Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 8/59. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων : Β'. Ἡ κυκλική ἀντίληψις τῆς ἱστορίας.

†.Εἴπαμε σέ προηγούμενη ὁμιλία μας ὅτι ἡ θέωση ἀποτελεῖ τόν ἀληθινό μας προορισμό. Ἄνθρωπος πού δέν ἀντιλαμβάνεται τόν ἀληθινό του προορισμό, εἶναι ἂνθρωπος στόν κόσμο αὐτό ζῶν κατά τύχην, εἶναι... τίποτα. Πρέπει να ἀντιληφθοῦμε τόν προορισμό μας καί ἀκόμη πρέπει να πραγματώσουμε τόν προορισμό μας, πού εἶναι ἡ θέωση. Δηλαδή δυνάμει τοῦ κατ’ εἰκόνα νά πραγματώσουμε τό «καθ’ ὁμοίωσιν». Δηλαδή νά ὁμοιάσουμε τοῦ Θεοῦ. Νά γίνουμε χριστοειδεῖς. Νά γίνουμε θεοειδεῖς. Αὐτό πρέπει νά γίνουμε καί θά γίνουμε κατά τό μέτρο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἔχομε τό μοντέλο μας. Εἶναι τό ἀρχέτυπό μας ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἐκεῖ πρέπει νά τείνουμε. Γι’ αὐτό τό λόγο προβάλλεται ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί εἶναι τό μέτρον τῆς θεώσεώς μας. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἔτσι ἐκινεῖτο. Καί ἔφθασε σ’ ἐκείνο τό ὓψος πού ἓφθασε. Ἔτσι βλέπομε ποῦ μπορεί να φθάσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος τό ἐπέτυχε, ἐπειδή ἀκριβῶς ἀπετέλεσε μίμηση τοῦ ἀρχετύπου της, γι΄ αὐτό μπορεῖ νά σταθεῖ καί γιά μᾶς ἕνα στοιχεῖο μιμήσεως. Ὅπως καί ἡ ζωή ὅλων τῶν ἁγίων, ἐπειδή ἐμιμήθηκαν τό Χριστό, τό ἀρχέτυπό τους, γι’ αὐτό μποροῦν νά μᾶς βοηθήσουν στό νά προσπαθήσουμε νά τούς μοιάσουμε. Ὅπως ἀκριβῶς, προσπαθεῖ να μοιάσει τό παιδί, τοῦ πατέρα του καί τῆς μητέρας του, ἣ ὁ μαθητής τοῦ δασκάλου του. Δέν ἀποτελεῖ ὅμως τό ἄκρον ἄωτον, θά λέγαμε, τῆς τελειότητας ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα, οὔτε ὁ δάσκαλος. Ἐν τούτοις εἶναι ἀνάγκη τό μικρό παιδί, τό ἀμαθές παιδί, να μιμηθεῖ τούς γονεῖς του καί τούς δασκάλους του. Αὐτό εἶναι πολύ βοηθητικό. Διότι ὅταν τούς μιμηθεῖ, ἀπό κεῖ καί πέρα μπορεῖ ἀκόμα καί να τούς ξεπεράσει. Θά ἔλεγα, μιμηθεῖτε τούς ἁγίους καί ξεπεράσατέ τους, ἂν μπορεῖτε. Ἀλλά θά ἦταν εὐτύχημα νά τούς μιμηθοῦμε. Νά ξεκινήσουμε ν’ ἀρχίσουμε νά τούς μιμούμαστε. Δεν τό λέγω αὐτό, γιατί παρεμβάλλονται καί μᾶς κρύπτουν τό ἀρχέτυπό μας, τόν Ἰησοῦ Χριστόν, ἀντιθέτως μᾶς βοηθοῦν καί μᾶς δείχνουν τό ἀρχέτυπό μας. Κανείς ἅγιος δέν θά ἔλεγε μιμήσου ἐμένα καί ὄχι τό Χριστό. Ἀλλά μιμήσου ἐμένα πού μιμήθηκα τό Χριστό. Ὅπως τό λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ». (Α’ Κορινθίους 11,1) Νά μοῦ γίνεσθε μιμητές, ὅπως κι ἐγὼ ἔγινα τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ἀπαλλαγή ἀπό ὁρισμένες ἀντιλήψεις συμβάλλει στήν ἔρευνα.

  Εἴχαμε ἐξηγήσει τήν περασμένη φορά ὅτι ἕνα πρῶτο ἐμπόδιο εἶναι ὅτι πρέπει να ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Αὐτό τό ἀναλύσαμε. Πρέπει να ἀπαλλαγοῦμε καί ἀπό μερικές ἀντιλήψεις πού μπορεῖ νά ἔχουμε. Θά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ὅταν ἐξηγοῦμε σέ ἕναν ἄνθρωπο κάτι, ἕνα θέμα, πολλές φορές βλέπομε ὅτι ὁ ἀκροατής μας δέν τό καταλαβαίνει. Ἐάν δέν ὀφείλεται σέ μᾶς, δηλαδή ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε τήν δυνατότητα νά ἐξηγήσουμε, ἀλλά ὀφείλετε στόν ἀκροατή μας, κατά ἕνα μεγάλο ποσοστό ξέρετε ποῦ ὀφείλεται; Ὅταν δέν καταλάβει κάτι; Ἂς ποῦμε, τοῦ ἐξηγοῦμε ἕναν δρόμο. «Ξέρετε κύριε, τοῦ λέμε τοῦ ἀλλουνοῦ, θά προχωρήσετε ἀπό δῶ, θά πᾶτε ἀπό κεῖ…», αὐτός τήν ὥρα πού τοῦ μιλᾶμε ἔχει στό νοῦ του κάτι ἄλλο. Δηλαδή ἔχει μία ἀντίληψη δική του φτιαγμένη γιά 'κεῖνο πού ζητάει. Καί δέν εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπό τήν δική του τήν ἀντίληψη γιά νά ἀκούσει αὐτό πού τοῦ λέμε. Ἔτσι, προσπαθεῖ ν’ ἀκούσει μέν ἐμᾶς, χωρίς νά ἀπαλλαγεῖ ὅμως ἀπό τή δική του ἀντίληψη. Τό ἀποτέλεσμα θά εἶναι νά μήν καταλάβει τελικά τίποτα. Νά τά μπερδέψει. Αὐτόπού σᾶς εἶπα εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Γι’ αὐτό εἶναι πολύ σπουδαῖο ν’ ἀπαλλάσσεται κανείς ἀπό μία ἀντίληψη πού ἔχει γιά νά καταλάβει κάτι. Στή ἐπιστήμη ὁ ἀληθινός ἐπιστήμων, γιά νά καταλάβει κάτι πρέπει νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό ὅσες ἀντιλήψεις ἔχει γι’ αὐτό τό κάτι. Νά τίς βάλει στήν ἄκρη. Δέν τίς πετάει. Τίς βάζει στήν ἄκρη ὅμως γιά μία στιγμή. Γιά ν’ ἀνοίξει τόν δρόμο γιά μία νέα ἔρευνα. Ἐάν μένω σέ παλιές ἀντιλήψεις οὐδέποτε θά καταλάβω ἐκεῖνο, τό ὁποῖο ψάχνω νά βρῶ. Πρέπει, λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο ν’ ἀλλάξω μίαν ἀντίληψη. Ἔτσι κι ἐδῶ. Εἴμαστε μέσα στόν κόσμο πού ζοῦμε, ἀπό τίς παραδόσεις μας, τίς ἀνθρώπινες παραδόσεις, ἀπό τούς ἀνθρώπους πού λένε τόσα πολλά, κτλ κτλ, εἴμεθα πνιγμένος μέσα σέ ποικίλες ἀντιλήψεις. Πρέπει ν’ ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτές. Μία λοιπόν ἀντίληψη εἶναι ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι κυκλική. Ἐδῶ τώρα θέλω πάρα πολύ νά προσέξετε καί θά δεῖτε τί σημασία ἔχει αὐτό. Μπορεῖ νά τά διατυπώνουμε μέ μία ὁρολογία λίγο δύσκολη, ἀλλά ὅμως εἶναι πράγματα πού τά συναντοῦμε καθημερινά.

Ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Τί εἶναι αὐτή ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Ὅπως θά ξέρετε ἡ Ἱστορία θέτει ἕνα ἐρώτημα. Ἔχει ἢ δέν ἔχει τέλος; Τελειώνει ἢ δέν τελειώνει; Ἐάν ἡ Ἱστορία δέν ἔχει τέλος, τότε εἶναι κυκλική. Ὅπως καί οἱ ἐποχές τοῦ ἔτους εἶναι κυκλικές. Βλέπετε ἔχουμε ἄνοιξη. Τί σημαίνει ἔχουμε ἄνοιξη; Σημαίνει ὅτι καί πέρυσι εἴχαμε ἄνοιξη. Ξαναγυρίζουμε ἐποχικά στό ἴδιο σημεῖο. Σημαίνει λοιπόν ὅτι ὅταν κάνω κύκλους, διαδρομές κυκλικές, δέν τελειώνω ποτέ. Διότι στόν κύκλο ἐπάνω, στήν περιφέρειά του, δέν ὑπάρχει οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος. Μπορῶ νά πάρω ὡραιότατα ἀφετηρία τό χειμώνα ἢ τό καλοκαίρι. Ἀνά πᾶσα στιγμή παίρνω μία ἀφετηρία. Στόν κύκλο, λοιπόν, στήν κυκλική μορφή δέν ἔχω οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος.

Ἡ εὐθύγραμμη ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Ἀντιθέτως, ἐάν πῶ ὅτι ἡ Ἱστορία τελειώνει, τότε ὁπωσδήποτε ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Σημαίνει, δέν ξαναγυρίζω στό ἴδιο σημεῖο. Καί αὐτό θά μπορούσαμε νά τό ποῦμε ὡς ἑξῆς: ὅτι ὁ Χριστιανισμός διδάσκει - καί θά σᾶς τό ἐξηγήσω αὐτό παρακάτω - ὅτι ἡ Ἱστορία ἔχει τέλος! Ἄρα λοιπόν ἀφοῦ ἔχει τέλος εἶναι εὐθύγραμμη. Καί τό τέλος δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἀνακεφαλαίωση ὄλου τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἀπό τόν ἀνακεφαλαιωτή, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Τί θά πεῖ ἀνακεφαλαίωση; Θά πεῖ ἀποκατάσταση. Θά πεῖ διόρθωση, ἀποκατάσταση. Θά ἀποκαταστήσει λοιπόν τή φθορά ὁ Χριστός στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Δηλαδή ὁ κόσμος θά τελειώσει, θά τό διορθώσει καί θά ζήσει στήν αἰωνιότητα. Ἀλλά ζώντας στήν αἰωνιότητα ὁ κόσμος, δηλαδή τό σύμπαν, δηλαδή ἡ κτιστή του δημιουργία, ἡ κτιστή ὁρατή δημιουργία, γιά νά ζήσει στήν αἰωνιότητα σημαίνει ὅτι τελειώνει ἡ Ἱστορία. Τί εἶναι ἡ Ἱστορία; Ἡ Ἱστορία εἶναι γεγονότα. Εἶναι συμβεβηκότα. Εἶναι αὐτό πού λέμε, «θ’ ἀνοίξω τό ραδιόφωνο ν’ ἀκούσω εἰδήσεις, θά διαβάσω στήν ἐφημερίδα ν’ ἀκούσω τά περιστατικά.» Τί εἶναι αὐτό καί τί εἶναι ἐκεῖνο. Σήμερα ἔχουμε αὐτό, αὔριο ἔχουμε ἐκεῖνο, χθές εἴχαμε ἐκεῖνο. Αὐτά λέγονται συμβεβηκότα. Στήν Ἱστορία ὑπάρχουν τά συμβεβηκότα. Ἀλλά ὅμως προσέξτε κάτι. Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βεβαίως δέν ἔχουμε συμβεβηκότα. Ἐκεῖ τί ἔχουμε; Ἔχουμε τήν ἀπέραντη μακαριότητα, ὄχι ὅμως στατική μακαριότητα, ἀλλά δυναμική. Δηλαδή δέν εἶναι μία μακαριότητα, ὅπως λέγει ὁ Βουδισμός. Ὅπως εἶναι τό “Νιρβάνα”, δηλαδή μία κατάσταση τέλματος καί ἀκινησίας. Ὄχι. Ἀλλά μία δυναμικότητα. Μέσα σ’ αὐτή τή δυναμικότητα πού θά ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι ὁλόκληροι μέ τά σώματα καί τίς ψυχές τους, ὁλόκληροι, γιατί θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, θά ὑπάρχει μία δυναμικότητα. Πρῶτα-πρῶτα στό θέμα τῆς θέας τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Ὕστερα στό θέμα τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ θά εἶναι εἰς τό διηνεκές. Θά πλουτίζεται καί θά πλουτίζεται συνεχῶς καί συνεχῶς. Ἄρα βλέπουμε ὅτι δέν ὑπάρχει στατικότητα στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει δυναμικότητα χωρίς συμβεβηκότα. Χωρίς γεγονότα.

Ἡ ἔννοια τοῦ Α καί τοῦ Ω τοῦ Χριστοῦ.

   Ἔτσι, λοιπόν, δεχόμεθα ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Καί ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τό τέλος τῆς Ἱστορίας ὅλα θά τά διορθώσει. Νά πῶς τό λέγει αὐτό. (Αποκ. 1, 8) Ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος τό Α καί τό Ω. Σέ τί Α; Τό γράμμα Α στό ἀλφάβητο τό ἑλληνικό σημαίνει ἀρχή καί τό Ω σημαίνει τέλος. Ὅταν λέγει ὁ Χριστός γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι τό Α καί τό Ω, σημαίνει ὅτι στόν Χριστό ὑπάρχει ἡ ἀρχή τῆς δημιουργίας, στόν Χριστό ὑπάρχει καί τό τέλος τῆς δημιουργίας. Ἄρα, λοιπόν, ὁ Θεός ἀρχίζει τόν κόσμο, ὁ Θεός τόν τελειώνει. Ὁ Χριστός λοιπόν εἶναι τό Α καί τό Ὢ τῆς δημιουργίας. Ἀκόμα, λέγει ὁ ἴδιος, “ ἰδού καινά ποιῶ πάντα.” (Αποκ. 21, 5) Θά τό πεῖ στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Νά, ὅλα τά κάνω καινούρια. Αὐτή εἶναι ἡ θέση τοῦ Εὐαγγελίου. Τοῦ Χριστοῦ ἡ θέση.

Ὁ ἐπαναλαμβανόμενος κύκλος τῆς Ἱστορίας.

   Ἀλλά, ἐν τούτοις, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀπό τούς πολλούς, εἴτε ἀπό μία φιλοσοφική ἀντίληψη, εἴτε ἀπό μία λαϊκή ἀντίληψη, ὅπως θέλετε πάρτέ το, ἡ Ἱστορία θεωρεῖται κυκλική. Τί θά πεῖ κυκλική; Δηλαδή στατική. Παρά τά συμβεβηκότα. Πού δέν ἔχει οὔτε ἀρχή, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, οὔτε τέλος. Ἀλλά μία τέτοια ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας τί κάνει; Διαιωνίζει τίς διαμάχες τῶν ἀνθρώπων, δημιουργεῖ ἀτελείωτα συμβεβηκότα, ἀτελείωτα, πού δέν τελειώνουν ποτέ, ἀφοῦ εἶναι κυκλική ἡ Ἱστορία, καί δίνει τήν ψευδαίσθηση ὅτι ὁ ἄνθρωπος τότε θά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν Ἱστορία, ἐάν φύγει ἀπό τή γῆ. Καί πάει κάπου στό σύμπαν. Δέν εἶναι μόνο ἡ περιέργεια πού ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο νά δεῖ τί ὑπάρχει ἔξω ἀπό τή γῆ. Καί ἡ ἐλπίδα του, ἡ κρυφή του ἐλπίδα, ὅτι μπορεῖ νά φύγει ἀπό τό σύμπαν καί νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό αὐτόν τόν κύκλο τόν ἐπαναλαμβανόμενο τῆς Ἱστορίας. Αὐτό θά σᾶς τό πῶ μέ ἕναν πολύ-πολύ μικρό συνηθισμένο παραδειγματάκι.

Ἡ κυκλική μορφή τῆς ζωῆς μας.

   Μέσα στήν ἑβδομάδα ζοῦμε τά γεγονότα κυκλικά, τά γεγονότα τῶν ἐργασιῶν μας καί τοῦ σχολείου μας κτλ.. Πᾶμε τό πρωί στό σχολεῖο, τελειώνουμε τό βράδυ. Τό ἴδιο πρᾶγμα κάνουμε, στό τέλος βαριόμαστε. Ἔρχεται ἡ 5η, 6η, 7η ἡμέρα, βαριόμαστε. Καί λέμε, θέλω τώρα μία διέξοδο, ἕνα σταμάτημα. Νά σπάσω τό φαινόμενο τοῦ κύκλου. Κι ἀκόμα νά φύγω ἀπό τό σπίτι μου νά πάω λίγο πιό ἔξω, σέ μία ἐξοχή. Οἱ ἄνθρωποι συχνά φεύγουν ἀπό τήν καθημερινότητα. Καί μάλιστα ἐπειδή τώρα ἔχουμε καί τά ὀχήματα, ἔχουν τόν τρόπο πιό ἄνετα καί εὔκολα νά φύγουν ἀπό τό σπίτι τους. Τί νομίζετε ὅτι εἶναι αὐτό; Εἶναι μία φυγή ἀπό μία κυκλική μορφή ἀπό τήν Ἱστορία. Νά φύγει ἀπό τήν Ἱστορία. Ἀλλά εἶναι ψευδαίσθηση. Διότι, ὅπου πάει, κουβαλάει τόν ἑαυτό του. Καί τήν ἀντίληψή του. Καί στό φεγγάρι ἂν πάει, κι ὅπου ἀλλοῦ, ἂν πάει νά κατοικήσει, κουβαλάει τά ἴδια πράγματα πού εἶχε, πού ἔχει καί ἐδῶ στή γῆ.

Ὁ Χριστός θά ξανάρθει καί ὁ κόσμος θά τελειώσει.

   Ἀκόμα αὐτό θά τό δεῖτε νά τό λέει ὁ κόσμος ὡς ἑξῆς. Πολύ ἁπλά τό λέει ἔτσι. Ὅτι, δέν βαριέσαι, πάντα τά πράγματα ἔτσι γίνονταν, ἔτσι καί θά γίνονται πάντα ἔτσι τά πράγματα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Πρακτικά μιλῶ τώρα, ὁ λαός μας ἔτσι τό λέει. Ἅμα ἀκούσετε νά λένε οἱ ἄνθρωποι, δέ βαριέσαι πάντα ἔτσι γινόταν, ὁ κόσμος δέν τελειώνει, ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Αὐτοί πού λέγουν ὅτι ὁ Χριστός δέ θά ξανάρθει, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί πιστεύουν σέ μία κυκλική μορφή τῆς Ἱστορίας. Ἀπό αὐτό πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε. Ὁ Χριστός θά ξανάρθει. Εἶναι θεμελιώδους σημασίας. Διότι εἶναι τό κριτήριο τῶν πράξεών μας. Εἶναι πάρα πολύ ἁπλό. Ἐάν ξέρω ὅτι θά πεθάνω, ρυθμίζω πῶς θά ζήσω. Ρυθμίζω τίς σχέσεις μου καί τή συμπεριφορά μου μέ τούς ἄλλους. Ἀναμφισβήτητα! Ἐάν ξέρω ὅτι δεν θά πεθάνω, τότε δέ μέ νοιάζει ὅπως καί ἂν ρυθμίσω τίς σχέσεις μου. Δέ μέ νοιάζει. Ὅταν ξέρω ὅτι δέ θά πεθάνω, λογαριασμό δέ θά δώσω πουθενά σέ κανέναν. Γιά ποιό λόγο, λοιπόν, νά ἔχω ἀγαθή σχέση μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἔτσι καί στήν Ἱστορία. Λέμε, ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά ζήσει. Πρέπει νά ζήσει… Ὡραία. θά κάνουμε τό πᾶν δυνατόν λοιπόν νά ζήσει. Τί θά κάνουμε; Πολέμους. Ἀλλά ἐάν ξέρουμε ὅτι ἡ Ἱστορία θά τελειώσει, τότε γρήγορα θά ἀντιληφθοῦμε ὅτι πολλά πράγματα πού προσπαθοῦμε νά πετύχουμε εἶναι ματαιοπονία. Ἢ ὁ πολιτισμός. Ποῦ θά φθάσει ὁ πολιτισμός; Ποῦ θά φθάσει; Κι ἔτσι ὑπάρχει ἕνα τρεχαλητό. Δέ βγαίνουμε πουθενά. Βρισκόμαστε σέ ἕνα ἀδιέξοδο. Τίποτε ἄλλο. Ὁ κόσμος θά τελειώσει.

Τό ἀνθρώπινο μυαλό ἦταν πάντα τό ἴδιο.

   Ἔχουμε ὅμως ἀκόμη καί μία ἄλλη μορφή τῆς Ἱστορίας. Ὄχι πιά σάν συμβεβηκότα, ὄχι πιά σάν γεγονότα, ἀλλά σάν μία βιολογική ἐξέλιξη κατά τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Εἶναι τό ἑξῆς: Λέμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρῶτα ἦταν πίθηκος ἔτσι λέει ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Τώρα κατά πόσο τό εἶπε ὁ Δαρβίνος αὐτό ἢ ὄχι εἶναι ἀμφισβητούμενο. Σᾶς εἶπα ὁ Δαρβίνος δέν τό εἶπε αὐτό. Τό εἶπαν μεταγενέστερα πού κακοποίησαν τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ἂς εἶναι. Ποτέ ὁ Δαρβίνος δέν εἶπε ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται ἀπό τόν πίθηκο. Αὐτό εἶναι ἡ μεγάλη ἀνακάλυψη ἀπό τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ἂς εἶναι ὅμως, ἂς τήν πάρουμε κακοποιημένη, ὅπως τήν προσφέρουν. Ὅτι κατάγεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τόν πίθηκο. Σημαίνει, λοιπόν, ὅτι ἦταν ἀτελής. Σήμερα ἔχει μία μορφή ἄκρας τελειότητας. Σημαίνει, λοιπόν, ὅτι ἐξελίσσεται. Ποιός μᾶς βεβαιώνει, ἢ μᾶλλον ποιός μᾶς λέγει ὅτι θά σταματήσει στό σημεῖο πού βρίσκεται; Γιατί νά σταματήσει; Ἀφοῦ ἔχει μία διαρκῆ ἐξέλιξη; Σημαίνει διαρκῶς θά ἐξελίσσεται. Ἀφοῦ, λοιπόν, διαρκῶς θά ἐξελίσσεται ὁ ἄνθρωπος, αὔριο θά εἶναι τελειότερος. Κι ἐκεῖνο πού σήμερα δέ γνωρίζει θά τό ξέρει αὔριο. Ἐκεῖνο πού σήμερα δέν καταλαβαίνει, θά τό καταλάβει αὔριο. Κι ὅμως δέν ἔχουμε ἐξέλιξη τῆς ἀνθρώπινης διάνοιας ἀπό πλευρᾶς ποιότητας, παρά μόνο ἀπό πλευρᾶς, ἂς ποῦμε, τῆς καλλιέργειάς του. Γιά νά τό καταλάβετε αὐτό, θά σᾶς τό ἔλεγα ὡς ἑξῆς: ἔχω μία μπάλα χρυσοῦ. Αὐτή ἡ μπάλα τοῦ χρυσοῦ εἶναι χρυσός. Ὅπως καί νά τό κάνετε εἶναι χρυσός. Δέν ἔχει παρά νά τό κάνω κοσμήματα αὐτό τό χρυσό. Αὐτό μοῦ μένει. Ἀλλά ἂν κάνω κοσμήματα τό χρυσό, πάλι μένει χρυσός. Ἔτσι ἡ ἀνθρώπινη διάνοια, τό ἀνθρώπινο μυαλό, εἶναι σήμερα τό δικό μου μυαλό, ὅπως ἦταν καί τοῦ Ἀδάμ. Γιά νά μήν πῶ ὅτι ἦταν καλύτερο τό μυαλό τοῦ Ἀδάμ. Θά σᾶς τό δείξω, ὅταν θά φθάσουμε στό σημεῖο ἐκεῖνο. Ἀλλά δέν ἔχω καμία ἐξέλιξη. Ἄν μοῦ πεῖτε, ὁ Ἀδάμ γνώριζε αὐτά πού γνωρίζουμε σήμερα ἐμεῖς; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ναί, ἀλλά εἶναι θέμα ὅπως ἀκριβῶς σ’ ἕναν ἄνθρωπο πού κάθεται στά θρανία νά μάθει γράμματα. Τό μυαλό του εἶναι τό ἴδιο. Ἁπλῶς καλλιεργεῖται. Ἀλλά ἡ ποιότητα τοῦ μυαλοῦ μένει πάντοτε ἡ ἴδια. Δηλαδή παίρνω τό χρυσό καί τόν κάνω κοσμήματα. Ἀλλά ὁ χρυσός εἶναι πάντα χρυσός. Σᾶς εἶπα προηγουμένως, πρίν ἀρχίσουμε τό μάθημά μας, ὅτι ὁ Ἀδάμ ὀνομάτισε τά ζῶα. Ὁ Θεός λέει, ἔβαλε μπροστά τά ζῶα νά παρελάσουν, καί τούς ἔδωσε ὀνόματα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὅτι τό ἀνθρώπινο μυαλό, τό μυαλό τοῦ Ἀδάμ ἦταν αὐτό πού εἶναι σήμερα καί ἐμένα τό μυαλό μου. Διότι δίνοντας ὄνομα, εἶχε τήν ἱκανότητα νά κινεῖται στίς γνωστές μας, ἀπό τή Λογική τώρα, τέσσερις κατηγορίες τῆς Λογικῆς τοῦ Ἀριστοτέλη. Νά φτιάχνει ἔννοιες κτλ. κτλ.. Ἀλλά δέν τό λέω ἀκόμη, γιατί θά φθάσουμε ἐκεῖ, νά τά πῶ αὐτά. Πού σημαίνει ὅτι τό ἀνθρώπινο μυαλό, ὅπως μᾶς τό παρουσιάζει ἡ Ἁγία Γραφή, ἦταν πάντα τό ἴδιο. Γι’ αὐτό θά τό δεῖτε κι ἀπό πολιτιστικῆς πλευρᾶς. Ἂν ἀνοίξετε ἕνα ἀκραιφνῶς ἐπιστημονικό βιβλίο Παλαιοντολογίας, Ἀρχιτεκτονικῆς, πού περιέχει παλαιά στοιχεῖα καί νεώτερα θά τό δεῖτε. Ἔχω ὑπόψη μου μία Ἀρχιτεκτονική Πανεπιστημιακῆς στάθμης, Πολυτεχνικῆς στάθμης. Προσέξτε! Ἔχει μία κυκλική καλύβα, ἔχει τή «Ροτόντα» τῆς Θεσσαλονίκης, κι ἔχει ἕνα μεγαθήριο, φερ’ εἰπεῖν, τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, κυκλικοῦ σχήματος. Ἂς ποῦμε τό συγκρότημα τό κτιριακό του Ο.Η.Ε.. Καί βλέπετε, στίς γενικές γραμμές εἶναι τό ἴδιο. Ἢ ἀκόμη βλέπετε τετράγωνο σπίτι. Τετράγωνο, μέ παράθυρα καί πόρτα. Σ’ αὐτό δέν προστίθεται τίποτα. Τό ὅτι δηλαδή ἡ πόρτα ἔγινε αὐτόματη καί πατάω ἕνα κουμπί καί ἀνοίγει; Τοῦ ὅτι ἔχω, ξέρω ἐγώ, πολυτελῆ πράγματα; Αὐτά εἶναι ἰδιαίτερη καλλιέργεια. Ἀλλά ἡ σύλληψη τοῦ νοῦ πάντοτε ἡ ἴδια. Εἶναι πάντοτε ἡ ἴδια. Γιατί κινεῖται στά τέσσερα κατηγορήματα τῆς λογικῆς του Ἀριστοτέλη. Ἄρα δέν ἔχω ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ. Οὐδεμία ἐξέλιξη ἔχω. Ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ, ἐπί παραδείγματι, ἦταν καί στόν πρῶτο ἄνθρωπο. Ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ καί ἡ ἔννοια τῆς δεσμεύσεως τῆς φωτιᾶς ὡς ἐνέργεια. Δέν ἔχει σημασία ὅτι μποροῦσε νά ἔχει ἕναν τροχό ὁ πρῶτος ἄνθρωπος καί νά τόν τσουλάει, δέν ξέρω πῶς. Τοῦ ὅτι συνέλαβε τήν ἔννοια τοῦ τροχοῦ, ἔχει μεγάλη σημασία. Τώρα ἂν αὐτή ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ ἔγινε ρολόι, πού εἶναι γεμάτο μέ τροχούς· ἔχει τροχούς μέσα τό ρολόι. Ἢ ἕνα πολύπλοκο μηχάνημα ἢ ὁτιδήποτε, δέν ἔχει σημασία, ἡ βάση αὐτοῦ τοῦ μηχανήματος, ὅσο πολύπλοκο καί νά εἶναι, εἶναι αὐτή. Ὅτι ἔχει βάση τόν τροχό. Ἢ τήν ἔννοια τῆς ἐνέργειας. Ὅπως εἶναι ἡ φωτιά. Νά δεσμεύσω τή φωτιά. Ποιό ζῶο δέσμευσε τή φωτιά; Κανένα. Ὁ ἄνθρωπος δέσμευσε τή φωτιά. Σημαίνει τί; Δέσμευσε τήν ἐνέργεια. Τί κάνουμε σήμερα; Ἢ φωτιά ἔχεις ἢ ἠλεκτρισμό ἔχεις ἢ πυρηνική ἐνέργεια ἔχεις, ἡ ἔννοια τῆς δέσμευσης τῆς ἐνέργειας πάντα μένει ἡ ἴδια. Οὐδεμία ἐξέλιξη. Ἔτσι λένε θά φτάσει κάποτε ὁ ἄνθρωπος νά ἐξελιχθεῖ καί ἐξελισσόμενος, θά δημιουργήσει ἕναν κόσμο καλύτερο καί καλύτερο καί καλύτερο. Ἂν ὁ κόσμος εἶναι καλύτερος, τό βλέπουμε ἀπό μία ἀπάντηση πού μπορεῖ νά μᾶς δώσει ἡ ἴδια ἡ Ἱστορία. Κι αὐτή ἡ θεωρία τῆς βιολογικῆς ἐξελίξεως τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ εἶναι ἕωλη, πραγματικά εἶναι ἕωλη.

Ἡ Ἱστορία ὡς διαλεκτική ἐξέλιξη.

   Ἔχουμε ἀκόμη ἕνα σημεῖο. Ἕνα τρίτο σημεῖο. Ἡ Ἱστορία ἀκόμη θεᾶται, βλέπεται ἀπό πολλούς ἀνθρώπους, καί τοῦτο μάλιστα εἶναι σύγχρονο, εἶναι τῆς ἐποχῆς μας, ὡς διαλεκτική. Λίγο δύσκολα πράγματα σᾶς λέγω σήμερα. Ἔ, λίγο προσοχή. Ὡς διαλεκτική ἐξέλιξη κατά τήν ἀντίληψη τοῦ ἱστορικοῦ καί διαλεκτικοῦ ὑλισμοῦ. Καί πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ κοινωνική βελτίωση μέσα στήν πάλη τῶν ποικίλων κοινωνικῶν συστημάτων. Τί εἴπαμε πρῶτα; Προηγουμένως τί εἴπαμε; Βιολογική βελτίωση. Κατά τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Τώρα τί λέμε; Κοινωνική βελτίωση. Καί πῶς θά ἐπέλθει αὐτή ἡ κοινωνική βελτίωση; Θά ἐπέλθει μέ τή διαλεκτική μέθοδο. Δέ θέλω πολύ νά ἐπεκταθῶ πάνω στό σημεῖο τῆς διαλεκτικῆς, παρά μόνο θά ἤθελα νά σᾶς πῶ λίγα λόγια, πολύ λίγα. Δέν εἶναι σύγχρονο θέμα εἶναι παλιό. Εἶναι ἀπό τόν περασμένο αἰώνα. Καί μυρίζει μούχλα. Μάλιστα. Μούχλα μυρίζει. Ἀλλά ἐπειδή ὁ ἀνόητος ἄνθρωπος καμιά φορᾶ βγάζει ἀπό τά χρονοντούλαπά του ὅ,τι τόν συμφέρει. Βγάζει κάποια πράγματα καί τά προσφέρει σάν καινούργια. Γιά σᾶς εἶναι καινούργιο. Θυμᾶμαι παλιά ὅταν γίνονταν λόγος, γιά ὅλα αὐτά, στήν Ἑλλάδα τουλάχιστον τοῦ περασμένου αἰώνα. Καί μάλιστα, ἂν θέλετε νά ἀκριβολογήσω, στίς ἐκδόσεις “Στοά Φέξη” πού ἦταν στήν πλατεία Κάνιγγος, στήν Ἀθήνα. Δηλαδή πράγματα, πού εἶναι ἡλικίας 80 ἕως 100 ἐτῶν. Αὐτά δέν ὑπάρχουν πιά, τελείωσαν, ἐξαφανίστηκαν. Ὅμως πρίν ἀπό ἐλάχιστα χρόνια ξαναβγῆκαν πάλι στίς βιτρίνες ἀνατυπώσεις, μέ καινούργια ἐξώφυλλα, πολύχρωμα, μέ χτυπητούς τίτλους. Καί λέει κανείς “γιά κοίταξε!” Τά βγάζουν καί ἰσχυρίζονται σάν τήν τελευταία λέξη τῆς ἐπιστήμης. Καί ὅμως εἶναι πολύ παλιά. Ἦταν ἡ τελευταία λέξη τῆς φιλοσοφίας. Καί ὅμως εἶναι πραγματικά ὁ ὑλισμός ξεπερασμένος. Πραγματικά ξεπερασμένος. Καί ἀπό ἐπιστημονικῆς πλευρᾶς ξεπερασμένος καί ἀπό φιλοσοφικῆς πλευρᾶς ὁ ὑλισμός εἶναι ξεπερασμένος. Τό ἀκούσατε αὐτό πού σᾶς εἶπα;

Τί εἶναι ὁ διαλεκτικός ὑλισμός.

   Ἀλλά γιά νά δοῦμε, ὅταν λέμε ἱστορικός ὑλισμός ἢ διαλεκτικός ὑλισμός, νά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά νά τά ἔχετε ὑπόψη σας. Κατά τόν διαλεκτικό ὑλισμό τά πράγματα ἔχουν ὡς ἑξῆς: εἴπαμε διαλεκτικός. Διαλεκτικός εἶναι αὐτός πού διαλέγεται, πού ὁμιλεῖ. Γίνεται συνεπῶς ἕνας διάλογος. Ἂς μεταφέρουμε ὅμως αὐτόν τό διάλογο στά γεγονότα. Ὄχι μεταξύ δυό προσώπων πού ὁμιλοῦν. Ἀλλά μέσα στά γεγονότα. Ἢ μέσα στά φαινόμενα. Συνεπῶς, αὐτό θά πεῖ διαλεκτικός, ἀπό τό διαλέγομαι. Τί θά πεῖ διαλεκτικός ὑλισμός; Θά πεῖ ἐκεῖνα πού γίνονται στήν ὕλη κατά διαλεκτικό τρόπο. Δηλαδή κατά τρόπο πού ἔρχονται σέ ἀντίθεση καί σέ σύνθεση. Ὅπως ἀκριβῶς, ὅταν διαλέγονται δυό ἄνθρωποι, μιλοῦν, διαφωνοῦν, συμφωνοῦν. Ξανά διαφωνοῦν, ξανά συμφωνοῦν καί πάει λέγοντας. Ἔτσι κατά τόν διαλεκτικό ὑλισμό ἡ ὕλη δέν κινεῖται μηχανιστικά, δέν κινεῖται μόνη της κατά τρόπο μηχανιστικό, ἀλλά κατά διαλεκτικό τρόπο. Τί θά πεῖ αὐτό; Τά πράγματα, λέγει, τά φαινόμενα μέσα στή φύση, μεταβάλλονται, ἐπειδή περιέχουν ἀντιφάσεις. Ἔχετε τό νερό, ἔχετε καί τόν ἥλιο. Τό νερό εἶναι ἀντίθετο ἀπό τή θερμότητα τοῦ ἥλιου. Εἶναι, λοιπόν, σέ μία ἀντίφαση αὐτά τά δυό πράγματα. Ἔρχεται ὁ ἥλιος, θερμαίνει τό νερό καί ἐξατμίζει τό νερό. Ἔχω ἕνα καινούριο φαινόμενο. Τή βροχή μετά. Ἀπό ποῦ ἔχω τή βροχή; Τή βροχή τήν ἔχω ἀπό τήν ἀντίθεση δυό φαινομένων, δηλαδή τή διαλεκτική τους, πιάσαν κουβέντα τρόπον τινά. Εἶπα τρόπον τινά, δηλαδή ἀπό τή μέθοδο τοῦ Ἔγελου. Νά μή σᾶς μπερδεύω ὅμως πιό πολύ. Ὅποτε ἔρχονται σέ ἀντίθεση καί δημιουργοῦν ἕνα τρίτο πρᾶγμα. Τί εἶναι λοιπόν διαλεκτικός ὑλισμός; Εἶναι τά φαινόμενα μέσα στή φύση, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά προϊόντα τῶν ἀντιφάσεων τῶν φαινομένων. Ἢ τῆς πάλης τῶν φαινομένων. Μέσα στή φύση. Αὐτό λέγετε διαλεκτικός ὑλισμός.

  Ἐφαρμογή τοῦ διαλεκτικοῦ ὑλισμοῦ στήν Ἱστορία.

   Τώρα, ἂν πρέπει νά πάρω τό διαλεκτικό ὑλισμό νά τόν ἐφαρμόσω στήν Ἱστορία, παρατηροῦμε τό ἑξῆς. Αὐτό τό εἶπε ὁ Μάρξ καί ὁ Ἔγκελς. Αὐτοί διατύπωσαν αὐτή τή θεωρία. Τή θέση δηλαδή τῆς θεώρησης τῆς Ἱστορίας. Ἂν πάρουμε τά πράγματα νά τά δοῦμε μέσα στήν Ἱστορία, τότε πῶς ἔχουμε ἕνα καινούριο ἱστορικό γεγονός; Ἕνα καινούριο, ἱστορικό γεγονός εἶναι ἀποτέλεσμα δυό ἀντιφάσεων. Τί; Δυό ἀντιθέσεων ἱστορικῶν. Δυό ἀντίθετων γεγονότων. Ἔχω, λοιπόν, τήν ἀντίθεση δυό πραγμάτων καί δημιουργεῖται ἕνα τρίτο. Ἔτσι δημιουργήθηκε ὁ ἱστορικός ὑλισμός. Ἀλλά τότε σημαίνει ὅτι ἀρχίζω νά ἑρμηνεύω τήν Ἱστορία κατά ὑλιστικό τρόπο; Σημαίνει ὅτι βλέπω τήν Ἱστορία καί τά γεγονότα της, ὅτι κινοῦνται τά πάντα μόνο ἀπό ὑλιστικά κίνητρα. Τίποτε ἄλλο. Ἂς ποῦμε ὅτι κάποιοι πεινοῦν. Ἢ καλύτερα ἔχουμε τούς δούλους πού εἶναι κάτω ἀπό κάποια ἀφεντικά. Αὐτοί τώρα ὑποφέρουν, πεινοῦν, κρυώνουν, δυστυχοῦν. Ἐπαναστατοῦν ἐναντίον τῶν ἀφεντικῶν τους καί ἐλευθερώνονται καί ζοῦν καλύτερα. Αὐτό πού ἔκαναν ἦταν ἀποτέλεσμα ἑνός ὑλιστικοῦ κινήτρου. Ποιοῦ; Τοῦ ὅτι κρύωναν, τοῦ ὅτι πεινοῦσαν, τοῦ ὅτι δεσμευόταν ἡ ἐλευθερία τους καί οὕτω καθεξῆς. Τί εἶναι λοιπόν ὁ ἱστορικός ὑλισμός; Ἡ πάλη τῶν τάξεων, πού σιγά-σιγά αὐτή ἡ πάλη τῶν καταστάσεων τῶν τάξεων, μέσα στήν κοινωνία πάντοτε, θά δημιουργήσει μία πρόοδο, πού αὐτή ἡ πρόοδος θά κάνει τόν κόσμο καλύτερο. Αὐτό λέει ὁ ἱστορικός ὑλισμός, πού βγαίνει ἀπό τό διαλεκτικό ὑλισμό καί πού εἶναι τόσο τῆς μόδας στήν ἐποχή μας. Κυκλοφοροῦν καί μέ λαϊκό τρόπο μάλιστα αὐτά, λέγονται καί ξαναλέγονται.

Ὁ ἱστορικός ὑλισμός ξεπερασμένη θεωρία.

   Ἀπαντῶ. Ξεπερασμένο φαινόμενο. Ξεπερασμένη θεωρία. Προσέξτε αὐτά πού σᾶς λέγω. Ἁπλούστατα διότι ἄν πιστεύει κανείς, φερ’ εἰπεῖν στόν ἱστορικό ὑλισμό, δέν μπορεῖ νά θεωθεῖ. Ξαναγυρίζω στό πρῶτο μου θέμα. Δηλαδή δέν μπορεῖς νά εἶσαι χριστιανός καί νά πιστεύεις στόν ἱστορικό ὑλισμό. Ἐκεῖ θέλω νά καταλήξω. Τό καταλαβαίνετε. Ὅτι δηλαδή αὐτά τά πράγματα σ’ ἐμποδίζουν στή θέωση. Τήν κατά Χριστό θέωση. Τό νά γίνεις Χριστοειδής καί Θεοειδής. Σ’ ἐμποδίζουν αὐτά. Δέν μπορεῖς. Λοιπόν, ἀπαντοῦμε στό νά δοῦμε ὅτι πράγματι εἶναι ξεπερασμένη αὐτή ἡ θεωρία. Γιατί ἁπλούστατα ἔχουμε πάρα πολλά κίνητρα τά ὁποία δέν ἀναφέρονται στόν ὑλισμό, ἀλλά στό πνεῦμα.

Ποιά κίνητρα εἶχε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821.

   Ὅπως θά ξέρετε, καί εἶναι ἐπίμαχο σημεῖο τή στιγμή αὐτή, γι’ αὐτό παίρνω εἰδικά τό παράδειγμα αὐτό, εἶναι ἕνα θέμα ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, τί κίνητρα καί ἐλατήρια εἶχε; Εἶχε ταξικά ἐλατήρια; Ἤ θά θεαθεῖ μέ ἄλλο μάτι, ὅτι ἀνώτερα κριτήρια τή δημιούργησαν; Καί ποιά εἶναι αὐτά τά ἀνώτερα κριτήρια; Ἡ ἀγάπη πρός τήν ἐλευθερία. Ἐνῶ τί εἶναι ἡ ταξική πάλη; Ἡ ταξική πάλη εἶναι, γιατί ἐσύ νά τρῶς καί νά μήν τρώγω ἐγώ; Τί λοιπόν ἔκανε τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821; Μέχρι τώρα λέγαμε ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 εἶναι σέ ὅλα της τά σημεῖα καί σέ ὅλες της τίς διαστάσεις, τό βαρύ πυροβολικό ἐναντίον τῆς θεωρίας τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ. Γιατί τά ἐλατήρια καί τά κίνητρα ἦταν εὐγενῆ. Ἦταν ἀνώτερα, ἦταν πνευματικά. Δηλαδή εἴχαμε ἰδανικά. Καί ἦταν, θά λέγαμε, ἡ ἀπάντηση στόν ἱστορικό ὑλισμό, πού ἐξηγεῖ ὅλα τά φαινόμενα μέσα στήν Ἱστορία κατά ὑλιστικό τρόπο.

Ὁ ἱστορικός ὑλισμός διαστρέφει τήν ἱστορία.

   Βλέποντας σήμερα, ἐκεῖνοι πού βλέπουν, ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 τούς στέκεται κάρφος στό μάτι, διαστρέφουν τήν Ἱστορία καί λέγουν ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 ξέρετε τί ἦταν; Ταξική ἐπανάσταση. Καί ὅτι στρέφεται ἐναντίον τῶν τσιφλικάδων, τῶν Τούρκων καί τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί αὐτοί ἤθελαν νά κρατοῦν τό λαό δέσμιο, γιά νά μή τρώει καί νά εἶναι φτωχός. Ἂν ἀκούσει κανείς αὐτά, εἶναι φοβερό πρᾶγμα. Τό τί διαστροφή τῆς Ἱστορίας γίνεται! Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ἀπόπειρα νά ἑρμηνεύσουμε τό φαινόμενο τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1821 μέ τά δεδομένα τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ. Ἂν ἑρμηνεύσεις ὅμως τό φαινόμενο τῆς ἐπανάστασης μέ αὐτά τά δεδομένα, τότε εἶσαι ὑλιστής. Τότε μένεις σέ μία στενή περιφέρεια, πού λέγετε κοιλιά, ἔντερα, φαΐ. Καί πάλι κοιλιά, ἔντερα, φαΐ. Δηλαδή; Ἕνας κύκλος. Τίποτε ἄλλο. Ἰδανικά; Μηδέν. Ἂν λοιπόν δοῦμε τήν Ἱστορία μέ αὐτή τήν κυκλική της μορφή στήν ἑρμηνεία της, ὅτι διέπεται ἀπό τό διαλεκτικό ὑλισμό, τόν ἱστορικό ὑλισμό, δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά φτάσουμε στό νά πιστεύουμε ὅτι θά ἔρθει ξανά ὁ Χριστός καί θά κάνει ἕναν καινούριο κόσμο. Ἂν πεῖτε σέ ἕναν ὑλιστή ὅτι θά ξαναέρθει ὁ Χριστός - ἀφῆστε πού δέν πιστεύουν στό Χριστό ὅτι εἶναι Θεός - θά γελάσει. Θά τοῦ φανεῖ παράξενο. Ἂν τοῦ πεῖτε ὅτι δέν θά τρῶμε σ’ ἕναν καινούριο κόσμο πού θά βρεθοῦμε, θά γελάσει. Γιατί αὐτός περιμένει ἕναν καλύτερο κόσμο ὕστερα ἀπό μία ταξική πάλη, ἕναν καλύτερο κόσμο, στόν ὁποῖο θά τρῶμε καλύτερα καί καλύτερα. Μέ χρυσᾶ κουτάλια! Ἔ, πέστε μου σᾶς παρακαλῶ. Μ’ αὐτά πού σᾶς εἶπα, ὅσα μπορέσατε νά καταλάβετε, ἂν δέν ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτές τίς ἀντιλήψεις, εἶναι δυνατόν ποτέ νά φτάσουμε νά θεωθοῦμε; Ἀδύνατον! Ἀκούσατε τί εἶπα· Ἀδύνατον! Παντελῶς ἀδύνατον.

Τό “κατ’ εἰκόνα” στόν ἄνθρωπο εἶναι τό κλειδί.

   Ὅλες αὐτές οἱ θεωρίες, δηλαδή αὐτή ἡ κυκλική θεώρηση τῆς Ἱστορίας, ἡ βιολογική ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, ὅτι θά βελτιώσει τά πράγματα, πάντοτε πρός κάτι ἐγκόσμιο χωρίς τέλος, ἄρα κυκλικό, ἢ ἀκόμα ἡ βελτίωση τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν κατά τόν ἱστορικό ὑλισμό, ἀνακεφαλαιώνω τώρα δηλαδή, καί τοῦτα πάλι κυκλικά καί χωρίς τέλος ὅλες αὐτές οἱ θεωρήσεις στό τέλος ὁδηγοῦν σ’ ἕνα ἀδιέξοδο καί σέ μία τελμάτωση. Χωρίς δηλαδή νά μποροῦμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπ’ αὐτή τήν κατάσταση. Τό “κατ’ εἰκόνα” ὅμως στόν ἄνθρωπο εἶναι ὅλο τό κλειδί! Εἴδατε πόσο ἐπέμενα καί σέ πόσα μαθήματα σᾶς μίλησα γιά τό “κατ’ εἰκόνα”; Αὐτό εἶναι τό κλειδί. Αὐτό τό “κατ’ εἰκόνα” στόν ἄνθρωπο φτάνει τό πρωτότυπό της.

Ἀνάγκη νά βλέπουμε τήν εὐθύγραμμη θεώρηση τῆς Ἱστορίας.

   Ὁ Χριστός ἔρχεται στό τέλος τῶν αἰώνων, στό τέλος τῆς Ἱστορίας, νά τά κάνει ὅλα καινούρια καί νά ζήσουμε μέσα στήν αἰωνιότητα. Στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Αὐτό εἶναι τό μέτρο πού δίνει ὁ Χριστός. Ἀντιλαμβάνεστε ὅτι εἶναι ἀνάγκη νά ἀπαγκιστρωθοῦμε ἀπό ἄλλες ἀντιλήψεις. Καί σιγά-σιγά ν’ ἀρχίσουμε νά βλέπουμε αὐτή τή θέση. Αὐτή τήν εὐθύγραμμη θεώρηση τῆς Ἱστορίας. Εἶναι ἀνάγκη αὐτό. Καί αὐτό θά τό καταλάβουμε μόνο ἂν ἀρχίσουμε νά εἴμαστε λιγότερο καί λιγότερο σάρκες.

Ἡ ἐγκυρότητα τῶν γεγονότων καί τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ.

   Στήν ἐποχή τοῦ Νῶε οἱ ἄνθρωποι ἀναμφισβήτητα θά ἔβλεπαν ὅτι δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά τελειώσει ὁ κόσμος. Διότι τότε εἶχε ἀρχίσει. Κι ὅμως γι’ αὐτούς τελείωσε ὁ κόσμος. Προσέξτε τί εἶπα. Τελείωσε γιά τή γενεά τοῦ Κάϊν ὁ κόσμος. Διότι πνίγηκαν ὅλοι. Θά τό πίστευαν; Θά τό φαντάζονταν; Ὅτι θά τελείωνε ἡ Ἱστορία ἡ ἀνθρώπινη στήν γενεά τους; Τελείωσε. Τί σήμαινε αὐτό; Ὅτι εἶναι τύπος καί ὑπόδειγμα ὅτι θά τελειώσει ἡ ἱστορία. Γι’ αὐτό καί τί ἔκαναν; Ἐπειδή δέν ἔβλεπαν τέλος Ἱστορίας, ἀλλά ἔβλεπαν μόνο κυκλικά τά πράγματα. Ἔλεγαν νά φᾶμε καί νά πιοῦμε. Γι’ αὐτό τό λόγο κατάντησαν σαρκολάτρες. Ἔχουμε τό χαρακτηρισμό τῆς γενεᾶς τοῦ Νῶε ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό. “Οὐ μη καταμείνῃ τὸ Πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τόν αἰῶνα διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας”. (Γένεσις 6, 3) Δέ θά μείνει τό Πνεῦμα μου τό Ἅγιο σ’ αὐτούς. Γιατί εἶναι σαρκικοί ἄνθρωποι. Αἴρεται τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ἔρχεται ἡ καταστροφή.  Ἔρχεται τό τέλος. Καί τό καταπληκτικό ξέρετε ποιό εἶναι; Ὁ Χριστός γιά τό τέλος τῆς Ἱστορίας ἐπικαλέσθηκε ἀκριβῶς τό φαινόμενο τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ Νῶε. Καί τό φαινόμενο τῆς καταστροφῆς Σοδόμων καί Γομόρρας. (Λουκ. 17, 26) Ποῦ δέν ἔμεινε κανείς πλήν τῆς οἰκογένειας τοῦ Λώτ. Ξέρετε τί εἶπε; Ὅπως στήν ἐποχή τοῦ Νῶε ἢ στήν ἐποχή τῶν Σοδόμων καί Γομόρρας, οἱ ἄνθρωποι ἔτρωγαν, ἔπιναν, παντρεύονταν, φύτευαν, ἔκτιζαν, δηλαδή ζοῦσαν ξένοιαστη ζωή, φρόντιζαν γιά τή βελτίωση τῆς κοινωνικῆς μας ζωῆς, πῶς δηλαδή θά ἀναπτυχθοῦν, δηλαδή ἡ κυκλική θεώρηση τῆς Ἱστορίας. Καί ἦλθε, λέγει, αἰφνίδιος ὁ ὄλεθρος. Ἔτσι θά εἶναι καί στίς ἡμέρες τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου. Δηλαδή ὅταν θά πρόκειται νά ἔρθει ὁ Χριστός οἱ ἄνθρωποι θά βλέπουν κυκλική τήν Ἱστορία. Βλέπετε σήμερα τί ἀγώνας γίνεται; Ἡ Ἀνατολή νά φάει τή Δύση καί ἡ Δύση νά φάει τήν Ἀνατολή! Ὁ Βορρᾶς νά φάει τό Νότο καί ὁ Νότος νά φάει τό Βορρᾶ. Ὅλα αὐτά τί εἶναι; Ξέρετε τί εἶναι; Εἶναι μία προσπάθεια νά ζήσω ἐγώ. Ἐσύ ἂν δέ ζήσεις, δέ μέ νοιάζει. Ἔτσι, νά φᾶμε, νά πιοῦμε, νά χτίσουμε, νά παντρευτοῦμε, νά φτιάξουμε, νά φτιάξουμε, νά φτιάξουμε... καί μετά, λέγει, ὅπως τότε ἔτσι καί τώρα. Ὅταν θά πρόκειται νά ξανάρθω, λέγει ὁ Χριστός, οἱ ἄνθρωποι μέ τόν ἴδιο τρόπο θά κινοῦνται. Καί τότε θά ἔρθει αἰφνίδια ἡ καταστροφή. Γιατί θά ἔχει τελειώσει ἡ Ἱστορία. Εἴτε μας ἀρέσει, εἴτε δέ μας ἀρέσει. Γιατί εἶπα· ἤ μας ἀρέσει ἢ δέν μᾶς ἀρέσει; Γιατί ἁπλούστατα ὅλες οἱ ἀντιλήψεις τοῦ κόσμου εἶναι θεωρίες. Ἐνῶ ὅλα αὐτά πού λέμε ἐδῶ δέν εἶναι θεωρίες, ἀλλά γεγονότα. Διότι ὁ κατακλυσμός ἔγινε, διότι ὁ Χριστός πέθανε καί ἀναστήθηκε καί συνεπῶς ἔχουμε τήν ἐγκυρότητα τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὅτι εἶναι πραγματικά ὁ Θεός. Μᾶς εἰδοποιεῖ διά τήν ἀλήθεια καί εἶναι ἡ ἐγκυρότητα τῶν γεγονότων καί τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ! Αὐτά εἶχα νά σᾶς πῶ σήμερα γύρω ἀπό τό θέμα ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθοῦμε, γενικά τώρα, ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Μᾶς μένει ἀκόμα ἕνα ἐμπόδιο γιά νά δοῦμε, πού εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, ἀλλά πρῶτα ὁ Θεός θά τό δοῦμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

27-3-1983

20η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 7/59. Περιεχόμενον καί πραγμάτωσις τῆς θεώσεως. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων.

†.Εἴχαμε πεῖ σέ προηγούμενη ὁμιλία μας ὅτι τό περιεχόμενο, ἤ μᾶλλον ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο ἔχει ἕνα προορισμό. Καί ὁ προορισμός τοῦ

ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση. Καί τώρα ἐρχόμεθα νά σημειώσουμε ποιό μπορεῖ νά εἶναι αὐτό τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως. Γιατί πολλές φορές λέμε ὅλα αὐτά, ἀλλά δέν ἔχουμε συγκεκριμένη ἀντίληψη τῶν πραγμάτων. Καί ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι πρέπει νά ἔχουμε συγκεκριμένη, σαφῆ ἀντίληψη, ὅταν λέμε κάτι. Τί εἶναι, λοιπόν, ποιό εἶναι τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως;

Ἀρχέτυπο τοῦ ἀνθρώπου ὁ Χριστός.

   Εἴπαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἕλκεται ἀπό τό ἀρχέτυπό του, πού εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, καί σ’ αὐτήν τήν ἕλξη πού ἔχει, πραγματώνει, πραγματοποιεῖ, καταξιώνει, -νά πῶ ἔτσι- αὐτό τό «κατ’ εἰκόνα», πού ἔχει, ἀπό πλευρᾶς δομῇς του ἀπό τό Θεό ὁ ἄνθρωπος, ὅπως λέγει ὁ Καβάσιλας, βυζαντινός συγγραφέας πολύ πνευματικῶν βιβλίων. Γράφει: «Καί γάρ διά τόν καινόν ἄνθρωπον ἀνθρώπου φύσις συνέστη τό ἐξ ἀρχῆς (δηλαδή ὁ Χριστός). Καί νοῦς καί ἐπιθυμία πρός Ἐκεῖνον κατεσκευάσθη (Γιατί ὁ

ἄνθρωπος ἔχει νοῦ; Γιά νά κατανοήσει τόν Χριστό!). Καί λογισμόν ἐλάβομεν, ἵνα τόν Χριστόν γινώσκωμεν. (Γιατί ἔχουμε λογισμό; Γιά νά γνωρίσουμε τό Χριστό). Ἐπιθυμίαν, ἵνα πρός Ἐκεῖνον τρέχωμεν. (Γιατί μᾶς ἔβαλε τήν ἐπιθυμία μέσα μας ὁ Χριστός; Γιά νά τρέχουμε πρός τό Χριστό).

Μνήμην ἔσχομεν, ἵνα Ἐκεῖνον φέρωμεν. (Ἔχουμε τήν μνήμη γιά νά μποροῦμε νά τόν θυμόμαστε). Ἐπεί τοῖς δεδημιουργημένοις αὐτός ἀρχέτυπος ἦν» (Ἐπειδή αὐτός ὁ Χριστός εἶναι τό ἀρχέτυπο σέ ὅλα τά δημιουργήματά του, ἰδίως στούς ἀνθρώπους).

Ἐγώ θά ἔλεγα ἀκόμη κάτι ἄλλο νά προσθέσω. Γιατί ὁ Χριστός ἄνοιγε τά μάτια τῶν τυφλῶν; Ἔτσι ἁπλῶς ὅπως θά τ΄ ἄνοιγε ἡ Ἰατρική ἐπιστήμη; Ὅσα θά μποροῦσε νά ἀνοίξει, φυσικά. Γιά ποιό λόγο λέτε; Ἔτσι ἁπλῶς γιά νά δοῦν τό φῶς τῆς ἡμέρας; Ὄχι! Διά νά δοῦν τόν Λόγο, τόν σαρκωθέντα. Γιατί ἔκανε καλά τούς μογιλάλους καί τούς κωφαλάλους. Δέν μποροῦσαν νά μιλήσουν καί νά ἀκούσουν. Γιά νά ἀκούσουν τόν σαρκωθέντα Λόγον. Καί γενικά, γιατί ἔκανε καλά τούς ἀρρώστους; Γιά νά μποροῦν νά σταθοῦν, ὅπως ἀρχικά τούς εἶχε κάνει ὁ Θεός Λόγος, πρίν σαρκωθεῖ καί πού τώρα ἀπό τήν ἁμαρτία κατήντησαν νά ἔχουν αὐτό πού λέμε ἀρρώστια.

Ὥστε πράγματι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε γιά νά ἔχει τήν ἔφεσή του, τήν ἕλξη του πρός τό ἀρχέτυπό του, τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Γι’ αὐτό, συνεχίζει ὁ Καβάσιλας καί λέγει· «οὐ γάρ ὁ παλαιός τοῦ καινοῦ, ἀλλ’ ὁ νέος Ἀδάμ τοῦ παλαιοῦ παράδειγμα». Ὄχι ὅτι ὁ παλιός Ἀδάμ στέκεται παράδειγμα τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι λέγεται ὁ Χριστός, νέος Ἀδάμ. Ἀλλά ὁ παλιός Ἀδάμ παραδειγματίζεται ἀπό τόν νέο Ἀδάμ, τόν Χριστό, ἔστω κι ἄν ἱστορικά προηγεῖται βεβαίως ὁ Ἀδάμ ὁ παλαιός ἔναντι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή μέ βάση τόν Ἰησοῦν Χριστόν ἔγινε καί ὁ παλιός Ἀδάμ.

Προορισμός μας ἡ μακαριότητα τοῦ Θεανθρώπου.

   Ἔτσι βλέπουμε τό «κατ’ εἰκόνα» πού ὑπάρχει μέσα στόν ἄνθρωπο, τό περιλάλητον αὐτό θέμα, αὐτό πού κάνει τόν ἄνθρωπο ἄνθρωπο, ἀποτελεῖ στόν ἄνθρωπο μία περιουσία καί ἕναν προορισμό. Μία περιουσία. Εἶναι ἡ

περιουσία μας. Ἀλλά καί ταυτόχρονα ἕναν προορισμό. Διότι δείχνει τό «κατ’ εἰκόνα» πού προοριζόμαστε. Ποῦ προοριζόμαστε; Ἑλκόμενοι ἀπό τό πρωτότυπό μας, τό ἀρχέτυπό μας, τόν Ἰησοῦ Χριστόν, νά φθάσουμε ἐκεῖ. Ποῦ; Στήν δική του μακαριότητα. Αὐτό εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό ἀποτελεῖ τήν θέωση. Αὐτό θά πεῖ θέωση. Μπαίνω μέσα στή ζωή τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Τό «κατ’ εἰκόνα» θαυμαστή περιουσία.

   Ἀλλά θά ἤθελα νά μείνω σ’ αὐτό τό «περιουσία». Πολλές φορές, γιατί μου δίδεται ἡ εὐκαιρία, παρατηρῶ τά ζῷα, τά ὁποῖα ἔχουν στοιχεῖα, τά ὁποῖα εἶναι ἀνώτερα ἀπό τόν ἄνθρωπο. Συγκεκριμένα παρατηροῦσα τό μεσημέρι, ὄχι φυσικά γιά πρώτη φορά, κάτι πάπιες πού ἔχουμε, οἱ ὁποῖες ἔχουν τρεῖς δυνατότητες κινήσεως. Μποροῦν νά περπατήσουν, μποροῦν νά πετάξουν, μποροῦν καί νά κολυμπήσουν. Κολυμποῦν μάλιστα θαυμάσια οἱ πάπιες. Κάνουν κάτι νούμερα μέσα στό νερό καταπληκτικά. Ὁ

ἄνθρωπος οὔτε πετάει, οὔτε κολυμπάει, ὅπως ἡ πάπια, ἀπό φυσικοῦ του. Πρέπει νά μάθει νά κολυμπᾷ. Κυρίως περπατᾷ. εἰδικά, οἱ ἴδιες οἱ πάπιες, γιά νά μήν πάρω ὅλα τά ζῷα, ἔχουν ἕνα θαυμάσιο ἔνδυμα. Μάλιστα, ὅπως ἔχουν αὐτό τό πτέρωμα τά πουλιά, δέν κρυώνουν. Οὔτε ἔχουν ἀνάγκη νά πηγαίνουν σέ ράφτες καί δέν χρειάζονται καί ραφτικά. Τίποτα ἀπ’ ὅλα αὐτά. Ὁ ἄνθρωπος γεννιέται γυμνός. Βλέπετε τά πουλιά, παίρνω πάλι τίς πάπιες, τό ἴδιο καί τά πουλιά, ἔχουν τά μάτια τους, τό ἕνα ἀπό δῶ, ἀριστερά, καί τό ἄλλο δεξιά. Ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος τό πολύ-πολύ μπορεῖ νά δεῖ σ’ ἕνα ὀπτικό ὁρίζοντα 180°, τά πουλιά βλέπουν περίπου σ’ ἕνα ὀπτικό ὁρίζοντα 360°. Διότι αὐτό τό μάτι βλέπει ἤδη 180° καί τό ἄλλο μάτι ἄλλες 180° καί ἔχουμε ὀπτικό ὁρίζοντα περίπου 360°. Βλέπει, λοιπόν, σέ διπλάσιο ὁρίζοντα τό πτηνό ἀπ’ ὅ,τι βλέπει ὁ ἄνθρωπος κ.ο.κ.. Βλέπετε ἄλλα ζῷα νά ἔχουν μεγάλη ταχύτητα κ.ο.κ.. Ἔχουν δηλαδή πάρα πολλά ἰδιαίτερα προσόντα πολλά ζῷα. Ὁ ἄνθρωπος φέρεται σάν γυμνός μέσα στή δημιουργία. Καί ὅμως ἔχει περιουσία, τήν ὁποία δέν φθάνει κανένα ζῷο. Εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα». Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη του περιουσία. Εἶναι ἡ θαυμαστή περιουσία.

Τό «κατ’ εἰκόνα» ἀπό προορισμός μή προορισμός.

   Θέλετε νά δεῖτε, πῶς ἀποτελεῖ, πῶς εἶναι αὐτή ἡ περιουσία; Ὅταν ὁ Κύριός μας στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, εἶπε ὅτι ἐζήτησε ὁ νεώτερος τήν περιουσία πού τοῦ ἀνῆκε, αὐτή ἦταν ἡ περιουσία του, τό «κατ’ εἰκόνα». Αὐτή τήν περιουσία δυστυχῶς ὁ ἄσωτος υἱός, γι’ αὐτό καί ἄσωτος λέγεται, ἀφοῦ τήν πῆρε, (εἴδατε, ὁ Θεός δέν εἶπε δέν σοῦ τήν δίνω, διότι ἀπό πλευρᾶς δομῆς ὁ ἄνθρωπος φέρει αὐτήν τήν περιουσία,) τοῦ τήν ἔδωσε καί τήν κατασπατάλησε. Τί σημαίνει «κατασπατάλησε» αὐτή τήν περιουσία; Αὐτή τήν περιουσία τήν ξόδευσε ἐκεῖ πού ὁ Θεός δέν θά ἤθελε. Εἰς τόν μή προορισμόν. Ἐνῷ δηλαδή αὐτή ἡ περιουσία, τό «κατ’ εἰκόνα», δείχνει τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι νά φθάσει τόν Χριστό, ὁ ἄνθρωπος αὐτή τήν περιουσία τήν παίρνει καί τήν κάνει μή προορισμό. Ὄχι προορισμό. Ἀλλά τί; Ὁ ἴδιος ξοδεύει αὐτή τήν περιουσία γιά λογαριασμό του, μακράν του Θεοῦ. Μακράν του ἀρχετύπου του. Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ἀρχίζει νά ροκανίζει αὐτή τήν πατρική περιουσία. Πῶς τήν ροκανίζει; Ἔχει τή διάνοια, τό νοῦ, τό λόγο, πού, ὅπως λέγει ἐδῶ ὁ Καβάσιλας, μᾶς ἔδωσε τό λόγον γιά νά γνωρίσουμε τό Λόγο. Τό Θεό Λόγο. Καί τώρα ὁ ἄνθρωπος ἀπορρίπτει τόν ἑαυτό του, ζεῖ σ΄ἕναν ναρκισσισμό, σ’ ἕναν αὐτερωτισμό. Ἀρχίζει νά καθρεπτίζεται στόν ἴδιο τό λόγο του (λόγος - λογική), νά ἐρωτεύεται τόν λόγο του. Ἀρχίζει ν’ ἀξιοποιεῖ τό δικό του τό λόγο, τήν λογική του πάντα - αὐτό θά πεῖ λόγος- γιά δικό του λογαριασμό. Καί βλέπετε τώρα χρησιμοποιεῖ τό λογικό του σέ πράγματα πού εἶναι μόνο ἐκεῖνο πού λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «ἐφευρέται κακῶν»

(Ρωμ. 1, 30)

Δηλαδή ἐφευρίσκω μέ τό μυαλό μου τό κακό γιά νά κάνω στόν ἄλλο τό κακό. Πάρτε τούς κακοποιούς. Βλέπετε, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο λῃστεύουν, κλέπτουν, διαρρηγνύουν, εἶναι θαυμαστός. Λέει κανείς· πώ πώ, κοιτάξτε τί σκέφθηκαν! Τί σκέφθηκαν νά κάνουν! Ποῦ χρησιμοποιοῦν τώρα τό λογικό τους; Στό ἔγκλημα. Φοβερό! Αὐτοί λέγονται «οἱ ἐφευρέται κακῶν». Ἀλλά τό χειρότερο, τονίζω, εἶναι ἡ χρήση τοῦ λογικοῦ στόν ὀρθολογισμό.

Ἀρρώστια τοῦ λογικοῦ ὁ ὀρθολογισμός.

   Τί εἶναι αὐτός ὁ ὀρθολογισμός; Στό νά πῶ μέ τόν ἴδιο μου τό λογικό, πού κλήθηκα νά ἀναγνωρίσω τόν Θεόν Λόγον, τό ἀρχέτυπό μου, νά πῶ, δέν τό ἀναγνωρίζω καί τό ἀπορρίπτω. Αὐτό λέγεται ὀρθολογισμός. Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀρρώστια τοῦ ἴδιου μου τοῦ λογικοῦ. Ὄχι ἁπλῶς μία ἀρρώστια. Εἶναι μία τρομακτική διαστροφή! Γι’ αὐτό τό λόγο, ὅπου δεῖτε αὐτό πού λέμε «ὀρθολογισμός», νά τό προσέχετε πολύ. Εἶναι ἀπιστία δηλαδή στό τέλος. Εἶναι διαστροφή. Καί ὅλα τ’ ἄλλα τή μνήμη, τήν κρίση, τή θέλησή μου, τό δημιουργικό, τό κυριαρχικό, ὅλα αὐτά τά χρησιμοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά νά στραφεῖ ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του καί ἐναντίον τοῦ Θεοῦ Λόγου τοῦ ἐνανθρωπήσαντος. Γι’ αὐτό ὅλα αὐτά, μέ μία λέξη, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, λέγονται κατασπατάληση τῆς περιουσίας, δηλαδή τοῦ κατ’ εἰκόνα, πού μᾶς ἔδωκε ὁ Θεός.

Τό θέμα τῆς μετανοίας μεγάλο κεφάλαιο.

   Ἡ παραβολή τοῦ ἀσώτου βέβαια δείχνει ὅτι ὁ ἄσωτος μετανοεῖ. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρᾶγμα, ἀλήθεια. Βέβαια, θά λέγαμε, στήν πλειονότητα, ἔ, ἄς τό ποῦμε στήν πλειονότητα, ἄς τό ποῦμε, ὁ ἄνθρωπος δείχνει μία μετάνοια. Ἤ τουλάχιστον μπορεῖ νά μετανοήσει. Ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά μετανοήσει. Ἔχει παγιωθεῖ τό κακό σ’ αὐτόν. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς πῶ, γιατί τό κακό παγιώθηκε στόν διάβολο. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τήν δυνατότητα νά μετανοήσει. Γι’ αὐτό καί προσεφέρθη ἡ σωτηρία. Ἀλήθεια, ρωτήσατε ποτέ σάν ἀπορία, γιατί δέν ἦλθε νά σώσει καί τούς δαίμονες ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Μάλιστα ἡ ἐνανθρώπησή του ἀποβλέπει σ’ ὁλόκληρή τη δημιουργία. Καί μάλιστα ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ παγιώνει τήν ἁγιότητα τῶν ἀγγέλων. Τήν παγιώνει. Δηλαδή τήν σταθεροποιεῖ. Μεγάλο πρᾶγμα! Γιατί, λοιπόν, ἀφοῦ παγιώνει τήν ἁγιότητα τῶν ἀγγέλων, νά μήν δημιουργοῦσε καί μία μετάνοια στούς δαίμονες; Γιατί ἁπλούστατα οἱ δαίμονες δέν μποροῦν νά μετανοήσουν. Εἶναι τό μαρτύριό τους αὐτό. Δέν μποροῦν. Γι’ αὐτό ἡ σωτηρία στρέφεται πρός τόν ἄνθρωπο. Βέβαια εἶναι βαθύτερο τό θέμα, ἀλλά εἶναι καί αὐτό. Ὅτι στρέφεται πρός τόν ἄνθρωπο, γιατί μπορεῖ νά μετανοήσει. Καί ὁ ἄσωτος τῆς παραβολῆς μετανοεῖ. Γι’ αὐτό ἀνά πᾶσα στιγμή τίθεται τό θέμα τῆς μετάνοιας. Τό θέμα τῆς μετάνοιας μεγάλο κεφάλαιο γιά τόν ἄνθρωπο. Σημαίνει ἀποκατάσταση τῆς περιουσίας. Κοιτάξτε τί λέγει ἐκεῖ στήν παραβολή. «Ἐξανέγκατε τήν στολήν τήν πρώτην». Ποιά εἶναι αὐτή ἡ πρώτη στολή; Ἐπειδή ἡ στολή κατερρακώθη πρέπει νά ξαναβάλει ὅ,τι φοροῦσε καί πρῶτα.

Τό ἄκτιστο φῶς εἶχε ὁ Ἀδάμ.

   Ἡ στολή ἡ πρώτη μάλιστα - τώρα λιγάκι τό μακραίνω τό θέμα - εἶναι ἡ δόξα, ἡ θεία δόξα πού εἶχε ὁ Ἀδάμ στόν παράδεισο. Ξέρετε τί θεία δόξα εἶχε; Ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστός - ἀκούσατέ το - στό ὄρος Θαβώρ! Πῶς τόν εἶδαν οἱ μαθητές τό Χριστό ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ; Τόν εἶδαν μέσα σέ μία λάμψη. Αὐτή τή λάμψη, τή θεία δόξα, τό ἄκτιστο φῶς, τό εἶχε ὁ Ἀδάμ. Αὐτό τό ἄκτιστο φῶς ἔβλεπαν τά θηρία καί τόν εὐλαβοῦντο τόν Ἀδάμ. Καί καί ἦσαν φίλοι μέ τόν Ἀδάμ. Καί ἦταν ὁλόκληρη ἡ κτίση ὑποτεταγμένη εἰς τόν Ἀδάμ. Ὅταν ὅμως ἁμάρτησε ὁ Ἀδάμ ἔνιωσε τόν ἑαυτό το γυμνό. Ὅποτε ὁ Θεός ἔκανε τούς δερμάτινους χιτῶνες. Θά δοῦμε τί εἶναι αὐτοί οἱ δερμάτινοι χιτῶνες! Πού ὁ Ἀδάμ εἶπε «εἶμαι γυμνός». «Μπά», λέγει ὁ Θεός. «Καί ποιός σοῦ εἶπε ὅτι εἶσαι γυμνός; Μήπως ἔφαγες ἀπό τόν καρπόν πού σοῦ εἶπα τό ὄχι;». Δηλαδή μέ τήν παράβαση ταυτοχρόνως ἐχάθηκε ἡ θέωση. Τί ἦταν αὐτή ἡ θέωση; Ἡ ἀνά πᾶσα στιγμή ἕνωση τοῦ Ἀδάμ μέ τόν Θεόν Λόγον. Τόν Ἀδάμ ἐπεσκέπτετο ὁ Θεός Λόγος. Ἦρθε, λέει, τό δειλινό. Εἶχε ἐπισκέψεις ὁ Ἀδάμ. Εἶχε θεοφανίες ὁ Ἀδάμ. Αὐτή εἶναι ἡ στολή ἡ πρώτη! Καί τώρα τί λέγει ὁ πατέρας τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου υἱοῦ; «Φέρτε τή στολή τήν πρώτη». Μέ τήν μετάνοια καί μέ τό βάπτισμα ξαναγυρίζουμε στόν ἀρχικό μας προορισμό, πού εἶναι νά ἀξιοποιήσουμε τό «κατ’ εἰκόνα» μας, νά ξαναποκτήσουμε τήν περιουσία μας νά τή βάλουμε σωστά, στό σωστό δρόμο, καί νά φθάσουμε στή θέωση. Αὐτό εἶναι. Δέστε τί πλοῦτος ὑπάρχει! Βλέπετε ἐδῶ κάνω καί μερικές παρεκβάσεις γιά νά σᾶς βοηθήσω. Βλέπετε ὅτι πολύ φτωχό εἶναι νά λέμε ὅτι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά παντρευτεῖ, νά κάνει οἰκογένεια, νά κάνει ἐπάγγελμα καί νά σπουδάσει; Πολύ φτωχά πράγματα, ἔ; Τώρα πιστεύω τό καταλαβαίνετε. Πολύ φτωχά πράγματα.

Ἡ πραγμάτωση τῆς θεώσεως.

   Ἀλλά ἄς προχωρήσουμε. Πῶς θά πραγματοποιηθεῖ τώρα αὐτή ἡ θέωση; Πῶς δηλαδή θά μπορέσουμε νά κάνουμε πραγματικότητα αὐτή τή θέωση. Γιατί τό νά μιλᾶμε ἔτσι θεωρητικά εἶναι ἕνας λόγος. Πῶς θά φθάσουμε ὅμως νά τά κάνουμε ὅλα αὐτά πραγματικότητα.

Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὁ σκοπός τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, παρά τήν πτώση πού εἶχε, τήν πτώση δηλαδή τοῦ Ἀδάμ, παραμένει πάντοτε ὁ ἴδιος. Πάντα ὁ ἴδιος. Ὁ ἴδιος σκοπός. Ὁ ἴδιος προορισμός. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος· «ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι εἰκόνι τό κατ’ εἰκόνα». Νά ἀποδώσουμε εἰς τήν εἰκόνα τό «κατ’ εἰκόνα». Ποιά εἶναι αὐτή ἡ εἰκόνα; Εἶναι ὁ Χριστός! Εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἀόρατου Πατρός, γιατί ἔγινε ἄνθρωπος. Ὡς Θεός δέν εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός. Ὡς ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός. Συνεπῶς, ἀφοῦ εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός, ἐμεῖς εἴμεθα εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Πρέπει νά ἀποδώσουμε, τήν δική μας εἰκόνα στήν εἰκόνα ἐκείνη μέ τήν ὁποία ἔχουμε γίνει. Δηλαδή στόν Χριστό. Τί θά πεῖ νά ἀποδώσω τήν εἰκόνα μου στήν εἰκόνα, τό ἀρχέτυπό μου; Θά πεῖ· νά πραγματώσω αὐτό πού λέμε τόση ὥρα, τήν θέωση.

Ἡ ἐπέκταση τῆς θεώσεως στήν καινή κτίση τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἐδῶ τώρα θά ἤθελα νά προσέξετε κάτι, γιατί εἶναι κάτι πολύ σπουδαῖο, καί πού συνήθως τό ἀγνοοῦμε. Ἴσως καί στό σχολεῖο σας ἀκόμη δέν θά μπορούσατε νά τό κάνετε αὐτό ἤ ἀκόμα καί στά κηρύγματα δέν θά τό ἀκοῦτε εὔκολα. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου ὁπωσδήποτε δέν ἐξαντλεῖται στή λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου, πού ἔχει μόνο ἕναν ἀρνητικό χαρακτῆρα. Ὅπως εἶναι ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου, ἡ νίκη κατά τοῦ διαβόλου καί ἡ νίκη κατά τῆς ἁμαρτίας. Ἀλλά ἐπεκτείνεται καί σέ μία θετική πλευρά, δηλαδή στή θέωση, πού εἶναι ἡ καινή κτίση τοῦ ἀνθρώπου.

Νά σᾶς τό ἐξηγήσω.

Γιατί ὁ Θεός Λόγος ἐνηνθρώπησε; Θά ἀπαντήσετε: γιά νά νικήσει τό διάβολο, τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο. Αὐτό δέν εἶναι ἐπαρκές. Εἶναι σωστό, ἀλλά εἶναι μόνο μία πλευρά. Καί μάλιστα ἄν τό θέλετε εἶναι ἀρνητική πλευρά. Διότι, ὅταν θά ἐρχόταν ὁ ἐνανθρωπήσας Λόγος γιά νά νικήσει αὐτά τά τρία, τότε σέ μένα, ἐπειδή καί στά τρία εἶχα προσβληθεῖ, θά μοῦ δημιουργοῦσε τήν ἴαση, τήν θεραπεία. Τότε, λοιπόν, ἡ λύτρωση θά εἶχε παρά μόνο ἰαματικό χαρακτῆρα. Ἀλλά ἐκεῖ δέν ἐξαντλεῖται ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Διότι εἶναι μόνο ἡ ἀρνητική ὄψη. Τό νά μέ κάνει καλά, αὐτό εἶναι ἡ μία πλευρά καί, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀρνητική! Πρέπει νά γίνει κάτι περισσότερο.

Καί ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἄλλη πλευρά, ἡ θετική; Πρέπει νά φθάσω εἰς αὐτή τή θέωση. Δηλαδή τό πρόγραμμα τοῦ Θεοῦ Λόγου δέν ἦταν νά ἐνανθρωπήσει γιά νά νικηθεῖ ὁ διάβολος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος. Ἀλλά ἦταν ἡ ἀρχική βουλή τοῦ Θεοῦ. Σᾶς τό ἔχω ξαναπεῖ. Εἴτε ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος, εἴτε δέν ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος.

Ὁ Θεός Λόγος χαιρόταν, ὅταν δημιουργούσε.

   Ξέρετε, πολλές φορές κοιτάζοντας μέσα στή φύση, ἄν κανείς μπορεῖνά βλέπει μερικά πράγματα, τά χαίρεται. Σᾶς εἶπα γιά τίς πάπιες προηγουμένως. Ναί, γιατί τώρα τό μεσημέρι μου δόθηκε μία ἀφορμή νά βλέπω τίς πάπιες πώς ἐκινοῦντο μές στό νερό. Ἦταν κάτι πολύ ὡραῖο. Ρίχναμε καλαμπόκι μέσα στό νερό, ἐκεῖ πού ἦταν μία μικρή λίμνη, ἀρκετά βαθιά, μέ πολύ νερό πού ἔτρεχε ἀπό τό βουνό. Ἐκεῖ ρίχναμε καλαμπόκι καί αὐτές ἤθελαν νά πιάσουν τό καλαμπόκι στόν πυθμένα τῆς λίμνης καί ἔκαναν κάτι βουτιές χαριτωμένες. Ἦταν…..ἀληθινή ψυχαγωγία! Ὅπως, λοιπόν, ἐβουτοῦσαν καί γελούσαμε, χαιρόμαστε. Εἶπα κάτι πού πολλές φορές τό ἔχω πεῖ. Ἐγώ γελῶ καί χαίρομαι πού βλέπω τίς πάπιες, ὅπως κινοῦνται. Ὅταν ὁ Θεός Λόγος ἔκανε τίς πάπιες καί τίς ἔβλεπε νά βουτᾶνε ἔτσι στό νερό, τί ἔκανε; Θά λέγαμε ἁπλά· γελοῦσε, χαιρόταν. Λοιπόν, τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή! Τό λέγει εἰς τό 8ο κεφάλαιο τῶν «Παροιμιῶν». Λέγει: «Ἐγώ ἡ Σοφία πού ἤμουν μέ τόν Πατέρα καί συνδημιουργοῦσα ἤμουν εὐφραινομένη». Χαιρόμουνα, ὅταν δημιουργοῦσα! Μά εἶναι δυνατόν, ἐκεῖνος πού ἔκανε αὐτά τά χαριτωμένα πράγματα μέσα στήν κτίση, πού ἐμεῖς τά κτίσματα, οἱ ἁμαρτωλοί, οἱ πεσμένοι ἄνθρωποι, χαιρόμαστε νά τά βλέπουμε, εἶναι δυνατόν ποτέ νά μήν ἐχαίρετο ὁ Θεός Λόγος, πού ἐνηνθρώπησε; Τότε πού τά δημιούργησε ὅλα νά μήν χαίρεται; Εἶναι δυνατόν ποτέ;

Ἀρχικό σχέδιο ἡ κοινωνική ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ Λόγου.

   Λοιπόν, ἀρχικό σχέδιο ἦταν αὐτό τοῦ Θεοῦ Λόγου. Νά ἐνανθρωπήσει, νά μείνει μές στή δημιουργία του καί ἀφοῦ ἐντύνετο τήν δημιουργία του, νά χρησιμοποιήσω τήν ἔκφραση τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, νά ἦταν μαζί μέ τά κτίσματα πού ἔκανε, νά ἔχει μίαν - προσέξτε τή λέξη, τήν φράση πού θά πῶ - ἐμπειρική κοινωνία. Νά ἔχει μία ἐμπειρική κοινωνία καί νά χαίρεται. Τί θά πεῖ ἐμπειρική κοινωνία; Ξέρετε πόση εἶναι ἡ ἀπόσταση τοῦ Θεοῦ ἀπό τά κτίσματα; Ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος. Εἶναι τό ἀπόλυτο καί ἄπειρο πνεῦμα. Τά κτίσματα τί εἶναι; Εἶναι τά ἔργα του. Καί ξέρετε πόσο ἀπέχει ἡ οὐσία τῶν κτισμάτων ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ; Κι ἐγώ δέν ξέρω. Εἶναι ... ἀφάνταστο πόσο ἀπέχει. Συνεπῶς, ναί μέν ὁ Θεός Λόγος χαιρόταν αὐτά ὅλα πού ἔκανε, ἀλλά ἔλειπε ὅμως κάτι, ὑστεροῦσε σέ κάτι, ἄν μποροῦμε νά τό ποῦμε αὐτό στό Θεό. Ὑστεροῦσε. Μποροῦσε νά ὑστερεῖ; Βέβαια. Νά, σέ τί; Σ’ αὐτήν τήν ἐμπειρία! Εἶχε, ὅπως θά λέγαμε μία θεωρητική γνώση. Ὁ Θεός ξέρει τήν ἁμαρτία; Βεβαίως. Ἔχει ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας ὁ Θεός; Ὄχι! Τήν ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας τήν ἔχω ἐγώ ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχω ἁμαρτήσει. Ἀλλά ὁ Θεός ἔχει θεωρητική γνώση τῆς ἁμαρτίας. Δέν ἔχει ἐμπειρική γνώση. Γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀναμάρτητος. Πῶς, λοιπόν, ὁ Θεός, πού εἶναι ὁ δημιουργός, θά μποροῦσε νά ἔχει ἐμπειρία τῆς δημιουργίας του; Ἐδῶ εἶναι τώρα, τό «σεσιγημένον μυστήριον χρόνοις αἰωνίοις», πού λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος. Τό σεσιγημένο μυστήριο, τό ἀποκεκρυμμένο μυστήριο. (Εφεσ. 3, 2)

Ὅτι ὁ Θεός Λόγος θά γινόταν ἄνθρωπος, θά ἐσαρκοῦτο, γιά ν’ ἀποκτήσει αὐτήν τήν ἐμπειρία τῶν δημιουργημάτων. Καί νά χαίρεται μές στή δημιουργία του. Καταπληκτικό! Αὐτή εἶναι ἡ θετική ὄψη. Ποῦ σημαίνει ὁ Θεός, πού θά ἐγίνετο ἄνθρωπος, μένοντας μές στή δημιουργία του, θά χαιρόταν ἐμᾶς κι ἐμεῖς Ἐκεῖνον. Αὐτό λέγεται θέωση. Αὐτή εἶναι ἡ θετική πλευρά.

Μέ τό σταυρό τοῦ Χριστοῦ ἡ θεραπεία καί ἡ θέωση. 

   Ἐπειδή ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε, ἔπεσε, τροποποιήθηκε ὁ τρόπος τῆς σωτηρίας μας καί δημιουργήθηκε τό ἐπεισόδιο τοῦ Σταυροῦ. Ὥστε μέ τόν Σταυρό ὁ Θεός Λόγος, πού ἐνηνθρώπησε, νά μᾶς θεραπεύσει. Καί ἀφοῦ θά μᾶς θεράπευε, θά προχωροῦσε στό παρακάτω στή θετική ὄψη, νά μᾶς θεώσει. Τό καταλάβατε; Σπουδαῖο αὐτό! Εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο!

Περιεχόμενο τῆς θεώσεως ἡ χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου.

   Συνεπῶς ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ δέν περιορίζεται μόνο στήν ἀρνητική ὄψη, στήν ἴαση, στήν θεραπεία, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στήν θετική ὄψη, πού εἶναι ἡ θέωση. Γι’ αὐτό τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ χριστοποίηση. Ὅπως θά λέγαμε, ἔχουμε τήν σαρκοποίηση τοῦ Λόγου, ἔχουμε τήν χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός Λόγος συγκαταβαίνει, ὁ δέ ἄνθρωπος ἀνέρχεται. Καί συναντᾶται ἐκεῖ. Ὁ Θεός Λόγος σαρκοῦται, ὁ ἄνθρωπος χριστοποιεῖται. Αὐτή ἡ χριστοποίηση, τό νά γίνω Χριστός, alter Christus, ἄλλος Χριστός, αὐτή ἡ χριστοποίηση εἶναι ἡ θέωση.

Τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γιά τή χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου.

   Γι’ αὐτό καί ὁ Ἀπ. Παῦλος χρησιμοποιεῖ τίς ἑξῆς εἰκόνες, τίς ἑξῆς φράσεις, γιά νά δείξει ὅτι αὐτή ἡ θέωση δέν εἶναι φιλολογία, ἀλλά εἶναι μία πραγματικότητα. Ἀκοῦστε τί λέγει γιά τό πῶς μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος στή χριστοποίηση. Εἶναι κυρίως ἀπό τήν πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή πού τά παίρνω αὐτά. Λέγει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, ὅτι εἶναι πρωτότοκος πάσης κτίσεως. Καί συνεπῶς καλεῖ κάθε ἄνθρωπο νά πιστέψει στό Χριστό καί νά γίνει τέλειος ἐν Χριστῷ.

Δεύτερον. Πεπληρωμένος ἐν αὐτῷ. Ἐν αὐτῷ, δηλαδή στόν Ἰησοῦ Χριστό. Πεπληρωμένος, γεμισμένος, γεμᾶτος.

Νά γίνει εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Νά γίνει δηλαδή τέλειος ἄνθρωπος, κατά τό μέτρο τοῦ ἠθικοῦ, πνευματικοῦ ἀναστήματος - αὐτό θά πεῖ ἡλικία, ἀνάστημα - τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. (Εφεσ. 4, 13)

Ἀκόμα καλεῖται ὁ ἄνθρωπος νά ἀποκτήσει νοῦν Χριστοῦ. Πώ πώ! Νοῦν Χριστοῦ! Καί ἀκόμα, καρδίαν Χριστοῦ! Προσέξτε! Ὄχι χριστιανικό νοῦ. Ὄχι χριστιανική καρδιά. Ἀλλά νοῦν Χριστοῦ καί καρδίαν Χριστοῦ. Μέ ἄλλα λόγια, νά γίνει τρόπον τινά μιά ταύτιση τοῦ νοῦ μου μέ τόν νοῦ τοῦ Χριστοῦ. Τῆς καρδιᾶς μου μέ τήν καρδιά τοῦ Χριστοῦ. Νά ἔχω ὅ,τι ἔχει ὁ Χριστός. Δηλαδή τί; Νά χριστοποιηθῶ! Μεγάλο πρᾶγμα, ἔ; Τεράστιο πρᾶγμα αὐτό. Ἔτσι αὐτό τό «ἐν Χριστῷ ζῆν», τό νά ζῶ ἐν Χριστῷ, οἱ Πατέρες τό ὀνομάζουν θέωση. Αὐτή εἶναι ἡ θέωση. Δέν ξέρω, ἄν μπόρεσα μέ αὐτή τήν ἀνάλυση νά γίνω κατανοητός.

Οἱ παράγοντες ἀποπροσανατολισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἀλλά γιά νά μπορέσουμε νά κατανοήσουμε αὐτό τό στοιχεῖο τῆς θεώσεως, θά πρέπει νά ἔχουμε ὑπερνικήσει μερικά πράγματα. Κάποιους παράγοντες. Πού αὐτοί οἱ παράγοντες ἀποπροσανατολίζουν τόν ἄνθρωπο καί δέν μπορεῖ νά κατανοήσει τό «κατ’ εἰκόνα». Τόσο πολύ, ὥστε νά φθάνει ὁ ἄνθρωπος καί νά λέγει· τί θά πεῖ εἶμαι τό κατ’ εἰκόνα, τό ἀπορρίπτω πρίν τό συζητήσω. Ἄν πεῖτε σέ ἀνθρώπους ἔξω ὅτι εἶναι πλασμένοι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, θά σᾶς ποῦν ἁπλά· «ἄ, αὐτά πού γράφουν τά Θρησκευτικά;». Δηλαδή ἐσύ δέν τό ἀντιλαμβάνεσαι ὅτι εἶσαι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Εἶναι θέμα ὅτι τό μαθαίνεις ὅπως μαθαίνουμε ὅτι στόν Β. Πόλο ὑπάρχουν πάγοι; Ἕνα θέμα δηλαδή τό ὁποῖον ἀποτελεῖ μόνο μία ψιλή, γυμνή γνώση καί δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖον θά μπεῖ μέσα σ’ αὐτή τή ζωή μου. Καί ὅμως πρέπει νά τό ἀνακαλύψω, διότι τό ἔχω. Δέν τό ξέρουν οἱ ἄνθρωποι. Δυστύχημα μέγα. Μέγα δυστύχημα! Πού σημαίνει ὅτι οἱ παράγοντες πού θά ποῦμε λίγο πιό κάτω ἀποπροσανατολίζουν τόν ἄνθρωπο, πού τελικά δέν μπορεῖ νά βρεῖ τόν πραγματικό του ἑαυτό, νά βρεῖ τό κατ’ εἰκόνα. Καί βρίσκοντας τό κατ’ εἰκόνα, νά τό ἀξιοποιήσει, ν’ ἀντιληφθεῖ τόν προορισμό του καί νά φθάσει στή θέωση.

Ποιοί εἶναι, λοιπόν, αὐτοί οἱ παράγοντες; Εἶναι τρεῖς. Θά σᾶς τούς πῶ σάν τίτλους καί θά προχωρήσω νά ἀναλύσω μόνον τόν ἕνα, γιατί ἡ ὥρα ἔχει περάσει. Πρέπει κατ’ ἀρχάς νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο. Τό δεύτερο εἶναι ὅτι πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Τί εἶναι αὐτό; Θά τό ποῦμε. Πρῶτα ὁ Θεός, προσεχῶς. Καί τό τρίτον εἶναι ὅτι πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό ἕναν αὐτονομισμό πού ὑπάρχει μέσα στόν ἄνθρωπο, σάν κακή κληρονομιά. Καί πού δέν εἶναι παρά αὐτός ὁ πυρήνας τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, πού μπῆκε στόν πυρῆνα τῆς ὑπάρξεώς μας. Αὐτός ὁ αὐτονομισμός!

Ἡ ἀνάγκη ἀπελευθέρωσης ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία.

   Καί μένω στό πρῶτο. Ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι ἡ ἁμαρτία δέν παύει νά εἶναι ἕνα περιστατικό. Ἕνα συμβάν. Ἐνῷ ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως, εἶναι ἡ προαιώνια βουλή τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς ἡ ἁμαρτία ἔχει πρό πολλοῦ ὑπερνικηθεῖ. Εἶναι ἕνα περιστατικό ἡ ἁμαρτία. Ἕνα περιστατικό. Ὅπως εἶναι μία πιστολιά μέσα σέ μία αἴθουσα συναυλίας. Πού εἶναι μία παραφωνία. Ἔτσι ἀκριβῶς καί ἡ ἁμαρτία καί τό κακό ἀπετέλεσαν μία παραφωνία μέσα στή δημιουργία, μέ τά γνωστά ἀποτελέσματα, τόν θάνατο κτλ.. 

Τί εἶναι ὁ θάνατος.

   Τί εἶναι ὁ θάνατος; Εἶναι αὐτό τό ἀκατανόητο πρᾶγμα, τό ὁποῖο δέν ἔκανε ὁ Θεός. Ἀκατανόητο πρᾶγμα! Ἦρθε ὁ Θεός ὁ σαρκωμένος γιά νά νικήσει τό θάνατο. Ὁ θάνατος εἶναι παρείσακτος. Μπῆκε καί κατέστρεψε τόν ἄνθρωπο καί τήν δημιουργία. Εἶναι παρείσακτος ἐχθρός. Ἔσχατος ἐχθρός, λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος, ὁ θάνατος. Ποῦ σου θάνατε τό κέντρον; Ποῦ σου Ἅδη τό νίκος; Θάνατε, λέγει, ποῦ εἶναι τό δηλητηριασμένο σου κεντρί; Ἅδη, ποῦ εἶναι ἡ νίκη σου, ποῦ τούς μάζευες ὅλους; Αὐτό ὅμως εἶναι ἕνα περιστατικό. Δέν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνο πού ἦταν στή βουλή τοῦ Θεοῦ, ἦταν νά ἔρθει νά μείνει ἀνάμεσά μας. Ἀφοῦ, λοιπόν, αὐτό εἶναι ἕνα περιστατικό, σημαίνει ὅτι μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ καί τόν Σταυρό Του, αὐτό ὑπερνικήθηκε. Αὐτό πρέπει νά τό ξέρουμε.

Τό κακό εἶναι μή ὄν.

   Τό κακό ἀκόμα, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Διάδοχος Φωτικής (στήν Ἤπειρο εἶναι ἡ Φωτική, ἀρχαία ἐπαρχία, Διάδοχος εἶναι τό ὄνομα τοῦ ἁγίου), τό κακό εἶναι μή ὄν. Δέν ἔχει οὐσία τό κακό. Δέν ὑπάρχει. Ὅταν λέμε ὁ διάβολος, νά, ὁ διάβολος, εἶναι μία οὐσία τοῦ κακοῦ. Ὁ διάβολος δέν εἶναι 

οὐσία τοῦ κακοῦ, γιατί ὁ Θεός τόν ἔκανε τόν διάβολο. Ἀλλά δέν τόν ἔκανε ὡς οὐσία κακή. Τόν ἔκανε ὡς οὐσία ἀγαθή! Τό κακό δέν ὑπάρχει πουθενά ὡς οὐσία. Ἀλλά ποῦ εἶναι τό κακό; Τό κακό σάν περιστατικό εἶναι τῆς ἐλευθέρας προαιρέσεως μίας λογικῆς ὑπάρξεως, τοῦ διαβόλου ἐν προκειμένῳ, τοῦ ἀνθρώπου μετά. Δηλαδή εἶναι στήν προαίρεση. Ἐγώ θέλω καί ἔχω τήν ἐλευθερία νά πραγματώσω τό κακό. Τό κακό, λοιπόν, δέν ὑπάρχει σάν οὐσία. Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν ὑπάρχει σάν οὐσία, τότε καταλαβαίνετε ὅτι εὔκολα ὑπερνικᾶται. Θέλετε ἀκόμη;

Τό ἀγαθό ἔχει οὐσία.

   Ὡς οὐσία εἶναι μόνο τό ἀγαθό. Ὁ Θεός εἶναι οὐσία. Ἀλλά ἀγαθή οὐσία. Συνεπῶς τό ἀγαθό ἔχει τήν οὐσία του μέσα στή δημιουργία ἤ καί ἐκτός δημιουργίας. Εἶναι στό Θεό. Ἡ κτίση δέν ἔγινε οὔτε κακή οὔτε καλῇ. Ἀλλά ἐπιδεκτική καί τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἀνάλογα μέ τήν χρήση τῆς προαιρέσεως. Ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος ἔκανε κακή χρήση, ἀμέσως πῆρε μορφή κακοῦ. Ἀλλά τό κακό ὅμως, σᾶς ξαναλέγω, εἶναι μή ὄν. Δέν ἔχει οὐσία. Καί συνεπῶς δύναται νά ὑπερνικηθεῖ εὔκολα. Ὁ Χριστός ὑπερνίκησε τήν ἁμαρτία. Πέρα γιά πέρα. Δέν ἔμεινε τίποτα πού νά μήν τό ὑπερνίκησε ὁ Χριστός ἐπάνω στό Σταυρό Του. Τόν διάβολο ὁ Χριστός τόν συνέτριψε, καθώς καί τόν θάνατο. Ὅλα αὐτά τά συνέτριψε ὁ Χριστός. Τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο ἐπάνω στόν Σταυρό καί τό θάνατο μέ τήν Ἀνάστασή του.

Ἡ πίστη στό Χριστό ἐπί τοῦ Σταυροῦ σῴζει.

   Ἀλλά πρέπει νά καταλάβουμε, ὅτι ἡ ἁμαρτία θά νικηθεῖ σέ μᾶς, ἄν οἰκειωθοῦμε τόν Χριστό. Ἄν ἀρχίσουμε νά βλέπουμε πρός τόν Χριστόν. Θυμηθεῖτε τό ἀντίτυπο τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Σταυροῦ, πού ἦταν τό χάλκινο φίδι ἐπί κοντοῦ, ἐπί κονταριοῦ στήν ἔρημο. Τί εἶπε ὁ Θεός; Ὅποιος 

ἔβλεπε τό χάλκινο φίδι, πού ἦταν ἐπάνω στό κοντάρι ὑψωμένο, αὐτός δέν θά πέθαινε ἀπό τά φίδια πού δάγκωναν στήν ἔρημο. Ὅποιος, λοιπόν, ἀτενίζει πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό, πού εἶναι τό πρωτότυπο, καί στόν Σταυρό του, δέν πεθαίνει. Δηλαδή νικᾷ τήν ἁμαρτία. Ἤτοι πρέπει νά πιστέψουμε. Θά μποροῦσε νά πεῖ ἕνας Ἑβραῖος, ἐκεῖ στήν ἔρημο· «τί λές Μωυσῆ, τί λές, τί πράγματα εἶναι αὐτά; Τό νά δῶ ἐγώ ἕνα χάλκινο φίδι πάνω σ’ ἕνα κοντάρι, θά ὑπερνικηθεῖ τό δηλητήριο τοῦ φιδιοῦ τῆς ὀχιᾶς, πού μέ δάγκωσε στήν ἔρημο; Ἔχει καμιά σχέση τό ἕνα μέ τό ἄλλο;». Τί μένει; Ἡ πίστη! Θά μποροῦσε νά πεῖ κάποιος· ἐκεῖνος πού σταυρώθηκε πάνω σ’ ἕνα σταυρό, ἔχει τήν δύναμη ἐμένα νά μοῦ νικήσει τήν ἁμαρτία; Τί μπαίνει; Ἡ πίστη! Τότε ἐσώζοντο στήν ἔρημο; Μάλιστα. Καί τώρα σῴζομαι, ὅταν βλέπω τόν Χριστό ἐπί τοῦ Σταυροῦ. Ὅταν, λοιπόν, πῶ ὅτι εἶναι σαρκωμένος Θεός, πού ἔπαθε καί πέθανε γιά μένα, τότε οἰκειώνομαι τόν Χριστό καί ὑπερνικῶ τήν ἁμαρτία. Τήν ὑπερνικῶ.

Προϋπόθεση σωτηρίας ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τήν ἁμαρτία.

   Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ ἁμαρτία τυφλώνει. Ἅμα ἔχεις ἁμαρτίες δέν μπορεῖς νά δεῖς τίποτα. Οὔτε τό «κατ’ εἰκόνα» σου, οὔτε τίποτα. Τά πάθη δεσμεύουν. Ἡ ἄσκηση εἶναι ἀναγκαιότατη. Βλέπετε τώρα μπαίνουμε στή Σαρακοστή, ἔ; Τί εἶναι αὐτές οἱ εὐκαιρίες; Εἶναι εὐκαιρίες πού δίδει ἡ Ἐκκλησία. Καί τίς δίνει κάθε μέρα. Ἀλλά ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι εἶναι ρᾴθυμοι, τεμπέληδες πνευματικά, γι’ αὐτό κάνει σέ κάποια χρονικά διαστήματα, μέσα στό ἔτος τό ἐκκλησιαστικό, κάποια προσκλητήρια ἀσκήσεως. Καί λέγει· ἔχουμε Μ. Σαρακοστή. Τί σημαίνει αὐτό; Πρέπει νά ἀσκηθοῦμε. Πρέπει νά διώξουμε τά πάθη μας, πρέπει νά διώξουμε τίς ἁμαρτίες μας μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Νά ἐπιτύχουμε τήν ἀπελευθέρωσή μας, γιά νά μπορέσουμε ἀκριβῶς νά δοῦμε πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό. Νά τοῦ ἀναθέσουμε τή σωτηρία μας. Νά ἀναθέσουμε τή σωτηρία μας σ’ αὐτόν πού πραγματικά νίκησε τήν ἁμαρτία. Γιά νά μπορῶ κι ἐγώ ὁ ἄνθρωπος νά βλέπω τό κατ’ εἰκόνα, πού μοῦ ἔδωσε ὁ σαρκωμένος Θεός. Καί πού εἶμαι ἐγώ ἡ εἰκόνα του. Καί πού πρέπει αὐτή ἡ εἰκόνα του ν’ ἀρχίσει νά ἕλκεται ἀπό τό ἀρχέτυπό της. Ἐγώ νά ἕλκομαι ἀπό τό ἀρχέτυπό μου. Ἀλλά τότε αὐτό θά γίνει, ὅταν ἐγώ ἀρχίσω μέσα μου νά καταλαβαίνω ποιός εἶμαι. Ὅταν ἀνοίξω ἐγώ τό δρόμο, μόνον τότε. Ὅπως ἀκριβῶς, ἄν εἶμαι σίδηρος καί ἕλκομαι ἀπό τόν μαγνήτη, ἀλλά νά μήν μεσολαβεῖ, φερ’ εἰπεῖν, ἕνα ὑλικό πού ἔχει μία ἀδράνεια μαγνητική, ὅπως εἶναι ὁ χαλκός. Ἄν μεταξύ, λοιπόν, τοῦ μαγνήτου καί τοῦ σιδήρου - πού εἶμαι ἐγώ - παρεμβληθεῖ ὁ χαλκός, δέν ἕλκεται ὁ σίδηρος. Τί πρέπει νά γίνει; Πρέπει νά φύγει ἀπό τή μέση ὁ χαλκός γιά νά ἑλκυστεῖ ὁ σίδηρος. Πρέπει νά φύγει ἀπό τή μέση ἡ ἁμαρτία γιά νά ἑλκυστεῖ ἡ εἰκόνα μου ἀπό τό πρωτότυπό της, τόν Χριστό. Αὐτό εἶναι ἡ πρώτη προϋπόθεση. Ἀλλά καί οἱ ἄλλες δυό προϋποθέσεις, ὅπως εἶναι ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας (σπουδαῖο θέμα, θά τό δεῖτε αὐτό), καί ἡ ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τόν αὐτονομισμό, εἶναι θέματα, τά ὁποῖα θά ἀνοίξουν τόν δρόμο γιά τήν θέωσή μας.

13-3-1983

19η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 6/59. Τό κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον. Γ'. Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου.

†.Τό κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.

   Αὐτή ἡ ἀνάλυση πού κάναμε δείχνει κατά ἕνα στατικό τρόπο τό κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, δηλαδή ἄν δοῦμε τά πράγματα στήν ἀνάλυσή τους. Αὐτό ἐννοοῦμε κατά ἕνα στατικό τρόπο. Ὅμως τό κατ’ εἰκόνα ἔχει καί μία δυναμικότητα. Δηλαδή ἔχει μία φορά, μία κατεύθυνση. Καί αὐτή ἡ κατεύθυνση τοῦ κατ’ εἰκόνα καθορίζει τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου. Διότι ποιός θά ἦταν ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο ἐγώ θά ἤμουνα κατ’ εἰκόνα Θεοῦ; Ἁπλῶς τό κατ’ εἰκόνα θά ἦταν γιά μένα ἕνα διακοσμητικό στοιχεῖο; Δέν θά ἦταν ἕνα οὐσιῶδες στοιχεῖο στήν ὕπαρξή μου; Ἔ, ποιό εἶναι αὐτό τό στοιχεῖο; Ποιά εἶναι δηλαδή αὐτή ἡ δυναμικότητα τοῦ κατ’ εἰκόνα; Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, ὅπως σας εἶπα, παρά ὁ προορισμός μου.

Τό ὑπαρξιακό πρόβλημα στόν ἄνθρωπο.

   Αὐτό τό μεγάλο θέμα, ποιός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου, πού μέ ἄλλα λόγια θά τό βρεῖτε γραμμένο, ἄν διαβάσετε βιβλία, ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου. Θέλετε ἀκόμη; Ἔχετε κατά πλησμονήν μάλιστα θά ἔχετε διαβάσει σέ βιβλία, περιοδικά, ἐφημερίδες κτλ. τό λεγόμενο ὑπαρξιακό πρόβλημα. Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τό πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου ὡς ὕπαρξη. Δηλαδή γιατί ὑπάρχει καί πῶς μπορεῖ νά ὑπάρχει;
Αὐτό τό ὑπαρξιακό πρόβλημα στόν ἄνθρωπο εἶναι τό ὑπ’ ἀριθμόν ἕνα (1) πρόβλημα.

Τό κοσμολογικό καί ἀνθρωπολογικό πρόβλημα.

  Ὑπάρχουν τρεῖς τομεῖς καί μάλιστα καθορίζουν καί τρία μεγάλα ἱστορικά, χρονικά σημεῖα, πού ἀναλύθηκαν ἤ μελετήθηκαν τά θέματα αὐτά στή φιλοσοφία. Ὁ ἕνας τομέας καί πρῶτος εἶναι ὁ λεγόμενος «κοσμολογικός» ἤ «θεολογικός». Δηλαδή τί εἶναι ὁ κόσμος. Οἱ προσωκρατικοί φιλόσοφοι ἐπί παραδείγματι καί ἦταν φιλόσοφοι κοσμολογικοί ἤ θεολογικοί. Δηλαδή τί εἶναι ὁ κόσμος, ἀπό τί συνίσταται, ποιός τόν δημιούργησε. Ἔτσι Κοσμολογία - Θεολογία, μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια βέβαια Θεολογία, ὄχι μέ τή θρησκευτική, τή Χριστιανική. Μετά τόν Σωκράτη ἐγκαινιάζεται μία καινούργια περίοδος, ἡ λεγόμενη «ἀνθρωπολογική» καί ἔχουμε τό «ἀνθρωπολογικό πρόβλημα». Δηλαδή τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Στό μαντεῖο τῶν Δελφῶν, θά γνωρίζετε, ἦταν μία ἐπιγραφή πού ἔλεγε «γνώθι σαὐτόν». Νά γνωρίζεις τόν ἑαυτό σου. Ἔλεγε, λοιπόν, ὁ Σωκράτης, ὅτι εἶναι περιττό νά ἀσχολοῦμαι μέ τόν ἔξω κόσμο, ὅταν ἀγνοῶ τόν ἔσω κόσμο. Ἀγνοῶ τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἐκεῖνο δηλαδή πού σήμερα λέμε, γιατί νά στείλουμε πυραύλους στό στερέωμα νά ἀνακαλύψουμε καινούργιους κόσμους καί δέν φροντίζουμε νά φτιάξουμε τή ζωή μας καλύτερη ἐπάνω στή γῆ. Βέβαια ὅλα θέλουν τήν γνώση τους, ἀλλά ἀπό μίαν ἄποψη ὁ Σωκράτης ὁπωσδήποτε εἶχε δίκιο. Πράγματι ὁ Σωκράτης ἐστράφη στόν ἄνθρωπο. Κι ἔτσι δημιουργήθηκε τό λεγόμενο ἀνθρωπολογικό μέρος τῆς φιλοσοφίας. Νά γνωρίσουμε τόν ἄνθρωπο. Ποιός εἶναι, τί φτιάχνει ὁ ἄνθρωπος.

Τό γνωσιολογικό πρόβλημα.

   Καί τό τελευταῖο, τῶν νεότερων χρόνων κυρίως, εἶναι τό λεγόμενο γνωσιολογικό, δηλαδή μέ ποιό τρόπο θά προσεγγίσω κάτι πού εἶναι ἔξω ἀπό μένα καί θά ἔχω μία ἀκριβή γνώση αὐτοῦ τοῦ ἀντικειμένου. Λέμε ἀκριβή, γιατί μεσολαβοῦν οἱ αἰσθήσεις καί ἄλλα πράγματα. Αὐτό τό πρόβλημα ἀπασχόλησε ἰδιαιτέρως τήν ἐπιστήμη, καί ἐπειδή στούς νεότερους χρόνους ἡ ἐπιστήμη καλλιεργήθηκε, γι’ αὐτό καί προέκυψε αὐτό τό πρόβλημα στήν φιλοσοφία.
Ἀλλά, ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε, τώρα τελευταία ἔχουμε αὐτή τήν ἐπαναφορά μας σέ ἀνθρωπολογικά θέματα, δηλαδή στά λεγόμενα ὑπαρξιακά θέματα, δηλαδή νά γνωρίσουμε τόν ἄνθρωπο, γιατί ὑπάρχει καί πού πηγαίνει. Ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ὑπάρξεώς του. Ἔτσι ἔχουμε αὐτό τό τεράστιο θέμα, τό ἀνθρωπολογικό, γι’ αὐτό κάνουμε τά θέματα αὐτά. Γιά νά δώσουμε μία ἀπάντηση σ’ ἐκεῖνα πού κυκλοφοροῦν ἀπ’ ἔξω. Τί λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, τί λέγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐπάνω στό θέμα ἄνθρωπος. Τί λέγει ἐπάνω στό θέμα κόσμος (Κοσμολογία) καί στό θέμα ἄνθρωπος (Ἀνθρωπολογία). Καί ἐπειδή πολλά ἀκούγονται, νά ἔχετε μία σωστή εἰκόνα, ἐφόσον εἴμεθα Χριστιανοί.

Τό πρόβλημα τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου (γιατί ὑπάρχω;).

   Συνεπῶς τό θέμα τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Ποιό εἶναι τό νόημα πού ὑπάρχει. Τό νόημα, σᾶς εἶπα, τῆς ὑπάρξεως. Αὐτό βέβαια κάθε ἄνθρωπος τό θέτει στόν ἑαυτό του. Γιατί ὑπάρχω! Φυσικά εἶναι ἕνα θέμα στό ὁποῖο δέν ἔχει δοθεῖ ἀπάντηση. Ναί, δέν ἔχει δοθεῖ ἀπάντηση. Ὑπάρχει ἀπάντηση. Δέν τήν ἔχουμε βρεῖ. Πῶς δέν τήν βρήκαμε; Δέν τήν βρήκαμε μέ τό μυαλό μας, δηλαδή μέ τήν φιλοσοφία. Δέν τήν βρήκαμε. Ἔπρεπε νά μᾶς ἀποκαλυφθεῖ. Καί μᾶς ἀποκαλύφθηκε ἀπό Ἐκεῖνον πού μᾶς ἔφτιαξε. Πῶς νά σᾶς τό πῶ, εἶναι σάν νά κάνουμε ἕναν περίπατο στό δάσος καί νά βροῦμε ἕνα ἀντικείμενο μηχανικό. Μία συσκευή μηχανική. Καί τήν ἐπεξεργαζόμεθα αὐτή τή μηχανή, αὐτό τό ἀντικείμενο καί ἀναρωτιόμαστε σέ τί χρησιμεύει αὐτό τό πρᾶγμα. Δέν μποροῦμε ὅμως τελικά νά βροῦμε σέ τί χρησιμεύει αὐτό. Φυσικά ὁ μόνος ἁρμόδιος θά ἦταν ἐκεῖνος πού κατασκεύασε τήν μηχανή νά μᾶς πεῖ γιατί ὑπάρχει καί σέ τί χρησιμοποιεῖται. Ἔτσι κι ἐδῶ. Μόνο ὁ Θεός μπορεῖ
νά μᾶς ἀποκαλύψει, γιατί ὑπάρχουμε, γιατί δημιουργηθήκαμε καί ποιός εἶναι ὁ προορισμός μας. Διότι πολλές φορές, ἀλήθεια, ἔτσι καί μέσα στήν καθημερινότητα τό καταλαβαίνουμε αὐτό, ἄς ποῦμε ὅτι ἔχουμε ἕνα παγιωμένο πρόγραμμα στή ζωή μας. Σηκωνόμαστε τό πρωί ὁρισμένη ὤρα, κάνουμε τίς ἴδιες κινήσεις, πᾶμε στό σχολεῖο μας, στή δουλειά μας, γυρίζουμε, τρῶμε, τό ἀπόγευμα μπορεῖ νά ξαναπᾶμε στή δουλειά μας, νά κάνουμε κάτι ἄλλο καί νά κλείσει ἡ μέρα μας. Φυσικά νά πᾶμε νά κοιμηθοῦμε. Αὐτό κάποτε μπορεῖ νά γίνεται πολύ ἔντονο, δηλαδή μέ μία πίεση τοῦ χρόνου καί μέσα σέ μία ἀγανάκτησή μας. Νά ποῦμε, βρέ ἀδελφέ, κάθε μέρα τήν ἴδια ἱεροτελεστία. Κάνω κάθε μέρα τά ἴδια πράγματα, τίς ἴδιες κινήσεις. Ὡς πρός τί; Γιατί; Γιατί τρέχω; Ἄν ἀνεβεῖτε στήν ταράτσα μίας πολυκατοικίας θά δεῖτε τούς ἀνθρώπους νά πηγαινοέρχονται στούς δρόμους. Ποῦ πᾶνε αὐτοί; Ποῦ τρέχουν; Τρέχουν, τρέχουν, τρέχουν. Πᾶνε ἀπό δῶ, πᾶνε ἀπό ’κει. Θά μπορεῖτε νά δώσετε μία ἀπάντηση, ποῦ τρέχουν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί; Στήν πραγματικότητα θά ’καναν μία κυκλική κίνηση. Ποιά εἶναι αὐτή ἡ κυκλική κίνηση; Φεύγουν ἀπό τό σπίτι τους, πάνε στίς δουλειές τους καί γυρίζουν πάλι στό σπίτι τους. Αὐτό γίνεται κάθε μέρα. Αὐτό ὅμως εἶναι μία κυκλική κίνηση τῶν ἀνθρώπων μιᾶς πόλεως. Τότε θά ποῦμε κι ἐμεῖς γιά τήν ζωή μας ὅτι ἔχουμε μία κυκλική κίνηση. Κάνουμε τά ἴδια πράγματα. Καί βρισκόμαστε στό ἴδιο σημεῖο. Κι ἐπειδή δέν βρίσκουμε νόημα σ’ αὐτά πού κάνουμε κάθε μέρα, ἄλλο ὅτι μας ξεγελάει γιά μία στιγμή, βάζοντας κάποιες προοπτικές, ὅπως λέμε, νά σπουδάσω. Καί βάζω ἐκεῖ τήν δύναμή μου νά σπουδάσω. Μετά ν’ ἀνοίξω, ξέρω ἐγώ, ἕνα μαγαζί. Ἤ νά ἀκολουθήσω μία ἐπιστημονική σταδιοδρομία. Καί αὐτά μέ ξεγελοῦν γιά μία στιγμή, ἐνῷ στήν πραγματικότητα, πάλι ἡ ζωή μου εἶναι κυκλική. Καί τότε λέγω, τί ἔκανα; Γεννήθηκα, ζῶ καί θά πεθάνω. Δηλαδή θά ξαναγυρίσω ἐκεῖ ἀπ’ ὅπου ἦλθα. Ἀπ’ τή γῆ ἀνέβλυσα, ἀναφάνηκα καί τώρα ἐξαφανίζομαι. Τά πράγματά μας δίνουν τήν εἰκόνα ὅτι ἔχουμε καί στόν προορισμό μας μία κυκλικότητα. Ἐξάλλου ἡ στωική φιλοσοφία πάνω σ’ αὐτό στηρίζεται. Εἶπε ὅτι ὄχι μόνο ἡ κτίση, ἀλλά καί ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι παρά ἕνας κύκλος, τόν ὁποῖο συμπληρώνει καί τίποτε ἄλλο. Καί ὁ μέν ἄνθρωπος πού διαθέτει ἕνα συγκεκριμένο «ἐγώ», βεβαίως αὐτός ὁ ἄνθρωπος χάνεται, ἐνῷ ἡ κτίση ἐπανέρχεται. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ἐκπληρώνει ἕνα κύκλο, ἐνῷ ἡ κτίση πολλούς κύκλους. Μάλιστα αἰωνίως. Στήν αἰωνιότητα. Ἀτελευτήτως. Γιατί ποτέ δέν φαντάστηκαν τήν Ἱστορία μέ τέλος. Ἡ Φιλοσοφία δέν ἀνακάλυψε τέλος στήν Ἱστορία καί τέλος στόν κόσμο. Αὐτό εἶναι στοιχεῖο τῆς Ἀποκαλύψεως. Ὁ Θεός μᾶς ἀποκαλύπτει ὅτι ὁ κόσμος ἔχει τέλος καί ἡ Ἱστορία ἔχει τέλος. Αὐτό ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά τό καταλάβει. Ἔτσι, ὅπως ἔλεγε ὁ Σάρτρ, ἕνας Γάλλος φιλόσοφος ὑπαρξιστής, ἄθεος ὅμως, ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνα συντριβανάκι ἀπό μία ἐπιφάνεια νεροῦ πού ἠρεμεῖ, ἀναφαίνεται καί ξαναπέφτει πάλι κάτω καί γίνεται πάλι ἐπιφάνεια νεροῦ. Τίποτε ἄλλο. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος κλείνει ἕνα κύκλο. Ἕνα μόνο κύκλο. Τίποτε ἄλλο. Ἄν ἀκόμα θά θέλατε, μερικοί αἰσιοδοξότεροι (δέν εἶναι βέβαια καινούργιο τό φαινόμενο, ὅπως κυρίως εἶναι στίς ἀνατολικές θρησκεῖες, στόν Βουδισμό, πού δυστυχῶς στήν πατρίδα μας ἄρχισε νά ἀφθονεῖ, δυστυχῶς), δίδουν μία ἐλπίδα περισσότερη ἀπό τό νά σοῦ ποῦν ὅτι κλείνεις ἕνα κύκλο. Λένε ὅτι κλείνεις πολλούς κύκλους, πάρα πολλούς κύκλους μέ τό φαινόμενο τῆς μετενσάρκωσης. Ὅλα αὐτά δέν ἱκανοποιοῦν τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου. Διότι ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι εἶμαι μία τόσο σοφά φτιαγμένη κατασκευή, ὅτι εἶμαι αὐτή ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, γιά ἕνα κύκλο, ποῦ νά μήν ἔχω συνέχεια παρακάτω; Ὡς πρός τί; Σέ μία ζωή γεμάτη ἀπό μιζέρια; Σέ μία ἱστορία γεμάτη ἀπό πολέμους, ἀπό πεῖνες, ἀπό δυστυχίες, ἀπό τρόμους καί φόβους καί πίκρες; Δέν ἐξηγεῖται τό γιατί ὑπάρχω. Δέν φαίνεται ὅτι μπορεῖ νά εἶναι αὐτός ὁ λόγος πού ὑπάρχω. Οὔτε ἀκόμα ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι κάνω κύκλους, ἀέναους κύκλους καί ξαναγυρίζω στήν ὕπαρξη, διότι ἄν τή μία φορά γυρίζω σάν ἄνθρωπος καί τήν ἄλλη γυρίζω σάν φυτό, τήν ἄλλη σάν μυρμήγκι καί τήν ἄλλη σάν χελιδόνι, σάν βάτραχος καί σάν γάιδαρος, μέ συμπαθᾶτε, καί ἔχω αὐτούς τούς μετασχηματισμούς τρόπον τινά μέ τίς ἀέναες μετενσαρκώσεις, ὡς πρός τί; Ἔρχομαι, φεύγω, ἔρχομαι φεύγω γιά νά ἔχω, λέγει, βελτίωση. Καί ὕστερα; Καί ὅταν μάλιστα αὐτή ἡ ὕπαρξή μου, μπαίνει μέσα σέ ἕνα «νιρβάνα», δηλαδή σέ ἕνα κάτι πού εἶναι μία - παράξενο - μία εὐτυχία μέσα σέ μία ἀνυπαρξία. Δηλαδή μέσα, καλύτερα, μέσα σ’ ἕνα μεγάλο «ἐγώ», παγκόσμιο «ἐγώ», πού τό δικό μου «ἐγώ» ἔχει ἐξαφανισθεῖ. Οὔτε ἡ εὐτυχία, οὔτε ἡ δυστυχία ἔχουν νόημα, ἐάν δέν ὑπάρχει τό «ἐγώ». Ἐάν δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ αὐτοσυνείδηση. Ἄν ἐπί παραδείγματι, γιά νά τό καταλάβετε, εἶμαι ναρκωμένος καί μοῦ κάνουν ἐγχείρηση, ἤ δέν μοῦ κάνουν ἐγχείρηση καί εἶμαι ἔτσι ἁπλῶς ναρκωμένος, ἤ μέ πετσοκόβουν, ἐγώ τί καταλαβαίνω; Τίποτα! Γιατί; Δέν ἔχω συνείδηση. Ποιά, λοιπόν, ἔννοια θά εἶχε τελικά τό γιατί ὑπάρχω; Βλέπετε, σᾶς τά ἀνέφερα ὅλα αὐτά, τά ὁποία μέ τήν σέσουλα τά συναντᾶμε ἔξω, καί γιά νά μήν παρασυρθοῦμε, νά μήν πέσουμε σέ ὑλιστικές θέσεις ἤ ἀκόμα καί ἰδεαλιστικές, πού δέν ἱκανοποιεῖ καμιά ἀπό αὐτές. Καί ἔτσι ἔρχομαι νά σᾶς πῶ τό ποιός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Βέβαια δέν θά σᾶς τό πῶ μέ δυό λόγια μόνο. Θά κάνουμε μία ὅσο μποροῦμε καλύτερη, γιά τό ἐπίπεδό σας, ἀνάλυση.

Ὁ βιολογικός προορισμός τοῦ ἀνθρώπου.

   Καταλάβατε, λοιπόν, τό πρόβλημα; Τό γιατί ὑπάρχω; Τό καταλάβατε. Λοιπόν, ὅπως θά ξέρετε, ὁ ἄνθρωπος κατέχει τήν βιολογική κορυφή τῆς δημιουργίας. Δηλαδή εἶναι πάνω-πάνω ἀπ’ ὅλους τους ζῶντες ὀργανισμούς. Ἀπό τά ζῷα εἶναι πάνω-πάνω στήν τελευταία, στήν κορυφή τῆς πυραμίδας τοῦ ζωικοῦ βασιλείου. Καί ἀκόμα εἶναι μία ἐπιτομή αὐτῆς τῆς δημιουργίας. Δηλαδή στόν ἄνθρωπο θά συναντήσετε ὅ,τι ἀκριβῶς συναντᾶτε μέσα σ’ ὁλόκληρη τήν δημιουργία. Γι’ αὐτό ὀνομάστηκε καί ἀπό τούς φιλοσόφους καί ἀπό τούς ἐπιστήμονες ὁ ἄνθρωπος ἕνας μικρόκοσμος. Δηλαδή εἶναι μία μικρογραφία τοῦ σύμπαντος. Ὁ ἄνθρωπος! Εἶναι, λοιπόν, μία ἐπιτομή τῆς δημιουργίας, ἕνας μικρόκοσμος ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλά, ὅπως εἴπαμε προηγουμένως, τό ὅτι εἶναι στήν κορυφή τή βιολογική δημιουργίας, αὐτό δέν ἐξαντλεῖ τόν προορισμό του. Ἀλλά ἀντιθέτως αὐτό ἀποτελεῖ τό ξεκίνημα, τήν ἀφετηρία καί ὄχι τό τέρμα, ὅπως πολλοί νομίζουν. Αὐτά πού λέμε δέν εἶναι θεωρητικά, ἔχουν ἄμεση πρακτικότητα. Γι’ αὐτό κάνω προσκλητήριο στήν προσοχή σας. Γιά νά γνωρίζετε αὐτά πολύ καλά. Μοιάζουν θεωρητικά, ἀλλά εἶναι δεῖκτες τῆς πρακτικῆς ζωῆς. Πολλοί, λοιπόν, νομίζουν ὅτι μία ὑψηλή μόρφωση, γιά τήν ὁποία τόσο τσακιζόμαστε στή ζωή μας καί τόσο κοπιάζουμε, ἀκόμα ἕνας βιολογικός προορισμός, πού σημαίνει, αὐτό τό κοινότατο πού συναντοῦμε, πού λέγουν …νά παντρευτῶ! Ὡραία, παντρεύτηκες. Μετά; Κάνω παιδιά! Ἔκανες καί παιδιά. Μετά; Ἔ, θά κάνω ἐγγόνια! Μετά; Ὡραία, ἔκανες καί ἐγγόνια. Μετά; Θά πεθάνω. Μά αὐτό ἀφορᾷ τό γένος. Δέν ἀφορᾷ τό δικό σου τό πρόσωπο. Τό καταλάβατε αὐτό; Ἐάν θά παντρευτῶ νά κάνω παιδιά, αὐτό ἀφορᾷ τό γένος. Τό ἀνθρώπινο γένος. Θά ἀφήσω ἀπογόνους. Ἀλλά τό ἐρώτημα γιά τό δικό μου πρόσωπο, ποιός ἦταν ὁ δικός μου προορισμός, δέν ἀπαντήθηκε. Διότι τό ἴδιο ἐρώτημα, τό λέμε: ἔ, ὁ προορισμός μου ἦταν νά κάνω παιδιά. Καί τά παιδιά ὁ προορισμός τους; Νά κάνουν παιδιά. Τότε γιατί ὑπάρχει ἡ ἀνθρωπότητα; Γιατί ὑπάρχει; Βλέπετε ἔχουμε μία μετάθεση, ἀλλά δέν ἔχουμε ἀπάντηση στό θέμα. 

Ἡ κοινωνική προσφορά καί ἡ μόρφωση δέν ἐκπληρώνουν τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἀκόμα πολλοί νομίζουν ὅτι μία κοινωνική προσφορά τους, θά ἐξαντλοῦσε τόν ἀνθρώπινο προορισμό. Τό νά προσφερθοῦν κοινωνικά. Τό νά γίνουν καλοί ἐπιστήμονες, νά γίνουν ἐρευνητές - ἐπιστήμονες. Ἀκόμη, νά ἀνακαλύψουν μικρόβια καί νά βοηθήσουν τήν ἀνθρωπότητα, ἀφοῦ θά βρεθοῦν καί τά κατάλληλα φάρμακα, νά βροῦμε φερ’ εἰπείν τί εἶναι ὁ
καρκίνος, γιά νά γλυτώσουμε τήν ἀνθρωπότητα. Ἤ ἀκόμα νά εἴμεθᾳ ἐκεῖνοι πού θά σταθοῦμε φιλάνθρωποι, μεγάλοι εὐεργέτες, φιλάνθρωποι μέσα στό περιβάλλον μας, πού δημιουργεῖ μία ἱκανοποίηση, ἀναμφισβήτητα, μέσα στήν ἀνθρώπινη ψυχή. Λοιπόν, τίποτα ἀπ’ ὅλα αὐτά δέν καθορίζει τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου. Οὔτε ἡ μόρφωση, οὔτε, θά λέγαμε, ὁ βιολογικός προορισμός, οὔτε ἀκόμα ἡ κοινωνική προσφορά. Αὐτά τά τρία πού σας ἀνέφερα, δυστυχῶς, πάρα πολλοί ἄνθρωποι τά θεωροῦν ὅτι εἶναι ὁ προορισμός τῆς ζωῆς τους. Ἔχω ἀκούσει πολλούς ἀνθρώπους νά λέγουν: Πάντρεψα τά παιδιά μου, μορφώθηκαν ὅλα τά παιδιά μου, ἔχουν καλές θέσεις τά παιδιά μου, τί ἄλλο θέλω; Τί ἄλλο θέλεις; Ἀδελφέ μου, ἄνθρωπέ μου, ἐξεπλήρωσες τόν προορισμό σου; Ναί. Αὐτός ἦταν ὁ προορισμός μου, τί ἄλλο μπορεῖ νά εἶναι; Καλός ἄνθρωπος ἤμουνα, ἔκανα καλά ἔργα στή ζωή μου, βοήθησα κοινωνικά τούς συνανθρώπους μου. Εἶναι πράγματα ποῦ λέγονται; Εἶναι. Ἀλλά αὐτά ἀποτελοῦν τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου; Ὄχι! Ὄχι! Ὅτι εἶναι μία ἀφετηρία, ναί. Ἀλλά δέν ἐκπληρώνουν αὐτά τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου.

Οἱ ἀνθρώπινες ψυχές διψοῦν γιά τό ἄπειρο.

   Λέγει ὁ Καβάσιλας, ὁ βυζαντινός αὐτός συγγραφεύς: «Ἡ γάρ τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν δίψᾳ ἄπειρου δεῖται τινός ὕδατος, ὁ δέ κόσμος οὗτος πεπερασμένος ἀρκέσαι δεῖ, πώς δύναιτ’ ἄν». Λέγει, ὅτι, οἱ ἀνθρώπινες ψυχές ἔχουν μία δίψα. Τήν δίψα τοῦ ἄπειρου. Εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ νεαρός πού πλησίασε τόν Κύριο· Κύριε τί νά κάνω γιά νά κερδίσω τήν αἰώνιο ζωή; Καί ὁ Κύριος καί τοῦ εἶπε. Νά τηρήσεις τίς ἐντολές. «Τίς τήρησα. Τί ἄλλο πρέπει νά κάνω γιά νά κερδίσω τήν αἰώνιο ζωή;». Κοιτάξτε τί εἶπε; Τήν αἰώνιο ζωή.

Οἱ Χριστιανοί δέν γιορτάζουν γενέθλια ἀλλά ὀνομαστική ἑορτή.

   Στέλνουμε εὐχές, στίς γιορτές καί στά γενέθλια. Τί εἶπα; Γι’ αὐτό τό εἶπα. Ἐπίτηδες τό εἶπα. Γενέθλια οἱ Χριστιανοί δέν γιορτάζουν. Κάνω μία μικρή παρέμβαση ἐδῶ. Γιατί ἁπλούστατα τά γενέθλια εἶναι ἡ ἡμέρα, ἡ ἐπέτειος τῆς φυσικῆς μας γεννήσεως. Τόν Χριστιανό ὅμως δέν τόν ἐνδιαφέρει ἡ ἐπέτειος τῆς φυσικῆς του γεννήσεως. Ἀλλά ἡ ἐπέτειος τῆς πνευματικῆς γεννήσεως. Καί εἶναι τό ὄνομά του, ὅταν βαπτίστηκε καί πῆρε τό ὄνομά του. Βλέπετε, πότε γιορτάζουμε ἕναν Ἅγιο! Ἐξαίρεση βεβαίως γίνεται γιά τό Χριστό, τή Θεοτόκο καί τόν Ἅγιο Ἰωάννη τό Βαπτιστή! Μόνο αὐτά τά τρία πρόσωπα εἶναι ἡ ἐξαίρεση. Ὑπάρχει λόγος. Ὅλους τους Ἁγίους πότε τούς γιορτάζουμε; Ὅταν γεννήθηκαν ἤ ὅταν ἐμαρτύρησαν; Προφανῶς, ὅταν ἐμαρτύρησαν ἤ ὅταν, ἐπιτέλους, ἐκοιμήθηκαν, ἀπέθαναν δηλαδή. Τελειωμένοι, ὁλοκληρωμένοι. Ποῦ σημαίνει ὅτι ἡ ἡμέρα τῆς ἀναγέννησής μου εἶναι σημαδιακή, σπουδαία, ἐορτάσιμος. Μή γιορτάζετε γενέθλια. Οἱ εἰδωλολάτρες γιόρταζαν τά γενέθλιά τους. Ὁ Ἡρῴδης, λέγει, εἶχε τά γενέθλιά του, ὅταν χόρεψε ἡ Σαλώμη…κτλ.. Εἶχε τά γενέθλιά του. Εἴδατε; Λοιπόν, παρακαλῶ. Μή κάνετε γενέθλια, γιατί εἶναι πάρα πολύ της μόδας. Ὄχι γενέθλια. Ὀνομαστική γιορτή. Καί πῶς πρέπει νά γιορταστεῖ αὐτή; Συνεχίζω τήν παρέμβασή μου. θά ἔχετε ἑτοιμαστεῖ καταλλήλως, θά πᾶτε νά κοινωνήσετε. Νά γιορτάσω καί νά μήν κοινωνήσω δέν ἔχει ἔννοια. Τί θά πεῖ, ἔχω πάρει ἕνα καινούργιο ὄνομα γιά τήν αἰωνιότητα; Νά μήν κοινωνήσω; Καί ἐπιτέλους μπορεῖτε νά δεχθεῖτε καί ἐπισκέψεις. Ἅμα τό θέλετε, τό ἀπόγευμα. Ὄχι ὅμως μέ χορούς καί ξεφαντώματα καί ἁμαρτωλά πράγματα. Σεμνά πράγματα πού δέν θά ἔλθουν σέ ἀντίθεση μ’ ἐκεῖνο πού κάναμε τό πρωί, πού κοινωνήσαμε δηλαδή. Εἶναι πολύ ἁπλό. Καί αὐτονόητο νομίζω.

Ὁ χριστολογικός προορισμός τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἐπανέρχομαι στό θέμα. Στέλνουμε, λοιπόν, εὐχές. Μία καρτούλα καί λέμε· «χρόνια πολλά». Πόσα χρόνια πολλά; Μερικοί μάλιστα λένε, νά τά ἑκατοστήσεις. Ἔ, τέλος πάντων φυσικό τό ὅριο. Μερικοί λένε ἐκεῖνο τό οὐτοπιστικό «νά τά χιλιάσεις». Ἀδελφοί μου, νά σᾶς πῶ κάτι. Ἐγώ δέν θά ἤθελα νά μοῦ εὐχηθοῦν οὔτε νά τά ἑκατοστήσω, οὔτε νά τά χιλιάσω. Νά τά κάνω αἰώνια! Δέν θέλω νά πεθάνω. Γιατί; Γιατί δέν πλάστηκα γιά νά πεθάνω. Πλάστηκα γιά νά ζήσω στήν αἰωνιότητα. Αὐτό μόνο θά μέ ξεδιψάσει. Κάθομαι καί φτιάχνω τοῦτο ἤ ἐκεῖνο. Λέμε τοῦτο ἤ ἐκεῖνο. Καί λέμε, ἔ βέβαια χωρίς νά μᾶς χτυπᾷ τήν πόρτα τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀπογοήτευση, λέμε, ὅλα εἶναι ὡραῖα, ἀλλά ἀφοῦ ὑπάρχει ὁ θάνατος…, ἀφοῦ ὑπάρχει τό τέλος. Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, ὅταν βάζει στόν ἑαυτό τοῦ ἕνα τέλος καί εἶναι ἀδυσώπητο αὐτό τό τέλος, δέν αἰσθάνεται καλά. Θέλει νά μήν ὑπάρχει τέλος. Θέλει αὐτό πού λέμε, αἰωνιότητα. Μήπως αὐτός ὁ πόθος γιά τήν αἰωνιότητα εἶναι κάτι μέσα στόν ἄνθρωπο ἔμφυτο; Ἀναμφισβήτητα! Γιατί; Ἀποτελεῖ στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Γιατί; Γιατί ὁ Θεάνθρωπος, ὁ σαρκωμένος Λόγος, εἶναι στήν αἰωνιότητα. Δέν πεθαίνει. Καί θάνατος αὐτοῦ, μετά τήν Ἀνάσταση, οὐκέτι κυριεύει, λέει ὁ Ἀπόστολος 
Παῦλος. Ἀλλά ὁ Χριστός, εἶναι ὁ Χριστός δηλαδή ὁ ἐνανθρωπήσας Λόγος. Γιατί ἐμένα μου ἀνοίγει τό δρόμο. Καί συνεπῶς ἐγώ θέλω νά ζήσω. Καί μοῦ ἀνοίγει τό δρόμο γιά νά ζήσω. Ὅπως ζεῖ καί Ἐκεῖνος καί ἐγώ νά ζῶ.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῷο θεούμενο.

  Συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ζῷο λογικό. Πόσες φορές ἔχουμε ἀκούσει αὐτή τήν ἔκφραση. Προσέξτε μόνο νά κάνω μία διασάφηση ἐδῶ. Ὅταν λέμε «ζῷο», βέβαια, ἐπειδή κάποτε βρίζουμε ἕναν ἄνθρωπο λέγοντας τον «ζῷο» - κακῶς φυσικά νά τό λέμε ἔτσι - τόν ὑποτιμοῦμε, δέν ἐννοοῦμε αὐτό, ἀλλά ἐννοοῦμε αὐτό πού ζεῖ. Ἐξάλλου, στό μεγάλο ἀπόδειπνο θά δεῖτε ἐκεῖ ὅτι ἀναφερόμεθα στά Χερουβείμ κτλ. καί τά λέμε ζῷα. Ὅπως τά λεγόμενα τέσσερα ζῷα γύρω ἀπό τό θρόνο τοῦ Θεοῦ. Τά τέσσερα ζῷα. Ζῷο θά πεῖ αὐτό πού ζεῖ. Καί δέν ἔχει καμία σχέση αὐτό πού λέμε «κτῆνος». Ἄλλο κτῆνος καί ἄλλο ζῷο. Τό κτῆνος εἶναι ζῷο, γιατί ζεῖ. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῷο, γιατί ζεῖ. Ζῷο, λοιπόν, θά πεῖ αὐτό πού ἔχει ζωή. Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα λογικό ζῷο. Ἤ ὅπως ἔλεγε ὁ Ἀριστοτέλης ἕνα «ζῷον πολιτικόν». Τί θά πεῖ πολιτικό; Ἕνα ζῷο τό ὁποῖο ἀγαπᾷ νά κάνει κοινωνία καί νά δημιουργεῖ πολιτισμό. Ἀλλά ἕνα ζῷο, προσέξτε τό, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἕνα ζῷο θεούμενον. Αὐτό, λοιπόν, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἄρα, ὅταν λέμε ζῷο λογικό, εἶναι στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Ὅταν θά λέγαμε ἀκόμη ζῷο πολιτικό, εἶναι στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Ὅταν λέμε ζῷο θεούμενον, ζῷο πού θεώνεται - θά τό ἐξηγήσουμε τί σημαίνει αὐτό - σημαίνει ὅτι αὐτή ἡ εἰκόνα ἔχει μία φορά, μία κατεύθυνση, ἕνα προορισμό, γιά τόν ὁποῖο τόση ὥρα μιλᾶμε. Ποιός; Τό νά θεωθεῖ αὐτή ἡ εἰκόνα στόν ἄνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος νά θεωθεῖ. Νά φθάσει στήν θέση του. Γι’ αὐτό, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος, πέραν ἀπό τό ὅτι εἶναι ἕνα πολιτικό ἤ λογικό ζῷο, εἶναι ἕνα ζῷο θεούμενο.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μία θεολογική ὕπαρξη.

   Ἀλλά ἐάν εἶναι ἕνα ζῷο θεούμενο, θεός, αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα θεολογικό ὄν. Δηλαδή μία θεολογική ὕπαρξη. Γι’ αὐτό τό λόγο, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι μία θεολογική ὕπαρξη, ξεφεύγει ἀπό κάθε ἐπιστημονική ἔρευνα καί ἀνάλυση. Ἄν πάρει ἡ Ἰατρική τόν ἄνθρωπο καί τόν ἀναλύσει, μ΄ αὐτά πού θά μᾶς πεῖ, ἀναμφισβήτητα δέν ἐξαντλεῖ τό φαινόμενο «ἄνθρωπος». Ἄν τόν ἄνθρωπο θά τόν ἐρευνήσει ἡ Βιολογία, ἤ θά τόν ἐρευνήσει ἡ Φυσική, ἐφόσον θά λέγαμε ἐπιδέχεται κάθε τί πού ὑπάρχει ἀπό τίς φυσικές δυνάμεις μέσα στόν κόσμο αὐτό, δέχεται τόν ἠλεκτρισμό, μία κίνηση μηχανική ἤ τή θερμότητα κλπ. ὅ,τι ἄν μας ποῦν, δέν ἐξαντλεῖται τό φαινόμενο «ἄνθρωπος». Γιατί δέν ἐξαντλεῖται; Γιατί ἁπλούστατα ἡ συμπεριφορά του, αὐτό ἐννοοῦμε, ξεφεύγει ἀπό τήν ἔρευνα τῆς ἐπιστήμης. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μία φυσική ὕπαρξη. Ἀλλά εἶναι μία θεολογική ὕπαρξη. Εἶναι τό μεγάλο λάθος ὅλων ἐκείνων πού ἐρευνοῦν τόν ἄνθρωπο, πού δέν λαβαίνουν αὐτό ὑπόψη. Ὅτι εἶναι δηλαδή μία θεολογική ὕπαρξη.

Ἡ ροπή τοῦ ἀνθρώπου πρός τό ἀρχέτυπό της, τόν Χριστόν.

   Τί θά πεῖ θεολογική ὕπαρξη; Θά πεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει σχέση μέ τό Θεό. Αὐτό θά πεῖ θεολογική ὕπαρξη. Τί εἴδους σχέση ἔχει μέ τόν Θεό; Ἔχει μέσα του προϋποθέσεις νά ἐγγίσει καί νά ζήσει μέσα στό Θεό. Καί ποιές εἶναι αὐτές οἱ πρϋποθέσεις; Τό κατ’ εἰκόνα πού τοῦ φύτεψε ὁ ἴδιος ὁ Θεός, μέ σκοπό νά ὑπάρχει αὐτή ἡ ροπή, ἡ κατεύθυνση πρός τό Θεό. Γι’ αὐτό, λοιπόν, σᾶς εἶπα ὅτι «ἄνθρωπος» σημαίνει ζῷο θεούμενο.
Ἐδῶ ὅμως εἴπαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατασκευάστηκε μέ βάση ἕνα πρότυπο. Ὅταν λέμε «εἰκόνα», αὐτό πάντα λέμε. Παρακαλῶ λογαριάσατε ἕνα ζωγράφο, πού ἔχει ἕνα πρόσωπο ἑνός ἀνθρώπου ὡς μοντέλο. Ἀκοῦστε πώς θά τό ὀνομάσω τό μοντέλο. Ἀρχέτυπο. Καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔχει ὁ ζωγράφος ἕνα μουσαμά καί ἀρχίζει νά ζωγραφίζει. Βλέπει τό μοντέλο, τό ἀρχέτυπο, καί ζωγραφίζει στόν μουσαμά. Ὅταν τελειώσει, βλέπουμε αὐτό πού ζωγραφίστηκε στόν μουσαμά, βλέπουμε καί τό μοντέλο, τό ἀρχέτυπο, καί λέμε· κοίταξε εἶναι ἴδια. Φυσικά μοιάζουν, ἀλλά δέν ταυτίζονται. Διότι αὐτό εἶναι κάτι ζωντανό μοντέλο, αὐτό ὅμως εἶναι ζωγραφική! Εἶναι σάν τόν μουσαμά. Αὐτή εἶναι ἡ διαφορά.
Τί θά πεῖ ἀρχέτυπο; Ὁ ἀρχικός τύπος! Αὐτό θά πεῖ ἀρχέτυπο. Ὁ ἀρχικός τύπος. Αὐτό πού λέμε μοντέλο. Νά τό πῶ - γιατί μοντέλο δέν εἶναι ἑλληνική λέξη - ὑπόδειγμα. Αὐτό τό ὁποῖο δηλαδή τό παίρνω ὡς ὑπόδειγμα. Ἀλλά ἡ λέξη ἀρχέτυπο, θά μᾶς βοηθήσει πολύ, γιατί εἶναι μία καθιερωμένη λέξη καί εἶναι πάρα πολύ σπουδαία.
Ὥστε ἐδῶ βλέπουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος, δηλαδή ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ σαρκωμένου Θεοῦ, μοιάζει, καί ἔχει τώρα τί; Μία φορά. Δηλαδή προσέξτε: Μία κατεύθυνση. Αὐτή ἡ εἰκόνα ἔχει μία κατεύθυνση πρός τό ἀρχέτυπό της. Σᾶς εἶπα τόση ὥρα, αὐτή ἡ κατεύθυνση εἶναι ὁ προορισμός τῆς εἰκόνας, δηλαδή τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά, ποιός εἶναι τό ἀρχέτυπο; Θά τό ποῦμε ἄλλη μία φορά. Εἶναι, ὄχι ὁ Θεός, ἀλλά ὁ Χριστός. Δηλαδή ὁ σαρκωμένος Θεός. Ὄχι ὁ Θεός. Ἀλλά ὁ σαρκωμένος Θεός. Αὐτό εἶναι κεντρική διδασκαλία τοῦ Ἀπόστολου Παύλου. Δηλαδή εἶναι βιβλική, εἶναι ἁγιογραφική διδασκαλία. Ἄν μου πεῖτε· μά, δέν λέει ἐκεῖ ἡ Παλαιά Διαθήκη, αὐτό πού διαβάζουμε, πού κάνουμε τώρα στήν Γένεση, «καί εἶπεν ὁ Θεός, ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν». Ναί, ὅπως σας διάβασα σ’ ἕνα περασμένο θέμα, λέγει ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος, σᾶς τό ’χα ἐξηγήσει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐλέγετο κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, γιατί ἀκόμα δέν εἶχε φανεῖ ὁ σαρκωμένος Λόγος. Καί ὁ σαρκωμένος Λόγος φανερώθηκε μετά τόν Ἀδάμ, ἀλλά προηγεῖται ὅμως ὁ σαρκωμένος Λόγος, δυνάμει, σέ τοῦτο: ὅτι δέν ἔγινε ὁ σαρκωμένος Λόγος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἀντιγράφοντας τόν Ἀδάμ, ἀλλά ὁ Θεός ἔκανε τόν Ἀδάμ, μ’ ἐκεῖνο πού θά γινόταν ὁ σαρκωμένος Λόγος. Καταλάβατε; Δηλαδή ὁ Ἰησοῦς Χριστός! Εἴμαστε, λοιπόν, εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ἐπειδή λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, εἴμεθα εἰκόνα τοῦ
Θεοῦ, συνεπῶς, ἐμεῖς εἴμαστε εἰκόνα εἰκόνος! Γιατί ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Θεοῦ. Καί ὁ ἴδιος εἶναι Θεός. Εἰκόνα τοῦ Πατρός. Ἐμεῖς εἴμαστε εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, συνεπῶς εἴμαστε εἰκόνα τῆς εἰκόνας.
Ἀλλά αὐτό, λοιπόν, εἶναι τό ἀρχέτυπό μας. Αὐτό ἔχει σημασία νά τό ξέρουμε; Δέν εἶναι ἀρκετό νά λέμε, ὅτι εἶμαι κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, πού μοῦ δίνει μία ἀπρόσμενη ἀξία αὐτό. Δέν εἶναι ἀρκετό. Γιατί; Λιγοστεύω, κόπτω, κουρεύω αὐτό πού λέμε τόσην ὥρα τήν ἔννοια: προορισμός! Ἄν βρῶ τό ἀρχέτυπό μου, τότε θά ἀξιοποιήσω τό κατ’ εἰκόνα. Δηλαδή θά δώσω προορισμό. Θά δώσω πορεία. Ἔτσι, θά λέγαμε, τό ἀρχέτυπο (βλέπετε, σᾶς λέγω λίγα δύσκολα πράγματα, ἀλλά προσπαθῶ νά τά ἀναλύω ὅσο μπορῶ περισσότερο), τό ἀρχέτυπο ἐπαναλαμβάνω, ἀποτελεῖ τό ὀντολογικό περιεχόμενο τοῦ κατ’ εἰκόνα. Δηλαδή τό ἀρχέτυπό μου, ὁ Χριστός, εἶναι τό περιεχόμενο τοῦ τί εἶμαι ἐγώ. Γιά νά δῶ, λοιπόν, τί πρέπει νά εἶμαι ἐγώ, καί νά τό ἀνακαλύπτω, πρέπει νά βλέπω τό ἀρχέτυπό μου. Τόν Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ζήσει ἤ νά καταξιωθεῖ ἔξω ἀπό τό ἀρχέτυπό του. Τόν Ἰησοῦ Χριστό!

Ἡ τυχόν αὐτονομία τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ προορισμός του.

   Τί θά πεῖ αὐτονομία; Δέν πιστεύω στόν Χριστό. Ἀκοῦστε: Δέν πιστεύω στόν Χριστό. Δέν τόν δέχομαι τό Χριστό. Τί θέλω νά εἶμαι; Αὐτόνομος! Τί θά πεῖ αὐτόνομος; Καμία ἐξάρτηση δέν ἔχω. Αὐτό δέν ἀποτελεῖ τό προπατορικό ἁμάρτημα; Αὐτό οἱ πρωτόπλαστοι θέλησαν. Τήν αὐτονομία τους. Ὅταν ὁ διάβολος τοῦ ὑπέβαλε τήν θέση νά ὑπάρχουν χωρίς τόν Θεό. Νά γίνουν γνῶστες. Δοκιμάσατε, λέει, ἀπό τόν καρπό, νά γίνετε γνῶστες χωρίς τήν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ. Δέν τόν ἔχετε ἀνάγκη τόν Θεό. Τότε, ὅταν ὁ
ἄνθρωπος μένει αὐτόνομος, δέν ἔχει ὡς ἀρχέτυπό του τόν Ἰησοῦ Χριστό, τότε μένει χωρίς προορισμό! Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα ἀπό τήν ἀρχή τῆς ὁμιλίας μου αὐτῆς, ὅτι ὁ ἄνθρωπος μή γνωρίζοντας τόν Χριστό μέσα στήν Ἱστορία, δέν μπόρεσε νά βρεῖ τόν πραγματικό προορισμό. Εἶναι δηλαδή γεγονός αὐτό. Τό βλέπει κανείς πολύ καθαρά.

Τά ὑποκατάστατα τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου.

  Ἀλλά, ὅταν ὅμως δέν εἶναι ἑνωμένος, δέν ἔχει τό ἀρχέτυπό του μπροστά του, δέν τόν βλέπει τό Χριστό, τότε θέλοντας νά δώσει ὁπωσδήποτε ἕνα νόημα στήν ὕπαρξή του, τί κάνει; Δημιουργεῖ ὑποκατάστατα προορισμοῦ! Ποιά εἶναι αὐτά τά ὑποκατάστατα τοῦ προορισμοῦ; Νά παντρευτῶ, νά σπουδάσω, νά γίνω πλούσιος, νά μέ τιμήσουν, νά προσφέρω στήν κοινωνία ὅ,τι μπορῶ καί μετά νά πεθάνω. Καί τελείωσα. Εἴδατε φτώχεια;

Οἱ τρόποι τῆς θεώσεως.

   Πρίν δοῦμε αὐτό τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως, πρέπει νά ποῦμε μέ δυό λόγια, γι’ αὐτό τόν τρόπο τῆς θεώσεως. Ἔτσι πολύ γρήγορα, στά πολύ λίγα λεπτά πού μας μένουν. Μέ ποιό τρόπο θά πλησιάσω τόν Θεό νά θεωθῶ; Εἶναι ἡ ἀπορία. Ὅπως θά ξέρετε, στόν Θεό ὑπάρχουν τρεῖς τρόποι κοινωνίας καί ἑνώσεως. Τρεῖς τρόποι. Ἐδῶ εἶναι λίγο δύσκολο. Προσέξατε τό νά σᾶς τό ἐξηγήσω. Εἶναι ὁ κατ’ οὐσίαν, ὁ καθ’ ὑπόστασιν καί ὁ κατ’ ἐνέργειαν.

Ὁ κατ’ οὐσίαν τρόπος τῆς θεώσεως.

   Ἐξηγῶ. Ποιός εἶναι ὁ «κατ’ οὐσίαν» τρόπος. Τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδας εἶναι ἑνωμένα κατ’ οὐσίαν. Δηλαδή εἶναι μία οὐσία. Μία οὐσία τρία πρόσωπα. Ἔτσι λέμε. Εἶναι ὁ μόνος τρόπος πού κατέχεται ἀπό τήν Ἁγία Τριάδα. Τό Θεό. Δέν ὑπάρχει πουθενά ἀλλοῦ. Εἶναι, λοιπόν, μία οὐσία τρία πρόσωπα. Λέγεται ἕνωση κατ’ οὐσία.

Ὁ καθ’ ὑπόστασιν τρόπος τῆς θεώσεως.

  Ὁ δεύτερος τρόπος εἶναι ὁ «καθ’ ὑπόστασιν». Ὑπόσταση θά πεῖ πρόσωπο. Καί θά πεῖ, ὅτι ὁ Θεός Λόγος πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση, τήν κτιστή δημιουργία. Ἡ θεότητα πῆρε τήν κτιστή δημιουργία, στήν μορφή τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά δέν ὑπάρχουν δυό πρόσωπα δηλαδή, τό πρόσωπο τοῦ
Θεοῦ Λόγου καί τό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά ἐνῷ εἶναι δυό οὐσίες, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη εἶναι μόνο ἕνα πρόσωπο. Γι’ αὐτό ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν εἶναι δυό πρόσωπα, δηλαδή δέν εἶναι τό πρόσωπο τό ἀνθρώπινο καί τό πρόσωπο τό θεῖο, ἕνα πρόσωπο εἶναι. Ἕνα, μόνο ἕνα. Αὐτό λέγεται «καθ’ ὑπόστασιν». Δηλαδή ἕνωση πού ἑνώθηκε. Ἐδῶ ὅμως εἶναι τό σκαλοπάτι, πώς ἑνώνεται ὁ Θεός μέ τήν δημιουργία Του. Εἶναι πολύ μεγάλο πρᾶγμα αὐτό.

Ὁ κατ’ ἐνέργεια τρόπος τῆς θεώσεως.

  Καί τό τρίτο εἶναι ὁ «κατ’ ἐνέργειαν». Αὐτό μᾶς ἐνδιαφέρει πάρα πολύ. Εἶναι ὁ τρόπος πού ἐπικοινωνεῖ ὁ Θεός μέ ὅλη τήν κτίση καί συνεπῶς καί μέ τόν ἄνθρωπο. Δηλαδή ὅταν λέμε θέωση, ἐννοοῦμε ὅτι δέχεται ὁ ἄνθρωπος αὐτή τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μέ ὅλα τά ἐπακόλουθα. Θυμόσαστε στή Μεταμόρφωση; Πῶς ἐδέχθησαν οἱ τρεῖς μαθητές τή δόξα τοῦ Χριστοῦ; Δέν ἦταν ἁπλῶς νά βλέπουν μία δόξα, ἕνα φῶς. Ἀλλά αὐτή ἡ δόξα ἦταν φορέας ὅλης της μακαριότητας τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος εἶπε «καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι», εἶναι καλό, ὡραῖο γιά μᾶς, νά μένουμε ἐδῶ, ξέρετε τί ἔλεγε; Ἔλεγε αὐτό πού θά ἔλεγε ἕνας πού θά πήγαινε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Διότι ἐκεῖ ζεῖ σάν ἕνα κομμάτι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὡραῖα εἶναι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Τό «ὡραῖα» ὅμως ποῦ ἤτανε; Στό φῶς. Τό φῶς τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Θεός φῶς ἐστι. Ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐνέργεια ὄχι ἡ οὐσία, σημαίνει ὅτι εἶναι φορέας ὅλης της μακαριότητας. Τῆς εἰρήνης, τῆς εὐτυχίας, τῆς ἀγάπης κτλ.

Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση.

   Ὥστε, ὅταν ἐγώ θέλω νά θεωθῶ, ὅταν ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού εἶναι σέ μένα, πηγαίνει πρός τό πρωτότυπό της, στό ἀρχέτυπό της, τόν Ἰησοῦ Χριστό, καί θεώνομαι, σημαίνει· δέχομαι τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ γιά νά δεχθῶ ὅλη αὐτή τήν μακαριότητα. Καί ὅλη αὐτή ἡ μακαριότητα λέγεται μέ μία λέξη θέωση. Λέγεται θέωση. Ὥστε, λοιπόν, αὐτός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου; Ἀδελφοί μου, αὐτός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ θέωση! Νά μπεῖ μέσα στήν μακαριότητα τοῦ Θεοῦ.
Ἀλλά ἐδῶ θά τελειώσουμε, γιατί τελείωσε καί ἡ ὥρα καί,πρῶτα ὁ Θεός, θά συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη φορά. Μόνο θά παρακαλέσω μήν ἀπογοητεύεσθε, ἄν εἶναι λιγάκι δύσκολα αὐτά. Δέν πειράζει. Ἕνα φροντιστήριο γιά ν’ ἀνεβεῖτε καί λίγο πιό ψηλά. Εἶναι χρήσιμα.

6-3-1983

Απόσπασμα από την 18η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 5/59. Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον. Β'.

†. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἴδαμε αὐτή τήν χριστολογική δομή τοῦ ἀνθρώπου. Τό ἀρχέτυπο τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος! Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, ἀλλά εἶναι κατ’ εἰκόνα Χριστοῦ. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος λέγει τό ἑξῆς: Ἐπειδή ἀκόμη ὁ λόγος δέν εἶχε ἐνανθρωπήσει, ὅταν ἔγινε ὁ Ἀδάμ, γι’ αὐτό γράφει ἡ Παλαιά Διαθήκη ὅτι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν. Δέν εἶναι λάθος φυσικά. Ἀλλά θέλει νά δείξει ἐδῶ τώρα τήν πληρότητα. Διότι δέν εἶναι ἁπλῶς μόνο εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά εἶναι τῆς θεανθρωπίνης φύσεως τοῦ Χριστοῦ εἰκόνα, ἀδιάφορο ἐάν ἱστορικά ὁ Ἀδάμ προηγεῖται τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἴδαμε ὅτι τά χαρακτηριστικά τοῦ πρωτότυπου βρίσκονται στήν εἰκόνα «ἄνθρωπος». Καί συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι λογικός καί εἶναι καί δημιουργός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι λογικός, ἐπειδή δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ὑποστατικός, προσωπικός δηλαδή Λόγος τοῦ Πατρός! Ἀκόμα εἴδαμε ὅτι εἶναι δημιουργός ὁ ἄνθρωπος, διότι ἔγινε κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Λόγου Δημιουργοῦ! Τοῦ Θεοῦ Λόγου πού ἐδημιούργησε τά πάντα.

   Ἐρχόμαστε τώρα σέ ἕνα τρίτο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος! Εἶπε ὁ Θεός ὁ ἄνθρωπος νά ἐξουσιάζει τῆς δημιουργίας καί νά κατακυριεύσει τῆς δημιουργίας. Λέγει «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί κατακυριεύσατε τῆς γῆς». Αὐτή, λοιπόν, ἡ κατεξουσίαση εἶναι χαρακτηριστική. Δέν λέγει κυριεύσατε, ἀλλά λέγει κατακυριεύσατε, πού σημαίνει νά μήν ὑπάρξει τίποτε πού νά ἀδυνατήσει στή δική σας κυριαρχία. Αὐτή, λοιπόν, τώρα ἡ κυριαρχία, τό κυριαρχικό, ἀποτελεῖ στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Μάλιστα ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος, ἐπειδή ἀκριβῶς ὁ Χριστός, κατά τήν εἰκόνα τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος ἔγινε, εἶναι ὁ Παντοκράτορας καί ὁ βασιλέας τοῦ παντός. Ἐφόσον, λοιπόν, ὁ Θεός Λόγος ἐξουσιάζει τά πάντα καί ὁ ἄνθρωπος, ἡ εἰκόνα του, ἐξουσιάζει τή γῆ. Ὄχι τά πάντα ἀλλά τή γῆ. Μάλιστα ὑπάρχει ἕνας ψαλμικός στίχος πού λέγει· ὁ Θεός ἔκανε τόν οὐρανό γιά τόν ἑαυτό του καί τή γῆ γιά τούς ἀνθρώπους. Δείχνει ἀκριβῶς αὐτός ὁ στίχος πώς ἀντανακλᾷ ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο σέ σχέση μέ τό Θεό Λόγο, πού εἶναι τό πρωτότυπό της. Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Τοῦτο αὐτόν ἀποφήνας (δηλαδή τοῦτο αὐτόν διακηρύξας) ἐπί τῆς γῆς, ὅπερ ἐστίν αὐτός ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Δηλαδή διεκήρυξε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον ἐπί τῆς γῆς ὅ,τι εἶναι ὁ Θεός στόν οὐρανό. «Τό γάρ ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν οὐδέν ἕτερόν ἐστιν ἤ τό καί αὐτόν τήν ἀρχήν ἀνῃρῆσθαι (τοῦ ρ. ἀναιρῶ=ἀναλαμβάνω) τῶν ἐν τῇ γῇ». Ὅταν λέγει ὅτι ἔκανε τόν ἄνθρωπο «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν» μεταξύ τῶν ἄλλων εἶναι καί αὐτό. Ὅτι θά ἀναλάβει τήν ἀρχή ἐπάνω στή γῆ. Δηλαδή τό κυριαρχικό. Νά γίνει κύριος ἐπάνω στή γῆ.

Ἡ ἀνθρωπολογική ἀνάκλαση τῆς Χριστολογίας.

   Πάνω σ’ αὐτό θά ‘θελᾳ νά κάνω ἕνα μικρό σχόλιο, τό ὁποῖο εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Ὁ πιστός πού ξέρει πάρα πολύ καλά θεολογία, γνωρίζει αὐτή τήν ἀνθρωπολογία, ἡ ὁποία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἀνάκλαση τῆς Χριστολογίας. Γιατί, τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ! Γιά νά ξέρω λοιπόν τήν ἀνθρωπολογία, δηλαδή τόν ἄνθρωπο, πρέπει νά ξέρω τό Χριστό. Τή Χριστολογία. Ὅ,τι ἀφορᾷ στό Χριστό. Ὅταν τά ξέρω αὐτά πολύ καλά, δέν ἐκπλήσσομαι ἐγώ ὁ πιστός, ὅταν βλέπω ἐπιστημονικές ἐπιτεύξεις γιά τίς ὁποῖες, ὅταν δοῦν ἄνθρωποι ἀδαεῖς, πού ἀγνοοῦν τήν θεολογία τήν χριστιανική, κοκορεύονται καί λέγουν ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός. Μά ἀκριβῶς γι’ αὐτό ἐνισχύεται ἡ στάση μας ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός. Ἐπειδή βλέπουμε νά πραγματώνεται τό κυριαρχικόν στόν ἄνθρωπο. Δέν ἐκπλήσσεται ὁ πιστός, ὅταν βλέπει αὐτές τίς ἐπιστημονικές ἐπιτεύξεις. Μία ἐπίτευξη πού ἔκανε κρότο, θά λέγαμε, εἶναι ὅταν ὁ ἄνθρωπος γιά πρώτη φορά στήν δική του ἱστορία ἐπῆγε σέ ἄλλον πλανήτη. Ἦταν τό μεγαλύτερο ἐπίτευγμα τῆς ἀνθρωπότητας αὐτό. Πῆγε στή σελήνη! Τότε ὅλοι ἔμειναν μέ τό στόμα ἀνοιχτό. Φυσικά σέ πάρα πολλές ἀνακαλύψεις ἤ ἐφευρέσεις οἱ ἄνθρωποι μείνανε μέ τό στόμα ἀνοιχτό. Ὅπως γιά τήν ἀτομική ἐνέργεια κτλ. Ἀλλά ὅλα αὐτά καί ἡ ἀτομική ἐνέργεια, βοήθησαν εἴπαμε στό νά φτάσουμε στή σελήνη. Καί μετά θά πᾶμε παραπέρα. Ἤδη χωρίς νά εἶναι ἐπανδρωμένα ἄλλα σκάφη ταξιδεύουν σέ ἄλλους πλανῆτες. Αὐτά εἶναι πολύ μεγάλα ἐπιτεύγματα. Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀθεΐας εἶπαν ὅτι αὐτό εἶναι μία ἀπόδειξη ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός. Ἐσεῖς βρίσκετε πουθενά ἐρείσματα αὐτῆς τῆς ἀποδείξεως; Ἐγώ δέν βρίσκω πουθενά. Οὔτε ἱστορικά, οὔτε λογικά. Τό ἐπιχείρημα ὅτι, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος ἐπέτυχε αὐτά τά μεγάλα κατορθώματα, δέν ὑπάρχει Θεός, δέν εὐσταθεῖ. Ἐνῶ γιά μᾶς ἀκριβῶς τό ἴδιο ἐπιχείρημα, τό ἴδιο ὁδηγεῖ στό ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Καί ὅπως ὁ Θεός εἶναι κυρίαρχος, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος. Νά τό κρατήσετε αὐτό τό στοιχεῖο, διότι γίνεται ἄγρια ἐκμετάλλευση αὐτοῦ, παρότι εἶναι μία ἀνοησία. Λοιπόν, προσέξατε αὐτό τό σημεῖο. Νά τό ἐνθυμεῖσθε.

Ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου.

   Τέταρτο ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος! Ὤ, αὐτό τό «ἐλεύθερος»! Θά θέλαμε νά κάναμε ὁλόκληρο θέμα τί εἶναι ἐλευθερία. Φυσικά αὐτή τή στιγμή δέν θά μιλήσουμε γιά τήν ἐλευθερία, παρά μόνο ὅτι ἀποτελεῖ ἕνα στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Ἐπειδή, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα αὐτῆς τῆς ἀπολύτου αὐτεξουσιότητας, πού εἶναι ὁ Χριστός, γι’ αὐτό τό λόγο εἶναι καί ἐλεύθερος. Ὁ Θεός εἶναι ἐλεύθερος. Κάνει ὅ,τι θέλει. Δέν δεσμεύεται ἀπό τίποτε. Καί τόν ἄνθρωπο, τήν εἰκόνα του, τόν ἔκανε ἐλεύθερο. Ἔτσι ἡ προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἐλεύθερη. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης. «Ἐν τῷ αὐτεξουσίῳ τῆς προαιρέσεως (δηλαδή στήν ἐλευθερία τῆς προαιρέσεως, προαίρεση θά πεῖ αὐτό πού θέλω) πρός τόν ἐξουσιάζοντα πάντων εἶχε τήν ὁμοιότητα». Πρός ποιόν ἔχει τήν ὁμοιότητα; Πρός Ἐκεῖνον πού ἐξουσιάζει τά πάντα. Ποιός εἶναι; Ὁ Θεός Λόγος! Ὁ Θεός Λόγος; Δέν εἶναι ὁ Θεός Λόγος. Ἦταν ὁ Θεός Λόγος, τώρα ὅμως εἶναι ὁ ἐνυπόστατος Θεός Λόγος πού ἔγινε ἄνθρωπος. Δηλαδή ἡ ἐνυπόστατη Σοφία. Ὁ ἐνυπόστατος Θεός Λόγος (ἐνυπόστατος θά πεῖ προσωπικός, αὐτός πού ἔχει πρόσωπο), ἀλλά εἶναι τώρα δυό οὐσίες καί ἕνα πρόσωπο! Ποιές εἶναι οἱ δυό οὐσίες; Εἶναι ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρωπότητα. Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἔχει τήν ἐξουσία. «Ἐδόθη μοί πάσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς». (Κατά Ματθαίον κεφ. 28,18) Δηλαδή ὁ Χριστός, ὄχι ὡς Θεός, γιατί ὡς Θεός εἶναι δημιουργός τῶν πάντων καί βεβαίως εἶναι ἐξουσιαστής τῶν πάντων, ἀλλά ὡς Θεάνθρωπος καί μέ τήν ἀνθρώπινή του φύση εἶναι ἐξουσιαστής τῶν πάντων, οὐρανοῦ καί γῆς. Ἐνώπιον τοῦ ὁποίου θά προσκυνήσει ὁ οὐρανός, ἡ γῆ καί τά καταχθόνια. «Πᾶν γόνυ κάμψη», λέει στούς Φιλιππησσίους ὁ Ἀπ. Παῦλος, «ἐπουρανίων τε καί ἐπιγείων καί καταχθονίων». Ὅ,τι θέλει, εἶναι ἐλεύθερος ὁ Χριστός νά τό πράξει. Ὅ,τι θέλει. Κατά τήν εἰκόνα, λοιπόν, τή δική του ἤ μᾶλλον κατά τήν πραγματικότητα τή δική του φτιάχνει τήν εἰκόνα του, πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Τόν κάνει ἐλεύθερο. Ἐπάνω σ’ αὐτό τό θέμα «ἐλευθερία» εἶναι κάτι ἀπύθμενο, σέ ποιό βαθμό ἀφήνει ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἐλεύθερος. Ξέρετε ἕνα μέτρο; Τόσο ἐλεύθερος ὥστε νά διαλέγει μόνος του τήν κόλαση. Καί νά μή τόν ἐμποδίζει. Τέτοια ἐλευθερία δέν τήν ἔχουν οἱ γονεῖς στά παιδιά τους, πού καυχῶνται ὅτι τ’ ἀφήνουν ἐλεύθερα. Καί μάλιστα οἱ γονεῖς οἱ ἐλευθεριάζοντες. Ἐάν ἐπί παραδείγματι τό παιδί ἔλεγε στόν πατέρα του καί στή μάνα του: «Ξέρεις, πατέρα καί μητέρα; Ἀποφάσισα νά αὐτοκτονήσω». Θά ἄφηναν τό παιδί τους νά αὐτοκτονήσει; Κάθε ἄλλο. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος λέει στό Θεό: «Ξέρεις, Κύριε, ἀπεφάσισα νά αὐτοκτονήσω». Δέν ἐμφανίζεται ὁ Θεός νά σ’ ἐμποδίσει. Αὐτοκτονεῖς! Ἀπεφάσισα νά ἔχω Κύριό μου τόν διάβολο. Δικαίωμά σου. Θέλω νά πάω στήν κόλαση. Δικαίωμά σου. Δέν σέ πιστεύω. Δικαίωμά σου. Εἶναι σέ ὑπερθετικό βαθμό ἀσύλληπτο τό τί διάσταση ἔχει αὐτή ἡ ἐλευθερία πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Θά μοῦ πεῖτε· γιατί μας κάνει ἐλεύθερους; Ἐάν δέν μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους, θά φωνάζαμε, γιατί δέν μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους καί ἔτσι δέν θά μπορούσαμε μέ τόν τρόπο αὐτό νά ἁμαρτάνουμε ἤ νά ἀποστατοῦμε.

Ἡ ἀποστασία στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ.

   Ρῖξτε μία ματιά στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. Πατέρα, δός μοι τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Ποιά εἶναι αὐτή; Οὐσία στήν ἀρχαία ἑλληνική θά πεῖ περιουσία. Ἐκεῖνο πού μου ἀνήκει. Κάτ΄ ἀρχάς δέν τοῦ ἀνῆκε τίποτε. Ἀλλά θέλει ὁ Θεός νά ἀνήκει στόν ἄνθρωπο μία περιουσία. Καί ἡ περιουσία αὐτή εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα». Εἶναι ἡ περιουσία μας. Βλέπετε ὁἄνθρωπος γεννήθηκε γυμνός. Καί ἀπό πλευρᾶς σωματικῆς δυνάμεως εἶναι κατώτερος ἀπό πολλά ζῷα, ἀπό πάρα πολλά ζῷα. Ἀκόμα, δέν φέρει φυσική κάλυψη. Δέν ἔχει προβιά, νά μπορεῖ νά φυλάγεται, ἤ πούπουλα νά φυλάγεται ἀπό τά κρύο. Μάλιστα ὅταν οἱ πρωτόπλαστοι ἔπεσαν, ὁ Θεός τούς ἔφτιαξε δερμάτινους χιτῶνες. Τί εἶναι αὐτοί οἱ δερμάτινοι χιτῶνες; Ἔχουν πάρα πολύ μεγάλη ἀξία καί σημασία. Λοιπόν, ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο γυμνό. Δηλαδή δέν ἔχει μυϊκή δύναμη τόση ὅση ἔχουν τά ζῷα. Τίποτε. Ἐν τούτοις ἔχει περιουσία μεγάλη, τήν ὁποία δέν ἔχουν τά ζῷα. Εἶναι τό κατ’ εἰκόνα. Αὐτό εἶναι πού εἶπε· δός μοί τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καί τώρα παίρνει τήν εἰκόνα ὁ ἄνθρωπος, τό κατ’ εἰκόνα, καί τό κατασπαταλᾷ. Κατασπαταλᾷ τήν περιουσία. Ἐπῆγε, λέει, νά ζήσει μετά τῶν ἀνηθίκων ἀνθρώπων μακριά ἀπό τόν πατέρα. Μακριά. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποστασία. Τόν ἐμπόδισε ὁ πατέρας; Ὄχι. Τί εἶπε; Θές τήν περιουσία ποῦ σοῦ ἀνήκει; Πάρ’ τήν! Δέν ἐμποδίζει. Τί θά πεῖ ὅμως ἐδῶ· κατασπαταλῶ τήν περιουσία τοῦ πατέρα; Ξοδεύω τά χαρίσματα, τά γνωρίσματα τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ σέ μένα, ἐκεῖ πού ὁ Θεός δέν θέλει. Μοῦ δίδει τήν ἐλευθερία, ὥστε ἐλεύθερα νά ἀγαπήσω τόν Θεό; Ἐγώ λέω· ὄχι δέν σέ ἀγαπῶ. Μοῦ δίδει τήν ἐλευθερία νά κυριαρχῶ ἐπί τῆς γῆς; Μάλιστα. Χρησιμοποιῶ τό χαρακτηριστικό αὐτό νά ἐξουσιάζω τούς ἀνθρώπους καί νά τούς κάνω δούλους. Μοῦ δίδει τό γνώρισμα τοῦ λογικοῦ; Μάλιστα. Τό παίρνω τό λογικό μου καί γίνομαι ἐφευρέτης κακῶν. Πῶς θά κλέψω, πώς θά ἀνοίξω κλειδαριές, πώς θά κάνω βόμβες νά σκοτώσω, πώς μέ ὁποιονδήποτε τρόπο θά καταστρέψω καί θά ἀναποδογυρίσω τήν ἀνθρωπότητα καί τό σύμπαν ὁλόκληρο. Αὐτό θά πεῖ. παίρνω τήν περιουσία τοῦ πατέρα, τό κατ’ εἰκόνα, καί τό σπαταλῶ μακρᾶν τοῦ Θεοῦ. Μακριά ἀπό τόν Πατέρα.

Ὁ Χριστός ἀνακεφαλαιωτής καί σωτῆρας τῆς δημιουργίας.

   Πέμπτο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τή δημιουργία. Καί γιά τήν ἀνακεφαλαίωση τῆς δημιουργίας. Τί θά πεῖ αὐτό; Προσέξατέ το. Πρίν ὅμως σας πῶ τί εἶναι, σᾶς λέγω καί τοῦτο· τό ἀρχέτυπό του ἀνθρώπου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι ὁ ἀνακεφαλαιωτής καί ὁ σωτῆρας ὁλόκληρης της δημιουργίας. Γιά νά τό ἐξηγήσουμε αὐτό. Ὅπως θά ξέρετε, ὅτι ὁλόκληρη ἡ κτίση ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο. Μέ σκοπό νά τόν ὑπηρετήσει. Νά πώς τό λέγει ὁ Θεόδωρος Μοψουεστίας. Ἀκοῦστε. «Τελευταῖον δέ τόν ἄνθρωπον ἐν τάξει παρήγαγεν εἰκόνος οἰκείας (τόν ἔκανε τελευταῖον μέ τήν εἰκόνα τή δική του) ὡς ἄν ἅπασα ἡ κτίσις τῇ του ἀνθρώπου χρεία φαίνεται συνδομένη» (συνδομένη εἶναι τοῦ συνδίδωμι καί θά πεῖ συμπράττω). Δηλαδή ἡ κτίση ὁλόκληρη συμπράττει στίς ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου. Ἔγινε, λοιπόν, τελευταῖος ὁ ἄνθρωπος διά νά ὑπηρετηθεῖ ἀπό ὁλόκληρη τήν κτίση. Συνεπῶς τώρα εἶναι ὑπεύθυνος ὁ ἄνθρωπος γιά τήν κτίση, διότι ἔγινε γι’ αὐτόν. Ἐάν δέν ἐγίνετο ἡ κτίση γι’ αὐτόν, ὁ ἄνθρωπος δέν θά ἦταν ὑπεύθυνος. Ὅ,τι καί νά συνέβαινε στήν κτίση. Τί μπορεῖ νά συμβεῖ στήν κτίση; Νά, ἤδη συνέβη. Ἡ κτίση ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε καί ὁδηγήθηκε στή φθορά καί στό θάνατο. Καί ἡ κτίση ὁδηγήθηκε στή φθορά, στό θάνατο. Ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «Ἡ κτίσις ἄχρι τοῦ νῦν (ἕως τώρα) συστενάζει καί συνωδίνει (στενάζει καί πονάει μαζί μας) ἀποκαραδοκοῦσα τήν ἐλευθερίαν τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ». (Πρός Ρωμαίους κεφ. 8,22) Ἀποκαραδοκῶ θά πεῖ περιμένω μέ λαχτάρα. Περιμένει μέ λαχτάρα νά ἐλευθερωθοῦν τά παιδιά τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἐλευθερωθεῖ κι ἐκείνη ἀπό τήν σκλαβιά τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου. Γιατί ὅμως ὁδηγήθηκε στή φθορά καί στό θάνατο ἡ κτίση; Γιατί ὁ ἄνθρωπος παρήκουσε τόν Θεόν, μπῆκε ὁ θάνατος καί ἡ φθορά στή ζωή του καί διά τοῦ ἀνθρώπου στήν κτίση. Ἄρα ὁ ἄνθρωπος ἦταν ὑπεύθυνος γιά τή δημιουργία, γιά τή κτίση. Ὑπεύθυνος! Καί δέν τήν πρόσεξε. Δέν τήν πρόσεξε τή δημιουργία. Καί ἡ δημιουργία ἀκολούθησε τή φθορά τή δική του. Ἡ λέξη «ἀνακεφαλαίωσις» εἶναι μία λέξη πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἀπ. Παῦλος. Εἶναι θεολογικός ὅρος. Τόν ὄρο αὐτό τόν χρησιμοποιοῦν πάρα πολύ καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Θά πεῖ ἀποκατάσταση. Μέ τήν ἑξῆς ὅμως ἔννοια ἀποκατάσταση, δηλαδή διόρθωση. Ὁ Χριστός, λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος, ἦρθε νά ἀνακεφαλαιώσει τά πάντα. Θά πεῖ νά διορθώσει τά πάντα. Δηλαδή νά γίνει σωτῆρας. Ἀλλά πῶς ὅμως ἡ κτίσις θά γίνει καινούργια; Ἡ κτίση γίνεται καινούργια, διότι ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς τήν ἀνακαινίζει. Σ’ αὐτό ἔχει καμία μετοχή ὁ ἄνθρωπος; Ἔχω μετοχή στόν ἑαυτό μου κυρίως, στήν ὕπαρξή μου, στό σῶμα μου, νά γίνω καινούργιος κι ἐγώ. Ἐάν δέν γίνω καινούργιος, ναί μέν θά γίνω ἄφθαρτος καί ἀθάνατος, ἀλλά θά εἶμαι διά τήν κόλαση. Καί ἡ ἀφθαρσία μου καί ἡ ἀθανασία μου θά εἶναι γιά τήν κόλαση. Ἐνῷ ἐάν ἀκολουθήσω τόν Χριστό, τό πρωτότυπό μου, τό ἀρχέτυπό μου, τότε ἐκεῖνο πού ἐγώ θά γίνω, καινούριος πνευματικά, αὐτό θά μείνει στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὅπως εἴδατε, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν κτίση. Εἶναι καί ἀνακεφαλαιωτής, διορθώνει τήν κτίση, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀνακεφαλαιωτῆ καί σωτῆρα Χριστοῦ. Βλέπετε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐπαναλαμβάνει τή θυσία τοῦ Χριστοῦ; Ὁ Χριστός ἅπαξ ἀπέθανε ἐπί τοῦ σταυροῦ. Δυνάμει τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ ἡ κτίση γίνεται καινούργια. Προσέξτε! Ξέρετε πῶς γίνεται καινούργια; Ὀντολογικά. Ξέρετε τί θά πεῖ ὀντολογικά; Αὐτή ἡ σύστασή της γίνεται καινούργια. Δέν εἶναι μεταφορική ἡ περίπτωση. Δέν εἶναι ἀλληγορική, δέν εἶναι συμβολική, δέν εἶναι ἠθική. Ἀλλά εἶναι πραγματική. Λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος τώρα τί κάνει; Ἐπαναλαμβάνει τήν θυσία τοῦ Χριστοῦ, χωρίς φυσικά νά ἐπαναλαμβάνεται. Μία φορά ἔγινε ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά τήν «ἐπαναλαμβάνει» ὁ ἄνθρωπος στόν χρόνο, δηλαδή ἄς τό ποῦμε, τήν τελεῖ. καί μέ τόν τρόπο αὐτό, μέ τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἀνακαινίζει καί τόν ἑαυτό του καί τήν γύρω κτίση. Ἀνακαινίζεται ἡ κτίση! Νά, λοιπόν, ὅτι ἔχει κι αὐτό τό στοιχεῖο, ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος.

Ὁ ἄνθρωπος ἕνα πρόσωπο μέ δυό οὐσίες.

   Ἕκτο. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. Δηλαδή εἶναι διπλῆς οὐσίας. Ἕνα πρόσωπο εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ἕνα πρόσωπο, ἀλλά ἔχει δυό οὐσίες. Ἔχει ὑλική καί πνευματική. Τό σῶμα του εἶναι ὑλικό, ἡ ψυχή του εἶναι πνευματική. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι στέκεται σ’ ἕνα μεταίχμιο, ἀνάμεσα σέ δυό κόσμους. Στό κόσμο τῆς ὕλης καί στόν κόσμο τοῦ πνεύματος, τῶν ἀγγέλων. Ὁ ὑλικός κόσμος, ἡ κτίση, ἡ φύση, ὅπως τή βλέπετε, δέν ἔχει πνεῦμα. Ἔχει μόνο ὕλη. Οἱ ἄγγελοι δέν ἔχουν ὕλη, ἔχουν μόνο πνεῦμα. Συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι στό μεταίχμιο. Εἶναι ἡὕπαρξη, ἡ ὁποία ἑνώνει αὐτούς τούς δυό κόσμους, τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό, στήν ὕπαρξή του. Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνώτερος ἀπό τούς ἀγγέλους. Δηλαδή εἶναι πλουσιότερος. Διότι ὁ ἄγγελος δέν ἔχει σῶμα. Συνεπῶς δέν μετέχει κάποιας οὐσίας ἀπό ὅσα ὁ Θεός ἐδημιούργησε. Ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του καί τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἀποτελοῦν τήν ὕπαρξή του. Τό ἀντιλαμβάνεσθε αὐτό; Εἶναι πάρα πολύ πλούσιο, πάρα πολύ σπουδαῖο. Εἶναι, λοιπόν, πλούσιος ὁ ἄνθρωπος, πάρα πολύ πλούσιος.

Ὁ ἄνθρωπος ἐπιτομή τῆς κτιστῆς καί ἀοράτου δημιουργίας.

   Προσέξτε ὅμως τώρα ἐδῶ. Ὁ ἄνθρωπος συνεπῶς, ἀφοῦ εἶναι λίγο ὕλη, λίγο πνεῦμα καί εἶναι μία ψυχοσωματική ἑνότητα, ὀντότητα, καί ἐπειδή ἔχει τά χαρακτηριστικά τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, τί εἶναι τώρα ἐδῶ; Εἶναι μία ἐπιτομή - θά ἐξηγήσω τί θά πεῖ ἐπιτομή - ὁλοκλήρου της κτιστῆς ὁρατῆς καί ἀοράτου δημιουργίας. Ὅπως ξέρετε, ὅταν ἔχουμε μία σειρά ἐγκυκλοπαίδειας, σειρά τόμων ἐγκυκλοπαίδειας, ἄς ποῦμε 24 βιβλία, 30 βιβλία, λέμε, ὅτι μποροῦμε νά βγάλουμε ἕνα βιβλίο, ἕνα τόμο, πού νά ἔχει πάρει ἀπό τά 24 βιβλία στοιχεῖα μέ πολύ λίγα λόγια καί ἀντί νά τρέχουμε στή μεγάλη ἐγκυκλοπαίδεια τῶν 24 τόμων, πηγαίνουμε στό ἕνα βιβλίο νά βροῦμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Φυσικά τά ἔχει μέ λίγα λόγια ἐκεῖνα τά ὁποῖα θέλουμε. Πλήν ὅμως βρίσκουμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Αὐτό λέγεται ἐπίτομος ἐγκυκλοπαίδεια. Δηλαδή σ’ ἕνα τόμο μόνο μέ ὅλα τά στοιχεῖα περιληπτικά. Ὅταν λέμε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐπιτομή τῆς δημιουργίας, θά πεῖ στήν ὕπαρξή του συγκεντρώνει ὅ,τι ὑπάρχει στόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἐπιτομή, λοιπόν, τῆς δημιουργίας ὁ ἄνθρωπος! Καταπληκτικό! Ποῦ εἶναι τώρα, ὅτι εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Σέ τοῦτο: Ὁ Θεός Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος. Συνεπῶς, ἐνῷ εἶναι ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἔχει τώρα αὐτό τόν πλοῦτο ὁ Χριστός. Εἶναι ὁ Θεός Λόγος, ἡ θεότητα, εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη φύση του, ἡ ἀνθρωπότητα, τό ἀνθρώπινο σῶμα του. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, λοιπόν, ὁ Θεός Λόγος ὁ ἐνανθρωπήσας, εἶναι ἑνωμένος μέ δυό οὐσίες, ἀσύγχυτα ὅμως, δέν μπερδεύονται αὐτά, μέ ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα ἡ ὕλη μέ τό πνεῦμα. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου θά ἐγίνετο, εἴτε ἁμάρτανε εἴτε δέν ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος. Διότι αὐτό ἦτο τό πρῶτο θέλημα τό Θεοῦ. Καί ἐπειδή θά προσελάμβανε, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα, τήν ὑλική φύση, τήν κτιστή φύση, γι’ αὐτό τό λόγο τώρα κάνει τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἡ δική του εἰκόνα. Νά εἶναι καί ὕλη καί πνεῦμα.

Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεανθρώπου εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο.

   Ἐδῶ νά μείνω λίγο σέ κάτι πού θά πρέπει νά τό κατοχυρώσω. Εἶναι τό ἑξῆς. Σᾶς εἶχα πεῖ στό περασμένο θέμα, ποῦ νά εἶναι ἄραγε ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, στό σῶμα ἤ στήν ψυχή; Συνήθως στά ἐγχειρίδια τά σχολικά, θά βρεῖτε ὅτι εἶναι στήν ψυχή. Εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί γιά νά μήν μπερδευτεῖτε καί πεῖτε, μά πῶς εἶναι δυνατόν; Ὁ Θεός εἶναι ἄνθρωπος; Τό βλέπετε τώρα ἐδῶ. Στό σημεῖο αὐτό. Ἐπειδή ὁ Θεός λόγος ἔγινε ἄνθρωπος, κάνει τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τά δικά του τά μέτρα, πού νά μετέχει καί πνεύματος καί ὕλης. Ἄρα, λοιπόν, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ, μ’ αὐτήν τήν ἀκρίβεια εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί στό σῶμα του καί στό πνεῦμα του. Λέγει ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης πάνω σ’ αὐτό. Μόνο πού σπεύδω, δέν θά σᾶς τό μεταφράσω. «Καθάπερ γάρ ἡ αὐτοῦ θεότης ἐνήργει θεανδρικῶς (ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρώπινή του Χριστοῦ φύση), οὕτω καί ἡ ψυχή (τοῦ ἀνθρώπου) ἡ κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν τοῦ ἀοράτου Θεοῦ Λόγου ὑπάρχουσα ἐνέργει ψυχανδρικως». Κοιτάξτε: Ψυχανδρικῶς! Ψυχή καί σῶμα δηλαδή: «τουτέστιν σωματαψύχως». Ἀκοῦστε αὐτούς τούς ὅρους. Σωματοψύχως. Δηλαδή ψυχοσωματική ὕπαρξη. «Εἰς τύπον τοῦ θεανδρικῶς Χριστοῦ». Ἄρα, λοιπόν, ἀποτελεῖ εἰκόνα τοῦ θεανδρικοῦ Χριστοῦ. Τί ὡραῖο πού εἶναι αὐτό!

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο.

   Ἕβδομο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι δυό πράγματα. Φύση καί πρόσωπο! Τά ζῶα εἶναι μόνο φύση. Δέν εἶναι πρόσωπα. Δέν ἔχει σημασία τό ὅτι ἡ γάτα μου μέ βλέπει, μέ ἀκούει, μέ ἀντιλαμβάνεται, ζεῖ στό περιβάλλον μου κατά τρόπο πού προσαρμόζεται . Αὐτό δέν ἀποτελεῖ πρόσωπο. Τό πρόσωπο συνίσταται ἀπό τήν αὐτοσυνειδησία. Ὅταν ὁ Θεός λέγει στόν Μωϋσέα - ἀκοῦστε αὐτή τήν φράση - «ἐγώ εἰμι ὁ ὧν», ἐγώ εἶμαι ὁ ὑπάρχων. Τό «εἰμί», εἶμαι, ἤ τό «ὁ ὧν», ἤ νά βγάλω τό «ὧν», νά πῶ, ἐγώ εἰμί, τό «εἰμί» ἐκφράζει ὕπαρξη. Τό «ἐγώ» ἐκφράζει πρόσωπο. Διότι ποτέ τό ζῷο δέν λέγει ἐγώ. Ὁ ἄνθρωπος λέγει ἐγώ, ὁ Θεός λέγει ἐγώ. Συνεπῶς ὅπως ὁ Θεός εἶναι οὐσία καί πρόσωπο, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅπως ξέρετε, εἶναι ἕνα πρόσωπο ἀπό τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι, λοιπόν, ἕνα πρόσωπο. Πρόσωπο, ἀλλά εἶναι κοινή ἡ οὐσία μέ τόν Πατέρα καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Κοινή ἡ οὐσία. Μία οὐσία. Τί σημαίνει αὐτό; Οὐσία καί πρόσωπο εἶναι ὁ Θεός Λόγος. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο. Νά καί ἐδῶ πού βλέπουμε τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Εἶναι καταπληκτικό! Ξέρετε τί συνέπειες ἔχουν αὐτά; Ἔχουν πολύπλευρες συνέπειες. Θά σᾶς ἀναφέρω μία συνέπεια. 

   Στήν ἐποχή μας καί σέ κάποιες ἄλλες ἐποχές, κυρίως ὅμως στήν ἐποχή μας, ὁ ἄνθρωπος δέν ἀναγνωρίζεται ὡς πρόσωπο. Ἀλλά ὡς μᾶζα. Ὅταν λέμε «ὁ λαός», φυσικά ἔχει πολλά ἄτομα. Ξέρετε, ἄλλο οὐσία, καλύτερα, ἄλλο πρόσωπο καί ἄλλο ἄτομο. Βέβαια στήν κοινή μας γλῶσσα τά ἀνακατεύουμε αὐτά, ἀλλά ἄν θέλουμε νά ἀκριβολογοῦμε εἶναι διαφορετικά. Ἄτομο θά πεῖ ἕνα κομμάτι ἀπό τό σύνολο, τό ὁποῖο δέν καθορίζει καί πρόσωπο. Ὅταν λέω πρόσωπο, ἔχει πολλή σημασία. Σημαίνει ὅτι πιά ἔχω ἐδῶ, ἐπί μέρους ἐγώ. Ἐάν ὁ λαός, ἕνας λαός ἀποτελεῖται ἀπό ἄτομα, πού ἔχουν πρόσωπα, (βεβαίως ἔχουν πρόσωπα, δέν τίθεται θέμα), ἀλλά πού ἀναγνωρίζεται τό πρόσωπό τους, τότε βεβαίως αὐτό εἶναι μία συνέπεια ὅτι ἀναγνωρίζουμε τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ὅταν ἀντιθέτως δοῦμε τόν λαό σάν μία μᾶζα, - ἔχετε ἀκούσει τήν λέξη μᾶζα, οἱ μᾶζες, ἡ μᾶζα (μᾶζα θά πεῖ πολτοποίηση τῶν προσώπων) - δέν ὑπάρχει πρόσωπο. Δέν ὑπάρχει ἐλευθερία, δέν ὑπάρχει λογική, δέν ὑπάρχει τίποτε. Κάνω ὅτι λέει ἡ μᾶζα. Ποῦ εἶναι τό πρόσωπο; Πουθενά. Κι ἄν πάει νά ἀναφανεῖ ἕνα πρόσωπο, μία καρπαζιά καί γίνεται πάλι πολτός, μᾶζα. Ἔρχεται, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος νά πολτοποιήσει τά ἀνθρώπινα πρόσωπα καί νά παραγάγει τό τερατῶδες στοιχεῖο πού λέγεται μᾶζα. Καί ἡ ἐποχή μας ἔχει κάτι μηχανές καί βγάζει κάτι τέτοια. Ὁ καθένας καταλαβαίνει. Νά τό κρατήσετε καλά αὐτό. Μόνο ὁ Χριστός ἀναδεικνύει πρόσωπα. Γιατί εἶναι οἱ εἰκόνες Του. Καί αὐτά πέρασαν, ξέρετε, σέ κοινωνικά συστήματα. Δυστυχῶς. Καί περνώντας σέ κοινωνικά συστήματα ἔχουμε τήν συμφορά νά ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς μάζας.

Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.

   Προχωρῶ. Ὄγδοο, ἔνατο, δέκατο. Εἶναι πάρα πολλά τά στοιχεῖα τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ἀλλά δέν μποροῦμε νά τά ἐξαντλήσουμε ὅλα. Εἴπαμε ὅσα μποροῦμε νά ξέρουμε, ὅσα μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε. Ὅλα τ’ ἄλλα καί γενικά ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο μένει ἕνα μυστήριο. Ἀλλά θά ρωτήσετε, γιατί ἔγινε ὁ ἄνθρωπος; Γιά νά βλέπει τό Θεό! Ἀκοῦστε ἀπάντηση. Γιά νά βλέπει τό Θεό. Ἄν ρωτήσετε, γιατί ὁ Χριστός ἄνοιγε τά μάτια τῶν τυφλῶν; Γιά νά δοῦν τό φῶς τοῦ ἥλιου; Ὄχι. Γιά νά δοῦν τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό. Αὐτόν πού θά βλέπουμε στήν αἰωνιότητα. Λέγει ὁ Ἰωάννης, Α’ Ἐπιστολή τοῦ 3ου κεφ. «οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα (δέν φανερώθηκε τί θά εἴμαστε), ἀλλ’ οἴδαμεν δέ (ἀλλά γνωρίζομεν) ὅτι ἐάν φανερώθη, ὁμοῖοι αὐτῶ ἐσόμεθα». (Α΄ Ιωάννου 3,2) Θά εἴμαστε ὅμοιοι μέ αὐτόν. Τό Χριστό. Δηλαδή θά ἔχουμε προσέγγιση εἰκόνας καί πρωτοτύπου. «Ὅτι ὀψόμεθα αὐτόν καθώς ἐστι». Γιατί θά τόν δοῦμε, ὅπως εἶναι. Ὥστε, λοιπόν, τά ἀντίτυπα θά βλέπουν τό πρωτότυπό τους. Αὐτό εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό δέ προσπορίζει ἀπέραντη μακαριότητα. 

   Ἐπιτρέψατέ μου, νά πῶ κάτι. Ἀγαποῦν δυό ἄνθρωποι νά βλέπονται; Δυό φίλοι, δυό σύζυγοι, δυό ἀδέλφια, ἀγαπιοῦνται καί θέλουν νά βλέπονται; Ποῦ εἶναι ἡ εὐτυχία; Στό νά βλέπονται. Τί ἄλλο ἔχει; Στό νά βλέπονται. Ἔ, αὐτή ἡ εὐτυχία εἶναι στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Νά βλέπουμε τό Θεό Λόγο πού ἐνηνθρώπησε. Λέγει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, πού εἶναι τό ἀποκορύφωμα τῆς πάλης τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ, ὅταν θά ἀποκατασταθεῖ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, 22,4 «καί ὄψονται τό πρόσωπον αὐτοῦ». (Αποκ. Ιωάννου 22,4) Καί θά ἰδοῦν οἱ πιστοί τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ὅραση τοῦ προσώπου τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, οἱ συνεικόνες μας, θά λέγαμε, εἶναι ὅραση τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ. Ἔχετε προσέξει ὅτι σέ κάθε ἀκολουθία ποῦ ἔχουμε στήν Ἐκκλησία, θυμιάζουμε τούς πιστούς; Ὁ ἱερεύς θυμιάζει τίς εἰκόνες καί τούς πιστούς. Γιατί; Γιατί εἶναι ζωντανές εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ! Θυμιάζουμε καί τούς νεκρούς. Καί τά κόκαλα θυμιάζουμε στόν τάφο. Γιατί; Διότι εἶναι ἡ σπασμένη εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἐκεῖ. Εἶναι ἡ μισή. Εἶναι τό σῶμα. Ἐάν δέν ἦταν καί τό σῶμα εἰκόνα δέν θά θυμιάζαμε τά κόκαλα στόν τάφο. Τά θυμιάζουμε ἐν ὄψει ὅτι θά ὁλοκληρωθεῖ ἡ εἰκόνα, θά ἀνακεφαλαιωθεῖ, θά ἀποκατασταθεῖ μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. 

Κάποτε ὁ ἀββᾶς Ἀπόλλων, τοῦ 4ου αἰῶνα ἔλεγε τό περίφημο. «Δεῖ ἐρχομένους τούς ἀδελφούς προσκυνείν· οὐ γάρ αὐτούς, ἀλλά τόν Θεόν προσεκύνησας. Εἶδες γάρ τόν ἀδελφόν σου, εἶδες τόν Κύριον τόν Θεόν σου». Ὅταν ἔρχονται, λέει, οἱ ἀδελφοί, νά τούς προσκυνεῖτε. Διότι ὅταν προσκυνεῖς τούς ἀδελφούς, προσκυνεῖς τόν Θεόν. Διότι, ἀκούσατε τό αὐτό. «Εἶδες τόν ἀδελφό σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου!». Εἶναι στήν Λαυσαϊκή Ἱστορία §52. Ὤ, ἀδελφοί μου, ἄν αὐτό τό πρᾶγμα τό καταλαβαίναμε στή ζωή μας, πόσο διαφορετικές θά ἦταν οἱ κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων; Ὁ Ἰακώβ, ὅταν συνάντησε κάποτε ἐξόριστος στή Μεσοποταμία τόν Ἠσαυ, τόν ἀδελφό του, ἐπιστρέφοντας, τοῦ λέγει: «Εἰ εὑρών χάριν ἐναντίον σου δέξαι τά δῶρα διά τῶν ἐμῶν χείρῶν (πᾶρε τά δῶρα αὐτά πού ἕφτιαξαν τά χέρια μου) ἕνεκα τούτου εἰδον τό πρόσωπόν σου· ὡς ἄν τίς ἴδη πρόσωπον Θεοῦ». Ἕνεκα τούτου εἶδα τό πρόσωπό σου, ὅπως κάποιος βλέπει τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Ὁ 41 ψαλμός, στίχος 7, λέγει: «Ἄβυσσος ἄβυσσον ἐπικαλεῖται». (Ψαλμός 41, 7) Ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἄβυσσος ποῦ ἐπικαλεῖται τήν ἄβυσσον; Ἄβυσσος θά πεῖ κάτι ποῦ δέν ἔχει πυθμένα. Εἶναι ἡ ἄβυσσος ἡ μία, ἡ ἄβυσσος τοῦ μυστηρίου τῆς εἰκόνας πού ὑπάρχει εἰς τόν ἄνθρωπο. Ἤ ἄλλη ἄβυσσος; Εἶναι ἡἄβυσσος τοῦ πρωτοτύπου. Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ μία, λοιπόν, ἄβυσσος, ὁ ἄνθρωπος, ἐπικαλεῖται τήν ἄλλην ἄβυσσον, τόν ἐνανθρωπήσαντα Υἱόν τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὅπως βλέπετε, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, τόν κάνει αὐτό πού εἶναι. Ἀλλά μένει νά δοῦμε καί ποιός εἶναι ὁ προορισμός αὐτῆς τῆς εἰκόνας; Ποιός εἶναι αὐτός ὁ προορισμός. Ἀλλά ἄν μπορούσαμε νά βγάλουμε πρακτικές συνέπειες ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν ἱστορία, θά μπορούσαμε νά εἴχαμε δημιουργήσει μία ἀγγελική πραγματικά ἐπί τῆς γῆς κοινωνία τῶν ἀνθρώπων.

27-2-1983

17η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.