυστήριο εντάσσεται καί ἡ παρθενία, δηλαδή ἡ ἀγαμία, ἡ κατά Χριστόν ἀγαμία. Δέν θα μιλήσουμε βέβαια γι' αυτήν τώρα ἴσως, γιά μιά στιγμή, δέν μᾶς ἐνδιαφέρει, ἄν καί θά 'πρεπε νά μιλήσει κανείς καί γι' αὐτή γιά νά ὁλοκληρώσει τό θέμα του. Ἀλλά καί ἡ κατά Χριστόν αγαμία εἶναι μία μορφή γάμου· διότι ὅλα αὐτά πού εἴπαμε φανερώνουν αὐτό ἀκριβῶς· ὅτι πρός τιμήν τῆς σαρκός τοῦ Χριστοῦ μένει ὁ ἄνθρωπος ἄγαμος. Ἀλλά ἄγαμος ὡς πρός τούς ἀνθρώπους· ὄχι ὅμως ἄγαμος καί ὡς πρός τόν Νυμφίο - Χριστό. Γι' αὐτό καί ἡ ἀγαμία εἶναι μία ιδιότυπη μορφή γάμου. Αλλά προσέξτε ὅμως: ἡ ἐν Κυρίῳ ἀγαμία, ἡ ἐν Χριστῷ ἀγαμία· ὄχι ἡ ἀγαμία από ιδιοτροπία, ὄχι ἡ ἀγαμία ἐκείνη πού μένει κανείς ανύπαντρος γιά νά διασκεδάζει στη ζωή του ή γιατί λέει ὅτι εἶναι ἕνας ἰδιότυπος ἄνθρωπος καί δέν μπορεῖ νά ταιριάσει με κανέναν ἄλλο ἄνθρωπο. Ὄχι· αὐτό εἶναι ἐγωϊστικό καί δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ἐν Χριστῷ ἀγαμία.

     Ακόμη πρέπει να καταλάβουμε –θά τό ἐπαναλάβω· τό εἶπα καί προηγουμένως– ὅτι τό μέγα μυστήριο τοῦ γάμου ἔχει θεολογική βάση. Μην τρομάζουμε, οὔτε χρειάζεται νά εἴμαστε θεολόγοι· ἡ Ἁγία Γραφή πάντοτε συμπλέκει τήν ἠθική μέ τό δόγμα· πάντοτε, ἔστω κατά ἕναν ἁπλό τρόπο. Μόνο εάν γνωρίσουμε τήν θεολογική βάση τοῦ γάμου θά εἴμαστε ἐπιτυχημένοι στον γάμο. Ὅλα τά ἄλλα στοιχεῖα ξεπηδούν ὡς ὠφέλειες πλέον, ὡς δευτερεύοντα στοιχεῖα, ἀπό τήν θεολογική βάση. Ποιά εἶναι αὐτά; Εἶναι οἱ κοινωνικές ὠφέλειες, οἱ ἀτομικές, ἐθνικές, ψυχολογικές καί λοιπά. Ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα εἶναι δευτερεύοντα· πρωτεύον ὅμως στοιχεῖο εἶναι ἡ θεολογική βάση, ὅτι δηλαδή ὁ γάμος μου, το μυστήριο τοῦ γάμου μου, εἶναι εἰκόνα ἑνός ἄλλου μυστηρίου, πού θά τό δοῦμε στη συνέχεια τῶν θεμάτων, τοῦ μυστηρίου τῆς ἑνώσεως Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας, Θεοῦ καί Δημιουργίας. Ἐάν ἔτσι ζήσω τό μυστήριο τοῦ γάμου, μόνο τότε μπορῶ νά μιλῶ για μυστήριο γάμου μέ βάση ὁλότελα χριστιανική.

     Ἄν δέν λάβουμε ὑπ' ὄψη τό θεολογικό βάθος τοῦ γάμου, μόλις κι εἶναι ἀνάγκη νά σᾶς πῶ ὅτι ὡς ἀποτέλεσμα θά ἔχουμε τό διαζύγιο, πού εἶναι μία σφήνα στά ἀδιαίρετα καί ἀδιάλυτα τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη προβάλλει καί τό δημογραφικό πρόβλημα. Ποιό είναι το δημογραφικό πρόβλημα; Δύο ἄνθρωποι κάνουν δύο παιδιά, τα δυό παιδιά κάνουν δύο παιδιά, τα δυο παιδιά κάνουν δύο παιδιά, καί τό ἔθνος μαραζώνει, οι πολιτείες μαραζώνουν, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν γεμίζει από πολίτες, κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, κι ἔτσι δημιουργοῦνται ἐθνικά προβλήματα, κοινωνικά προβλήματα και λοιπά, προβλήματα ἐπί προβλημάτων! Πότε όλα αὐτά; Ὅταν λείπει ή θεολογική βάση, ἡ συνείδηση τῆς θεολογικής βάσεως τοῦ γάμου.

     Πρέπει ἀκόμη νά σᾶς ἐπισημάνω –ὅλα αὐτά εἶναι μία εισαγωγή στο θέμα μας– ὅτι ὁ σκοπός τοῦ θέματος μας εἶναι νὰ ἀνασύρουμε το μέγα μυστήριο τοῦ γάμου, πρῶτον, ἀπό τό πεζοδρόμιο. Αγαπητοί μου, ἐκεῖ ἔφτασε ὁ γάμος· στό πεζοδρόμιο! Γι' αὐτό θά δεῖτε ὅτι οἱ ἄνθρωποι μιλοῦν μέ τόση προχειρότητα καί μέ τόση... με τόση βρωμιά γιά τόν γάμο!

     Ακόμη πρέπει να βγάλουμε τόν γάμο ἀπό τόν διασυρμό. «Παντρεύεσαι, Κώστα;... καημένε, κρεμάστηκες!». Τί θά πεῖ «κρεμάστηκες» ; Γιατί «κρεμάστηκες»; Ξέρετε τί εἶναι αὐτό; Διασυρμός του γάμου εἶναι. Νομίζουν ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἀγχόνη, ὅτι εἶναι θηλιά, ὅτι εἶναι τοῦτο, ὅτι εἶναι ἐκεῖνο, καί λένε λόγια και φράσεις, πού οὔτε ὁ τόπος οὔτε ὁ χρόνος ἐπιτρέπουν ἐδῶ αὐτή τήν στιγμή νά τά ἐπαναλάβει κανείς.

     Ακόμη πρέπει να βγάλουμε ἀπό τήν χυδαιότητα τόν γάμο, νά τόν βγάλουμε ἀπό τήν προχειρότητα· ὄχι να παντρευόμαστε σήμερα, καί αύριο να πηγαίνουμε να ζητάμε διαζύγιο!

     Διάβαζα κάπου, τώρα τελευταία, κάτι. Δεν θυμάμαι που ἔγινε· στη Νότια Αμερική μου φαίνεται ὅτι ἔγινε. Παντρεύτηκαν κάποιοι, λέει, μέ γέλια και χαρές, καί μπήκανε στήν ἅμαξα. Αλλά ἀμέσως μετά οἱ διαβάτες στον δρόμο αντελήφθησαν ὅτι οἱ νεόνυμφοι ήταν ἀναστατωμένοι καί οἱ δυό. Η κυρία κρατούσε μία ανθοδέσμη με λουλούδια, μαδημένα τα λουλούδια, καὶ ὁ κύριος ξεμαλλιασμένος! Είκοσι λεπτά κράτησε όλη ή στορία. Τσακώθηκαν γιά τό ποῦ θά περάσουν τήν ἡμέρα τους!... Καί ἀπό ἐκεῖ πήγαν κατ' ευθείαν για διαζύγιο. Αυτό τί σημαίνει; Προχειρότητα, ἀγαπητοί μου· προχειρότητα καί ἐπιπολαιότητα!

     Ακόμη πρέπει να βγάλουμε τόν γάμο –ἕνα σπουδαῖο σημείο αυτό– από τον πανσεξουαλισμό καί τήν σαρκικότητα. Ὁ γάμος δέν εἶναι εὔσχημη πορνεία· δέν εἶναι νόμιμη πορνεία ὁ γάμος· δέν εἶναι ἡδονισμός. Ὁ γάμος έχει βάσεις υγείας· είναι κάτι πολύ διαφορετικό, τὸ ὁποῖο θὰ δοῦμε στη συνέχεια. Αγαπητοί μου, πρέπει να καταλάβουμε τί ἐπιτρέπεται μέσα στον γάμο καί τί δέν ἐπιτρέπεται. Πόσο σοφά –σᾶς τό λέω ἐκ προοιμίου- πόσο σοφά ἡ Ἐκκλησία μας βάζει τις Σαρακοστές, βάζει τις Τετάρτες και Παρασκευές, και σοῦ λέει: «Ἐδῶ. Πρόσεξε. Πρόσεξε!». Χαλινός. Αὐτός ὁ χαλινός πάει να προστατεύσει αὐτή τήν οὐσία τοῦ γάμου ἀπό ἕνα τρομερό σαράκι, πού λέγεται ἡδονισμός, πού λέγεται σαρκικότητα. Ἔρχεται λοιπόν να σε προστατεύσει· γιατί ἄν πέσεις στόν ἡδονισμό και στην σαρκικότητα, μάθε το: ξέπεσες, χάθηκες. Θα λέγαμε ὅτι ἡ σαρκικότητα καί ὁ ἡδονισμός είναι ἡ πέμπτη φάλαγγα τοῦ γάμου.

     Ακόμα, ἂν θὰ θέλαμε να πάρουμε μία σωστή πορεία στην ανάπτυξη τοῦ θέματος τοῦ γάμου, Ὀρθόδοξη πορεία –παρακαλῶ προσέξτε: Ὀρθόδοξη! ὄχι Καθολική, δηλαδή ἐννοεῖται Ρωμαιοκαθολική, ούτε Προτεσταντική– ὁ καλύτερος τρόπος δέν εἶναι νὰ ποῦμε ἐδῶ κάποιες ἐλεύθερες σκέψεις, αλλά να πάρουμε τις δυό ἀκολουθίες, τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου, και νά τίς ἀναλύσουμε. Εἶναι ἐδῶ μέσα στο Ευχολόγιο, το Μικρό Ευχολόγιο, αὐτό πού ὁ ἱερέας ἀνοίγει μπροστά στούς μελλονύμφους, για να τους διαβάσει τήν ἀκολλουθία τοῦ Ἀρραβῶνος καί τοῦ Γάμου. Καί μέ βάση αὐτή τήν πορεία θα προσπαθήσουμε να βγάλουμε συμπεράσματα. Θά δεῖτε τί πλοῦτος ὑπάρχει! πλοῦτος, πού ἴσως δέν εἴχαμε ανακαλύψει μέχρι τώρα. Στηρίζομαι λοιπόν στή μέθοδο αυτή.

     Δὲν σᾶς τό κρύβω, ὅτι πολύ μέ βασάνισε ὁ τρόπος παρουσιάσεως τοῦ θέματος. Αναλογιζόμουν τόν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο θὰ σᾶς ἀνέπτυσσα το θέμα αυτό. Μήπως μέ τήν μορφή μιᾶς διαλέξεως, ἔστω καί σέ μερικά σημεῖα; Δέν μποροῦσα νά βρῶ ἕναν καλό τρόπο. Τελικά κατέληξα σ' αὐτόν. Βασίζομαι σε μια γνώμη ενός Ορθοδόξου θεολόγου, ξένου, τοῦ Ἰουστίνου Πόποβιτς (Αγιοποιήθηκε επισήμως από την Σερβική Εκκλησία στις 2 Μαΐου 2010 καί ἡ μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Ιουνίου.), Σέρβος εἶναι, πού λέει ὅτι ἐκεῖνος πού κατανόησε τήν Θεία Λειτουργία, κατανόησε καί τόν Χριστιανισμό· διότι ἡ Θεία Λειτουργία, ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος της, κλείνει όλο το νόημα καί τήν οὐσία τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὅλο· ὅλο! Θα λέγαμε λοιπόν, κατ' επέκταση, ὅτι κι ἐκεῖνος πού θά ἤθελε να κατανοήσει το μυστήριο τοῦ γάμου, δέν θά εἶχε παρά νά ἀνοίξει τήν ἀκολουθία του Αρραβώνος καί τοῦ Γάμου, καί ἐκεῖ νὰ ρουφήξει όλη την θεολογία και όλη την πρακτική –γιατί ἔχει καί πολλή πράξη μέσα, ὅπως θά δοῦμε, ὅταν εὖχεται ἀκόμη καί γιά τά κελλάρια τῶν νεονύμφων νά εἶναι γεμάτα! Αυτό ακόμη εύχεται ἡ Ἐκκλησία! «Κύριε, λέει, εὐλόγησέ τους σάν τόν Αβραάμ, τόν Ἰσαάκ και τὸν Ἰακώβ, καί τά κελλάρια τους να είναι γεμάτα με κρασί, με σιτάρι καί μέ ὅλα τὰ ἀγαθά.» Τί εἶναι αὐτό; Πράξη εἶναι· πολύ πρακτικό πράγμα· θα λέγαμε, για μιά στιγμή, πολύ πεζό. Κι ὅμως, ἐκεῖνος πού μελετά αὐτές τίς δύο ἀκολουθίες, ὁμολογουμένως κατανοεί καί τό βάθος τοῦ γάμου ἀπό τήν Ὀρθόδοξη πλευρά.

     Αὐτά τά λίγα ἤθελα νά σᾶς πῶ σάν μία εἰσαγωγή στο μεγάλο αυτό θέμα.

     Καί τώρα ας μπούμε στο κύριο θέμα μας. Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἀρραβῶνος.

     Ανοίγουμε τό Εὐχολόγιο. Ὅπως βλέπετε, στη μιά σελίδα, τήν ἀριστερή, ἔχει κόκκινα γράμματα, στήν ἄλλη μαῦρα. Αὐτά τά κόκκινα γράμματα λέγονται Τυπική Διάταξη· εἶναι μερικές οδηγίες που δίνονται στον ἱερέα προκειμένου να τελέσει το Μυστήριο.

     Αμέσως διαβάζουμε: «Μετὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν...» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Ἔκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1984, σ. 90.) 13 καί τά λοιπά. Μετά τήν Θεία Λειτουργία λοιπόν· μάλιστα. Αμέσως βλέπουμε ὅτι ἡ Τυπική Διάταξη μᾶς καθορίζει τον χρόνο καί τόν τόπο. Ποιός εἶναι ὁ τόπος; Ὁ ναός. Ὁ Χρόνος; Μετά τήν Θεία Λειτουργία. Πρῶτο λοιπόν στοιχεῖο: καθορισμός τόπου και χρόνου.

     Πρέπει όμως να σημειώσουμε ἐδῶ κάτι καί νά σᾶς πῶ ὅτι ἀρχικά ὁ Γάμος δεν γινόταν ἔτσι. Λέω ἀρχικά γιατί μέχρι καί τόν 19ο αἰῶνα, ἢ ἄν θέλετε ἀκόμη καί μέχρι καί τόν 15ο αἰῶνα, ὁ Γάμος δεν γινόταν ὅπως γινεται σήμερα· ἦταν ἐνσωματωμένος στην Θεία Λειτουργία. Συνεπῶς ὄχι μετά τήν Θεία Λειτουργία, αλλά κατά τήν Θεία Λειτουργία.

     Ακριβῶς ἔτσι γίνεται σήμερα και το Μυστήριο τῆς Χειροτονίας. Διακόπτουμε σ' ἕνα σημεῖο τήν Θεία Λειτουργία, τελεῖται τό Μυστήριο τῆς Χειροτονίας, καί συνεχίζουμε τήν Θεία Λειτουργία ἀπ' τό σημεῖο ἐκεῖνο καί μετά, τό ὁποῖο εἶναι καθορισμένο για τον βαθμό Ἱερωσύνης που παίρνει αυτός πού χειροτονείται. Ὁ διάκονος χειροτονείται μετά την τέλεση του Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γιά νά ὑπηρετήσει, ὁ ἱερέας πρίν ἀπ' αὐτό, γιά νά λάβει μέρος στην Θεία Εὐχαριστία, καί ὁ ἐπίσκοπος πρίν ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου, για να διδάξει τόν λαό –διότι αυτό είναι τό κατ' ἐξοχήν ἔργο τοῦ ἐπισκόπου.

     Ἄρα λοιπόν καί ὁ Γάμος ἦταν ἐνσωματωμένος, παρακαλῶ, στήν Θεία Λειτουργία.

     Αὐτό βλέπουμε νά μᾶς τό λέει θαυμάσια ἕνας ἐκκλησιαστικός συγγραφέας του 3ου αἰῶνος, ὁ Τερτυλλιανός. Μᾶς λέει: «Πῶς μπορεῖ νά περιγράψει κανείς τήν εὐτυχία τοῦ γάμου, που συνάπτει ἡ Ἐκκλησία και ἐπιβεβαιώνει ἡ προσφορά τῆς Θείας Εὐχαριστίας;» Είδατε, παρακαλῶ; Το φυσικό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο τελεῖται ὁ Γάμος, ο φυσικός χώρος, εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, το Μυστήριο τῆς Θείας Ευχαριστίας.

     Αὐτό, ἀγαπητοί μου, δέν εἶναι μία λεπτομέρεια· εἶναι κάτι πάρα πολύ βασικό· θα έλεγα ὅτι εἶναι τὸ βασικότερο σημεῖο ἀπ' ὅσα ἐφ' ἑξῆς θά θίξουμε ἀπό τόν Γάμο. Γιατί; Διότι απλούστατα από την αρχή ή Εκκλησία καθορίζει ὅτι ὁ χῶρος τοῦ Γάμου πρέπει νά εἶναι ὁ εὐχαριστιακός χώρος. Ναί, ὁ εὐχαριστιακός! Τι σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι στον χώρο πού τελεῖται το Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, δηλαδή ή φανέρωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ κατά τρόπο αἰσθητό, ἐκεῖ πρέπει να τελεῖται καί ὁ Γάμος. Γιατί; Μά σᾶς εἶπα: ὁ γάμος, πού εἶναι μυστήριο κι αυτός, είναι το προανάκρουσμα ἑνός ἄλλου μεγάλου μυστηρίου, τοῦ μυστηρίου τῆς ἑνώσεως Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας! Οι πιστοί βλέπουν μπροστά τους τον γάμο δύο ἀνθρώπων γιά νά κατανοήσουν βαθύτερα τό ἄλλο μυστήριο, τῆς ἑνώσεως τῆς κάθε μιᾶς ψυχῆς μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν Θεό. [...] (Σ' αὐτό τό σημεῖο διακόπτεται ἡ ὁμιλία στην κασέτα, ἀφήνοντας κενό περίπου δεκαπέντε λεπτών.)

     Οἱ Γάμοι βέβαια σήμερα δέν γίνονται μέσα στη Θεία Λειτουργία σπάνια να γίνει αυτό. Παρ' όλα αυτά, ἡ ἀκολουθία τοῦ Γάμου μας θυμίζει κάτι ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, μᾶς διασώζει κάτι ἀπό τήν ἀρχαία τάξη. Τί ἀκριβῶς; Διασώζει τοῦτο τὸ ἀπομεινάρι· ὅτι το Μυστήριο τοῦ Γάμου δεν αρχίζει μέ τό «Εὐλογητὸς ὁ Θεός», ἀλλά μέ τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία». Βέβαια ἡ ἀκολουθία τοῦ ᾿Αρραβῶνος ἀρχίζει μέ τό «Εὐλογητὸς»· ἀλλὰ αὐτό εἶναι εἰσαγωγικό στοιχεῖο, εἶναι μεταγενέστερο. Το Μυστήριο ὅμως, τό κυρίως Μυστήριο, εἶναι τοῦ Γάμου, ἡ ἀκολουθία τοῦ Γάμου. Πῶς ἀρχίζει; Αρχίζει μέ τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Ὅμως μέ τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία» ἀρχίζει μόνο ἡ Θεία Λειτουργία. Αυτό σημαίνει ὅτι μπορεῖ νά ἀποσπάσαμε ἀπό τήν Θεία Λειτουργία τόν Γάμο, αλλά διατηροῦμε ἕνα σημάδι πού νά δείχνει από ποῦ ἀποσπάσθηκε.

     Καί διαβάζουμε πιο κάτω στην Τυπική Διάταξη: «Απόκεινται δὲ ἐν τῷ δεξιῷ μέρει τῆς ἁγίας Τραπέζης δακτύλιοι αὐτῶν δύω» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 90.). Παίρνει ὁ ἱερέας τά δύο δαχτυλίδια, λέει, καί τά βάζει «σύνεγγυς ἀλλήλων», τὸ ἕνα κοντά στό ἄλλο, ἐπάνω στήν ἁγία Τράπεζα. Αυτό σήμερα στις πόλεις δεν τηρεῖται· στά χωριά ἴσως ναί· ἴσως νά τό 'χετε δεῖ κι ἐσεῖς. Αυτό φανερώνει ὅτι ναί μέν ἀποσπάσαμε το Μυστήριο τοῦ Γάμου ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, αλλά δείχνουμε κατά τρόπο ἔμμεσο ὅτι τελικά ὁ Γάμος οπωσδήποτε πρέπει νά ἔχει εὐχαριστιακό χαρακτήρα. Ὅταν λέμε εὐχαριστιακό, σημαίνει ὅτι ἀνήκει στήν Θεία Εὐχαριστία, ὅτι πρέπει νά εἶναι δεμένο μέ τήν Θεία Εὐχαριστία. Καί ἐπειδή πάνω στην ἁγία Τράπεζα τελεῖται τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γι' αυτό βάζουμε τα δαχτυλίδια ἐκεῖ. Αυτό σημαίνει ὅτι οἱ νεόνυμφοι, ἀφοῦ θα παντρευτούν κατά τήν Θεία Λειτουργία, ἢ ἔστω μετά την Θεία Λειτουργία, πρέπει να κοινωνήσουν. Δεν νοείται Γάμος χωρίς να κοινωνήσουν οἱ νεόνυμφοι. Ναί, αγαπητοί μου!

     Θυμᾶμαι κάποτε, ὅταν ήμουν καινούργιος κληρικός, λίγων ἡμερῶν, καί τελούσα μερικά Μυστήρια για να μάθω, νά ἐξασκηθῶ σ' αὐτά, Γάμο, Βάπτιση και λοιπά, με πλησιάζει κάποιος και μου λέει: «Κοίταξε, παπά, μή τά πεῖς ὅλα τά γράμματα· πές τα γρήγορα, γιατί το τραίνο φεύγει καί οἱ νεόνυμφοι βιάζονται!» Ἔ, ἀγαπητοί μου... πόσες φορές παντρεύονται οἱ ἄνθρωποι στη ζωή τους; Να μήν νοιώσουν τον Γάμο τους; Νά μήν νοιώσουν ὅλες ἐκεῖνες τίς ὑπέροχες ευχές και νά μήν κοινωνήσουν;

     Ἀλλά καί τό Μυστήριο του Βαπτίσματος ἀρχίζει μέ τό «Εὐλογημένη η Βασιλεία», διότι καί αὐτό κάποτε γινόταν κατά τήν Θεία Λειτουργία. Απομεινάρι δέ τῆς ἀρχαίας τάξεως εἶναι καί τό «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε. Ἀλληλούϊα», που τό λέμε στις μεγάλες γιορτές, τῶν Φώτων, Χριστουγέννων καί Πάσχα, ἀντί τοῦ Τρισαγίου Ὕμνου. Εἶναι πρός τιμήν ἐκείνων πού βαπτίσθηκαν. Ἔτσι λοιπόν, ὅπως οἱ βαπτιζόμενοι κοινωνοῦσαν, ἔτσι καί ἐκεῖνοι πού θα παντρευτούν πρέπει να κοινωνήσουν ἀμέσως μετά τόν Γάμο τους· εἶναι κάτι που διατηρεῖται ἀπό τήν ἀρχαία τάξη.

     Ο σεβασμιώτατος (Ὁ Λαρίσης, Πλαταμώνος και Τυρνάβου κυρός Θεολόγος Πασχαλίδης.)μόλις βάπτισε ένα παιδάκι στον ναό των Αγίων Τεσσαράκοντα, ἀμέσως μετά το κοινώνησε. Καί ἕνας Μωαμεθανός, πού βαπτίσαμε πριν από λίγο καιρό, ὁμοίως· ἀμέσως μετά τήν Βάπτισή του –τέτοια ώρα περίπου ἦταν· ἴσως καί πιό νωρίς, πεντέμισι ἕξι ἡ ὥρα– κοινώνησε. Μεγάλο παιδί, εἴκοσι δυό, εἴκοσι τριῶν χρονῶν παλληκάρι· μόλις βαπτίσθηκε, κοινώνησε. Μάλιστα δέν εἶχε φάει απολύτως τίποτε ἀπό τό πρωΐ· ὅλη τήν ἡμέρα δέν εἶχε φάει τίποτε· καί τήν προηγούμενη μέρα ὁμοίως εἶχε νηστέψει. Αυτό θὰ πεῖ νὰ δένεις τήν Βάπτισή σου, τον Γάμο σου –πού εἶναι καί τό θέμα μας– να δένεις τόν Γάμο σου μέ τό Ποτήριο τῆς Ζωῆς, μέ τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, δηλαδή ὁ Γάμος σου νά τελεῖται στόν χῶρο τόν εὐχαριστιακό.

     Λέει στη συνέχεια τό Τυπικό: «Ὁ δὲ Ἱερεύς, ἐλθὼν ἐν τῷ νάρθηκι», ἀφοῦ εἶναι μετά τή Θεία Λειτουργία πλέον, ἔρχεται ἐκεῖ, «καὶ δίδωσιν αὐτοῖς κηροὺς ἀπτομένους» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Αποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 90.), καί δίνει σέ ἐκείνους πού πρόκειται να παντρευτούν δυό λαμπάδες. Παίρνει μία λαμπάδα ἡ νύφη καί μία λαμπάδα ὁ γαμπρός.

     Τί εἶναι αὐτές οἱ λαμπάδες;

     Ὤ, ἀγαπητοί μου, αυτές οἱ δυό λαμπάδες τῶν νεονύμφων, ἀφοῦ κοινώνησαν κι ὅλας ἢ ἑτοιμάζονται νά κοινωνήσουν, σημαίνουν ὅτι αὐτοί μέσα στο Μυστήριο τοῦ Γάμου τους, ὅπου θὰ ἐπικαλεσθούν το Πνεύμα το Ἅγιο, ἑτοιμάζονται να ζήσουν και οι δύο την προσωπική τους Πεντηκοστή. Όπως το Πνεύμα το Άγιο, ἔνα Πνεύμα Άγιο, διαιρέθηκε σε πολλές πύρινες γλώσσες για την ανάδειξη τῆς προσωπικότητας –ὄχι τῆς μαζας, ὄχι του συνόλου, ἀλλὰ τῆς προσωπικότητος –ἔτσι κι ἐδῶ αὐτοί οἱ δύο θα γίνουν «εἰς σάρκα μίαν» (Βλ. Ματθ. 19, 5. Μάρκ. 10, 8. Α' Κορ. 16, 16. Έφεσ. 5, 31.). Βεβαια τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἔρχεται για τον καθένα προσωπικά γι' αὐτό, ὁμολογουμένως, καί οἱ δυο σύζυγοι πρέπει να ζήσουν την Πεντηκοστή τους. Πρέπει να παρακαλέσουν τόν Θεό, τώρα πού θά ἔρθει το Πνεύμα το Ἅγιο, νά τούς εὐλογήσει «εἰς σάρκα μίαν» –«τό  μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, λέει ὁ ἀπόστολος Παύλος, ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίαν» (Έφεσ. 5, 32.). Τι ἄλλο ἔχουν νά τοῦ ποῦν; Τί ἄλλο, παρά να παρακαλέσουν ή Πεντηκοστή τους να μείνει μέχρι την τελευταία τους πνοή, να μείνει μέχρι τον τάφο τους, καί πέρα από τόν τάφο, στον αιώνιο Γάμο «Αρνίου» και «Νύμφης», Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας.

     Καί προχωράμε σ' ἕνα τελευταῖο σημεῖο τῆς Τυπικῆς Διατάξεως. Λέει: «Καὶ ἐρωτᾷ αὐτοὺς ὁ Ἱερεύς, πρὸς ὁμολογίαν, ἐὰν θέλῃ ἡ νύμφη τὸν νυμφίον· ὅμοίως καὶ ὁ νυμφίος τὴν νύμφην» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 90.) . Ρωτάει ὁ ἱερέας τόν γαμπρό ἐάν θέλει τη νύφη, καί τή νύφη ἂν θέλει τόν γαμπρό. Μάλιστα παλαιότερα Τυπικά, τῆς Τουρκοκρατίας Τυπικά, το είχαν κατά ἕναν τρόπο κάπως απλοϊκό: «Γαμπρέ, θέλεις τὴν κυρὰ ἀπὸ δῶ;». Ἔτσι, μέ τόν τρόπο αὐτό! Ὁ ἱερέας ρωτάει τόν γαμπρό εάν θέλει την κοπέλα: «Την θέλεις;». «Ναί, τίμιε πάτερ!» λένε τά παλαιά Τυπικά. «Ναι, τίμιε πάτερ»! Απαντάει ὅπως ἀκριβῶς κι ἐκεῖνος πού χειροθετεῖται μοναχός στίς ἐρωτήσεις τοῦ κείροντος, τοῦ χειροθετοῦντος, είτε τοῦ ἐπισκόπου εἴτε τοῦ ἡγουμένου. «Δέχεσαι να μείνῆς ἐν τῷ μοναστηρίῳ;» «Ναί, τίμιε πάτερ!». Ἔτσι κι ἐδῶ: «Ναί, τίμιε πάτερ!». Ρωτᾶ κατόπιν τή νύφη: «Θέλεις τὸν γαμβρόν;» «Ναι, τίμιε πάτερ!» ἀπαντᾶ καί ἐκείνη.

     Αυτό φανερώνει μία βασική προϋπόθεση την προϋπόθεση· τῆς ἐλευθερίας. Ἡ Ἁγία Γραφή τήν ἔθεσε ἀπό τήν πρώτη στιγμή τήν προϋπόθεση αυτή. Στο βιβλίο τῆς Γενέσεως, τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, διαβάζουμε τήν ἑξῆς ἱστορία, πού είναι πολύ ωραία. Ἴσως μέσα στην σειρά τῶν θεμάτων νά τήν αναφέρουμε πάλι σε κάποιες λεπτομέρειές της· τώρα όμως μένω σ' ἕνα μόνο σημεῖο.

     Ὅταν ἔφυγε ὁ Ἐλιέζερ, ὁ δοῦλος τοῦ Ἀβραάμ, νά πάει στην Μεσοποταμία, την πατρίδα του Αβραάμ, να βρεῖ νύφη γιά τόν γιό του τόν Ἰσαάκ, ἐκεῖ βρῆκε τήν Ρεβέκκα. Ὅταν φιλοξενήθηκε στο σπίτι της και ζήτησε τελικά τήν κοπέλα για νύφη στον γιό τοῦ ἀφεντικού, τόν Ἰσαάκ, καί τά κουβέντιασε μέ τή μάνα, μέ τόν πατέρα καί μέ τά ἀδέλφια της, τότε «ἐκάλεσαν τὴν Ῥεβέκκαν καὶ εἶπαν αὐτῇ· πορεύσει μετὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου; ἡ δὲ εἶπε· πορεύσομαι» (Γέν. 24, 58.). Κοιτάξτε, παρακαλώ, μία ωραία σκηνή, συγκινητική, οικογενειακή καὶ ἁπλή. «Καὶ ἐκάλεσαν τὴν Ῥεβέκκαν»· κουβέντιασαν οἱ μεγάλοι τό θέμα, καί τώρα καλοῦν τήν κοπέλα καί τῆς λένε: «πορεύσει μετὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου;», θές νά πᾶς μαζί του, να παντρευτεῖς τόν Ἰσαάκ; «Η δὲ εἶπε· πορεύσομαι», κι αυτή απάντησε: θα πάω, θέλω να πάω· ἁπλᾶ.

     Τί γίνεται ἐδῶ δηλαδή; Εδώ, παρακαλώ, απαιτείται μία αμοιβαία, μία αβίαστη, μία ειλικρινής συγκατάθεση, ὥστε αυτή νά ἀποτελεῖ βασική προϋπόθεση γιά τόν γάμο. Τόσο βασική εἶναι αὐτή ἡ ἀμοιβαία καί εἰλικρινής συγκατάθεση, ὅσο το ψωμί καί τό κρασί προκειμένου να μεταβληθούν σε Σώμα και Αίμα Χριστοῦ στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Τόσο βασική προϋπόθεση είναι!

     Εδώ βλέπουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας, από την πρώτη κι όλας στιγμή, σέβεται τήν ἐλευθερία τῶν ἀτόμων· δεν προβαίνει σε κάτι ανελευθέρως. Καί μάλιστα σε τέτοιο βαθμό σέβεται τήν ἐλευθερία, ὥστε, ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι ἀπό τούς τρεῖς πού μετέχουν στο Μυστήριο τοῦ Γάμου, τόν γαμπρό, τήν νύφη καί τόν ἱερέα, ἔστω καί ἕνας ἄν μετέχει σ' αὐτό μέ τό ζόρι, τότε τό Μυστήριο εἶναι ἄκυρο. Ἐάν ἐμένα μέ σηκώσουν νύχτα, μέ τό περίστροφο στον κρόταφο, καί μοῦ ποῦν νά τελέσω ἕναν Γάμο, καί τόν τελέσω, ἀγαπητοί μου, ὁ Γάμος αυτός θα εἶναι ἄκυρος.

     Πως να χαρακτηρίσουμε λοιπόν ἐκείνη τή βία που ἀσκεῖται στούς μελλονύμφους, παρακαλῶ, ἄλλοτε στον γαμπρό κι ἄλλοτε στη νύφη, ἀπό τρίτα πρόσωπα, εἴτε εἶναι συγγενεῖς εἴτε γονεῖς εἴτε ἄλλα πρόσωπα που επηρεάζουν τέλος πάντων κατ' ἄμεσον ἢ κατ' ἔμμεσον τρόπο; Κατ' ἄμεσον, διότι αὐτοί ἔτσι θά ἤθελαν. Δηλαδή νά 'θελε ὁ πατέρας να παντρευτεῖ ὁ γιός του αυτή τήν κοπέλα ἢ ἡ κόρη του αὐτόν τόν νέο, γιατί έτσι το θέλει, ἀπό ἐγωϊσμό, γιατί έτσι το καταλαβαίνει· ἀλλά ὁ νέος ἢ ἡ κοπέλα να μήν θέλει. Είναι φοβερό. Η κατ' ἔμμεσον τρόπο, μέ πειθαναγκασμό. Να μήν ἀναγκάζει μέ τή βία, ἀλλὰ νὰ ἀναγκάζει πείθοντας· νὰ τῆς λέει: «Άκουσε, παιδάκι μου. Αὐτός, καλά, μπορεῖ νά εἶναι τριάντα χρόνια πιο μεγάλος από σένα· ἀλλά, τέλος πάντων, έχει μία θέση, είναι πλούσιος· ἐσὺ εἶσαι φτωχιά· ποῦ θά βροῦμε προίκα;». Καί ἡ κοπέλα να πείθεται, μέ μισή καρδιά, καί ἀναγκάζεται να παντρευτεῖ. Αὐτοί οἱ τρόποι, παρακαλώ, δέν εἶναι καλοί.

     Θυμᾶμαι, κάποτε μία κοπέλα γνωστή μου, πού μάλιστα ὑπῆρξε και κατηχήτριά μου, ἦταν ἀτυχέστατη στο σημείο αυτό. Στην Κατοχή οι γονείς της την πίεσαν να παντρευτεί κάποιον πολύ μεγαλύτερό της, ὁ ὁποῖος, το χειρότερο, ἦταν καί φυματικός. Ἦταν δημοτικός υπάλληλος, φορατζής. Ἦταν τότε πού τά διόδια ἀνῆκαν στούς δήμους καί τίς κοινότητες, τά ἐκμεταλλεύονταν δηλαδή οἱ δῆμοι, καί τόν εἶχαν ἐκεῖ. Καί ἐπειδή ἦταν Κατοχή καί αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶχε κάποια χρήματα, διότι οἱ ἔμποροι περνοῦσαν τρόφιμα καί ἄλλα προϊόντα ἀπ' τά διόδια, καί κάπως τα βόλευε, σκέφθηκαν λοιπόν να δώσουν την κόρη τους στόν ἄνθρωπο αὐτό γιά νά μήν πεθάνουνε τῆς πείνας. Αλλά εἴπαμε ἦταν καί φυματικός, μέ προχωρημένη φυματίωση. Ἡ κοπέλα φυσικά είχε τις αντιρρήσεις της, τις έντονες αντιρρήσεις της· ἀλλά ποιός τήν ἄκουγε... Παντρεύτηκε τελικά τόν ἄνθρωπο αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν, ύστερα από λίγους μήνες μετά τον Γάμο, αυτός να πεθάνει. Μετά ἡ κοπέλα αυτή παντρεύτηκε για δεύτερη φορά· ατύχησε καί στόν δεύτερο γάμο της. Παντρεύτηκε τρίτη φορά αλλά χώρισε κι αυτή τη φορά. Μην σας πω όμως τήν παρακάτω ἱστορία της, γιατί ὁμολογουμένως εἶναι πολύ θλιβερή. Δυστυχῶς αὐτό ἦταν τό ξεκίνημα αὐτῆς τῆς κοπέλας. Καί ποιοί, παρακαλώ, ἦταν οἱ αὐτουργοί; Οι γονείς, πού πίεσαν το κορίτσι τους να παντρευτεί ένα πρόσωπο πού δέν ἔπρεπε.

     Ακόμη δυστυχῶς προβάλλεται καί ἡ προίκα. Ἡ προίκα θεωρείται πλέον ένα βασικό στοιχείο, που μεταβάλλει τον γάμο σε αγοραπωλησία. Με τον τρόπο αὐτό ὅμως οἱ ἄνθρωποι παντρεύονται προίκες, χρήματα καί ἀξιώματα· ὄχι ἀνθρώπους. Καί μπορεῖ ἡ κοπέλα να πάρει κάποιον τριάντα χρόνια μεγαλύτερό της, μόνο καί μόνο γιατί ἔχει ἀξιώματα ἢ χρήματα, ἢ ὁ ἄνδρας νά πάρει μία γυναίκα πενήντα χρονῶν, μόνο και μόνο ἐπειδή ἔχει πολλά λεφτά, ἤ... δέν ξέρω τί ἄλλα πράγματα παράξενα, σημεῖα καί τέρατα, πού συμβαίνουν στόν γάμο!

     Μή παραξενευόμαστε λοιπόν ἐάν ὁ γάμος σήμερα διασύρεται, ἐάν ὁ γάμος εἶναι ἕνα στοιχεῖο ἀποτυχίας μέσα στην κοινωνική μας ζωή, όταν ξεκινάμε από τέτοιου είδους ἀφετηρίες. Ο γάμος πρέπει να ξεκινάει ἀπό τήν ἐλεύθερη και αβίαστη συγκατάθεση και των δύο μελλονύμφων· νά ποῦν καί οἱ δύο μέ τήν καρδιά τους τό θέλω· ἕνα θέλω ὥριμο, ἕνα θέλω πού να το έχει πεῖ πρῶτα ἀπ' ὅλα ὁ Θεός.

     Αὐτή τή στιγμή θυμήθηκα κάτι που διάβασα παλιά στόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο, καί εἶναι χαρακτηριστικό. Λέει ἐκεῖ συνιστώντας στον ἅγιο Πολύκαρπο: «Ο γάμος νά μήν εἶναι κατ' ἄνθρωπον, ἀλλά κατά Θεόν· νά ἐρωτᾶται καί ὁ ἐπίσκοπος» (Ἅγ. Ἰγνάτιος, Πρὸς Πολύκαρπον, ΒΕΠΕΣ, V, 40. Ἔκδ. Αποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1955, σ. 283. «Πρέπει δέ... μετά γνώμης τοῦ ἐπισκόπου τὴν ἕνωσιν ποιεῖσθαι, ἵνα ὁ γάμος ᾖ κατὰ Κύριον καὶ μὴ κατ' ἐπιθυμίαν.»). Νά ἐρωτᾶται, θα λέγαμε κατ' ἐπέκταση, καί ὁ ἱερέας. «Τί γνώμη θα είχατε, πάτερ, ἐσεῖς... ἢ σεβασμιώτατε, ἐσεῖς, γι' αὐτόν τόν γάμο; Πῶς τὸν βλέπετε; Θα πάνε καλά οἱ ἄνθρωποι αὐτοί; Ποιές είναι οι προϋποθέσεις που παντρεύονται;» Καί ὁ ἐπίσκοπος ἢ ὁ ἱερέας νά πεῖ τό ναί ἤ τό ὄχι.

     Καί μιά πού ἀνέφερα αυτό –συνειρμός– θυμήθηκα καί μία άλλη ιστορία. Πριν από λίγους μήνες ὁ σεβασμιώτατος έλειπε, μάλλον στην Αθήνα –δεν θυμάμαι, κάτι είχε συμβεί– καί γιά πολύν καιρό ήμουν μόνος ἐδῶ στήν Μητρόπολη Λαρίσης.  (Ο μακαριστός πατήρ Αθανάσιος Μυτιληναῖος εἶχε διατελέσει ἀρχιερατικός ἐπίτροπος στην Ι. Μητρόπολη Λαρίσης.) Ήρθε λοιπόν ένας ἱερέας από κάποιο χωριό νά μοῦ πεῖ ὅτι δέν ἔδινε χαρτί σε κάποιον ἐνορίτη του, δηλαδή Αδεια Γάμου, διότι ἀντελήφθη ὅτι ὁ μέν γαμπρός εἶχε ἰδιωτία, δηλαδή νοητική καθυστέρηση, ἡ δέ κοπέλα ἦταν ἀπό ἕναν ξένο τόπο. Τέλος πάντων, τὰ φτιάξανε ἐκεῖ οἱ συγγενεῖς τοῦ γαμπροῦ καί ἤθελαν νά τούς παντρέψουν· ἀλλά οὔτε ή κοπέλα ἤξερε τόν γαμπρό, οὔτε οἱ γονεῖς της τόν εἶχανε δεῖ καλά-καλά. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά 'ρθεῖ ὁ ἀδελφός του γαμπρού νά μοῦ παραπονεθεῖ ὅτι ὁ ἱερέας δέν δίνει τήν ἄδεια. Τοῦ λέω «Ναί, πρέπει νά ἐρωτηθεῖ καί ὁ ἐπίσκοπος», καί τοῦ ἔδειξα αυτό από τόν ἅγια Ιγνάτιο, γιατί κι εγώ κατάλαβα ὅτι δέν ἔπρεπε να γίνει ὁ γάμος αὐτός. Τελικά ματαιώθηκε, δέν ἔγινε ὁ γάμος, διότι ἐν τῷ μεταξύ ἀπ' αὐτή τήν κωλυσιεργία αντελήφθη ἡ νύφη περί τίνος πρόκειται, ρώτησαν περισσότερο, και είδαν ὅτι δέν ἔκανε αυτός ο γαμπρός για τήν κοπέλα· κι ἔτσι σηκώθηκαν καί ἔφυγαν οἱ ἄνθρωποι. Το αποτέλεσμα ήταν ότι έκανε μήνυση αὐτός εἰς βάρος τοῦ ἱερέως! Ἔκανες μήνυση, ἄνθρωπέ μου;... Κι ἂν παντρευόταν ἡ κοπέλα αυτή αὐτόν τόν ἄνθρωπο πού δέν ἤτανε για γάμο, τί θά γινόταν παρακάτω;

     Βλέπετε πῶς ἀκριβῶς σκεφτόμαστε; Κι όμως πρέπει νὰ ἐρωτᾶται, παρακαλώ, ὁ ἐπίσκοπος καί ὁ ἱερέας. Να πάτε στὸν ἐφημέριό σας –συνετά και μυαλωμένα πράγματα– καί νά τοῦ πεῖτε: «Πάτερ μου, αὐτόν τόν γάμο σκεφτόμαστε να κάνουμε. Αυτό το παλληκάρι βρέθηκε, αὐτή τήν θέση κι αὐτήν τήν ἡλικία ἔχει, καί αὐτή εἶναι ἡ κοπέλα. Πῶς τὰ βλέπετε τα πράγματα;». Κι ἄν δέν βλέπει κάτι κακό ὁ ἱερέας, νά πεῖ: «Τήν εὐχή τοῦ Θεοῦ νά ἔχετε καί τήν εὐλογία Του· προχωρήστε. Ὅσο μπορῶ νά βλέπω ὡς ἄνθρωπος, αυτό βλέπω». Κι ἔτσι πλέον ἔχει κανείς καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἄνωθεν διά τῆς Ἐκκλησίας.

     Ἔτσι πρέπει νά προχωράμε, ἀγαπητοί μου· μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ καί μέ ἐλευθερία. Παρακαλῶ, καί μέ ἐλευθερία! εἶναι βασικότατη προϋπόθεση.

     Αὐτά μᾶς λέει ἡ Τυπική Διάταξη, προκειμένου να μποῦμε στήν ἀκολουθία τοῦ Αρραβῶνος καί ἐν συνεχείᾳ στήν ἀκολουθία τοῦ Γάμου. Πρῶτα ὁ Θεός ὅμως θα συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη Τρίτη.

     Τρίτη, 21-1-1969

1η ομιλία στην κατηγορία "Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/to-mysthrion-toy-gamoy
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_64.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου».🔻
https://drive.google.com/file/d/1Sk5M-5BMLWA_-m2N9GIGqJfW3U55oWHd/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A4%CF%8C%20%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%BD%20%CF%84%CE%BF%E1%BF%A6%20%CE%93%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%85.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.