«Ἡ κατάστασις τῆς γῆς.Ὁ Ἅγιος Τριαδικός Θεός δημιουργός τοῦ κόσμου».

†.Ο Ἅγιος Τριαδικός Θεός δημιουργός τοῦ κόσμου. Ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα τό Άγιον». Ἡ δημιουργία τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν. ἡ δέ γῆ ἦν ἀόρατος και ἀκατασκεύαστος και σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου καί Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος. καί εἶπεν ὁ Θεός γενηθήτω φῶς. καί ἐγένετο φῶς.» (Γένεσις, κεφ. 1, 1-2 )

   Κάθε φορά, ἀλήθεια, πού διαβάζει κανείς αὐτούς τούς στίχους, αἰσθάνεται μέσα του μία μεγαλοπρέπεια. Τή μεγαλοπρέπεια τοῦ Θεοῦ. Ἤδη εἴδαμε τόν πρῶτο στίχο, πού ἀναφέρεται στή δημιουργία τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου στόν οὐρανό καί τή γῆ. Καί πηγαίνουμε στό δεύτερο στίχο. «Ἡ δέ γῆ ἦν ἀόρατος και ἀκατασκεύαστος και σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου καί Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος». Ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος, ἀφανής, ἀκατασκεύαστος, ἀδιαμόρφωτος. Καί σκοτάδι ἐπάνω στήν ἄβυσσο καί Πνεῦμα Θεοῦ ὑπερίπτατο, ἐπεφέρετο, ἐπάνω ἀπό τό νερό. Ἡ κατάσταση τῆς γῆς. Ας δοῦμε αὐτό τό στίχο στήν ἀνάλυσή του. «Ἡ δέ γῆ»· με αὐτό τό σύνδεσμο τόν ἀντιθετικό «δέ», ἐφόσον ὡραιότατα μᾶς εἶπε, ὅτι ὁ Θεός ἐποίησεν τόν οὐρανό καί τή γῆ, δείχνει ὅτι περνᾶμε στό θέμα «γῆ». Καί ὅτι πράγματι τό θέμα «γῆ» ἐνδιαφέρει τόν ἱερό συγγραφέα καί περί αὐτῆς θά μᾶς ὁμιλήσει. Μέ τόν τρόπο αὐτό ὅμως λογοτεχνικότατα περνάει στό θέμα τῆς γῆς, φυσικότατα, ὅπως λέμε στό «Πάτερ ἡμῶν….γενηθήτω τό θέλημά σου». Μιλᾶμε γιά τόν Πατέρα μας πού εἶναι στούς οὐρανούς. «Ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπί τῆς γῆς». Καί μέ αὐτό τό «ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπί τῆς γῆς», περνάει ἀπό τό θέμα «οὐρανός» στό θέμα «γῆ». «Τόν ἄρτον ἡμῶν τόν ἐπιούσιον» κ.ο.κ.. Ὅλα αὐτά ἀναφέρονται πιά στά θέματα τῆς γῆς. Περνᾶμε δηλαδή ἀπό τά οὐράνια θέματα, στά ἐπίγεια θέματα. Ἔτσι κι ἐδῶ, «ὁ Θεός ἐποίησεν τόν οὐρανόν καί τήν γῆν· ἡ δέ γῆ ἦν ἀόρατος καί ἀκατασκεύαστος». Αὐτό δείχνει ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτό ἔχουμε ἕνα πέρασμα στή γῆ. Ὅτι ἐφεξῆς ὁ ἱερός συγγραφέας θά ἀσχοληθεῖ μόνο μέ τή γῆ. Αὐτή τόν ἐνδιαφέρει. Ἐάν τώρα μέσα στήν πορεία τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, θά μποροῦσε νά ἐνδιαφέρει καί ὁ οὐρανός, αὐτό, θά λέγαμε, ὅτι δέν θά μποροῦσε νά εἶχε προβλεφθεῖ. Νομίζω ὅτι κατ’ ἀρχάς τόν ἄνθρωπο τόν ἐνδιαφέρει ἡ γῆ. Ὅτι ἔτσι ἔχουν τά πράγματα τό βλέπουμε καί ἀπό τό ἑξῆς σημεῖο. Σύγχρονοι ἄνθρωποι, πού δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀναρωτιοῦνται καί λένε. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ξεκινάει νά κατακτήσει τή δημιουργία, τόν κόσμο, τό σύμπαν, τ’ ἀστέρια, πῶς τό κάνει αὐτό; Ἀφοῦ δέν τακτοποίησε τήν κατάκτησή του ἐπάνω στή γῆ. Ἀφοῦ τήν ἴδια του τήν κατοικία δέν τήν ἔχει τακτοποιήσει. Καί ἐφόσον δέν ἔχουμε ἐπάνω στή γῆ οὔτε εἰρήνη, οὔτε εὐτυχία, καί τρωγόμαστε οἱ ἄνθρωποι καί πολέμους κάνουμε κτλ γιατί νά τρέχουμε τώρα παραπέρα; Εἶναι φανερό ὅτι ὁ πόλεμος εἶναι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος κάνει τούς ἀνθρώπους νά ψάχνουν γιά ἄλλα πράγματα παραπέρα. Ἔλεγε ὁ Ἠράκλειτος ὅτι ὁ πόλεμος εἶναι ὁ πατέρας ὅλων τῶν πραγμάτων. Πράγματι παρατηρεῖται ἕνα λαχάνιασμα στούς ἀνθρώπους νά κατακτήσουν τή γῆ. Ἔκριναν ὅτι ἡ κατάκτηση τῆς γῆς θά γίνει διά τοῦ οὐρανοῦ. Ἐάν ἐπί παραδείγματι κατακτήσουμε τή σελήνη, τότε ἀπό τή σελήνη θά μποροῦμε νά ἐφορεύουμε ἐφ’ ὅλης τῆς γῆς. Καί οὕτω καθεξῆς. Δηλαδή λόγοι καθαρά στρατιωτικοί καί κατακτητικοί ὠθοῦν τούς ἀνθρώπους νά κινηθοῦν ἔτσι.

Ὁ μετεωρολογικός ἤ ἀστρολογικός οὐρανός και ὁ πνευματικός οὐρανός.

   Παρά ταῦτα, θά μοῦ λέγατε, εἶναι μία πραγματικότητα. Μάλιστα. Θά μπορούσαμε ὅμως νά ποῦμε, καί σᾶς τό ἔχω πεῖ αὐτό ἀπό τήν περασμένη φορά, ὅτι, ὅταν λέγει ὁ ἱερός συγγραφέας «οὐρανός καί γῆ», οὐρανός δέν εἶναι πάντοτε αὐτό πού λέμε, οὐρανός μετεωρολογικός ἤ ἀστρικός. Εἶναι καί ὁ πνευματικός οὐρανός. Εἶναι ὁ κόσμος τῶν ἀγγέλων. Ὅταν, λοιπόν, λέγει ἡ Ἁγία Γραφή. «ὁ Θεός ἐποίησεν τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», μποροῦμε νά τό δοῦμε καί ἀπό αὐτή τήν ἄποψη. Ὁ Θεός ἔκανε τόν πνευματικό καί ὑλικό κόσμο. Ἀλλά γῆ τότε εἶναι ὁλόκληρο τό σύμπαν. Διότι πράγματι καί ὁ ἥλιος εἶναι γῆ. Δηλαδή μέ τήν ἔννοια τήν εὐρεία. Ὅτι ἀπό τά ἴδια ὑλικά εἶναι φτιαγμένος καί ὁ ἥλιος. Ἤ ἄν θέλετε, ἀντίστροφα, ἐάν ἡ γῆ μας ἀποσπάσθηκε ἀπό τόν ἥλιο, κατά μία θεωρία, τότε τά ὑλικά τά ὁποῖα συναντοῦμε στή γῆ, τά συναντοῦμε στόν ἥλιο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ βασική ἀρχή, ἡ ἀφετηρία θά λέγαμε τῆς συνθέσεως τῆς γῆς. Ἀλλά καί ἡ σελήνη τό ἴδιο. Ὅταν πήγαμε στό φεγγάρι, βρήκαμε τί; Βρήκαμε γῆ. Βεβαίως χρησιμοποιοῦμε τεχνικούς ὅρους, ὅπως ἐπί παραδείγματι «προσελήνωση» ἤ «προσγείωση». Γιά νά διακρίνουμε τή γῆ ἀπό τή σελήνη ἤ ἀπό τόν Ἄρη. «Προσαρείωση» θά λέγαμε ἐκεῖ; Ἐννοώντας ὅτι κατεβαίνουμε στόν Ἄρη. 

Ἣ «προσηλίωση», ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι μπορούσαμε νά ταξιδεύσουμε καί νά πᾶμε στόν ἥλιο καί νά προσγειωθοῦμε στήν ἐπιφάνεια τοῦ ἥλιου. Σχῆμα λόγου, ἔ; Σχῆμα λόγου. Ὁλόκληρο τό σύμπαν στήν πραγματικότητα εἶναι γῆ. Ἐν εὐρείᾳ ἐννοίᾳ. Ὅπου καί νά πᾶμε θά βροῦμε τά ὑλικά στοιχεῖα πού συναντοῦμε στή γῆ. Ἄλλο τώρα ὅτι μπορεῖ νά συναντήσουμε καί κάτι ἄλλο πού δέν τό ἔχουμε στή γῆ, ἤ στή γῆ νά ὑπάρχει καί νά μήν ὑπάρχει κάπου ἀλλοῦ ἀπό πλευρᾶς ὕλης. Φαίνεται δέ ὁλόκληρο τό σύμπαν εἶναι φτιαγμένο ἀπό τά γνωστά μας στοιχεῖα, πού τά μαθαίνουμε στή φυσική ἀπό τόν πίνακα τοῦ Μεντελέγεφ καί ἡ δομή, φαίνεται, τοῦ σύμπαντος εἶναι μέ αὐτά τά στοιχεῖα. Ξεκινᾶμε ἀπό τό ὑδρογόνο καί φτάνουμε στά πολυσύνθετα στοιχεῖα, ἀπό τά ὁποία εἶναι κτισμένη ὁλόκληρη ἡ δημιουργία.

Τό βιβλίο τῆς Γενέσεως δέν εἶναι μία ἐπιστημονική πραγματεία, δέν εἶναι ἕνα βιβλίο, τό ὁποῖο θά ἤθελε νά δώσει ἐπιστημονικά στοιχεῖα, ὅπως θά ἦταν μία Ἀστρολογία ἤ μία Γεωλογία, ἀλλά εἶναι ἕνα βιβλίο, ὅπου ἀποκαλύπτει ὁ Θεός τό θέλημά Του καί σκοπούς ἔχει ποιμαντικούς καί θρησκευτικούς. Δηλαδή πῶς θά μάθει καί ὁ πιό ἁπλός ἄνθρωπος, ὅτι ἡ δημιουργία, ὁ κόσμος ὅλος εἶναι δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Καί ὅτι ὁ Θεός εἶναι πατέρας μας, τόν ὁποῖο ὀφείλουμε νά ἀγαποῦμε. Καί νά τηροῦμε τίς ἐντολές του. Αὐτός ἦταν ὁ σκοπός πού γράφηκε τό βιβλίο τῆς Γενέσεως, δηλαδή μέ δημώδη τρόπο γιά ποιμαντικούς καί θρησκευτικούς σκοπούς. Ἄλλο τώρα ὅτι παρά τήν ἁπλότητα τοῦ βιβλίου, δέν εἶναι ἀφελές, δέν εἶναι ἁπλοϊκό, εἶναι ἁπλό. Δέν εἶναι ἀφελές βιβλίο, ἀλλά ἔχει μία ἀκρίβεια πού μας καταπλήσσει κυριολεκτικά.

Ὁ πνευματικός κόσμος δημιουργήθηκε πρό τοῦ ὑλικοῦ κόσμου.

   Ἔτσι θά ἀσχοληθοῦμε μέ τή γῆ μας πιά ἀπό δῶ καί μπρός. Ὅλα τά ἄλλα οὐράνια σώματα δέν θά μᾶς ἀπασχολήσουν. «Ἡ δέ γῆ ἦν ἀόρατος». Ἡ γῆ ἦταν ἀόρατος. Δηλαδή σέ ποιόν δέν ἦταν ὁρατός; Ὅταν λέμε ὅτι κάτι εἶναι ὁρατό ἤ ἀόρατο, προϋποθέτουμε κάποιο μάτι. Ἦταν κανείς πού ἔβλεπε; Ἄν μοῦ πεῖτε, ὁ Θεός, μά ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού δημιουργεῖ καί βλέπει τά πάντα. Γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει τίποτα τό συγκεκαλυμμένο. Ὁ Θεός τά βλέπει ὅλα. Τότε σέ ποιόν ἦταν ἀόρατος ἡ γῆ; Μήπως στούς ἀγγέλους; Εἶναι γνωστό ὅτι κι ἐδῶ ἔχουμε μία ἀκρίβεια τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅτι ὁ Θεός ἐποίησε τόν οὐρανό καί τή γῆ. Ἄν δεχθοῦμε καί τήν εὐρύτερη ἔννοια ὅτι οὐρανός εἶναι ὁ πνευματικός κόσμος, πράγματι ὁ πνευματικός κόσμος δημιουργήθηκε πρό τοῦ ὑλικοῦ κόσμου. Μᾶς τό λέγει τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ· ὅτι, «ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα ᾔνεσαν μέ ἄγγελοι». Ὅταν δηλαδή οἱ ἄγγελοι εἶδαν τό σύμπαν τότε μέ «ᾔνεσαν», μέ ἐδοξολόγησαν. Ὥστε, νά ἐδῶ πῶς ἔχει ἔρεισμα ἡ ἑρμηνεία πού σᾶς εἶπα προηγουμένως, ὅτι ὁ οὐρανός δύναται νά θεωρηθεῖ ὄχι ὁ ἀστρικός οὐρανός ἀλλά ὁ πνευματικός οὐρανός, ὁ ὁποῖος βεβαίως σᾶς ξαναλέγω προηγεῖται. Μήπως, λοιπόν, οἱ ἄγγελοι δέν ἔβλεπαν τή γῆ, ἦτο ἀόρατος; Ὄχι! Τώρα ἐδῶ πιά ὁ Μωυσῆς γράφει καί ἐννοεῖ πάντοτε μέ τή φυσική διάσταση καί ὄχι μέ τήν πνευματική διάσταση. Τότε σέ ποιόν; Δέν ὑπῆρχε ἄνθρωπος. Ἐδῶ ὑποθέτει ἕνα μάτι παρατηρητῆ. Κάνει μία ὑπόθεση. Αὐτό πού σᾶς λέγω εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, διότι θά λύσει πάρα πολλές μας ἀπορίες παρακάτω, ὅταν θά μελετοῦμε αὐτό τό κεφάλαιο τῆς Γενέσεως. Μπαίνει, λοιπόν, ἕνας ὑποθετικός παρατηρητής. Καί αὐτός ὁ ὑποθετικός παρατηρητής εἶναι τοποθετημένος στήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Καί ὅπως θά ἔβλεπε αὐτός ὁ παρατηρητής, ἔτσι θά ἔκρινε τήν περιγραφή πού μᾶς κάνει τό βιβλίο τῆς Γενέσεως. 

Ἡ ἀκατασκεύαστος γῆ. 

  Ὥστε γι’ αὐτό τό μάτι τοῦ ὑποθετικοῦ παρατηρητῆ ἡ γῆ ἦταν ἀόρατος. Ἀπό τί ἦταν ἀόρατος; Δηλαδή ἀφανής πού δέν μποροῦσε κανείς νά τή δεῖ; Τί ἦταν ἐκεῖνο πού ἔκανε ἀόρατη τή γῆ; Ἦταν ἡ πυκνότατη νέφωση πού ὑπῆρχε ἄνω τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς. Θέλετε; Ὅλοι οἱ ὠκεανοί πού ὑπάρχουν σήμερα μέ φοβερά μεγάλο ὄγκο νεροῦ, ὑπερίπταντο. Οἱ ὠκεανοί καλύπτουν πολύ μεγάλη ἐπιφάνεια, τά ¾ τῆς ἐπιφάνειας τῆς γῆς. Ὑπάρχουν βάθη θαλασσῶν μέχρι 9.000 καί 10.000 μέτρα. Σκεφθεῖτε ἐδῶ στή Μεσόγειο, πού εἶναι μία κλειστή θάλασσα, στό ἀκρωτήριο Ταίναρο, στό ἄκρο τῆς Πελοποννήσου, τό βάθος τῆς θάλασσας εἶναι 4.000 μέτρα! Τό βάθος! Εἶναι δέ καί τό πιό βαθύ σημεῖο τῆς Μεσογείου. Γι’ αὐτό ἔχει καί φοβερές τρικυμίες ἐκεῖ. Λοιπόν, τί ὄγκος νεροῦ ὑπάρχει σήμερα στούς ὠκεανούς; Αὐτός ὁ ὄγκος τοῦ νεροῦ κάποτε ὑπερίπτατο. Ἦταν πάνω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Γιατί; Διότι ἡ γῆ ἦταν σέ θερμή κατάσταση. Ναί, τό λέγει αὐτό ἡ ἐπιστήμη. Καί συνεπῶς ὅλο αὐτό τό νερό ἦταν ὑπό μορφή νεφῶν. Καί ἦταν πάνω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Ἐδῶ ἔχουμε κάποια συννεφιά, αὐτές οἱ γνωστές συννεφιές πού ἔχουμε. Νά, ἐχθές εἴχαμε συννεφιά καί ἦταν ἡμέρα σκοτεινή. Δηλαδή δέν εἴχαμε φῶς. Μᾶλλον εἴχαμε λίγο φῶς ἥλιου ἀπό διάχυση. Ὄχι ἀπό ἄμεση ἀκτινοβολία. Μπορεῖτε νά φανταστεῖτε, νά ἔχουμε ὅλους τους ὠκεανούς πάνω ἀπό τό κεφάλι μας; Περνάει τό φῶς; Ἀναμφισβήτητα ὄχι. Ὅταν συνεπῶς λέγει ὅτι ἡ γῆ ἦταν ἀόρατος, σημαίνει γιά ἕναν παρατηρητή ἐπί τῆς ἐπιφάνειας τῆς γῆς, ὅτι δέν ἔφθανε τό ἡλιακό φῶς στήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. Αὐτό ἐξάλλου θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω, στόν ἕκτο στίχο εἶναι, που ἐκεῖ ὁ Θεός θά προχωρήσει νά διαμορφώσει τά νερά. Ἐκεῖνα τά ὁποῖα θά πέσουν στήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς κι ἐκεῖνα πού θά ἀνέρχονται ἄνω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς καί θά εἶναι τά σύννεφα. Θά πεῖ «ἀνά μέσον τοῦ ὕδατος καί τοῦ ὕδατος»· ἀκοῦστε τή φράση αὐτή. Εἶναι στόν 6ο στίχο, εἶναι πιό κάτω. «Ἀνά μέσον τοῦ ὕδατος καί τοῦ ὕδατος». Ἀνάμεσα, λέει, στό νερό καί στό νερό. Ποιό νερό καί νερό; Τό νερό πού εἶναι ἀπό κάτω, πού εἶναι θάλασσα καί τό νερό πού εἶναι ἀπό πάνω πού εἶναι τά σύννεφα. Τώρα ὅμως τό νερό εἶναι ὅλο ἐπάνω. Σέ λίγο θά ψύχεται ἡ γῆ, θά πέσει τό νερό καί τότε θά ἔχουμε τό νερό ἀπό κάτω καί ἀπό πάνω. Καί κάτι ἀκόμα. Θά τό διαμορφώσει ὁ Θεός καί θά ἔχουμε τήν τελική μορφή, τήν ὁποία ἔχουμε σήμερα. Ὥστε νά γιατί ἡ γῆ ἦταν ἀόρατος. «Καί ἀκατασκεύαστος». Ἦταν λέγει ἡ γῆ ἀκατασκεύαστη. Δηλαδή ἀδιαμόρφωτη γῆ. Ὄχι διαμορφωμένη. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅπως θά ξέρετε ὅτι ὅλο τό σύμπαν ἦταν ἀδιαμόρφωτο καί συνεπῶς καί ἡ γῆ πού ἀποτελεῖ μέρος τοῦ σύμπαντος.

 Ἡ γῆ ἀσήμαντο μέρος τοῦ σύμπαντος.

   Ξέρετε τί μέρος τοῦ σύμπαντος ἀποτελεῖ ἡ γῆ μας; Ἕνα πολλοστημόριο ἀσήμαντο. Λογαριάσετε μία ἀπέραντη παραλία, σκεπασμένη χιλιόμετρα ὁλόκληρα μέ ἄμμο. Καί σκύψτε πάρετε ἕνα κόκκο ἄμμου καί πεῖτε· αὐτή εἶναι ἡ γῆ σέ σχέση μέ τό σύμπαν. Ἀσημαντότης! Ἄν ἐρωτήσετε· καί καλά σ’ αὐτή τήν ἀσημαντότητα, πού λέγεται γῆ, ἐτοποθέτησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο; Ἀλήθεια ὑπάρχει ἄνθρωπος ἀλλοῦ; Βέβαια δέν εἶναι στό σημερινό μας θέμα. Ἴσως τό δοῦμε ὅμως, γιατί πρέπει ὅλα αὐτά νά λύνονται σάν ἀπορίες. Φαίνεται ὅτι δέν ὑπάρχει πουθενά. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό μοναδικό πλάσμα μέσα σ’ ὁλόκληρη τή δημιουργία. Ἄν ὑπάρχει ζωή σέ ἄλλους χώρους τοῦ σύμπαντος ἤ ὄχι, αὐτό δέν τό ξέρουμε. Γιά τήν ὥρα δέν ἔχει βρεθεῖ ζωή. Οὔτε κἄν ζωή. Νεκρό τό σύμπαν; Ἔτσι φαίνεται. Κι ἔγινε αὐτό τό σύμπαν γιά νά ὑπηρετήσει τή γῆ; Ἔτσι φαίνεται. Μά εἶναι καταπληκτικό! Δηλαδή ὅλα γιά τόν ἄνθρωπο; Ἔτσι φαίνεται. Μά τόσο σπουδαῖος εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Ἔτσι φαίνεται. Δηλαδή; Εἶναι αὐτό πού λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος «Προφῆται ἐστάλησαν, ὁ οὐρανός, λἐγει, ἐτανύσθη…». Καί ὅπως λέγει ὁ Πασκάλ πολύ ὡραῖα, ὅτι ὁ ἥλιος σκοτώνει, ἀλλά δέν ξέρει γιατί σκοτώνει. Τρομερά μεγάλος ὁ ἥλιος σέ σχέση μέ τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ξέρει, γιατί πεθαίνει. Ποῦ σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει συνείδηση. Εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Τό σύμπαν εἶναι τρομακτικό. Τρομακτικό ὄχι ἀπό πλευρᾶς μόνο ἐκτάσεως, ἀλλά καί ἀπό πλευρᾶς ἀφιλοξενίας. Σκεφθεῖτε· ποῦ νά πάει κανείς στό σύμπαν; Ἐκεῖνοι πού πῆγαν στῇ σελήνη εἴπαν ὅτι εἶναι τρομακτικό τό σύμπαν. σοῦ δημιουργεῖ φόβο. Τρομακτικό! Πολύ τρομακτικό!

Το σύμπαν ἐκφράζει τή σοφία τοῦ Θεοῦ.

   Ἀλήθεια, τό ἀφιλόξενο σύμπαν, γιατί ἔγινε; Γιά νά ἐκφράσει τί; Νά ἐκφράσει βεβαίως τή δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιά νά μάθεις, ἄνθρωπε, νά μή βλασφημᾶς καί νά σέβεσαι τό Θεό. Ἐκφράζει ἀκόμα τή σοφία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ἔχει καί μία πρακτική ἀξία. Αὐτό τό σύμπαν θά γίνει ἡ φιλόξενη βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Θά ἀνακατασκευασθεῖ. Θά ἀναδιαρθρωθεῖ. Θά κάνει τά πάντα καινά ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅταν θά ξαναρθεῖ, πού εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ παντός. Εἶναι καταπληκτικό! Γι’ αὐτό, σᾶς εἶπα, ὅταν τά πράγματα κάποτε μιλήσουν στήν καρδιά μας, αἰσθανόμαστε ἕνα δέος. Τότε προσκυνοῦμε τόν Θεό καί τόν λατρεύουμε μ’ ὅλη μας τήν καρδιά. Εἶναι περίφημα πράγματα, μεγαλόπρεπα πράγματα.

 Ἡ διαμόρφωση τῆς γῆς.

   Ὥστε ἡ γῆ ἦτο ἀκατασκεύαστος. Ἦταν ἀδιαμόρφωτη. Εἶναι στήν πορεία της νά γίνει ἡ κατοικία τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτοῦ τοῦ μοναδικοῦ ὄντος ἐπάνω στή γῆ. Ἀλλά ὅταν λέγει «ἀδιαμόρφωτη» ἡ γῆ μας, τί σημαίνει; Δέν εἶχε πάρει αὐτή τήν ὀμορφιά πού ἔχει σήμερα. Ἦταν κατ’ ἀρχάς αὐτό τό σκοτάδι πού ἐπικρατοῦσε ἕνεκα αὐτῆς τῆς νεφώσεως τῆς ὑψηλῆς. Καί ὅτι ἔπρεπε ἡ γῆ νά γίνει κόσμος. Ὅπως θά ξέρετε, στήν ἑλληνική γλώσσα κόσμος θά πεῖ στολίδι. Στολισμός, στολίδι. Λέμε κόσμημα, κοσμῶ, στολίζω, στόλισμα. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἤθελαν νά δείξουν ὅτι ἡ γῆ, τό σύμπαν εἶναι στολισμένο. Ἔχει ὀμορφιές. Ἔχει στολίδια, ἔχει πλουμίδια. Ἔπρεπε ἡ γῆ νά γίνει κόσμος. Νά γίνει στολίδι, νά στολιστεῖ. Καί ὁ Θεός τώρα, ὁ Θεός Λόγος ἀπό τά χοντρά πηγαίνει στά ψιλά. Ἐκ τοῦ μή ὄντος δημιουργεῖ τό εἶναι καί τώρα ἐκ τοῦ εἶναι προβαίνει στή διαμόρφωση. Καί ἐδῶ θά δοῦμε τώρα ὄχι πιά τή δύναμη τοῦ Θεοῦ σ’ αὐτό τό ἀπέραντο σύμπαν, ἀλλά τή σοφία τοῦ Θεοῦ στίς λεπτομέρειες. Ὅταν θά πάρει ὁ Θεός Λόγος νά δημιουργήσει τά ζῶα καί τά φυτά. Καί σήμερα ἐμεῖς μέ τό μικροσκόπιο θά βρίσκουμε τή δομή αὐτοῦ τοῦ σύμπαντος μέ τό φαινόμενο τῆς ζωῆς σ’ ἕνα πλοῦτο ἀπίθανα μεγάλο καί καταπληκτικό. Ἕνα πλοῦτο πού ἀφήνει ὅλους ἐμᾶς κατάπληκτους. Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος, λέγει, νά διαβάζουμε ἄπληστα, ἀχόρταγα, τά βιβλία τῶν φυσιοδιφῶν. (Ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, κεφ. 23, 14-15: Πατερικαί Ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς») Ἐκεῖ θά βρίσκουμε τήν παντοδυναμία, τήν σοφία καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος ἔκανε προσκλητήριο ἔρευνας καί παρατηρήσεως. Δηλαδή μᾶς καλεῖ νά γίνουμε μαθητές παρατηρήσεως. Νά μαθητεύσουμε στήν παρατήρηση. Καί εἶπε: «Καταμάθετε τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ» (Κατά Ματθαῖον, κεφ. 6, 28) Πάρτε, λέει, ἕνα κρινάκι, αὐτά πού πατᾶμε, ὅταν βγοῦμε τήν ἄνοιξη στό λιβάδι. Ὁ Θεός τά στόλισε καί δέν πειράζει, ἄν τά πατήσεις. Σοῦ ἔστρωσε χαλί μέ λουλούδια. Ἐσύ ὁ ἄνθρωπος ὁ βασιλιάς τῆς δημιουργίας νά πατήσεις ἐπάνω. Σκύψε, πάρε ἕνα λουλουδάκι, αὐτό πού δέν τό πρόσεξες μέχρι τώρα καί πάρε ἕνα φακό καί κοίταξέ το. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση πού μία Τράπεζα πέρυσι ἔβγαλε ἕνα ἡμερολόγιο καί εἶχε ἀκριβῶς ἀπό τήν πανίδα τῆς Ἑλλάδας, τά πουλιά τῆς πατρίδας μας καί ἔλεγε· αὐτά πού δέν προσέχουμε σάν πολύ συνηθισμένα.. Καί ὅμως. Ἄν πάρουμε ἕναν φακό καί ἀρχίσουμε μάλιστα νά μελετοῦμε καί περισσότερα πράγματα, ὄχι ἁπλῶς νά παρατηρήσουμε, θά μείνουμε κατάπληκτοι. Ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Κύριος· οὔτε ὁ Σολομών δέν ντύθηκε σ’ ὅλη του τή βασιλική δόξα, ὅπως εἶναι ντυμένο σέ συνδυασμούς χρωμάτων καί ὀμορφιᾶς ἕνα ἁπλό κρινάκι τοῦ ἀγροῦ. Αὐτά λέγονται «διαμόρφωση τῆς γῆς». 

 Ἡ δημιουργία τοῦ στερεώματος.

   Συνεπῶς μέχρι τώρα μένει ἡ γῆ ἀδιαμόρφωτη. Δέν ἔχει ἐμφανισθεῖ τό φαινόμενο τῆς ζωῆς, οὔτε μέ τή μορφή τῶν φυτῶν οὔτε μέ τή μορφή τῶν ζώων. Εἶναι δηλαδή αὐτό πού θά λέγαμε σήμερα «ἡ νεκρά ὕλη». Καί μάλιστα ἡ ἐπιφάνεια τῆς γῆς ἦταν ὄχι διαμορφωμένη, ὅπως σήμερα εἶναι. Οἱ λίμνες, οἱ θάλασσες, τ’ ἀκρωτήρια, τά νησιά ἦταν ὅπως ἕνα «καραγιαπί». Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά τό πῶ ἔτσι χοντρικά. «Καί σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου». Καί σκοτάδι ἐπάνω ἀπό τήν ἄβυσσο. Τί θά πεῖ ἄβυσσος; Ἡ ἄβυσσος παράγεται ἀπό τό στερητικό «α» καί «βυθός». Ἄβυθος! Δηλαδή χωρίς βυθό. Κατά λέξη εἶναι τά πολλά νερά πού στεροῦνται πυθμένος, δέν ἔχουν πάτο. Καί αὐτά ἐκάλυπταν τή γῆ. Ἐπί λέξει, λοιπόν, ἄβυσσος θά πεῖ· νερά πολλά χωρίς νά ὑπάρχει πυθμένας. Ὅταν ἐπί παραδείγματι πᾶμε στόν Εἰρηνικό ὠκεανό καί ρίξουμε βολίδα, δηλαδή ἕνα βαρίδι μέ σχοινί νά δοῦμε ποῦ θά πάει ἡ βολίδα. Ἔ, ματαιοπονοῦμε. Θά ποῦμε, ἐδῶ ἡ θάλασσα εἶναι ἄβυσσος! Χωρίς πάτο. Τό λέγει αὐτό καί ὁ Ἰωνάς, ὅταν τόν ἔριξαν στή θάλασσα. «Ἄβυσσος, λέγει, ἐκύκλωσέ με ἐσχάτη». Ἡ τελευταία ἄβυσσος! Ἡ πιό βαθιά θάλασσα, τά πιό πολλά νερά τόν ἐκάλυψαν. Τότε ἦρθε ἐκεῖνο τό ψάρι νά τόν καταπιεῖ. Λέγει ὅμως ὅτι τό σκότος ἦταν ἐπάνω ἀπό τήν ἄβυσσο. Πράγματι εἶναι τό σκοτάδι πού ὑπῆρχε μεταξύ τοῦ νεροῦ πού ἦταν ἀπό κάτω, ὅπως σας εἶπα καί τοῦ νεροῦ πού ἦταν ἀπό πάνω.

 Σᾶς εἶπα προηγουμένως γιά τόν 6ο στίχο. Θά σᾶς τόν πῶ ὡς ἑξῆς. «Εἶπε ὁ Θεός νά γίνει (τη δευτέρα μάλιστα δημιουργική ἡμέρα) στερέωμα ἐν μέσῳ τοῦ ὕδατος καί ἔστω διαχωρίζον ἀνά μέσον ὕδατος καί ὕδατος». Νά γίνει στερέωμα, πού νά χωρίζει τό ἕνα νερό ἀπό τό ἄλλο νερό. Ὅλα αὐτά πάντοτε, σᾶς ὑπενθυμίζω, θά τό πῶ πάρα πολλές φορές, γιά ἕνα παρατηρητή πού εἶναι στήν ἐπιφάνεια τῆς γῆς. 

 Ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

   «Καί Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος» Πνεῦμα Θεοῦ ὑπερίπτατο τρόπον τινά πάνω ἀπό τό νερό. Ποιό εἶναι αὐτό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πού ὑπερίπταται τοῦ ὕδατος, πού στέκεται πάνω ἀπό τό νερό; Πάντα μέ τό φῶς τῆς Καινῆς Διαθήκης πρόκειται γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι πάνω ἀπό τό νερό τῆς γῆς. Ἀλλά ἐάν ὁ Θεός εἶναι Πνεῦμα, τότε δέν ἔχει ἔννοια ἡ φράση «Πνεῦμα Θεοῦ». Διότι τότε θά τό μεταφράζαμε ὡς ἑξῆς: Καί Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τῶν ὑδάτων θά τό λέγαμε: «καί Πνεῦμα Πνεύματος». Εἶναι λιγάκι περίεργο. Ὅταν, λοιπόν, λέγει, «καί Πνεῦμα Θεοῦ» σημαίνει ὅτι εἶναι κάτι ἄλλο. Καί αὐτό τό ἄλλο εἶναι πράγματι, ὑπό τό φῶς τῆς Κ.Δ., τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα! Ὅπως καί τώρα τό λέμε, στή γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης, τό Πνεῦμα Θεοῦ. Δηλαδή ἐδῶ Θεό ἐννοοῦμε τόν Πατέρα. Καί Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἐννοοῦμε τό τρίτο πρόσωπο. Δηλαδή ὁ Πατήρ νά στείλει τό Ἅγιό Του Πνεῦμα. Ὥστε βρίσκουμε ἐδῶ τό Ἅγιο Πνεῦμα! Μά βέβαια. Διότι εὐθύς παρακάτω θά μιλήσει διά τό δεύτερον πρόσωπο. Ἐκεῖνο τό «καί εἶπεν ὁ Θεός». «Εἶπεν ὁ Θεός γεννηθήτω φῶς καί ἐγένετο φῶς». Αὐτό τό «εἶπεν» ἐκφράζει τόν Θεόν Λόγον. Εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Πατρός. Καί ὁ Λόγος τοῦ Πατρός εἶναι ἐκεῖνος πού δημιουργεῖ τόν κόσμο. Εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Σᾶς θυμίζω αὐτό τό ψαλμικό «τῷ Λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοί ἐστερεώθησαν». Μέ τόν Λόγο τοῦ Κυρίου, δηλαδή τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδας, οἱ οὐρανοί ἔγιναν. Ἤ ἐκεῖνο τό θαυμάσιο πού λέγει ὁ 32ος ψαλμός· «τῷ Λόγῳ Αὐτοῦ ἐθεμελιώθησαν οἱ οὐρανοί, καί τῷ Πνεύματι Αὐτοῦ συνέχονται». Δηλαδή αὐτό τό «Αὐτοῦ» ποιό εἶναι; Εἶναι ὁ Πατήρ! Καί ὅτι ἐθεμελιώθησαν οἱ οὐρανοί, ἔγιναν, δημιουργήθηκαν τῷ Λόγῳ. Μέ τόν Λόγο Του, μέ τόν Υἱό Του. Καί συνέχονται, συγκρατοῦνται καί ὑπάρχουν καί ζοῦν μέ τό Πνεῦμά Του τό Ἅγιο. Θά σᾶς ξαναδιαβάσω τόν στίχο. «Τῷ Λόγῳ Αὐτοῦ ἐθεμελιώθησαν οἱ οὐρανοί καί τῷ Πνεύματι Αὐτοῦ συνέχονται».

 Ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

  Ὥστε, λοιπόν, βλέπουμε ἐδῶ νά ὑπάρχει ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Τριάς. Πάρα πολύ ὡραία τό λέγει αὐτό ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος: «Τοῦ μέν Πατρός εὐδοκοῦντος καί κελεύοντος, τοῦ δέ Υἱοῦ πράσσοντος καί δημιουργοῦντος, τοῦ δέ Πνεύματος τρέφοντος και αὔξοντος». Ὅτι ὁ Πατήρ εὐδοκεῖ καί διατάσσει. Εἶπεν ὁ Θεός. Ὁ Υἱός Τοῦ ὁ Λόγος πράττει καί δημιουργεῖ. Καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον τρέφει καί αὐξάνει. Καί ὅπως λέγει καί ὁ Θεόφιλος Ἀντιοχείας, εἶναι στόν ἴδιο τόμο. «Φωνή δέ τί ἄλλο ἐστίν ἀλλ’ ἤ ὁ Λόγος ὁ τοῦ Θεοῦ, ὅς ἐστιν καί Υἱός Αὐτοῦ». Τί εἶναι λέγει ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ; Εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Υἱός Του. Καί συνεπῶς, ὅταν εἶπε ὁ Θεός, σημαίνει δημιουργεῖ διά τοῦ Υἱοῦ Του. Διά τοῦ Λόγου Του. Τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου Του. Εἶναι ἀληθινά μεγαλειῶδες. Θά ξαναπῶ, λοιπόν, ἄλλη μία φορά· ἐδῶ ἔχουμε τήν παρουσία τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ. 

Τά θεμέλια μιᾶς θρησκείας.

   Ἀλλά προσέξατε τί λέγει στόν πρῶτο στίχο; Ὁ πρῶτος στίχος λέγει «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν». Αὐτό τί ἐκφράζει; Ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἕνας. Καί ὁ Θεός, λέγει, εἶπε καί ἐγένετο τό φῶς. Εἶπε ἀκόμη: «Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τῶν ύδάτων». Αὐτό τί ἐκφράζει; Ὅτι ὁ Θεός εἶναι Ἕνας, ἀλλά Τριαδικός. Ὥστε στόν πρῶτο μέν στίχο, στό πρῶτο βιβλίο ὁλοκλήρου της Ἁγίας Γραφῆς μπαίνει ὁ θεμέλιος. Ὅτι ὁ Θεός εἶναι Ἕνας. Στόν δεύτερο στίχο ὁ δεύτερος θεμέλιος. Ὅτι ὁ Θεός εἶναι Ἕνας, ἀλλά Τριαδικός, εἶναι τρία πρόσωπα. Καί πράγματι ὁ θεμέλιος μίας θρησκείας εἶναι ἡ γνώση τοῦ ποιός εἶναι ὁ Θεός. Εἶναι ὁ θεμέλιος. Ἀκοῦστε τά θεμέλια. Τρία εἶναι τά θεμέλια μίας θρησκείας, τῆς ὁποιασδήποτε θρησκείας. Τό πρῶτο θεμέλιο εἶναι ὁ Θεός. Τό δεύτερο θεμέλιο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Καί τό τρίτο θεμέλιο εἶναι ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τό Θεό ἤ τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο. Τρία, λοιπόν, πράγματα εἶναι τά ὁροθέσια, εἶναι τά θεμέλια μιᾶς θρησκείας. Ὁ Θεός, ὁ ἄνθρωπος καί ἡ σχέση ἀνάμεσα στά δυό αὐτά πρόσωπα. Θεός καί ἄνθρωπος. Αὐτό λέγεται θρησκεία. Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, ποιός εἶναι ὁ Θεός, ὁ ἄνθρωπος καί ἡ σχέση αὐτῶν τῶν δυό. Αὐτό λέγεται θρησκεία. Αὐτός εἶναι ὁ θεμέλιος πάσης θρησκείας. Παντοῦ θά συναντήσετε αὐτό. Καί ἄν θέλετε νά κρίνετε, ὅπως ἐπί παραδείγματι τό Μασονισμό, ἐάν εἶναι, ἤ δέν εἶναι θρησκεία, ἔτσι θά σκεφθεῖτε. Καί ἄν βροῦμε αὐτά τά τρία στοιχεῖα, αὐτομάτως λέμε. Εἶναι θρησκεία. Τελείωσε, πιά. Εἶναι χαρακτηριστικά στοιχεῖα.

Τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος συνδημιουργοῦν.

   Ἐδῶ, λοιπόν, πράγματι, τό πρῶτο θεμέλιο εἶναι· ποιός εἶναι ὁ Θεός! Μονάς ἐν Τριάδι καί Τριάς ἐν Μονάδι. Ὁ Θεός εἶναι μονάδα, ἕνας εἶναι ὁ Θεός. Ἀλλ’ εἶναι Τριαδικός. Τρία πρόσωπα. Μία εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, τρία τά πρόσωπα. Αὐτό λέγεται Μονάς (ἕνας ὁ Θεός) ἐν Τριάδι (μέσα σέ τρία πρόσωπα) καί Τριάς (τρία πρόσωπα) ἐν Μονάδι (μέσα σέ μία μονάδα, σέ μία οὐσία). Καί ἀμέσως, σᾶς εἶπα καί ἐπαναλαμβάνω, μπαίνει ὁ θεμέλιος τοῦ ποιός εἶναι ὁ Θεός. Ἕνας καί Τριαδικός. Μπαίνει ἀπό τούς δυό πρώτους στίχους τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Εἶναι πραγματικά μεγαλειῶδες. Ἀφοῦ ξεκινᾶμε νά μάθουμε ποιός εἶναι ὁ Θεός, στό σημεῖο αὐτό, λοιπόν, ἔπρεπε νά μάθουμε ποιός εἶναι ὁ Θεός. Καί αὐτή τήν πληρότητα τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ θά μᾶς τήν κάνει ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος. Τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού θά ἔρθει νά μᾶς πεῖ μέ πληρότητα πιά καί ὄχι μέ συσκίαση. Διότι θά ἔλεγε κανείς ὁ Θεός καί Πνεῦμα Θεοῦ, εἶπεν ὁ Θεός, δέν τό βλέπω πολύ σαφές. Ναί, διότι ὑπῆρχε κίνδυνος εἰδολωλατρήσεως τῶν Ἑβραίων, καί ἔπρεπε νά μείνουν στήν μονοθεΐα. Τό μόνο, λοιπόν, πού ἔπρεπε νά γίνει ἦταν νά ἀποκαλυφθεῖ μέν ὁ Τριαδικός Θεός, ἀλλά κατά κάποιο τρόπο συσκιασμένο, γιά νά μήν φθάσουν καί ποῦν οἱ Ἑβραῖοι, ὅτι οἱ θεοί εἶναι πολλοί. Αὐτός ἦταν ἕνας κίνδυνος. Ἦταν ἀνώριμοι οἱ ἄνθρωποι. Ἔμενε, λοιπόν, αὐτή ἡ ἀποκάλυψη νά εἶναι προνόμιο μοναδικό τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ πού ἦρθε νά ἀποκαλύψει ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός. Ἐνθυμεῖσθε τί λέγει ἐκεῖ στό κατά Ἰωάννη Εὐαγγέλιο. Στήν ἀρχιερατική του προσευχή λέγει ὁ Κύριος· «ἐφανέρωσά σου τό ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» (13 Κατά Ἰωάννην, κεφ. 17, 6) Ἀπεκάλυψα τό ὄνομά σου στούς ἀνθρώπους. Ποιό εἶναι τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ; Τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι Γιαχβέ, Κύριος. Αὐτό ἀνήκει στήν Παλαιά Διαθήκη. Πράγματι ὁ Θεός εἶναι Ἕνας καί λέγεται Κύριος. Χωρίς νά παύει νά εἶναι Κύριος, τώρα πᾶμε σέ μία πιό κάτω ἀποκάλυψη, διότι ἔχουμε τρεῖς ἀποκαλύψεις τοῦ Θεοῦ. Καί δέν ἔχουμε πιά ἄλλη ἀποκάλυψη. Λέγει ἐκεῖ ὁ Θεός στόν Μωϋσέα. «Τό ὄνομά μου, Κύριος, δέν τό ἀπεκάλυψα εἰς τον Ἀβραάμ» (14 Ἔξοδος, κεφ. 6, 3) Ἐκεῖ ἀπεκάλυψε τό ὄνομα Θεός. Ἀλλά μποροῦσε νά πεῖ κανείς ὅτι εἶναι καί ἄλλοι θεοί. Τό ὄνομα «Κύριος» δηλαδή ἀπόλυτος καί δέν ὑπάρχουν ἄλλοι θεοί, τό ἀποκαλύπτει στόν Μωϋσέα. Πού θά πεῖ «Γιαχβέ», Κύριος. Ποιά εἶναι ἡ τρίτη ἀποκάλυψη πού γίνεται; Γίνεται στόν Ἰησοῦ Χριστό καί εἶναι Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα. «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς, εἰς τό ὄνομα (δέν λέει στά ὀνόματα, γιατί εἶναι ἕνας Θεός) τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (15 Κατά Ματθαῖον, κεφ. 28, 19)

   Ὥστε παρατηροῦμε ἐδῶ κατά ἕνα θαυμαστό τρόπο ὅτι πραγματικά σ’ ὁλόκληρη τη δημιουργία συμπαρίστανται τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί συνδημιουργοῦν. Ὁ Πατήρ θέλει, ὁ Υἱός προβαίνει στή δημιουργία καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ζωοποιεῖ τή δημιουργία. Ἀλλά τί θά πεῖ θέλει; Τί θά πεῖ δημιουργεῖ ὁ Υἱός; Καί τί θά πεῖ ζωοποιεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον; Αὐτό, πρῶτα ὁ Θεός, θά τό δοῦμε στή συνέχεια.

7-11-1982

3η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἐποίησεν» «ὁ Θεός» «τόν οὐρανόν καί τή γῆν».

†.Ἀναφερόμενοι στή Χριστιανική Κοσμολογία εἴχαμε ἀναλύσει τό «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν» πού εἶναι ὁ πρῶτος στίχος τοῦ πρώτου κεφαλαίου τοῦ πρώτου βιβλίου τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Εἴδαμε ὅτι τό «ἐν ἀρχῇ» ἐκφράζει χρόνο καί ὅτι ὁ Θεός ἐθεμελίωσε μαζί μέ τό χῶρο καί τό χρόνο. Καί ὅτι ὁ χῶρος καί ὁ χρόνος εἶναι δυό στοιχεῖα που συνδέονται μεταξύ τους καί δέν εἶναι δυνατόν (ἀδιανόητο γιά τό ἀνθρώπινο μυαλό) αὐτά νά χωρίσουν, ἀφοῦ κάθε μεταβολή τῆς δημιουργίας ἐκφράζει χρόνο. Μεταβολή λέγαμε ὅτι ἔχει καί κάθε τί τό στατικό καί φαινομενικά ἀκίνητο. Δέν ὑπάρχει τίποτα ἀκίνητο. Ὁ δημιουργός τοῦ χρόνου εἶναι ὁ Θεός· διότι «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν». Καί εἴχαμε δεῖ τό θέμα τοῦ χρόνου ὡς πρός τήν δημιουργία ὅτι, ἀφοῦ ὑπάρχει ἀρχή, θά μπεῖ καί τέλος. Ὑπάρχουν δυό θέσεις. Ἡ πρώτη εἶναι ἀπό φυσικῆς πλευρᾶς τό τέλος τοῦ κόσμου, ἡ θεωρία τοῦ θερμικοῦ θανάτου τοῦ σύμπαντος, ὁ νόμος τῆς ἐντροπίας. Ὅταν ὅλα τά σημεῖα τῆς ἐνέργειας εἶναι ἐπί τοῦ αὐτοῦ ἐπιπέδου, ὅπως στό παράδειγμα τῆς θάλασσας, τότε πλέον δέν ἔχουμε ἀπόδοση ἐνέργειας. Καί αὐτό λέγεται «θερμικός θάνατος» τοῦ σύμπαντος, διότι ἡ κατωτέρα μορφή ἐνέργειας, πού πιά δέν δύναται νά ἀποδώσει καί πού πίπτει τό δυναμικό της σέ ὅλα τά σημεῖα στό ἴδιο ἐπίπεδο, εἶναι ἡ θερμότητα. Εἶναι, θά λέγαμε, ἡ πιό εὐτελής μορφή ἐνέργειας. Ἡ πρώτη μορφή ἐνέργειας εἶναι τό φῶς. Καί ἡ τελευταία μορφή εἶναι ἡ θερμότητα. Αὐτό ἀπό φυσικῆς πλευρᾶς μᾶς τό διατυπώνει καί ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη ὅτι ὑπάρχει τέλος. Μερικοί λέγουν, ἰδίως ὁ ὑλισμός, ὅτι δέν ὑπάρχει τέλος στή δημιουργία οὔτε ἀρχή. «Ποιός Θεός, λέει, ἔκανε τόν κόσμο;» Αὐτό εἶναι παράλογο ἀπό λογικῆς πλευρᾶς. Προσέξτε με, ἀπό λογικῆς πλευρᾶς. Διότι πᾶν ὅ,τι ἔχει μεταβολή, πᾶν ὅ,τι ἔχει τή σφραγίδα τοῦ χρόνου, αὐτό σημαίνει ὅτι θά τελειώσει, διότι ἄρχισε. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δέν μπόρεσε νά συλλάβει τήν ἔννοια τῆς ἀρχῆς, διότι δέν μπορεῖ νά συλλάβει, τί ὑπάρχει πρίν ἀπό τήν ἀρχή. Καί μία δεύτερη θέση. Δέν εἶναι μόνο ἡ φυσική θέση ὅτι τελειώνει ὁ κόσμος, ἀφοῦ ἄρχισε, ἀλλά εἶναι καί ἡ ἀποκαλυπτική θέση ὅτι δηλαδή, ὅταν λέμε τελειώνει ἡ δημιουργία, κατά τήν Ἁγία Γραφή, δέν σημαίνει ὅτι ἐξαφανίζεται, δέν σημαίνει ὅτι γίνεται μηδέν, ἀλλά σημαίνει ὅτι θά ἀλλάξει, θά μεταβληθεῖ. Καί εἴχαμε πεῖ τό παράδειγμα ἑνός ἱματίου, διότι τό παράδειγμα δέν εἶναι δικό μου, εἶναι τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Εἶναι ἀπό τόν 101 ψαλμό, στίχ. 26 καί ἑξῆς πού λέγει «καί πάντα ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται». Θά παλιώσουν σάν τό παλτό, τό ἱμάτιο. «Καί ὡσεί περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτούς, καί ἀλλαγήσονται». Καί θά βάλει τό μέσα ἔξω, ὅπως κάναμε κάποτε, ὅταν δέν εἴχαμε χρήματα νά ἀγοράσουμε ἄλλα ροῦχα. Τά γυρίζαμε μέσα ἔξω καί τά κάναμε πάλι καινούργια. Ἔτσι, λέει Θεέ μου, θά κάνεις τούς οὐρανούς καί τή γῆ. Θά τά γυρίσεις μέσα-ἔξω. Τώρα αὐτό τό μέσα ἔξω τί σημαίνει; Εἶναι εἰκόνα. Ὁ Θεός τό ξέρει αὐτό. Οὔτε μποροῦμε νά τό συλλάβουμε. Διότι δέν θά ἔχουμε πιά παρά ἕνα ἰδιότυπο χρόνο, πού λέγεται αἰωνιότητα. Αὐτή εἶναι ἡ αἰώνια ζωή. Μέ πόση ἁπλότητα λέμε, νά κερδίσεις τήν αἰώνια ζωή. Ἂν μπορούσαμε νά βαθύνουμε σ’ αὐτά τά πράγματα, πού μέ μία μονοκονδυλιά οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐπιπολαιότητας καί τῆς ἐπιφάνειας τά διαγράφουν! Καί σοῦ λένε, δέν ὑπάρχει τίποτα. Τόσο ἀβασάνιστα; Τόσο ἀβασάνιστα; Ἡ στάση αὐτή ἐκφράζει τήν ρηχότητα τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλά, ἐάν ὁ Θεός θεμελιώνει τό χρόνο, εἶναι φανερό ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι ἔξω ἀπό τό χρόνο. Ἐάν ἐγὼ θεμελιώνω τό σπίτι μου, ἐγὼ εἶμαι ἔξω ἀπό τό θεμέλιο πού βάζω. Διότι δέν θά εἶχε ἔννοια καί ἐγὼ νά θεμελιώνω καί νά εἶμαι ὁ ἴδιος τό θεμέλιο. Θά ἦταν ἀδιανόητο. Ὁ Θεός, λοιπόν, θεμελιώνει τό χρόνο, ἀλλά εἶναι ἔξω ἀπό τό χρόνο. Πού σημαίνει εἶναι κύριος τοῦ χρόνου. Σημαίνει ὅτι δέν παλιώνει ὁ Θεός.

 Ὑπάρχει μία ὡραία ἔκφραση στήν Ἁγία Γραφή. «Ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν». Ἡ Ἁγία Γραφή ἐκφράζεται δημωδῶς γιά νά γίνει κατανοητή καί ἀπό τό πιό μικρό παιδί καί τόν πιό ἀγράμματο ἄνθρωπο. «Ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν». Μάλιστα παρουσιάζεται ὁ Θεός μέ τά ἄσπρα γένια. Κι ὁ Χριστός στήν Ἀποκάλυψη παρουσιάζεται μέ ἄσπρα γένια καί ἄσπρα μαλλιά. Σάν τό χιόνι ἄσπρα. Καί λέγεται «ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν». Κυρίως ὅμως ὁ Πατήρ λέγεται «ὁ παλιός τῶν ἡμερῶν». Δηλαδή αὐτός πού πάλιωσε στήν ἡλικία. Τί θά πεῖ πάλιωσε; Σημαίνει αὐτός, (γιατί πὼς νά τό ἐκφράσουμε ἀλλιώτικα) πού δέν τόν νικάει ὁ χρόνος. Εἶναι ὁ πιό παλιός ἀπ’ ὅλους, ἀπ’ ὅλα, ἀλλά ὑπάρχει. Εἶναι ἔκφραση, σᾶς εἶπα, δημώδης, γιά νά μᾶς πεῖ ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἔξω ἀπό τόν χρόνο. Ὅπως θά δοῦμε λίγο πιό κάτω εἶναι καί ἔξω ἀπό τό χῶρο. Ὁ Θεός εἶναι πανταχοῦ παρών, ἀλλά ταυτοχρόνως δέν ἔχει καμία σχέση οὔτε μέ τό χρόνο οὔτε μέ τό χῶρο. Ὅπως ἀκριβῶς καί ὁ ζωγράφος. Βάζει τήν σφραγίδα του στόν μουσαμά πού ζωγραφίζει, ἀλλά δέν ἔχει καμία σχέση μέ τό μουσαμά πού ζωγραφίζει. Οὔτε μές στό μουσαμά εἶναι ὁ ζωγράφος οὔτε στή ζωγραφιά. Εἶναι ἀπ’ ἔξω. Κι ὅμως τήν σφραγῖδα του, τήν ἰδιοφυία του, τίς καλλιτεχνικές του ἐφέσεις, τίς τοποθετεῖ ἐπάνω στόν μουσαμά, ἀλλά αὐτός δέν εἶναι ἐκεῖ. Ἔτσι καί ὁ Θεός.

Ἐπεξηγήσεις γιά τό «ἐποίησεν».

   Καί ἔρχομαι στήν παρακάτω λέξη. «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν». Τώρα θά κάνουμε καί μερικές γλωσσικές παρατηρήσεις. Καί καλό θά ἦταν νά γράφονται οἱ λέξεις, γιατί δέν κάνουμε πιά ἀρχαία στό σχολεῖο καί θά μᾶς εἶναι κινέζικα αὐτά. Οἱ Κινέζοι, ξέρετε, μαθαίνουν ἑλληνικά. Ἐδῶ εἶναι τώρα τό περίεργο. Οἱ Κινέζοι μαθαίνουν ἑλληνικά. Οἱ Ἕλληνες δέν μαθαίνουν ἑλληνικά. Ἂς εἶναι. Ἄλλη παράγραφος αὐτό. Λοιπόν, «ἐποίησεν». Εἶναι τοῦ ρήματος ποιῶ καί σημαίνω φτιάχνω, κατασκευάζω, κάνω. Ἔτσι τό μεταφράζουμε. Κάνω. Βέβαια, θά σᾶς θυμίσω μία ἄλλη λέξη, ἕνα οὐσιαστικό. Ὁ ποιητής. Λέμε· ὁ ποιητής, αὐτός που γράφει ποιήματα. Θά πεῖ· ὁ δημιουργός. Αὐτός πού δημιουργεῖ αὐτό που λέμε ποιήματα, κατασκευάσματα. Συνεπῶς τό «ἐποίησεν» εἶναι τοῦ ρήματος ποιῶ. Ποιῶ σημαίνει κατασκευάζω. Στήν ἑλληνική γλώσσα τό ρῆμα ποιῶ ἔχει μόνο μία σημασία. Βέβαια ἔχει ἴσως πολλές φάσεις, ἀλλά μόνο μία σημασία. Πού θά πεῖ «ποιῶ ἐκ τοῦ ὄντος». Δηλαδή ἀπό κάτι που ὑπάρχει φτιάχνω κάτι. Ἀπό κάτι πού δέν ὑπάρχει, δέν μπορώ νά φτιάξω κάτι. Τί λέει ὁ Ἕλληνας καί ὁ Ἑβραῖος γιά τό «μηδέν»; Ἡ Ἁγία Γραφή θέλει νά μιλήσει γιά τό μηδέν. Τό μηδέν στήν ἑλληνική σκέψη εἶναι ὅ,τι λέει καί τό ἴδιο. «Μηδέν». Δέν ὑπάρχει τό μηδέν. Μήν μοῦ πεῖτε ὅτι στά Μαθηματικά βάζουμε ἕνα μηδέν. Αὐτό εἶναι σύμβολο. Μηδέν δέν ὑπάρχει, λέει ὁ Ἕλληνας. Ὁ Ἑβραῖος λέγει, κατ’ ἀποκάλυψη, ὑπάρχει μηδέν. Διότι, πρίν γίνει ὅ,τι ἔγινε, ὑπῆρχε μηδέν. Ἀδιανόητο! Θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω. Γι’ αὐτό στήν ἑβραϊκή γραμματεία, φιλολογία, διατυπώνεται ἕνα ρῆμα, πού ἐκφράζει τήν δημιουργία καί ἐκ τοῦ μή ὄντος καί ἐκ τοῦ ὄντος. Καί αὐτό τό ρῆμα λέγεται ἑβραϊκά «μπαρά». Θά πεῖ ποιῶ. Ἀλλά τό «μπαρά» ἔχει δυό σημασίες. Ἡ πρώτη σημασία εἶναι ὅτι θά πεῖ δημιουργῶ ἐκ τοῦ μηδενός. Οἱ Λατίνοι θά τό ἔλεγαν creatsio prima, πρώτη δημιουργία. Δημιουργία ἐκ τοῦ μηδενός. Καί ἡ δεύτερη ἔννοια «μπαρά» θά πεῖ δημιουργῶ ἐκ τοῦ ὄντος. Ἀπό κάτι πού ὑπάρχει. Οἱ Λατίνοι θά τό ἔλεγαν creatsio secunda, δεύτερη δημιουργία. Γιά νά τό καταλάβετε, νά σᾶς πῶ ἐπί παραδείγματι, νά κάνετε ἕνα πλεκτό χωρίς νά σᾶς δώσω μαλλιά. Θά μοῦ πεῖτε· δῶσέ μου μαλλί, νά σοῦ φτιάξω πλεκτό. Τό πρῶτο εἶναι ἐκ τοῦ μηδενός. Τό δεύτερο εἶναι ἐκ τοῦ ὑπάρχοντος, ἐκ τοῦ ὄντος. Δηλαδή ὅτι ἔχετε τό μαλλί καί μπορεῖτε νά φτιάξετε μία ζακέτα, ἕνα πλεκτό. Ὥστε «μπαρά» σημαίνει ὁ Θεός «ἐποίησεν». Τό ἐποίησε στόν ἀόριστο. Δημιούργησε τόν οὐρανό καί τή γῆ. Δημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενός καί κατόπιν διεμόρφωσε αὐτό πού ἐδημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενός.

 Ἡ ἀποκαλυπτική ἀλήθεια.

   Ὁ Θεός, ὅταν ποιεῖ, στέκεται ἔξω ἀπό ἐκεῖνο, τό ὁποῖο δημιουργεῖ. Ὅταν ἐγὼ κατασκευάζω ἕνα ἀντικείμενο, εἶμαι ἔξω ἀπό τό ἀντικείμενο αὐτό. Προσέξτε εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό. Καί ἐδῶ οἱ διάφορες θέσεις, φιλοσοφικές, ἑλληνικές κυρίως, εἶναι ποικίλες, γιατί δέν μπόρεσαν νά πιάσουν αὐτές τίς ἀποκαλυπτικές ἀλήθειες. Ἀποκαλυπτικές εἶναι αὐτές οἱ ἀλήθειες. Ἔπρεπε νά ἀποκαλυφθεῖ ἡ ἀλήθεια, διότι τό ἀνθρώπινο μυαλό πλανηθέν καί σκοτισθέν δέν μποροῦσε αὐτά τά πράγματα νά τά φτάσει.

Ἡ γνώμη τῶν στωικῶν φιλοσόφων.

   Λοιπόν, τό πρῶτο πράγμα εἶναι ὅτι μπορεῖ νά ἔχω μία δημιουργία ἐξ ἀπορροῆς; Τί θά πεῖ αὐτό; Τό ὑπεστήριζαν οἱ στωικοί φιλόσοφοι. Γιατί ἐδῶ τώρα πρέπει νά δοῦμε ποιά εἶναι ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο. Μπορεῖ νά μοιάζουν πολύ θεωρητικά αὐτά, εἶναι ὅμως θεμελιώδη. Κάποιος που τοῦ ἔλεγα τί θέμα νά σᾶς κάνω, μοῦ λέγει· μήπως δέν εἶναι πολύ πνευματικά θέματα; Λέω Ἁγία Γραφή εἶναι. Μπορεῖ νά μήν εἶναι πνευματικά θέματα; Κι ὅταν θεμελιώσει κανείς αὐτές τίς ἔννοιες, τότε μπορεῖ νά πλανηθεῖ; Ὅπως θά σᾶς πῶ λίγο πιό κάτω γιά τόν πανθεϊσμό. Καί κυκλοφορεῖ ὁ Γιογκισμός καί οἱ Γκουρού καί παρασύρονται οἱ φοιτητές μας καί οἱ φοιτήτριές μας. Ἂν πᾶτε στά Πανεπιστήμια ἀμέσως θά σᾶς ποῦν· ἐλᾶτε νά ἀκούσετε μία διάλεξη περί Βουδισμοῦ κτλ. καί μπορεῖ νά παρασυρθεῖτε. Καί αντιλαμβάνεται κανείς ὅτι ἐκεῖ θεμελιωδέστατο στοιχεῖο ὑπάρχει, ποιό; Τό θέμα τῆς σχέσης Θεοῦ-κόσμου. Τί σχέση ὑπάρχει ἐκεῖ; Πανθεϊστική. Σπουδαιότατα θέματα, αὐτά που ἀναπτύσσουμε. Γι’ αὐτό καί ἐπικαλοῦμαι ὅλη σας τήν προσοχή σ’ αὐτά. Οἱ στωικοί φιλόσοφοι ἔλεγαν ὅτι ἡ σχέση Θεοῦ καί κόσμου εἶναι σχέση ἀπορροῆς. Ἐπειδή δέν μποροῦσαν νά συλλάβουν τήν ἐκ τοῦ μηδενός δημιουργία, γι’ αὐτό εἶπαν ὅτι ὁ κόσμος βγῆκε ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ καί ἀποτελεῖ ἕνα μέρος τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ ὁ κόσμος. Μέ τόν ἴδιο τρόπο πού, ὅταν πάρουμε μία κηρήθρα (τό παράδειγμα εἶναι τῶν στωικῶν καί ὄχι δικό μου) γεμάτη μέλι καί ζουλήξουμε αὐτή τήν κηρήθρα, τότε τό μέλι ἀρχίζει νά ρέει. Ἔτσι, λέγει, προῆλθε ὁ κόσμος ἀπό τό Θεό. Κι ὅταν λέμε, ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο σημαίνει ὅτι ὁ κόσμος ἀπέρρευσε ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Ἀπορρέει ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ ὁ κόσμος. Καί συνεπῶς ὁ κόσμος μετέχει τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι ξένο πράγμα. Ἐδῶ βάζει τό ρῆμα «ἐποίησε» πού σημαίνει ὅτι ὁ Θεός δέν ἔχει καμία σχέση ἀπό πλευρᾶς οὐσίας μέ τόν κόσμο. Ἄλλη ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ καί ἄλλη ἡ οὐσία τοῦ κόσμου. Δέν εἶναι ἀπορροή τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ. Νά σᾶς πῶ ἕνα σημεῖο; Ἐάν ἁμαρτάνει ὁ κόσμος, τότε σημαίνει ὅτι ἁμαρτάνει ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἀπέρρευσε ἀπό τό Θεό ὁ κόσμος. Νά, λοιπόν, ἀμέσως μία πρώτη ἔνσταση ὅτι ὁ κόσμος δέν εἶναι ἀπορροή τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ ἀλλά εἶναι δημιούργημα, καί εἶναι ἔξω ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ.

 Ἡ γνώμη τοῦ Πλάτωνα.

   Ὁ Πλάτων ἔλεγε μία ἄλλη θέση περί τοῦ ὅτι ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόν κόσμο. Ὄχι, ἔλεγε, δέν ἐδημιούργησε ὁ Θεός τόν κόσμον. Τότε; Τότε ὁ Θεός πάντοτε ὑπάρχει, αἰώνιος, χωρίς ἀρχή καί χωρίς τέλος. Καί ὁ κόσμος πάντοτε ὑπάρχει χωρίς ἀρχή καί χωρίς τέλος. Δηλαδή δέν δημιουργήθηκε ὁ κόσμος; Ὁ Πλάτων εἰσάγει δυό ἀρχές. Δυό φιλοσοφικές ἀρχές. Εἶναι ἡ ἀρχή «Θεός» καί ἡ ἀρχή «κόσμος». Τότε ὁ Θεός τί σχέση ἔχει μέ τόν κόσμο; Ἁπλούστατα, ὁ Θεός ἔχει μπροστά του τήν ὕλη, ἡ ὁποία ὑπάρχει, ἀδιαμόρφωτη ὅμως, καί τήν διαμορφώνει. Συνεπῶς κατά τόν Πλάτωνα ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο εἶναι σχέση διαμορφωτοῦ. Εἶναι σχέση διακοσμητοῦ. Ἀλλά ὑπῆρχε, ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει πάντα ἡ δημιουργία. Αὐτό λέγει ὁ ὑλισμός σήμερα. Τί περίεργη σύμπτωση! Ὁ ὑλισμός δέν θέλει νά ἀκούσει γιά τόν Πλάτωνα, τόν ὁποῖο θεωρεῖ ἰδεαλιστή καί δέν αἰσθάνεται καθόλου καλά. Καί ὅμως αὐτή ἡ ἀρχή τοῦ Πλάτωνα εἶναι ἀρχή τοῦ ὑλισμοῦ. Νά σᾶς τό πῶ ἐπί λέξει, ὅπως εἶναι γραμμένο στό μικρό φιλοσοφικό λεξικό.

(Μ.Ρόζενταλ - Π.Γιουντίν(1963): Πλῆρες μικρό φιλοσοφικό λεξικό, Κ. Αναγνωστίδη, Αθήναι, στό λῆμμα Ὕλη.)

«Ἡ ὕλη ὑπῆρχε, ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει. Εἶναι μία αἰώνια φωτιά». Δηλαδή χωρίς ἀρχή καί τέλος. Μά καί ὁ Θεός εἶναι χωρίς ἀρχή καί χωρίς τέλος. Συνεπῶς εἶναι πλατωνική θέση. Ὁ Θεός ἔχει μπροστά του τή δημιουργία, λέγει ὁ Πλάτων, και τή διαμορφώνει. Δίνω ἕνα κομμάτι πηλό νά μοῦ φτιάξει ἕνα πήλινο δοχεῖο, ἕνα ἀγγεῖο. Τόν πηλό δεν τόν ἔκανε ὁ ἀγγειοπλάστης. Ἁπλῶς τώρα τόν διαμορφώνει.

Ἡ χριστιανική διδασκαλία περί κόσμου. 

   Ἡ ἀνωτέρω θέση εἶναι ξένη στή χριστιανική διδασκαλία, τελείως ξένη. Διότι, ἁπλούστατα, ὁ Θεός δέν εἶναι ξένος στόν κόσμο πού δημιουργεῖ. 

Ὁ Πλάτων βάζει καί ἕνα τρίτο στοιχεῖο, τίς ἰδέες. Οἱ ἰδέες εἶναι τά πρότυπα. Ὁ Θεός κατά τόν Πλάτωνα ἀντιγράφει τά πρότυπα καί φτιάχνει τόν κόσμο. Δηλαδή διαμορφώνει τόν κόσμο σύμφωνα μέ τίς ἰδέες. Μέ τά αἰώνια αὐτά πρότυπα. Τελείως ξένα πράγματα. Δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τή δημιουργία ἀπό χριστιανικῆς πλευρᾶς. Ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο. Εἶναι ὁ κύριος του κόσμου, ὅπως θά ἰδοῦμε. Καί ὁ Θεός ἀγαπάει τόν κόσμο.

Καί ὅλα εἶναι δημιουργήματα δικά του. Δέν μένουν ξένα ἀπ’ αὐτόν. Δέν εἶναι ἀλλοτριωμένα τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Διευκρινίζω κι αὐτό τό σημεῖο, γιατί μερικοί λένε, ὅτι εἶναι ἰδεαλιστές, δέν εἶναι ὑλιστές. Καί παίρνουν θέσεις τοῦ Πλάτωνα καί νομίζουν ὅτι εἶναι θέσεις χριστιανικές. Δέν ἔχουν καμία σχέση οἱ θέσεις τοῦ Πλάτωνα μέ τίς θέσεις τῆς ἀποκάλυψης, δηλαδή τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦ Χριστιανισμοῦ. Καμία σχέση δέν ἔχουν.

 Ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο.

   Καί ἕνα τρίτο πρέπει νά διευκρινίσουμε σχετικά μέ τή σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο. Ποιά εἶναι ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο. Εἶναι τό λεγόμενο θεολογικό ἢ κοσμολογικό πρόβλημα στή φιλοσοφία ὅτι ταυτίζεται ὁ Θεός μέ τόν κόσμο. Ὅτι δηλαδή ὅταν λέμε «κόσμος» ἢ «Θεός» εἶναι τό ἴδιο πράγμα. Καί ὅτι ὁ κόσμος δημιουργεῖ, δηλαδή ὁ Θεός κόσμος δημιουργεῖ τόν ἑαυτό του. Καί αὐτό λέγεται πανθεϊσμός. Ἀπό τό «πᾶν» καί «θεός». Πού θά πεῖ ὅ,τι ὑπάρχει εἶναι Θεός. Εἶναι κομμάτι τοῦ Θεοῦ. Μέσα στήν δημιουργία ὁ,τιδήποτε εἶναι κομμάτι τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά τότε ξέρουμε πολύ καλά ὅτι ἡ δημιουργία δέν ἔχει συνείδηση. Εἶναι ἀσυνείδητος. Ὁ ἥλιος ἔχει συνείδηση; Εἶναι πρόσωπο ὁ ἥλιος; Ἡ γῆ ἔχει συνείδηση; Ἐρωτῶ, λοιπόν. 

Νά πάρω μόνο τή μικρή μας ἐδῶ γειτονιά, ἂν καί ἔχουμε ἐπίδραση ἀπό ὁλόκληρο τό σύμπαν. Νά πάρω τή μικρή μας γειτονιά, ἥλιο καί γῆ. Δέν λογαριάζω τούς ἄλλους πλανῆτες, οὔτε τή σελήνη πού ἀσκεῖ τόσες ἐπιδράσεις. Ἁπλοποιῶ τό παράδειγμα. Ἔχουμε μέ τήν ἀκτινοβολία τοῦ ἥλιου τόσες ἐπιπτώσεις ἐπάνω στή γῆ. Ἔχουμε τό χειμώνα, τό καλοκαίρι. 

Ἔχουμε τίς βροχές, τά χιόνια, τίς ξηρασίες, τούς ἀνέμους, τίς παλίρροιες. 

Ἔχουμε τόσα καί τόσα ἐπάνω στή γῆ. Εἶναι οἱ γνωστές μεταβολές που ὑπάρχουν. Αὐτές γίνονται κατά συνείδηση; Δηλαδή ξέρει ὁ ἥλιος τί φτιάχνει; Ξέρει ἡ γῆ τί ὑφίσταται; Ἀναμφισβήτητα ὄχι. Κι ἕνα μικρό παιδάκι, ἂν ἐρωτήσουμε θά μᾶς τό πεῖ αὐτό. Γιατί δέν ὑπάρχει συνείδηση. Δέν ὑπάρχει ἐγώ. Πῶς, λοιπόν, εἶναι δυνατόν σέ μία δημιουργία πού ἔχει τήν σφραγῖδα τῆς δυνάμεως, τῆς σοφίας καί τῆς ἀγάπης νά ἐπιτυγχάνονται αὐτά μέ καταπληκτικό τρόπο καί νά εἶναι ἀποτελέσματα μιᾶς ἀσυνείδητης ἐνέργειας. Ἀδύνατον! Ἀδύνατον! Καί ὅμως ὅλες οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες πού ἔχουν εἰσβάλει στήν Δύση ἔχουν πανθεϊστικό ὑπόβαθρο. Ὁ Βουδισμός, ὁ Ἰνδουισμός, πού ἔρχονται τώρα καί στήν Ἑλλάδα, στήν Εὐρώπη, στήν Ἀφρική. Οἱ Γκουρού, (Γκουρού θά πεῖ διδάσκαλος) ἡ Γιόγκα (Γιόγκα θά πεῖ ἄσκηση) εἶναι μία ἄλλη περίπτωση. Πηγαίνουν καί κάνουν ἐκεῖ τίς ἀσκήσεις. Ἀλλά δέν εἶναι ἁπλή γυμναστική, ὅπως θέλουν νά πιστεύουμε. Παραπλανοῦν τούς ἀνθρώπους. Μᾶς λέγουν, μία ἁπλή γυμναστική εἶναι. Δέν εἶναι καθόλου γυμναστική. Ἔχει τελετουργικό χαρακτήρα. Ὅπως ἐμεῖς θά λέγαμε· κάνουμε μετάνοιες. Ἀπό μία ἄποψη οἱ μετάνοιες, ὁπωσδήποτε εἶναι μία ἄσκηση. Κάμπτω τήν μέση μου, κάμπτω τά γόνατά μου, κάμπτω τόν τράχηλο, ἀνασηκώνομαι, ξαναπέφτω, ἀνακύπτω κ.ο.κ.. Ἀπό μία ἄποψη ἕνας πού μέ βλέπει καί δέν ξέρει τίποτα, θά ἔλεγε ὅτι κάνω γυμναστική. Ἀλλά ἐγὼ κάνω γυμναστική; Ἢ ἔχει τελετουργικό χαρακτήρα αὐτό πού κάνω; Ἔτσι καί ὅταν κάθομαι γιά νά κάνω τίς διάφορες ἀσκήσεις τῆς Γιόγκα. Τό λένε οἱ ἴδιοι; Δέν τό λένε μόνο στούς πρώτους πρώτους πού θά πᾶνε. Σέ ἐφημερίδες καί τέτοια δέν θά τά δεῖτε αὐτά γραμμένα. Ἀλλά μετά τά λένε· ἔχουν τελετουργικό χαρακτήρα αὐτές οἱ ἀσκήσεις. Δηλαδή ὅπως λέγω «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με», ἔτσι λένε κι αὐτοί. «Χάρε Κρίσνα, Χάρε Κρίσνα, Κρίσνα, Κρίσνα, Κρίσνα, Χάρε Κρίσνα» κτλ.. Ἐπιστροφή στό Κρίσνα. Ἐπιστροφή στό Θεό «Πάν». Στό Θεό «Πάν». Δηλαδή; Πανθεϊσμός! Προσέξτε μήν πλανηθοῦμε. Προσέξτε.

   Ὥστε, ἀνακεφαλαιώνω τά τελευταῖα αὐτά σημεῖα. Σημειῶστε ὅτι ὁ Μασονισμός ἐπί παραδείγματι εἶναι πανθεϊστικός. Ἡ θεοσοφία, πού ἔχει τήν καταγωγή της ἀπό τόν Ἰνδουισμό, τόν Βουδισμό, εἶναι πανθεϊστική. 

Μή νομίσετε δηλαδή ὅτι εἶναι πράγματα μακρινά καί δέν μᾶς προσεγγίζουν. Μέσα μας, γύρω μας εἶναι. Θέλετε νά σᾶς πῶ μία ἔκφραση; Βέβαια, θά μοῦ πεῖτε, ἔκφραση εἶναι. Αὐτές ὅμως οἱ ἐκφράσεις εἶναι ἐκεῖνες που πολλές φορές ἢ προδίδουν ἢ προδιαθέτουν. Λέμε: «Τί ὡραῖο λουλούδι!» «Τί φτιάχνει ἡ φύση!». Αὐτό τί εἶναι; Αὐτό εἶναι πανθεϊστικό. Ἡ φύση φτιάχνει ; ‘Η ὁ Θεός φτιάχνει; Βλέπετε; Καί τό λέμε στήν καθημερινή μας ζωή. Ἡ φύση, ἡ φύση, δημιουργεῖ ἡ φύση. Ὄχι κύριοι, θά λέγαμε, δέν δημιουργεῖ ἡ φύση. Ὁ Θεός δημιουργεῖ. Ὁ Πατήρ πού λέγει ὁ Χριστός ἕως ἄρτι ἐργάζεται καί ἐγὼ ἐργάζομαι. Ἐγὼ ὁ Θεός Λόγος, πού τά δημιούργησα ὅλα, ἐργάζομαι. Καί ὁ Πατήρ μου ἐργάζεται. Τί ἐργάζεται; Ὅ,τι ὑπάρχει. Ὄχι βεβαίως ὅτι ὁ Θεός κάνει νέα πράγματα, γιατί κατέπαυσε τῆς δημιουργίας, ἀλλά βέβαια πῶς ἐργάζεται; Στό νά συντηρεῖ, νά διευθετεῖ, νά κυβερνᾶ τά πάντα.

Ὁ Θεός δέν ταυτίζεται μέ τή φύση. 

  Ὥστε βλέπουμε ὅτι δέν ταυτίζεται ὁ Θεός μέ τή φύση. Ἀνακεφαλαιώνω. Ἡ δημιουργία, πάντοτε σέ σχέση μέ τόν Θεό, δέν εἶναι ἀποτέλεσμα ἀπορροῆς ἀπό τό Θεό, ὅπως ἔλεγαν οἱ στωικοί, οὔτε ἀκόμη, ὅπως ἔλεγε ὁ Πλάτων, ὅτι ὁ κόσμος εἶναι συναΐδιος μέ τό Θεό, συνάναρχος. Ὑπάρχει ὁ Θεός πάντοτε, χωρίς ἀρχή καί χωρίς τέλος. Καί τρίτον, ὅτι ὁ Θεός δέν ταυτίζεται μέ τή δημιουργία. Εἶναι ἔξω ἀπό τή δημιουργία του σάν οὐσία. Ποῦ εἶναι, λοιπόν, ἡ πολυθεϊστική θέση καί τί σημαίνει αὐτό; Ποιά εἶναι ἡ ὀρθόδοξος, ποιά εἶναι ἡ χριστιανική πλευρά; Ὅ,τι φτιάχνει εἶναι ἔξω ἀπό τό Θεό. Αὐτό λέγεται, προσέξτε με, ἐξωτερική προβολή. Προβάλλει ἐξωτερικά. Ὅ,τι κάνει ὁ Θεός τό κάνει χωρίς αὐτό τό κάτι νά προϋπῆρχε, ἢ ἀκόμα αὐτό τό κάτι νά ἔχει σχέση μέ τή δική του οὐσία. Ἀπό ποῦ τό κάνει ὁ Θεός; Ἀπό τό μηδέν. Ἐδῶ τώρα βρήκαμε ἕνα ὅριο τῆς λογικῆς μας. Τί θά πεῖ ἀπό τό μηδέν; Θά πεῖ ἀπό τό μηδέν πού δέν καταλαβαίνουμε τίποτα. 

 Ὁ Θεός ἐκ τοῦ μηδενός ἔκανε τά πάντα.

   Ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε: «Ἐκ τοῦ μηδενός μηδέν». Ἦταν καί φιλοσοφικό δόγμα. Εἶναι κάτι πού εἶναι αὐταπόδεικτο. Ἀπό τό μηδέν τί θά βγάλεις; Δέν ὑπάρχει μηδέν. Κι ὅμως σ’ αὐτό τό ἀκατανόητο στήν ἀνθρώπινη σκέψη ἔρχεται ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ νά μᾶς πεῖ ὅτι ὁ Θεός ἐκ τοῦ μηδενός ἔκανε τά πάντα. Ἡ μητέρα Σολομωνή τῶν ἑπτά Μακκαβαίων ἔλεγε στό παιδί της τό τελευταῖο: «Παιδί μου, μήν ξεχνᾶς ὅτι ὁ Θεός ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι παρήγαγε τά πάντα». Δημιούργησε τά πάντα ἐκ τοῦ μή ὄντος. Ἐκ τοῦ μή ὑπάρχοντος. Δηλαδή ἀπό τό μηδέν. Εἶναι θέση ἀντιλογική. Δέν τήν καταλαβαίνουμε. Προσέξτε ὅμως. Αὐτός ὁ Θεός εἶναι Θεός ὑπερβατικός, ἀφοῦ δημιουργεῖ τό χρόνο καί τόν κόσμο. Ὁ κόσμος ξέρετε εἶναι ὁ χῶρος. Ὁ Θεός δέν ἔχει καμία σχέση οὔτε μέ τό χρόνο οὔτε καί μέ τό χῶρο, εἶναι ἀπ’ ἔξω ἀπ’ αὐτά. Καί συνεπῶς εἶναι ὑπερβατικός. Εἶναι πέρα ἀπό τόν κόσμο καί τό χρόνο. Ἀλλά εἶναι τόσο ὡραῖος ὁ κόσμος, τόσο δυνατός καί τόσο σοφός, ὥστε ὅλοι οἱ ἐπιστήμονες ὅλων τῶν αἰώνων, ὅλων τῶν ἐποχῶν μένουν ἔκπληκτοι καί μάλιστα σήμερα μέ τά τελειότατα ὄργανα, πού μποροῦμε νά βλέπουμε τίς ἀτέρμονες ἐσχατιές τοῦ σύμπαντος. Σήμερα δέν ὑπάρχουν ἐσχατιές, ὑπάρχουν χωρίς νά ὑπάρχουν. Ἔφθασε τό μάτι μας 18 δισεκατομμύρια ἔτη φωτός. Γιά νά ἔρθει ἀπό ἐκείνη τήν γωνίτσα τοῦ σύμπαντος τό φῶς, πού τρέχει 300 ἑκατομμύρια μέτρα τό δευτερόλεπτο, ἤτοι κάνει τόν γύρο τῆς γῆς 7,5 φορές σέ ἕνα δευτερόλεπτο, τό φῶς κάνει νά ‘ρθεῖ ἀπό ἐκεῖ 18 χιλιάδες ἑκατομμύρια χρόνια. Τί λέτε; Εἶναι μεγάλο τό σύμπαν; Ἀσυλλήπτως μεγάλο. Ἀσυλλήπτως! Εἶναι ἕνα σύμπαν φοβερό, δυνατό. Καί λέμε· δέν ὑπάρχει Θεός! Ἀλλοίμονό μας! Το σύμπαν φανερώνει τή δύναμη καί τη σοφία τοῦ Θεοῦ! Ἂν κανείς σκύψει νά δεῖ τήν δημιουργία, θά μείνει ἔκπληκτος. Κι ὅσο πιό πολλά γράμματα μαθαίνει τόσο πιό πολύ βλέπει τή σοφία τοῦ Θεοῦ. Μά καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Γιά νά μείνουν τά ὄντα, γιά νά μείνει ἡ δημιουργία Του, νά μήν χαθεῖ, τί σοφίζεται ὁ Θεός! Τί καταπληκτικούς συνδυασμούς κάνει!  Ὥστε, λοιπόν, ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο, ὁ Ἕνας Θεός, ὁ Θεός αὐτός ὁ ὑπερβατικός, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Θεός δυνάμεως, σοφίας καί ἀγάπης.

Τό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου καί τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ.

   Κοιτάξτε τί λέγει. «Ὁ Θεός». Τό βάζει ἐνάρθρως. Βάζει ἄρθρο γιατί; Διότι πρόκειται περί συγκεκριμένου Θεοῦ. Κοιτάξτε τί λένε οἱ ἄνθρωποι: «Μία ἀνώτερα δύναμη τά ‘φτιαξε». Ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἀνωτέρα δύναμη, ἄνθρωπε; Πράγματα ἀσαφῆ, πράγματα νερουλά. Ὄχι. Ὁ Θεός! Τό ἄρθρο ὄχι μόνο ἐκφράζει συγκεκριμένο Θεό, ἐκφράζει καί κάτι ἄλλο πολύ σπουδαῖο, σπουδαιότατο. Προσωπικό Θεό. Ὁ Θεός! Προσωπικός Θεός που ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του, διότι ἀλλοιώτικα ἡ δύναμη, ἡ σοφία καί ἡ ἀγάπη πῶς θά μποροῦσαν νά ἐκφρασθοῦν, ἐάν δέν εἶχε συνείδηση ὁ Θεός; Ἕνας Θεός πού μᾶς ἀγκαλιάζει καί μᾶς δίνει τό δικαίωμα νά τόν ἀγκαλιάσουμε. Γιατί ἔκανε τά δημιουργήματά του, ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, πρόσωπα. Καί ζητάει νά συναντηθεῖ ὁ προσωπικός Θεός μέ τούς προσωπικούς ἀνθρώπους. Ἡ μεγαλύτερη εὐτυχία μέσα στήν δημιουργία ἡ συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τό Θεό. Τό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου μέ τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Θεός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς.

   Ἐδημιούργησε, λοιπόν, ὁ Θεός τόν οὐρανό καί τή γῆ. Τώρα ἐδῶ ἔχουμε μία ἀδυναμία στήν ἑβραϊκή λέξη. Ἐνῶ ὑπάρχει ἕνας πλοῦτος στήν ἑλληνική. Βλέπετε δέν ὑπάρχει καμία γλώσσα ἄρτια καί τέλεια. Ἀνθρώπινες γλῶσσες. Οἱ Ἕλληνες θά γράφανε: «Ὁ Θεός ἐποίησε τό σύμπαν». Μία λέξη. Τό σύμπαν. Οἱ Ἑβραῖοι γράφουν: «Ὁ Θεός ἐποίησε τόν οὐρανόν καί τήν γῆν». Διότι δέν ὑπάρχει μία λέξη πού νά συμπεριλαμβάνει καί τόν οὐρανό καί τή γῆ. Δέν ὑπάρχει στήν ἑβραϊκή φιλολογία. Ἀλλά παρά τή διαφοροποίηση, μέ τό νά μᾶς πεῖ ὅτι τό σύμπαν εἶναι ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, αὐτό ἔχει μία πολύ μεγάλη σημασία καί ἀξία, διότι ἐξυπηρετεῖ μία σπουδαία θέση. Ὅτι ὁ Θεός εἶναι δημιουργός καί τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς. Καί συνεπῶς ἡ διαρχία πάει περίπατο. Τί θά πεῖ διαρχία; Πίστευαν οἱ ἄνθρωποι, ἰδίως οἱ γνωστικοί, καί ὁ Πλάτων τό πίστευε, ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός ὁ καλός καί ὁ Θεός ὁ κακός. Ἡ Θεοσοφία, που εἶναι ἡ θεωρία τοῦ Μασονισμοῦ, εἶναι διαρχική. Πῶς ἐκφράζεται; Ὁ Θεός τοῦ φωτός καί ὁ Θεός τῆς ὕλης. Ὁ Θεός τῶν πνευμάτων καί ὁ Θεός τῶν σωμάτων. Αὐτό δέν ἔλεγε ὁ Πλάτων; Ἔλεγε ὅτι τό σῶμα εἶναι ἡ φυλακή τῆς ψυχῆς. Καί θά ἐλευθερωθοῦν οἱ ψυχές ἀπό τά σώματα καί θά φύγουν ἂν πᾶνε σέ ὡραίους φωτεινούς κόσμους; Ὄχι. Ὁ Θεός εἶναι ὁ Θεός τῶν σωμάτων καί τῶν πνευμάτων. Ὁ Θεός εἶναι τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς. Δέν ὑπάρχει Θεός γῆς, Θεός ὕλης. Καί Θεός πνεύματος, Θεός οὐρανοῦ. Ὁ Θεός εἶναι Ἕνας. Δέν ὑπάρχει κακό στήν ὕλη. Νά μέ συμπαθᾶτε, τώρα θά κατέβω πολύ χαμηλά. Ἐκεῖνο πού θά φᾶμε, θά πάει στό στομάχι μας, θά γίνει μέσα μία οὐσία πολύ ἄσχημη, πού ἅμα ρευθοῦμε καμιά φορά, ἀνεβαίνει τό περιεχόμενο τοῦ στομάχου καί αἰσθανόμεθα πολύ ἄσχημα στό στόμα μας. Ὅ,τι τρῶμε ἔρχεται στά ἔντερα καί βγαίνει ὡς κόπρος. Εἶναι σιχαμένα πράγματα; Ὄχι. Κι αὐτά τά ἔχει κάνει ὁ Θεός; Καί ποιός σᾶς εἶπε ὅτι εἶναι κάτι κακό; Ἡ ἔννοια τοῦ κακοῦ εἶναι μόνο στήν ἁμαρτία. Μόνο στήν ἀποστασία καί στήν παράβαση. Δέν εἶναι στήν ὕλη. Καί ὅμως οἱ ἄνθρωποι ἐνετόπισαν τό κακό σ’ αὐτή τούτη τή ἴδια τήν ὕλη. Δέν ὑπῆρχε κακό μέσα στήν ὕλη. Τό κακό εἶναι στήν προαίρεση. Στήν ἁμαρτία. Ἀκόμα τό γάμο τόν θεωροῦσαν βρώμικο οἱ γνωστικοί. Τό γράφει ὁ Ἀπ. Παῦλος. Θά ἔρθει καιρός πού θά σᾶς λένε, μή παντρεύεσθε, διότι εἶναι ἁμαρτία ὁ γάμος. Ἁμαρτία ὁ γάμος; Ποῦ εἶναι ἡ ἁμαρτία; Πουθενά! Μόνο στήν παράβαση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ἂν μάθουμε αὐτά τά θεμελιώδη, τά βασικά, θά βγάζουμε σωστά συμπεράσματα, γιά ὅ,τι μᾶς τυχαίνει στή ζωή μας. Ὥστε, λοιπόν, ὁ ὑλικός καί ὁ πνευματικός κόσμος εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ὕλη δέν εἶναι ἀρχή. Δημιουργήθηκε. Καί ὁ Θεός δημιουργεῖ καί τόν κόσμο καί τόν οὐρανό. Ποιός εἶναι ὁ οὐρανός; Στήν Ἁγία Γραφή ἔχουμε τήν λέξη «οὐρανό» μέ τρεῖς σημασίες. Εἶναι ὁ μετεωρολογικός οὐρανός, εἶναι ὁ ἀστρικός οὐρανός καί ὁ πνευματικός οὐρανός. Λέμε. τά σύννεφα εἶναι στόν οὐρανό. Εἶναι ὁ μετεωρολογικός οὐρανός. Ἢ τά πουλιά πετᾶνε στόν οὐρανό. Λέμε· ὁ ἥλιος εἶναι στόν οὐρανό. Εἶναι ὁ ἀστρικός οὐρανός. Λέμε. ὁ Θεός εἶναι στόν οὐρανό. Εἶναι ὁ πνευματικός οὐρανός. Ὁ Θεός, λοιπόν, δημιουργεῖ τόν οὐρανό καί τή γῆ.

Ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός.

   Καί ἐδῶ τελειώνει ὁ πρῶτος στίχος. Ὁ πρῶτος στίχος μᾶς ὁμιλεῖ περί ἑνός Θεοῦ ὅτι εἶναι ἡ ποιητική αἰτία τῶν πάντων. Οἱ παρακάτω στίχοι, 2 καί 3, δείχνουν ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός. Ἀπό τόν 2ο στίχο τῆς Ἁγίας Γραφῆς τῆς Π.Δ. μᾶς λέγει ὅτι ὁ Θεός εἶναι Ἕνας ἀλλά Τριαδικός. Καί εἰσάγεται τό δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδας. Ὁ Θεός εἶναι ἕνας καί τρία πρόσωπα. Καταπληκτικό! Καταπληκτικό! Πάντα βέβαια μέ τό φῶς τῆς Και. νής Διαθήκης.

Ἀνακεφαλαίωση τῶν σκέψεων περί Θεοῦ. 

   Τό συμπέρασμα ποιό εἶναι; Νά ἀνακεφαλαιώσουμε . Πρῶτο, ὁ κόσμος εἶχε ἀρχή. Δεύτερο, δέν εἶναι ἀποτέλεσμα τύχης ὁ κόσμος. Τρίτο, δέν εἶναι ὁ κόσμος ἀπόρροια τοῦ Θεοῦ, οὔτε ταυτίζεται ὁ Θεός μέ τόν κόσμο, οὔτε εἶναι συνάναρχος μέ τόν κόσμο. Τέταρτο, ὁ κόσμος ἔγινε ἀπό τό Θεό, τόν Ἕνα Θεό, ὄχι ἀπό πολλούς θεούς. Πέμπτο, ὁ Θεός εἶναι ὑπερβατικός. Πέρα καί πάνω ἀπ’ ὅλους καί ἀπ’ ὅλα. 

Τί θά λέγαμε γιά τό Θεό; Ἐκεῖνο πού λέει ἕνας Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας. «Ὁ Θεός, ἡ μακαρία φύσις! Ἡ ἄφθονος ἀγαθότης! Τό ἄκρως ἐφετόν! Ἐκεῖνο πού κάνει τήν ἀνθρώπινη ψυχή νά φθάσει εἰς ἐκεῖνο πού σέ τίποτα ἄλλο δέν θά ἀνεπαύετο. Τό πολυπόθητον κάλλος! Ἡ ἀρχή τῶν ὄντων! Ἡ πηγή τῆς ζωῆς! Τό νοερόν φῶς! Ἡ ἀκατάληπτος σοφία!» Αὐτός εἶναι ὁ Θεός. Ὁ προσωπικός Θεός. Ὁ Δημιουργός πού ἔκανε καί ἐμᾶς πρόσωπα. Γιά νά ἔχει τί; Νά ἔχει μαζί μας κοινωνία. Δέν ἔχει κανείς παρά πραγματικά νά δοξάσει τήν δύναμη, τή σοφία καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

31-10-1982

2α ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἐν ἀρχῇ» - Ἡ δημιουργία τοῦ χωροχρόνου.

 

†.Πρέπει κατ’ ἀρχήν νά εὐχαριστήσουμε τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό πού μᾶς 

ἀξίωσε πάλι νά ἐπανέλθουμε στόν τόπο αὐτό νά ἀκουστεῖ ὁ θεῖος του λόγος. 

  Στήν ἀρχαία Ἐκκλησία ἡ βάπτιση γινόταν σέ μεγάλη ἡλικία. Ἐπειδή 

τώρα ὑπάρχει ὁ νηπιοβαπτισμός, ἡ κατήχηση γίνεται μετά τό βάπτισμά μας. Εἶναι μία ἀληθινή εὐλογία νά καταλάβουμε ὅτι πρέπει νά συμπληρώσουμε τήν κατήχησή μας μετά τό βάπτισμά μας. Δέν εἶναι ἡ κατήχηση οὔτε πολυτέλεια, οὔτε κάτι τό ἔκτακτο ἤ ἄν θέλετε κάτι τό προαιρετικό. Ἡ κατήχηση εἶναι ἀναγκαιοτάτη. Ἄν συνειδητοποιήσουμε ὅτι πρέπει νά ἀποκτήσουμε τή γνώση τοῦ περιεχομένου τῆς πίστεώς μας, τότε ἀναμφισβήτητα θά φροντίσουμε νά συμπληρώνουμε τήν γνώση μας, τήν πνευματική, τήν θεολογική, τή χριστιανική, ὄχι μόνο στήν παιδική ἤ ἐφηβική ἡλικία, ἀλλά σέ ὁλόκληρη τή ζωή μας. Οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ μέχρι πού πέθαναν ἐλέγοντο μαθητές˙ πού σημαίνει εἶχαν πνεῦμα μαθητείας. Κι ἐμεῖς μέχρι πού νά πεθάνουμε πρέπει νά ἔχουμε πνεῦμα μαθητείας. Ἄν θέλετε, ὅλα τά κακά πού ἔχουν ἐπισωρευθεῖ στή ζωή μας, εἶναι ἐπειδή ἀκριβῶς λείπει ἡ κατήχηση. Ὁ λαός μας, στή συντριπτική πλειοψηφία του, εἶναι ἀπληροφόρητος στά θέματα τῆς πίστεως. Εἶναι ἀκατήχητος. Καί αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη συμφορά.

Ἡ χριστιανική κοσμολογία καί ἡ χριστιανική ἀνθρωπολογία

   Τά φετινά μας θέματα θά εἶναι ἡ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ καί ἡ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ. Τί εἶναι αὐτή ἡ Κοσμολογία; Ὑπάρχει ἕνα μάθημα, ἤ ὑπῆρχε τουλάχιστον στήν ἐποχή μου, ἡ λεγόμενη Κοσμογραφία. Μήπως εἶναι κάτι ἀνάλογο; Καί ἡ ἀνθρωπολογία; Τί ἀκριβῶς εἶναι; Θυμᾶμαι, στό σχολείο γιά λόγους ἐποπτικούς, εἴχαμε καί ἕναν σκελετό. Πιστεύω κι ἐσεῖς στό σχολεῖο σας νά ἔχετε δεῖ κάποιο σκελετό ἀνθρώπινο σέ φυσικό μέγεθος. Καί ἐκεῖ γινόταν ἡ μελέτη τῶν ὀστῶν κι ἄλλα πράγματα γύρω ἀπό τήν ἀνθρώπινη κατασκευή. Μήπως εἶναι αὐτό; Θά λέγαμε περίπου ναί.

Ὅταν λέμε Κοσμολογία ἐννοοῦμε ὅτι ἀναφερόμεθα στά θέματα περί δημιουργίας τοῦ κόσμου. Πελώριο θέμα αὐτό, πού ἀπησχόλησε πάντα τούς φιλοσόφους, καί μάλιστα τούς πρώϊμους φιλοσόφους, ὡς πρός τούς ¨Ἕλληνες ἐννοῶ πρώϊμους φιλοσόφους, ἄν θέλετε, τούς προσωκρατικούς φιλοσόφους πού προσπαθοῦσαν νά μποῦν στό μυστήριο τῆς δημιουργίας. Τί εἶναι ὁ κόσμος; Ποιός τόν δημιούργησε; Τί σκοπό ἔχει; Ποῦ θά καταλήξει; Αὐτό τό πράγμα λέγεται κοσμολογία χριστιανική. Καί ὅταν λέμε ἀνθρωπολογία χριστιανική ἐννοοῦμε τά θέματα, πού ἀναφέρονται στή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί λέγεται χριστιανική; Διότι θά τό δοῦμε τό θέμα ὄχι ἀπό φιλοσοφικῆς πλευρᾶς, μά οὔτε καί ἀπό ἐπιστημονικῆς πλευρᾶς. Ἀλλά θά τό δοῦμε ἀπό πλευρᾶς χριστιανικῆς, ἁγιογραφικῆς. Θά μοῦ πεῖτε, ὅμως, ὅτι ναί, ἀλλά ἡ ἐπιστήμη ἤ ἡ φιλοσοφία μπορεῖ νά λέγει τοῦτο ἤ ἐκεῖνο. Μάλιστα. Κάπου κάπου θά ἀναφερόμαστε καί στά θέματα τῆς φιλοσοφίας καί τῆς ἐπιστήμης. Ὅμως νά σᾶς πῶ ὅτι τώρα θά κάνουμε ἐπιστημονική ἀνάλυση; Τότε δέ θά ἦταν κατήχηση ἐδῶ πέρα. Τότε τί θά γίνει; Ἀκοῦστε τί θά γίνει. Οἱ χρυσοχόοι ἔχουν μία πέτρα, πού λέγεται «λυδία λίθος». Ὅταν τούς πᾶτε ἕνα κόσμημά σας χρυσό ἤ πού τό ὑπολογίζεται ὅτι εἶναι χρυσό, ἤ ψάχνετε πόσων καρατίων εἶναι, τό παίρνει ὁ χρυσοχόος τό κόσμημά σας τό τρίβει ἐπάνω στήν πέτρα καί ἐπάνω στήν πέτρα μένει μία γραμμή ἀπό τό μέταλλο. Βάζει μετά ἕνα ὀξύ καί ἀπό τόν τρόπο πού θά σκουραίνει ἤ ὄχι καί πόσο θά σκουραίνει, αὐτό πού ἄφησε ὡς μέταλλο πάνω στήν πέτρα τό κόσμημα, κρίνει, ἄν εἶναι χρυσός καί πόσων καρατίων εἶναι.

Ἔτσι, ἐάν μάθουμε πολύ καλά ἀπό χριστιανικῆς πλευρᾶς τό περιεχόμενο τῆς πίστεώς μας, βῆμα βῆμα, σᾶς βεβαιώνω, ὅποιες θεωρίες κι ἄν διαβάσετε ἤ ἄν ἀκούσετε περί δημιουργίας τοῦ κόσμου καί δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου θά μπορεῖτε, ἀνά πᾶσα στιγμή νά κρίνετε, ἐάν αὐτό ἀντέχει χριστιανικά. Διότι ἐπιτέλους αὐτή τή στιγμή αὐτό εἶναι τό θέμα μας. Μᾶς ἐνδιαφέρουν ἀπό χριστιανικῆς πλευρᾶς ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα κυκλοφοροῦν.

Φέτος, ἐπί παραδείγματι, γιορτάζουμε τά ἑκατό χρόνια ἀπό τότε πού δημοσιεύθηκε ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου, ἡ θεωρία τῆς ἐξελίξεως. Ἡ θεωρία αὐτή λέγει ὅτι τά εἴδη ἔχουν μία ἐξέλιξη καί ὁ ἄνθρωπος προέρχεται ἀπό τόν πίθηκο. Πόσα τέτοια λέγονται ἢ γράφονται στίς ἐφημερίδες κτλ.. Καί ἀναρωτιέστε· δηλαδή δέν μᾶς ἔκανε ὁ Θεός; Καταγόμαστε ἀπό τόν πίθηκο κατά ἐξελικτικό τρόπο καί τυχαῖο; Δηλαδή αὐτή ἡ ἐξέλιξη δέν ἔχει κανένα σχέδιο; Γίνεται ἔτσι μέ τόν παράγοντα τύχη; Αὐτός ὁ κόσμος τυχαῖα βρέθηκε; Καί τί εἶναι αὐτός ὁ κόσμος; Σ’ ὅλα αὐτά θά μπορεῖτε ἀνά πᾶσα στιγμή νά ἀπαντήσετε πρῶτα στόν ἑαυτό σας καί μετά καί εἰς τό περιβάλλον σας, ἐάν μάθετε πολύ καλά τά θέματα αὐτά.

Συνεπῶς θά δοῦμε αὐτά τά θέματα, τήν Χριστιανική Κοσμολογία καί τήν Χριστιανική Ἀνθρωπολογία, ἀπό ἁγιογραφικής πλευρᾶς. Τί λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Τί μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ.

Τό βιβλίο τῆς Γενέσεως. 

   Βέβαια ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Γραφή ἀναφέρεται στά θέματα αὐτά. Ὅμως τό κατ’ἐξοχήν βιβλίο ἀπ’ ὅπου θά πάρουμε ὅλες τίς πληροφορίες, που θά ἀναλύσουμε, θά εἶναι τό βιβλίο τῆς Γενέσεως. Τό βιβλίο αὐτό εἶναι γραμμένο ἀπό τό Μωϋσέα τόν 15ο αἰώνα π.Χ.. Εἶναι τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί συνεπῶς καί ὁλοκλήρου τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τό βιβλίο αὐτό θεωρεῖται ἀπό πάρα πολλούς, πού εἶναι ἀπληροφόρητοι, ὅτι εἶναι μυθικό καί δέν ἀντέχει στήν ἐπιστήμη. Ὅτι δέν μποροῦμε πιά νά ἀναφερόμαστε στήν ἱστορία τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὕας καί ὅτι ὁ Θεός ἔκανε σέ ἕξι μέρες τόν κόσμο. Κι ὅμως παρ’ ὅ,τι σᾶς εἶπα ὅτι δέν κάνουμε ἐπιστήμη, ἐν τούτοις θά δεῖτε ὅτι εἶναι τόσο καταπληκτικά αὐτά τά ὁποῖα γράφει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ πού ἀφήνουν κατάπληκτο τό μελετητή, ὄχι τόν ἀναγνώστη, τό μελετητή, σέ σχέση μ’ ἐκεῖνα τά ὁποῖα λέγει ἡ ἐπιστήμη. Κι ἔτσι, χωρίς νά κάνουμε ἐπιστήμη, θά συγκρίνουμε τά πράγματα μέ τήν ἐπιστήμη. Καί θά παίρνουμε μία αὐθεντική ἀπάντηση. Εἶναι γνωστό ὅτι οὔτε οἱ φιλόσοφοι, οὔτε οἱ ἐπιστήμονες μποροῦν νά μᾶς δώσουν αὐθεντική ἀπάντηση. Σήμερα λένε αὐτό κι αὔριο λένε ἐκεῖνο. Διαρκῶς ἡ ἐπιστήμη ἀναθεωρεῖ. Γι’ αὐτό ἐξάλλου λέμε ὅτι διατυπώνουν θεωρίες. Ὅταν βροῦν οι ἐρευνητές ἐπιστήμονες κάτι καλύτερο ἐγκαταλείπουν τήν παλαιότερη θεωρία καί διατυπώνουν νεότερη θεωρία. Ἀλλά καί πάλι θεωρία. Οἱ ἐπιστημονικές ἀλήθειες εἶναι πολύ λίγες. Ὡς ἐπί τό πλεῖστον στήν ἐπιστήμη κινούμεθα μέ τίς θεωρίες. Δηλαδή μέ ἕνα ἐπιστημονικό «πιστεύω». Αὐτό εἶναι ἡ θεωρία. Ἕνα ἐπιστημονικό «πιστεύω». Καί δέν εἶναι ἡ δομή ὁλοκλήρου της ἐπιστήμης ἀπό ἐπιστημονικές ἀλήθειες. Δηλαδή κάτι πού νά εἶναι ἀποδεδειγμένο. Γι’ αὐτό λέμε ἡ θεωρία τῆς ἐξελίξεως. Ἡ θεωρία περί τῆς γενέσεως τοῦ σύμπαντος. Ποιά θεωρία; Α’, Β’, Γ’, Δ’ θεωρία. Πλῆθος θεωριῶν. Καί ὅλες αὐτές προσπαθοῦν, ἀποπειρῶνται νά δώσουν μία ἀπάντηση. Γιατί δέν ἔχει δοθεῖ αὐθεντική ἀπάντηση. 

  Πρίν προχωρήσω στό θέμα, θά ‘θελα νά πῶ ὅτι τό βιβλίο τῆς Γενέσεως εἶναι πολύ ἀρχαῖο, εἶναι 3.500 ἐτῶν. Ἴσως κάποιος θά ἔλεγε: « Μά τέτοιο παλιό βιβλίο θά πάρουμε νά ἀντλήσουμε πληροφορίες;» Τό καταπληκτικό εἶναι ὅτι ἔχουν γραφεῖ καί διατυπωθεῖ σ’ αὐτό τό βιβλίο τόσα πολλά πράγματα, τά ὁποῖα σήμερα μόλις ἀνακαλύπτουμε. Αὐτό ἀνεβάζει τή βαθμολογία τῆς θεοπνευστίας τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Καί εἰδικότερα τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως. Ἀκόμη πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι μπορεί νά ἀκούσετε ἤ νά διαβάσετε ὅτι ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως πιθανόν νά χρησιμοποίησε ἐξωβιβλικές πηγές, νά πῆρε ἀπό τούς Βαβυλωνίους ἤ τούς Αἰγυπτίους στοιχεῖα νά συνθέσει τό βιβλίο «Γένεσις». Ὑπάρχει τόση ἀπόσταση μεταξύ τῶν βαβυλωνιακῶν καί τῶν αἰγυπτιακῶν πηγῶν ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ὥστε θά ἦταν ἀστεῖο νά ποῦμε ὅτι ὁ Μωυσῆς ἐπῆρε στοιχεῖα ἀπό τήν βαβυλωνιακή ἤ τήν αἰγυπτιακή φιλολογία, κοσμολογία, ἀνθρωπολογία. Θά τό δεῖ κανείς μέ μία πρώτη ματιά, ἄν διαβάσει ἕνα κείμενο βαβυλωνιακό ἤ αἰγυπτιακό καί διαβάσει καί τήν Ἁγία Γραφή. Θά τό δεῖ ἀμέσως. Ἐπειδή στήν ἐποχή μας ἔχουμε θεοποιήσει τήν ἐπιστήμη, κατά κάποιο τρόπο θά τήν χρησιμοποιοῦμε καί θά ἀναφερόμαστε σ’ αὐτήν. Καθώς θα ἀναλύουμε τήν Ἁγία Γραφή, θά ἀναλύουμε δηλαδή τά θέματα αὐτά ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ὅπου χρειάζεται θά γίνεται ἀναφορά καί στήν ἐπιστήμη. 

Γνῶμες εἰδικῶν ἐπιστημόνων

   Πρίν προχωρήσω θά ἤθελα σ’ αὐτό τό σημεῖο νά σᾶς ἔλεγα τήν γνώμη δύo μεγάλων ἐπιστημόνων. Ὁ μεγάλος φυσικός Amber (Ἀμπέρ, Ἀντρέ Μαρί (1775-1836), Γάλλος φυσικομαθηματικός.), πρός τιμήν τοῦ ὁποίου ἔχουμε τή μονάδα μετρήσεως τοῦ ρεύματος, εἶπε τό ἑξῆς: « Ὁ Μωυσῆς, αὐτά πού ἔγραψε πρίν 3.500 χρόνια ἀπό σήμερα, ἤ εἶχε τίς γεωλογικές καί κοσμογραφικές γνώσεις τῆς ἐποχῆς μας, ἤ ἦταν θεόπνευστος.» Ἀλλά τό νά ἔχει τίς γνώσεις τῆς ἐποχῆς μας ὁ Μωυσῆς εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατον. Πῶς θά ἦταν δυνατόν νά ἔχει τίς γνώσεις τῆς ἐποχῆς μας; Ἐδῶ δέν γνώριζαν ἄν ἡ Γῆ γυρίζει γύρω ἀπό τόν ἥλιο ἤ ὁ ἥλιος γύρω ἀπό τή Γῆ. Ἕνα θέμα πού ἦταν τελείως ἀνύποπτο καί μάλιστα τόν 15ο αἰώνα π. Χ.. Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν εἶχε τίς γνώσεις τῆς ἐποχῆς μας ὁ Μωυσῆς καί μάλιστα αὐτά τά δεδομένα τῆς Γεωλογίας πού εἶναι ἀνακαλύψεις τῶν τελευταίων 100 ἐτῶν, δέν μένει παρά ἐκεῖνα πού κατέγραψε ὁ Μωυσῆς στό βιβλίο τῆς Γενέσεως νά εἶναι θεόπνευστα. Καί μία ἄλλη γνώμη τοῦ Λά Παράν. Ὁ μεγάλος αὐτός γεωλόγος τῆς Γαλλικῆς Ἀκαδημίας εἶπε τό ἑξῆς: «Ἐάν ἔπρεπε νά συνοψίσω σέ 40 γραμμές τά αὐθεντικότερα πορίσματα τῆς Γεωλογίας, θά ἀντέγραφα τό κείμενο τῆς Γενέσεως. Δηλαδή τήν ἱστορία τῆς δημιουργίας, ὅπως τήν ἔγραψε ὁ Μωυσῆς.» Ἡ γνώμη αὐτή δίνει ἕνα ἀπροσμέτρητο κῦρος καί μία μεγαλειώδη αὐθεντία στό βιβλίο τῆς Γενέσεως.

  Αὐτά σάν μία μικρή εἰσαγωγή στά θέματα πού θά κάνουμε φέτος. Ἐγώ προσωπικά, ἄν θέλετε, τά θεωρῶ μεγαλειώδη θέματα. Πολύ σπουδαῖα. Ὅταν μποῦμε στά θέματα τῆς χριστιανικῆς ἀνθρωπολογίας θά ποῦμε τί θά πεῖ « ἄνθρωπος», τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Κάποτε ἕνας Ἕλληνας φιλόσοφος, ὁ Διογένης, εἶχε πάρει ἕναν κόκορα. Τόν εἶχε μαδήσει καί εἶπε: «Νά ὁ ἄνθρωπος!» Ὅπως ξέρετε τά πόδια εἶναι κανονικά, οἱ φτεροῦγες ἔμοιαζαν μέ χέρια. Κι ἔτσι λέει εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μυστήριο! Μυστήριο! Δέν ξέρουμε τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Μέχρι τώρα δέν ἀπάντησε κανείς τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Οὔτε ἡ ἐπιστήμη, οὔτε ἡ φιλοσοφία. Πολύ δέ παραπάνω ποιός εἶναι ὁ σκοπός πού ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος.

Ἡ γυναίκα καί ὁ φεμινισμός

  Θέλετε παρακάτω; Λέμε, ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος; Βέβαια κάτω ἀπό τό κλίμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, κάτω ἀπό τό κλίμα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἐρώτηση φαίνεται ἀνόητη. Εἶναι αὐτονόητο ὅτι εἶναι ἄνθρωπος ἡ γυναίκα. Κι ὅμως δέν ἦταν κάποτε αὐτονόητο. Κι αὐτό εἶχε πρακτικές συνέπειες. Γι’ αὐτό κι ἀναπτύχθηκε ὁ φεμινισμός. Σήμερα λέμε ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι ἴση μέ τόν ἄνδρα. Κάποτε γίνονταν διαμάχες γιά τό θέμα αὐτό. Ἄν μάθουμε ὅμως πώς ἔγινε ἡ γυναίκα, ἀπό ποῦ ἔγινε ἡ γυναίκα καί πῶς στάθηκε δίπλα στόν ἄνδρα, θά πάρουμε ὅλα τά στοιχεῖα τοῦ γνήσιου χριστιανικοῦ φεμινισμοῦ. Γι’ αὐτό τά κείμενα αὐτά εἶναι πολυτιμότατα! Μᾶς γεμίζουν μέ ἐνθουσιασμό τήν ψυχή καί σάν «λυδία λίθος» μποροῦν νά μᾶς δίνουν ἀνά πάσα στιγμή τό γνήσιο καί ἀληθινό. Διότι ξέρετε πόσα φοβερά πράγματα ἔχει ὁ κοσμικός φεμινισμός; Ἔχει τόσα ἀρνητικά στοιχεῖα, πού κάνουν τή γυναίκα νά εἶναι ἕνα κατάντημα. Ὁ κοσμικός φεμινισμός φαινομενικά προσπαθεί να κάνει τήν γυναῖκα ἴση μέ τόν ἄνδρα· στην πραγματικότητα ὅμως τήν ἀνδροποιεῖ καί τήν εὐτελίζει. Ἐμεῖς θά κρατᾶμε τό μέτρο. Καί τό μέτρο τό δίνει ἡ Ἁγία Γραφή. Ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ! 

   Καί τώρα ἔρχομαι στό ἱερό κείμενο:

«1) Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν. 2) ἡ δέ γῆ ἢν ἀόρατος καί ἀκατασκεύαστος, καί σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καί πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος.3) καί εἶπεν ὁ Θεός ˙γενηθήτω φῶς˙ καί ἐγένετο φῶς.»

(Γένεσις, κεφ. 1, στ. 1-3)

Σταματῶ ἕως ἐδῶ. « Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν». Νά τό μεταφράσω. Εἶναι ἁπλό. «Στήν ἀρχή ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόν οὐρανόν καί τήν Γῆν.» Τί σημαίνει αὐτό; Λέγει ὁ Ἀκάκιος Καισαρείας: «Εἶναι τό ἴδιο πρός τό «ἐποίησεν ὁ Θεός ἀρχήν τοῦ χρόνου καί ἀρχήν τοῦ κόσμου.» Ὥστε, λοιπόν, βλέπουμε ὅτι ἐξ ἀρχῆς τίθενται δυό στοιχεῖα. Τό στοιχεῖο τοῦ χρόνου καί τό στοιχεῖο τοῦ χώρου. Βέβαια, ἂν κανείς ξέρει ἔστω καί λίγα μαθηματικά καί λίγη φυσική ἀπό τό σχολεῖο, θά τά ἀπολαύσει τά θέματα αὐτά. Ὁ στίχος αὐτός: «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν» (Γένεσις, κεφ. 1, στ. 1) 

κατά τή συνήθεια τοῦ ἱεροῦ συγγραφέα, ἀποτελεῖ καί τό προοίμιον τοῦ ὅλου βιβλίου. Ὥστε τί θά μᾶς πεῖ ἐδῶ; Θά μᾶς πεῖ καί θά μᾶς καταδείξει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν οὐρανό καί τή Γῆ. «Ἐν ἀρχῇ». Ἄς μείνουμε στίς δυό πρῶτες λέξεις. «Ἐν ἀρχῇ». Ὅταν λέγει «ἀρχῇ» ἀμέσως ὑποδηλώνει χρόνο. Λέμε: «Ὅταν θ’ ἀρχίσουν τά μαθήματα.» Αὐτό

τί ὑποδηλώνει; Χρόνο. Ὅταν θά ἀρχίσω νά τρώω. Ὑποδηλώνει χρόνο. 

Ἀλλά ὁ χρόνος στούς ἀρχαίους ἔμεινε ἀπαρατήρητος. Δηλαδή οἱ ἀρχαῖοι φιλόσοφοι παρατήρησαν κυρίως τό θέμα τῆς δημιουργίας ἐρήμην τοῦ χρόνου. Δηλαδή δέν πρόσεξαν τό θέμα τοῦ χρόνου. Ἔβλεπαν μπροστά τους μόνο τή δημιουργία. Ἀλλά δημιουργία χωρίς τό χρόνο εἶναι ἕνα ἀκατανόητο πράγμα. Εἶναι τελείως ἀκατανόητο. Ἁπλούστατα, διότι μέσα στή δημιουργία ἔχουμε συμβεβηκότα, ἔχουμε γεγονότα. Αὐτά τά γεγονότα ἔχουν ἀρχή καί τέλος. Ἔστω ἐπί μέρους. Ἂς ποῦμε ὅτι θά ἀρχίσει τό μάθημά μας καί θά τελειώσει. Μετά θά ἀρχίσει ἡ ὁμιλία ἡ παρακάτω καί

θά τελειώσει. Αὐτά εἶναι συμβεβηκότα, αὐτά πού συμβαίνουν. Αὐτά εἶναι 

μικρά μικρά κομμάτια χρόνου. Ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ δημιουργία ὁπωσδήποτε ἀποτελεῖται ἀπό αὐτά τά μικρά μικρά κομμάτια τοῦ χώρου πού γίνεται μία ἐκδήλωση. Ἀκόμη καί κάτι ἄν στέκεται. Κι ἄν εἶναι στατικό. Λέμε ἕνα κτίριο, προσέξτε με, ἕνα κτίριο. Τί ἔχει αὐτό; Δέν ἔχει τίποτα συμβεβηκότα. Ποιός σᾶς τό εἶπε; Πῶς δέν ἔχει; Μέσα στό χρόνο ἔχει συμβεβηκότα. Ἔχει τήν φθορά. Ὑπάρχει τίποτα χωρίς τήν φθορά; Δέν ἔχει σημασία ἂν ὁ ναός αὐτός κρατήσει 200 χρόνια, ὁ Ὄλυμπος κρατήσει 500.000 χρόνια καί τό ρολόι μου κρατήσει μόνο 5 χρόνια. Δέν ἔχει καμία σημασία αὐτό. Σημασία ἔχει ὅτι ὑπάρχει μεταβολή. Καί ἡ μεταβολή πάντα γράφεται μέ τό χρόνο. Δέν εἶναι, λοιπόν, ἡ δημιουργία κάτι στατικό. Μπαίνει ὁ χρόνος. Αὐτό εἶναι πρός τιμήν τῆς Ἁγίας Γραφῆς, γιατί μᾶς 

εἰσάγει ἀμέσως στή δημιουργία τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου. Μέ τό «ἐν 

ἀρχῇ» ἀναφέρεται στό χρόνο. Μέ τό «ἐποίησεν τόν οὐρανόν καί τήν γῆν» 

ἀναφέρεται στό χῶρο. Καί ἔτσι ἔχουμε τοῦτο τό καταπληκτικό. Χρειάστηκαν χιλιάδες χρόνια γιά νά τό καταλάβει ὁ ἄνθρωπος. Καί τό κατάλαβε μόλις τώρα. Βέβαια οἱ φιλόσοφοι κάτι εἶχαν ἀρχίσει νά ἀντιλαμβάνονται, ἀλλά ἡ ἐπιστήμη τώρα τελευταία τό διατύπωσε.

Χῶρος καί χρόνος εἶναι δυό πράγματα πού δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα καί δέν χωρίζουν. Λέμε ἔχω ἕνα ὕφασμα. Τό ὕφασμα αὐτό ἀποτελεῖται ἀπό κλωστές. Ποιά εἶναι ἡ διευθέτηση τῶν κλωστῶν τοῦ ὑφάσματος; Ἀπό τίς κάθετες καί τίς ὁριζόντιες. Ἐάν βγάλω τίς κάθετες 

κλωστές, ἔχω ὕφασμα; Ἔχω ἁπλῶς μία σειρά ἀπό κλωστές. Δέν ἔχω ὅμως 

ὕφασμα. Ἐάν βγάλω τίς ὁριζόντιες καί μείνουν οἱ κάθετες, ἔχω ὕφασμα; Ὄχι. Γιά νά ἔχω ὕφασμα πρέπει νά ἔχω καί τίς ὁριζόντιες καί τίς κάθετες κλωστές. Γιά νά ἔχω τή δημιουργία πρέπει νά ἔχω καί τό χῶρο καί τό χρόνο. Δέν νοεῖται ὁ χῶρος χωρίς τό χρόνο. Δέν νοεῖται ὁ χρόνος χωρίς τό χῶρο. Εἶναι δυό πράγματα τά ὁποῖα ὑπάρχουν ταυτόχρονα. Μήπως ἔγινε λίγο πιό μπροστά ὁ χρόνος; Ὄχι. Μήπως ἔγινε λίγο πιό μπροστά ὁ χῶρος; Ὄχι. Ἔγιναν μαζί.

Αὐτό τό λέγει πολύ ὡραῖα ὁ ἱερός Αὐγουστίνος. Βεβαίως τό λέγει ἀπό

τήν Ἁγία Γραφή. Τί λέγει; Αὐτό τό θαυμάσιο καί ἀξιομνημόνευτο ρητό 

του: «Non in tempore sed cum tempore finxit deus mudum». «Ὄχι ἐν χρόνῳ, 

ἀλλά μετά χρόνου, ὁ Θεός ἐστερέωσε, ἐδημιούργησε τόν κόσμο.» Που δείχνει ὅτι δέν ὑπῆρχε ὁ χρόνος καί σέ κάποια στιγμή ξεκινᾶ ἡ δημιουργία. Ἀλλά ὁ χῶρος καί ὁ χρόνος εἶναι μαζί. Εἶναι μεγαλειῶδες! Εἶναι μεγαλειῶδες!

Ὁ Πλάτων εἶχε πεῖ τό ἑξῆς: « Ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο μαζί μέ τό χρόνο, ὥστε ἂν ποτέ διαλυθοῦν, νά διαλυθοῦν μαζί.» Εἶναι μεγάλη ἀλήθεια αὐτή, τήν ὁποία θά δοῦμε πιό κάτω.

  Ἔτσι φθάνομε, ἀπό τό «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», φθάνομε στό χωροχρόνο τοῦ Ἀϊνστάιν. Ξέρετε ὅτι μέχρι πρίν τοῦ

Ἀϊνστάιν τά φαινόμενα τά ἐξετάζαμε ἐπιστημονικά ἐρήμην τοῦ χρόνου. 

Σήμερα λέμε ὅτι ἡ ταχύτητα ἰσοῦται μέ τό διάστημα διά τοῦ χρόνου. Ὁ χρόνος μπαίνει μέσα σέ ὅλα τά στοιχεῖα. Ἀλλά προσέξτε! Ὁ χρόνος δέν εἴχαμε ἀντιληφθεῖ ὅτι παίζει ἕναν τόσο σπουδαῖο ρόλο, ὅταν κάποτε ἡ ταχύτητα γίνει πολύ μεγάλη. Ὅταν ἡ ταχύτητα μέ τήν ὁποία μπορεῖ νά κινηθεῖ ἡ ὕλη φθάσει στήν ὁριακή τιμή τῆς ταχύτητας τοῦ φωτός, τότε ἀμέσως ἔχομε ἐνέργεια. Ἡ ἐνέργεια ξέρετε μέ τί ἰσοῦται. Ἡ ἐνέργεια εἶναι ἴση μέ τή μάζα ἐπί τό τετράγωνον τῆς ταχύτητας τοῦ φωτός. Αὐτό εἶναι 

ἕνα θεμέλιο. Γιά νά δοῦμε ὅτι ἀπό τό «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν» πού μοιάζει ἁπλοϊκό, καί ὅμως δέν εἶναι ἁπλοϊκό, εἶναι ἁπλῶς ἁπλοῦν. Ἁπλοϊκό θά πεῖ ἀφελές, κουτό. Ἁπλοῦν θά πεῖ σοφό, ἀλλά προσφέρεται πολύ ἁπλά. Αὐτό τό ἁπλοῦν μᾶς κάνει σήμερα καί

φθάνομε στόν χωροχρόνο τοῦ Ἀϊνστάιν. Καταπληκτικό! Μεγαλειῶδες!

Ἡ ἀρχή καί τό τέλος.

   Ἀλλά καί ἀκόμη κάτι ἄλλο. Ὅταν λέγει «ἐν ἀρχῇ» σημαίνει ὅτι ἔχομε 

ἀρχή καί τέλος. Διότι πάντα ὅ,τι ἀρχίζει τελειώνει. Εἶναι ἂν θέλετε καί μία 

φιλοσοφική θέση αὐτή. Ὅ,τι ἀρχίζει, τελειώνει. Αὐτό ξέρετε τί μεγάλη ἀξία ἔχει γιά τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς; Κάποτε, ἐπί παραδείγματι, μπορεῖ νά μέ ταλαιπωρεῖ ἕνας ἄνθρωπος. Νά μοῦ λέει, νά μοῦ λέει, νά μοῦ λέει καί νά μέ ταλαιπωρεῖ ἀφάνταστα. Ξέρετε πῶς ὑπομένω; Ὅτι ὁπωσδήποτε κάποτε θά τελειώσει. Κάποια ὥρα θά τελειώσει. Ναί. Αὐτό εἶναι πολύ σπουδαῖο, διότι ἀφοῦ θά τελειώσει, γιατί νά τοῦ βάλω τίς φωνές; Κάνω ὑπομονή. Ἡ ζωή μας ἔχει βάσανα. Λέμε θά τελειώσει. Ὅσα καί νά εἶναι. Καί ἂν δώσουμε ἀξία στή ζωή καί πέρα ἀπό τό θάνατο, τότε γεννιέται μία 

σπουδαιότατη ἀρετή. Ἡ ἀρετή τῆς ὑπομονῆς. Ὅλα τελειώνουν. Μέσα στό

λαό μας, καί στόν πιό ἀγράμματο ἄνθρωπο, εἶναι διαποτισμένη αὐτή ἡ

ἀλήθεια. Ὅ,τι ἀρχίζει, τελειώνει.

Ὅταν, λοιπόν, λέει «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», ὑπονοεῖ καί τέλος. Καί λέμε τώρα· ἡ δημιουργία ἔχει τέλος; Μά βέβαια. Ὑπάρχει τέλος; Μά ἀφοῦ ὑπῆρξε ἀρχή; Ὑπάρχει καί τέλος. Καί ποιό εἶναι αὐτό τό τέλος; Τί ἔννοια ἔχει αὐτό τό τέλος τῆς δημιουργίας; Δηλαδή αὐτό τό σύμπαν θά τελειώσει μία μέρα; Τό φαντάζεσθε ὅτι αὐτοί οἱ ἴδιοι οἱ ἐπιστήμονές μᾶς μιλοῦν γιά τό τέλος τοῦ σύμπαντος;

Ἡ φυσική πλευρά τῆς δημιουργίας

Ἔχομε δυό πλευρές. Εἶναι ἡ φυσική πλευρά καί ἡ ἀποκαλυπτική πλευρά. Καί πρῶτα-πρῶτα νά πάρουμε τή φυσική πλευρά. Μᾶς λέγει ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη ὅτι τό σύμπαν πεθαίνει. Μάλιστα γιά τόν ἥλιο τό δικό μας -ὑπάρχουν δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων ἥλιοι- λέγεται ὅτι πεθαίνει. Ἂν θέλετε νά σᾶς δώσω καί μερικά στοιχεῖα. Ὑπολογίζουν ὅτι ἡ ὅλη ζωή τοῦ ἥλιου εἶναι 107 ἐπί 10 εἰς τήν ἐνάτην χρόνια. Δηλαδή δέκα εἰς τήν 

ἐνάτη εἶναι τό δισεκατομμύριο. Συνεπῶς 107 δισεκατομμύρια χρόνια εἶναι ἡ ὅλη ζωή τοῦ ἥλιου. Μέχρι τώρα ἔχει μόλις τή νηπιακή ἡλικία τῶν 6 ἐπί 10 εἰς τήν ἐνάτην. Δηλαδή ἂν εἴχαμε ἕναν ἄνθρωπο που θα ζοῦσε 107 χρόνια, αὐτός εἶναι τώρα 6 χρονῶν. Ἔχει νά ζήσει αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἀκόμα 101 χρόνια. Ἡ ζωή, λοιπόν, τοῦ ἥλιου μας εἶναι 6 ἐπί 10 εἰς τήν ἐνάτην, δηλαδή ἕξι δισεκατομμύρια χρόνια. 

Ἀκοῦστε ὅμως τώρα. Ὁ ἥλιος χάνει ὕλη. Χάνει τήν ὕλη διά τῆς ἐνεργείας, διά τοῦ φωτός. Μάλιστα ἡ Γῆ μας, ἂν τό θέλετε, γίνεται βαρύτερη καί βαρύτερη δεχόμενη ὕλη ὑπό τή μορφή τοῦ φωτός. Μέσα σέ ἕνα δευτερόλεπτο χάνει ὁ ἥλιος τέσσερα ἑκατομμύρια τόννους ὕλης. Μέσα σέ

ἕνα λεπτό χάνει 250 δισεκατομμύρια τόννους. Σέ ἕνα 24ωρο χάνει 360 δισεκατομμύρια τόνους ὕλης. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, τί θά γίνει; Ἀφοῦ χάνει, δέν προστίθεται τίποτα, ἀκόμη κι ἂν περάσουν, ἄλλα 101 δισεκατομμύρια χρόνια. Θά τά χάσει αὐτά ὁ ἥλιος. Ἄρα πεθαίνει ὁ ἥλιος. Ὅπως πε-

θαίνει ὁ ἥλιος, πεθαίνει καί τό σύμπαν. Ὁλόκληρο τό σύμπαν πεθαίνει.

Τί θά πεῖ ὅμως πεθαίνει τό σύμπαν; Πεθαίνει μέ τό λεγόμενο θερμικό θάνατο. Ἡ θεωρία τοῦ θερμικοῦ θανάτου μᾶς λέει τά ἑξῆς: Ὅπως ξέρετε, κατά τό δεύτερο θερμοδυναμικό ἀξίωμα αὐτῆς τῆς 

ποιοτικῆς ὑποτιμήσεως τῆς ἐνέργειας, δέν χάνεται τίποτα. Ἡ ποιότητα 

μόνο πέφτει. Αὐτό δείχνει ὅτι δέν ἔχουμε ἀπώλεια ἐνέργειας. Ξέρετε ὅτι 

ὑπάρχει ἡ ἀρχή τῆς διατηρήσεως τῆς ὕλης, ἡ ἀρχή τοῦ Λαβουαζιέ, Ἀντουᾶν Λωρᾶν Λαβουαζιέ (Antoine Laurent Lavoisier), Γάλλος χημικός, 1743 -1794. Σύμφωνα μέ τήν ἀρχή τῆς διατηρήσεως τῆς ἐνέργειας, δέν χάνεται τίποτα. 

Ἀλλά τότε θά μοῦ πεῖτε, πῶς πεθαίνουν τά πράγματα; Πεθαίνουν, γιατί κινεῖται ἡ γῆ γύρω ἀπό τόν ἥλιο. Ἡ θερμοκρασία τοῦ ἥλιου εἶναι τέτοια πού τήν κάνει νά κινεῖται. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς ἄλλους πλανῆτες. Ἐάν ὁ ἥλιος δέν ἔχει θερμοκρασία, δέν ἔχει φῶς, θά κινεῖται; Δέν θά κινεῖται. Τότε τί θά γίνει; Σημαίνει ὅτι ἡ ἐνέργεια τοῦ σύμπαντος που εἶναι ὑπό μορφή τοῦ φωτός πέφτει στή μορφή τῆς θερμότητας. Ἡ θερμότητα εἶναι ἡ πιό χαμηλή μορφή ἐνέργειας. Καί κάθε σημεῖο τῆς ἐνέργειας αὐτῆς εἶναι ἐπί τοῦ αὐτοῦ ἐπιπέδου. Καί ἀφοῦ δέν ἔχουμε διαφορά δυναμικοῦ, ἔχομε θάνατο. Ἕνα παράδειγμα: Ἡ θάλασσα ἔχει ἐνέργεια; Τρομακτική! Τρομακτική! Ἐάν εἴχαμε τή

θάλασσα πάνω ἀπό τόν Ὄλυμπο, γιά φανταστεῖτε, καί ἔπεφτε μέσα σέ ἕναν μεγάλο ἀγωγό, τί θά μᾶς κινοῦσε! Τί μηχανήματα, τί ἠλεκτρισμό θά μᾶς παρήγαγε! Ἀλλά γιά νά πᾶμε τή θάλασσα στόν Ὄλυμπο θέλουμε ἐνέργεια. Δέν μποροῦμε νά τήν πᾶμε τή θάλασσα στόν Ὄλυμπο. Ἡ θάλασσα εἶναι σ’ ἕνα ἐπίπεδο. Γιά νά σηκώσω τή θάλασσα πιό πάνω θέλω ἐνέργεια. Ἄρα, λοιπόν,γιά νά τῆς δώσω ἐνέργεια τί θά πάρω; Θά πάρω λιγότερη ἀπό αὐτή πού θά τῆς δώσω. Δέν ἀξίζει ὁ κόπος. Γιατί; Ἡ θάλασσα ἔχει μεγάλη ἀξία, ἐπειδή εἶναι ἐνέργεια, ἀλλά τήν ἔχει στό ἴδιο ἐπίπεδο.Προσέξτε, στό ἴδιο ἐπίπεδο. Δέν μπορῶ νά τό ἐκμεταλλευτῶ τό στοιχεῖο αὐτό τῆς ἐνέργειας. Καί ἡ θάλασσα θά ἔμενε ἀκίνητη μετά. Μπορεῖ ν΄ἀνεβεῖ ἡ θάλασσα στή στεριά; Μένει ἐκεῖ. Ἔτσι καί ἡ ἐνέργεια τοῦ σύμπαντος θά πέσει στό αὐτό ἐπίπεδο. Ὅλα τά σημεῖα τῆς ἐνέργειας θά εἶναι στό αὐτό ἐπίπεδο. Δέν θά ἔχουν διαφορά, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν 

ὑπάρχει κίνηση. Δηλαδή θάνατος! Ἀλλά θάνατος δέ σημαίνει ἐξαφάνιση. 

Σημαίνει ἀκινησία. Ἐνας πεθαμένος ἄνθρωπος, γιατί εἶναι πεθαμένος; 

Γιατί εἶναι νεκρός; Δέν ἔχει κίνηση. Δέν ἔχει ζωή. Κατά τά ἄλλα, ἡ ὕλη του; Κλεῖστέ τον, παρακαλῶ, ἑρμητικά, μέσα σέ μία γυάλα, νά μή φύγει τίποτα ἀπ’ ὅ,τι διαλυθεῖ καί ζυγίζετε κάθε χρόνο αὐτό πού ἔχετε μέσα στή γυάλα. Δέν θά χαθεῖ τίποτα. Κι ὅμως ἔχουμε θάνατο.

Ἔτσι, λοιπόν, ἡ ἐπιστήμη μᾶς λέει ὅτι ἔχουμε τόν θερμικό θάνατο τοῦ σύμπαντος καί αὐτό γίνεται μέ βάση τόν νόμο τῆς ἐντροπίας. Ἔτσι λέγεται στή φυσική. Αὐτά ἀπό φυσικῆς πλευρᾶς. 

Ὥστε, λοιπόν, καλά εἶπε ὁ Μωυσῆς θεοπνεύστως ὅτι τό σύμπαν εἶχε ἀρχή. Ἂν θέλετε ἀκόμα, μήν πᾶτε στούς φιλοσόφους, πηγαίνετε στά ὑλιστικά συστήματα, τίς ὑλιστικές θεωρίες τῆς ἐποχῆς μας. Ἀνοῖξτε, ἐπί παραδείγματι, τό μικρό φιλοσοφικό λεξικό, πηγαίνετε στό λῆμμα «ὕλη». Ξέρετε τί θά δεῖτε; Ὅτι εἶναι αἰώνια ἡ ὕλη. Ἀφέλεια! Κι ὅμως μ΄αὐτά ποτίζουν τούς ἀνθρώπους σήμερα στήν ἐποχή μας τά ὑλιστικά συστήματα.

Ἡ ἀποκαλυπτική πλευρά τῆς δημιουργίας.

Ἀλλά ἔχομε καί τήν ἀποκαλυπτική πλευρά. Τό τέλος, ὅπως μᾶς λέει ἡ ἐπιστήμη, δέν εἶναι ἡ ἐξαφάνιση. Εἶναι ἀκινησία. Μάλιστα. Μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Θεός καί μᾶς λέγει: Τό τέλος πράγματι δέν εἶναι ἐξαφάνιση. Γιατί ὅ,τι δημιουργεῖ ὁ Θεός δέν γυρίζει στό μηδέν, ὅπως θά

δοῦμε παρακάτω. Ὁ Θεός ἐκ τοῦ μηδενός ἔκανε τόν κόσμο. Καί μετά τί γίνεται; Γίνεται ἀλλαγή. Μεταλλαγή σέ ἰδιότυπο χωροχρόνο. Κι αὐτός ὁ ἰδιότυπος χωροχρόνος μετά ἀπό τό θάνατο τοῦ σύμπαντος, ὁ ὁποῖος δέν συμπίπτει μέ τό φυσικό θάνατο -σημειώσατέ το αὐτό- ἀλλά μέ τήν Δευτέρα τοῦ Χριστοῦ Παρουσία. Αὐτός ὁ ἰδιότυπος χωροχρόνος δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 

Ἀκοῦστε πὼς τό λέει ἕνας Ψαλμός. Ὁ 101 Ψαλμός στ. 26-27: «Κατ’ ἀρχάς Σύ, Κύριε, τήν γῆν θεμελίωσας, καί τά ἔργα τῶν χειρῶν Σου εἰσίν οἱ οὐρανοί˙ αὐτοί ἀπολοῦνται, σύ δέ διαμένεις, (Μποροῦν νά χαθοῦν. Σύ ὅμως μένεις. Δέν θά χαθοῦν ὅμως.) καί πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, (Ὅλοι οἱ οὐρανοί, ὅλη ἡ γῆ, ὁλόκληρη ἡ δημιουργία θά παλιώσει ὅπως τό ἱμάτιο.) καί ὡσεί περιβόλαιον ἐλίξεις αὐτούς καί ἀλλαγήσονται. (Καί Σύ σάν καλός ράφτης θά τό γυρίσεις μέσα ἔξω τό ἱμάτιο καί θά τό κάνεις καινούργιο.)». Ξέρετε παλιότερα πού ἦταν ἀκριβά τά ροῦχα τά γυρίζαμε μέσα ἔξω καί τά κάναμε πάλι καινούργια. Αὐτό θά κάνει ὁ Θεός. Θά γυρίσει, λέει, μέσα-ἔξω τήν δημιουργία. Τί θά πεῖ αὐτό τό «μέσα-ἔξω»; Εἶναι θέμα τοῦ Θεοῦ. Θά γίνει καινούργια ἡ δημιουργία.

Καί λέει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης:(Ἀποκάλυψις Ἰωάννου, κεφ.21,στ. 1-5) 

«Καί εἶδον οὐρανόν καινόν καί γῆν καινήν· ὁ γάρ πρῶτος οὐρανός καί ἡ πρώτη γῆ ἀπῆλθον, καί ἡ θάλασσα οὐκ ἔστιν ἔτι. Ἄρα θά ’χει ἄλλη μορφή τό σύμπαν. Δέν θά εἶναι ἡ σφαιρική μορφή. Δέν θά εἶναι ἡ θάλασσα, δέν θά εἶναι ὅπως ξέρομε τό σύμπαν. Παίρνει τήν θάλασσα σάν στοιχεῖο.

Καί εἶπεν ὁ καθήμενος ἐπί τῷ θρόνῳ (ὁ Χριστός)· ἰδού καινά ποιῶ πάντα.»

(Νά, ὅλα τά κάνω καινούργια!) Ὥστε βλέπομε, λοιπόν, ὅτι ὁ Θεός θεμελιώνει τό χρόνο, θεμελιώνει τόν χῶρο, ἀλλά ὁ ἴδιος μένει ἔξω ἀπό τό χῶρο καί τό χρόνο. Δέν ταυτίζεται μέ τό χῶρο καί τό χρόνο, ἀλλά εἶναι δημιουργός τοῦ χωροχρόνου, δημιουργός 

τοῦ σύμπαντος.

24-10-1982

1η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου δέν ἔχει καμία σχέση μέ τόν ὑλικό κόσμο.

†.«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς καί ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν». (Γένεσις κεφ.2, 7) Καί ἔπλασε, λέει, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ ἔλαβε χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί φύσηξε στό πρόσωπο αὐτοῦ, στούς μυκτῆρας, στά ρουθούνια, καί ἐφύσηξεν πνοή ζωῆς. Καί ἔγινε ὁ ἄνθρωπος ζωντανή ψυχή. Βλέπουμε ὅτι στήν περίπτωση τῆς κατασκευῆς τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὁ Θεός παίρνει τά ὑλικά στοιχεῖα ἀπό τήν δημιουργία του. Δηλαδή ἀπ’ αὐτά πού ὑπάρχουν. Δηλαδή ἐκ τῶν ὄντων.

   Ἀντιθέτως γιά τήν ψυχή δέν παίρνει κανένα ὑλικό στοιχεῖο ἀλλά σημειώνει μία πράξη. Ἐμφυσᾶ. Ἐνεφύσησεν, λέγει. Αὐτό σημαίνει ὅτι γιά τήν ψυχή κάνει ἰδιαίτερη δημιουργική πράξη. Ἐξάλλου ἐκεῖνο τό «ἔπλασεν ὁ Θεός», ἀναφέρεται στόν ἄνθρωπο. «Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον». Δέν λέγει, ἔπλασε ὁ Θεός τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ἔπλασε τόν ἄνθρωπο. Καί συνεπῶς τόσο τό σῶμα ὅσο καί ἡ ψυχή εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα. Ὄχι ὅμως ἀπό ὑπάρχουσα ὕλη! Ἔχει πάρα πολλή σημασία. Πολλοί νομίζουν, ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κάτι πού, βεβαίως εἶναι πνευματικό, εἶναι ἄυλο, ἀλλά ὅτι δέν εἶναι κτίσμα. Ὅπως καί οἱ ἄγγελοι εἶναι πνεύματα ἀλλά εἶναι κτίσματα. Λέγει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή «ὁ ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα». (Ψαλμός 103, 4)
Αὐτός πού κάνει τούς ἀγγέλους του πνεύματα. Εἴδατε τί ρῆμα βάζει; Ὁ ποιῶν. Αὐτός πού κάμνει. Τό ρῆμα «ποιῶ» θά πεῖ κατασκευάζω. Θά πεῖ ὄχι γεννῶ. Καί δέν εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ οἱ ἄγγελοι καί συνεπῶς οὔτε καί ἡ ψυχή εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Τό θέμα εἶναι ὅτι ἡ ψυχή εἶναι κτίσμα. Εἶναι πλάσμα καί ἡ ψυχή. Ξαναϋπογραμμίζω, ὄχι ὅμως ἀπό ὑπάρχουσα ὕλη. Δηλαδή δέν ἔχει καμία σχέση μέ τόν ὑλικό κόσμο. Ἀπό τόν ὁποῖο ὑλικό κόσμο ἔγινε τό ἀνθρώπινο σῶμα. Τοῦτο διότι θεωρεῖται ἀπό τούς ὑλιστές, ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή εἶναι ἀποτέλεσμα μίας μορφῆς τῆς ὕλης. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι καί ἡ ἐνέργεια. Τί εἶναι ἡ ἐνέργεια; Εἶναι μία μορφή τῆς ὕλης. Λέγουν λοιπόν ὅτι ἡ ψυχή καί ἡ συνείδηση εἶναι μία μορφή ὕλης, δηλαδή εἶναι ἐνέργεια καί τίποτα ἄλλο. Ἐδῶ μᾶς λέγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι οὔτε μορφή ὕλης, οὔτε ἐνέργεια ἡ ἀνθρώπινη ψυχή.

   Ὁ πνευματισμός καί τά μέντιουμ στά ὁποῖα πηγαίνουν οἱ ἄνθρωποι νά ρωτήσουν τά λεγόμενα πνεύματα (τούς δαίμονες) περί τοῦ πρακτέου, περί τοῦ μέλλοντος κ.ο.κ. εἶναι δαιμονισμός. Τούς δαίμονες ἐρωτοῦν ἐκεῖνοι πού πηγαίνουν στά μέντιουμ. Προσέξτε με: κατά κανόνα. Μηδεμιᾶς ἐξαιρέσεως. Κατά κανόνα. Οὐδέποτε ὁ Θεός θά κατέβαινε στό ἐπίπεδο αὐτό, νά πηγαίνουμε στά μαντεῖα καί νά ἐρωτοῦμε τό Θεό. Ποιό Θεό; Ὁ Θεός ἐκεῖ κατεβαίνει; Στό μαντεῖο, στό ἐπίπεδο τοῦ μαντείου κατεβαίνει; Ὁ Θεός νά φυλάξει. Οἱ δαίμονες ὑπηρετοῦν τά μαντεῖα. Καί ὅταν πηγαίνουμε ἐκεῖ νά ρωτήσουμε τά μέντιουμ περί διαφόρων θεμάτων καί πραγμάτων, τούς δαίμονες, ρωτοῦμε. Ὁ πνευματισμός εἶναι μία θρησκεία. Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι ἐκμεταλλεύονται καί στοιχεῖα τῆς πίστεώς μας, τήν ὁποία βεβαίως πίστη δέ δέχονται. Τό Χριστιανισμό, στήν πραγματικότητα ἀπορρίπτουν. Καί ἑρμηνεύουν τά πράγματα, ὅπως αὐτοί κρίνουν. Ἐπί παραδείγματι, μιλᾶνε γιά τόν ἅγιο Νεκτάριο, ὅτι τόν ἐπικαλέστηκαν, εἶχα διαβάσει ἕνα ἔντυπό τους καί στήν αἴθουσα πού τόν ἐπικαλέστηκαν, παρουσιάστηκαν, λένε, σπινθῆρες. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἐκεῖνο τό πείραμα τῆς Φυσικῆς, τό πείραμα τοῦ Χέρζ, ὁ ὁποῖος παρήγαγε ὑψίσυχνα ρεύματα μέ μία μηχανή καί στά ἀντικείμενα μέσα τοῦ δωματίου, παρουσιάστηκαν σπινθῆρες. Γιατί ἔγινε μεταφορά τῆς ἐνέργειας. Ἐξάλλου πάνω σ’ αὐτό τό φαινόμενο, σ’ αὐτό τό πείραμα δηλαδή στηρίζονται οἱ τηλεπικοινωνίες. Τό ραδιόφωνο, ὁ ἀσύρματος κτλ. γενικά οἱ ἀσύρματες ἐπικοινωνίες. Ἔτσι περίπου τοποθετοῦν καί τήν παρουσία τοῦ ἁγίου Νεκταρίου μέσα στήν σύναξή τους. Καί τό θεώρησαν μεγάλη εὐλογία, λέγουν, τό ὅτι μέ τήν μορφή σπινθήρων ἐμφανίστηκε ὁ ἅγιος Νεκτάριος μέσα στήν συνεδρίασή τους τήν πνευματιστική. Αὐτά εἶναι καθαρά-καθαρά δαιμονικά καμώματα.

   Ἡ ψυχή δέν εἶναι ἐνέργεια γιά νά παρουσιάζει σπινθηρισμούς, ὅπως θά παρουσίαζε ἡ ἠλεκτρική ἐνέργεια ἐπάνω στά μεταλλικά ἀντικείμενα, ὅταν ἔχουμε ἕνα θυελλώδη καιρό καί εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα ἠλεκτρικῶς φορτισμένη, κεκορεσμένων σέ φορτισμό ἠλεκτρισμοῦ, βλέπετε νά ἠλεκτρίζουν τά ἀντικείμενα κτλ.. Τέτοια πράγματα δέν ὑπάρχουν ἐδῶ. Γι’ αὐτό ἐπιμένω σ’ αὐτό τό σημεῖο, νά μήν παρασυρθεῖτε ποτέ, διότι ἡ ψυχή, λέω γιά πέμπτη φορά, δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ὕλη. Μόνο τό σῶμα ἔχει σχέση μέ τήν ὕλη. Τό πνεῦμα, ἡ ψυχή, δέν ἔχει καμία σχέση. Ἐξάλλου αὐτό τό ρῆμα «ἐνεφύσησε» θέλει νά δείξει, ὅπως λέγει ὁ Θεοδώρητος, «τῆς ψυχῆς τήν φύσιν», θέλει νά δείξει τήν φύση τῆς ψυχῆς. Ὅτι εἶναι κάτι ἄλλο. Ἂν ρωτήσετε, ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς; Θά ἀπαντούσαμε. Ἔχουμε ἀναλύσει ποιά εἶναι ἡ οὐσία τοῦ σώματος; Εἶναι γνωστό ὅτι τήν ὕλη τήν ἀγνοοῦμε. Δέν γνωρίζουμε τί πρᾶγμα εἶναι ἡ ὕλη. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος τήν ἀγνοεῖ, ὄχι τήν ἀγνοοῦμε ἐμεῖς οἱ παρόντες. Οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἐπιστήμονες ἀγνοοῦν τί πράγμα εἶναι ἡ ὕλη. Κι ὅταν λέμε ἄτομο ὕλης κι ὅταν ἀκόμη μιλᾶμε γιά τά ὑποατομικά στοιχεῖα, δηλαδή αὐτά πού συνιστοῦν τό ἄτομο τῆς ὕλης, τό πρωτόνιο ἢ τό ἠλεκτρόνιο, παίρνω αὐτά τά θεμελιώδη, ἑνός ἀτομικοῦ στοιχείου. Ὅταν λέμε πρωτόνιο, δέν ξέρουμε τί πράγμα εἶναι. Ὅταν λέμε ἠλεκτρόνιο δέν ξέρουμε τί πρᾶγμα εἶναι. Δηλαδή ἡ φύση, τόσο τῆς ὕλης ὅσο καί τῆς ἐνέργειας, μᾶς εἶναι ἄγνωστα πράγματα. Ἡ φύση, ἡ οὐσία τῆς ὕλης, ὄχι ἡ συμπεριφορά.
Ἡ συμπεριφορά εἶναι εὔκολο πρᾶγμα, τό βλέπουμε. Μάλιστα τά φαινόμενα, πού ἔχουμε στή φύση μας, τά φαινόμενα ὀφείλονται στή συμπεριφορά τῆς ὕλης. Ἀλλά ἡ οὐσία, ἡ ὑφή τῆς ὕλης μας εἶναι ἄγνωστα. Δέν ξέρουμε τί πρᾶγμα εἶναι. Καί ἴσως, τό καί πιθανότατο, ὁ ἄνθρωπος οὐδέποτε θά γνωρίσει τήν ὑφή, τήν οὐσία τῆς ὕλης. Ποτέ. Ἐάν λοιπόν ἐκεῖνο τό ὁποῖο μποροῦμε νά τό χρησιμοποιήσουμε σάν ἀντικείμενο ἔρευνας τῆς ὕλης τό ἀγνοοῦμε, πόσο περισσότερο θά μπορούσαμε νά ξέρουμε ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς, τοῦ πνεύματος. Τί εἶναι πνεῦμα; Δέν ξέρουμε. Τί εἶναι ὕλη; Δέν ξέρουμε. Ἂν κάποιος σᾶς πεῖ ὅτι ξέρουμε τί εἶναι ὕλη, εἶναι ἀφελής. Καί πολύ παραπάνω ἂν ἰσχυριζόταν ὅτι μποροῦμε νά ξέρουμε καί τί εἶναι πνεῦμα.

Απόσπασμα από την 23η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ Χριστός θά ξανάρθει καί ὁ κόσμος θά τελειώσει.

†. Ὅταν ἐξηγοῦμε σέ ἕναν ἄνθρωπο κάτι, ἕνα θέμα, πολλές φορές βλέπομε ὅτι ὁ ἀκροατής μας δέν τό καταλαβαίνει. Ἐάν δέν ὀφείλεται σέ μᾶς, δηλαδή ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε τήν δυνατότητα νά ἐξηγήσουμε, ἀλλά ὀφείλετε στόν ἀκροατή μας, κατά ἕνα μεγάλο ποσοστό ξέρετε ποῦ ὀφείλεται; Ὅταν δέν καταλάβει κάτι; Ἂς ποῦμε, τοῦ ἐξηγοῦμε ἕναν δρόμο. «Ξέρετε κύριε, τοῦ λέμε τοῦ ἀλλουνοῦ, θά προχωρήσετε ἀπό δῶ, θά πᾶτε ἀπό κεῖ…», αὐτός τήν ὥρα πού τοῦ μιλᾶμε ἔχει στό νοῦ του κάτι ἄλλο. Δηλαδή ἔχει μία ἀντίληψη δική του φτιαγμένη γιά 'κεῖνο πού ζητάει. Καί δέν εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπό τήν δική του τήν ἀντίληψη γιά νά ἀκούσει αὐτό πού τοῦ λέμε. Ἔτσι, προσπαθεῖ ν’ ἀκούσει μέν ἐμᾶς, χωρίς νά ἀπαλλαγεῖ ὅμως ἀπό τή δική του ἀντίληψη. Τό ἀποτέλεσμα θά εἶναι νά μήν καταλάβει τελικά τίποτα. Νά τά μπερδέψει. Αὐτόπού σᾶς εἶπα εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Γι’ αὐτό εἶναι πολύ σπουδαῖο ν’ ἀπαλλάσσεται κανείς ἀπό μία ἀντίληψη πού ἔχει γιά νά καταλάβει κάτι. Στή ἐπιστήμη ὁ ἀληθινός ἐπιστήμων, γιά νά καταλάβει κάτι πρέπει νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό ὅσες ἀντιλήψεις ἔχει γι’ αὐτό τό κάτι. Νά τίς βάλει στήν ἄκρη. Δέν τίς πετάει. Τίς βάζει στήν ἄκρη ὅμως γιά μία στιγμή. Γιά ν’ ἀνοίξει τόν δρόμο γιά μία νέα ἔρευνα. Ἐάν μένω σέ παλιές ἀντιλήψεις οὐδέποτε θά καταλάβω ἐκεῖνο, τό ὁποῖο ψάχνω νά βρῶ. Πρέπει, λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο ν’ ἀλλάξω μίαν ἀντίληψη. Ἔτσι κι ἐδῶ. Εἴμαστε μέσα στόν κόσμο πού ζοῦμε, ἀπό τίς παραδόσεις μας, τίς ἀνθρώπινες παραδόσεις, ἀπό τούς ἀνθρώπους πού λένε τόσα πολλά, κτλ κτλ, εἴμεθα πνιγμένος μέσα σέ ποικίλες ἀντιλήψεις. Πρέπει ν’ ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτές. Μία λοιπόν ἀντίληψη εἶναι ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι κυκλική. Ἐδῶ τώρα θέλω πάρα πολύ νά προσέξετε καί θά δεῖτε τί σημασία ἔχει αὐτό. Μπορεῖ νά τά διατυπώνουμε μέ μία ὁρολογία λίγο δύσκολη, ἀλλά ὅμως εἶναι πράγματα πού τά συναντοῦμε καθημερινά.

Ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Τί εἶναι αὐτή ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Ὅπως θά ξέρετε ἡ Ἱστορία θέτει ἕνα ἐρώτημα. Ἔχει ἢ δέν ἔχει τέλος; Τελειώνει ἢ δέν τελειώνει; Ἐάν ἡ Ἱστορία δέν ἔχει τέλος, τότε εἶναι κυκλική. Ὅπως καί οἱ ἐποχές τοῦ ἔτους εἶναι κυκλικές. Βλέπετε ἔχουμε ἄνοιξη. Τί σημαίνει ἔχουμε ἄνοιξη; Σημαίνει ὅτι καί πέρυσι εἴχαμε ἄνοιξη. Ξαναγυρίζουμε ἐποχικά στό ἴδιο σημεῖο. Σημαίνει λοιπόν ὅτι ὅταν κάνω κύκλους, διαδρομές κυκλικές, δέν τελειώνω ποτέ. Διότι στόν κύκλο ἐπάνω, στήν περιφέρειά του, δέν ὑπάρχει οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος. Μπορῶ νά πάρω ὡραιότατα ἀφετηρία τό χειμώνα ἢ τό καλοκαίρι. Ἀνά πᾶσα στιγμή παίρνω μία ἀφετηρία. Στόν κύκλο, λοιπόν, στήν κυκλική μορφή δέν ἔχω οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος.

Ἡ εὐθύγραμμη ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Ἀντιθέτως, ἐάν πῶ ὅτι ἡ Ἱστορία τελειώνει, τότε ὁπωσδήποτε ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Σημαίνει, δέν ξαναγυρίζω στό ἴδιο σημεῖο. Καί αὐτό θά μπορούσαμε νά τό ποῦμε ὡς ἑξῆς: ὅτι ὁ Χριστιανισμός διδάσκει - καί θά σᾶς τό ἐξηγήσω αὐτό παρακάτω - ὅτι ἡ Ἱστορία ἔχει τέλος! Ἄρα λοιπόν ἀφοῦ ἔχει τέλος εἶναι εὐθύγραμμη. Καί τό τέλος δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἀνακεφαλαίωση ὄλου τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἀπό τόν ἀνακεφαλαιωτή, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Τί θά πεῖ ἀνακεφαλαίωση; Θά πεῖ ἀποκατάσταση. Θά πεῖ διόρθωση, ἀποκατάσταση. Θά ἀποκαταστήσει λοιπόν τή φθορά ὁ Χριστός στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Δηλαδή ὁ κόσμος θά τελειώσει, θά τό διορθώσει καί θά ζήσει στήν αἰωνιότητα. Ἀλλά ζώντας στήν αἰωνιότητα ὁ κόσμος, δηλαδή τό σύμπαν, δηλαδή ἡ κτιστή του δημιουργία, ἡ κτιστή ὁρατή δημιουργία, γιά νά ζήσει στήν αἰωνιότητα σημαίνει ὅτι τελειώνει ἡ Ἱστορία. Τί εἶναι ἡ Ἱστορία; Ἡ Ἱστορία εἶναι γεγονότα. Εἶναι συμβεβηκότα. Εἶναι αὐτό πού λέμε, «θ’ ἀνοίξω τό ραδιόφωνο ν’ ἀκούσω εἰδήσεις, θά διαβάσω στήν ἐφημερίδα ν’ ἀκούσω τά περιστατικά.» Τί εἶναι αὐτό καί τί εἶναι ἐκεῖνο. Σήμερα ἔχουμε αὐτό, αὔριο ἔχουμε ἐκεῖνο, χθές εἴχαμε ἐκεῖνο. Αὐτά λέγονται συμβεβηκότα. Στήν Ἱστορία ὑπάρχουν τά συμβεβηκότα. Ἀλλά ὅμως προσέξτε κάτι. Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βεβαίως δέν ἔχουμε συμβεβηκότα. Ἐκεῖ τί ἔχουμε; Ἔχουμε τήν ἀπέραντη μακαριότητα, ὄχι ὅμως στατική μακαριότητα, ἀλλά δυναμική. Δηλαδή δέν εἶναι μία μακαριότητα, ὅπως λέγει ὁ Βουδισμός. Ὅπως εἶναι τό “Νιρβάνα”, δηλαδή μία κατάσταση τέλματος καί ἀκινησίας. Ὄχι. Ἀλλά μία δυναμικότητα. Μέσα σ’ αὐτή τή δυναμικότητα πού θά ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι ὁλόκληροι μέ τά σώματα καί τίς ψυχές τους, ὁλόκληροι, γιατί θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, θά ὑπάρχει μία δυναμικότητα. Πρῶτα-πρῶτα στό θέμα τῆς θέας τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Ὕστερα στό θέμα τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ θά εἶναι εἰς τό διηνεκές. Θά πλουτίζεται καί θά πλουτίζεται συνεχῶς καί συνεχῶς. Ἄρα βλέπουμε ὅτι δέν ὑπάρχει στατικότητα στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει δυναμικότητα χωρίς συμβεβηκότα. Χωρίς γεγονότα.

Ἡ ἔννοια τοῦ Α καί τοῦ Ω τοῦ Χριστοῦ.

   Ἔτσι, λοιπόν, δεχόμεθα ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Καί ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τό τέλος τῆς Ἱστορίας ὅλα θά τά διορθώσει. Νά πῶς τό λέγει αὐτό. (Αποκ. 1, 8) Ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος τό Α καί τό Ω. Σέ τί Α; Τό γράμμα Α στό ἀλφάβητο τό ἑλληνικό σημαίνει ἀρχή καί τό Ω σημαίνει τέλος. Ὅταν λέγει ὁ Χριστός γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι τό Α καί τό Ω, σημαίνει ὅτι στόν Χριστό ὑπάρχει ἡ ἀρχή τῆς δημιουργίας, στόν Χριστό ὑπάρχει καί τό τέλος τῆς δημιουργίας. Ἄρα, λοιπόν, ὁ Θεός ἀρχίζει τόν κόσμο, ὁ Θεός τόν τελειώνει. Ὁ Χριστός λοιπόν εἶναι τό Α καί τό Ὢ τῆς δημιουργίας. Ἀκόμα, λέγει ὁ ἴδιος, “ ἰδού καινά ποιῶ πάντα.” (Αποκ. 21, 5) Θά τό πεῖ στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Νά, ὅλα τά κάνω καινούρια. Αὐτή εἶναι ἡ θέση τοῦ Εὐαγγελίου. Τοῦ Χριστοῦ ἡ θέση.

Ὁ ἐπαναλαμβανόμενος κύκλος τῆς Ἱστορίας.

   Ἀλλά, ἐν τούτοις, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀπό τούς πολλούς, εἴτε ἀπό μία φιλοσοφική ἀντίληψη, εἴτε ἀπό μία λαϊκή ἀντίληψη, ὅπως θέλετε πάρτέ το, ἡ Ἱστορία θεωρεῖται κυκλική. Τί θά πεῖ κυκλική; Δηλαδή στατική. Παρά τά συμβεβηκότα. Πού δέν ἔχει οὔτε ἀρχή, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, οὔτε τέλος. Ἀλλά μία τέτοια ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας τί κάνει; Διαιωνίζει τίς διαμάχες τῶν ἀνθρώπων, δημιουργεῖ ἀτελείωτα συμβεβηκότα, ἀτελείωτα, πού δέν τελειώνουν ποτέ, ἀφοῦ εἶναι κυκλική ἡ Ἱστορία, καί δίνει τήν ψευδαίσθηση ὅτι ὁ ἄνθρωπος τότε θά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν Ἱστορία, ἐάν φύγει ἀπό τή γῆ. Καί πάει κάπου στό σύμπαν. Δέν εἶναι μόνο ἡ περιέργεια πού ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο νά δεῖ τί ὑπάρχει ἔξω ἀπό τή γῆ. Καί ἡ ἐλπίδα του, ἡ κρυφή του ἐλπίδα, ὅτι μπορεῖ νά φύγει ἀπό τό σύμπαν καί νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό αὐτόν τόν κύκλο τόν ἐπαναλαμβανόμενο τῆς Ἱστορίας. Αὐτό θά σᾶς τό πῶ μέ ἕναν πολύ-πολύ μικρό συνηθισμένο παραδειγματάκι.

Ἡ κυκλική μορφή τῆς ζωῆς μας.

   Μέσα στήν ἑβδομάδα ζοῦμε τά γεγονότα κυκλικά, τά γεγονότα τῶν ἐργασιῶν μας καί τοῦ σχολείου μας κτλ.. Πᾶμε τό πρωί στό σχολεῖο, τελειώνουμε τό βράδυ. Τό ἴδιο πρᾶγμα κάνουμε, στό τέλος βαριόμαστε. Ἔρχεται ἡ 5η, 6η, 7η ἡμέρα, βαριόμαστε. Καί λέμε, θέλω τώρα μία διέξοδο, ἕνα σταμάτημα. Νά σπάσω τό φαινόμενο τοῦ κύκλου. Κι ἀκόμα νά φύγω ἀπό τό σπίτι μου νά πάω λίγο πιό ἔξω, σέ μία ἐξοχή. Οἱ ἄνθρωποι συχνά φεύγουν ἀπό τήν καθημερινότητα. Καί μάλιστα ἐπειδή τώρα ἔχουμε καί τά ὀχήματα, ἔχουν τόν τρόπο πιό ἄνετα καί εὔκολα νά φύγουν ἀπό τό σπίτι τους. Τί νομίζετε ὅτι εἶναι αὐτό; Εἶναι μία φυγή ἀπό μία κυκλική μορφή ἀπό τήν Ἱστορία. Νά φύγει ἀπό τήν Ἱστορία. Ἀλλά εἶναι ψευδαίσθηση. Διότι, ὅπου πάει, κουβαλάει τόν ἑαυτό του. Καί τήν ἀντίληψή του. Καί στό φεγγάρι ἂν πάει, κι ὅπου ἀλλοῦ, ἂν πάει νά κατοικήσει, κουβαλάει τά ἴδια πράγματα πού εἶχε, πού ἔχει καί ἐδῶ στή γῆ.

Ὁ Χριστός θά ξανάρθει καί ὁ κόσμος θά τελειώσει.

   Ἀκόμα αὐτό θά τό δεῖτε νά τό λέει ὁ κόσμος ὡς ἑξῆς. Πολύ ἁπλά τό λέει ἔτσι. Ὅτι, δέν βαριέσαι, πάντα τά πράγματα ἔτσι γίνονταν, ἔτσι καί θά γίνονται πάντα ἔτσι τά πράγματα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Πρακτικά μιλῶ τώρα, ὁ λαός μας ἔτσι τό λέει. Ἅμα ἀκούσετε νά λένε οἱ ἄνθρωποι, δέ βαριέσαι πάντα ἔτσι γινόταν, ὁ κόσμος δέν τελειώνει, ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Αὐτοί πού λέγουν ὅτι ὁ Χριστός δέ θά ξανάρθει, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί πιστεύουν σέ μία κυκλική μορφή τῆς Ἱστορίας. Ἀπό αὐτό πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε. Ὁ Χριστός θά ξανάρθει. Εἶναι θεμελιώδους σημασίας. Διότι εἶναι τό κριτήριο τῶν πράξεών μας. Εἶναι πάρα πολύ ἁπλό. Ἐάν ξέρω ὅτι θά πεθάνω, ρυθμίζω πῶς θά ζήσω. Ρυθμίζω τίς σχέσεις μου καί τή συμπεριφορά μου μέ τούς ἄλλους. Ἀναμφισβήτητα! Ἐάν ξέρω ὅτι δεν θά πεθάνω, τότε δέ μέ νοιάζει ὅπως καί ἂν ρυθμίσω τίς σχέσεις μου. Δέ μέ νοιάζει. Ὅταν ξέρω ὅτι δέ θά πεθάνω, λογαριασμό δέ θά δώσω πουθενά σέ κανέναν. Γιά ποιό λόγο, λοιπόν, νά ἔχω ἀγαθή σχέση μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἔτσι καί στήν Ἱστορία. Λέμε, ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά ζήσει. Πρέπει νά ζήσει… Ὡραία. θά κάνουμε τό πᾶν δυνατόν λοιπόν νά ζήσει. Τί θά κάνουμε; Πολέμους. Ἀλλά ἐάν ξέρουμε ὅτι ἡ Ἱστορία θά τελειώσει, τότε γρήγορα θά ἀντιληφθοῦμε ὅτι πολλά πράγματα πού προσπαθοῦμε νά πετύχουμε εἶναι ματαιοπονία. Ἢ ὁ πολιτισμός. Ποῦ θά φθάσει ὁ πολιτισμός; Ποῦ θά φθάσει; Κι ἔτσι ὑπάρχει ἕνα τρεχαλητό. Δέ βγαίνουμε πουθενά. Βρισκόμαστε σέ ἕνα ἀδιέξοδο. Τίποτε ἄλλο. Ὁ κόσμος θά τελειώσει.

Απόσπασμα από την 20η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ θάνατος εἶναι τό πιό ἀφύσικο καί παραλογικόν πρᾶγμα μέσα στή δημιουργία.

†.Εἴχαμε ἀναφερθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα τά συναντώμενα στή φύση, δηλ. στή γῆ. Καί συνεπῶς πράγματι εἶναι χοῦς, χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί μάλιστα δώσαμε καί μερικές ἀναλύσεις τῆς κατασκευῆς του, ἀλλά παρά ταῦτα, ἐκ πρώτης ὄψεως, μοιάζει νά ἔχει μία εὐτέλεια, μία φτώχεια δηλαδή. Ἐν τούτοις τό ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει ἀξία, γιατί ἔχει κατασκευασθεῖ γι΄ αὐτήν τήν αἰωνιότητα. Αὐτό εἶναι πού κάνει τό ἀνθρώπινο σῶμα, ἢ ἂν θέλετε γενικά τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί συνεπῶς συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ σώματος, τό κάνει νά ἔχει μεγίστη ἀξία. Τόσο μεγάλη ἀξία, ὥστε γι’ αὐτό τό σῶμα, γι΄ αὐτόν τόν ἄνθρωπο δηλαδή, (γιατί ἄνθρωπος θά πεῖ σῶμα καί ψυχή), ἀπεστάλησαν οἱ προφῆτες, ἐτανύσθηκε ὁ οὐρανός, ὁ ἔναστρος οὐρανός, ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἀλλά ἦλθε καί αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά δείξει ἀκριβῶς τή μεγάλη ἀξία «ἄνθρωπος». Καί ἀπό τήν πλευρά τοῦ σώματος. Τό σῶμα, λοιπόν, εἶναι μέρος τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, χωρίς τό ὁποῖο σῶμα ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά λέγεται ἄνθρωπος. Αὐτό εἶναι ἕνα δόγμα τῆς πίστεώς μας, θεμελιῶδες, τό ὁποῖον βεβαίως οὐδέποτε διανοήθηκε ὁ ἄνθρωπος, ὅπως καί ὅλες οἱ φυσικές θρησκεῖες. Καμία φυσική θρησκεία. Φυσική θά πεῖ κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Ὅπως δηλαδή τήν φαντάστηκαν οἱ ἄνθρωποι. Ὁ Χριστιανισμός δέν εἶναι κατ΄ ἐπίνοια, κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Εἶναι ἐξ ἀποκαλύψεως.

Καί ἔτσι μας λέγει τό βιβλίο Σοφία Σολομῶντος, ὅτι ὁ Θεός ἔκτισε τόν ἄνθρωπο «ἐπ΄ ἀφθαρσίᾳ καί εἰκόνα τῆς ἰδῖας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν, φθόνῳ δέ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2, 23) Ὥστε, λοιπόν, ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος. Εἴδατε; Ἔπ΄ ἀφθαρσία. Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ὑπάρχει διάκριση μεταξύ ἀφθαρσίας καί ἀθανασίας. Ἡ ἀφθαρσία ἀναφέρεται στήν μεταβολή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅπως ἐπί παραδείγματι τοῦ ὅτι μεγαλώνω, τοῦ ὅτι ἀρρωσταίνω, τοῦ ὅτι αἰσθάνομαι αὐτή τή στιγμή νά πεινῶ ἢ νά εἶμαι χορτᾶτος. Αὐτές οἱ μεταβολές τοῦ σώματος λέγονται φθορά. Ὅλες αὐτές. Τό ὅτι εἶμαι νέος καί γηράσκω… Αὐτά δέν ἀναφέρονται στό θέμα «θνητότητα», ἀλλά στό θέμα «φθαρτότητα». Ἔτσι ὁ Χριστός, ὅπως γνωρίζετε, ἐνίκησε καί τή φθαρτότητα καί τή θνητότητα. Καί τά δύο.

 Ἔτσι βλέπομε ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα, ὁ ἄνθρωπος καλύτερα, ἔχει κατασκευασθεῖ νά εἶναι ἄφθαρτος. Καί ὅτι ὁ θάνατος, γιά τόν ὁποῖο θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως, ὁ θάνατος εἶναι ὁ μεγάλος παρείσακτος μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος δημιουργήθηκε ἀπό τό φθόνο τοῦ διαβόλου. Δηλαδή ὁ διάβολος εἰσηγήθηκε στούς πρωτοπλάστους τήν παρακοή καί ἡ παρακοή ἐγέννησε τόν θάνατο. Ὁ θάνατος ὅμως, ὅπως τό βλέπετε καθαρά, δέν εἶναι δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο! Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο. Δέν εἶναι ἐκεῖνο πού πολύ λαϊκά λέμε, τί νά κάνουμε; Πεθαίνομε. Ὁ θάνατος… ἔτσι εἶναι, ἔτσι εἶναι, νά πεθαίνουμε. Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι νά πεθαίνουμε. Ὁ θάνατος εἶναι τό πιό ἀφύσικο πρᾶγμα!

Τό πιό παραλογικόν πρᾶγμα καί ἡ μεγαλύτερη καλικατούρα μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος 

ἐξοβελίζεται. Καί ὑπερνικᾶται μέ τό θάνατο καί τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Καί θά ἀναστηθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Συνεπῶς βλέπομε καθαρά ὅτι ὁ Θεός δέν ἔκανε τό θάνατο, ἀλλά ἔκανε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος.

Απόσπασμα από την 22α ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Συλλογισμοί τῶν ἀσεβῶν περί τῆς ζωῆς.

†.Θά ἤθελα νά σᾶς δείξω κατ΄ ἀρχάς τί στάση κρατάει ὁ κόσμος. Ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν καμία γνώση ὅλων αὐτῶν. Ἄλλοι μπορεῖ νά ἔχουν γνώση, ἀλλά ἀδιαφοροῦν, δηλαδή δέν πιστεύουν. Στό βιβλίο «Σοφία Σολομῶντος» ἀναφέρεται κατά ὑποδειγματικό, κλασικό τρόπο, τό πῶς μιλάει ὁ ἁμαρτωλός σέ ἄπιστους, πού δέν ἔχουν καμία γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Εἶναι κλασικός τύπος. «Εἶπον γάρ ἐν ἐαυτοῖς λογισάμενοι οὐκ ὀρθῶς (εἶπαν οἱ ἁμαρτωλοί καί ἀσεβεῖς ἄνθρωποι στόν ἑαυτό τους, ὄχι βέβαια ὀρθά) ὀλίγος ἐστι καί λυπηρός ὁ βίος ἡμῶν, καί οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τελευτῇ ἀνθρώπου, καί οὐκ ἐγνώσθη ὁ ἀναλύσας ἐξ ἅδου». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2ο, 1-11) Τί εἶπαν αὐτοί; Εἶπαν ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι μικρή καί γεμάτη ἀπό λύπες. Καί δέν ὑπάρχει πιά θεραπεία τοῦ κακοῦ, ὅταν φθάσουμε νά πεθάνουμε. Δέν μποροῦμε νά ξαναγυρίσουμε. Καί κανείς δέν εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά γύρισε, ὅταν ἀπέθανε καί κατέβηκε στόν ἅδη. Κανείς δέν γύρισε πίσω). Τί παρατηρήσεις κάνουν; Ἐντελῶς φυσικές. Γιατί; Τούς λείπει ἡ γνώση. Τούς λείπει τό γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔφθασε νά πεθάνει. Τούς λείπει ἡ γνώση τῆς ἀνάστασης τῶν νεκρῶν. Μάλιστα αὐτά δέν τά ἀκοῦμε στήν καθημερινή μας ζωή; Πόσοι εἶναι ἐκεῖνοι πού λένε, καί ποιός γύρισε νά μᾶς πεῖ τί ὑπάρχει ἐκεῖ κάτω; Καί τό λένε μάλιστα εἰρωνικά, σάν νά μιλᾶνε γιά πράγματα μέ τά ὁποῖα μποροῦμε νά παίζουμε. Ἐνῶ εἶναι τόσο πολύ σοβαρά. Συνεχίζουν νά λέγουν: «ὅτι αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν, (Πώ, πώ, εἴδατε; Αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν. Δηλαδή ἔτσι «κουτουροῦ», στήν τύχη. Ἂν ἔπρεπε νά τό διατυπώσουμε μέ ἕνα σύγχρονο ὅρο θά λέγαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος παρήχθη ἀπό τήν νεκράν ὕλην αὐτομάτως. Εἶναι ἡ αὐτόματος γένεση καί τῶν ζώων καί τῶν ἀνθρώπων. Συνεπῶς λοιπόν, στριφογύρισαν, λέει, τά μόρια τῆς ὕλης, στριφογύριζαν, στριφογύριζαν καὶ ἔφτιαξαν τήν ζωή καί ἀπό ἐκεῖ ἄρχισαν νά στριφογυρίζουν, νά στριφογυρίζουν καί ἔφτιαξαν τόν ἄνθρωπο. Τυχαίως, λοιπόν, τυχαίως. Ποιός Θεός μᾶς ἐδημιούργησε; Κανένας. Εἴδατε πῶς τό λέγουν ἐδῶ; Ὅτι «αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες» (καί μετά ἄπ΄αὐτό θά εἴμαστε σάν μήν ὑπήρξαμε ποτέ. Ὁ Σάρτρ, ὁ Γάλλος αὐτός φιλόσοφος ὑπαρξιστής, μηδενιστής, ἔλεγε: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Εἶναι, λέγει, ὅπως ὅταν σέ μία ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια νεροῦ γίνει γιά μία στιγμή εἶναι πίδακας, ἕνα συντριβανάκι, δηλαδή ἕνα μέρος τοῦ νεροῦ παίρνει ὕπαρξη, ὑπόσταση, ξαναπέφτει κάτω τό νερό αὐτό καί ξαναγίνεται πάλι ἡ ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ. Αὐτό, λέγει, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἀπό τήν ὕλη ἀνεβαίνει ὁ ἄνθρωπος, ἀναδεικνύεται, ξανακατεβαίνει στήν ὕλη, χάνεται.

Εἴδατε πῶς τό λέγουν οἱ ἀρχαῖοι; Τό λέγαν στήν ἐποχή τοῦ Σολομῶντος αὐτό. Καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες. (Σάν νά μήν ὑπήρξαμε ποτέ) ὅτι καπνός ἡ πνοή ἐν ρισίν ἡμῶν, καί ὁ λόγος σπινθήρ ἐν κινήσει καρδίας ἡμῶν, (γιατί, λέει, ἡ πνοή μας στή μύτη μας εἶναι σάν ἕνας καπνός, καί ὁ λόγος μας σάν μία σπίθα, ἕνας σπινθήρας πού κινεῖται στίς καρδιές μας, στίς ψυχές μας. Δέν ὑπάρχει ψυχή, λένε. Τί λέει ὁ ὑλισμός; Ἂν ἀνοίξετε τό μικρό φιλοσοφικό λεξικό, πού εἶναι ὑλιστικό, θά δεῖτε νά λέγουν τί εἶναι ἡ ψυχή. Μία ἐνέργεια, λέει, τῆς ὕλης, μία μορφή τῆς ὕλης. Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο. Καί ὅπως ἀκριβῶς τό ἠλεκτρικό φεύγει ἀπό τόν λαμπτῆρα, ὅταν δέν διοχετεύεται  ἐκεῖ καί εἶναι ἄχρηστο, δέν ἀνάβει, Ὅπως ἀπό τήν σόμπα ἂν σταματήσει ἡ φωτιά κ.ο.κ., ἔτσι, λέγει, τό μικρό φιλοσοφικό λεξικό, εἶναι καί ἡ ἀνθρώπινη ψυχή. Μία ἐνέργεια, μία μορφή τῆς ὕλης, γιατί ξέρουμε ὅτι πράγματι ἡ ἐνέργεια εἶναι μία μορφή τῆς ὕλης. Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή; Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή. Βλέπετε, λοιπόν, πῶς σκέπτονται;) οὗ σβεσθέντος τέφρα ἀποβήσεται τό σῶμα καί τό πνεῦμα διαχυθήσεται ὡς χαῦνος ἀήρ. (Ὅταν, λέει, σβήσει, φύγει ἡ ἐνέργεια αὐτή, καταπαύσει, τότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται τέφρα, γίνεται στάχτη. Τίποτ΄ ἄλλο. Χάνεται, λέει, αὐτή ἡ ἐνέργεια, διαχέεται ἡ ἐνέργεια μές στή δημιουργία. Τίποτε ἄλλο) καί τό ὄνομα ἡμῶν ἐπιλησθήσεται ἐν χρόνῳ (θά ξεχασθεῖ τ΄ ὄνομά μας) καί οὐδείς μνημονεύσει τῶν ἔργων ἡμῶν καί παρελεύσεται ὁ βίος ἡμῶν ὡς ἴχνη νεφέλης καί ὡς ὁμίχλη διασκεδασθήσεται διωχθεῖσα ὑπό ἀκτίνων ἡλίου καί ὑπό θερμότηττος αὐτοῦ βαρυνθεῖσα σκιᾶς γάρ πάροδος ὁ βίος ἡμῶν (πέρασμα σκιάς, λέει, εἶναι ἡ ζωή μας) καί οὐκ ἔστιν ἀναποδισμός τῆς τελευτῆς ἡμῶν, ὅτι κατεσφραγίσθη καί οὐδείς ἀναστρέφει. (Ἀναποδισμός θά πεῖ γύρισμα. Κανείς δέν ξαναγυρίζει πίσω. Τά πράγματα ἔτσι δημιουργήθηκαν, κατασκευάσθηκαν, κατεσφραγίσθησαν καί κανείς δέν γυρίζει πίσω. Οὐδείς ἀναστρέφει. Ἐμεῖς ξέρομε ὅτι ξαναγυρίζομε. Ὅτι ἔχομε ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Μιλοῦν οἱ ὑλιστές τοῦ 10ου αἰώνα πρό Χριστοῦ. Εἴδατε ταυτότητα ἰδεῶν; Καί σήμερα ἔτσι μιλᾶνε) δεῦτε οὖν (Ἄ, τώρα τό πρακτικό συμπέρασμα. Βλέπετε; Ὅπως θά τοποθετήσεις τήν φιλοσοφία σου, θά εἶναι καί ἡ ζωή σου. Τί λέγουν; Τά ἐπακόλουθα τῆς φιλοσοφίας τους. Ὁ Χριστιανός πού ξέρει ποιά εἶναι ἡ ἀξία τοῦ σώματος τί θά πεῖ; Τά ἐπακόλουθα τῆς πίστεώς του. Ἀκοῦστε λοιπόν τί λέγουν οἱ ὑλισταί) δεῦτε οὖν (ἐλᾶτε λοιπόν) καί ἀπολαύσωμεν τῶν ὄντων ἀγαθῶν καί χρησώμεθα τῇ κτίσει ὡς ἐν νεότητι σπουδαίως. (Ἐλᾶτε, λέει, νά κάνουμε χρήση τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν, ὅ,τι ὑπάρχει μέσα στή δημιουργία, σάν νέοι ἄνθρωποι καί νά διασκεδάσουμε, νά φᾶμε, νά πιοῦμε) οἴνου πολυτελοῦς καί μύρων πλησθῶμεν (νά γεμίσουμε ἀπό ἀρώματα, ἀπό κρασί πολυτελές) καί μή παροδευσάτω ἡμᾶς ἄνθος ἀέρος (μή περάσει κάτι πού νά μήν τό μυρίσει ἡ μύτη μας) στεψώμεθα ρόδων κάλυξι πρίν ἢ μαρανθῆναι (νά βάλουμε στεφάνια μέ λουλούδια τριανταφυλλιᾶς, πρίν τά λουλούδια μαρανθοῦν, ἀλλά πρίν κι ἐμεῖς μαραθοῦμε) μηδείς ἡμῶν ἄμοιρος ἔστω τῆς ἡμετέρας ἀγερωχίας. (Κανείς νά μήν μείνει ἄμοιρος. Βλέπετε κάνουν καί προσηλυτισμό. Εἴδατε ὁ προσηλυτισμός ἐδῶ; Ἐλᾶτε, εἴμαστε ἐμεῖς, ἐλᾶτε κι ἐσεῖς. Κανείς νά μή μείνει ἄμοιρος τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας. Πού σημαίνει αὐτή ἡ ἀγερωχία, μία ὑπερηφάνεια. Τί σημαίνει ἀγερωχία; Ποῦ θά φθάσουμε νά πεθάνουμε. Εἶναι ἡ ἀγερωχία καί ἡ ὑπερηφάνεια τῆς εὐθανασίας. Ξέρετε ὅτι μιλώντας γιά τήν εὐθανασία λέμε νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς. Ἔτσι ἦρθε ἡ ὥρα νά δοῦμε ὅτι παθαίνουμε «πάρκινσον», παθαίνομε «καρκίνο», παθαίνομε ἀρρώστιες πού μᾶς φεύγουν τά οὖρα κτλ., τό μυαλό. Πρίν συμβοῦν αὐτά, ἐλᾶτε νά αὐτοκτονήσουμε. Ἡ εὐθανασία. Τό ἐπιχείρημα. Γιατί αὐτοκτονεῖς ἄνθρωπε; Ὅπως τελευταία ὁ ἀντιπρόεδρος μίας τέτοιας ἑταιρείας τῆς εὐθανασίας, ὁ διάσημος φιλόσοφος Κέσλερ αὐτοκτόνησε μέ τήν γυναίκα του. Γιατί αὐτοκτονεῖς διάσημε φιλόσοφε Κέσλερ; Γιατί ἔπρεπε νά ζήσουμε καί νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς. Ἰδού ἡ ἀγερωχία. Ἐλᾶτε, λέγει, ἐλᾶτε, νά μετέχετε κι ἐσεῖς τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας). Πανταχῇ καταλίπωμεν σύμβολα τῆς εὐφροσύνης, ὅτι αὕτη ἡ μερίς ἡμῶν καί ὁ κλῆρος οὗτος. (Παίρνει ἠθική στάση στήν κοινωνία;) καταδυναστεύσωμεν πάντα δίκαιον (φτωχόν, δίκαιον ἄνθρωπον, νά γίνουμε δυνάστες του) μή φεισώμεθα χήρας (νά μήν λυπηθοῦμε τήν χήρα γυναίκα καί νά ποῦμε, χήρα γυναίκα!) μηδέ πρεσβύτου ἐντραπῶμεν πολιᾶς πολυχρονίους (οὔτε νά ντραποῦμε τά ἄσπρα μαλλιά ἑνός γέρου ἀνθρώπου. Δηλαδή ἀσέβεια! Δηλαδή ἀντικοινωνικές πράξεις. Ἔμ, βέβαια) ἔστω δέ ἡμῶν ἡ ἰσχύς νόμος τῆς δικαιοσύνης (ἄ, τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου, ἡ ζούγκλα. Τό λεοντάρι τρώει τή μαϊμού, γιατί εἶναι πιό δυνατό, φυσικά) τό γάρ ἀσθενές ἄχρηστον ἐλέγχεται» (Εἶσαι τιποτένιος ἐσύ, ἐγὼ σέ τρώγω, δέν εἶσαι τίποτε. Τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου). Ὥστε βγαίνει καί ἠθική! Βεβαίως βγαίνει καί ἠθική. Βγαίνει βιοθεωρία. Ἀπό ποιά; Ἀπό τήν κοσμοθεωρία τους. Ποιά; Τήν ὑλιστική. Τί στάση πῆραν ἀπέναντι στό σῶμα; Ἀπέναντι στόν ἄνθρωπο; Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι τίποτα. Ὅτι αὐτοσχεδίως εὑρέθηκε.

Απόσπασμα από την 22η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.