†. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἴδαμε αὐτή τήν χριστολογική δομή τοῦ ἀνθρώπου. Τό ἀρχέτυπο τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος! Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, ἀλλά εἶναι κατ’ εἰκόνα Χριστοῦ. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος λέγει τό ἑξῆς: Ἐπειδή ἀκόμη ὁ λόγος δέν εἶχε ἐνανθρωπήσει, ὅταν ἔγινε ὁ Ἀδάμ, γι’ αὐτό γράφει ἡ Παλαιά Διαθήκη ὅτι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν. Δέν εἶναι λάθος φυσικά. Ἀλλά θέλει νά δείξει ἐδῶ τώρα τήν πληρότητα. Διότι δέν εἶναι ἁπλῶς μόνο εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά εἶναι τῆς θεανθρωπίνης φύσεως τοῦ Χριστοῦ εἰκόνα, ἀδιάφορο ἐάν ἱστορικά ὁ Ἀδάμ προηγεῖται τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἴδαμε ὅτι τά χαρακτηριστικά τοῦ πρωτότυπου βρίσκονται στήν εἰκόνα «ἄνθρωπος». Καί συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι λογικός καί εἶναι καί δημιουργός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι λογικός, ἐπειδή δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ὑποστατικός, προσωπικός δηλαδή Λόγος τοῦ Πατρός! Ἀκόμα εἴδαμε ὅτι εἶναι δημιουργός ὁ ἄνθρωπος, διότι ἔγινε κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Λόγου Δημιουργοῦ! Τοῦ Θεοῦ Λόγου πού ἐδημιούργησε τά πάντα.
Ἐρχόμαστε τώρα σέ ἕνα τρίτο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος! Εἶπε ὁ Θεός ὁ ἄνθρωπος νά ἐξουσιάζει τῆς δημιουργίας καί νά κατακυριεύσει τῆς δημιουργίας. Λέγει «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί κατακυριεύσατε τῆς γῆς». Αὐτή, λοιπόν, ἡ κατεξουσίαση εἶναι χαρακτηριστική. Δέν λέγει κυριεύσατε, ἀλλά λέγει κατακυριεύσατε, πού σημαίνει νά μήν ὑπάρξει τίποτε πού νά ἀδυνατήσει στή δική σας κυριαρχία. Αὐτή, λοιπόν, τώρα ἡ κυριαρχία, τό κυριαρχικό, ἀποτελεῖ στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Μάλιστα ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος, ἐπειδή ἀκριβῶς ὁ Χριστός, κατά τήν εἰκόνα τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος ἔγινε, εἶναι ὁ Παντοκράτορας καί ὁ βασιλέας τοῦ παντός. Ἐφόσον, λοιπόν, ὁ Θεός Λόγος ἐξουσιάζει τά πάντα καί ὁ ἄνθρωπος, ἡ εἰκόνα του, ἐξουσιάζει τή γῆ. Ὄχι τά πάντα ἀλλά τή γῆ. Μάλιστα ὑπάρχει ἕνας ψαλμικός στίχος πού λέγει· ὁ Θεός ἔκανε τόν οὐρανό γιά τόν ἑαυτό του καί τή γῆ γιά τούς ἀνθρώπους. Δείχνει ἀκριβῶς αὐτός ὁ στίχος πώς ἀντανακλᾷ ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο σέ σχέση μέ τό Θεό Λόγο, πού εἶναι τό πρωτότυπό της. Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Τοῦτο αὐτόν ἀποφήνας (δηλαδή τοῦτο αὐτόν διακηρύξας) ἐπί τῆς γῆς, ὅπερ ἐστίν αὐτός ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Δηλαδή διεκήρυξε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον ἐπί τῆς γῆς ὅ,τι εἶναι ὁ Θεός στόν οὐρανό. «Τό γάρ ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν οὐδέν ἕτερόν ἐστιν ἤ τό καί αὐτόν τήν ἀρχήν ἀνῃρῆσθαι (τοῦ ρ. ἀναιρῶ=ἀναλαμβάνω) τῶν ἐν τῇ γῇ». Ὅταν λέγει ὅτι ἔκανε τόν ἄνθρωπο «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν» μεταξύ τῶν ἄλλων εἶναι καί αὐτό. Ὅτι θά ἀναλάβει τήν ἀρχή ἐπάνω στή γῆ. Δηλαδή τό κυριαρχικό. Νά γίνει κύριος ἐπάνω στή γῆ.
Ἡ ἀνθρωπολογική ἀνάκλαση τῆς Χριστολογίας.
Πάνω σ’ αὐτό θά ‘θελᾳ νά κάνω ἕνα μικρό σχόλιο, τό ὁποῖο εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Ὁ πιστός πού ξέρει πάρα πολύ καλά θεολογία, γνωρίζει αὐτή τήν ἀνθρωπολογία, ἡ ὁποία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἀνάκλαση τῆς Χριστολογίας. Γιατί, τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ! Γιά νά ξέρω λοιπόν τήν ἀνθρωπολογία, δηλαδή τόν ἄνθρωπο, πρέπει νά ξέρω τό Χριστό. Τή Χριστολογία. Ὅ,τι ἀφορᾷ στό Χριστό. Ὅταν τά ξέρω αὐτά πολύ καλά, δέν ἐκπλήσσομαι ἐγώ ὁ πιστός, ὅταν βλέπω ἐπιστημονικές ἐπιτεύξεις γιά τίς ὁποῖες, ὅταν δοῦν ἄνθρωποι ἀδαεῖς, πού ἀγνοοῦν τήν θεολογία τήν χριστιανική, κοκορεύονται καί λέγουν ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός. Μά ἀκριβῶς γι’ αὐτό ἐνισχύεται ἡ στάση μας ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός. Ἐπειδή βλέπουμε νά πραγματώνεται τό κυριαρχικόν στόν ἄνθρωπο. Δέν ἐκπλήσσεται ὁ πιστός, ὅταν βλέπει αὐτές τίς ἐπιστημονικές ἐπιτεύξεις. Μία ἐπίτευξη πού ἔκανε κρότο, θά λέγαμε, εἶναι ὅταν ὁ ἄνθρωπος γιά πρώτη φορά στήν δική του ἱστορία ἐπῆγε σέ ἄλλον πλανήτη. Ἦταν τό μεγαλύτερο ἐπίτευγμα τῆς ἀνθρωπότητας αὐτό. Πῆγε στή σελήνη! Τότε ὅλοι ἔμειναν μέ τό στόμα ἀνοιχτό. Φυσικά σέ πάρα πολλές ἀνακαλύψεις ἤ ἐφευρέσεις οἱ ἄνθρωποι μείνανε μέ τό στόμα ἀνοιχτό. Ὅπως γιά τήν ἀτομική ἐνέργεια κτλ. Ἀλλά ὅλα αὐτά καί ἡ ἀτομική ἐνέργεια, βοήθησαν εἴπαμε στό νά φτάσουμε στή σελήνη. Καί μετά θά πᾶμε παραπέρα. Ἤδη χωρίς νά εἶναι ἐπανδρωμένα ἄλλα σκάφη ταξιδεύουν σέ ἄλλους πλανῆτες. Αὐτά εἶναι πολύ μεγάλα ἐπιτεύγματα. Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀθεΐας εἶπαν ὅτι αὐτό εἶναι μία ἀπόδειξη ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός. Ἐσεῖς βρίσκετε πουθενά ἐρείσματα αὐτῆς τῆς ἀποδείξεως; Ἐγώ δέν βρίσκω πουθενά. Οὔτε ἱστορικά, οὔτε λογικά. Τό ἐπιχείρημα ὅτι, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος ἐπέτυχε αὐτά τά μεγάλα κατορθώματα, δέν ὑπάρχει Θεός, δέν εὐσταθεῖ. Ἐνῶ γιά μᾶς ἀκριβῶς τό ἴδιο ἐπιχείρημα, τό ἴδιο ὁδηγεῖ στό ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Καί ὅπως ὁ Θεός εἶναι κυρίαρχος, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι κυρίαρχος. Νά τό κρατήσετε αὐτό τό στοιχεῖο, διότι γίνεται ἄγρια ἐκμετάλλευση αὐτοῦ, παρότι εἶναι μία ἀνοησία. Λοιπόν, προσέξατε αὐτό τό σημεῖο. Νά τό ἐνθυμεῖσθε.
Ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου.
Τέταρτο ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος! Ὤ, αὐτό τό «ἐλεύθερος»! Θά θέλαμε νά κάναμε ὁλόκληρο θέμα τί εἶναι ἐλευθερία. Φυσικά αὐτή τή στιγμή δέν θά μιλήσουμε γιά τήν ἐλευθερία, παρά μόνο ὅτι ἀποτελεῖ ἕνα στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Ἐπειδή, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα αὐτῆς τῆς ἀπολύτου αὐτεξουσιότητας, πού εἶναι ὁ Χριστός, γι’ αὐτό τό λόγο εἶναι καί ἐλεύθερος. Ὁ Θεός εἶναι ἐλεύθερος. Κάνει ὅ,τι θέλει. Δέν δεσμεύεται ἀπό τίποτε. Καί τόν ἄνθρωπο, τήν εἰκόνα του, τόν ἔκανε ἐλεύθερο. Ἔτσι ἡ προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἐλεύθερη. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης. «Ἐν τῷ αὐτεξουσίῳ τῆς προαιρέσεως (δηλαδή στήν ἐλευθερία τῆς προαιρέσεως, προαίρεση θά πεῖ αὐτό πού θέλω) πρός τόν ἐξουσιάζοντα πάντων εἶχε τήν ὁμοιότητα». Πρός ποιόν ἔχει τήν ὁμοιότητα; Πρός Ἐκεῖνον πού ἐξουσιάζει τά πάντα. Ποιός εἶναι; Ὁ Θεός Λόγος! Ὁ Θεός Λόγος; Δέν εἶναι ὁ Θεός Λόγος. Ἦταν ὁ Θεός Λόγος, τώρα ὅμως εἶναι ὁ ἐνυπόστατος Θεός Λόγος πού ἔγινε ἄνθρωπος. Δηλαδή ἡ ἐνυπόστατη Σοφία. Ὁ ἐνυπόστατος Θεός Λόγος (ἐνυπόστατος θά πεῖ προσωπικός, αὐτός πού ἔχει πρόσωπο), ἀλλά εἶναι τώρα δυό οὐσίες καί ἕνα πρόσωπο! Ποιές εἶναι οἱ δυό οὐσίες; Εἶναι ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρωπότητα. Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἔχει τήν ἐξουσία. «Ἐδόθη μοί πάσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς». (Κατά Ματθαίον κεφ. 28,18) Δηλαδή ὁ Χριστός, ὄχι ὡς Θεός, γιατί ὡς Θεός εἶναι δημιουργός τῶν πάντων καί βεβαίως εἶναι ἐξουσιαστής τῶν πάντων, ἀλλά ὡς Θεάνθρωπος καί μέ τήν ἀνθρώπινή του φύση εἶναι ἐξουσιαστής τῶν πάντων, οὐρανοῦ καί γῆς. Ἐνώπιον τοῦ ὁποίου θά προσκυνήσει ὁ οὐρανός, ἡ γῆ καί τά καταχθόνια. «Πᾶν γόνυ κάμψη», λέει στούς Φιλιππησσίους ὁ Ἀπ. Παῦλος, «ἐπουρανίων τε καί ἐπιγείων καί καταχθονίων». Ὅ,τι θέλει, εἶναι ἐλεύθερος ὁ Χριστός νά τό πράξει. Ὅ,τι θέλει. Κατά τήν εἰκόνα, λοιπόν, τή δική του ἤ μᾶλλον κατά τήν πραγματικότητα τή δική του φτιάχνει τήν εἰκόνα του, πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Τόν κάνει ἐλεύθερο. Ἐπάνω σ’ αὐτό τό θέμα «ἐλευθερία» εἶναι κάτι ἀπύθμενο, σέ ποιό βαθμό ἀφήνει ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἐλεύθερος. Ξέρετε ἕνα μέτρο; Τόσο ἐλεύθερος ὥστε νά διαλέγει μόνος του τήν κόλαση. Καί νά μή τόν ἐμποδίζει. Τέτοια ἐλευθερία δέν τήν ἔχουν οἱ γονεῖς στά παιδιά τους, πού καυχῶνται ὅτι τ’ ἀφήνουν ἐλεύθερα. Καί μάλιστα οἱ γονεῖς οἱ ἐλευθεριάζοντες. Ἐάν ἐπί παραδείγματι τό παιδί ἔλεγε στόν πατέρα του καί στή μάνα του: «Ξέρεις, πατέρα καί μητέρα; Ἀποφάσισα νά αὐτοκτονήσω». Θά ἄφηναν τό παιδί τους νά αὐτοκτονήσει; Κάθε ἄλλο. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος λέει στό Θεό: «Ξέρεις, Κύριε, ἀπεφάσισα νά αὐτοκτονήσω». Δέν ἐμφανίζεται ὁ Θεός νά σ’ ἐμποδίσει. Αὐτοκτονεῖς! Ἀπεφάσισα νά ἔχω Κύριό μου τόν διάβολο. Δικαίωμά σου. Θέλω νά πάω στήν κόλαση. Δικαίωμά σου. Δέν σέ πιστεύω. Δικαίωμά σου. Εἶναι σέ ὑπερθετικό βαθμό ἀσύλληπτο τό τί διάσταση ἔχει αὐτή ἡ ἐλευθερία πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο. Θά μοῦ πεῖτε· γιατί μας κάνει ἐλεύθερους; Ἐάν δέν μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους, θά φωνάζαμε, γιατί δέν μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους καί ἔτσι δέν θά μπορούσαμε μέ τόν τρόπο αὐτό νά ἁμαρτάνουμε ἤ νά ἀποστατοῦμε.
Ἡ ἀποστασία στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ.
Ρῖξτε μία ματιά στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. Πατέρα, δός μοι τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Ποιά εἶναι αὐτή; Οὐσία στήν ἀρχαία ἑλληνική θά πεῖ περιουσία. Ἐκεῖνο πού μου ἀνήκει. Κάτ΄ ἀρχάς δέν τοῦ ἀνῆκε τίποτε. Ἀλλά θέλει ὁ Θεός νά ἀνήκει στόν ἄνθρωπο μία περιουσία. Καί ἡ περιουσία αὐτή εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα». Εἶναι ἡ περιουσία μας. Βλέπετε ὁἄνθρωπος γεννήθηκε γυμνός. Καί ἀπό πλευρᾶς σωματικῆς δυνάμεως εἶναι κατώτερος ἀπό πολλά ζῷα, ἀπό πάρα πολλά ζῷα. Ἀκόμα, δέν φέρει φυσική κάλυψη. Δέν ἔχει προβιά, νά μπορεῖ νά φυλάγεται, ἤ πούπουλα νά φυλάγεται ἀπό τά κρύο. Μάλιστα ὅταν οἱ πρωτόπλαστοι ἔπεσαν, ὁ Θεός τούς ἔφτιαξε δερμάτινους χιτῶνες. Τί εἶναι αὐτοί οἱ δερμάτινοι χιτῶνες; Ἔχουν πάρα πολύ μεγάλη ἀξία καί σημασία. Λοιπόν, ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο γυμνό. Δηλαδή δέν ἔχει μυϊκή δύναμη τόση ὅση ἔχουν τά ζῷα. Τίποτε. Ἐν τούτοις ἔχει περιουσία μεγάλη, τήν ὁποία δέν ἔχουν τά ζῷα. Εἶναι τό κατ’ εἰκόνα. Αὐτό εἶναι πού εἶπε· δός μοί τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καί τώρα παίρνει τήν εἰκόνα ὁ ἄνθρωπος, τό κατ’ εἰκόνα, καί τό κατασπαταλᾷ. Κατασπαταλᾷ τήν περιουσία. Ἐπῆγε, λέει, νά ζήσει μετά τῶν ἀνηθίκων ἀνθρώπων μακριά ἀπό τόν πατέρα. Μακριά. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποστασία. Τόν ἐμπόδισε ὁ πατέρας; Ὄχι. Τί εἶπε; Θές τήν περιουσία ποῦ σοῦ ἀνήκει; Πάρ’ τήν! Δέν ἐμποδίζει. Τί θά πεῖ ὅμως ἐδῶ· κατασπαταλῶ τήν περιουσία τοῦ πατέρα; Ξοδεύω τά χαρίσματα, τά γνωρίσματα τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ σέ μένα, ἐκεῖ πού ὁ Θεός δέν θέλει. Μοῦ δίδει τήν ἐλευθερία, ὥστε ἐλεύθερα νά ἀγαπήσω τόν Θεό; Ἐγώ λέω· ὄχι δέν σέ ἀγαπῶ. Μοῦ δίδει τήν ἐλευθερία νά κυριαρχῶ ἐπί τῆς γῆς; Μάλιστα. Χρησιμοποιῶ τό χαρακτηριστικό αὐτό νά ἐξουσιάζω τούς ἀνθρώπους καί νά τούς κάνω δούλους. Μοῦ δίδει τό γνώρισμα τοῦ λογικοῦ; Μάλιστα. Τό παίρνω τό λογικό μου καί γίνομαι ἐφευρέτης κακῶν. Πῶς θά κλέψω, πώς θά ἀνοίξω κλειδαριές, πώς θά κάνω βόμβες νά σκοτώσω, πώς μέ ὁποιονδήποτε τρόπο θά καταστρέψω καί θά ἀναποδογυρίσω τήν ἀνθρωπότητα καί τό σύμπαν ὁλόκληρο. Αὐτό θά πεῖ. παίρνω τήν περιουσία τοῦ πατέρα, τό κατ’ εἰκόνα, καί τό σπαταλῶ μακρᾶν τοῦ Θεοῦ. Μακριά ἀπό τόν Πατέρα.
Ὁ Χριστός ἀνακεφαλαιωτής καί σωτῆρας τῆς δημιουργίας.
Πέμπτο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τή δημιουργία. Καί γιά τήν ἀνακεφαλαίωση τῆς δημιουργίας. Τί θά πεῖ αὐτό; Προσέξατέ το. Πρίν ὅμως σας πῶ τί εἶναι, σᾶς λέγω καί τοῦτο· τό ἀρχέτυπό του ἀνθρώπου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι ὁ ἀνακεφαλαιωτής καί ὁ σωτῆρας ὁλόκληρης της δημιουργίας. Γιά νά τό ἐξηγήσουμε αὐτό. Ὅπως θά ξέρετε, ὅτι ὁλόκληρη ἡ κτίση ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο. Μέ σκοπό νά τόν ὑπηρετήσει. Νά πώς τό λέγει ὁ Θεόδωρος Μοψουεστίας. Ἀκοῦστε. «Τελευταῖον δέ τόν ἄνθρωπον ἐν τάξει παρήγαγεν εἰκόνος οἰκείας (τόν ἔκανε τελευταῖον μέ τήν εἰκόνα τή δική του) ὡς ἄν ἅπασα ἡ κτίσις τῇ του ἀνθρώπου χρεία φαίνεται συνδομένη» (συνδομένη εἶναι τοῦ συνδίδωμι καί θά πεῖ συμπράττω). Δηλαδή ἡ κτίση ὁλόκληρη συμπράττει στίς ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου. Ἔγινε, λοιπόν, τελευταῖος ὁ ἄνθρωπος διά νά ὑπηρετηθεῖ ἀπό ὁλόκληρη τήν κτίση. Συνεπῶς τώρα εἶναι ὑπεύθυνος ὁ ἄνθρωπος γιά τήν κτίση, διότι ἔγινε γι’ αὐτόν. Ἐάν δέν ἐγίνετο ἡ κτίση γι’ αὐτόν, ὁ ἄνθρωπος δέν θά ἦταν ὑπεύθυνος. Ὅ,τι καί νά συνέβαινε στήν κτίση. Τί μπορεῖ νά συμβεῖ στήν κτίση; Νά, ἤδη συνέβη. Ἡ κτίση ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε καί ὁδηγήθηκε στή φθορά καί στό θάνατο. Καί ἡ κτίση ὁδηγήθηκε στή φθορά, στό θάνατο. Ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «Ἡ κτίσις ἄχρι τοῦ νῦν (ἕως τώρα) συστενάζει καί συνωδίνει (στενάζει καί πονάει μαζί μας) ἀποκαραδοκοῦσα τήν ἐλευθερίαν τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ». (Πρός Ρωμαίους κεφ. 8,22) Ἀποκαραδοκῶ θά πεῖ περιμένω μέ λαχτάρα. Περιμένει μέ λαχτάρα νά ἐλευθερωθοῦν τά παιδιά τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἐλευθερωθεῖ κι ἐκείνη ἀπό τήν σκλαβιά τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου. Γιατί ὅμως ὁδηγήθηκε στή φθορά καί στό θάνατο ἡ κτίση; Γιατί ὁ ἄνθρωπος παρήκουσε τόν Θεόν, μπῆκε ὁ θάνατος καί ἡ φθορά στή ζωή του καί διά τοῦ ἀνθρώπου στήν κτίση. Ἄρα ὁ ἄνθρωπος ἦταν ὑπεύθυνος γιά τή δημιουργία, γιά τή κτίση. Ὑπεύθυνος! Καί δέν τήν πρόσεξε. Δέν τήν πρόσεξε τή δημιουργία. Καί ἡ δημιουργία ἀκολούθησε τή φθορά τή δική του. Ἡ λέξη «ἀνακεφαλαίωσις» εἶναι μία λέξη πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἀπ. Παῦλος. Εἶναι θεολογικός ὅρος. Τόν ὄρο αὐτό τόν χρησιμοποιοῦν πάρα πολύ καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Θά πεῖ ἀποκατάσταση. Μέ τήν ἑξῆς ὅμως ἔννοια ἀποκατάσταση, δηλαδή διόρθωση. Ὁ Χριστός, λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος, ἦρθε νά ἀνακεφαλαιώσει τά πάντα. Θά πεῖ νά διορθώσει τά πάντα. Δηλαδή νά γίνει σωτῆρας. Ἀλλά πῶς ὅμως ἡ κτίσις θά γίνει καινούργια; Ἡ κτίση γίνεται καινούργια, διότι ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς τήν ἀνακαινίζει. Σ’ αὐτό ἔχει καμία μετοχή ὁ ἄνθρωπος; Ἔχω μετοχή στόν ἑαυτό μου κυρίως, στήν ὕπαρξή μου, στό σῶμα μου, νά γίνω καινούργιος κι ἐγώ. Ἐάν δέν γίνω καινούργιος, ναί μέν θά γίνω ἄφθαρτος καί ἀθάνατος, ἀλλά θά εἶμαι διά τήν κόλαση. Καί ἡ ἀφθαρσία μου καί ἡ ἀθανασία μου θά εἶναι γιά τήν κόλαση. Ἐνῷ ἐάν ἀκολουθήσω τόν Χριστό, τό πρωτότυπό μου, τό ἀρχέτυπό μου, τότε ἐκεῖνο πού ἐγώ θά γίνω, καινούριος πνευματικά, αὐτό θά μείνει στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὅπως εἴδατε, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν κτίση. Εἶναι καί ἀνακεφαλαιωτής, διορθώνει τήν κτίση, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀνακεφαλαιωτῆ καί σωτῆρα Χριστοῦ. Βλέπετε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐπαναλαμβάνει τή θυσία τοῦ Χριστοῦ; Ὁ Χριστός ἅπαξ ἀπέθανε ἐπί τοῦ σταυροῦ. Δυνάμει τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ ἡ κτίση γίνεται καινούργια. Προσέξτε! Ξέρετε πῶς γίνεται καινούργια; Ὀντολογικά. Ξέρετε τί θά πεῖ ὀντολογικά; Αὐτή ἡ σύστασή της γίνεται καινούργια. Δέν εἶναι μεταφορική ἡ περίπτωση. Δέν εἶναι ἀλληγορική, δέν εἶναι συμβολική, δέν εἶναι ἠθική. Ἀλλά εἶναι πραγματική. Λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος τώρα τί κάνει; Ἐπαναλαμβάνει τήν θυσία τοῦ Χριστοῦ, χωρίς φυσικά νά ἐπαναλαμβάνεται. Μία φορά ἔγινε ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά τήν «ἐπαναλαμβάνει» ὁ ἄνθρωπος στόν χρόνο, δηλαδή ἄς τό ποῦμε, τήν τελεῖ. καί μέ τόν τρόπο αὐτό, μέ τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἀνακαινίζει καί τόν ἑαυτό του καί τήν γύρω κτίση. Ἀνακαινίζεται ἡ κτίση! Νά, λοιπόν, ὅτι ἔχει κι αὐτό τό στοιχεῖο, ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος.
Ὁ ἄνθρωπος ἕνα πρόσωπο μέ δυό οὐσίες.
Ἕκτο. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. Δηλαδή εἶναι διπλῆς οὐσίας. Ἕνα πρόσωπο εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ἕνα πρόσωπο, ἀλλά ἔχει δυό οὐσίες. Ἔχει ὑλική καί πνευματική. Τό σῶμα του εἶναι ὑλικό, ἡ ψυχή του εἶναι πνευματική. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι στέκεται σ’ ἕνα μεταίχμιο, ἀνάμεσα σέ δυό κόσμους. Στό κόσμο τῆς ὕλης καί στόν κόσμο τοῦ πνεύματος, τῶν ἀγγέλων. Ὁ ὑλικός κόσμος, ἡ κτίση, ἡ φύση, ὅπως τή βλέπετε, δέν ἔχει πνεῦμα. Ἔχει μόνο ὕλη. Οἱ ἄγγελοι δέν ἔχουν ὕλη, ἔχουν μόνο πνεῦμα. Συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι στό μεταίχμιο. Εἶναι ἡὕπαρξη, ἡ ὁποία ἑνώνει αὐτούς τούς δυό κόσμους, τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό, στήν ὕπαρξή του. Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνώτερος ἀπό τούς ἀγγέλους. Δηλαδή εἶναι πλουσιότερος. Διότι ὁ ἄγγελος δέν ἔχει σῶμα. Συνεπῶς δέν μετέχει κάποιας οὐσίας ἀπό ὅσα ὁ Θεός ἐδημιούργησε. Ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του καί τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἀποτελοῦν τήν ὕπαρξή του. Τό ἀντιλαμβάνεσθε αὐτό; Εἶναι πάρα πολύ πλούσιο, πάρα πολύ σπουδαῖο. Εἶναι, λοιπόν, πλούσιος ὁ ἄνθρωπος, πάρα πολύ πλούσιος.
Ὁ ἄνθρωπος ἐπιτομή τῆς κτιστῆς καί ἀοράτου δημιουργίας.
Προσέξτε ὅμως τώρα ἐδῶ. Ὁ ἄνθρωπος συνεπῶς, ἀφοῦ εἶναι λίγο ὕλη, λίγο πνεῦμα καί εἶναι μία ψυχοσωματική ἑνότητα, ὀντότητα, καί ἐπειδή ἔχει τά χαρακτηριστικά τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, τί εἶναι τώρα ἐδῶ; Εἶναι μία ἐπιτομή - θά ἐξηγήσω τί θά πεῖ ἐπιτομή - ὁλοκλήρου της κτιστῆς ὁρατῆς καί ἀοράτου δημιουργίας. Ὅπως ξέρετε, ὅταν ἔχουμε μία σειρά ἐγκυκλοπαίδειας, σειρά τόμων ἐγκυκλοπαίδειας, ἄς ποῦμε 24 βιβλία, 30 βιβλία, λέμε, ὅτι μποροῦμε νά βγάλουμε ἕνα βιβλίο, ἕνα τόμο, πού νά ἔχει πάρει ἀπό τά 24 βιβλία στοιχεῖα μέ πολύ λίγα λόγια καί ἀντί νά τρέχουμε στή μεγάλη ἐγκυκλοπαίδεια τῶν 24 τόμων, πηγαίνουμε στό ἕνα βιβλίο νά βροῦμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Φυσικά τά ἔχει μέ λίγα λόγια ἐκεῖνα τά ὁποῖα θέλουμε. Πλήν ὅμως βρίσκουμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Αὐτό λέγεται ἐπίτομος ἐγκυκλοπαίδεια. Δηλαδή σ’ ἕνα τόμο μόνο μέ ὅλα τά στοιχεῖα περιληπτικά. Ὅταν λέμε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐπιτομή τῆς δημιουργίας, θά πεῖ στήν ὕπαρξή του συγκεντρώνει ὅ,τι ὑπάρχει στόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἐπιτομή, λοιπόν, τῆς δημιουργίας ὁ ἄνθρωπος! Καταπληκτικό! Ποῦ εἶναι τώρα, ὅτι εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Σέ τοῦτο: Ὁ Θεός Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος. Συνεπῶς, ἐνῷ εἶναι ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἔχει τώρα αὐτό τόν πλοῦτο ὁ Χριστός. Εἶναι ὁ Θεός Λόγος, ἡ θεότητα, εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη φύση του, ἡ ἀνθρωπότητα, τό ἀνθρώπινο σῶμα του. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, λοιπόν, ὁ Θεός Λόγος ὁ ἐνανθρωπήσας, εἶναι ἑνωμένος μέ δυό οὐσίες, ἀσύγχυτα ὅμως, δέν μπερδεύονται αὐτά, μέ ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα ἡ ὕλη μέ τό πνεῦμα. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου θά ἐγίνετο, εἴτε ἁμάρτανε εἴτε δέν ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος. Διότι αὐτό ἦτο τό πρῶτο θέλημα τό Θεοῦ. Καί ἐπειδή θά προσελάμβανε, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα, τήν ὑλική φύση, τήν κτιστή φύση, γι’ αὐτό τό λόγο τώρα κάνει τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἡ δική του εἰκόνα. Νά εἶναι καί ὕλη καί πνεῦμα.
Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεανθρώπου εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο.
Ἐδῶ νά μείνω λίγο σέ κάτι πού θά πρέπει νά τό κατοχυρώσω. Εἶναι τό ἑξῆς. Σᾶς εἶχα πεῖ στό περασμένο θέμα, ποῦ νά εἶναι ἄραγε ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, στό σῶμα ἤ στήν ψυχή; Συνήθως στά ἐγχειρίδια τά σχολικά, θά βρεῖτε ὅτι εἶναι στήν ψυχή. Εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί γιά νά μήν μπερδευτεῖτε καί πεῖτε, μά πῶς εἶναι δυνατόν; Ὁ Θεός εἶναι ἄνθρωπος; Τό βλέπετε τώρα ἐδῶ. Στό σημεῖο αὐτό. Ἐπειδή ὁ Θεός λόγος ἔγινε ἄνθρωπος, κάνει τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τά δικά του τά μέτρα, πού νά μετέχει καί πνεύματος καί ὕλης. Ἄρα, λοιπόν, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ, μ’ αὐτήν τήν ἀκρίβεια εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί στό σῶμα του καί στό πνεῦμα του. Λέγει ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης πάνω σ’ αὐτό. Μόνο πού σπεύδω, δέν θά σᾶς τό μεταφράσω. «Καθάπερ γάρ ἡ αὐτοῦ θεότης ἐνήργει θεανδρικῶς (ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρώπινή του Χριστοῦ φύση), οὕτω καί ἡ ψυχή (τοῦ ἀνθρώπου) ἡ κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν τοῦ ἀοράτου Θεοῦ Λόγου ὑπάρχουσα ἐνέργει ψυχανδρικως». Κοιτάξτε: Ψυχανδρικῶς! Ψυχή καί σῶμα δηλαδή: «τουτέστιν σωματαψύχως». Ἀκοῦστε αὐτούς τούς ὅρους. Σωματοψύχως. Δηλαδή ψυχοσωματική ὕπαρξη. «Εἰς τύπον τοῦ θεανδρικῶς Χριστοῦ». Ἄρα, λοιπόν, ἀποτελεῖ εἰκόνα τοῦ θεανδρικοῦ Χριστοῦ. Τί ὡραῖο πού εἶναι αὐτό!
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο.
Ἕβδομο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι δυό πράγματα. Φύση καί πρόσωπο! Τά ζῶα εἶναι μόνο φύση. Δέν εἶναι πρόσωπα. Δέν ἔχει σημασία τό ὅτι ἡ γάτα μου μέ βλέπει, μέ ἀκούει, μέ ἀντιλαμβάνεται, ζεῖ στό περιβάλλον μου κατά τρόπο πού προσαρμόζεται . Αὐτό δέν ἀποτελεῖ πρόσωπο. Τό πρόσωπο συνίσταται ἀπό τήν αὐτοσυνειδησία. Ὅταν ὁ Θεός λέγει στόν Μωϋσέα - ἀκοῦστε αὐτή τήν φράση - «ἐγώ εἰμι ὁ ὧν», ἐγώ εἶμαι ὁ ὑπάρχων. Τό «εἰμί», εἶμαι, ἤ τό «ὁ ὧν», ἤ νά βγάλω τό «ὧν», νά πῶ, ἐγώ εἰμί, τό «εἰμί» ἐκφράζει ὕπαρξη. Τό «ἐγώ» ἐκφράζει πρόσωπο. Διότι ποτέ τό ζῷο δέν λέγει ἐγώ. Ὁ ἄνθρωπος λέγει ἐγώ, ὁ Θεός λέγει ἐγώ. Συνεπῶς ὅπως ὁ Θεός εἶναι οὐσία καί πρόσωπο, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅπως ξέρετε, εἶναι ἕνα πρόσωπο ἀπό τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι, λοιπόν, ἕνα πρόσωπο. Πρόσωπο, ἀλλά εἶναι κοινή ἡ οὐσία μέ τόν Πατέρα καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Κοινή ἡ οὐσία. Μία οὐσία. Τί σημαίνει αὐτό; Οὐσία καί πρόσωπο εἶναι ὁ Θεός Λόγος. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο. Νά καί ἐδῶ πού βλέπουμε τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Εἶναι καταπληκτικό! Ξέρετε τί συνέπειες ἔχουν αὐτά; Ἔχουν πολύπλευρες συνέπειες. Θά σᾶς ἀναφέρω μία συνέπεια.
Στήν ἐποχή μας καί σέ κάποιες ἄλλες ἐποχές, κυρίως ὅμως στήν ἐποχή μας, ὁ ἄνθρωπος δέν ἀναγνωρίζεται ὡς πρόσωπο. Ἀλλά ὡς μᾶζα. Ὅταν λέμε «ὁ λαός», φυσικά ἔχει πολλά ἄτομα. Ξέρετε, ἄλλο οὐσία, καλύτερα, ἄλλο πρόσωπο καί ἄλλο ἄτομο. Βέβαια στήν κοινή μας γλῶσσα τά ἀνακατεύουμε αὐτά, ἀλλά ἄν θέλουμε νά ἀκριβολογοῦμε εἶναι διαφορετικά. Ἄτομο θά πεῖ ἕνα κομμάτι ἀπό τό σύνολο, τό ὁποῖο δέν καθορίζει καί πρόσωπο. Ὅταν λέω πρόσωπο, ἔχει πολλή σημασία. Σημαίνει ὅτι πιά ἔχω ἐδῶ, ἐπί μέρους ἐγώ. Ἐάν ὁ λαός, ἕνας λαός ἀποτελεῖται ἀπό ἄτομα, πού ἔχουν πρόσωπα, (βεβαίως ἔχουν πρόσωπα, δέν τίθεται θέμα), ἀλλά πού ἀναγνωρίζεται τό πρόσωπό τους, τότε βεβαίως αὐτό εἶναι μία συνέπεια ὅτι ἀναγνωρίζουμε τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ὅταν ἀντιθέτως δοῦμε τόν λαό σάν μία μᾶζα, - ἔχετε ἀκούσει τήν λέξη μᾶζα, οἱ μᾶζες, ἡ μᾶζα (μᾶζα θά πεῖ πολτοποίηση τῶν προσώπων) - δέν ὑπάρχει πρόσωπο. Δέν ὑπάρχει ἐλευθερία, δέν ὑπάρχει λογική, δέν ὑπάρχει τίποτε. Κάνω ὅτι λέει ἡ μᾶζα. Ποῦ εἶναι τό πρόσωπο; Πουθενά. Κι ἄν πάει νά ἀναφανεῖ ἕνα πρόσωπο, μία καρπαζιά καί γίνεται πάλι πολτός, μᾶζα. Ἔρχεται, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος νά πολτοποιήσει τά ἀνθρώπινα πρόσωπα καί νά παραγάγει τό τερατῶδες στοιχεῖο πού λέγεται μᾶζα. Καί ἡ ἐποχή μας ἔχει κάτι μηχανές καί βγάζει κάτι τέτοια. Ὁ καθένας καταλαβαίνει. Νά τό κρατήσετε καλά αὐτό. Μόνο ὁ Χριστός ἀναδεικνύει πρόσωπα. Γιατί εἶναι οἱ εἰκόνες Του. Καί αὐτά πέρασαν, ξέρετε, σέ κοινωνικά συστήματα. Δυστυχῶς. Καί περνώντας σέ κοινωνικά συστήματα ἔχουμε τήν συμφορά νά ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς μάζας.
Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.
Προχωρῶ. Ὄγδοο, ἔνατο, δέκατο. Εἶναι πάρα πολλά τά στοιχεῖα τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ἀλλά δέν μποροῦμε νά τά ἐξαντλήσουμε ὅλα. Εἴπαμε ὅσα μποροῦμε νά ξέρουμε, ὅσα μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε. Ὅλα τ’ ἄλλα καί γενικά ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο μένει ἕνα μυστήριο. Ἀλλά θά ρωτήσετε, γιατί ἔγινε ὁ ἄνθρωπος; Γιά νά βλέπει τό Θεό! Ἀκοῦστε ἀπάντηση. Γιά νά βλέπει τό Θεό. Ἄν ρωτήσετε, γιατί ὁ Χριστός ἄνοιγε τά μάτια τῶν τυφλῶν; Γιά νά δοῦν τό φῶς τοῦ ἥλιου; Ὄχι. Γιά νά δοῦν τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό. Αὐτόν πού θά βλέπουμε στήν αἰωνιότητα. Λέγει ὁ Ἰωάννης, Α’ Ἐπιστολή τοῦ 3ου κεφ. «οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα (δέν φανερώθηκε τί θά εἴμαστε), ἀλλ’ οἴδαμεν δέ (ἀλλά γνωρίζομεν) ὅτι ἐάν φανερώθη, ὁμοῖοι αὐτῶ ἐσόμεθα». (Α΄ Ιωάννου 3,2) Θά εἴμαστε ὅμοιοι μέ αὐτόν. Τό Χριστό. Δηλαδή θά ἔχουμε προσέγγιση εἰκόνας καί πρωτοτύπου. «Ὅτι ὀψόμεθα αὐτόν καθώς ἐστι». Γιατί θά τόν δοῦμε, ὅπως εἶναι. Ὥστε, λοιπόν, τά ἀντίτυπα θά βλέπουν τό πρωτότυπό τους. Αὐτό εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό δέ προσπορίζει ἀπέραντη μακαριότητα.
Ἐπιτρέψατέ μου, νά πῶ κάτι. Ἀγαποῦν δυό ἄνθρωποι νά βλέπονται; Δυό φίλοι, δυό σύζυγοι, δυό ἀδέλφια, ἀγαπιοῦνται καί θέλουν νά βλέπονται; Ποῦ εἶναι ἡ εὐτυχία; Στό νά βλέπονται. Τί ἄλλο ἔχει; Στό νά βλέπονται. Ἔ, αὐτή ἡ εὐτυχία εἶναι στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Νά βλέπουμε τό Θεό Λόγο πού ἐνηνθρώπησε. Λέγει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, πού εἶναι τό ἀποκορύφωμα τῆς πάλης τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ, ὅταν θά ἀποκατασταθεῖ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, 22,4 «καί ὄψονται τό πρόσωπον αὐτοῦ». (Αποκ. Ιωάννου 22,4) Καί θά ἰδοῦν οἱ πιστοί τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ὅραση τοῦ προσώπου τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, οἱ συνεικόνες μας, θά λέγαμε, εἶναι ὅραση τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ. Ἔχετε προσέξει ὅτι σέ κάθε ἀκολουθία ποῦ ἔχουμε στήν Ἐκκλησία, θυμιάζουμε τούς πιστούς; Ὁ ἱερεύς θυμιάζει τίς εἰκόνες καί τούς πιστούς. Γιατί; Γιατί εἶναι ζωντανές εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ! Θυμιάζουμε καί τούς νεκρούς. Καί τά κόκαλα θυμιάζουμε στόν τάφο. Γιατί; Διότι εἶναι ἡ σπασμένη εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἐκεῖ. Εἶναι ἡ μισή. Εἶναι τό σῶμα. Ἐάν δέν ἦταν καί τό σῶμα εἰκόνα δέν θά θυμιάζαμε τά κόκαλα στόν τάφο. Τά θυμιάζουμε ἐν ὄψει ὅτι θά ὁλοκληρωθεῖ ἡ εἰκόνα, θά ἀνακεφαλαιωθεῖ, θά ἀποκατασταθεῖ μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Κάποτε ὁ ἀββᾶς Ἀπόλλων, τοῦ 4ου αἰῶνα ἔλεγε τό περίφημο. «Δεῖ ἐρχομένους τούς ἀδελφούς προσκυνείν· οὐ γάρ αὐτούς, ἀλλά τόν Θεόν προσεκύνησας. Εἶδες γάρ τόν ἀδελφόν σου, εἶδες τόν Κύριον τόν Θεόν σου». Ὅταν ἔρχονται, λέει, οἱ ἀδελφοί, νά τούς προσκυνεῖτε. Διότι ὅταν προσκυνεῖς τούς ἀδελφούς, προσκυνεῖς τόν Θεόν. Διότι, ἀκούσατε τό αὐτό. «Εἶδες τόν ἀδελφό σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου!». Εἶναι στήν Λαυσαϊκή Ἱστορία §52. Ὤ, ἀδελφοί μου, ἄν αὐτό τό πρᾶγμα τό καταλαβαίναμε στή ζωή μας, πόσο διαφορετικές θά ἦταν οἱ κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων; Ὁ Ἰακώβ, ὅταν συνάντησε κάποτε ἐξόριστος στή Μεσοποταμία τόν Ἠσαυ, τόν ἀδελφό του, ἐπιστρέφοντας, τοῦ λέγει: «Εἰ εὑρών χάριν ἐναντίον σου δέξαι τά δῶρα διά τῶν ἐμῶν χείρῶν (πᾶρε τά δῶρα αὐτά πού ἕφτιαξαν τά χέρια μου) ἕνεκα τούτου εἰδον τό πρόσωπόν σου· ὡς ἄν τίς ἴδη πρόσωπον Θεοῦ». Ἕνεκα τούτου εἶδα τό πρόσωπό σου, ὅπως κάποιος βλέπει τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Ὁ 41 ψαλμός, στίχος 7, λέγει: «Ἄβυσσος ἄβυσσον ἐπικαλεῖται». (Ψαλμός 41, 7) Ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἄβυσσος ποῦ ἐπικαλεῖται τήν ἄβυσσον; Ἄβυσσος θά πεῖ κάτι ποῦ δέν ἔχει πυθμένα. Εἶναι ἡ ἄβυσσος ἡ μία, ἡ ἄβυσσος τοῦ μυστηρίου τῆς εἰκόνας πού ὑπάρχει εἰς τόν ἄνθρωπο. Ἤ ἄλλη ἄβυσσος; Εἶναι ἡἄβυσσος τοῦ πρωτοτύπου. Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ μία, λοιπόν, ἄβυσσος, ὁ ἄνθρωπος, ἐπικαλεῖται τήν ἄλλην ἄβυσσον, τόν ἐνανθρωπήσαντα Υἱόν τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὅπως βλέπετε, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, τόν κάνει αὐτό πού εἶναι. Ἀλλά μένει νά δοῦμε καί ποιός εἶναι ὁ προορισμός αὐτῆς τῆς εἰκόνας; Ποιός εἶναι αὐτός ὁ προορισμός. Ἀλλά ἄν μπορούσαμε νά βγάλουμε πρακτικές συνέπειες ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν ἱστορία, θά μπορούσαμε νά εἴχαμε δημιουργήσει μία ἀγγελική πραγματικά ἐπί τῆς γῆς κοινωνία τῶν ἀνθρώπων.
27-2-1983
17η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
