†. Όπως θα θυμόσαστε, παιδιά, την περασμένη φορά εἴχαμε μιλήσει γιά τόν Παράδεισο· εἴχαμε δεῖ τί εἶναι ὁ Παράδεισος. Εἴχαμε πεῖ ὅτι ὁ Παράδεισος ἦταν καί αἰσθητός καί νοητός· ἦταν ἐπάνω στή γῆ ἦταν δηλαδή τοποθετημένος σέ ἕνα μέρος τῆς γῆς, ὅπως μᾶς περιγράφει ἡ Ἁγία Γραφή, ανάμεσα στα ποτάμια Τίγρη καί Εὐφράτη, Γεῶν καί Φισῶν, κάπου στην Αρμενία. (Φυσικά, ἡ ὁριοθέτηση του τόπου δέν μπορεῖ νά προσδιοριστεί μέ ἀπόλυτη ακρίβεια, μιας καί ἡ γεωγραφική περιοχή, ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων, ἔχει ὑποστεῖ τρομακτικές γεωλογικές αλλαγές.)
Ἦταν λοιπόν ἐπί τῆς γῆς, αισθητός ὁ Παράδεισος, καί ἦταν ἕνας θαυμάσιος τόπος, ὅπως θά δοῦμε ἐδῶ. Ἦταν καί νοητός ὅμως, μέ τήν ἔννοια ὅτι ὁ Ἀδάμ, εύρισκόμενος ἐκεῖ, θά εἶχε τήν εὐκαιρία γιά μιά πνευματική αναγωγή, δηλαδή να μεταφερθεῖ πνευματικά πρός τόν Δημιουργό του, τόν Θεό.
Ὁ Παράδεισος λοιπόν ἦταν ἕνας τόπος· ἀλλά ἕνας τόπος ἰδιαίτερης περιποιήσεως. Βέβαια, δέν ἦταν ὁλόκληρη ἡ γῆ Παράδεισος, αλλά μόνο ἕνα μέρος τῆς γῆς δηλαδή ήταν περιγεγραμμένος, θα λέγαμε, είχε ὅρια ὁ Παράδεισος αὐτός. Γι' αὐτό, ὅταν ἁμάρτησε ὁ Ἀδάμ, ὅπως θά δοῦμε παρακάτω, ὁ Θεός τόν ἔβγαλε ἀπό τόν Παράδεισο, τόν ἔβγαλε ἀπό τά ὅριά του.
Ὁ Παράδεισος, ὅπως εἴπαμε, ἦταν ἕνας θαυμάσιος τόπος. Μᾶς τόν περιγράφει ὁ ἱερός Δαμασκηνός ὡς ἑξῆς: «οἷόν τι βασίλειον ... εὐφροσύνης καὶ θυμηδίας ἁπάσης ταμιεῖον ... εὐκραὴς δὲ καὶ ἀέρι λεπτωτάτῳ καὶ καθαρωτάτῳ περιλαμπόμενος φυτοῖς ἀειθαλέσι κομῶν, εὐωδίας πλήρης, φωτὸς ἔμπλεως, ὥρας ἁπάσης αἰσθητῆς καὶ κάλλους ὑπερβαίνων ἐπίνοιαν· θεῖον ὄντως χωρίον, καὶ ἄξιον τοῦ κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἐνδιαίτημα». (Περὶ Παραδείσου, PG 94, 9124-913Α.)
Δηλαδή, ἦταν σάν ἕνα βασίλειο, δεξαμενή κάθε ομορφιᾶς καί εὐφροσύνης, περίλαμπρος τόπος, μέ κλίμα εύκρατο, γλυκό, μέ ἀέρα λεπτότατο και καθαρότατο, στολισμένος ὁλόγυρα μέ ἄφθονα φυτά, πού τά φύλ λα τους δέν πέφτουν, γεμᾶτος ἀρώματα, πλημμυρισμένος από φῶς, ὡραιότατος από κάθε αισθητή ομορφιά καί κάλλος, πού ξεπερνοῦσε κάθε φαντασία ἀνθρώπου· ἦταν πραγματικά ἕνας τόπος θεϊκός καί ἄξιος τῆς κατ' εἰκόνας τοῦ Θεοῦ κατοικίας, δηλαδή τῆς κατοικίας τοῦ ἀνθρώπου. Πραγματικά ἦταν ἕνας τόπος ἀληθινά ἀπό τόν Θεό φτιαγμένος, καί ἦταν ἄξια κατοικία γιά ἐκεῖνον πού ἦταν κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ πλασμένος, για τόν ἄνθρωπο. (Βλ. Μ. Βασιλείου, Περὶ Παραδείσου, Λόγος Γ', PG 30, 64BC.)
Ἦταν ἕνας πανέμορφος, πανευφρόσυνος καί ὡραιότατος τόπος. Ὅλος ὁ χῶρος τοῦ Παραδείσου. Γήϊνος μέν, αλλά πολύ ὡραῖος. Αἰσθητά ὅμως ὅλα αὐτά· προσέξτε το, αἰσθητά! Μποροῦσε κανείς νά τά βλέπει μὲ τοῦτα τά φυσικά του μάτια.
Ἕνα τροπάριο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς τῆς Τυρινῆς συγκεκριμένα λέει ὅτι ὁ Ἀδάμ, ὅταν βγῆκε ἀπό τον Παράδεισο, κάθησε απέναντι ἀπό τόν Παράδεισο, καί ἔλεγε κλαίγοντας: Ὦ Παράδεισε, πού σέ ἔχασα...! Μέ τόν ἦχο τῶν φύλλων τῶν δένδρων σου, κάνε προσευχή στόν Θεό, στον Δημιουργό μας, νά μή μου κλείσει ὁλότελα τήν πόρτα!... («Παράδεισε πάντιμε, τὸ ὡραιότατον κάλλος... ἤχῳ τῶν φύλλων σου, Πλάστην τὸν τῶν ὅλων ἱκέτευε, τὰς πύλας ὑπανοῖξαί μοι, ας τῇ παραβάσει ἀπέκλεισα. (Εσπερινό στιχηρό προσόμοιο) Εἶναι ἕνα ὡραῖο ποιητικό σχῆμα, πού δείχνει πραγματικά ὅ,τι λέει ἡ ἔκφραση δηλαδή κάθησε ὁ Ἀδάμ ἀπέναντι ἀπό τόν Παράδεισο· ὅπως ἀκριβῶς, ἅμα μᾶς βγάζουν ἀπό ἕνα σπίτι, καθόμαστε ἀπέναντι περίλυποι καί τό κοιτάζουμε!
Στόν Παράδεισο, παιδιά, δέν ὑπῆρχαν ζῶα.
Λέει πάλι ὁ ἱερός Δαμασκηνός: «ἐν ᾧ (ἐνδιαιτήματι) οὐδὲν τῶν ἀλόγων ηυλίζετο, μόνος δὲ ὁ ἄνθρωπος, τῶν θείων χειρῶν τὸ πλαστούργημα». (Περὶ Παραδείσου, PG 94, 913AB.) Δέν ὑπῆρχε κανένα ζῶο ἐκεῖ μέσα· ἦταν μόνος ὁ ἄνθρωπος, τό δημιούργημα τῶν θείων χεριῶν. Ἄλογα ἐννοοῦνται ὅλα τά ζῶα πού δέν ἔχουν λογικό.
Μέσα στόν Παράδεισο λοιπόν δέν ὑπῆρχε κανένα ζῶο· ὑπῆρχαν μόνο φυτά.
Τό βλέπουμε αὐτό από τήν ἔκφραση τῆς Γενέσεως πού λέει: «καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πάντα τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ καὶ πάντα τά πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἤγαγεν αὐτὰ πρὸς τὸν Ἀδάμ, ἰδεῖν τί καλέσει αὐτά». (Γέν. 2, 19.) Ἔπλασε ἐπίσης ὁ Θεός ὅλα τά θηρία καί ὅλα τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί τά ὁδήγησε στόν Ἀδάμ, γιά νά δεῖ τί ὄνομα θά τούς δώσει.
Δέν πρόκειται βεβαίως περί νέας δημιουργίας, ἀλλά ὁδήγησε τά ζῶα πού ἤδη εἶχαν δημιουργηθεῖ. (Βλ. Αρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, ἔκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 52.)
Καί ἐδῶ βλέπει κανείς ὅτι τά ζῶα ἔρχονται μέσα στόν Παράδεισο ἀπ᾽ ἔξω. Τά ὁδηγεῖ ὁ Θεός μέσα στόν Παράδεισο, γιά νά παρελάσουν μπροστά από τόν Αδάμ, νά τά ὀνοματίσει ὁ Ἀδάμ –γιά τό σημεῖο αὐτό θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως τήν προσεχῆ φορά– καί νά ἀντιληφθεῖ ὁ ἴδιος ὅτι ἀπό αὐτά πού περνοῦν μπροστά του –καί φυσικά, γιά νά αἰτιολογηθεῖ τό πέρασμα τῶν ζώων, τοῦ λέει ὁ Θεός νά τά ὀνοματίσει– δέν ὑπῆρχε κανένα πού νά τοῦ μοιάζει. Εἶδε, ἐπί παραδείγματι, τό πρόβατο ὅτι δέν ἦταν μόνο του· ἦταν καί ἄλλα πρόβατα δυό, τρία, τέσσερα, πέντε, δέκα. Τότε λοιπόν αντελήφθη, ἀπό τήν εἰκόνα αὐτή, ὅτι μέσα στόν Παράδεισο ἦταν μόνος του.
Δηλαδή αὐτό ἦταν ἕνας τρόπος νά τοῦ δημιουργηθεῖ τό αἴσθημα τῆς μοναξιᾶς, ὅτι εἶναι μόνος. Ὅταν αἰσθάνθηκε ὅτι εἶναι μόνος, τότε ὁ Θεός εἶπε: Δέν εἶναι ὡραῖο ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μόνος· θά δημιουργήσουμε ἀκόμη ἕναν ἄνθρωπο, πού θά εἶναι πλάι του, (Γέν. 2, 18.) καί δημιούργησε τήν Εὔα.
Αλλά αυτό εἰδικά τό σημεῖο, πού εἶναι πλούσιο, θά τό ἀναλύσουμε μιά ἄλλη φορά. Ἐκεῖνο πού θέλω τώρα να καταλάβετε εἶναι ὅτι μέσα στον Παράδεισο, όπως λέει ὁ ἱερός Δαμασκηνός, ζῶα δέν ὑπῆρχαν.
Βεβαίως, ἀρχικά, όπως λέγαμε τήν προηγούμενη φορά, ὁ Ἀδάμ δέν ἦταν μέσα στον Παράδεισο· ἦταν ἁπλῶς στή γῆ, ἀπό τήν ὁποία γῆ τόν ἔπλασε ὁ Θεός. Αλλά τώρα, μετά τή δημιουργία τοῦ Παραδείσου, ὁ Θεός παίρνει τόν Ἀδάμ καί τόν ὁδηγεῖ μέσα στον Παράδεισο δηλαδή, ὅπως λέει τό ἱερό κείμενο, «ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε», (Γέν. 2, 8.) ἔβαλε ἐκεῖ τόν ἄνθρωπο πού ἔπλασε. Από κάπου τόν πῆρε, καί τόν ἔβαλε ἐκεῖ μέσα στον Παράδεισο. Ὥστε ἔχουμε μία μετάθεση.
Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο· εἶναι κάτι πού πάρα πολλοί δέν τό γνωρίζουν και μπερδεύονται, καί λένε: Πως βγῆκε ἀπό τόν Παράδεισο;... Ἦταν κάπου ἀλλοῦ καί πετάχτηκε στή γῆ;... Δέν μποροῦν νά τό καταλάβουν. Αλλά εἶναι αὐτό, ὅπως σᾶς τό λέω.
Ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας λέει: «Μετέθηκεν δὲ αὐτὸν ὁ Θεὸς ἐκ τῆς γῆς, ἐξ ἧς ἐγεγόνει, εἰς τὸν παράδεισον». (Πρὸς Αὐτόλυκον, PG 6, 1089D.) Τόν μετέθεσε ἀπό τή γῆ πού τόν ἔφτιαξε, δηλαδή ἀπό τόν χῶρο πού ἦταν ἔξω ἀπό τά ὅρια τοῦ Παραδείσου, καί κατόπιν τόν ὁδήγησε, τόν μετέθεσε μέσα στόν Παράδεισο.
Αὐτό πολύ ὡραῖα μᾶς τό λέει ὁ μέγας Βασίλειος στη Θεία του Λειτουργία. Κάθε φορά πού τό βλέπω αὐτό, ὅταν λέμε τή Λειτουργία τοῦ μεγάλου Βασιλείου, τις Κυριακές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πάντοτε μένω σ' αὐτό τό σημεῖο. Προσέξτε.
Ὁ ἱερέας ἀποτείνεται πρός τόν Θεό Πατέρα και λέει: «Πλάσας γὰρ τὸν ἄνθρωπον, χοῦν λαβὼν ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ εἰκόνι τῇ σῇ, ὁ Θεός, τιμήσας, τέθεικας αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς... ἀλλὰ παρακούσαντασοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ... ἐξώρισας αὐτὸν... ἐκ τοῦ παραδείσου εἰς τὸν κόσμον τοῦτον, καὶ ἀπέστρεψας εἰς τὴν γῆν ἐξ ἧς ἐλήφθη...».(Βλ. Ἱερατικόν, Εὐχή Αγίας Αναφορᾶς, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διαακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ανατυπ. 1981, σ. 131.)
Δηλαδή· ἀφοῦ ἔπλασες τόν ἄνθρωπο, παίρνοντας χῶμα ἀπό τή γῆ, καί τόν τίμησες μέ τή δική Σου τήν εἰκόνα, τόν τοποθέτησες μέσα στον Παράδεισο τῆς ἀπολαύσεως· ἀλλά, ἐπειδή παρήκουσε ἐσένα, τόν ἀληθινό Θεό, τόν ἔβγαλες ἔξω ἀπό τά ὅρια τοῦ Παραδείσου, τόν ἐξόρισες στον κόσμο αυτόν, δηλαδή στο υπόλοιπο μέρος τῆς γῆς, καί τόν ἐπέστρεψες στή γῆ ἀπό τήν οποία πλάστηκε.
Αυτό βέβαια ἔγινε γιατί ὁ Θεός εἶχε πεῖ στόν ἄνθρωπο ὅτι, ἄν παραβεί τήν ἐντολή Του θα πεθάνει, δηλαδή θα γυρίσει στή γῆ ἀπ' ὅπου πλάστηκε, δηλαδή θά γίνει χῶμα. Ἐκεῖ τοῦ εἶπε ὁ Θεός ἐκεῖνο τό θαυμάσιο: «γῆ εἰ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ» (Γέν. 3, 19.)· θαυμάσιο, και ταυτόχρονα τραγικό! Εἶσαι χωματένιος, καί στό χῶμα θά γυρίσεις' γῆ εἶσαι, καί στή γῆ θα γυρίσεις!
Ποιός εἶναι ὅμως ὁ σκοπός αὐτῆς τῆς μεταθέσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τή γῆ στόν Παράδεισο; Γιατί δηλαδή ὁ Θεός ἔκανε τόν Παράδεισο; Καί γιατί πῆρε τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν γῆ καί τόν ἔβαλε μέσα σ' αυτόν τόν περιγεγραμμένο τόπο, κι αυτόν τον τόπο τον πλούτισε μέ τόση ομορφιά; Προσέξτε το αυτό.
Λέει ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας: «διδοὺς αὐτῷ ἀφορμὴν προκοπῆς, ὅπως αὐξάνων καὶ τέλειος γενόμενος, ἔτι δὲ καὶ θεὸς ἀναδειχθείς, οὕτως καὶ εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβῇ ἔχων ἀϊδιότητα» (Πρὸς Αὐτόλυκον, PG 6, 1089D.).
Δηλαδή, ἀκοῦστε. Ὅταν θέλουν οἱ γονεῖς νά βοηθήσουν τα παιδιά τους να προκόψουν στα γράμματα, τί τα κάνουν, ἂν εἶναι πολύ μικρά παιδιά καί πρόκειται για πρώτη φορά νά πᾶνε στό σχολεῖο;
Καταρχάς τούς μιλᾶνε μέ τά καλύτερα λόγια για το σχολεῖο· δηλαδή λένε: Νά δεῖς τί ὡραῖο πού εἶναι τό σχολεῖο...! Νά δεῖς τί καλοί πού εἶναι ἐκεῖ οἱ δάσκαλοι, ἡ δασκάλα, ὁ δάσκαλος, τά ἄλλα παιδάκια...! Μετά πάνε στα καταστήματα καί ψωνίζουν μιά ὡραία τσάντα! Ἐγώ θυμᾶμαι, ὅταν ἤμουν μικρός, πρίν πάω στο σχολεῖο, μοῦ εἶχαν πάρει μία σάκκα, καί μάλιστα ἦταν κρεμαστή ἀπό τούς ὤμους μου, καί φοροῦσα τή σάκκα ἄδεια καί γύριζα από 'δῶ, γύριζα από 'κει, καί καμάρωνα! Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, ξέρετε τί γίνεται; κεντρίζουμε τή φιλοτιμία τοῦ παιδιοῦ μας, τοῦ δίνουμε ἕνα κίνητρο, γιά νά μάθει γράμματα με χαρά νά μήν πάρει μέ κακό μάτι τά γράμματα.
Ἔ, λοιπόν, αὐτό κάνει τώρα κι ὁ Θεός, ὁ μεγάλος παιδαγωγός τοῦ ἀνθρώπου· τόν βάζει μέσα στόν Παράδεισο γιά νά ἔχει προκοπή τί προκοπή; πνευματική. Ὥστε ὁ Παράδεισος ἦταν ἀφορμή πνευματικῆς προκοπῆς.
Τί θά ἔκανε μέσα στόν Παράδεισο ὁ ἄνθρωπος;
Θά αὐξανόταν, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Θεόφιλος, καί θα γινόταν τέλειος.
Ὥστε ὁ Παράδεισος ἦταν ἕνα ἐργαστήριο πνευματικῆς τελειότητος. Το φαντάζεστε τώρα, μέσα στον Παράδεισο, σ' αυτό το εργαστήριο τῆς πνευματικής τελειότητος, να φθάσει ὁ ἄνθρωπος στο σημείο να ξεπέσει καί νά ἁμαρτήσει ἀκριβῶς ἐκεῖ μέσα... Εἶναι φοβερό!
Αλλά καί κάτι ἄλλο θά γινόταν ὁ ἄνθρωπος μέσα στον Παράδεισο· θά γινόταν θεός!
Ὁ Θεός έκανε πάνω στή γῆ ἕνα πλάσμα, για να γίνει θεός καί αυτό. Παράξενο! «Ἔτι δὲ καὶ θεὸς ἀναδειχθείς» μας λέει ὁ Θεόφιλος Αντιοχείας· ἀκόμη δέ καί στό νά ἀναδειχθεῖ θεός! Αυτό, παιδιά, στη γλώσσα τῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας, λέγεται θέωσις· τό να γίνει ὁ ἄνθρωπος ἕνας μικρός θεός!... (Ο Θεόφιλος Αντιοχείας φαίνεται πώς χρησιμοποιεῖ πρῶτος τον όρο θέωση, στην Πρὸς Αὐτόλυκον ἐπιστολή του, περιορίζοντας τη σημασία του σ' αυτήν τῆς ἀθανασίας. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος συσχετίζει την έννοια της θεώσεως μέ τήν ἐνσάρκωση τοῦ Λόγου. Ὁ δὲ Θεοδώρητος Κύρου αιτιολογεί: «Οὕτω καὶ θεὸς ὁ ἄνθρωπος ὠνομάσθη, ἐπειδὴ εἰκὼν προσηγορεύθη Θεοῦ.» (Ερωτήσεις εἰς τὴν Γένεσιν, Κ΄, PG 80, 105D). Ὅμως ὁ πιό ἀναγνωρισμένος Όρος για την θέωση προέρχεται από τον μέγα Αθανάσιο: «αὐτὸς γὰρ ἐνηνθρώπησε, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθώμεν» (Λόγος περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, PG 25, 96). Κατά τόν μεγάλο ρώσο Θεολόγο π. Γεώργιο Φλωρόφσκι, θέωσις σημαίνει υἱοθεσία ἀπὸ τόν Θεό (Οι Ανατολικοί Πατέρες του 4ου αιώνα, ἐκδ. Πουρνάρα, Θεσ/νίκη 1991, σ. 69). Βλ. Ρωμ. 8, 15. Γαλ. 4, 5. Ἐφεσ. 1, 4.)
Θυμᾶμαι, ὅταν ἤμουν πολύ μικρός, μοῦ ἔλεγε ἡ μητέρα μου νά ἀγαπῶ τά ζῶα καί νά μή τά κακοποιῶ.
Μέ τήν εὐκαιρία ἐδῶ θά σᾶς παρακαλοῦσα, παιδιά, τα ζώα ποτέ μή τά κακοποιεῖτε ποτέ, ποτέ, ποτέ! Σήμερα δυστυχώς τά πιό πολλά παιδιά, ἀκόμα καί τῶν ἐπαρχιακῶν μας πόλεων, μέ τόν τρόπο πού ζουν, κλεισμένα στις πολυκατοικίες, οὔτε τή γάτα δέν ἔχουν δεῖ! Ὄχι δέν ἔχουν πιάσει· δέν ἔχουν δεῖ! Τό ἔχω παρατηρήσει αὐτό. Ἔρχονται πάνω στο Μοναστήρι μας μικρά παιδιά, πού δέν ἔχουν δεῖ ποτέ γάτα! καί ἅμα δοῦν κάποια, βάζουν τα κλάματα, τίς φωνές... Τί θηρίο, τάχα, νά εἶναι αὐτό...!
Ἐπίσης, θά σᾶς ἔλεγα νά ἔχετε μιά ἐπαφή μέ τά ζῶα, δηλαδή μιά γνωριμία· νά μή σᾶς φοβοῦνται καί να μή τά φοβόσαστε νά τά ἀγαπᾶτε. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά μήν κακοποιεῖ ποτέ τά ζῶα· ποτέ, ποτέ! Ενας λατίνος συγγραφέας ἔλεγε ὅτι ἐκεῖνος πού κακοποιεῖ τό σκυλί του θα κακοποιήσει καί τόν πατέρα του. Καί πράγματι, αὐτοί πού εἶναι βάναυσοι στά ζῶα, εἶναι βάναυσοι καί στούς ἀνθρώπους· εἶναι γνωστό.
Λοιπόν, παιδιά, ἐδῶ θά λέγαμε ὅτι ὁ Ἀδάμ θά ἦταν φίλος τῶν ζώων, θά τά ἀγαποῦσε πολύ τά ζῶα, καί θά ἦταν ὁ κύριος τῶν ζώων καί ὁ θεός τους.
Μοῦ ἔλεγε ἡ μητέρα μου: νά ἀγαπᾶς τά ζῶα, γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ θεός τῶν ζώων! Μάλιστα, πρέπει να φροντίζουμε τα κατοικίδια ζῶα, πού ἔχουν ἀνάγκη ἀπό μᾶς νά τά ταΐσουμε· ἄν εἶναι κότες, νά τούς δώσουμε τό καλαμπόκι, τό κριθάρι· ἂν εἶναι γάτες, σκυλιά, νά τούς δώσουμε το φαγητό νά φᾶνε... Καί μοῦ ἔλεγε ή μητέρα μου: Πήγαινε να ταΐσεις τις κότες, πήγαινε να ταΐσεις τόν σκύλο, διότι ὁ θεός τῶν ζώων εἶναι ὁ ἄνθρωπος!
Αὐτό δέν εἶναι ἔκφραση· εἶναι πραγματικότητα. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο ἕναν μικρό θεό, νά ἐπιμελεῖται τή γῆ. Θά δοῦμε λίγο αργότερα, τήν ἄλλη φορά, ὅτι ὁ Θεός ἔβαλε τόν ἄνθρωπο στον Παράδεισο να τον φυλάει καί νά ἐργάζεται στον Παράδεισο ήταν δηλαδή ὁ προϊστάμενος, ὁ κύριος, ὁ θεός τοῦ Παραδείσου! (Ο Θεοδώρητος λέει: «Ὥσπερ γὰρ αὐτὸς τῶν ὅλων ἔχει τὴν δεσποτείαν, οὕτω δέδωκε τῷ ἀνθρώπῳ τῶν ἀλόγων ζώων τὴν ἐξ ουσίαν» (Ερωτήσεις εἰς τὴν Γένεσιν, Κ', PG 80, 105B).
Για σκεφτεῖτε αὐτό τό πράγμα... σκεφτείτε τί μεγάλη τιμή ἔχει ὁ ἄνθρωπος!... Αὐτά πού τά λέμε τόσο ἁπλά, ξέρετε τί μεγάλη αξία ἔχουν; Ξέρετε ότι σήμερα οἱ ἄνθρωποι προσπαθοῦν νά κατανοήσουν μέ τή φιλοσοφία τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Καί ὅταν κάποτε ἀνακαλύπτουν τήν ἀξία ἄνθρωπος, διακηρύσσουν καί λένε:
Ξέρετε; ὁ ἄνθρωπος εἶναι πρόσωπο...!
Χαίρω πολύ, θά τούς λέγαμε, τό ξέρουμε ὅτι εἶναι πρόσωπο· ἐσεῖς τώρα τό ἀνακαλύψατε;...
Ναί, λένε, δέν εἶναι μάζα· εἶναι πρόσωπο ὁ ἄνθρωπος!...
Μά αὐτό ἐμεῖς τό ξέρουμε ἀπό τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ· ὅτι ὄχι μόνο ὁ ἄνθρωπος εἶναι πρόσωπο, ἀλλά καί ὅτι εἶναι ἕνας μικρός θεός ἐπάνω στή γῆ, μέ προορισμό νά θεωθεῖ!
Καί ὅταν ἀργότερα ὁ διάβολος θά πεῖ στόν Ἀδάμ σᾶς εἶπε ὁ Θεός νά μή δοκιμάσετε ἀπό τόν καρπό γιά να μή γίνετε θεοί, (Γέν. 3, 5.) βλέπουμε πώς ἐδῶ ἔλεγε ἕνα ψέμα ὁ διάβολος· ἀλλά καί μιά αλήθεια. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι πραγματικά θά γίνονταν θεοί· ὄχι ὅμως τρώγοντας τόν καρπό του δένδρου πού ὁ Θεός εἶπε νά μή δοκιμάσουν, αλλά θά γίνονταν θεοί ἔχοντας τήν ἐξάρτησή τους ἀπό τόν Θεό. Ὁ διάβολος θέλησε νά τούς πλανήσει, λέγοντάς τους ὅτι μπορούσαν να γίνουν θεοί χωρίς τόν Θεό. Όπως δέν μποροῦμε νά ἔχουμε εστία φωτός ἐπάνω στή γῆ ἐάν δέν ἔχουμε τόν ἥλιο, ἔτσι κι ἐδῶ.
Αν με ρωτήσετε, Δέν μποροῦμε νά ἀνάψουμε μία φωτιά καί νά ἔχουμε φῶς ἐδῶ στή γῆ χωρίς τόν ἥλιο; σας ἀπαντῶ. Αὐτό ὅλο τό φῶς ἀπό τόν ἥλιο, δηλαδή ή ἐνέργεια αυτή, ἔχει ἀποταμιευτεί πάνω στή γῆ, παιδιά, ἑκατομμύρια χρόνια πίσω. Πῶς; Νά σᾶς πῶ ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Γιατί τα ξύλα, ὅταν τα καίμε, βγάζουν φωτιά, δηλαδή ἐνέργεια; Γιατί τα φυτά, ὅσο ζοῦσαν, ἔπαιρναν ἐνέργεια ἀπό τόν ἥλιο καί τήν ἐναποθήκευαν μέ τήν μορφή του ξύλου, τῆς ὕλης. Και τώρα, καίγοντας ἐμεῖς τα ξύλα, ἐλευθερώνουμε τήν ἐνέργεια αυτή. Αλλά τά φυτά τήν ἐνέργεια αὐτή τήν πῆραν ἀπό τόν ἥλιο. (Το ξύλο εἶναι μιά αποθήκη ἡλιακῆς ἐνεργείας. Κατά τή φωτοσύνθεση τα φύλλα των δένδρων λειτουργοῦν ὡς μικρά ἡλιακά πάνελ πού ἀπορροφοῦν τήν ἡλιακή ενέργεια, γιά νά μετατραπεῖ τό νερό καί τό διοξείδιο του άνθρακα σε οργανική ύλη, δηλαδή σε ξύλο. Με τον όρο καύση ἐννοοῦμε ὁποιαδήποτε χημική αντίδραση πού συνοδεύεται από ἔκλυση θερμότητος, ἴσως καί φωτός, πού συνδυάζονται συχνά μέ τήν ἐμφάνιση φλόγας, ἐξαιτίας τῶν θερμῶν αερίων προϊόντων. Για να ελευθερώσουμε τήν ἀποθηκευμέννη ηλιακή ενέργεια των ξύλων, δημιουργούμε συνθῆκες ὑψηλῆς θερμοκρασίας μέ ἐπάρκεια οξυγόνου, οπότε τό ξύλο, διαχωριζόμενο σε πτητικά αέρια καί ἄνθρακα, ἀναφλέγεται.)
Ἔτσι καί ὁ ταλαίπωρος ἄνθρωπος, ὅλα ὅσα ἔχει τά ἔχει ἀπό τόν Θεό αλλά πλανήθηκε, καί νόμισε ὅτι θα μποροῦσε νά γίνει θεός χωρίς τόν Θεό αὐτή ἦταν ή πλάνη τοῦ σατανᾶ. Καί ὄχι μόνο αυτό, αλλά πίστεψε καί ὅτι θά ἀνέβαινε στόν οὐρανό! καί ἐπιπλέον θά εἶχε τήν αϊδιότητα, δηλαδή τήν αἰωνιότητα!
Αὐτό, ὅπως λέει πολύ ὡραῖα ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος, ἤδη πραγματοποιήθηκε σε δύο περιπτώσεις, κυρίως ομως σε μία τρίτη στην περίπτωση του Ενώχ, ὁ ὁποῖος μετατέθηκε, στην περίπτωση τοῦ Ἠλία, ὁ ὁποῖος ἀναλήφθηκε, καί προπαντός στον Κύριο, πού πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση, καί ἀνελήφθη στόν οὐρανό. Αυτό λοιπόν που συνέβη στα πρόσωπα αυτά δείχνει τί θά γινόταν ὁ ἄνθρωπος, άν δέν ἁμάρτανε. Παρά ταῦτα, πάλι θα γίνει τό ἴδιο πράγμα ὁ ἄνθρωπος.
Προσέξτε λοιπόν νά δεῖτε πῶς τό λέει αὐτό ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος: «Ὅπου γε Ενώχ εὐαρεστήσας τῷ Θεῷ, ἐν σώματι μετετέθη, τὴν μετάθεσιν τῶν δικαίων προμηνύων». Γιατί μετατέθηκε ὁ Ἐνώχ; Χάθηκε, λέει η Αγία Γραφή, ἐξαφανίστηκε· δέν τόν βρῆκαν πουθενά! (Γέν. 5, 24.) Γιατί μετατέθηκε στόν οὐρανό; Γιά νά προμηνύσει τήν μετάθεση τῶν δικαίων ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό.
»Καὶ Ἠλίας, ὡς ἦν ἐν τῇ τοῦ πλάσματος ὑποστάσει, ἀνελήφθη, τὴν ἀνάληψιν τῶν πνευματικῶν προφητεύων· καὶ οὐδὲν ἐνεπόδισεν αὐτοῖς τὸ σῶμα πρὸς τὴν μετάθεσιν καὶ ἀνάληψιν». (Κατὰ Αἱρέσεων, Ἔλεγχος καὶ Ἀνατροπὴ τῆς Ψευδωνύμου Γνώσεως, Βιβλίο 50, PG 7, 1134BC. Σύμφωνα μέ τή Γραφή και τούς Πατέρες, ὁ Ἐνώχ μαζί μέ τόν Ἠλία τόν Θεσβίτη θά ἔλθουν πάλι στή γῆ γιά νά ἐλέγξουν τον Αντίχριστο και να στηρίξουν τούς πιστούς νά μήν παρασυρθοῦν ἀπό τά ἀπατηλά θαύματά του, κηρύττοντας για 3,5 χρόνια. Βλ. Αποκ. 11, 3-7. Μαλ. 4, 4-5, ἅγ. Ιωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ Ἀντιχρίστου, Δ΄ 99, 44, ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Λόγος εἰς τὴν ὅρασιν τοῦ Δανιήλ, 38.32-38.11, ἁγ. Ιππολύτου Ρώμης, Λόγος περὶ τῆς συντελείας του κόσμου, 21.28-30, καί Λόγοι ἀφυπνίσεως, ο προφήτης Ηλίας στην εποχή του και στά ἔσχατα, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2009.) Κι ὁ Ἠλίας, ὅπως ἦταν μέ τήν ὑπόσταση τοῦ σώματος, αναλήφθηκε, προφητεύοντας ἔτσι τήν ἀνάληψη τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων· καί καθόλου δέν θά τούς ἐμπόδιζε τό σῶμα ὥστε νά μετατεθοῦν καί νά ἀναληφθοῦν. Δηλαδή, μέ τή δική του τήν ἀνάληψη ὁ προφήτης Ηλίας δημιουργοῦσε προφητεία· τήν προφητεία ὅτι οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι θά ἀναληφθοῦν στόν οὐρανό.
Θά ἔλεγε κανείς: Μά αυτό τό σῶμα πῶς θά ἀνέβαινε ἐπάνω;
Τίποτε δέν ἐμπόδισε αὐτά τά δύο πρόσωπα νά μετατεθοῦν καί νά ἀναληφθοῦν μέ τό βαρύ τους σῶμα. Ὡραῖα λέει παρακάτω ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος: Τα χέρια ἐκεῖνα πού δημιούργησαν τόν ἄνθρωπο, αὐτά τά χέρια θα κρατοῦσαν τόν Ἀδάμ νά τόν ἀνεβάσουν ψηλά. (Κατὰ Αἱρέσεων, Βιβλίο 5ο, PG 7, 1134CD-1135A.)
Αλλά κανένας, παιδιά, δέν μπορεῖ νά ματαιώσει τό ἀρχικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Μπῆκε ὁ διάβολος καί ἡ ἁμαρτία σάν σφήνα στο σχέδιο αυτό ἀλλά ὁ Θεός ὅμως δέν ἀφήνει κανέναν να ματαιώσει το σχέδιό Του. Μπορεῖ τό σχέδιό Του –κατά παραχώρηση δική του, ἔτσι τό κρίνει νά περάσει από μία περιπετειώδη πορεία, αλλά θά ξαναγυρίσει πίσω σ' ἐκεῖνο πού ἀρχικά ὁ ἴδιος ἔχει ὁρίσει.
Πράγματι. Ὁ ἄνθρωπος ἔμεινε πιά βαρύς στή γῆ καί πέθανε, τελείωσε. Ἦρθε ὅμως ὁ Χριστός καί διόρθωσε τήν κατάσταση αὐτή. Ὁ Χριστός ἀναστήθηκε και ἀναλήφθηκε. Αναστήθηκε καί ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς. Τόν ἔβλεπαν, λέει, οἱ Μαθητές Του· «καὶ βλεπόντων αὐτῶν ἐπήρθη ἀπ' αὐτῶν» (Πράξ. 1, 9.)· ἐνῶ Τόν ἔβλεπαν, ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς. Αυτό ξέρετε τί σημαίνει, Ὅπως ἀκριβῶς μετατέθηκε ὁ Ἐνώχ καί ἀναλήφθηκε ο Ἠλίας ἀλλά ἐδῶ εἶναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτούς τούς δύο- ἔτσι θά ἀναληφθοῦμε καί ἐμεῖς, ἔχοντας πρόδρομό μας τόν Χριστό. (Ἡ μετάθεση τοῦ δικαίου Ενώχ καί ἡ «ὡς εἰς τὸν οὐρανόν, (Δ΄ Βασ. 2, 11) ἀνάληψη τοῦ προφήτου Ἠλιοῦ ὑπῆρξαν τύποι και προάγγελοι τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ «εἰς τὸν οὐρανόν, (Πράξ. 1, 11), ἀλλά καί ἐν συνεχείᾳ τῆς δικῆς μας. Βλ. μεγ. Βασιλείου, Εἰς τὴν Ἀνάληψιν, Λόγος Β', PG 28, 1097BC.)
Νά πῶς τό λέει αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στην Α΄ Πρός Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή του: «Ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα» (Α' Θεσ. 4, 17.). Ἔπειτα, ἐμεῖς πού θά ἔχουμε μείνει τότε –εννοεἶται οἱ ὑπόλοιποι πού θά ζοῦμε– μαζί μέ ὅλους αυτούς πού εἶχαν πεθάνει, καί πού μόλις θά ἔχουν ἀναστηθεῖ, θά ἁρπαχτοῦμε μέσα σέ σύννεφα για να προϋπαντήσουμε τόν Κύριο μετέωροι στον αέρα. Θά ἀναληφθούμε, θά πᾶμε νά συναντήσουμε τόν Κύριο, ὁ ὁποῖος θά κατέρχεται νά μᾶς συναντήσει.
Ὥστε λοιπόν ἐκεῖνο πού ματαιώθηκε, ἐκ πρώτης ὄψεως, στον παλαιό Παράδεισο, τό ἀνανεώνει τώρα ὁ Χριστός, καί πάλι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι θά ἀναληφθοῦν. Ἐννοεῖται οἱ πιστοί. Δέν μιλᾶμε γιά τούς ἀπίστους καί τούς ἀσεβεῖς· αὐτοί δέν θά ἀναληφθοῦν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μιλᾶμε γιά τούς εὐσεβεῖς, τούς δικαίους, Αὐτοί θά ἀναληφθοῦν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Θά ἀναληφθοῦν, ὅπως θά ἀναλαμβανόταν καί ὁ Ἀδάμ ἐάν τηροῦσε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Δέν τό λέω ἐγώ βλέπετε πῶς τό λέει αυτό πολύ ὡραῖα καί ὁ ἅγιος Θεόφιλος Ἀντιοχείας καί ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος.
Μᾶς λέει ὁ ἅγιος Θεόφιλος ὅτι ὁ Παράδεισος ήταν ἀνάμεσα στή γῆ καί στόν οὐρανό. Κοιτάξτε πῶς μᾶς τό λέει: «ὁ παράδεισος, ὡς πρὸς καλλονήν, μέσος τοῦ κόσμου καὶ τοῦ οὐρανοῦ γεγένηται» (Πρὸς Αὐτόλυκον, Βιβλ. 2, PG 6, 1089D-10924.). Ὁ Παράδεισος, ὡς πρός τήν ὀμορφιά, έχει γίνει μέσος, εἶναι ἀνάμεσα στή γῆ καί στόν οὐρανό. Μέσος κρατῆστε το αὐτό.
Τί λέτε ὅμως, παιδιά, σήμερα υπάρχει ὁ Παράδεισος; Ἄν πᾶμε σ' ἐκεῖνον τόν τόπο πού καθορίζει γεωγραφικά ἡ Παλαιά Διαθήκη, θά τόν βροῦμε τόν Παράδεισο; Ἀσφαλῶς ὄχι.
Τί ἀπέγινε ὁ Παράδεισος ἐκεῖνος ὁ ἀρχαῖος;
Ἔφυγε· ἀναχώρησε ὅλος ὁ τόπος πλέον ἔγινε γῆ. Ὁ Παράδεισος μετατέθηκε. Ποῦ ὅμως πῆγε; Ὁ Παράδεισος μετατέθηκε ἐκεῖ πού ξέρει μόνο ὁ Θεός. Δέν ξέρουμε ποῦ, ἀλλά μετατοπίστηκε. Καί τώρα εἶναι πνευματικός ὁ Παράδεισος, γιατί μετά τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ οἱ ψυχές τῶν δικαίων δέν πηγαίνουν πιά στόν Ἅδη, ἀλλά πηγαίνουν στον Παράδεισο.
Ἄρα λοιπόν ὁ Παράδεισος ὑπάρχει ἀλλά τώρα πλέον δέν εἶναι αἰσθητός, αλλά είναι πνευματικός. Καί ξέρετε γιατί δέν εἶναι αἰσθητός; Διότι ἔπρεπε νά πληρώσουν τό τίμημα οἱ ἄνθρωποι· «ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ' αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γέν. 2, 17.) τούς εἶχε πεῖ ὁ Θεός· τήν ἡμέρα πού θά φᾶτε θα πεθάνετε· καί ἔπρεπε νά πληρώσουμε ὅλοι τό τίμημα αυτό.
Αλλά ἐκεῖνο πού θά καθιστοῦσε τόν Παράδεισο αἰσθητό θά ἦταν τό σῶμα μας. Τό σῶμα μας ὅμως, παιδιά, τό ἀφήνουμε ἐδῶ στή γῆ, πληρώνοντας τόν κοινό φόρο, τίς ἁμαρτίες μας. Προσωρινά αυτό. Συνεπῶς, φεύγοντας ἡ ψυχή ἀπό τόν ἄνθρωπο, πηγαίνει στον Παράδεισο, ἐάν εἶναι εὐσεβής ὁ ἄνθρωπος. Αλλά τώρα ὁ Παράδεισος εἶναι πνευματικός, ἐπειδή ὑποδέχεται ὄχι ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο, μέ τό σῶμα του, αλλά μόνο μέ τήν ψυχή μόνο ψυχές υπάρχουν ἐκεῖ. Εἶναι δηλαδή ὁ τόπος τῶν ψυχῶν, ἀλλά μετά τήν Ανάσταση τοῦ Χριστοῦ.
Θυμόσαστε τί εἶπε ὁ Χριστός στον ληστή; Σέ βεβαιώνω ὅτι σήμερα -και μάλιστα πρίν τελειώσει ἡ ἡμέρα- σήμερα θά εἶσαι μαζί μου στόν Παράδεισο. (Λουκᾶ 23, 43.)
Αλλά ο ληστής δέν ἔμεινε γιά πολύ καρφωμένος στόν σταυρό γιατί του τσάκισαν τα πόδια γιά νά πεθάνει· τόν ξεκρέμασαν μετά, τό σῶμα του τό ἔθαψαν, και ἡ ψυχή του πῆγε στόν Παράδεισο. Αλλά καί ἡ ἀνθρώπινη ψυχή τοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη μέ τόν Θεό Λόγο, μέ τήν Θεότητα, συναντήθηκε μέ τήν ψυχή τοῦ ληστοῦ ἐκεῖ, ὅπου ὁ Χριστός εἶχε κατεβει λίγο πρίν καί εἶχε μεταβάλει τόν Ἅδη σέ Παράδεισο. (Βλ. Ησ. 14,9. Α' Κορ. 15,55 καί ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Κατηχητικό Λόγο, PG 59, 723-724.) Ὄχι ὅμως ὁλόκληρο τόν Ἅδη, αλλά μόνο γιά ὅσους πίστεψαν καί γιά τούς δικαίους πού ἦταν ἐκεῖ μετέβαλε ἕνα τμῆμα τοῦ Ἅδου σέ Παράδεισο. (Βλ. Α΄ Πέτρ. 3, 18-19, 4, 6. Πρβλ. Ἰουστίνου μάρτυρος καί φιλοσόφου, Διάλογος προς Τρύφωνα, 72.4, PG 6, 645B καί ἁγίου Ἰγνατίου Ἀντιοχείας, Πρὸς Φιλαδελφεῖς, 5.5, PG 5, 828BC.)
Ἐκεῖ εἶναι οἱ ψυχές τῶν δικαίων καί ἁγίων στον Παράδεισο. Ἐκεῖ πῆγε καί ἡ ψυχή τοῦ ληστοῦ. Μέ τή διαφορά πώς ὁ Χριστός δέν ἔμεινε ἐκεῖ, ἀλλά ἔφυγε· ἡ ἀνθρώπινη ψυχή Του γύρισε στή γῆ, ἑνώθηκε μέ τό ἀνθρώπινο σώμα Του –καί τά δυό μαζί, ανά πάσα στιγμή ενωμένα μέ τόν Θεό Λόγο– καί ἀναστήθηκε. Αὐτό ἦταν ἡ Ἀνάσταση.
Αὐτό θά γίνει καί μ' ἐμᾶς, παιδιά. Οἱ ψυχές τῶν δικαίων εἶναι ἐκεῖ, στον Παράδεισο, ἐκεῖ παραμένουν ἐκεῖ θά φυλάσσονται μέχρι πού νά ἔρθει ἡ ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν. Τότε θά ἐπανενωθοῦν μέ τά παλαιά σώματά τους, πού θά ἔχουν γίνει καινούργια, δηλαδή θά γίνει ἡ ἀνάσταση, καί τότε θά γίνει ἡ ἀνάληψή τους στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ –αὐτό πού θά γινόταν καί στόν Ἀδάμ, τόν παλαιό Ἀδάμ, ἄν δέν ἁμάρτανε
Κοιτάξτε πῶς τό λέει ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος αὐτό: «δικαίοις γὰρ ἀνθρώποις καὶ πνευματοφόροις ἡτοιμάσθη ὁ παράδεισος ... κἀκεῖ μένειν τοὺς μετατεθέντας ἕως συντελείας, προοιμιαζομένους τὴν ἀφθαρσίαν» (Κατὰ Αἱρέσεων, Βιβλίο 5ο, PG 7, 1135BC.) Ὁ Παράδεισος ἑτοιμάστηκε γιά ἀνθρώπους δικαίους και πνευματοφόρους... Καί αὐτοί πού μετατέθηκαν θά μένουν ἐκεῖ, μέχρι πού νά τελειώσει ὁ κόσμος, μέχρι να τελειώσει ἡ Ἱστορία, προμηνύοντας τήν ἀφθαρσία.
Μετά τί θά γίνει; Δέν θά ὑπάρχει ὁ Παράδεισος μετά· θά ἔχει παραχωρήσει τη θέση του στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού θά εἶναι ὁ τέλειος Παράδεισος! Αυτός τώρα εἶναι ἀτελής. Καί ξέρετε γιατί εἶναι ἀτελής; ἐπειδή ἐκεῖ δέν εἶναι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος· εἶναι μόνο ἡ ψυχή του· ἐνῶ στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά εἶναι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος· ὅπως ἦταν καί στόν Παράδεισο τόν ἀρχαῖο, πού ἦταν ὁ Ἀδάμ ὁλόκληρος, καί ὡς ψυχή καί ὡς σῶμα.
Συνεπῶς, ὅπως βλέπουμε, παιδιά, ὁ Παράδεισος σήμερα, στόν ὁποῖο πηγαίνουν οἱ ψυχές τῶν δικαίων καί τῶν ἁγίων ἀνθρώπων, αὐτός ὁ Παράδεισος εἶναι ἡ μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν, καί ἄρα δέν εἶναι τέλειος. Ἡ Ἐκκλησία μας λέει ὅτι εἶναι πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, εἶναι μέσος αὐτός ὁ Παράδεισος, ὅπως καί ὁ ἀρχαῖος. Εἶναι μέσος, είναι δηλαδή μεταξύ γῆς καί Βασιλείας Θεοῦ· ὅπως καί ὁ ἀρχαῖος Παράδεισος ἦταν μέσος, ήταν μεταξύ γῆς καί Οὐρανοῦ. (Ο μέγας Αθανάσιος λέει πώς οἱ δίκαιοι μετά τόν θάνατό τους δοκιμάζουν μερική απόλαυση, οἱ δέ αμαρτωλοί μερική κόλαση. (Πρὸς Ἀντίοχον ἄρχοντα, PG 28, 609BC). Επίσης, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τό «ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι» (Εβρ. 11, 39-40), λέει ὅτι οἱ δίκαιοι, τῶν ὁποίων οἱ ψυχές εἶναι στον Παράδεισο, δέν ἔχουν ἀπολαύσει ἀκόμη τά ἀγαθά τῆς αἰωνίου ζωῆς, διότι περιμένουν ἐμᾶς. (Εἰς τὴν Πρὸς Ἑβραίους, Ὁμιλία ΚΗ΄, PG 63, 192)
Ἐδῶ ὅμως πρέπει νά σᾶς πῶ τό ἑξῆς. Ὁ Παράδεισος ὁ τωρινός, αυτός πού ὁ Χριστός δημιούργησε μέ τήν κάθοδό του στόν Ἅδη, εἶναι πολύ καλύτερος τοῦ παλαιοῦ. Εἶναι πνευματικός Παράδεισος. Ἐκεῖ ὑπάρχει καί τό ἄκτιστο φῶς! Αλλά, παρά ταῦτα, θά τό ξαναπῶ ἄλλη μία φορά, εἶναι ἐλλιπής.
Αὐτό τό βλέπουμε σε πολλά σημεία στην Αγία Γραφή. Οἱ ψυχές τῶν «ἐσφαγμένων», τῶν Μαρτύρων, ζητοῦν πότε θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν! Λένε: Πότε, Κύριε, θά ἐκδικηθεῖς τό αἷμα μας πού χύθηκε στή γῆ; (Αποκ. 6, 10.) Αὐτό εἶναι ἰσοδύναμο μέ τό Πότε θά ἀναστηθοῦμε; Διότι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει: Δεν ζητάω να βγάλω τό σῶμα μου, νά τό ἀπογδυθῶ, ἀλλά θέλω τό σῶμα μου να ντυθεῖ τήν ἀθανασία καί τήν ἀφθαρσία. (Β΄ Κορ. 5, 4. Βλ. Α΄ Κορ. 15, 53.)
Εἶναι καλύτερος λοιπόν ὁ νέος Παράδεισος, ἀλλά εἶναι ἀτελής. Από μιάν ἄποψη ὅμως, τήν ἄποψη τῆς ἀτελείας, εἶναι κατώτερος ἀπό τόν ἀρχαῖο Παράδεισο, γιατί ὁ ἀρχαῖος Παράδεισος ἦταν τέλειος ὡς πρός τόν ἄνθρωπο. Ὅσο γιά τό ἄκτιστο φως –πού εἴπαμε ὅτι ὑπάρχει στον νέο Παράδεισο– ὤ, τό ἄκτιστο φῶς ἦταν καί στόν ἀρχαῖο Παράδεισο! Ἦταν καί ἐκεῖ· θά τό ποῦμε κι αὐτό σ' ἕνα ἀπό τά προσεχή μας θέματα.
Τώρα μήπως ὑπάρχει καθόλου ὁ Παράδεισος ἐδῶ στή γῆ;
Παιδιά, ὁ Θεός ἐφύτευσε καί ἐδῶ στή γῆ κάποιον Παράδεισο. Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά τό πῶ, ἔτσι, μέ μία ὄχι πολύ ωραία ἔκφραση –αλλά πῶς νά τό πῶ; Ἔχει ὁ Παράδεισος καί ἐδῶ στή γῆ... ἤ, καλύτερα, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἔχει ἐδῶ στή γῆ ἕνα Παράρτημά της! Εἶναι ἡ Ἐκκλησία! Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Παράδεισος τοῦ Θεοῦ ἐδῶ στή γῆ, εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Ἀκόμη καί κάτι ἄλλο ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐντός ἡμῶν. Μᾶς τό εἶπε ὁ Κύριος. (Λουκά 17, 21.) Μέσα μας εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Μέσα μας, ἂν θέλουμε, μποροῦμε να κάνουμε τήν Κόλαση ἤ τόν Παράδεισο. Ἡ Κόλαση καί ὁ Παράδεισος, ἀναμφισβήτητα, εἶναι καί ἀντικειμενικά, ἀλλά εἶναι καί ὑποκειμενικά. Θά μέ περιβάλλει ὁ Παράδεισος, ἀλλά καί τόν περιβάλλω. Θά μέ περιβάλλει ἡ Κόλαση, ἐξ ἀντικειμένου, ἀλλά καί τήν περιβάλλω, ἐξ ὑποκειμένου, εἶναι ἀπό μέσα μου.
Ξέρετε γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Παράδεισος; Διότι ἔχει τό δένδρον τῆς ζωῆς, πού εἶχε καί ὁ ἀρχαῖος Παράδεισος. Καί ὅπως θά δοῦμε ἀργότερα, παιδιά, όταν θα μιλήσουμε γιά τά δύο δένδρα τοῦ Παραδείσου, τό δένδρο τῆς ζωῆς εἶναι ὁ Χριστός! εἶναι τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του! (Βλ. Αποκ. 22, 14 καί ἁγ. Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, Κατήχησις τρισκαιδεκάτη φωτιζομένων, Β', PG 33, 773AB.)
Νά λοιπόν πού ὁ Χριστός φύτεψε στή γῆ τόν Παράδεισο, ἕνα κομμάτι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Εἶναι βέβαια ἀτελής ἀπό τήν ἑξῆς ἄποψη ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «διὰ πίστεως περιπατοῦμεν, οὐ δι' εἴδους». (Β΄ Κορ. 5, 7.) Τώρα δηλαδή ζοῦμε διά τῆς πίστεως, εἰκονικά στόν κόσμο αυτόν, στήν Ἐκκλησία· ὄχι μέ τήν ὄραση. Δέν ζοῦμε σέ μιά χειροπιαστή πραγματικότητα, ὅπως στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί νά ποῦμε ὅτι βλέπουμε «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον», αλλά περπαταμε θα λέγαμε σέ μιά σκιά. (Βλ. Α΄ Κορ. 13, 12. Α' Ἰωάν. 3, 2. Αποκ. 22, 3-4.)
Στόν ἀρχαῖο Παράδεισο, ἂν θυμόσαστε, σᾶς εἶχα πεῖ ὅτι ἦταν ἕνας ποταμός· ὁ ποταμός αυτός χωριζόταν σε τέσσερα ποτάμια· τόν Τίγρη καί Εὐφράτη, τόν Γεῶν καί τόν Φισῶν. Ἀλλά ὑπῆρχε μόνο ἕνας ποταμός, πού ἀνέβλυζε ἀπό τόν ἀρχαῖο Παράδεισο. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό, παιδιά; ὅτι στον νέο Παράδεισο υπάρχει καί πάλι ἕνας ποταμός.
Διαβάζουμε στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τό ἑξῆς: «Καὶ ἔδειξέ μοι –ὁ ἄγγελος ἔδειξε στόν Ἰωάννης– ποταμὸν ὕδατος ζωῆς λαμπρὸν ὡς κρύσταλλον, ἐκπορευόμενον ἐκ τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀρνίου». (Αποκ. 22, 1.) Στον καινούργιο Παράδεισο, την Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, εἶδε ἕναν ποταμό, σαν κρύσταλλο λαμπρό. Τί ἦταν αὐτός; Ἦταν ποταμός ὕδατος ζωῆς, ποταμός πού παρέχει τή Ζωή. Ξέρετε τί εἶναι; εἶναι ἡ πνευματική αναγέννηση πού ἔχουμε ἀπό τό Βάπτισμα, μέ τήν ὁποία ὁ πιστός βλέπει το μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος· εἶναι ἀκόμα καί ἡ αἰώνια ζωή. (Βλ. Ιωάν. 7,38-39. Παρ. 18,4. Πρβλ. Ησ. 58,11. Ιεζ. 47,1-12.)
Ὥστε ὁ Παράδεισος τοῦ Θεοῦ, παιδιά, ὅπως εἴδαμε σέ ὅλη τή διαδρομή του θέματός μας, καί στό σημερινό μάθημά μας και στο περασμένο, εἶναι ἕνα γεγονός, εἶναι μία πραγματικότητα· δέν εἶναι ἕνας μύθος. Καί ὁ Παράδεισος αὐτός ὑπάρχει· καί θά γίνει, ὅπως σᾶς εἶπα, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Γι' αὐτόν τόν λόγο, ἐκεῖνοι πού ἔχουν πιστέψει, ἔχουν πιστέψει στόν Ἰησοῦ Χριστό, γιατί Αὐτός μᾶς μίλησε γι' αὐτά, καί ἡ ἀνανέωση αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἔγινε στο πρόσωπό Του. Ὅταν λοιπόν ὁ Χριστός λέει στον ληστή «ἀμὴν λέγω σοι, σήμερον μετ᾿ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ» (Λουκά 23, 43.), σέ βεβαιώνω, σήμερα θά εἶσαι μαζί μου στον Παράδεισο, πῶς μπορῶ ἐγώ νά ἀρνοῦμαι τή γνώση καί τή βεβαιότητα ὅτι ὑπάρχει Παράδεισος;
Λένε μερικοί: Καί ποιός εἶδε τόν Παράδεισο.... Καί ποιός πῆγε ἐκεῖ καί ἦρθε νά μᾶς πεῖ...; Μά πῆγε ὁ Χριστός, ὁ δημιουργός του Παραδείσου, καί γύρισε καί μᾶς τό εἶπε, εἴδαμε τήν Ανάστασή Του! Ἔξω από το πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὑπάρχει σκοτάδι, ὑπάρχει άγνοια, δέν ξέρουμε τίποτα.
Γι' αὐτό θά σᾶς πῶ ἄλλη μιά φορά τόν Χριστό τόν χρειαζόμαστε! Τόν χρειαζόμαστε ὄχι μόνο γιατί μᾶς ἀποκαλύπτει ὅλα αὐτά, αλλά και γιατί χωρίς τόν Ἰησοῦ Χριστό δέν ἔχουμε γεύση ὅλων αὐτῶν τῶν θαυμασίων πραγμάτων!
Γι' αὐτό, παιδιά, ἄς προσέξουμε. Ποτέ μην απομακρυνθοῦμε ἀπό τόν Χριστό! Ὁ Χριστός νά εἶναι ἡ ἀληθινή ζωή μας!
Νά σᾶς εὐλογεῖ ὁ Θεός.
Λάρισα, 6 Νοεμβρίου 1983
30η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
