Ἀνάλυσις τοῦ: «ὁ ὤν καί ὁ ἦν...». Ἡ χάρις καί ἡ εἰρήνη ἀπό τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

†. Ἰωάννης ταῖς ἑπτὰ ἐκκλησίαις ταῖς ἐν τῇ Ἀσίᾳ· χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, καὶ ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πνευμάτων, ἃ ἐνώπιον τοῦ θρόνου αὐτοῦ, καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ μάρτυς ὁ πιστός, ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν καὶ ὁ ἄρχων τῶν βασιλέων τῆς γῆς. τῷ ἀγαπῶντι ἡμᾶς καὶ λούσαντι ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ, καὶ ἐποίησεν ἡμᾶς βασιλείαν, ἱερεῖς τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ αὐτοῦ, αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.» (Αποκ. 1, 4-6)

   Ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, ὅπως θά δοῦμε, μέ τό «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, καὶ ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πνευμάτων, ἃ ἐνώπιον τοῦ θρόνου αὐτοῦ, καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ», ἔχουμε μία θαυμάσια αναφορά στόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό.

   Ἡ σύνταξη «ἀπὸ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος» εἶναι σόλοικη, δηλαδή ἀσύντακτη πρόταση. Θά ἔπρεπε νά ἦταν ἀπό τοῦ ὄντος, καί ὄχι «ἀπὸ ὁ ὢν». Ὁμοίως σόλοικο, και μάλιστα σε υπερθετικό βαθμό, εἶναι καί ἐκεῖνο τό «ὁ ἦν. Τό «ἦν εἶναι ὁ Παρατατικός του ρήματος εἰμί, καί θά πεῖ ἦταν. Καί βάζει άρθρο στο ρῆμα, σαν νά λέγαμε ὁ παίζω, ὁ γράφω! Τελείως ἀσύντακτο καί ἄγνωστο στή γλώσσα μας.

   Αλλά πρόκειται, ἀγαπητοί μου, γιά ἕναν σκόπιμο σολοικισμό, πού δέν θέλει τί ἄλλο παρά νά προκαλέσει τό ἐνδιαφέρον τοῦ ἀναγνώστου. (Σέ πολλά σημεῖα τῆς Ἀποκαλύψεως παρατηρεῖται κάποια ἀτημελησία ἤ ἀδεξιότητα στη σύνταξη (3,12. 4, 1. 14, 12. 17,4 κ.ά.), ἀλλά καί κάποιοι σκόπιμοι σολοικισμοί (1,4-6). Αυτό, κατά τόν Leipoldt, γίνεται πρός ἀνύψωσιν τῆς γλώσσης του βιβλίου αὐτοῦ ἐκ τοῦ καθ᾿ ἡμέραν πρός τό ἐπίσημον καί ἀσύνηθες (Urchristentum und Gegenwart 1920, σ. 23). Ἴσως ὅμως ὀφείλονται καί στήν ἔντονη ψυχολογική κατάσταση του συγγραφέα, ὁ ὁποῖος ἔγραφε κάτω ἀπό τόν συγκλονισμό των δράσεων καί ὀπτασιῶν πού εἶδε. Σολοικισμούς ὅμως ἔχουμε καί σέ ἄλλα βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅπως στο Δευτ. 32, στ. 4: «Θεός, ἀληθινὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ...» καί στ. 24: «τηκόμενοι λιμῷ καὶ βρώσει ὀρνέων καὶ ὀπισθότονος ἀνίατος», ἀλλά καί στήν Ὑμνογραφία μας: «ἐπελθὼν γὰρ ὁ θάνατος, ταῦτα πάντα ἐξηφάνισται» κ.ά. (Παν. Μπρατσιώτης, σ. 23))

   Τό ὅτι πρόκειται γιά ἕναν σκόπιμο σολοικισμό και ὄχι ἁπλῶς γιατί προέρχεται ἀπό ἕναν ἀγράμματο ἄνθρωπο το βλέπουμε καί ἀπό τήν παρακάτω σύνταξη, ἡ ὁποία εἶναι ὀρθή καί λέει: «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη... καὶ ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πνευμάτων», σωστά, πτώση Γενική, «... καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ», πολύ σωστά. Ἔτσι, ἐνῶ τά παρακάτω εἶναι σε σωστή σύνταξη, αυτό τό «ἀπὸ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος», πού ἀναφέρεται πιό πρίν, εἶναι ἀσύντακτο.

   Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ὅτι ὁ ἱερός συγγραφέας θέλει μέ αὐτόν τόν τρόπο να εκφράσει τό ἄκλιτο, τό ἀναλλοίωτο καί τό αἰώνιο της Θεότητος, πού ἐκπροσωπεῖται ἐδῶ ἀπό τόν Πατέρα. Τό ἴδιο φανέρωνε καί τό ὄνομα Γιαχβέ (Jahwe), το τετραγράμματο αυτό ἱερό καί μυστηριῶδες ὄνομα, πού σήμαινε Κύριος ἤ «ὁ ὢν». Οἱ Ἑβδομήκοντα το μεταφράζουν Κύριος, ἀλλά ὁμοίως αναφέρουν καί τό «ὁ ὤν», ὁ Ὑπάρχων. (Τό Γιαχβέ ἀποτελεῖ ἑλληνική μεταφορά τοῦ ἑβραϊκοῦ τετραγράμματου ὅρου יהוה, και περιλαμβάνει τά σύμφωνα ΥHWH. Οἱ  Ἰουδαῖοι δέν χρησιμοποιοῦσαν φωνήεντα στα γραπτά τους. Μέ τό πέρασμα τῶν χρόνων ὅμως καί μέ τίς διάφορες προσπάθειες προσθήκης φωνηέντων στα τέσσερα σύμφωνα, δημιουργήθηκε καί ἡ τεχνητή προφορά Ἰεχωβά (Βλ. Ἰαβέ, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 6, 1965, στ. 592), χωρίς ερείσματα σέ ἀρχαῖες μαρτυρίες, πού μάλιστα, σύμφωνα μέ τήν Ἰουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια, ἀπορρίπτουν καί οἱ ἴδιοι οἱ Ἰουδαῖοι)

   Αὐτό τό ὑπερφυσικό στοιχεῖο, στόν μέν λόγο ἐκφράζεται μέ ἕναν σολοικισμό, στόν δέ χῶρο τῆς ἁγιογραφίας ἐκφράζεται μέ ἕναν ἀντιρρεαλισμό. Γι' αυτό θὰ δεῖτε πολλές εἰκόνες τοῦ Παντοκράτορος, πού εἶναι ζωγραφισμένες σε τρούλλους, ἤ καί σέ φορητές ἀκόμη εἰκόνες, νά ἔχουν κάτι τό ὑπερφυσικό, τό μη φυσιολογικό. Χαρακτηριστικός μάλιστα εἶναι ὁ Παντοκράτωρ τῆς Μονῆς Δαφνίου, πού ἔχει ἕνα ἐξαρθρωμένο χέρι, ἕνα χέρι μέ ρόζους, πλατύ, φοβερό! Δέν εἶναι ἐκεῖνο το ὡραῖο χέρι, τό νατουραλιστικό, το φυσικό, τό χυτό, τό ὄμορφο, ἀλλά ἐκεῖνο τό ἐξαρθρωμένο χέρι!

   Μήπως, στ' ἀλήθεια, εἶναι λάθος τοῦ ἁγιογράφου; μήπως μιά χονδροειδής ἄγνοιά του νά τοποθετηθεί ζωγραφικά; Ἄπαγε! Επίτηδες τό κάνει. Μέ αὐτό τό ἐξαρθρωμένο χέρι θέλει νά ἐκφράσει ἕνα χέρι ὑπερφυσικό, πού εὐλογεῖ ὑπερφυσικά, πού δέν εἶναι χέρι ἀνθρώπινο αλλά θεῖο. Καί θά ἐκφράσει τό ὑπερφυσικό στοιχεῖο μέ κάτι πού εἶναι ἀντιρρεαλιστικό, αντινατουραλιστικό.

   Γι' αυτό λοιπόν δέν μᾶς παραξενεύει τό ὅτι γιά τήν ἔκφραση τοῦ ὑπερφυσικού στοιχείου στην Αποκάλυψη βρίσκουμε τόν σολοικισμό, τό ἀσύντακτο, αὐτό τό «ἀπὸ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος».

   Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Καισαρείας γράφει σχετικά τό ἑξῆς: «Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ τῆς τρισυποστάτου Θεότητος». Δηλαδή: Ὁ χαιρετισμός πρός ἐσᾶς τούς παραλήπτες, πού εἶστε οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶναι: ἡ χάρις καί ἡ εἰρήνη ἀπό τήν τρισυπόστατη Θεότητα δηλαδή τό «ἀπὸ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος» εἶναι ἀκριβῶς οἱ περιπτώσεις τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος.

   Ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ανδρέας καί λέει: «Διὰ μὲν γὰρ τοῦ, ὁ ὢν, ὁ Πατὴρ δηλοῦται· ὁ χρηματίσας τῷ Μωϋσῇ, Ἐγώ εἰμι, λέγων, ὁ ὢν· διὰ δὲ τοῦ, ὁ ἦν, ὁ Λόγος, ὃς ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν· διὰ δὲ τοῦ, ὁ ἐρχόμενος ὁ Παράκλητος, ὁ ἀεὶ ἐπιφοιτῶν τοῖς τῆς Ἐκκλησίας τέκνοις διὰ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος» (PG 106, 221D. Πρβλ. Οικουμένιο, σ. 34). Δηλαδή, μέ τό «ὁ ὢν» ὑποδηλώνεται ὁ Πατήρ, πού ὁδήγησε τόν Μωυσή, λέγοντάς του «ἐγώ εἰμι ὁ ὢν» (Εξοδ. 3, 14)· μέ τό «ὁ ἦν» ὑποδηλώνεται ὁ Λόγος, πού ἦταν ἐν ἀρχῇ πρός τόν Θεό· καί μέ τό «ὁ ἐρχόμενος» ὑποδηλώνεται τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού πάντοτε κατέρχεται καί φωτίζει διά τοῦ Βαπτίσματος τα τέκνα τῆς Ἐκκλησίας.

   Ὡραῖα τά λέει ὁ ἅγιος Ανδρέας, θαυμάσια!

   Καί ἐγώ θά ἔλεγα τό ἑξῆς. Ὅταν λέει «ἀπὸ Θεοῦ, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν...» καί λοιπά, ἐκεῖ, μετά τό «ἀπὸ Θεοῦ», θα βάζαμε ἄνω και κάτω τελεία, καί τήν φράση «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος» θά τήν βάζαμε ανάμεσα σε εἰσαγωγικά, ἔτσι ἀκριβῶς ὅπως θά λέγαμε καί τόν τίτλο μιᾶς ἑταιρείας ἤ ὅ,τι ἄλλο, μιά φράση στερεότυπη, πού τήν ἀφήνουμε στη σύνταξή της, ὅπως εἶναι, καί τή βάζουμε σε εἰσαγωγικά γιά νά ἐκφράσουμε αυτό που θέλουμε κατά αναλλοίωτο τρόπο.

   Ἔτσι λοιπόν αὐτή ἡ ἔκφραση, «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος», εἶναι τρόπον τινά ἐπεξήγηση τῆς λέξεως Θεός, ὅταν θέλουμε νά ἐκφραστούμε πιο αναλυτικά. Αὐτό εἶναι. Καί πράγματι, ἀκοῦστε το.

   Ὅταν ὁ Μωυσῆς ρωτάει τόν Θεό νά μάθει τό ὄνομά Του, Ἐκεῖνος τοῦ λέει: «ἐγώ εἰμι ὁ ὤν». Τό βλέπουμε στο βιβλίο τῆς Ἐξόδου, στο 3ο κεφάλαιο, στίχο 14. Εἶναι ἀξιομνημόνευτο χωρίο αυτό, παρακαλῶ, ἀπό ὁλόκληρη τήν Παλαιά Διαθήκη· ὅπως καί τό 6ο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως, ἀλλά καί τό 6ο τοῦ Ἡσαΐου· εἶναι παράλληλα. Ρωτάει λοιπόν ὁ Μωυσῆς: Κύριε, ποιό τό ὄνομά Σου; Τί θά πῶ στούς συμπατριῶτες μου ὅταν θά πάω στήν Αἴγυπτο; Θά μου πουν: "Ποιός θεός σε στέλνει;". Καί ἀπαντᾶ ὁ Κύριος: «ἐγώ εἰμι ὁ ὤν», εἶμαι ὁ Ὑπάρχων.

   Ἐάν ὑποτεθεῖ λοιπόν ὅτι ἐκεῖ μιλάει ὁ Πατήρ, τότε ἐδῶ, ὅταν λέει «ὁ ὤν», εἶναι ὁ Πατήρ. Ὅταν λέει «ὁ ἦν», θυμίζει ἐκεῖνο πού διατυπώνει ὁ ἴδιος ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής στο εὐαγγέλιό του, που λέει «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος», δηλαδή κατά τήν ἀρχή τῆς δημιουργίας ὑπῆρχε ὁ Λόγος. (Ἰωάν. 1, 1) Συνεπῶς αὐτό τό «ὁ ἦν» ἀναφέρεται στον Υἱό. Καί ὅταν λέει «ὁ ἐρχόμενος», ἀναφέρεται στον  Παράκλητο, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τό ὁποῖο ἦλθε καί μένει στήν Ἐκκλησία καί ἁγιάζει τά τέκνα τοῦ Θεοῦ διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος.

   Ἀλλά θά μπορούσαμε ακόμη να σημειώσουμε και τά ἑξῆς. Ὅταν λέει «ὁ ὤν» καί «ὁ ἦν» καί «ὁ ἐρχόμενος», αὐτά καί τά τρία περικλείουν το σύνολο τοῦ χρόνου· ἔχουν μέσα τους τό παρόν, τό παρελθόν καί τό μέλλον. Φυσικά και μόνο του τό ὄνομα «ὁ ὢν» περιέχει μέσα του καί τό παρόν καί τό παρελθόν καί τό μέλλον. Ὅμως, ἐφόσον ἐδῶ ἔχουμε τό ὄνομα «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος», δηλαδή Αὐτός πού πάντα ὑπάρχει, Αὐτός πού πάντα ὑπῆρχε καί Αὐτός πού πάντα ἔρχεται, βλέπουμε κατά ἀναλυτικότερο τρόπο να περικλείεται το σύνολο τοῦ χρόνου, δηλαδή τό παρόν, τό μέλλον καί τό παρελθόν. Μέσα σ' αυτόν τόν χρόνο κινεῖται ὁ Θεός.

   Θά μοῦ πεῖτε: Κινεῖται ὁ Θεός μέσα στον χρόνο;

   Ναί, ἀλλά καί τόν ξεπερνᾶ. Ὁ Θεός εἶναι ἔξω καί ἀπό τό παρόν καί ἀπό τό μέλλον καί ἀπό τό παρελθόν, διότι γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει χρόνος. Συνεπῶς αὐτή ἡ χρονική ἔκφραση θέλει να δείξει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὑπέρχρονος.

   Ακόμα, αὐτή ἡ ὀνομασία πού δίδεται ἀπό τόν εὐαγγελιστή Ἰωάννη, «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος», παίρνει μιά ἐντελῶς ἰδιάζουσα χροιά.

   Δηλαδή: Ὅταν λέει «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν» –πού δείχνει τό ἀτελεύτητο παρόν καί τό ἀτελεύτητο παρελθόν, δηλαδή τό πάντοτε– αὐτό ἐκφράζει τόν Θεό μέσα στην αἰωνιότητα, εκφράζει τήν ἀΐδια θεία φύση Του. Ὅταν λέει «ὁ ἐρχόμενος», ἐδῶ ἐκφράζει τόν Θεό μέσα στην Ἱστορία. Βεβαίως ὁ Θεός δέν μετακινεῖται. Ὀρθά εἶχε πεῖ ὁ Ἀριστοτέλης ὅτι εἶναι τό πρῶτον κινοῦν ἀκίνητον, (Μετὰ τὰ Φυσικά, 1072a 25-26) δηλαδή Αὐτό πού κινεῖ τά πάντα, εἶναι ἡ Ἀρχή τῆς κινήσεως, ἡ Ἀρχή τοῦ παντός, ἀλλά ὁ Αὐτός, ὁ Θεός, μένει ἀκίνητος.

   Τί θά πεῖ ἀκίνητος;

   Ἀφοῦ πληροῖ τά πάντα, δέν εἶναι δυνατόν νά κινεῖται. Διότι κινοῦμαι σημαίνει ὅτι καταλαμβάνω ἕνα σημεῖο τοῦ χώρου, ἐνῶ ἕνα ἄλλο δέν τό καταλαμβάνω, καί φεύγω ἀπό τό πρῶτο σημεῖο καί πηγαίνω στο δεύτερο σημεῖο γιά νά τό καταλάβω. Τότε περπατῶ, τότε πηγαίνω, τότε ἔρχομαι. Ἀλλά, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, ὁ Θεός εἶναι πανταχού παρών, καί γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει τό πήγαινε καί ἔλα. Το πήγαινε καί ἔλα αναφέρεται στόν ἐνανθρωπήσαντα Υἱό τοῦ Θεοῦ. Συνεπῶς τό «ὁ ἐρχόμενος» αναφέρεται στη θεία φύση που προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, στόν Θεό Λόγο πού ἔγινε ἄνθρωπος.

   Εἶναι δέ παράλληλο μ' ἐκεῖνο πού ὁ Κύριος εἶπε στούς μαθητές του, καί εἶναι στο Κατά Ἰωάννην: «ὑπάγω καὶ ἔρχομαι» ('Iωάν.. 14, 28), θά πάω καί θά ἔρθω. Αὐτό εἶναι τό ὑπάγειν καί ἔρχεσθαι τοῦ Θεοῦ, αὐτή εἶναι ἡ κίνηση τοῦ Θεοῦ μέσα στήν Ἱστορία, αλλά πάντα μέ τήν ἀνθρώπινη φύση Του.

   Εἶναι ἀκόμη χαρακτηριστικό, αγαπητοί μου, ὅτι, ἐνῶ ὁ Θεός πάντοτε εἶναι ὁ Ὑπάρχων –σε χρόνο Ενεστώτα–, πού δείχνει τήν ἀϊδιότητά Του, ταυτοχρόνως εἶναι καί «ὁ ἐρχόμενος» –μετοχή Ενεστῶτος καί ἐδῶ–, πού δείχνει ὅτι πάντοτε ἔρχεται. Ἔτσι, βλέπουμε ὅτι οὐδέποτε ὁ Θεός, ὁ αἰώνιος Θεός, «ὁ ὤν», πού πάντα ἔρχεται, ποτέ δέν ἐγκατέλειψε τον κόσμο καί τήν Ιστορία, διότι ὁ Θεός πάντοτε ἔρχεται.

   Ἀλλά αὐτό τό πάντοτε ἔρχεται, πού ἐκφράζει τό «ὁ ἐρχόμενος», ἔχει καί τίς ἔκτακτες περιπτώσεις του. Αὐτό τό βλέπουμε στην Πρός Εβραίους ἐπιστολή ὡς ἑξῆς: «ἔτι μικρὸν ὅσον ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ» (Εβρ. 10, 37). Λέει: Ακόμα λίγο, νά, όπου να 'ναι, Αυτός πού ἔρχεται θά ἔλθει καί δέν θά ἀργήσει. Ἀκοῦστε ἐκφράσεις: «ὁ ἐρχόμενος ἥξει»! Αὐτός πού πάντοτε ἔρχεται θά ἔλθει! Μά πῶς θά ἔλθει, ἀφοῦ πάντοτε ἔρχεται; Καί μάλιστα «οὐ χρονιεῖ», δέν θά ἀργήσει; Μά πῶς δέν θά ἀργήσει, ἀφοῦ πάντοτε ἔρχεται;

   Ἔ, λοιπόν, τό «ὁ ἐρχόμενος» δείχνει τόν Θεό πού πάντα ἔρχεται μέσα στήν Ἱστορία. Ὁ Θεός βεβαίως εἶναι πάντοτε μέσα στήν Ἱστορία, καί ἐφορᾶ, ἐποπτεύει, ἐπιβλέπει τόν κόσμο, ἀφοῦ τά σύμπαντα «ἐν χειρὶ Θεοὔ» (Βλ. Σοφ. Σειρ. 10, 4. Ψαλ. 118, 91. Ἡσ. 62, 3), ὅλα εἶναι στο χέρι τοῦ Θεοῦ· ἀλλά ἐκεῖνο τό «ήξει», θά ἔλθει, εἶναι οἱ ἔκτακτες εμφανίσεις τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου.

   Ἐπίσης ἡ διατύπωση «ειρήνη ἀπὸ Θεοῦ, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος» σημαίνει τόν Θεό Πατέρα μόνο, «τοῦ περιέχοντος ἐν ἑαυτῷ πάντων τῶν ὄντων, τήν τε αρχήν, τά τε μέσα, καὶ τὰ τελευταία» (PG 106, 224Α), ὅπως λέει πάλι ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας. Ὁ Θεός Πατήρ εἶναι ἡ Αρχή τῶν πάντων· πού ἡ ἀρχή τους καί τό μέσον και το τέλος τους βρίσκονται μέσα σ' Αυτόν. Βλέπετε ὅτι τό θέμα, ὅπως καί νά τό δοῦμε, εἶναι τόσο πλούσιο.

   Πιό κάτω θά δοῦμε κι ἕνα ἄλλο ὄνομα τοῦ Θεοῦ, «τὸ Α καὶ τὸ Ω» (Αποκ. 1,8. 21, 6. 22, 13. Πρβλ. Ησ. 41, 4. 44, 6. 48, 12. κ.ά), ὅπου τό Α εἶναι ἡ ἀρχή, ἐνῶ τό Ω τό τέλος. Συνεπῶς τό «Ἐγώ εἰμι το Α καὶ τὸ Ω» σημαίνει: Ὅ,τι ἔχει ἀρχή ὑπάρχει σ' ἐμένα, καί ὅ,τι ἔχει τέλος ὑπάρχει πάλι σ' ἐμένα· ἀπό μένα τά πάντα ἀρχίζουν, καί σ' ἐμένα τά πάντα τελειώνουν.

   Καί πράγματι· ἐάν ὁλόκληρη ἡ φράση ἀναφέρεται στον Πατέρα, τότε τό «ειρήνη από Θεοῦ» σημαίνει τόν ἕνα Τριαδικό Θεό, ὅπου διαφοροποιοῦνται τά ἐπιμέρους πρόσωπα. Γι' αὐτό, ὅπως θά δοῦμε ἀμέσως παρακάτω, βλέπουμε νά ἀναφέρονται τά ἑπτά πνεύματα (Βλ. Αποκ. 1, 4), δηλαδή τό Ἅγιο Πνεῦμα, καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός, σαφῶς, ὅπου τίθεται τελευταῖος χάριν ἀναδείξεως. Ἀφοῦ λοιπόν παρακάτω ἀναφέρεται τό Πνεῦμα τό Ἅγιο καί πιό κάτω ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἄρα τό «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος», ὁλόκληρο, μπορεῖ νά ἀναφερθεῖ μόνο στον Πατέρα. («Ἴσως δὲ οὐκ ἀδόκιμον καὶ οὕτω ταῦτα νοεῖσθαι ἐπὶ τοῦ Πατρὸς τό, Ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὡς αὐτοῦ περιέχοντος ἐν ἑαυτῷ πάντων τῶν ὄντων τὴν ἀρχήν, καὶ τὰ μέσα, καὶ τὰ τελευταῖα.» (Αρέθας, PG 106, 505A))

   Καί συνεχίζουμε την ανάλυση: «Καὶ ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πνευμάτων, ἃ ἐνώπιον τοῦ θρόνου αὐτοῦ» (Αποκ. 1, 4). Εξυπακούεται το «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη» πάντα μένει ὁ χαιρετισμός. Δηλαδή: Σ' ἐσᾶς ἡ χάρις καί ἡ εἰρήνη ἀπό τόν Θεό Πατέρα, καί ἀπό τά ἑπτά πνεύματα, πού εἶναι ἐνώπιον τοῦ θρόνου Αὐτοῦ.

   Ἐδῶ πρόκειται γιά τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο ἐδῶ προηγεῖται τοῦ δευτέρου. Στήν ἀρχή ὁ ἱερός Ευαγγελιστής βάζει τό πρῶτο πρόσωπο, μετά το τρίτο, καί στό τέλος βάζει το δεύτερο, τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ πού ἐνανθρώπησε. Τόν βάζει τελευταῖο, ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως, χάριν ἀναδείξεώς Του, διότι πιο κάτω θά ἀσχοληθεῖ πλατύτερα μαζί Του, ἀφοῦ εἶναι καί τό ἐπίκεντρο ὁλόκληρου τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως.

   Ἐδῶ, ἀγαπητοί, τό Ἅγιο Πνεῦμα καλεῖται «ἑπτὰ πνεύματα ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ».

   Ἐπάνω στόν θρόνο βεβαίως νοεῖται ὁ Πατήρ, ὁ δέ ἀριθμός ἑπτά φανερώνει τήν πληρότητα καί τελειότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. (Στο συγκεκριμένο χωρίο φαίνεται πώς ὁ θρόνος ανήκει στο Ἅγιο Πνεῦμα, ἐνῶ σέ ἄλλα φαίνεται ὅτι ἀνήκει ταυτόχρονα στον Χριστό Αρνίον καί τόν Θεό Πατέρα (Αποκ. 3,21. 7, 17. 12,5). Αυτό δείχνει πώς τά πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ὁμόθρονα καί σύνθρονα. (Νικ. Σωτηροπούλου, Ἑρμηνεία δυσκόλων χωρίων τῆς Γραφῆς, τόμ. Α΄, Ὁ Σταυρός, σσ. 344-346, καί Τό Ἅγιον Πνεῦμα Γιαχβέ, σ. 130, ὅπως καί Ὁ Ἰησοῦς Γιαχβέ, ἔκδ. Β΄, σσ. 131-133)

   Αὐτή ἡ ἑπταπλή ανάδειξη τῶν ἰδιοτήτων ἤ χαρισμάτων ἤ ἐνεργειῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκφράζεται ὡραιότατα στον προφήτη Ησαΐα, στο 11ο κεφάλαιο του βιβλίου του. Θα ζηλεύατε ἅμα ακούγατε αυτά που λέει ὁ προφήτης, τά ὁποῖα μάλιστα χρησιμοποιούμε κατά τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ἐκεῖ ὁ ἱερός συντάκτης τῶν τροπαρίων παίρνει από την Αγία Γραφή όλα αυτά γιά νά τιμήσει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο.

   Γράφει λοιπόν ὁ Ἡσαΐας: «Πνεῦμα σοφίας, πνεῦμα συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς, πνεῦμα ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως, πνεῦμα εὐσεβείας, πνεῦμα φόβου Θεού» (Ησ. 11, 2-3. Βλ. Ζαχ. 12, 10. Ἡ ἐκδοχή ὅτι τά "ἑπτά πνεύματα" εἶναι ἑπτά ἄγγελοι, ὅπως ἀναφέρονται στο βιβλίο τοῦ Ἰώβ (12, 15), εἶναι ἐσφαλμένη, γιατί δέν εἶναι δυνατόν νά ἐμφανίζονται οἱ ἄγγελοι ὡς πηγή τῆς χάριτος καί τῆς εἰρήνης. Ὡς κτίσματα, οἱ ἄγγελοι, εἶναι δέκτες τῆς χάριτος καί τῆς εἰρήνης ἀπό τόν πομπό Θεό, ὅπως καί ὅσο εἶναι καί οἱ ἄνθρωποι, ἀκόμη καί οἱ πιό ἅγιοι. Επίσης δέν μποροῦν νά προτάσσονται τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί νά μπαίνουν πρίν ἀπό αὐτόν στην πρόταση. Μόνον ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἡ πηγή τῆς χάριτος, τῆς εἰρήνης καί παντός ἀγαθοῦ. Ἐπίσης μόνο τό Ἅγιον Πνεῦμα καί ὁ Χριστός είναι ὁμόθρονοι καί σύνθρονοι μέ τόν Θεό Πατέρα, καί ὄχι οἱ ἄγγελοι (Νικολάου Σωτηροπούλου, Ἑρμηνεία δυσκόλων χωρίων τῆς Γραφῆς, τόμ. Α΄, σσ. 344-346, Γ', σ. 179). Τά ἑπτά πνεύματα (Spiritus septiformis) συμβολίζουν τήν πληρότητα καί τήν τελειότητα ὡς πρός τήν γνώση καί τήν σοφία τήν ὁποία ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα καί μπορεῖ νά τήν δώσει καί σ' ἐμᾶς (τοῦ ἰδίου, Τό Ἅγιον Πνεῦμα Γιαχβέ, σσ. 61-62 και 130-132)). Τό ἴδιο τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ἕνα καί ἀδιαίρετο, διαιρεῖ τα χαρίσματα· Αὐτό ὅμως μένει ἕνα καί ἀδιαίρετο.

   Ἔτσι, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἐκφράζεται ἐδῶ ὡς ἑπτά πνεύματα. Αντιληφθήκατε λοιπόν γιατί το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως μᾶς μιλάει γιά τά ἑπτά πνεύματα· εἶναι τό ἕνα Ἅγιο Πνεῦμα. (Τά ἑπτά πνεύματα αναφέρονται καί στον προφήτη Ζαχαρία, ἀλλά ὡς ἑπτά ὀφθαλμοί Κυρίου (4,10): «Ἑπτὰ οὗτοι ὀφθαλμοὶ Κυρίου εἰσὶν οἱ ἐπιβλέποντες ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν». Βεβαίως ἐδῶ δεν πρόκειται περί ἑπτά ἀγγέλων, πού ἀναφέρονται στο 12, 15 του βιβλίου Τωβίτ (Μπρατσιώτης, σ. 71))

   Ἐδῶ νά κάνουμε μια μικρή παρένθεση ερμηνευτική. Ὅπως θα ξέρετε, ἡ Ἁγία Γραφή ερμηνεύει τήν Αγία Γραφή. Αυτό είναι μία μέθοδος, τήν ὁποία χρησιμοποιοῦν καί οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Λέμε: Ἡ φράση "επτά πνεύματα" μήτως υπάρχει κάπου άλλου στη Γραφή; Καί ἐκεῖ τί λέει; Καί πῶς ἀναφέρεται; Μόνον ἔτσι μποροῦμε νά ἑρμηνεύσουμε πραγματικά καί ὀρθά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. (Κατά τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, επειδή ή Αγία Γραφή ἐγράφη από θεόπνευστους ἄνδρες, ἡ ἑρμηνεία της θέλει ιδιαίτερη προσοχή, γιατί πρέπει κανείς νά ἔχει τήν ἴδια ἐμπειρία μέ τούς Προφήτες και Αποστόλους για να την ερμηνεύσει σωστά. (Βλ. Μητροπ. Ναυπάκτου, Ἱεροθέου Βλάχου, Εμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, κατά τις προφορικές παραδόσεις τοῦ κ. Ἰωάννη Ρωμανίδη, τόμ. Α΄, 2011, σ. 311)

   Αλλά γιατί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο εκφράζεται ὡς «έπτὰ πνεύματα»;

   Πρώτον. Για να δειχθεῖ ἡ ἑτοιμότητα και αμεσότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος –ἀφοῦ εἶναι ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ οὐρανίου Πατρός– να αποσταλεί στον κόσμο για σκοπό άγιαστικό. Δηλαδή, το Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ περιμένει, ανά πᾶσα στιγμή, νά ὁρμήσει –επίτηδες χρησιμοποιῶ τή λέξη ὁρμῶ· θυμηθείτε στην Πεντηκοστή, πού ἀκούστηκε ὡς «πνοὴ βιαία» (Πράξ. 2, 2), δηλαδή ἄνεμος ὁρμητικός– εἶναι ἕτοιμο να ορμήσει στον κόσμο, για να δώσει τα χαρίσματά του, ἀπό τήν ὑπερβολή τῆς ἀγάπης πού ἔχει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο πρός τούς ἀνθρώπους! Τι περιμένει όμως; Περιμένει τή βουλή τοῦ Θεοῦ Πατρός καί τόν δρόμο που θα ανοίξει ο Υιός. Τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος ἐργάζονται τη σωτηρία τοῦ κόσμου.

   Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο τό ὑπέροχο, πού καί ἄλλοτε σας ἔχω πεῖ, ὅτι τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ «ἐπεφέρετο» ἐπάνω ἀπό τά ὕδατα, ἐπάνω ἀπό τήν «ἄβυσσο», ὅταν ἔγινε ὁ κόσμος. «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος» (Γέν. 1, 1-2)! Γιατί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ; Ἔτσι ὅπως ἐμφανίσθηκε στη Βάπτιση μέ τήν εἰκόνα τῆς περιστερᾶς, μᾶς δίνει ὡραιότατα τήν εἰκόνα τοῦ πουλιού πού ἔρχεται να επωάσει τή ζωή μέσα στα νερά –γιατί, πράγματι, ἡ πρώτη ζωή ἐμφανίσθηκε μέσα στα νερά– και τρόπον τινά τά ἀγκαλιάζει τα νερά τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τά θερμαίνει, τά ἐπωάζει, τα κλωσσά... και ξεπετιέται μέσα ἀπό τά νερά ἡ ζωή! Τί ὡραῖο! («Τὸ "ἐπεφέρετο" ἐξηγεῖται ἀντὶ τοῦ συνέθαλπε καὶ ἐζωογόνει τὴν τῶν ὑδάτων φύσιν, κατὰ τὴν εἰκόνα τῆς ἐπωαζούσης όρνιθος καὶ ζωτικήν τινα δύναμιν ἐνιείσης τοῖς ὑποθαλπομένοις.» (Μεγ. Βασιλείου, Εἰς τὴν Ἑξαήμερον, Ὁμιλία Β΄, ΕΠΕ 4, 86). «Βούλεται ἡ ἑβραϊκή λέξις ἡ τοῦ "ἐπεφέρετο" σημαίνειν ότι καθάπερ ὄρνις ὠὰ θάλπει ταῖς πτέρυξιν ἀπαλῶς ἐφαπτομένη εἰς τὸ ζωογονεῖν, οὕτω καὶ τὸ Πνεῦμα ἐπεφέρετο τοῖς ὕδασι ζωοθαλπούν, » (Διοδώρου Ταρσοῦ. Εἰς τὴν Γένεσιν, PG 33, 1563C). Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Χριστιανική Κοσμολογία, Τόμος Α΄, Μάθημα 3ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_34.html?m=1

   Ὅταν λοιπόν ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἐδῶ λέει «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ τῶν ἑπτὰ πνευμάτων, ἃ ἐνώπιον τοῦ θρόνου αὐτοῦ», αὐτό θέλει να δείξει· ότι τώρα θά ἔρθει σ' ἐσᾶς ἡ χάρις καί ἡ εἰρήνη ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.

   Δεύτερον. Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐξαποστέλλεται τόσο από τον Πατέρα, όσο και από τον γιο. Το λέει ο ἴδιος ὁ Κύριος: «ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ παράκλητος ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὃ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται» (Ἰωάν. 15, 26). Δηλαδή, ὅταν ἔλθει ο Παράκλητος, το Άγιο Πνεύμα, που εγώ ο Υιός θα στείλω σ' ἐσᾶς ἀπό τόν Πατέρα... Ὥστε το Πνεύμα το Άγιο εξαποστέλλεται και από τον Πατέρα και από τον Υἱό, ἀλλά ἐκπορεύεται μόνο ἀπό τόν Πατέρα.

   Αν με ρωτήσετε, αγαπητοί μου, τί θά πεῖ ἀποστέλλεται, θὰ σᾶς πῶς Δεν καταλαβαίνω τίποτα! Αν μου πεῖτε τί θά πεῖ ἐκπορεύεται, πάλι θά σᾶς ἀπαντήσω: Δεν καταλαβαίνω τίποτα! Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Αν καταλάβεις τί θά πεῖ ὅτι ὁ Πατήρ γεννα τόν Υἱό, ἄλλο τόσο θα μπορέσεις νά ἀντιληφθεῖς τί θάπεῖ ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο  εκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. («Ακούεις Υἱοῦ γέννησιν; Τὸ πῶς μὴ περιεργάζου. Ακούεις ὃτι τὸ Πνεῦμα προϊὸν ἐκ τοῦ Πατρός; Τὸ πῶς μὴ πολυπραγμόνει. Εἰ δὲ πολυπραγμονεῖς Υἱοῦ γέννησιν, καὶ Πνεύματος πρόοδον, καγώ σου πολυπραγμονῶ τὸ κράμα ψυχῆς καὶ σώματος· Πῶς εἶ χοῦς, καὶ εἰκὼν Θεοῦ; Τί τὸ κινοῦν σε, ἢ τί τὸ κινούμενον; Πῶς τὸ αὐτὸ καὶ κινεῖ καὶ κινεῖται; Πῶς ἡ αἴσθησις ἐν τῷ αὐτῷ μένει, καὶ τὸ ἐκτὸς ἐπιστᾶται; Πῶς ὁ νοῦς ἐν σοὶ μένει, καὶ γεννά λόγον ἐν ἄλλῳ νοί. Πῶς λόγω νόημα διαδίδοται; Καὶ οὔπω τὰ μείζονα λέγω· Τίς οὐρανοῦ περιφορά; Τίς ἀστέρων κίνησις, ἢ τάξις, ἡ μέτρα, ἡ σύνοδος, ἢ ἀπόστασις; Τίνες δ᾽ ὅροι θαλάσσης: Πόθεν δὲ ἀνέμων ρεύματα, ἡ ὡρῶν περιτροπαί ἡ ὄμβρων ἐπιχύσεις; Εἰ τούτων μηδὲν κατενόησας, ὦ ἄνθρωπε, εἰ σαυτὸν οὐκ ἔγνως, ὅστις εἶ ὁ περὶ τούτων διαλεγόμενος, εἰ ταῦτα οὐ κατέλαβες, ὧν καὶ ἡ αἴσθησις μάρτυς, πῶς Θεὸν ἀκριβῶς, ὅπερ τε καὶ ὅσον ἐστίν, εἰδέναι ὑπολαμβάνεις; Πολλῆς τοῦτο τῆς ἀλογίας » (Περί δόγματος καὶ καταστάσεως ἐπισκόπων, ΙΑ', ΡG 35, 1077С) Γι' αὐτό, ἀγαπητοί, μένουμε μόνο σ' αὐτές τίς ἐκφράσεις, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν δοξολογία του Θεού, διότι ἐκφράζουν μιάν ακρίβεια ὡς πρός τις σχέσεις τῶν Τριών Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, αλλά δεν ξέρουμε πῶς ἀκριβῶς νοούνται ὅλα αὐτά στη ζωή της Αγίας Τριάδος,

   Ακόμη, τό ἴδιο το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ἐκεῖ ὅπου ὁ Χριστός ἀπευθύνεται στὸν Ἰωάννη, μας λέει: «Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Σάρδεσιν ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἔχων τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ.» (Αποκ. 3, 1). Αυτά λέει ἐκεῖνος πού ἔχει τά ἑπτά πνεύματα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή πού ἔχει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, τὸ ὁποῖο ἀποστέλλει μέ τά χαρίσματά Του.

   Πάλι στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, στο 5ο κεφάλαιο, μᾶς γράφει ὁ Εὐαγγελιστής: «Καὶ εἶδον ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου καὶ τῶν τεσσάρων ζῴων καὶ ἐν μέσῳ τῶν πρεσβυτέρων ἀρνίον ἑστηκὸς ὡς ἐσφαγμένον, ἔχον κέρατα ἑπτὰ καὶ ὀφθαλμοὺς ἑπτά, ἅ εἰσι τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ ἀποστελλόμενα εἰς πᾶσαν τὴν γῆν.» (Αποκ. 5, 6). Στεκόταν το Αρνίον· ἦταν ὅμως σαν σφαγμένο. Τό πῶς στεκόταν, καί ήταν σαν σφαγμένο, θά τό ἀναλύσουμε ὅταν φθάσουμε στο οἰκεῖο σημεῖο. Εἶχε ἑπτά κέρατα καί ἑπτά ὀφθαλμούς, τά ὁποῖα εἶναι τά ἑπτά πνεύματα τοῦ Θεοῦ πού ἀποστέλλονται σέ ὅλη τή γῆ.

   Εἶναι μεγαλοπρεπεῖς εἰκόνες, φοβερές εἰκόνες, πού θέλουν να δείξουν πως τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀποστέλλεται γεμάτο από τα χαρίσματά Του. Ὁ ἀριθμός ἑπτὰ εἶναι συμβολικός, είναι σχηματικός, και θέλει να δείξει τὸ πλῆθος. Το Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἔρχεται φορτωμένο να δώσει τα δώρα του στον κόσμο!

   Καί τρίτον. Το Πνεῦμα τό Ἅγιο είναι μπροστά στον θρόνο τοῦ Θεοῦ ὡς ἑπτά πνεύματα διότι εἶναι διεισδυτικό, δηλαδή διεισδύει παντού. Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο «πάντα ἐρευνᾷ, καὶ τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ» (Α΄ Κορ. 2, 10). Δηλαδή, ἐπειδή ἀκριβῶς εἶναι Θεός, διεισδύει μέσα καί σ' αὐτή τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ!

   Λέει πάλι το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως: «καὶ ἐκ τοῦ θρόνου ἐκπορεύονται ἀστραπαὶ καὶ φωναὶ καὶ βρονταί· καὶ ἑπτὰ λαμπάδες πυρὸς καιόμεναι ἐνώπιον τοῦ θρόνου, αἵ εἰσι τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ» (Αποκ. 4, 5), καί μπροστά στον θρόνο τοῦ Θεοῦ ἔκαιγαν επτά λαμπάδες, πού εἶναι τά ἑπτά πνεύματα τοῦ Θεοῦ, τό Ἅγιο Πνεῦμα.

   Αλλά ὡραῖα μᾶς τό λέει αὐτό καί ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ. Αλλά, προσέξτε, ξέρετε γιατί αναφέρομαι πότε στον Ἡσαΐα καί πότε στόν Ἰεζεκιήλ; Γιά νά δοῦμε ὅτι οἱ εἰκόνες αὐτές εἶναι κοινές, ἀγαπητοί μου, καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη, καί νά δοῦμε ἀκριβῶς ὅτι ὑπάρχει μεταξύ τους συμφωνία. Λέει λοιπόν ὁ προφήτης: «καὶ ἐν μέσῳ τῶν ζῴων ὅρασις ὡς ἀνθράκων πυρὸς καιομένων, ὡς ὄψις λαμπάδων συστρεφομένων ἀναμέσον τῶν ζῴων καὶ φέγγος τοῦ πυρός, καὶ ἐκ τοῦ πυρὸς ἐξεπορεύετο ἀστραπή» (Ιεζ. 1, 13). Δηλαδή και μεταξύ τῶν ζώων, τῶν τεσσάρων, εἶδα κάτι σαν κάρβουνα αναμμένα, σαν φλόγες, κεριά, σάν λαμπάδες πού ἦταν ἀναμμένες, καί στριφογύριζαν. Ὄχι δηλαδή πάνω σέ ἕνα κηροπήγιο, αλλά στριφογύριζαν.

   Τι δείχνει αὐτό, ὅτι συστρέφονται οἱ λαμπάδες του πυρός; Δείχνει ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο διεισδύει παντοῦ, γνωρίζει τα πάντα· δέν ὑπάρχει τίποτε που να Τοῦ ξεφεύγει. Καί φυσικά είναι πολύ χαρακτηριστική αὐτή ἡ διεισδυτικότητα, ὅπως μᾶς τή σημειώνει ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ, γιατί δείχνει τήν παγγνωσία τοῦ Θεοῦ, τό ὅτι ὁ Θεός τά γνωρίζει ὅλα· τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού εἶναι Θεός, τά γνωρίζει ὅλα!

   Θυμᾶστε ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ὅτι μπροστά ἀπό τήν κιβωτό τῆς διαθήκης ὑπῆρχε μία ἑπτάφωτος λυχνία; (Ἔξοδ. 25, 37) Αὐτό τό γνωρίζουμε κι ἀπό τά Θρησκευτικά τοῦ σχολείου μας. Ἡ κιβωτός τῆς διαθήκης εἶναι τύπος τοῦ θρόνου τοῦ οὐρανίου Πατρός, καί ἡ ἑπτάφωτος λυχνία, πού ἦταν μπροστά ἀπό τήν κιβωτό, εἶναι τύπος τῶν ἑπτά πνευμάτων τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι ἕτοιμο να σταλεῖ στόν κόσμο, για νά τοῦ δώσει τά χαρίσματά Του.

   Συνεχίζουμε: «καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ μάρτυς ὁ πιστός, ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν καὶ ὁ ἄρχων τῶν βασιλέων τῆς γῆς» (Αποκ. 1, 5).

   «Καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ»· πάλι ὑπονοεῖται τό «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη». Δηλαδή, νά ἔχετε τήν χάρη καί τήν εἰρήνη ἀπό τόν Θεό Πατέρα –«ὁ ὢν ὁ ἦν καὶ ὁ ερχόμενος»– από τό Ἅγιο Πνεῦμα –τά ἑπτά πνεύματα– καί ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό.

   Βλέπετε; μπαίνει τελευταῖος ὁ Χριστός μπαίνει τελευταῖος, ἄν καί εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, χάριν ἀναδείξεως. Αλλά σαφῶς ἐδῶ ὁλόκληρη ἡ φράση ἀναφέρεται στόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό.

   Προσέξτε όμως: παρατηρεῖται νέος σολοικισμός, νέα ἀσυνταξία. Ἡ ὀρθή γραφή θά ἦταν: καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ μάρτυρος τοῦ πιστοῦ. Ἀλλά τί λέει; «καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ μάρτυς ὁ πιστός»! Βάζει πτώση Ὀνομαστική, αντί να βάλει Γενική! Καί αὐτό γίνεται πάλι χάριν ἀναδείξεως ενός καινούργιου τριμερούς ἐπιθετικοῦ προσδιορισμοῦ, πού ἀναφέρεται στόν Ἰησοῦ Χριστό.

   Καί ποιός εἶναι αὐτός ὁ τριμερής ἐπιθετικός προσδιορισμός; Ὁ Χριστός εἶναι: πρῶτον, «ὁ μάρτυς ὁ πιστός»· δεύτερον, «ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν»· καί τρίτον, «ὁ ἄρχων τῶν βασιλέων τῆς γῆς». Καί τά τρία αυτά κατηγορήματα-ὀνόματα ἀναφέρονται στόν Ἰησοῦ Χριστό· αλλά –προσέξτε– στήν ἀνθρώπινη φύση Του. Δέν ἀναφέρονται στη θεία· ἐξ ἄλλου δέν λέει καὶ ἀπὸ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀλλά λέει «καὶ ἀπὸ Ἰησοῦ Χριστοῦ».

   Τά κατηγορήματα αυτά λοιπόν αναφέρονται στην ἀνθρώπινη φύση τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Διότι ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης ἐκεῖ ἀκριβῶς θέλει να φτάσει· θέλει νά μᾶς παρουσιάσει ἀνάγλυφα τόν Ἰησοῦ Χριστό, πού εἶναι τό Κέντρο τῆς Ἱστορίας καί ὅλων τῶν γεγονότων, πού θά μᾶς περιγράψει μέ ὁράματα στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, καί πού αυτά θά λάβουν χώρα ὡς ἱστορικά γεγονότα.

   Τό πρῶτο λοιπόν ὄνομα: «ὁ μάρτυς ὁ πιστός».

   Γιατί ὁ Ἰησοῦς Χριστός λέγεται μάρτυς πιστός;

   Καταρχάς μάρτυς πιστός θά πεῖ ἀξιόπιστος μάρτυρας· ὅπως θα λέγαμε και στο δικαστήριο ὅτι ἔχουμε κάποιον πιστό μάρτυρα, δηλαδή ἀξιόπιστο μάρτυρα, καί πού σημαίνει πώς ὅ,τι λέει ὁ μάρτυρας αὐτός εἶναι ἀληθινό.

   Αλλά ὡς μάρτυς πιστός ἀναφέρεται ὁ Θεός στην Παλαιά Διαθήκη. Λέει, για παράδειγμα, ὁ 88ος ψαλμός: «καὶ ὡς ἡ σελήνη κατηρτισμένη εἰς τὸν αἰῶνα· καὶ ὁ μάρτυς ἐν οὐρανῷ πιστός» (Ψαλμ. 88,38. Πρβλ. Ησ. 43, 10. 55, 4. Α' Τιμ. 6,13. Αποκ. 3,14. Στο σύνολο τῆς Γραφῆς φαίνεται ὅτι τρεῖς εἶναι οἱ ὕψιστοι μάρτυρες μέ τήν ἀπόλυτη ἔννοια: ὁ Κύριος ἢ Θεός (Ψαλμ. 88, 38. Ἰώβ 16,19. Ρωμ. 1,9. Φιλιπ. 1,8. Α' Θεσ. 2,5), ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ (Αποκ 1,5. 3,14) καί τό Ἅγιο Πνεῦμα (Α΄ Ἰωάν. 5,6). Ἐνῶ καί τά τρία Πρόσωπα μαζί ἀναφέρονται στόν ἴδιο στίχο ὡς οἱ ὕψιστοι μάρτυρες, οἱ μάρτυρες στον ουρανό, ὅπως ἀναφέρεται ὁ Κύριος και Θεός στην Παλαιά Διαθήκη (Α΄ Ἰωάν. 5, 7-8). (Νικολ. Σωτηροπούλου, Τό Ἅγιον Πνεῦμα Γιαχβέ, ἐκδ. Ὁ Σταυρός, 2009, σ. 85)).

   Ὥστε λοιπόν ἐδῶ ποιός εἶναι ὁ πιστός μάρτυς; Εἶναι ὁ Γιαχβέ. Ὅταν ὅμως ἡ Ἀποκάλυψις ἀναφέρεται στόν Ἰησοῦ Χριστό, λέγοντας πώς εἶναι «ὁ μάρτυς ὁ πιστός», τότε ποιός εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Εἶναι ὁ Γιαχβέ, ὁ Κύριος!

   Ὥστε ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Γιαχβέ; Μάλιστα! 

   Ποῦ εἶναι οἱ Χιλιαστές, πού λένε ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν εἶναι ὁ Γιαχβέ, δέν εἶναι ὁ Κύριος, ἀλλά εἶναι κτίσμα; Ὤ, πόσο βλάσφημοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι αὐτοί! Βλάσφημοι, φοβεροί!

   Ἀλλά ὁ Χριστός, ἀγαπητοί μου, λέγεται μάρτυς πιστος για δυό λόγους. Πρώτον, ἐπειδή εἶναι ἐκεῖνος πού μαρτύρησε τήν ἀλήθεια, δηλαδή τήν ἀποκάλυψε.

   Θα θυμᾶστε ὅτι ὅταν ὁ Πιλᾶτος ρώτησε τον Κύριο Ποιός είσαι; Ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: «ἐγὼ εἰς τοῦτο γεγένημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ» (Ἰωάν. 18, 37). Γι' αυτό γεννήθηκα και για αὐτό ἦλθα στον κόσμο· γιά νά ἀποκαλύψω την αλήθεια.

   Σ' ἐκεῖνο τό «τί ἐστιν ἀλήθεια;» (Ἰωάν. 18, 38) του Πιλάτου, πού εἴχαμε ἀναλύσει πέρυσι, εἶπαν μερικοί: Τι κρίμα... δέν κάθησε ὁ Πιλάτος νά ἀκούσει από τον Χριστό τί εἶναι ἀλήθεια! Διότι το μεγάλο πρόβλημα εἶναι ἀκριβῶς αὐτό· τί εἶναι ἀλήθεια;

   Αὐτήν τή στιγμή πού σᾶς βλέπω, στ' αλήθεια εἶστε ἐσεῖς; Καί αὐτήν τή στιγμή πού μέ βλέπετε, στ' αλήθεια εἶμαι ἐγώ; Εἶναι ἀλήθεια; Για σκεφθεῖτε· μήπως αυτήν τη στιγμή βλέπετε κανένα ὄνειρο; Γιά τσιμπῆστε λίγο το χέρι σας· μήπως κοιμάστε καί βλέπετε ὄνειρο;

   Θά μοῦ πεῖτε: Τί ὀνειρώδη πράγματα εἶναι αὐτά, πάτερ, πού μᾶς λέτε; Αὐτά εἶναι τρελλά!

   Δέν εἶναι καθόλου τρελλά. Δέν ξέρουμε τί εἶναι ἡ ἀλήθεια. (Βλ. Α΄ Κορ. 13, 12: «Βλέπομεν ἄρτι δι᾽ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους...». Δρ. Μάνου Δανέζη, καθηγητοῦ Ἀστροφυσικῆς, Τό σύμπαν που ἀγάπησα, Ἡ πλάνη τῶν αἰσθήσεων: Ὅ,τι ἀντιλαμβάνονται οἱ αἱσθήσεις μας ἀποτελεῖ ἕνα Matrix, μηδέ ἐξαιρουμένης τῆς ἀνθρώπινης ύπαρξης. Το Σύμπαν τῶν μετρήσεων καί τῶν παρατηρήσεών μας εἶναι μιά απλή καί στρεβλή απεικόνιση πάνω σ' ἕναν Εὐκλείδειο τρισδιάστατο και Νευτώνειο παραμορφωτικό καθρέφτη, πού ἡ Θεωρία τῆς Σχετικότητος ὀνομάζει "χῶρο Μινκόβσκι". Τό Σύμπαν καί ὁ Ἄνθρωπος είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο καί περισσότερο ἀπό αὐτό πού ἀντιλαμβάνονται οἱ ἀτελεῖς αἰσθήσεις μας. (Ανάκτηση: 28 Απριλίου 2023 από https://mikropragmata.lifo.gr/zoi/oti-antilamvanontai-oi-aisthiseis-mas-apotelei-ena-matrix/ Πρβλ. Σπήλαιο τοῦ Πλάτωνα (Πολιτεία 514a-520e)) Γι' αὐτήν ἀγωνιζόμαστε· γιά τήν ἀλήθεια!

   Ὁ Πιλάτος, λίγο πριν βγεῖ ἔξω ἀπό τό πραιτώριο ὁ δυστυχής, ρώτησε τί εἶναι ἡ ἀλήθεια. Θα μπορούσε να τοῦ εἰπωθεῖ ὄχι τί εἶναι ἡ ἀλήθεια, αλλά τό Ποιός εἶναι ἡ ἀλήθεια. Τήν είχε μπροστά του την Αλήθεια!

   Ἡ ἀλήθεια, ἀγαπητοί, δέν εἶναι μιά αφηρημένη ἔννοια· ἡ ἀλήθεια εἶναι ἕνα πρόσωπο. «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια» (Ἰωάν. 14, 6) εἶπε ὁ Χριστός. Δέν εἶπε Ἦρθα νά σᾶς πῶ μερικά όμορφα πραγματάκια..., ὄχι, αλλά Εγώ εἶμαι ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή! (Πρβλ. Ἰωάν. 11, 25. 14, 6. Κολ. 3, 4. Φιλιπ. 1, 21)

   Δυό θέματα ἐνδιέφεραν καί ἐνδιαφέρουν καί θά ἐνδιαφέρουν πάντοτε τόν ἄνθρωπο· το μεγάλο θέμα ἀλήθεια καί τό μεγάλο θέμα ζωή. Ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή εἶναι οἱ πόλοι τοῦ ἄξονος, θα λέγαμε, γύρω ἀπό τόν ὁποῖο στρέφεται πάντοτε ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα καί ἀγωνιᾶ. Καί ὅμως, αὐτός ὁ ἄξονας μέ τούς δυό αυτούς πόλους εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή»!

   Ἦρθα, λοιπόν, νά σᾶς πῶ τήν ἀλήθεια, να μαρτυρήσω γιά τήν ἀλήθεια.

   Καί ποιά, Κύριε, εἶναι ἡ ἀλήθεια;

   «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια»!

   Αλλά τό «ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια» σημαίνει: ὅ,τι καί ἂν σᾶς λέω, καί ὅ,τι ἄν σᾶς ἀποκαλύπτω, αὐτό εἶναι πάντοτε τό ἀληθινό. Καί στήν προκείμενη περίπτωση εἶναι ἡ ἀλήθεια περί Θεοῦ, περί ανθρώπου καί περί κόσμου, ἀλλά καί ἡ προερχόμενη από αυτήν ἀληθινή λατρεία καί ἀγάπη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ,

   Γι' αυτό, ξέρετε, ἔξω ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, αγαπητοί μου, σκοτάδι βαθύ! Βλέπετε τί κάνουν οἱ φιλόσοφοι; Αγωνίζονται, προσπαθοῦν νά δώσουν ἀπαντήσεις. Καί δέν εἶναι ἀντιφατικοί μόνο μεταξύ τους, αλλά καί ὁ καθένας μέ τόν ἑαυτό του εἶναι ἀντιφατικός! Δέν ξέρουν «μήτε ἃ λέγουσι μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται» (Βλ. Α' Τιμ. 1, 7). Ωστόσο, ἄν δέν ξέρουμε, ἄν δέν ἔχουμε υπόψη μας καί δέν γνωρίζουμε τόν Χριστό, τότε μέσα σέ ἕνα σκοτάδι βρισκόμαστε. Νά εἴμαστε ευτυχείς γιά τό ὅτι μποροῦμε νά γνωρίζουμε τόν Χριστό, ή τουλάχιστον εἴμαστε στον δρόμο γιά νά Τόν γνωρίσουμε.

   Ακόμη, εἶναι μάρτυς ἀξιόπιστος γιά ὅ,τι θά πεῖ, γενικά, καί εἰδικά στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως. Ἄρα ὅ,τι γράφει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι ἀξιόπιστο. Μᾶς τό λέει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος» (Τίτ. 3, 8. Α΄ Τιμ. 1, 15. 3, 1. 4, 9. Β' Τιμ. 2, 11), εἶναι ἀξιόπιστος ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἄξιος πλήρους ἀποδοχῆς.

   Συχνά στήν Ἀποκάλυψη ὁ Χριστός ὀνομάζεται μάρτυς ἀληθινός. Συγκεκριμένα, στο 3ο κεφάλαιο λέει –ἀξίζει νά τό ποῦμε ἀπό τώρα: «Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστὸς καὶ ἀληθινός» (Αποκ. 3, 14).

   Ἐδῶ βλέπουμε τρία ὀνόματα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστός καί ὁ ἀληθινός. Κοιτάξτε ὅμως· ἄλλος σολοικισμός: «ὁ ἀμήν»! Ἡ λέξη ἀμήν εἶναι ἑβραϊκή, καί δέν παίρνει ἄρθρο· βάζει ἄρθρο ὅμως! Ἄρθρο θα βάλει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καί θά πεῖ γιά τόν Χριστό ὅτι εἶναι ὁ ναί, ὁ ἀμήν, ὁ βέβαιος. (Βλ. Β΄ Κορ. 1, 19-20. Πρβλ. Έβρ. 2, 2) Αμήν στά ἑβραϊκά σημαίνει εἴθε νά γίνει, αὐτό εἶναι, ὅπως εἶναι, ἔτσι εἶναι, δηλαδή βεβαίως· ὁπότε ὁ ἀμήν σημαίνει ὁ βέβαιος.

   Ἔτσι, ἐδῶ βλέπουμε τρία συνώνυμα κατά συσσώρευση, πού δείχνουν τήν βεβαιότητα τῆς πιστότητος τοῦ Χριστοῦ.

   Ἀλλά ὁ Χριστός εἶναι Μάρτυς πιστός, ἀγαπητοί μου, καί γιά ἕναν δεύτερο λόγο· ἐπειδή ὑπέστη μαρτύριο, καί μάλιστα μαρτύριο σταυρικό. (Βλ. Φιλιπ. 2, 8) Ανέβηκε πάνω στον σταυρό χάριν τῆς μαρτυρίας τῆς ἀληθείας.

   Ἐπειδή ἡ μαρτυρία τῆς ἀληθείας συνεπάγεται παθήματα καί δεινά ἐκ μέρους τοῦ δαιμονοκρατούμενου κόσμου, γι᾽ αὐτόν τόν λόγο ή λέξη μαρτύριο γίνεται ταυτόσημη μέ τήν ὁμολογία τῆς ἀληθείας ἀλλά καί μέ τά παθήματα. Ἔτσι, ὅταν λέγομαι μάρτυς, ἐννοῶ τόσο ὅτι λέω τήν ἀλήθεια, ὅσο καί ὅτι ὑφίσταμαι μαρτύριο. Βλέπετε; ἡ ἀλήθεια, ὅταν προσφέρεται στον κόσμο, προσφέρεται μέ τό μαρτύριο. Γι' αὐτό ἡ ἀλήθεια καί τά κακοπαθήματα εἶναι στενά-στενά δεμένα· μάλιστα τόσο στενά, ὥστε ἡ ἴδια λέξη νά ἐκφράζει καί τά δύο.

   Γι' αὐτό θά γράψει στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως ὁ Εὐαγγελιστής: «Καὶ ὅτε ἤνοιξε τὴν πέμπτην σφραγίδα, εἶδον ὑποκάτω τοῦ θυσιαστηρίου τὰς ψυχὰς τῶν ἐσφαγμένων διὰ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ ἀρνίου ἣν εἶχον» (Αποκ. 6, 9). Γιατί σφαγιάστηκαν; «Διὰ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ». Διότι ἔδωσαν τή μαρτυρία  τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ· γι᾿ αὐτό σφαγιάστηκαν. Πολύ δέ παραπάνω σφαγιάστηκε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού εἶναι ὁ ἀπόλυτος Μάρτυς ὁ πιστός, διότι έφερε σ' ἐμᾶς πλήρη τήν ἀλήθεια, και για χάρη της ἔγινε Πρωτομάρτυς, ἀφοῦ μαρτύρησε ἐπί τοῦ σταυροῦ.

   Τό δεύτερο ὄνομα τοῦ Χριστοῦ εἶναι «ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν».

   Ἔχετε σκεφθεῖ, ἀγαπητοί μου, πόσα ονόματα ἔχει ὁ Χριστός; Πάρα πολλά, πλῆθος! Λέγεται θύρα, λέγεται κλέπτης, λέγεται ποιμήν, λέγεται ὁδός, λέγεται ἀμήν, λέγεται ὁ μάρτυς ὁ πιστός, λέγεται ὁ ἀληθινός... (Βλ. Ἰωάν. 10, 9· 11· 14. 14, 6. Αποκ. 3, 3. 16, 15. Α' Θεσ. 5, 3-4 Ματθ. 25, 32. Β΄ Πέτρ. 3, 10) Πλήθος ονόματα μέσα στην Αγία Γραφή! Ὅλα αὐτά αναφέρονται στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐδῶ λοιπόν νέο ὄνομα «ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν».

   Ἐδῶ δίνεται μία μαρτυρία ἄκρως σπουδαία· πιστοποιεῖται ἡ ταυτότητα αὐτοῦ πού ἀποκαλύπτει και μιλάει στόν Ἰωάννη. Ποιός τοῦ μιλάει; Ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί τί τοῦ λέει; Ὅτι εἶναι «ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν». Βεβαίως, αὐτήν τή στιγμή δέν μᾶς τό λέει αὐτό· μᾶς λέει νά ἔχετε τήν χάρη καί τήν εἰρήνη ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, πού εἶναι ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν. Πιό κάτω ὅμως ὁ Χριστός θά πεῖ στόν Ἰωάννη: «ἐγώ εἰμι... ὁ ζῶν, καὶ ἐγενόμην νεκρός, καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι» (Αποκ. 1, 18), ἔγινα νεκρός, καί νά, ζω! Πῶς, Κύριε, ζεῖς, Αναστήθηκα! ἀλλά ὡς πρός τήν ἀνθρώπινη πάντοτε φύση Του.

   Λοιπόν, ποιός εἶναι «ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν»; Εἶναι ὁ αἰώνιος Θεός, πού ἔγινε ἄνθρωπος, πέθανε ἐπί τοῦ σταυροῦ, ἀναστήθηκε, καί ζεῖ αἰωνίως ως Θεάνθρωπος.

   Μάλιστα στα χωρία 17 και 18 τοῦ ἴδιου κεφαλαίου γράφει τά ἑξῆς: «ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος καὶ  ὁ ζῶν» –ἄλλο ὄνομα ἐδῶ τοῦ Χριστοῦ· ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος. Αλλά ὅταν λέει εἶμαι ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος καί ὁ ζῶν, μιλάει ὡς Θεός, γιατί κανένας ἄνθρωπος δέν εἶναι ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος, ἐπειδή τό Α και Ω δέν ὑπάρχει σε κανέναν ἄνθρωπο παρά μόνο στόν Θεό καί ποτέ κανείς ἄνθρωπος δέν εἶναι σέ ἐνεστώτα χρόνο ζῶν παρά μόνο ὁ Θεός. (Μέ τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ «ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος καὶ ὁ ζῶν» χαρακτηρίζεται ὁ Θεός στην Π. Διαθήκη, ἐνῶ μέ τό ὄνομα «Α καὶ Ω» χαρακτηρίζεται ὁ Θεός ὡς ἡ μόνη δημιουργική Αρχή καί τό Τέλος τῆς Δημιουργίας καί τῆς Ἱστορίας (Ησ. 41, 4, 44, 6. 48, 12. Τωβ. 13, 1. Ἐκκλ. 7, 2. Σοφ. Σειρ. 18, 1. Β' Μακ. 7, 33. κ.ά.)) «Καὶ ἐγενόμην νεκρός, καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, καὶ ἔχω τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου»· ἔγινα νεκρός, ὡς ἄνθρωπος· καί νά, εἶμαι ζωντανός, ζῶ, δηλαδή ἀναστήθηκα, ὄχι ὡς Θεός οὔτε ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ὡς Θεάνθρωπος· καί ζῶ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων, καί κρατάω τά κλειδιά τοῦ θανάτου καί τοῦ ᾅδου, δηλαδή εἶμαι ὁ νικητής τοῦ θανάτου καί τοῦ ᾅδου.

   Ὁ Χριστός καλεῖται «πρωτότοκος τῶν νεκρῶν», ὅπως λέει ὁ Ζιγαβηνός πολύ ὡραῖα, «ὡς πρῶτος ἐκραγεὶς τῆς τοῦ ᾅδου γαστρός, εἰς τὴν διὰ τῆς ἀναστάσεως παλινζωΐαν καὶ ἀειζωΐαν» (Αρχιμ. Ηλία Μαστρογιαννοπούλου, Σχόλια στην Πρός Κολοσσαεῖς ἐπιστολή του Αποστόλου Παύλου, ἐκδ. Αδελφότητας Θεολόγων Ἡ Ζωή, Ἀθῆναι 1985, σ. 25). Δηλαδή σαν να βγήκε ἀπό τήν κοιλιά τοῦ ἅδου βίαια, ἀφοῦ αὐτή ἐξεράγη. Θα λέγαμε, σαν μια γυναίκα πού δέν γεννάει φυσιολογικά καί τῆς γίνεται καισαρική τομή· ἢ μᾶλλον –ἄν ἐπιτρέπεται νά τό πῶ ἔτσι– ὄχι με καισαρική τομή, αλλά πιο βίαια, με μια κλωτσιά στην κοιλιά, καί τό παιδί να πεταχτεῖ ἀπ᾽ ἔξω! Αυτό δείχνει ἡ μετοχή ἐκραγείς· εἶ και ἐκεῖνος πού κατέβηκε στον άδη και συνέτριψε τους μοχλούς τῶν αἰωνίων θυρῶν, τῶν αἰωνίων πυλῶν, (Βλ. Ψαλμ. 106, 16. Ἰωνᾶ 2, 7) συνέτριψε δηλαδή τον κατάκλειστο ἅδη, πού δέν μποροῦσε κανείς ποτέ να βγεῖ ἀπό ἐκεῖ μέσα. Αρα λοιπόν ὁ Χριστός εἶναι ὁ «πρῶτος ἐκραγεὶς τῆς τοῦ ᾅδου γαστρός», που βγήκε με βίαιο τρόπο από την κοιλιά του ἅδου.

   Ὡς πρωτότοκον τῶν νεκρῶν καταγράφει τον Χριστό καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Λέει στην Προς Κολασσαεῖς ἐπιστολή του: «καὶ αὐτός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς ἐκκλησίας· ὅς ἐστιν ἀρχή, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένηται ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων» (Κολ. 1, 18. Πρβλ. Πράξ. 26, 23. Α' Κορ. 15, 20. Ρωμ. 8, 29). Γιατί «πρωτεύων»; Διότι Αυτός είναι πρώτος σέ ὅλα, και ἐμεῖς ἀκολουθοῦμε. Εἶναι ὁ πρῶτος νεκρός πού ἀνασταίνεται· ἐμεῖς εἴμαστε ἀπό πίσω, δεύτεροι, τρίτοι. («Πάντες μὲν γὰρ ὅσοι πρὸ τοῦ Κυρίου ἀνέστησαν ἐκ νεκρῶν, πάλιν παρεδόθησαν τῷ θανάτῳ· οὐ γὰρ ἦν ἐκείνη ἡ ἀληθὴς ἀνάστασις, ἀπαλλαγὴ δὲ πρὸς καιρὸν τοῦ θανάτου. διὸ ἐκείνων μὲν οὐδεὶς πρωτότοκος ἐκ νεκρῶν ἐχρημάτισεν. ὁ δέ γε Κύριος τοῦτο καλεῖται, ὡς τῆς ἀληθοῦς ἀναστάσεως ἀρχή τε καὶ αἰτία γενόμενος. καὶ ὥσπερ τι πρωτόλειον γεγονὸς τῆς τῶν ἀνθρώπων ἐγέρσεως, γενηθεὶς οἷον καὶ προελθὼν ὥσπερ ἀπὸ παστάδας τινὸς ἐκ τοῦ θανάτου πρὸς τὴν ζωήν.» (Οικουμένιος, σ. 35))

   Καί λέγεται πρωτότοκος, ὅπως πάλι γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὡς «πρωτεύων» καί ἐγγυητής καί τῆς δικῆς μας ἀναστάσεως. Λέει στην Α΄ Προς Κορινθίους: «Νυνὶ δὲ Χριστὸς ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο» (Α΄ Κορ. 15, 20). Γιατί ὁ Χριστός ἔγινε ἡ ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων; Ἔγινε ἡ ἀπαρχή, τό ξεκίνημα, ὁ πρωτότοκος, για να ακολουθήσουν οι πολλοί. (Βλ. Νικ. Σωτηροπούλου, Ἑρμηνεία δυσκόλων χωρίων τῆς Γραφῆς, τόμ. Δ΄, ἐκδ. Ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 2013, σσ. 205-210)

   Καί τέλος, το τρίτο ὄνομα τοῦ Χριστοῦ: «ὁ ἄρχων τῶν βασιλέων τῆς γῆς».

   Αὐτός ὁ τίτλος - ὄνομα ἀποτελεῖ ἀπήχηση ἐκείνης τῆς περίφημης ὁμολογίας τοῦ Κυρίου ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου, ὅτι εἶναι ὄντως Βασιλιάς. Ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης μᾶς γράφει πῶς ἀπαντᾶ ὁ Κύριος στον Πιλάτο: «Η βασιλεία ή ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου. εἶπεν οὖν αὐτῷ ὁ Πιλάτος· οὐκοῦν βασιλεὺς εἶ σύ; ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· σὺ λέγεις ὅτι βασιλεύς είμι ἐγώ» (Ἰωάν. 18, 36-38. Περί τῆς Βασιλείας τοῦ Μεσσίου, βλ. Λουκᾶ 1, 33. Δαν. 2, 44. 7, 14· 27. Επίσης ὁ Χριστός στην Καινή Διαθήκη ἀποκαλεῖται Κύριος τῶν κυρίων καί Βασιλεύς τῶν βασιλέων (Α΄ Τιμ. 6,15. Αποκ. 17, 14, 19,16. Πράξ. 10, 36). Στην Παλαιά Διαθήκη μόνον ὁ Θεός ἀπεκαλεῖτο Κύριος τῶν κυρίων καί Βασιλεύς τῶν βασιλέων (Δευτ. 10, 17. Ψαλμ. 135,3. Δαν. 2.37· 47. Β' Μακ. 13. 4). Αυτό δείχνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Κύριος, ο Γιαχβέ, ὁ Θεός τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης). Δηλαδή: Ἡ δική μου ἡ Βασιλεία δέν εἶναι ἀπό τόν κόσμο αὐτόν. Εἶπε λοιπόν σ' Αυτόν ὁ Πιλάτος: Ὥστε λοιπόν εἶσαι βασιλιάς; Καί ὁ Ἰησοῦς ἀποκρίθηκε: Εἶναι ὅπως το λες· είμαι Βασιλιάς.

   Ὥστε λοιπόν, αγαπητοί μου, ὁ Χριστός εἶναι ὁ Βασιλιάς! εἶναι ὁ Ἐξουσιαστής τῆς Ἱστορίας! εἶναι ὁ παγκόσμιος Κριτής! εἶναι ὁ Θριαμβευτής! Κι ἀκριβῶς αὐτό τό τελευταῖο όνομά Του, «ὁ ἄρχων τῶν βασιλέων τῆς γῆς», εἶναι ἕνα βασικό θέμα τῆς Ἀποκαλύψεως, πού ἀποτελεῖ καί τήν κεντρική ιδέα του βιβλίου.

   Θά πεῖ παρακάτω ὁ ἀπόστολος και ευαγγελιστής Ἰωάννης: «οὗτοι –οἱ σύμμαχοι του θηρίου– μετὰ τοῦ ἀρνίου πολεμήσουσι, καὶ τὸ ἀρνίον νικήσει αὐτούς, ὅτι κύριος κυρίων ἐστὶ καὶ βασιλεὺς βασιλέων, καὶ οἱ μετ᾿ αὐτοῦ κλητοὶ καὶ ἐκλεκτοὶ καὶ πιστοί» (Αποκ. 17, 14). Πῶς καί γιατί θά τούς νικήσει τό Αρνίον; Διότι εἶναι ὁ Κύριος τῶν κυρίων καί ὁ Βασιλεύς τῶν βασιλέων.

   Εἴδαμε ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, τούς τρεῖς ἐπιθετικούς προσδιορισμούς - ὀνόματα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού ἀποτελοῦν μεταξύ τους μια φυσική κλίμακα, κατά τήν ὁποία ὁ Ἰησοῦς εἶναι Αὐτός πού ἦλθε να μαρτυρήσει τήν ἀλήθεια, Αὐτός πού χάριν αὐτῆς πέθανε καί ἀναστήθηκε καί νίκησε τον θάνατο, ὄχι μόνο γιά τόν ἑαυτό Του, ἀλλά καί γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, καί Αὐτός πού τελικά ὡς Θεάνθρωπος καθίσταται θριαμβευτής Βασιλιάς και Κύριος πάντων τῶν βασιλέων καί ἀρχόντων τῆς γῆς.

   Τα τρία αὐτά ὀνόματα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ διαγράφουν μέ συντομία τήν ὅλη πορεία τοῦ Θεοῦ Λόγου μέσα στήν Ἱστορία. Ἔρχεται, δίνει τή μαρτυρία, ὑφίσταται μαρτύριο, βγαίνει ἀπό τήν Ἱστορία, ἀφοῦ τήν παίρνει μαζί Του μέ τήν ἀνάστασή Του καί τήν ανάληψή Του, καί τή μεταβάλλει σε Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

   Προσέξτε αὐτό πού σᾶς εἶπα: Μπαίνει μέσα στην Ἱστορία, μαρτυρεῖ γιά τήν ἀλήθεια, πεθαίνει γιά τήν ἀλήθεια, ἀνασταίνεται, αναλαμβάνεται, καί μέ τήν τελική Κρίση παίρνει ολόκληρη τήν Ἱστορία, ολόκληρη την Κτίση, καί τήν κάνει Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! (Βλ. Ψαλμ. 101, 26-28. Εβρ. 1, 10-12. Αποκ. 21, 5)

   Πέστε μου, ποιό βιβλίο πού ποτέ γράφηκε στην παγκόσμια φιλολογία θα μποροῦσε νά σταθεῖ μεγαλειωδέστερο; Ποιό βιβλίο, ἔξω ἀπό τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως; Πελώρια θέματα, τεράστια!

   Ἄν, ἀγαπητοί μου, μένουμε σε θεολογικά σημεία καί ἐπιμένουμε σ' αὐτά –θά τό πῶ γιά μιά ἀκόμη φορά, ἄν καί πολλές φορές τό ἔχω τονίσει– εἶναι γιατί πρέπει νά ἀρθοῦμε, πρέπει να σηκωθοῦμε, πρέπει νά ἀνεβοῦμε ψηλά· μή μένουμε μόνο στο να λέμε ἁπλῶς θά εἶμαι ἕνας καλός ἄνθρωπος, καί ἔτσι, μέ τόν τρόπο αυτό, να ζοῦμε μία αὐτάρκεια πνευματική, ἡ ὁποία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνα όριο πνευματικῆς λιμοκτονίας.

   Ξέρετε, στα οικονομικά ὑπάρχει αυτό το starvation limit, τό όριο λιμοκτονίας. Εάν υπάρχει τό ὅριο αὐτό στήν πνευματική ζωή μας, εἶναι γιατί ἐμεῖς τό θέτουμε. Καί θέτουμε τό ὅριο αὐτῆς τῆς πνευματικῆς λιμοκτονίας ὅταν θέλουμε να μένουμε εὐχαριστημένοι μέ μερικά ψίχουλα μιᾶς κάποιας θρησκευτικῆς γνώσεως.

   Ὄχι, ἀγαπητοί μου· ὄχι! τά παιδιά τοῦ Θεοῦ πρέπει να χορταίνουν τό ψωμί τοῦ Θεοῦ! Καί τό ψωμί του Θεοῦ εἶναι «ὁ ἄρτος ὁ καταβὰς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ» ('Iωάν. 6, 27· 33· 35· 41· 48· 50-51· 58.), ὁ Θεός Λόγος, πού ἔδωσε τόν ἑαυτό Του πρός βρώσιν, (Βλ. Ἰωάν. 6, 55. Ματθ. 26, 26. Μᾶρκ. 14, 22. Λουκᾶ 22, 19. Α' Κορ. 10, 16. 11, 27) βρώση αἰσθητή, για να μπορέσουμε, μέσα σ' αυτήν τη βρώση τοῦ οὐράνιου Ἄρτου, νά δοῦμε τόν Θεό Λόγο.

   Γι' αὐτό, ἀγαπητοί μου, μή διαμαρτύρεσθε ὅταν ἐδῶ  προσφέρεται λίγη παραπάνω θεολογία. Δέν εἶναι πάρα πολλή· λίγη θεολογία εἶναι... ἡ ὁποία ὅμως εἶναι ὁ Ἄρτος που τρέφει τά παιδιά τοῦ Θεοῦ.

   Λάρισα, 9 Νοεμβρίου 1980

4η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Как човек трябва да нарича себе си ? Божи Син или раб божи ?

†."Ако някой е роб на греха ( никой тук от вас!) нека бъде готов чрез вяра да премине към свободата на осиновяването, с прераждането, което Христос ще му даде. И да се освободи от това зло робство на сатаната, от греха, и да влезе в робството на благословията Господна . "Темата е за робството. Кое робство ? Не, разбира се това робство, което хората имат помежду си, когато белите поробват черните или самите бели поробват белите, в старите времена тези, които са били военнопленници и са ги имали като роби и т.н. . Добре познатото на всички робство . Не това ! Тук сега се говори за друг вид робство . Това , което съществува между Бога или Дявола. Така ,че човек тук е представен или като роб на Бога, или като роб на Дявола. Наистина, няма ли трети начин ? Някой да не бъде нито роб на Бога, нито роб на дявола? И съвсем разбираемо да не съм слуга на Дявола. Но защо трябва да бъда слуга на Бога ? Това остава неразбираемо. И да няма друг, трети начин на живот? Дотолкова тази тема занимаваше , че преди 2-3 години стигна до парламента – и то от духовници – да се премахнат от църковните текстове пожеланията и изразите където има думата раб , като например "сгодява се / жени се божия раб.." или "кръщава се божия раб ..." Следователно, където и да имахме израза „Божи раб “, това трябваше да се премахне . Защото какво ще рече „божи раб “? Виждате тук , че човек гледа текста на Светата Библия през светлината на политическите или културните ситуации на своето време, и се опитва да тълкува по съответния начин. И така човек става смешен. Смешно, наистина. Защото когато виждаме един Павел да казва „Раб Иисус Христов “, подобно и другите апостоли, апостол Петър, Апостол Яков Брат Господен, се наричат „слуги на Иисус Христос“ ? Но бихме запитали наистина, човек трябва ли непременно да е роб или на Бога, или на Дявола ? Няма ли свобода? Какво е свободата ако просто сменя господара ? Скъпи мои, преди всичко Дяволът не е господар . Той е натрапчив господар . Натрапчив ! И трагичното е, че човекът стана роб на дявола, защото самият човек го пожела. Защото когато човекът беше подмамен от Дявола да наруши Божията заповед в Рая , той всъщност направи Дявола свой господар. Това, разбира се, с всички трагични последици за човешкия род. Замислете се, че Адам и Ева, подчинявайки се на волята на Дявола, са се подчинили на Дявола. И Бог оставя нещата така , за да може Дяволът, този натрапник, да стане господар на човека. И човек да стане роб на дявола. Тук няма абсолютно никаква автентичност. Тогава човекът трябва да бъде слуга на Бога. Обаче , какво е това робство на човека към Бога? Защото ако наистина човекът е роб на Бога, тогава той не е свободен. Първо бих искал да се освободим от понятието „свободен “, което имаме днес. Както знаете, във всяка епоха всички тези концепции придобиват различно измерение. В наше време понятието "свобода" е придобило измерението на анархизъм ! Възприятието за свобода е толкова нелепа , че стигаме границите на абсурдността. Когато, например, всеки, независимо от присъствието на другия и дали му пречи или не, дали му вреди или не, прави това, което собственото му желание диктува и иска , сами разбирате дали това означава свобода . И така , как хората разбират днес свободата? . Те я разбират много по-различно от това което е .

 Но все пак дали в един тънък смисъл , някак си все пак съм слуга на Бога ?" Човекът, когато е бил създаден, не е бил роб на Бога. Създаден е по образ Божий . Едни от главните характеристики на човека спрямо образа на Бога са свободата и разумът. Има и други общи характеристики ,но свободата и разумът са основни, те са елементи на Божия образ в човека – това показва, че никога не е било възможно човекът да бъде наречен роб на Бога. Невъзможно! Разгледайте набързо първата книга Битие в първите глави. Вижте къде в историята за Адам и Ева Бог говори, че хората са негови роби! Никъде! Думата "роб" не съществува! Никъде! Напротив, Бог е създал човека и човекът стои с упорство спрямо Него . Едно творение , което носещо образа на Бога, т.е. разума и свободата и имайки възможност и за подобието („да направим човек по Свой образ и подобие“), би достигнал човекът, с тази свобода и разум да се потруди за придобиването на подобието . И работейки върху "подобието ", да достигне до обожествяване и следователно да бъде по Благодат Бог! Нещо, което не се споменава за другите творения ! Това е издигане на човека от творението (не роб, само творение) да се издигне и да стане Бог! Чрез благодат! И така , както ви казах никъде не намираме понятието робство. Между другото , дори ако човекът не беше съгрешил Бог пак щял да приеме човешката природа .Това е било в Божия план, така наречената „първа воля на Бога “ , защото „втората воля на Бога “ е да спаси човека чрез Кръста. Това е което Бог е искал, да приеме човешката природа и да я доведе в общение с Божествената природа чрез боговъплъщението на Второто Лице на Светата Троица. Тоест, ако Адам и Ева не бяха съгрешили, щеше ли Бог да стане човек? Отговорът, разбира се е : да!! Въплъщението не представлява Божието желание да ни изкупи , но Божието желание ние да станем Негови съучастници ! Но понеже не искахме това, отказахме се в Рая и направихме Дявола наш началник, затова дойде нуждата от Кръста, за да ни спаси, защото Бог на всяка цена не искаше да загинем! И така, по необходимост кръста влезе. Тоест това е втората Божия воля. Първата е това , което ви казах: Бог би се въплатил , дори ако човека не беше съгрешил !! И щяхме да се възнесем чрез обожествяването в Прегръдката на Божието блаженство. Искате ли да видите това което казах "в прегръдката на Божието блаженство"? Христос, тоест Синът Божий, Който стана човек – прие нашата природа – седи отдясно на Бог Отец. Не като Слово, защото, като Слово, Той е вездесъщ и е единосъщен с Отца. Но като Човек е от дясната страна на Бог – Отец. Какво показва това? Че е в Прегръдката на Светата Троица. Човешката природа! Където е Иисус Христос, там щеше да бъде и човекът! И тъй като човекът не е постигнал това чрез образа и да работи върху "по подобие" за да се намери в живота на Светата Троица, сега Бог му помага чрез Кръста да стигне отново до същата точка! Това, което било първата Воля Божия! Да бъде човека от дясната страна на Бог Отец, т. е. в прегръдките на Света Троица. Това е невероятно ! Така че кажете ми, питам ви кажете ми: имаме ли тук някакво робство, имаме ли феномен на робството? Робство никъде не се вижда. Вие виждате ли нещо което да пропускам ? Никъде не виждам понятие за робство! Но сега в Новия завет Христос казва: „Не ви нарекох слуги, а приятели“ . Това е много хубав момент: " Не ви наричам вече слуги .. а ви нарекох приятели." И така, той не ни нарече "слуги ", а ни нарече "приятели"! Когато Христос възкръсна, той каза на Мария Магдалина: „Иди и кажи на братята ми, че още не съм се възнесъл при Отца Си“. Ааа... така значи !! Раб , приятел, брат!! Вижте възвишението ! Концепцията за робството е създадена от свободата на човека, който се е подчинил на Дявола! Изгонвайки Дявола, Божият Син прави хората приятели, преди Кръста. С Кръста Си Той постига осиновение от Бог Отец и ги нарича „братя”! И апостол Павел ще напише по-късно (след Възкресението) : "наследници на Бога, сънаследници на Христа ". Виждате ли някъде понятието робство? Не съществува никъде. Нека ви кажа още нещо, което Господ каза. Робът, казва , не знае какво прави господарят му в къщата. Това което възнамерява господаря не се открива робите. Но Синът знае какво възнамерява Неговият Отец. "Затова Аз ви казвам какво ще направя, защото вие не сте роби, а сте синове!" Още нещо. Робът не пребивава „във века“ казва „не остава“ в къщата. Защото е роб. Днес може да е тук, а утре да го няма. Синът пребивава вечно у дома. И следователно вие не сте роби а синове. И пребиваваш в къщата. Коя къща? „В дома на Отца Ми има много жилища ". В дома на моя баща. Знаете ли какво се нарича тук "дом"? Това е е Царството Божие. Царството Божие се нарича "дом". В дома на Отца Ми има много жилища, много стаи. Тоест ние ще сме в дома на Отца. Къде е робуването ? Не съществува. Никъде! Така че , когато казваме "ние сме раби божии ", ние не сме слуги на Бога! Ние сме синове! Свободни! Но тогава, защо апостолите казват (казва Павел) "Павел, раб Иисус Христов "? Защо тук св. Кирил казва, че сега си в блаженното слугуване на Бога ? И защо в практиката на Църквата имаме израза „Кръщава се Божият раб” и т.н.? Е, скъпи , обърнете внимание ! На първо място, това е една форма на смирение на самия човек пред Бога . Тоест от момента, в който разбира Божия Дар, не че отрича осиновяването - той не го отрича, всъщност това е централна точка на неговата духовност .Ние казваме "Отче наш, който си на небесата", ние не казваме "Господи ", защото Господаря има слуги . Отца има синове . Значи Христос ни е научил да казваме "Отче". Ние обаче, чувствайки се недостойни за голямата чест, която Бог ни е дал, се наричаме "раби"! Искате ли да ви го докажа? Чуйте : В притчата за блудния син по-малкият е дете на баща си. "Татко", казва ," дай ми дела който ми се пада от имота " . А, как каза , как каза? "Татко"? Следователно признаваш за баща този от когото искаш дела от имота. Много добре ! Когато се разкаял, след като пропилял имуществото на баща си, казва : Ще кажа на баща си : „Не съм достоен да се наричам твой син , но ме вземи като един от твоите наемници (от твоите слуги, от твоите роби) . Кой унижава сега себе си ? Бащата ли го унижава ? Не ! Самият той осъзнавайки че е разпилял бащиното имущество се смирява . А както знаете мили мои, бащиното имущество е "по образ". Това е бащинското наследство , „по образ “! Когато пропилявам ума си, за да измислям злото , когато пропилявам свободата си за дяволски неща, когато пропилявам изобретателността която Бог ми е дал ... Знаете ли, човекът е съ-творец с Бога. Знаете ли в какво? По отношение на създаването на потомство , да ражда . И капризничи човек по въпроса за потомството..и убива това , което ражда . Тогава къде пилееш богатството на баща си? В каприза си, в егоизма си. В това, което ти си искал ! Човекът, като се опомни и каже "къде прахосах богатството на баща си?" Къде използвах този "образ "? Той идва на себе си, ужасен и се обръща към Бога и казва: „Аз не съм Твое дете. Ти ме наричаш Твое дете, аз го искам, но Отче мой, позволи ми да се нарека Твой слуга.” . Ето защо това робство, казва свети Кирил, е „благословено“. Но имаме и една другата страна : въпреки че Бог ни нарича синове, нека не забравяме, че сме минали през робство, робството на дявола, от което Христос ни изкупи чрез Кръста Си. Той даде откуп, Неговата Кръв. Затова казваме „изкупление“! Ние наричаме Христос "Изкупител "! Какво означава „изкупление“ и „Изкупител“? Иисус Христос плати откуп на Кръста, за да ни изкупи! Той ни изкупи с Кръвта Си. Как е казано в красивият химн "ти ни изкупи от проклятието на закона, ти се прикова на Кръста и прободи с копието, извор на безсмъртието " и т.н.. И така, какво виждаме? Че наистина Бог би имал пълното право да ни нарече „роби“. Друг пасаж, който си спомних сега в края на шеста глава на 1 Коринтяни се казва: „прославете Бога в тялото си“ – не, малко по-горе, „защото вие сте скъпо купени !" Защото сте изкупени с цена! И това е кръстната жертва на Христос!

 Тоест, скъпи мои, и раби Божии да сме , къде е унижението ? Да предположим, че се намираме роби в много богат дворец, приказно богат ! Бихте ли се смятали за щастливи спрямо другите обикновени люде , които не са на тази служба? Да бъда в Царството Божие и сто пъти роб да съм!!! Да бъда обаче в Царството Божие! И така, стигнахме до пароксизъм, бих казал, истерия по темата за свободата. — Не ми докосвай свободата! Имаме, повтарям, истерия за свободата. И когато чуем темата за робството, че сме Божии раби, изпадаме в истерия и се страхуваме, че Бог ни отрязва свободата! Горко, горкият човек! Кой ти даде свободата? Господ не ти ли е дал? И сега се страхуваш, че Бог ще ти я отнеме ? Тук бих казал (и съм го казвал много пъти, като млад съм го казвал, като малко дете съм казвал това) „Боже, Ти ме направи свободен да съгреша, ако искам“. Дума по дума в молитва си казвам : „Ти ме направи свободен да съгреша, ако искам. Връщам ти свободата си и ме пази от грях! Казвам ти това, свободно, доброволно ! Ти не ми ли даде свобода? Добре, попречи ми (тоест, какво ще рече "попречи ми"? Ще рече ,пресечи , за да не мога да действам, както искам. )Защото аз Ти го искам . Пази ме от грях!“ .Хиляда пъти да бъдем раби на Бога, мили мои, хиляди пъти! Това обаче е заслужава внимание , защото трябва да излезем от тези истерични и шизофренични концепции, както сме започнали да ги възприемаме днес. Концепцията за свобода и много други неща. И това беше може би отговор на тези неща , които се казват днес.

►Откъс от 9-я катехизис на Архимандрит Атанасиос Митилинеос  от  книгата "Катехизис на св. Кирил Йерусалимски архиеп".

►Απόσπασμα από την 9η ομιλία στο βιβλίο των "Κατηχησεων του Αγίου Κυρίλλου" Αρχιεπισκόπου ιεροσολύμων.

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
"Κατηχήσεις Ἁγίου Κυρίλλου" εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/katixhseis-agioy-kyrilloy
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pflatKwmt7YTFImD8-XbX0

🔸Μετάφραση στην βουλγαρική γλώσσα : Ivanka Georgieva.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Κατηχήσεις Ἁγίου Κυρίλλου».🔻
https://drive.google.com/file/d/151ddhVscWX5DAo0hPCLUOkNzoXguoDyp/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Κατηχήσεις Ἁγίου Κυρίλλου».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40oaZDDtLGpHIQUrsAVX0gNA

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Κατηχήσεις Ἁγίου Κυρίλλου».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%87%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%E1%BC%89%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἐξορία τοῦ Ἀδάμ ἐκ τοῦ Παραδείσου.

†.Θυμόσαστε, παιδιά, ὅτι ὁ Θεός κατασκεύασε και ἔντυσε τούς πρωτοπλάστους μέ δερμάτινους χιτῶνες. Καί συνεχίζουμε:

   «Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ἰδοὺ Ἀδὰμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν· καὶ νῦν μήποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ λάβῃ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ φάγῃ καὶ ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα.» (Γέν. 3, 22 ). Δηλαδή· ὅταν ντύθηκαν οἱ πρωτόπλαστοι μέ τούς δερμάτινους χιτῶνες, εἶπε ὁ Θεός: Νά, ὁ Ἀδάμ ἔγινε σάν ἕνας ἀπό μᾶς, ἱκανός νά γνωρίζει τό καλό καί τό κακό· και τώρα, ας προσέξουμε μήπως ἁπλώσει το χέρι του και πάρει ἀπό τόν καρπό του δένδρου τῆς ζωῆς καί φάει καί ζήσει αἰωνίως· θά πρέπει νά τόν ἐμποδίσουμε.

   Κατ' αρχάς βλέπουμε ὅτι μιλοῦν περισσότερα τοῦ ἑνός πρόσωπα. Δέν ὑπάρχει ἐδῶ μονόλογος. «Εἶπεν ὁ Θεός· ἰδοὺ Ἀδὰμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν», σάν ἕνας ἀπό μᾶς. Πράγματι, εἶναι τά τρία πρόσωπα τῆς ῾Αγίας Τριάδος. Διότι ὁ Θεός δημιούργησε βέβαια τόν Ἀδάμ· ἀλλά πῶς; ὁ Πατήρ, διά τοῦ Υἱοῦ, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Καί τά τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος δημιουργούν τόν Ἀδάμ· δέν δημιουργεῖ οὔτε μόνον ὁ Πατήρ, οὔτε μόνον ὁ Υἱός, οὔτε μόνο τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. (Βλ. μεγ. Αθανασίου, Περὶ τῆς ἀϊδίου ὑπάρξεως τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Πνεύματος σὺν Θεῷ, καὶ πρὸς τοὺς Σαβελλίζοντας, PG 28, 117ΑΒ: «Ὅταν δὲ τὰ πάντα ἐνεργῆται ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διὰ Χριστοῦ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι, αχώριστον ὁρῶ ἐνέργειαν τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος.», ὅπως καί π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Α', Μάθημα 3ο, εκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017)

https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_34.html?m=1

   Καί πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ μόνου. Τόσο στην υπόλοιπη δημιουργία τοῦ σύμπαντος, όσο, καί πολύ παραπάνω, στη δημιουργία τοῦ ἴδιου τοῦ ἀνθρώπου, δέν μετέχει καμμία ἄλλη κτιστή φύση. Δηλαδή δεν μετέχουν ἄγγελοι για να δημιουργήσουν μαζί μέ τόν Θεό. Οἱ ἄγγελοι εἶναι μόνο θεατές· δέν είναι συνδημιουργοί μέ τόν Θεό. Μόνος λοιπόν ὁ Θεός δημιουργεί, δηλαδή τα τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Τα Ευρισκόμενα Πάντα, PG 47, 464-465: «Μὴ γὰρ ἄγγελοι, οἱ γενόμενοι, συνεργοὶ ἦσαν τοῦ Θεοῦ; Λειτουργοὶ μόνον, ὑμνοῦντες, εὐχαριστοῦντες, εἰδότες ὅτι ἐγένοντο, ὅτι πρὸ τούτου οὐκ ἦσαν, καὶ πνεύματι ἀγαθότητος ἐγένοντο· καὶ ἑστήκασι θεωροί, βλέποντες τὰ γινόμενα μετ᾿ αὐτούς. Ἔβλεπον οὐρανὸν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος γινόμενον, καὶ ἐξεπλήττοντο θάλασσαν ἀφοριζομένην, καὶ ἐθαύμαζον· ἐθεώρουν γῆν κόσμουμένην, καὶ ἔφριττον». Επίσης τοῦ ἰδίου, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία Η΄, ΕΠΕ 2, 198: «Τί οὖν φασιν οὗτοι οἱ τὸ κάλυμμα ἔχοντες ἔτι ἐπικείμενον ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν, καὶ μηδὲν τῶν ἐγκειμένων συνιέναι βουλόμενοι; Πρὸς ἄγγελον, φησί, ταῦτα λέγει ἢ ἀρχάγγελον. Ὦ τῆς μανίας· ὢ τῆς πολλῆς ἀναισχυντίας. Καὶ πῶς ἂν ἔχοι λόγον, ὦ ἄνθρωπε, ἄγγελον κοινωνεῖν γνώμης τῷ Δεσπότη, καὶ δημιουργήματα τῷ δημιουργῷ; Ἀγγέλων οὐκ ἔστι τὸ γνώμης κοινωνεῖν, ἀλλὰ παρεστάναι, καὶ τὴν λειτουργίαν αναπληρούν»)

   Αλλά ἐδῶ ὁ Θεός είπε «ὡς εἰς ἐξ ἡμῶν» δηλαδή δέν εἶπε νά, ὁ Ἀδάμ ἔγινε ἕνας ἀπό μας, αλλά σάν ἕνας ἀπό μᾶς. Ἐδῶ ὑπάρχει μία κάποια ειρωνεία· νά, ὁ Αδάμ ἔγινε σάν ἐμᾶς!... (Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Εἰς τὰ ἀπορα τῆς θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, Μ', PG 80, 141Β: «Ἐπειδὴ ὁ διάβολος εἶπεν, Ἔσεσθε ὡς θεοί, γινώσκοντες καλὸν καὶ πονηρόν, ἐδέξατο δὲ τοῦ θανάτου τὸν ὅρον τὴν ἐντολὴν παραβάς, εἰρωνικῶς τοῦτο εἰρηκεν ὁ τῶν ὅλων Θεός, δεικνὺς τῆς διαβολικῆς ἐπαγγελίας τὸ ψεύδος»)

   Αὐτός ὁ λόγος, ἐκτός ἀπό τήν κάποια εἰρωνεία πού περιέχει, περικλείει καί ἕναν δριμύ ἔλεγχο· αλλά προπαντός, ὅπως λένε πολλοί Πατέρες καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος, δείχνει μία βαθύτατη συμπάθεια, όπως θά δοῦμε στη συνέχεια.

   Πάντως ἡ ὅλη φράση πού εἶπε ὁ Θεός, πού εἶπαν τα τρία Πρόσωπα μεταξύ τους, θέλει να δείξει ὅτι ὁ Ἀδάμ δέν πέτυχε ἐκεῖνον τόν σκοπό πού τοῦ ὑπέβαλε ὁ διάβολος· καί ὄχι μόνο δεν πέτυχε, ἀλλά καί ἔμεινε γυμνός ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ζημιώθηκε. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία ΙΗ΄, PG 53, 151: «Διὰ τοῦτο, φησί, κατεφρόνησας τῆς ἐντολῆς τῆς ἐμῆς ἰσοθεῖαν φαντασθείς; Ἰδοὺ γέγονας ὁ προσεδόκησας· μᾶλλον δὲ οὐχ ὁ προσεδόκησας, ἀλλ᾽ ὅπερ ἧς ἄξιος γενέσθαι.»)

   Ἐπάνω σ' αὐτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Θεὸς πάλιν ἐντρέψαι αὐτοὺς βουλόμενος, καὶ εἰς αἴσθησιν ἀγαγεῖν τῶν ἑπταισμένων, καὶ τῆς παρακοῆς τὸ μέγεθος δεῖξαι, καὶ τῆς ἀπάτης τὴν ὑπερβολήν, φησίν· Ἰδοὺ γέγονεν Ἀδὰμ ὡς εἰς ἐξ ἡμῶν.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία ΙΗ', PG 53, 151. Βλ. επίσης τοῦ ἰδίου: «Εἶδες πόση τῆς λέξεως ή ταπείνωσις; Βούλεται γὰρ ἐνταῦθα διὰ τῶν ῥημάτων τούτων τῆς ἀπάτης ἡμᾶς ὑπομνήσαι, ἣν ἐπατήθησαν ὑπὸ τοῦ διαβόλου διὰ τοῦ ὄψεως.» (PG 53, 148))

   Γι' αυτό καί ὁ Θεός, ἐπειδή πάλι θέλησε να τούς προτρέψει καί νά τούς ὁδηγήσει να αισθανθοῦν τά ἁμαρτήματά τους, καί νά δείξει τό μέγεθος τῆς παρακοῆς, ἀλλά καί τήν ύπερβολή τῆς ἀπάτης, λέει Νά, ὁ Ἀδάμ ἔχει γίνει σάν ἕνας ἀπό ἐμᾶς, ὥστε νά ἀποκτήσουν αἴσθηση τῆς ἁμαρτίας τους, τοῦ πταίσματός τους.

   Αἴσθηση! Εἶναι μεγάλο πράγμα, παιδιά, νά μπορεῖ, αὐτός πού φταίει σέ κάτι, νά πάρει αἴσθηση του σφάλματός του, να συναισθανθεῖ τό σφάλμα του. Διότι δυστυχῶς, πολλές φορές, όταν γίνονται ζημίες, ἁμαρτίες, αἴσθηση δέν ὑπάρχει. Καί αὐτό εἶναι θεμελιώδους σημασίας, γιατί ἄν δέν ἔχεις αὐτήν τήν αἴσθηση, πῶς θα μετανοήσεις; πῶς θά ζητήσεις συγγνώμη;

   Ἄν, ἐπί παραδείγματι, σπάσεις κάτι στο σχολείο, σκέφτηκες να ζητήσεις συγγνώμη; Δεν νομίζω. Ξέρετε γιατί; διότι δέν ὑπάρχει ἀντίληψη του μεγέθους τῆς ζημιᾶς, δέν ὑπάρχει ὑπόδειξη του μεγέθους τῆς ζημιᾶς. Καί ἔτσι, σιγά-σιγά, αυτό γίνεται σήμερα στο σχολεῖο, γίνεται στο σπίτι... Καί δέν μᾶς μιλοῦν οἱ δικοί μας! Δέν ξέρω γιατί δέν μιλοῦν, δέν μᾶς ἐξηγοῦν καί δέν μᾶς ἐπιπλήττουν! Δέν ξέρω γιατί δέν μιλοῦν! Τό θέμα ὅμως εἶναι ὅτι τελικά δέν ἀποκτοῦμε συναίσθηση, δέν λαμβάνουμε γνώση του σφάλματος, μέ ἀποτέλεσμα να ἐπαναλαμβάνουμε καί νά ἐπαναλαμβάνουμε ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἔχουμε κάνει. (Ἐδῶ ἀξίζει νά θυμηθοῦμε τήν ἱστορία τοῦ Ἡλί καί τῶν δύο υἱῶν του, Ὀφνί και Φινεές, οἱ ὁποῖοι «πορευόμενοι ἐπορεύοντο καὶ πονηρὰ ἡ ὁδὸς αὐτῶν ἐνώπιον Κυρίου», ἐπειδὴ ἅρπαζαν τις θυσίες πρίν ἀκόμα προσφερθούν στον Θεό, καί ὁ πατέρας ὄχι μόνο δέν τούς τιμωροῦσε, ἀλλά οὔτε κἄν τούς νουθετούσε! Ὁ Θεός ὅμως τοῦ εἶχε ἀναγγείλει, διά τοῦ προφήτου Σαμουήλ, ὅτι δέν θά ἀνεχόταν ἄλλο τήν ἀτιμωρησία τῶν παιδιῶν του, «ὅτι κακολογοῦντες τὸν Θεὸν οἱ υἱοὶ αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἐνουθέτει αὐτού»! Τελικά τιμωρήθηκαν καί οἱ υἱοί του, φονευόμενοι σε μία μάχη, τιμωρήθηκε καί ὁ ἴδιος τήν ἴδια ἡμέρα, ἀκούγοντας το δυσάρεστο νέο ἀπό κάποιον ἀγγελιαφόρο. (Α' Βασ. κεφ. 3 - 4))

   Αὐτό τό λάθος ὅμως ὁ Θεός δέν τό κάνει. Ὁ Θεός ἔρχεται ἐδῶ, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, για να δείξει στους πρωτοπλάστους τῆς παρακοῆς τό μέγεθος μέ αὐτήν τήν λεπτή ειρωνεία. Αλλά τό ὅτι τούς δείχνει το μέγεθος τῆς παρακοῆς, αυτό στην πραγματικότητα εἶναι συμπάθεια, εἶναι ἀγάπη, διότι θέλει να τούς βοηθήσει να συναισθανθοῦν.

   Αλλά ακόμα θέλει να τους δείξει καί τῆς ἀπάτης τήν ὑπερβολήν, δηλαδή να βοηθήσει να καταλάβουν πόσο απατήθηκαν. Διότι δεν πραγματοποιήθηκε ἡ προσδοκία τους, ὅπως ὁ διάβολος τούς εἶχε υποσχεθεί, ὅτι θά ἀνοίξουν τα μάτια τους καί θά γίνουν σαν θεοί. Γι' αυτό λοιπόν λέει ὁ Θεός «ἰδοῦ Ἀδὰμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν»· νά, ὁ Ἀδάμ ἔγινε σάν ἕνας ἀπό μας! Καί πάλι προβάλλεται ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ! Καί τί λέει στη συνέχεια τό χωρίο; «Καὶ νῦν μή ποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ λάβῃ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ φάγῃ καὶ ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα» (Γέν. 3, 22). Καί τώρα ᾶς προσέξουμε, μήπως απλώσει τό χέρι του ὁ Ἀδάμ καί πάρει καί φάει από τον καρπό του δένδρου τῆς ζωῆς, κι ἔτσι θα ζήσει αιωνίως, δηλαδή δέν θά πεθάνει ποτέ.

   Βεβαίως δέν ὑπῆρχε κάτι τό ἰδιαίτερο στο δένδρο ἐκεῖνο –τῆς γνώσεως καλοῦ καί κακοῦ– οὔτε καί στό ἄλλο δένδρο τῆς ζωῆς. Σᾶς τό θυμίζω, γιατί ἀσχοληθήκαμε πέρυσι μέ τά θέματα αυτά. Απλῶς τό ἕνα θά ἦταν αἰτία θανάτου, ὡς παράβαση τῆς ἐντολῆς, τό ἄλλο θά ἦταν αἰτία ζωῆς, ὡς ὑπακοή. (Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Εἰς τὰ ἀπορα τῆς θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ερώτησις ΚϚ΄: «Ἐκ τῆς γῆς καὶ ταῦτα –τα δένδρα– βεβλαστηκέναι εἶπεν ἡ θεία Γραφή· οὐ τοίνυν ἐτέραν τινὰ φύσιν ἔχει παρὰ τὰ ἄλλα φυτά.» (PG 80, 124ΑΒ), όπως καί «... μὴ τῇ ποιότητι τοῦ ξύλου, μηδὲ τῇ καινότητι τῆς βρώσεως τὰ ἁμαρτήματα κρίνεται· ἀλλὰ τῇ δόσει τῆς ἐντολῆς, ἣν ἐφ' ὅτου δήποτε παραβῆναι ἴσην ἔχει τὴν μέμψιν» (PG 80, 125C). Επίσης βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Δ', Μαθήματα 39ο - 41ο, ἐκδ. Ι. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2020)

39)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_26.html?m=1

40)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_28.html?m=1

41)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_53.html?m=1

   Δηλαδή, όταν λέει ὅτι ἔπρεπε νά ἐμποδισθεῖ ὁ ᾿Αδάμ, μήν ἁπλώσει το χέρι του καί φάει καί γίνει αθάνατος, τό λέει γιά νά μήν διαιωνισθεῖ τό κακό. Ὁ Αδάμ ἔπρεπε νά πεθάνει. Ὄχι μόνο γιά τιμωρία ἔπρεπε να πεθάνει, κατά τήν προειδοποίηση πού τοῦ ἔκανε ὁ Θεός, ὅταν τοῦ εἶπε «ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ' αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε», ἀλλά καί γιά ευεργεσία, για να μή γίνει ἀθάνατος. Επειδή ὁ Ἀδάμ ξεκίνησε το κακό, θα πρόκοβε συνεχώς στο κακό, χωρίς νά ὑπάρχει τέρμα, ἀφοῦ δέν θά ὑπῆρχε ὁ θάνατος. (Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ: «Εἰ γὰρ καὶ ἐξ ἁμαρτίας ὁ θάνατος εἰσενήνεκται, ἀλλ᾽ ὅμως εἰς εὐεργεσίαν ἡμῶν ὁ Θεὸς ἐχαρίσατο» (Εἰς τὸν ΡΙΔ' Ψαλμόν, ΕΠΕ 6, 528-530). Ο Θεοδώρητος Κύρου, στο Εἰς τὴν Γένεσιν, ἐρώτ. Μ', PG 80, 141C, λέει: «Μεταλαβεῖν δὲ αὐτὸν τοῦ καρποῦ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς διεκώλυσεν· οὐ φθονῶν αὐτῷ τῆς ἀθανάτου ζωῆς, ἀλλὰ τῆς ἁμαρτίας ἐπέχων τὸν δρόμον. Ἰατρεία τοίνυν ὁ θάνατος· οὐ τιμωρία. Επέχει γὰρ τῆς ἁμαρτίας τὴν ὁρμήν· ὁ γὰρ ἀποθανών, φησί, δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας.» (Ρωμ. 6, 7). Ὁ δέ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας γράφει: «Καὶ τοῦτο δὲ ὁ Θεὸς μεγάλην εὐεργεσίαν παρέσχε τῷ ἀνθρώπῳ, τὸ μὴ διαμεῖναι αὐτὸν εἰς τὸν αἰῶνα ἐν ἁμαρτία ὄντα...» (Πρὸς Αὐτόλυκον 2, 26, PG 6, 1093Α))

   Μέ ἄλλα λόγια, ὁ θάνατος εἰσήχθη –σύμφωνα με μία πολύ γνωστή φράση που λένε οἱ Πατέρες– «ἵνα μὴ τὸ κακὸν ἀθάνατον γένηται» (Βλ. άγ. Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος ΛΗ΄, Εἰς τὰ Θεοφάνεια: «ἵνα μὴ ἀθάνατον ᾖ τὸ κακόν» (PG 36, 324D)· καί άγ. Επιφανίου Κύπρου, Κατὰ Ὠριγένους, ΚϚ΄: «Ώσπεροῦν ἀλεξιφαρμάκου γὰρ τρόπον ὑπὸ τοῦ ἀλεξιτῆρος ἡμῶν ἀληθῶς καὶ ἰατροῦ Θεοῦ πρὸς ἐκρίζωσιν τῆς ἁμαρτίας παρελήφθη ὁ θάνατος καὶ ἀφανισμόν, ἳνα μὴ διαιωνίζον ἐν ἡμῖν εἴη τὸ κακόν, ἀθάνατον ἅτε ἐν ἀθανάτοῖς ἀνατείλαν, αὐτοὶ δὲ λελωβημένοι καὶ ἐκστάντες νοσούντων τρόπον τῆς οἰκείας ἀρετῆς ἐπὶ πολὺ διατρίβωμεν, ἅτε ἐν ὑφεστηκόσιν ἀεὶ καὶ ἀθανάτοις σώμασι τὴν κατὰ τὸ ἁμάρτημα μεγάλην τρέφοντες νόσον. διὸ δὴ καλῶς ταύτην πρὸς ἄμφω σωτηρίαν καὶ ψυχῆς καὶ σώματος φαρμακευτικῆς τρόπον καθάρσεως τὸν θάνατον ὁ Θεὸς ηὕρατο, ἵνα πανάμωμοι καὶ ἀσινεῖς οὕτως ἐξεργασθῶμεν.» (PG 41, 1112BC)), γιά νά μή γίνει τό κακό ἀθάνατο. Γι' αυτό λοιπόν ὁ Ἀδάμ ἔπρεπε νά πεθάνει. Σάν νά λέγαμε ὅτι ὑπάρχει ἕνας ἄνθρωπος πού εἶναι φορέας μιᾶς μολυσματικῆς ἀρρώστιας, καί εἶναι πάντα πρόβλημα για τους γύρω του πού εἶναι ὑγιεῖς. Ὅταν ὅμως πεθάνει, τό πρόβλημα αυτό τελειώνει. Ἔτσι καί ἐδῶ, ὁ Ἀδάμ ἔπρεπε νά πεθάνει, γιά νά μή γίνει τό κακό ἀθάνατο.

   Λέει ὁ ἱερός Δαμασκηνός κάτι πολύ ὡραῖο· εἶναι αὐτό πού σᾶς εἶπα καί προηγουμένως. (Βλέπετε τόν τρόπο πού ἀναλύουμε τα θέματά μας. Ὁ λόγος εἶναι κατοχυρωμένος από την Αγία Γραφή καί ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.) (Ἕνα ἀπό τά σπουδαιότερα χαρακτηριστικά τοῦ π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου ήταν καί ἡ ἀκρίβεια ἀλλά καί ἡ ἀπόλυτη κατοχύρωση τῶν λεγομένων του. Εἴτε στίς ἐπίσημες ομιλίες του είτε στίς κατ' ἰδίαν συζητήσεις του, πάντοτε τεκμηρίωνε τις θέσεις του, παραπέμποντας στούς ἐκκλησιαστικούς Πατέρες, στην επίσημη έρμηνεία τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς πρός τήν ἑρμηνεία τῶν Γραφών, ποτέ δέν αυθαιρετοῦσε οὔτε καί αυτοσχεδίαζε. Πράγματι, κατά κοινή ὁμολογία, ὁ π. Ἀθανάσιος ήταν το στόμα καί ἡ φωνὴ τῶν ἁγίων Πατέρων!) Λέει: «Ἡ μὲν γὰρ γένεσις πάντων ἐκ τοῦ Θεοῦ, ἡ δὲ φθορὰ διὰ τὴν ἡμετέραν κακίαν ὑπεισήχθη προς τιμωρίαν καὶ ὠφέλειαν. "Θεὸς γὰρ θάνατον οὐκ ἐποίησεν οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾽ ἀπωλεία ζώντων"» (Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, 42, PG 94, 961BC). Ἡ μέν γένεση, ἡ δημιουργία ὅλων τῶν πραγμάτων, ἔγινε ἀπό τόν Θεό, αλλά ἡ φθορά μπῆκε στη ζωή μας ἐξαιτίας τῆς δικῆς μας κακίας, τῆς ἁμαρτίας μας, ὡς τιμωρία καί ὠφέλεια· διότι ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν θάνατο οὔτε εὐχαριστιέται μέ τήν ἀπώλεια τῶν ζώντων. Αὐτό εἶναι. Ὁ θάνατος λοιπόν μπῆκε και για να τιμωρηθοῦμε, να μην πέσει στο κενό ὁ λόγος  τοῦ Θεοῦ πού εἶπε θα τιμωρηθεῖτε ἂν παραβεῖτε τήν ἐντολή μου, καί ταυτοχρόνως είναι μία ὠφέλεια, γιά τό ότι δεν θα γινόταν το κακό αθάνατο.

   Μά, θά μοῦ πεῖτε, δέν ἔχουμε ἐδῶ ἕνα κακό, τό ὅτι πεθαίνει ὁ ἄνθρωπος;

   Ναί, αλλά στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἦταν ἡ ἀνάσταση τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτόν τόν λόγο ἦταν κέρδος νά πεθάνει, ἀφοῦ ὁ Θεός, σᾶς ξαναλέω, στο σχέδιό του εἶχε τήν ἀνάσταση τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως θὰ δοῦμε λίγο πιο κάτω.

   Ὅπως διαβάζουμε από τη Σοφία Σολομῶντος, «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν», ὁ Θεός δέν εἶναι δημιουργός τοῦ θανάτου, «οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾽ ἀπωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ. 1, 13), οὔτε εὐχαριστιέται μέ τό νά χάνεται οτιδήποτε εἶναι ζωντανό, διότι ἀκριβῶς ὁ Θεός εἶναι ὁ δημιουργός κάθε πνοῆς, κάθε ζωῆς.

   Καί ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος –βλέπετε, παίρνω γνῶμες διάφορες· ὅλοι ὁμιλοῦν γιά τό ἴδιο πράγμα– «ὁ θάνατος ὑπὸ τοῦ Δεσπότου  συμφερόντως ᾠκονομήθη»· δηλαδή, ο θάνατος παραχωρήθηκε από τον Δεσπότη σύμφωνα μέ τό συμφέρον τῶν ἴδιων τῶν ἀνθρώπων. «Οὐκέτι λοιπὸν ἀφίησιν ἐν τῷ παραδείσῳ τὸν Ἀδάμ, ἀλλ᾽ ἐξελθεῖν ἐκεῖθεν προστάττει, δεικνὺς ὅτι δι᾿ οὐδὲν ἕτερον τοῦτο ποιεῖ, ἢ διὰ τὴν φιλανθρωπίαν τὴν περὶ αὐτόν» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, ΙΗ΄, γ,' PG 53, 151). Δέν θά άφηνε, λοιπόν, ποτέ ο Θεός τόν Αδάμ στον παράδεισο, αλλά προστάζει να βγεῖ ἔξω ἀπό ἐκεῖ, δείχνοντας ὅτι δέν τό κάνει αυτό από τίποτε ἄλλο παρά από φιλανθρωπία προς αυτόν. Γι' αυτό τον βγάζει από τον παράδεισο ὁ Θεός τον Αδάμ, ἀκριβῶς γιά νά δείξει τή φιλανθρωπία Του για νά μήν μείνουν δηλαδή αυτά τα πράγματα, αυτές οι καταστάσεις ἀθάνατες, ἄφθορες.

   Σᾶς θυμίζω τούς δαίμονες –εἶναι φοβερό πράγμα! Οἱ δαίμονες δέν μποροῦν να γνωρίσουν θάνατο δέν θέλει ὁ Θεός νά γνωρίσουν θάνατο. Οἱ δαίμονες ἁμάρτησαν καί ἔμειναν στήν ἁμαρτία τους θάνατος γι' αυτούς δέν ὑπῆρξε ποτέ. Απλώς σᾶς τό θυμίζω, γιά να συγκρίνετε καί νά καταλάβετε ποιά εἶναι ἡ εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο.

   Ἄν μοῦ πεῖτε γιατί δέν ἔγινε ἡ εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ καί πρός τούς δαίμονες, θά σᾶς ἀπαντήσω ὅτι οἱ δαίμονες δέν θά μπορούσαν να μετανοήσουν ἐπειδή μόνοι τους σκέφθηκαν το κακό. Ὁ διάβολος μόνος του σκέφτηκε το κακό. Ὁ Ἀδάμ ὅμως δέν σκέφτηκε μόνος του τό κακό, αλλά παρασύρθηκε· ἡ Εὔα ἐξαπατήθηκε, ὁ Ἀδάμ παρασύρθηκε. Γι' αὐτό ὑπῆρχαν, θα λέγαμε, ποσοστά, ἴχνη μετανοίας μέσα στον Αδάμ. Ἄλλο τώρα ὅτι ὁ Ἀδάμ τήν στιγμή πού ἁμαρτάνει δέν μετανοεῖ, ὅπως λέγαμε μια περασμένη φορά. Ωστόσο όμως ὁ Θεός βλέπει ὅτι ὑπάρχουν αποθέματα μετανοίας στον Αδάμ. 

   Θέλετε μιά ἀπόδειξη; εἶναι πολύ απλή. Μέσα στην μακραίωνη ιστορία τοῦ ἀνθρώπινου γένους, πόσες ἐπιστροφές ἁμαρτωλῶν ἔχουμε; Πόσους θαυμάσιους ἀνθρώπους ἔχουμε μέ ἀγαθή συνείδηση, πού μπορούσαν να λένε τό κακό κακό, καί τό καλό καλό; Καί μέσα στη χριστιανική ιστορία, πόσοι εἶναι ἐκεῖνοι πού ἔγιναν ἅγιοι; Πολλοί. Ὅμως ποιός δαίμονας ἔγινε ἅγιος και ποιός δαίμονας μετανόησε; Κανένας! Καί τό φοβερό ξέρετε ποιό εἶναι; πώς ὅταν ἐμεῖς λέμε αὐτά καί λυπούμαστε τούς δαίμονες ὡς δυστυχισμένα πλάσματα, αὐτοί καγχάζουν ακούγοντάς μας, καί δέν ἔχουν καμμία διάθεση να μετανοήσουν!

   Γι' αὐτόν τόν λόγο ὁ Θεός σώζει τόν ἄνθρωπο, βάζοντας τέρμα στο κακό μέ αυτό που λέγεται θάνατος, δηλαδή τόν χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Καί αὐτό γιά νά μή συνεχιστεί το κακό. Διότι δέν μπορεῖ μία ψυχή στον Αδη να συνεχίσει νά ἁμαρτάνει· μένει αὐτή πού εἶναι. Καί ἐκεῖ σταματάει ὁ Θεός τό κακό, τό ὁποῖο όμως στη συνέχεια, σᾶς εἶπα, θα διορθώσει μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

   «Καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτὸν Κύριος ὁ Θεὸς ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐργάζεσθαι τὴν γῆν, ἐξ ἧς ἐλήφθη.» (Γέν. 3, 23) Τόν ἔδιωξε τον Αδάμ Κύριος ὁ Θεός, τόν ἔβγαλε ἔξω ἀπό τόν παράδεισο τῆς τρυφῆς, τῆς ἀπολαύσεως, γιά νά ἐργάζεται τήν γῆ, ἀπό τήν ὁποία ἐλήφθη ὁ ἴδιος ὡς πρός τήν σωματική του κατασκευή.

   «Εξαπέστειλεν» σημαίνει ἐξόρισε. Καί τί σημαίνει ἐξορίζω; βγάζω ἔξω ἀπό τά ὅρια· αὐτό σημαίνει ἐξορίζω. Δηλαδή ποιά ὅρια; Τά ὅρια τοῦ παραδείσου.

   Ἐδῶ τώρα θά ἤθελα νά προσέξετε, γιατί υπάρχει πάντα μία ἀπορία στούς ἀνθρώπους, καί θά σᾶς λυθεῖ. Δηλαδή, πῶς ὁ ᾿Αδάμ βγῆκε ἀπό τόν παράδεισο και πῆγε στή γῆ; Μά στή γῆ δέν ἦταν ὁ παράδεισος;

   Λοιπόν. Ὁ Θεός δημιούργησε τή γῆ. Ἕνα μικρό μέρος τῆς γῆς, ὅπως παλιά λέγαμε, (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μάθημα 29ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2019) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_15.html?m=1 ἔγινε παράδεισος. Αὐτό τό μικρό κομμάτι τῆς γῆς, αὐτή ἡ μικρή περιοχή, ἦταν ἀνατολικά τῆς Ἐδέμ, δηλαδή περικλειόταν μεταξύ δύο μεγάλων ποταμῶν, τοῦ Τίγρητος καί τοῦ Εὐφράτου. Ὁ Ἀδάμ πλάστηκε ὄχι ἀπό ὕλη αὐτῆς τῆς μικρῆς περιοχῆς πού λεγόταν παράδεισος, ἀλλά ἀπό ὕλη πού ἦταν ἔξω ἀπό τόν παράδεισο. Αὐτή ἡ ὕλη λεγόταν γῆ. Ἔτσι, ἄν καί ὁ παράδεισος ἦταν πάνω στή γῆ, ἀντιδιαστέλεται ἀπό τή γῆ, ξεχωρίζει δηλαδή, καί λέμε ὁ παράδεισος καί ἡ γῆ.

   Ὄχι λοιπόν ὅτι ὁ παράδεισος ἦταν κάπου ἀλλοῦ, ἔξω ἀπό τή γῆ, καί ὁ Ἀδάμ βγαίνει ἀπό αὐτόν... Δέν ἦταν, ἄς ποῦμε, στόν Ἄρη, τήν Αφροδίτη, στον Κρόνο, κάπου σ' ἕναν πλανήτη, καί ἀπό ἐκεῖ ὁ Ἀδάμ πέφτει στή γῆ... Ὄχι. Καί τά δυό ἦταν πάνω στή γῆ μόνο πού γίνεται ἕνας διαχωρισμός. Ἔτσι, ὁ παράδεισος ἦταν μια μικρή περιοχή πάνω στη γη, και μάλιστα με συγκεκριμένα ὅρια.

   Σᾶς εἶπα ὅμως ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόν Ἀδάμ από χῶμα –«χοῦν λαβὼν ἀπὸ τῆς γῆς», ὅπως λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ– ἀπό ὕλη που πάρθηκε ἀπό τή γῆ, καί ὄχι ἀπό τήν περιοχή τοῦ παραδείσου.

   Κατοπινά, ὁ Ἀδάμ εἰσήχθη στον παράδεισο ὡς πλήρης ἄνθρωπος. Ἐκεῖ ὅμως ἁμάρτησε καί ἐξορίστηκε ἀπό τόν χῶρο τοῦ παραδείσου, γιά νά πεθάνει ὄχι μέσα στόν χῶρο τοῦ παραδείσου ἀλλά ἔξω ἀπ' αὐτόν· δηλαδή να πεθάνει στον τόπο ἐκεῖνο, στή γῆ, ἀπό τήν ὁποία πάρθηκε ἡ ὕλη γιά τήν κατασκευή του.

   Στόν παράδεισο, ὅπως παρατηροῦμε, δέν ἔγινε οὐδεμία δημιουργική πράξη· οὐδεμία· θά γινόταν μόνο εἴσοδος –ὅπως καί ἔγινε· ὁ Ἀδάμ εἰσῆλθε στον παράδεισο– για να δειχθεῖ ὅτι ἡ προαίρεση καί ἡ πνευματική ἐργασία τοῦ ἀνθρώπου –ἐκεῖνο τὸ ἐργάζεσθε τόν παράδεισον, πού ἦταν πρωτίστως πνευματική εργασία καί λιγότερο σωματική– θά ἦταν θέμα πού θά τόν καθιστοῦσε πνευματική ύπαρξη, πνευματικό πρόσωπο.

   Το θυμόσαστε παλιά που λέγαμε –ὡραῖα μᾶς μιλάει πάνω σ' αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός– πῶς θά ζοῦσε καί θά ἀναπτυσσόταν ὁ Ἀδάμ μέσα στόν παράδεισο. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Περὶ Παραδείσου, PG 94, 912Α-913Α, καί Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, Β΄(12) 26, Περὶ ἀνθρώπου, ΕΠΕ 19, 1, σσ. 210-212, 216. Επίσης βλ. καί π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μαθήματα 30ο https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_16.html?m=1 καί 32ο, https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_12.html?m=1 ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2019)

   Ἀλλά οὔτε καί θάνατος ἔπρεπε νά ὑπάρχει μέσα στον παράδεισο. Γι' αὐτό ὁ Ἀδάμ διώχνεται ἀπό τόν παράδεισο, γιά νά μή πεθάνει μέσα ἐκεῖ. Γιατί; Διότι ὁ παράδεισος ἐκεῖνος, ὁ ἐπίγειος, ἦταν μία εἰκόνα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία Βασιλεία δέν δημιουργοῦνται ἄνθρωποι, αλλά μόνο εἰσάγονται ἄνθρωποι –καί εἰσάγονται ἀφοῦ ἔγιναν ἅγιοι, μέ τή δική τους τήν προαίρεση ἀλλά καί μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ– καί ἀκόμα, ἐκεῖ, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, δέν ὑπάρχει θάνατος. Ὅ,τι μπαίνει ἐκεῖ, μένει ἀθάνατο, μένει αἰώνιο. 

   Γι' αὐτόν τόν λόγο ὁ Ἀδάμ ἐκβάλλεται τοῦ παραδείσου, διότι ὁ Θεός βλέπει μακριά, ὅτι οἱ ἄνθρωποι θά μποῦν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅταν θά ἔρθει πάλι ὁ Χριστός. Καί ὁ Ἀδάμ ἀκόμα θα μπει... καί ὁ Ἀδάμ!

   Ἔτσι, παιδιά, ὁ Ἀδάμ ἐκβάλλεται τοῦ παραδείσου, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «ἵνα διηνεκῆ τὴν ὑπόμνησιν ἔχῃ τῆς ταπεινοφροσύνης τὴν ἐργασίαν», γιά νά θυμᾶται συνέχεια τήν ἐργασία τῆς ταπεινοφροσύνης –ξέρετε, ἡ πνευματική εργασία εἶναι τό κύριο ἔργο μας!– γιά νά ἔχει διαρκή τήν ὑπόμνηση ὅτι ἔφυγε ἀπό τόν παράδεισο, «καὶ εἰδέναι ἔχῃ ὡς ἐκεῖθεν αὐτῷ ἡ σύστασις, καὶ ἡ ουσία τοῦ σώματος ἐκ τῆς γῆς ἐξ ἀρχῆς γεγένηται· ἐκείνην, φησίν, ἐργάζεσθαι τὴν γῆν, ἐξῆς καὶ αὐτὸς συνέστη» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, ΙΗ΄, γ΄, PG 53, 152), καί νά θυμᾶται ὅτι ἐλήφθη ἀπό τή γῆ, ἐκείνη τήν ὁποία θά δουλεύει τώρα μέ κόπο καί ἱδρώτα· ἀπ' αὐτό τό χῶμα, ἀπ' αὐτήν τή γῆ ἐλήφθη καί ἡ δική του ἡ σωματική κατασκευή.

   Βέβαια θά μοῦ πεῖτε, θά τό πῶ ἄλλη μία φορά, ὅτι ἡ ἐργασία ὑπῆρχε στον παράδεισο. Θυμᾶστε πού ὁ Θεός εἶχε πεῖ ἐργάζεσθε τόν παράδεισο; (Γέν. 2, 15) Ξαναλέω ὅμως, γιατί εἶναι πάρα πολύ σημαντικό, αὐτή ἦταν ἡ πνευματική εργασία· κυρίως ή πνευματική. Αν δείτε ἀσκητικά βιβλία, πολύ συχνά θα συναντήσετε τήν ἔκφραση ποιά εἶναι ἡ πνευματική σου εργασία; δηλαδή τι κάνεις;

   Θά μοῦ πεῖτε: ἀνυποψίαστα πράγματα...

   Ἕνα κύριο ἔργο εἶναι ἡ προσευχή· ἀποτελεῖ ἔργο τῆς πνευματικῆς ἐργασίας. Αλλά πάλι θά πῶ ὅτι καί σωματική εργασία στον παράδεισο γινόταν, ὄχι μόνο πνευματική. Ἐκείνη ὅμως ἡ ἐργασία ἦταν χωρίς κόπο· ἐνῶ μετά στή γῆ, στήν ὁποία ἐπέστρεψε ὁ Ἀδάμ, ἡ ἐργασία ἐκεῖ ἔγινε δουλεία, αυτό που λέμε σήμερα δουλειά. Καί δέν εἶναι καθόλου τιμητικό να λέμε δουλεύω –ἀπό τό δοῦλος– αλλά ἐργάζομαι. Τό τιμητικό καί τό σπουδαῖο εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τήν έργασία· ὄχι τήν δουλεία. Ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος τήν ἐργασία τήν ἔκανε δουλεία, καί τή ζωή τήν ἔκανε ἐπιβίωση. Ἐδῶ εἶναι τό δραμα τοῦ ἀνθρώπου!

   «Καὶ ἐξέβαλε τὸν Ἀδὰμ καὶ κατώκισεν αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς καὶ ἔταξε τὰ Χερουβὶμ καὶ τὴν φλογίνην ρομφαίαν τὴν στρεφομένην φυλάσσειν τὴν ὁδὸν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς.» (Γέν. 3, 24) Καί ἔβγαλε τόν Ἀδάμ ἀπό τόν παράδεισο καί τόν ἔβαλε νά κατοικήσει απέναντι ἀπό τόν παράδεισο τῆς τρυφῆς, καί διέταξε τά Χερουβείμ καί ἐκεῖνο τό σπαθί τό φλόγινο να στρέφεται γύρω-γύρω και να φυλάει τον δρόμο πού ὁδηγεῖ στό δένδρο τῆς ζωῆς.

   Μέ αυτό μάλιστα τό χωρίο τελειώνει το 3ο κεφάλαιο της Γενέσεως. Εδω τερματίζεται και η ιστορία τῶν πρωτοπλάστων μέσα στον παράδεισο, γιά νά ἀρχίσει μετά ἡ ἱστορία τους πιά πάνω στή γῆ, γεννώντας τά παιδιά τους, τόν Κάιν, τόν Ἄβελ, πού θά εἶναι μία ζωή γεμάτη από δάκρυα. Να βλέπουν κατόπιν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα τό πρῶτο τους παιδί πού ἔκαναν, τόν Κάιν, σέ λίγο να σκοτώνει τόν ἀδελφό του τόν Ἄβελ... Καί ζοῦν μέσα σε δάκρυα ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα· ἡ ζωή τους εἶναι τυραννισμένη!

   Ἀλλά ἄς τα πάρουμε μέ τή σειρά.

   Γιατί ὁ Θεός ἔβαλε απέναντι ἀπό τόν παράδεισο τόν Ἀδάμ;

   Ξέρετε πῶς μοιάζει το πράγμα; Μοιάζει μέ τό ἑξῆς παράδειγμα.

   Γιά μιά στιγμή, ἡ μητέρα ανακαλύπτει ὅτι τό παιδί της κλέβει γλυκό. (Δέν ξέρω ἄν σήμερα τα παιδιά κλέβουν γλυκό... Δέν νομίζω να κλέβουν. Στήν ἐποχή μας τό κλέβαμε τό γλυκό. Στήν ἐποχή σας δέν τό κλέβετε· μπορεῖ ὅμως νά κλέβετε ἄλλα πράγματα...) Ωστόσο, ή μητέρα συλλαμβάνει τό παιδί της να κλέβει γλυκό. Τότε τοῦ λέει: Θά σε τιμωρήσω. Παίρνει τό γλυκό, τό βάζει σέ ἕνα ντουλάπι πού ἔχει τζάμι μπροστά καί τό κλειδώνει. Ἀκοῦστε; γιά νά τό βλέπει τό γλυκό, αλλά νά μήν μπορεῖ νά τό φάει!

   Θά μοῦ πεῖτε αὐτό εἶναι... ἕνα βάσανο!

   Σήμερα, ἐπειδή χάσαμε τον προσανατολισμό μας ἀπό τήν ἀληθινή παιδαγωγία, δέν μποροῦμε νά καταλάβουμε τί εἶναι παιδαγωγικό. Ὁ αἰώνας μας μπορεῖ να λέγεται αἰώνας τῆς παιδαγωγικῆς, αἰώνας τοῦ παιδιοῦ... ἀλλά δέν σκαμπάζουμε τίποτα, δέν καταλαβαίνουμε τίποτα, ἔχουμε ἐσφαλμένους δρόμους! Καί δέν θα μπορούσε κανείς νά πεῖ ὅτι ὁ Θεός εἶναι χειρότερος παιδαγωγός μπροστά στη δική μας τήν αυθεντία... ὅτι ἐμεῖς ἀνακαλύψαμε παιδαγωγικούς νόμους, σπουδαίους, γιά νά κάνουμε τούς ἀνθρώπους καλύτερους! Ἀπό τό ἄν ἔγιναν καλύτεροι οἱ ἄνθρωποι φαίνονται οἱ παιδαγωγικές μέθοδοι.

   Προσέξτε ὅμως... προσέξτε: Γιατί ὁ Θεός ἔβαλε τόν Ἀδάμ ἀπέναντι ἀπό τόν παράδεισο; Γιά νά τόν βλέπει!

   Νά τί γράφει πάνω σ' αυτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐ γὰρ τὸ ἐκβαλεῖν μόνον φιλανθρωπίας καὶ ἀγαθότητος ἦν ἀλλὰ καὶ τὸ ἀπέναντι τοῦ παραδείσου ἐγκατοικίσαι αὐτόν, ἵνα ἀδιάλειπτον ὀδύνην ἔχῃ, καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν αναλογιζόμενος, οἵων ἐκπεπτωκὼς εἰς οἷαν ἑαυτὸν κατάστασιν ἤγαγεν... καὶ πρὸς τὸ ἑξῆς ἀσφάλεια τῷ ὀδυνωμένῳ ἡ συνεχὴς θέα ἐγίνετο, πρὸς τὸ μὴ τοῖς αὐτοῖς πάλιν αὐτὸν περιπεσείν.» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, ΙΗ΄, γ΄, PG 53, 152. Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου: «Καταντικρὺ δὲ τοῦ παραδείσου διάγειν αὐτὸν προσέταξεν· ἵνα τῆς ἀλύπου βιοτῆς εἰς μνήμην ἐρχόμενος, μισῇ τὴν ἁμαρτίαν, ὡς πρόξενον τῆς ἐπιπόνου ζωῆς.» (Εἰς τὰ ἄπορα τῆς θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, Μ', PG 80, 141C)). Τόν ἔβαλε ἀπέναντι γιά νά βλέπει κάθε μέρα τόν παράδεισο, να αἰσθάνεται τί ἔχασε καί νά πονάει κάθε μέρα. Αλλά μόνο γι' αὐτό; Ὄχι. Τόν ἔβαλε ἐκεῖ καί γιά νά τοῦ δημιουργηθεῖ ὁ πόθος να ξαναγυρίσει πίσω.

   Σήμερα δέν θέλουμε το παιδί μας νά ὀδυνᾶται, να πονάει· ὄχι ἁπλῶς μόνο μέ τό ξύλο, πού μπορεῖ νά τιμωρήσουμε σωματικά τό παιδί μας, αλλά καί μέ ἕναν πόνο ψυχικό, με μία ψυχική τιμωρία, μέ τό νά μήν τοῦ κάνουμε αὐτό πού θέλει, νά τοῦ στερήσουμε κάτι καί λοιπά, προκαλώντας του μία ψυχική οδύνη.

   Θά μοῦ πεῖτε: Να δημιουργήσουμε ψυχική οδύνη στο παιδί μας;...

   Ναί, ναί... Ναί! Είναι σπουδαῖο αὐτό.

   Θέλετε νά δεῖτε μέχρι που φθάσαμε; Ἐγώ, θυμᾶμαι παλιά, περνοῦσα ψυχική οδύνη μέχρις ὅτου βγοῦν τά αποτελέσματα τῶν ἐξετάσεων. Τώρα πιά καταργήσαμε τίς ἐξετάσεις, γιά νά μή περνᾶμε ὀδύνη, υποστηρίζοντας ὅτι δέν πρέπει τά παιδιά να περνάνε καμμία ὀδύνη... (Εἶναι ἡ ἐποχή πού βαθιές ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις διαδέχονται ἡ μία τήν ἄλλη, κυρίαρχο στοιχεῖο τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἐπίσημη καθιέρωση τῆς δημοτικῆς ὡς ἀποκλειστικῆς γλώσσας τῆς ἐκπαιδεύσεως, ἡ κατάργηση τῆς ἀξιολογήσεως τῶν ἐκπαιδευτικῶν, ἡ κατάργηση τῆς διδασκαλίας τῶν Ἀρχαίων ἀπό τό πρωτότυπο, ἡ κατάργηση τοῦ πολυτονικού συστήματος γραφής, με ταυτόχρονη ἐφαρμογή τοῦ μονοτονικοῦ, ἡ κατάργηση εισαγωγικῶν ἐξετάσεων γιά τά Γυμνάσια καί τά Λύκεια, ὅπως καί ἡ κατάργηση τῶν ἐνδιαμέσων ἐξετάσεων τοῦ Φεβρουαρίου στη δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση. (Από τα Πρακτικά τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικῆς καί Ἐκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.Ε.Κ.), 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο, 5-7 Οκτωβρίου 2012)

   Τώρα, ἄλλο ἂν ἡ ζωή μας εἶναι ζυμωμένη μέ τήν όδύνη, γιατί –πῶς νά τό κάνουμε;– ἔχουμε τήν κατάρα, ή ὁποία εἶναι πάνω στό ἀνθρώπινο γένος! εἴμαστε ἀποστάτες! Αλλά καί αργότερα στη ζωή σας, ὅταν θά πᾶτε παραπάνω, θά εἴσαστε ὑποχρεωμένοι να δίνετε πολλές ἐξετάσεις, ὄχι μόνο σε σχολεῖα, ἀλλά καί στήν κοινωνία τήν ἴδια· καί τότε... ἔρχεται ὁ οὐρανός σφοντύλι, αφοῦ δέν μαθαίνουμε στο παιδί μας, από μικρό, νά ὀδυνᾶται, να πονάει για κάτι. Εἶναι χρήσιμο αυτό· εἶναι πάρα πολύ χρήσιμο.

   Ωστόσο, όπως λέει ἐδῶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ Θεός βάζει τόν Ἀδάμ ἀπέναντι ἀπό τόν παράδεισο, να τόν βλέπει, να πονάει καί νά τόν νοσταλγεί.

   Ὑπάρχει ἕνα ὡραῖο τροπάριο, πολύ ὡραῖο (εἶναι ὁ οἶκος τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς, στο βιβλίο Τριώδιο· μπορεῖτε νά τό βρεῖτε στην Κυριακή τῆς Τυρινῆς), πού λέει ὅτι ὁ Ἀδάμ, ὅταν ἐξεβλήθη, κάθισε απέναντι από τόν παράδεισο, καί ἐκεῖ ἄρχισε νά κλαίει. Ὁ ποιητής, ὁ ὑμνογράφος, μέ πολύ ὡραῖα ζωηρά χρώματα, λέει τά ἑξῆς: Παράδεισε, σε παρακαλῶ, μή κλείσεις για πάντα τήν θύρα σου για μένα... Ὦ δένδρα, μέ τό θρόισμα τῶν φύλλων σας, καθώς τά κινεῖ ὁ ἄνεμος, κάνετε προσευχή καί παρακαλέστε τον Δημιουργό νά μήν κλείσει για πάντα τήν πόρτα τοῦ παραδείσου... («Ἐκάθισεν Ἀδὰμ τότε, καὶ ἔκλαυσεν ἀπέναντι τῆς τρυφῆς τοῦ Παραδείσου, χερσὶ τύπτων τὰς ὄψεις, καὶ ἔλεγεν... Συνάλγησον, Παράδεισε, τῷ κτήτορι πτωχεύσαντι, καὶ τῷ ἤχῳ σου τῶν φύλλων, ἱκέτευσον τὸν Πλάστην, μὴ κλείσῃ σε. Ἐλεῆμον, ἐλέησόν με τὸν παραπεσόντα.» Βλ. καί εσπερινό στιχηρό προσόμοιο: «Παράδεισε πάντιμε, τὸ ὡραιότατον κάλλος... ἤχῳ τῶν φύλλων σου, Πλάστην τὸν τῶν ὅλων ἱκέτευε, τὰς πύλας ὑπανοῖξαί μοι, ἃς τῇ παραβάσει ἀπέκλεισα..») Εἶναι κάτι πού δείχνει ὅτι μέσα στον Αδάμ δημιουργεῖτο ἡ μετάνοια, ὁ πόθος, ἡ ἐλπίδα!

   Γυρίζουμε πάλι στο κείμενο, στο δένδρο πού ἦταν στο κέντρο τοῦ παραδείσου, στο δένδρο τῆς ζωῆς, πού παρήγαγε τον καρπό τῆς ζωῆς. Διαβάζουμε ὅτι ὁ Θεός διέταξε τα Χερουβείμ να φυλάνε τήν εἴσοδο, αλλά και τήν φλογίνη ρομφαία, ἐκεῖνο τό σπαθί τό φλόγινο, που θα στρεφόταν γύρω-γύρω, ὥστε νά μήν μπορεί κανείς νά μπεῖ μέσα στόν παράδεισο.

   Λέει πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐχ ἁπλῶς δὲ προσέθηκε, Τὴν στρεφομένην, ἀλλ᾽ ἵνα διδάξῃ ἡμᾶς ὅτι πᾶσα ὁδὸς αὐτῷ ἀποτετείχιστο, τῆς ῥομφαίας ἐκείνης διὰ τοῦ στρέφεσθαι, πάσας τὰς ἐκεῖ φερούσας ὁδοὺς ἀποφραττούσης, καὶ διηνεκῆ τὸν φόβον αὐτῷ καὶ τὴν ὑπόμνησιν παρέχειν δυναμένης.» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, ΙΗ΄, γ΄, PG 53, 152-153). Δηλαδή, ὄχι τυχαῖα ἔγραψε ἐδῶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ὅτι ἔβαλε ὁ Θεός τήν φλογίνη ρομφαία τήν στρεφομένη, να γυρίζει κυκλικά ἐκεῖνο τό φλόγινο σπαθί. Βεβαίως τί ἀκριβῶς ἦταν δέν γνωρίζουμε. Εἶναι μία εἰκόνα πού θέλει να μᾶς δείξει ὅτι κάθε δρόμος πρός τό δένδρο τῆς ζωῆς ἔχει ἀποκλειστεῖ ἐξαιτίας τῆς ρομφαίας τῆς στρεφομένης, ἀπ' αὐτό τό φλόγινο σπαθί που γυρίζει.

   Μέ τήν εὐκαιρία σᾶς λέω τοῦτο, ὅτι ἔχουμε περιπτώσεις στήν Ἱστορία, πού ὁ Θεός μ' ἕναν πολύ περίεργο τρόπο ἐμποδίζει τούς ἀνθρώπους να κάνουν κάτι.

   Σᾶς θυμίζω τόν Πύργο τῆς Βαβέλ. (Βλ. Γέν. 11, 1-9)

   Σᾶς θυμίζω ἀκόμη τήν περίπτωση πού, ἐπί Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου, πῆγαν νά ἀνοικοδομήσουν τόν ναό τοῦ Σολομῶντος, ἀκριβῶς γιά νά διαψεύσει ὁ Ἰουλιανός τόν Χριστό, πού μιλώντας γιά τήν καταστροφή τοῦ ναοῦ εἶπε ὅτι δέν θά ἀνοικοδομηθεί. (Βλ. Μαρκ. 13,2· Λουκά 21,6. Πρβλ. Β' Θεσ. 2,1-12) Μάλιστα μᾶς τό βεβαιώνει αὐτό καί ὁ ἅγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ὅτι ὅπως ἔσκαβαν οἱ ἐργάτες ἔβγαιναν μέσα ἀπό τά θεμέλια φλόγες φωτιᾶς, καί δέν μποροῦσαν νά δουλέψουν! (Τό θαυμαστό αυτό γεγονός διασώζουν οἱ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (Λόγοι, PG 35, 668C-669A), Ιωάννης Χρυσόστομος (Λόγοι κατά Ἰουδαίων, PG 48, 901), Αμβρόσιος (Επιστολαί, 40.12), Σωζομενός (5.22.7-11), Σωκράτης (3.20.24-34), Θεοδώρητος Κύρου (Εκκλησιαστική Ιστορία, 199.15-23), Ζωναράς (62.5-10) κ.ά. Χάρη σέ μιά ἐπιστολή τοῦ ἁγ. Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, ή ὁποία διασώζεται σε συριακό χειρόγραφο (Harvard Syriac 99), γνωρίζουμε τήν ἀκριβή ἡμερομηνία τοῦ σεισμοῦ, πού ἰσοπέδωσε το μεγαλύτερο τμῆμα τῆς Παλαιστίνης. Αυτός συνέβη στις 19 Μαΐου του 363 μ.Χ. (Βλ. Brock, Cyril of Jerusalem, σ. 267-276, Russell, Earthquake Chronology, σ. 42). Τό ἴδιο γεγονός πιστοποιεῖται καί ἀπό τόν εἰδωλολάτρη ἱστορικό καί θαυμαστή τοῦ Ἰουλιανοῦ Αμμιανό Μαρκελλίνο, ὁ ὁποῖος γράφει: «Ἐνῷ δὲ ἐπέμενεν ὁ Αλύπιος (αξιωματτικός ευνοούμενος τοῦ Ἰουλιανοῦ, χρηματίσας Πρεφέκτος στην Βρετανία), βοηθοῦντος καὶ τοῦ τῆς Ἐπαρχίας ἡγεμόνος, πυρὸς σφαῖραι φρικώδεις, πυκνῶς ἐκκύπτουσαι πλησίον τῶν θεμελίων, πολλάκις τοὺς ἐργαζομένους κατέκαυσαν, καὶ τέλος κατέστησαν τὸν τόπον ἐκεῖνον ἀπρόσιτον.» (Ammiani Marcellini, Rerum gestarum libri qui supersunt, ed. John C. Rolfe, XXIII, 1,3)

  Ἔτσι λοιπόν φαίνεται ὅτι δέν μποροῦσε ὁ Ἀδάμ να πλησιάσει τόν παράδεισο· ἦταν ἀδύνατον· ὑπῆρχε ἕνα ἀόρατο εμπόδιο.

   Σᾶς θυμίζω ἀκόμη τήν ὄνο τοῦ Βαλαάμ, πού ὅταν πήγαινε μέ τό γαϊδουράκι του γιά νά καταραστεῖ τούς Ἰσραηλίτες, αὐτό δέν μποροῦσε νά προχωρήσει καθόλου· εἶχε στηλώσει τα πόδια του καί δέν προχωρούσε! Καί ὅταν ὁ Βαλαάμ εἶχε θυμώσει πολύ καί ἄρχισε νά τό χτυπάει, τότε ἔγινε τό ἑξῆς· ἄνοιξαν τα πνευματικά του μάτια, καί εἶδε ἕναν ἄγγελο μέ ἕνα σπαθί πού ἐμπόδιζε τό γαϊδουράκι να προχωρήσει. (Βλ. Αριθμ. κεφ. 22)

   Κάπως ἔτσι πρέπει να λογαριάσουμε καί τήν περίπτωση μέ τή ρομφαία στον Αδάμ.

   Αλλά τώρα πιά ή θύρα τοῦ παραδείσου ἔκλεισε, ὁ δρόμος τῆς ἐπιστροφῆς φράχθηκε, καί ὁ Ἀδάμ ἔμεινε ἀπ᾿ ἔξω. Αλλά μαζί του πήρε, φεύγοντας ἀπό τόν παράδεισο, τόν πόθο καί τήν ἐλπίδα τῆς ἐπιστροφῆς. (Βλ. Προκοπίου Γαζαίου, Εἰς τὴν Γένεσιν ἑρμηνεία, PG 87, 225D: «...κατώκισεν αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς, ὥσπερ βασιλεὺς ἀγαθὸς οὐ μακρὰν τὴν ἐξορίαν ποιούμενος, ἀλλ᾽ οἷον πρὸ τῆς βασιλίδος πόλεως ἐλπίδας αὐτῷ διδοὺς ἀνακλήσεως· καὶ ὡς ἂν ὁρῶν συνεχῶς μνήμην ἔχῃ τῆς ἐκβαλούσης αὐτὸν ἁμαρτίας, καὶ ταύτην μισῇ, ποθῇ δὲ πάλιν ὅθεν ἐξέπεσεν»)

   Ὅμως ὁ δρόμος ἐκεῖνος ἀνοίχθηκε κάποτε! ἀνοίχθηκε γιατί ἀκριβῶς ἡ ἐλπίδα δέν ἔσβησε ποτέ.

   Θυμόσαστε τί εἶχε πεῖ ὁ Θεός στον Αδάμ καί τήν Εὔα, ὅτι ἐκ τοῦ σπέρματος τῆς γυναικός θά προέλθει ἐκεῖνος πού τελικά θα λύτρωνε τους πρωτοπλάστους και τούς ἀπογόνους τους; (Βλ. Γέν. 3, 15) Γι' αὐτό ὁ δρόμος ἄνοιξε, παιδιά, μέ τήν σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου! Ἐκεῖνος πού τούς μιλοῦσε στον παράδεισο –δεν μιλοῦσε ὁ Πατήρ στόν παράδεισο· ὁ Λόγος τούς μιλοῦσε, ὁ Θεός Λόγος, το δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος!– αὐτός ὁ ἴδιος τώρα σαρκώνεται καί ἔρχεται γιά νά ἀνοίξει τόν Παράδεισο!

   Τά Χερουβείμ ἦταν φύλακες τοῦ Θυσιαστηρίου, ὅταν ὁ Μωυσῆς κατ' ἐντολήν τοῦ Θεοῦ ἔφτιαξε τήν πλάκα τῶν ἱλασμῶν, τήν ἱλαστήριο πλάκα, πού ἦταν ἐπάνω ἀπό τήν Κιβωτό τῆς Διαθήκης, καί ἑκατέρωθεν αὐτῆς ἦταν δύο χρυσά Χερουβείμ. Φέρονται λοιπόν ὡς φύλακες τοῦ Θυσιαστηρίου. Κανείς δέν μποροῦσε νά μπεῖ ἐκεῖ. Αὐτό ἦταν τύπος τοῦ Οὐρανοῦ, τύπος τοῦ Παραδείσου, τύπος τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. (Στα Ἅγια τῶν Ἁγίων ὑπῆρχε ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης, πού περιείχε τις δύο πλάκες με τον δεκάλογο, τη στάμνα μέ τό μάννα και τή ράβδο τοῦ ᾿Ααρών τή βλαστήσασα. Πάνω στην Κιβωτό τῆς Διαθήκης ὑπῆρχε μια πλάκα χρυσή, προσαρμοσμένη στις διαστάσεις τῆς Κιβωτοῦ, ἀλλά ἀνεξάρτητη ἀπ' αὐτή, που λεγόταν καpporeth, ἱλαστήριον ἐπίθεμα κατά τούς Ο΄. Στα άκρα της ὑπῆρχαν δύο Χερουβείμ, πιθανῶς μέ μορφή ανθρώπου, ὄρθια, ἀντιμέτωπα τό ένα πρός τό ἄλλο, μέ ἀνοιχτές τις φτερούγες τους. Το σύμπλεγμα συμβόλιζε τον θρόνο τοῦ Θεοῦ, καί ἦταν τό ἱερότερο αντικείμενο τῆς Σκηνῆς τοῦ Μαρτυρίου. Βλ. Εξοδ. κεφ. 25-27. Εβρ. κεφ. 8-9)

   Ξέρετε ὅτι, μέ τόν θάνατο τοῦ Χριστοῦ πάνω στον σταυρό, το καταπέτασμα πού ἔκρυβε τό Ἱερό, τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, σχίσθηκε στη μέση! (Βλ. Ματθ. 27, 51. Μάρκ. 15, 38. Λουκά 23, 45) Τί σημαίνει αυτό; ὅτι τώρα κάποιος μπορεῖ νά μπεῖ στόν ἱερό αυτό χῶρο.

   Καί πράγματι, στην Πρός Εβραίους, ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει: «Προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὔρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν» (Εβρ. 4, 16). Ας πλησιάζουμε λοιπόν μέ θάρρος τόν θρόνο τῆς χάριτος, γιά να πάρουμε συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας καί νά βροῦμε χάρη καί άμεση βοήθεια. Δηλαδή, τα Χερουβείμ δεν φυλάνε πιά τήν πύλη τοῦ Οὐρανοῦ, τήν εἴσοδο τοῦ νοητοῦ Παραδείσου καί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

   Τό δένδρον τῆς ζωῆς εἶναι τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Τό δένδρον, το «ξύλον», εἶναι ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ. Καί ὁ καρπός αὐτοῦ τοῦ δένδρου εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Δέν ὑπάρχει πιά φλογίνη ρομφαία. (Βλ. κοντάκιον Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως: «Οὐκέτι φλογίνη ῥομφαία φυλάττει τὴν πύλην τῆς Ἐδέμ· αὐτῇ γὰρ ἐπῆλθε παράδοξος σβέσις τὸ ξύλον τοῦ Σταυροῦ, θανάτου τὸ κέντρον καὶ Ἄδου τὸ νίκος ἐλήλαται, ἐπέστης δέ, Σωτήρ μου, βοῶν τοῖς ἐν Ἄδῃ· Εἰσάγεσθε πάλιν εἰς τὸν Παράδεισον»)

   Τι ήταν αυτή ἡ φλογίνη συμφαία ή στρεφομένη;

   Θυμηθείτε τα δρεπανηφόρα άρματα τῶν ἀρχαίων πολεμιστῶν, ὄχι Ἑλλήνων μόνο, ἀλλά καί Περσῶν καί ἄλλων. Ἦταν ἕνα ἁμάξι μέ άλογα, πού ἔβαζαν σπαθιά στις ρόδες, οριζόντια, στην προέκταση τοῦ ἄξονα τῶν τροχῶν, ὥστε, ὅπως ἔτρεχε το αμάξι, ὅ,τι εὕρισκε μπροστά του νά τό κόβει. Αν κάποιος ἔπεφτε κάτω, θά μπορούσε να γλυτώσει. Βέβαια εἶχαν καί κάθετα σπαθιά στόν ἄξονα. Καί ἀπό πάνω ήταν οἱ πολεμιστές, κρατώντας κι αὐτοί σπαθιά. Δηλαδή προς κάθε κατεύθυνση ὑπῆρχαν μυτερά κοφτερά σπαθιά· δέν μποροῦσες να γλυτώσεις.

   Σημαίνει λοιπόν ὅτι αὐτή ἡ πᾶσα ὁδός πρός τό ξύλον τῆς ζωῆς εἶχε ἀποκλειστεῖ, ἀφοῦ φυλασσόταν από τα Χερουβίμ καί τή ρομφαία την στρεφομένη, καί ἦταν ἀδύνατον ἀπ' αὐτήν νά περάσει κανείς... τίποτα!

   Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αυτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος· ὅτι, ἐπειδή ἀκριβῶς ἦταν στρεφομένη αὐτή ἡ ρομφαία ἡ πύρινη, δέν εἶχες ἐλπίδα ποτέ να προσεγγίσεις τόν παράδεισο καί νά μπεῖς ἐκεῖ μέσα.

   Αὐτό ξέρετε πῶς θά τό καταλάβουμε; Ακούστε. Αὐτήν τώρα τή ρομφαία μποροῦμε νά τήν ἐννοήσουμε μέ τρία σημεῖα, πού δείχνουν ὅτι ἦταν ἀδύνατον ὁ ἄνθρωπος νά ἐπιστρέψει πιά στον Παράδεισο.

   Πρῶτο σημεῖο· ἡ ἁμαρτωλότητά του. Δέν μποροῦσε ποτέ πιά να πάει κανείς ἄνθρωπος στον Παράδεισο, στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὡς ἁμαρτωλός.

   Δεύτερον· ἡ ὑλικότητά του. Πῶς εἶναι δυνατόν νά ζήσει στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μία ὕπαρξη πού φέρει ϋλη; (Πρέπει να σημειωθεῖ ἐδῶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος, μετά τήν ἀνάστασή του, δέν θά πάψει νά εἶναι ἄνθρωπος, μέ ὑλικό σῶμα καί ψυχή (Μεθοδίου Ὀλύμπου, Περὶ Ἀναστάσεως ΙΙ., ΒΕΠΕΣ 18,137). Τό υλικό μας σῶμα θά ἐνδυθεῖ τήν ἀφθαρσία καί τήν ἀθανασία (Α΄Κορ. 15, 53, ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Α΄ Προς Κορινθίους, Ομιλία 42, 2, PG 61, 364). Μετά τήν ἀνάστασή του θα διατηρεῖ τήν φύση καί τήν ὑπόστασή του, αλλά θα γίνει λαμπρό καί φωτοειδές (Μακαρίου Αιγυπτίου, Ὁμιλίαι Πνευματικαί 50, Ι, ΒΕΠΕΣ, 41, 220). Τα σώματα τῶν πιστῶν θά εἶναι τῆς ἴδιας ουσίας, ἀλλά καλύτερα, ὡραιότερα και λαμπρότερα (Α΄ Κορ. 15,42-44, άγ. Νικοδήμου Αγιορείτου, Πνευματικά Γυμνάσματα, Μελέτη ΛΒ΄, Εἰς τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, σσ. 377-398). Τα σώματα τῶν δικαίων θα είναι σύμμορφα τοῦ σώματος τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ (ὅ.π., Ματθ. 13,43, Φιλιπ. 3,21). Μεταξύ τοῦ σώματος ἐκείνου πού ἔχουμε τώρα καί ἐκείνου πού θά ἀναστηθεῖ θα υπάρχει ταυτότητα· θα υπάρχει ὅμως καί διαφορά (Α΄ Κορ. 15, 35-38, ἱερ. Χρυσοστόμου Εἰς τὴν Α΄ Πρὸς Κορινθίους, Ὁμιλία 41, 2, PG 61, 356)

   Τρίτον· ἡ θνητότητά του, τό ὅτι πεθαίνει.

   Θα λέγαμε ὅτι οὔτε καί στό πιό κοντινό μας ἀστέρι δέν μποροῦμε νά πᾶμε, γιατί τό ταξίδι μας θά ἦταν πολύ πέρα ἀπό τήν ἀνθρώπινη ζωή. Ξέρετε ὅτι ἕνα ταξίδι μέ τά σημερινά δεδομένα, ἔξω ἀπό τό πλανητικό μας σύστημα, ἀπαιτεῖ πολύ περισσότερα χρόνια από όσα εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη ζωή· θά τό ξέρετε αυτό. (Το πλησιέστερο στο ηλιακό μας σύστημα ἄστρο βρίσκεται σε ἕνα τριπλό αστρικό σύστημα, σε απόσταση μόλις 4,25 ἐτῶν φωτός, καί ἀποτελεῖται ἀπό τό Α καί τό Β τοῦ Κενταύρου, πού εἶναι ἕνα διπλό αστρικό σύστημα, καί τό Γ τοῦ Κενταύρου, ἀλλιῶς γνωστό ὡς Ἐγγύτατος τοῦ Κενταύρου, ἕναν τύπο ερυθροῦ νάνου. Γιά νά κατανοήσουμε τα μεγέθη, τό 1 ἔτος φωτός εἶναι ἡ ἀπόσταση πού διανύει τό φῶς σέ ἕνα ἔτος, καί ἀντιστοιχεί σε 10 τρις χιλιόμετρα. Ἔτσι, μέ τήν παροῦσα τεχνολογία, θά ἀπαιτοῦνταν 80.000 περίπου χρόνια γιά νά φθάσουμε ὡς ἐκεῖ!) Ποῦ καί να θελήσει να πάει κανείς στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Δέν ἔχει καμμία δυνατότητα· ὁ δρόμος φυλάσσεται ἐπιμελῶς.

   Ἀκοῦστε ὅμως πῶς ἀνοίχθηκε ὁ δρόμος, καί πῆγε στήν ἄκρη ἡ ρομφαία ή φλογίνη ή δίστομος καί περιστρεφομένη. Ακούστε το.

   Ἡ ἁμαρτία, πού ἔφραζε τόν δρόμο, νικήθηκε από τόν Χριστό ἐπί τοῦ σταυροῦ· ἡ θνητότητα νικήθηκε μέ τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ· καί ἡ ὑλικότητα, τοῦ ἀνθρώπινου σώματος, νικήθηκε μέ τήν ἀφθαρσία, ἀφοῦ ἡ θεία φύση τοῦ Χριστοῦ ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη. Ετσι, ὁ Χριστός, μέ τήν ἀνάληψή Του, ἀνέβηκε στον Οὐρανό. Δηλαδή; ἄνοιξε τον δρόμο! Κι ἐμεῖς, παιδιά, πίσω ἀκολουθοῦμε.

   Νικώντας ὁ Χριστός τήν ἁμαρτία, την υλικότητα καί τόν θάνατο, κάθησε στα δεξιά τοῦ Θεοῦ Πατρός. Ἔτσι, συμφιλιωνόμαστε καί ἐμεῖς μέ τόν Πατέρα, μέ τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό, οἱ ἁμαρτίες μας συγχωρούνται, καί γινόμαστε ἄφθαρτοι καί ἀθάνατοι, μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ἀφοῦ θά ἀναληφθοῦμε καί ἐμεῖς, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, (Βλ. Α' Θεσ. 4, 15-17) καί θά βρεθοῦμε στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. (Προφητικά ὁ Δαβίδ ἀναφέρεται στην θριαμβευτική άνοδο τοῦ Κυρίου στον Οὐρανό: «Ἀνέβη ὁ Θεὸς ἐν ἀλαλαγμῷ, Κύριος ἐν φωνῇ σάλπιγγος» (Ψαλμ. 46, 6). Ὁ μέγ. Αθανάσιος ἑρμηνεύει τό ψαλμικό «Άρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης» (Ψαλμ. 23, 7-9), λέγοντας: «Οι διακονοῦντες τῷ Σωτῆρι ἐπὶ γῆς ἄγγελοι ταῖς οὐρανίαις δυνάμεσι δηλοῦσιν ἀνοίγειν τὰς πύλας. Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατός. Ξενίζονται δὲ αἱ δυνάμεις, ὁρῶσαι μετὰ σαρκὸς αὐτὸν ἐμψυχωμένης ψυχῆς νοερᾶς, διὸ καὶ πυνθάνονται: Τίς ἐστιν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης; Ἐρωτώσιν αἱ ἄνω δυνάμεις, τὸ παράδοξον τῆς οἰκονομίας ἐκπληττόμεναι. Κύριος τῶν δυνάμεων, αὐτός ἐστιν ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. Μυσταγωγοῦσι τοὺς ἄνω οἱ σὺν αὐτῷ ἀνελθόντες ἄγγελοι τὸ μυστήριον, ὅτι ὁ καταπατήσας τοὺς ἐχθροὺς τοὺς νοητοὺς δηλονότι, αὐτός ἐστιν ὁ τῶν δυνάμετων Κύριος.» (Ερμηνεία εἰς τοὺς Ψαλμούς, PG 27, 141CD). Ὁ δέ ἱερός Χρυσόστομος, αναφερόμενος στόν Χριστό, γράφει: «Ανήνεγκε τὴν ἀπαρχὴν τῆς φύσεως τῆς ἡμετέρας τῷ Πατρί· καὶ οὕτως ἐθαύμασε τὸ δῶρον ὁ Πατήρ, καὶ διὰ τὴν ἀξίαν τοῦ προσενέγκαντος, καὶ διὰ τὸ ἄμωμον τοῦ προσαχθέντος, ὡς οἰκείαις αὐτὸ δέξασθαι χερσί, καὶ θεῖναι πλησίον τὸ δῶρον, καὶ εἰπεῖν· Κάθου ἐκ δεξιῶν μου. Πρὸς ποίαν φύσιν εἶπεν ὁ Θεός, Κάθου ἐκ δεξιῶν μου; Πρὸς ἐκείνην τὴν ἀκούσασαν, Γῆ εἰ, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ.» (Εἰς τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου, PG 50, 446))

   Νὰ πῶς ἀνοίγει ὁ δρόμος. Μόνο ὁ Χριστός, παιδιά, ἄνοιξε τόν δρόμο. Ἰδού ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ!

   Πάρα πολύ ὡραῖα μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Κύριλλος, στην 13η Κατήχησή του· ἀκοῦστε: «Διὰ τοῦτο Ἰησοῦς λαμβάνει τὰς ἀκάνθας, ἵνα λύσῃ τὴν καταδίκην· καὶ διὰ τοῦτο ἐτάφη ἐν τῇ γῇ, ἵνα ἡ κατηραμένη γῆ ἀντὶ κατάρας δέξηται τὴν εὐλογίαν.» (Αγ. Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, Κατήχησις τρισκαιδεκάτη φωτιζομένων, ΙΗ΄, PG 33, 793CD). Γι' αὐτό ὁ Χριστός πῆρε τό ἀκάνθινο στεφάνι για να λύσει τήν καταδίκη. Καί γι' αυτό τάφηκε στή γῆ· ὥστε ἡ καταραμένη γῆ, ἀντί τῆς κατάρας, νά δεχθεῖ τήν εὐλογία.

   Καί συνεχίζει: «Ἐν παραδείσῳ ἡ ἀπόπτωσις, καὶ ἐν κήπῳ ἡ σωτηρία· ἀπὸ ξύλου ἡ ἁμαρτία, καὶ μέχρι ξύλου ἡ ἁμαρτία». Μέσα στον παράδεισο ἔγινε ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων, καί σέ κῆπο μέσα ἔγινε ἡ σωτηρία (ἦταν τό μνημεῖο πού ἔθαψαν, πού ἔβαλαν τόν Χριστό). Από τό ξύλο, ἀπό τό δένδρο ξεκίνησε ἡ ἁμαρτία, καί μέχρι το ξύλο τοῦ σταυροῦ ἔφθασε· ἐκεῖ καρφώθηκε ἡ ἁμαρτία, καί κατηλλάγη ὁ Οὐρανός μέ τόν ἄνθρωπο, ἀποκαταστάθηκαν οἱ σχέσεις τους.

   Καί στή συνέχεια: «Δειλινὸν τοῦ Κυρίου περιπατοῦντος ἐκρύβησαν, καὶ δειλινὸν ὑπὸ τοῦ Κυρίου εἰς παράδεισον ὁ ληστής εἰσάγεται.» (Αγ. Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, Κατήχησις τρισκαιδεκάτη φωτιζομένων, ΙΘ', PG 33, 796AB). Απογευματάκι ἦταν στον παράδεισο, ὅταν ὁ Κύριος, ἐνῶ περπατοῦσε, φώναξε Ἀδάμ, ποῦ εἶσαι; καί οἱ πρωτόπλαστοι κρύφτηκαν· καί πάλι ἀπόγευμα ἦταν, δηλαδή κάπου στις τρεῖς ἡ ὥρα, ὅταν ὁ Χριστός είπε στον ληστή από τώρα θά εἶσαι μαζί μου στον Παράδεισο.

   Νά πῶς ἡ σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἄνοιξε τόν δρόμο, ἄνοιξε τον Παράδεισο, καί ξαναμπαίνουμε πάλι μέσα! Ἐκεῖνο πού ὁ Θεός εἶχε υποσχεθεῖ στοὺς πρωτοπλάστους τό ἔκανε, γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀξιόπιστος!

   Παιδιά, ὅπως εἴδαμε στα τρία αυτά πρῶτα κεφάλαια τῆς Γενέσεως, πού ἀναλύσαμε μέσα σε τρία χρόνια, σέ ἑβδομήντα ἕνα θέματα, φανερώνεται ἕνα ἀπέραντο μεγαλεῖο, καί ταυτόχρονα ένα δράμα. Θά ἤθελα νά σᾶς πῶ, μέ πάρα πολύ λίγα λόγια, περιληπτικότατα, ἐκεῖνα πού εἴπαμε μέσα στα τρία χρόνια. Τί ἀκριβῶς;

   «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου... Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς.» (Γέν. 1, 1-3. Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Χριστιανική Κοσμολογία, Τόμος Α΄, Μαθήματα 1ο ἕως και 4ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017)

1)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_22.html?m=1

2)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_60.html?m=1

3)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_34.html?m=1

4)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_52.html?m=1

   Τί ὡραῖο αὐτό, τί μεγαλόπρεπο! Πως καταφέρονται μερικοί ἐναντίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μπορῶ νά καταλάβω... δέν μπορῶ! Η ἀγράμματοι πρέπει νά εἶναι ἐκεῖνοι που στρέφονται εναντίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἤ κακοήθεις, ἕνα ἀπό τά δύο.

   Ὁ Θεός, λέει τό κείμενο, εἶπε νά γίνει τό φῶς. Στήν ἀρχή δέν ὑπῆρχε τίποτε· ἦταν τό απόλυτο μηδέν· μόνος ὁ Θεός ὑπῆρχε. Καί ἐκ τοῦ μηδενός ὁ Θεός δημιούργησε τό πᾶν ὅ,τι δημιουργήθηκε ἀπό τόν ὁρατό καί ἀόρατο κόσμο, τόν κόσμο τῶν ἀγγέλων, ὁ ὁποῖος προηγεῖται, καί τόν κόσμο τόν αἰσθητό, ὁ ὁποῖος ἔπεται, ἀκολουθεῖ.

   Εἴπαμε ὅτι ὅλο τό σύμπαν ἔγινε ἀπό τό φῶς! Αὐτό το μεγαλειώδες, πού γράφηκε τότε, μόλις σήμερα στον αιώνα μας μπορέσαμε επιστημονικά να το καταλάβουμε, πως δηλαδή ή ύλη ἔγινε ἀπό τό φῶς, ἀπό τήν ἐνέργεια, στην καλύτερή της μάλιστα μορφή. (Το 1965, από τούς Penzias και Wilson, ἔγινε μια συναρπαστική ανακάλυψη ἡ ἀνίχνευση τοῦ ἀρχέγονου φωτός, πού φθάνει σήμερα στη Γη υπό τη μορφή μικροκυμάτων ἀπό ὅλες τίς κατευθύνσεις τοῦ οὐρανοῦ. Ἡ ἀκτινοβολία υποβάθρου, ὅπως ἀλλιῶς λέγεται, εἶναι ἕνας ἀψευδής μάρτυρας, μια ηχώ τῆς Δημιουργίας, πού πανηγυρικά επιβεβαιώνει τον αψευδή λόγο τοῦ Θεοῦ)

   Καί τώρα ὁ Θεός, μέσα σέ ἕξι μέρες, δηλαδή σε μεγάλα χρονικά διαστήματα, δέν δημιουργεῖ πλέον ἐκ τοῦ μηδενός, αλλά τά ἐκ τοῦ μηδενός δημιουργηθέντα τα κοσμοποιεῖ (κόσμος θά πεῖ στολίδι) τα στολίζει, τά διαμορφώνει. Ἔτσι λοιπόν διαμορφώνει ολόκληρη τή δημιουργία Του κατ' ἐξοχήν ὅμως διαμορφώνει τή Γῆ ὡς κατοικία ενός πλάσματος, πού θά ἀποτελοῦσε τήν δική Του εἰκόνα· καί αὐτό τό πλάσμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Δημιούργησε λοιπόν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ προηγουμένως ἔκανε τά φυτά καί τά ζῶα. Καί τόν ἔκανε τόν ἄνθρωπο κατ' εἰκόνα και καθ᾽ ὁμοίωσιν δική Του!

   Εἴδαμε αὐτό τό κατ' εἰκόνα τί πλοῦτο κρύβει! Δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι τό κατ' εἰκόνα ἐξαντλεῖται οὔτε στη λογική οὔτε στήν ἐλευθερία· αλλά, αντιθέτως, αυτό ἐκτείνεται σ' ἕνα βάθος, τό ὁποῖο οὔτε αὐτοί οἱ Πατέρες μπόρεσαν να διατυπώσουν σαφῶς, διότι εἶναι ἕνα μυστήριο αὐτή ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.

   Τό δέ καθ᾽ ὁμοίωσιν δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ δυνατότητα στόν ἄνθρωπο νά ὁμοιάσει τοῦ Θεοῦ! Διότι αὐτός ἦταν ὁ σκοπός· μέ τήν ἐλευθερία, μέ τήν προαίρεσή του, μέ τήν λογική του ὁ ἄνθρωπος θά ἔκανε ἔργο πνευματικό, γιά νά φτάσει να γίνει ένας μικρός θεός πάνω στη Γη. (Βλ. ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ ἀνθρώπου, ΕΠΕ 19, 1, σσ. 210-212, 216). Κατά τόν μέγα Βασίλειο, «πρόκειται ἡμῖν ὁμοιωθῆναι Θεῷ, κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνθρώπου φύσει» (PG 32, 69). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Ὥσπερ Εἰκόνα εἶπε τὴν τῆς ἀρχῆς δηλῶν εἰκόνα, οὕτω καὶ ὁμοίωσιν, ὥστε κατὰ δύναμιν ἀνθρωπίνην ὁμοίους ἡμᾶς γίνεσθαι Θεῷ... ὥσπερ καὶ ὁ Χριστός φησι, Γίνεσθε ὅμοιοι τοῦ Πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, Β΄, PG 53, 78). Επίσης βλ. καί π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Τόμος Β΄, Μαθήματα 16ο ἕως και 19ο, 

16)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/459.html?m=1

17)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/559.html?m=1

18)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/659.html?m=1

19)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/759.html?m=1

ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2018, καί Μάθημα 63ο, ύποσημ. 16.

https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/11/blog-post_26.html?m=1

Πρβλ. «Αγαπητοί, νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμεν, καὶ οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα· οἴδαμεν δὲ ὅτι ἐὰν φανερωθῇ, ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα.» (Α' Ιωάν. 3, 2))

   Ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο τόσο μεγαλειώδη! Τόν ἔκανε μέ ψυχή καί σῶμα. Τό σῶμα τό πῆρε ἀπό τήν ὕλη πού ὑπάρχει στον κόσμο αυτόν, καί τήν ψυχή τήν ἔκανε ἀπό τή δική Του πνοή. Ὄχι ἀπό τήν οὐσία Του, ἀλλά μέ μιά ἰδιαίτερη δημιουργική πράξη. Ἡ ψυχή του δέν εἶναι ἄκτιστη εἶναι κτιστή. (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μαθήματα 23ο και 24ο, εκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2018)

23)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/1159.html?m=1

24)https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/1259.html?m=1

   Αὐτός ὅμως ὁ ἄνθρωπος, πού ὁ Θεός δημιούργησε, καί ὁ ὁποῖος θα πρέπει τώρα ελεύθερα νά ἀνέλθει πνευματικά, γνώριζε ὁ Θεός ὅτι θά ἀποτύχει. Αλλά δέν θέλει νά ἀλλάξει το σχέδιό Του· θέλει να κάνει ΰπάρξεις ἐλεύθερες. Ὤ, αὐτό τό μέγα θέμα τῆς ἐλευθερίας....! Αὐτό τό στοιχεῖο τῆς ἐλευθερίας θα λέγαμε ὅτι βάζει στην περιπέτεια ὄχι μόνο τόν ἄνθρωπο, αλλά στην περιπέτεια βάζει καί τόν Θεό! Καί ἡ περιπέτεια τοῦ Θεοῦ, θα λέγαμε, εἶναι ὄχι ἁπλῶς ἡ ἐνανθρώπηση, ἀλλά εἶναι ὅλα ὅσα μέ τήν ἐνανθρώπηση ἔπαθε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἐρχόμενος στον κόσμο.

   Ἐν τούτοις, ὁ Θεός δέν ἀλλάζει το σχέδιό Του, παρά μόνο τοῦτο. Ξέρει ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά ξεπέσει καί θα πεθάνει, καί ὅλη ἡ δημιουργία θα καταστραφεῖ ἀπό φθόνο τοῦ πονηροῦ, τοῦ διαβόλου. (Αὐτός ἔπεσε, σε κάποια ἄλλη ἐποχή, πιο μπροστά. Ὁ διάβολος ἄγγελος πεσμένος εἶναι. Αμάρτησε απέναντι στόν Θεό, καί γι' αὐτό ἔπεσε. Φωτεινός ἄγγελος ἦταν!) (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Δ', Μάθημα 42ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2020) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_30.html?m=1 Γι' αυτό λοιπόν ὁ Θεός δημιουργεῖ τόν ἄνθρωπο ὑπό τό σχῆμα-ἄρρεν θῆλυ, ἀρσενικό-θηλυκό.

   Μέ τό ἴδιο βέβαια σχέδιο κάνει καί ὁλόκληρη τήν ζωική δημιουργία, ζῶα καί φυτά, γιά νά μή χαθεῖ ἡ δημιουργία Του μέ τόν θάνατο, αλλά να διασωθεῖ. Ἔτσι, δημιουργεῖ τήν Εὔα, τή γυναίκα.

   Ἡ γυναίκα εἶναι ἰσότιμη, ισοστάσια μέ τόν Ἀδάμ, γιατί δέν πάρθηκε οὔτε ἀπό τήν κεφαλή τοῦ Ἀδάμ, για να διαφεντεύει, οὔτε ἀπό τά πόδια τοῦ Ἀδάμ, γιά να εἶναι ὑποπόδιο τῶν ποδῶν του, ἀλλά ἀπό τήν πλευρά του. (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μάθημα 36ο, υποσ. 20, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2019) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/10/blog-post_20.html?m=1

   Ἡ Εὔα ἔχει ἀνθρώπινο σῶμα, ὅπως καί ὁ Ἀδάμ, 

   Ἡ Εὔα ἔχει ψυχή, ὅπως καί ὁ Ἀδάμ. Οἱ σωματικές διαφορές δέν θά ύπηρετήσουν παρά μόνο τό σχῆμα γάμος, γιά τήν ἀπόκτηση ἀπογόνων· τίποτε ἄλλο. Σχῆμα δέν εἶναι αὐτό τοῦτο τό σῶμα, ἀλλά σχῆμα εἶναι τά δύο φύλα. Καί, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τό σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου παρέρχεται, περνάει. (Βλ. Α΄ Κορ. 7,31: «παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου») Όμως τό ἀνθρώπινο σῶμα δέν εἶναι τέτοιο σχῆμα, γιατί θά εἰσέλθει στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀναστημένο καί ενωμένο πάλι μέ τήν ἀνθρώπινη ψυχή. Γι' αὐτόν τόν λόγο, λοιπόν, δέν εἶναι παροδικό σχῆμα.

   Ζοῦν εὐτυχισμένοι στον παράδεισο οἱ πρωτόπλαστοι, καί παίρνουν τήν ἐντολή νά μή δοκιμάσουν από τόν καρπό τῆς γνώσεως καλοῦ καί πονηροῦ.

   Ἐμφανίζεται ὁ διάβολος, ὑπό τήν μορφή φιδιοῦ, ἤ μπαίνει σ' ἕνα φίδι, καί ἐξαπατά τούς πρωτοπλάστους. Πρῶτα ἐξαπατᾶ βεβαίως τήν Εὔα, ἐκείνη μέ τή σειρά της παρασύρει τόν Ἀδάμ, καί παραβαίνουν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, πού εἶχε πεῖ, δέν θά δοκιμάσετε ἀπό τόν καρπό αὐτόν, γιατί τήν ἡμέρα πού θά δοκιμάσετε θα πεθάνετε.

   Καί γίνεται ἡ καταδίκη. Καταδικάζεται ὁ διάβολος. Καταδικάζεται ἡ Εὔα, νά γεννάει μέ λύπες τά παιδιά της, καί ἡ ἀποστροφή της νά εἶναι ὁ ἄνδρας της· νά στρέφεται δηλαδή πρός τόν ἄνδρα της, νά εἶναι κάτω ἀπό τήν προστασία τή δική του καί νά εἶναι ὁ κύριός της. Ὁ Ἀδάμ καταδικάζεται νά ἐργάζεται μέ κόπο, και μέ μόχθο καί μέ ιδρώτα να κερδίζει το ψωμί του. Και πάνω ἀπ' ὅλα αὐτά, ὁ θάνατος.

   Ἔτσι, ὁ Θεός τούς βγάζει ἀπό τόν παράδεισο, καί τοῦτο γιά νά μή γίνει τό κακό ἀθάνατο, ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως. Αλλά τούς δίνει καί μία υπόσχεση, ὅτι θα τους σώσει· καί ἡ ὑπόσχεση αυτή ἦταν τό Πρωτευαγγέλιο.

   Καί πράγματι ἦρθε και πραγματώθηκε ἡ σωτηρία· ἦρθε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, από την καινούργια Εὔα, τήν Θεοτόκο, τήν Παρθένο, και γεννήθηκε ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού εἶναι τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος. Ἐκεῖνος πού τότε τούς εἶχε καταδικάσει στον παράδεισο, τώρα ἔρχεται να λύσει τήν κατάρα, να λύσει τήν καταδίκη, να λύσει τή φθορά, καί ἔτσι να ξαναβάλει τόν ἄνθρωπο ὄχι σ' ἐκεῖνον τόν παλαιό παράδεισο, πού περικλειόταν ανάμεσα στα δυό ποτάμια, τόν Τίγρη καί τόν Εὐφράτη, αλλά σ' ἕναν καινούργιο, καλύτερο Παράδεισο, ἄφθαρτο και αιώνιο Παράδεισο, πού εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! (Πλῆθος ἁγιογραφικών χωρίων μαρτυροῦν ὅτι ὁ Παράδεισος πού θά κληρονομήσουν οἱ πιστοί δέν θά εἶναι ὁ ἐπίγειος ἀλλά ὁ ἐπουράνιος, πού ταυτίζεται μέ τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ: «... γινώσκοντες ἔχειν ἐν ἑαυτοῖς κρείττονα ὕπαρξιν ἐν οὐρανοῖς καὶ μένουσαν» (Εβρ. 10, 34). «... πατρίδα ἐπιζητοῦσι, καὶ εἰ μὲν ἐκείνης ἐμνημόνευον, ἀφ᾿ ἧς ἐξῆλθον, εἶχον ἂν καιρὸν ἀνακάμψαι· νῦν δὲ κρείττονος ὀρέγονται, τοῦτ᾽ ἔστιν ἐπουρανίου ... ητοίμασε γὰρ αὐτοῖς πόλιν» (Εβρ. 11, 16). «Καινοὺς δὲ οὐρανοὺς καὶ καινὴν γῆν κατὰ τὸ ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκώμεν.» (Β΄ Πέτρ. 3, 13). «Καὶ εἶδον οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν· ὁ γὰρ πρῶτος οὐρανὸς καὶ ἡ πρώτη γῆ ἀπῆλθον» (Αποκ. 21, 1). «ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναὶ πολλαί εἰσιν· ... πορεύομαι ἑτοιμάσαι τόπον ύμῖν· καὶ ἐὰν πορευθῶ καὶ ἑτοιμάσω ὑμῖν τόπον, πάλιν ἔρχομαι καὶ παραλήψομαι ὑμᾶς πρὸς ἐμαυτόν, ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγώ, καὶ ὑμεῖς ἦτε.» (Ιωάν. 14, 2-3). «ἡμῶν γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει, ἐξ οὗ καὶ Σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν» (Φιλιπ. 3, 18-20) κ.ά)

   Καί ἡ στολή ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα πρίν ἀπό τήν πτώση τους, γυμνοί βέβαια από προβιές ζώων, αὐτήν τή στολή τήν ξαναπαίρνουν πάλι. Θυμηθεῖτε τήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, ἐκεῖ πού λέει ὁ Θεός γιά τόν ἄσωτο, φέρετε την στολήν τήν πρώτην. Αὐτή ἡ πρώτη στολή εἶναι ἡ θεία δόξα! (Βλ. Λουκᾶ 15, 22. Πρβλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν παραβολὴν περὶ τοῦ ἀσώτου, PG 59, 19) Καί ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ θά ἀναστηθεῖ καί θά ἐνωθεῖ πάλι ἡ ψυχή του μέ τό σῶμα, θα βρεθεῖ στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μέ αὐτήν τή θεοΰφαντη στολή, πού εἶναι ἡ θεία δόξα. (Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, ὁ «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον» (Α΄ Τιμ. 6, 16), τό ἀκρότατον Φῶς τοῦ κόσμου (Ιωάν. 8, 12)· ἀλλά καί τούς μαθητές Του ἔτσι τούς ὀνομάζει (Ματθ. 5, 14). Ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης ὁ Θεολόγος, ὅταν στην Αποκάλυψή του περιγράφει την πλημμυρισμένη από δόξα Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, παρατηρεῖ ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός τήν φωτίζει (Αποκ. 22,5), καί οἱ πιστοί ἀνακλούν τή δόξα Του, λάμποντας σαν ἥλιοι (Ματθ. 13, 43), ὅμως κατά τό μέτρο τῆς ἁγιότητός τους, ὅπως μᾶς λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ. 15,41) καί ὁ μέγας Βασίλειος [«μόνοις δὲ ὄν μεθεκτὸν τοῖς ἀξίοις, οὐχ μέτρῳ μετεχόμενον, ἀλλὰ κατ᾿ ἀναλογίαν τῆς πίστεως διαιροῦν τὴν ἐνέργειαν» (PG 32, 108Α-199Α)] καί ὁ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς («Εἰ δ᾽ ἓν ὂν τοῖς πᾶσι μεθεκτόν, οὐχ ἐνιαίῳ, ἀλλὰ διαφόρῳ μετέχεται, .. εἰ καὶ μετέχει πάντα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τῇ τῶν ἁγίων μεθέξει πολλὴν καὶ μεγίστην ὁρῶμεν τὴν διαφοράν.» (Αντιρρητικός 5, 3, 7-8, Συγγράμματα ΙΙ, ἐκδ. Π. Χρήστου, Θεσ/νίκη 1970, σ. 145)]. Ὁ δέ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, παρομοιάζοντας τόν Χριστό μέ τήν κεφαλή τοῦ σώματος καί τούς πιστούς μέ τά μέλη του, ἐξηγεῖ: «Καὶ μὴν μέλη Χριστοῦ ἐσμεν, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ τοῦ Βαπτίσματος ἔργον. Συνέστηκεν δὲ ἡ λαμπρότης τῶν μελῶν καὶ τὸ κάλλος ἐν τῇ κεφαλῇ· φαίνοιτο γὰρ ἂν οὐ καλὰ τὰ μέλη μὴ τῇ κεφαλῇ συνημμένα. Τούτων δὲ τῶν μελῶν ἡ κεφαλὴ κρύπτεται μὲν ἐπὶ τοῦ παρόντος, φανεῖται δὲ κατὰ τὸν μέλλοντα βίον. Τότε δὴ καὶ τὰ μέλη λάμψει καὶ διαδειχθήσεται, ἐπειδὰν μετὰ τῆς κεφαλῆς ἀναλάμψη.» (PG 150, 548BC). Βλ. Ματθ. 13, 43. Ρωμ. 8, 21. Α' Κορ. 6, 15. κ.ά)

   Πέστε μου λοιπόν, πέστε μου· αὐτά τά τρία κεφάλαια πόση ἀξία ἔχουν!... Ἀποτελοῦν τόν ἕνα πόλο τοῦ άξονα της μεγάλης μας ὑποθέσεως. Τόν ἄλλο πόλο τοῦ ἴδιου ἄξονα τῆς ἀνθρώπινης Ἱστορίας τόν κατέχει ἡ σωτηρία πού μᾶς φέρνει ὁ Χριστός. Ὁ ἕνας πόλος του ἄξονα εἶναι ἡ πτώση, καί ὁ ἄλλος πόλος εἶναι ἡ ἀνάσταση. Δέν νοεῖται ἡ ἀνάσταση χωρίς τήν πτώση. Τί θά πεῖ ἦρθε ὁ Χριστός νά μέ σηκώσει; Τί θά πεῖ ἦρθε ὁ Χριστός νά μέ ἀναστήσει; Δέν εἶναι φυσικό πράγμα ὁ θάνατος; Ὄχι, δέν εἶναι φυσικό πράγμα. Γιατί; Διότι ἐγώ, ὁ ἄνθρωπος, πέθανα· καί πέθανα γιατί ὁ Θεός στον παράδεισο μέ εἶχε προειδοποιήσει ὅτι ἄν παραβῶ τήν ἐντολή Του θά πεθάνω. Δέν μποροῦμε νά κατανοήσουμε τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ, ἐάν δέν κατανοήσουμε την πτώση τοῦ ἀνθρώπου.

   Έτσι λοιπόν, ἡ Παλαιά μέ τήν Καινή Διαθήκη εἶναι δεμένες, εἶναι πολύ δεμένες αὐτές οἱ διαθήκες, καί ἀποτελοῦν ἕνα ἑνιαῖο σύνολο. Η μία, ή Παλαιά Διαθήκη, δείχνει τή δημιουργία καί τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, καί ἡ ἄλλη, ἡ Καινή Διαθήκη, δείχνει τήν ἀνάσταση καί τήν αἰώνια ζωή τοῦ ἀνθρώπου.

   Τί θα μπορούσαμε νά ποῦμε γιά ὅλα αὐτά, παιδιά; Τί θά μπορούσαμε νά ποῦμε; Ὄχι βεβαίως μόνο γιατί ὁ Θεός ἐπέτρεψε τρία χρόνια, ἔστω καί μέ απλό τρόπο, να αναλύσουμε αὐτά τά τρία κεφάλαια· ὄχι μόνο γιατί τώρα, μέ τό σημερινό μας μάθημα, τελειώνουμε τα θέματά μας αὐτά· ἀλλά καί γιατί πραγματικά εργάστηκε ὁ Θεός τήν σωτηρία μας. Τί θά μπορούσαμε νά ποῦμε λοιπόν; Τί ἄλλο, παρά ἐκεῖνο πού λέει ὁ ψαλμωδός: «Τί ἀνταποδώσωμεν τῷ Κυρίω περὶ πάντων, ὧν ἀνταπέδωκεν ἡμῖν;» (Ψαλμ. 115,3). Τί νά ἀνταποδώσουμε στον Κύριο γιά ὅλα ἐκεῖνα πού μᾶς ἔχει δώσει ἡ ἀγάπη Του;

   Τί θέλει ἀπό μᾶς ὁ Κύριος; Νά σᾶς πῶ τί θέλει: νά πιστέψουμε στόν Ἰησοῦ Χριστό καί νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό θέλημά Του! Αυτό θέλει. Καί τότε, ἀσφαλῶς, ξαναγυρίζουμε πάλι στον χαμένο μας Παράδεισο· καλύτερα: στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ!

   Σᾶς εὔχομαι καλό καλοκαίρι, καί ὁ Θεός πάντοτε νά σᾶς εὐλογεῖ!

Κυριακή, 31 Μαρτίου 1985

71η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ 

https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.