Αθανάσιος Άμβωνας: 🔹Πνευματική Διαθήκη του Τωβίτ.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα 🔹Πνευματική Διαθήκη του Τωβίτ.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

21 Μαρτίου 2025

«Οἱ τελευταῖες Ὑποθῆκες τοῦ Τωβίτ».

†. Οσα εἶχε νά πεῖ ὁ Τωβίτ στόν γιό του τόν Τωβία, ἀγαπητά μας παιδιά, στήν μνημειώδη του ἐκείνη πνευματική διαθήκη, τά εἶπε. Ἔρχεται τώρα τό ἐπισφράγισμα τῶν ὅσων εἶπε τότε στό παιδί του. Καί τελειώνει ἔτσι: «Καὶ νῦν, παιδίον, μνημόνευε τῶν ἐντολῶν μου, καὶ μὴ ἐξαλειφθήτωσαν ἐκ τῆς καρδίας σου. Καὶ νῦν ὑποδεικνύω σοι τὰ δέκα τάλαντα τοῦ ἀργυρίου, ἃ παρεθέμην Γαβαήλῳ τῷ τοῦ Γαβρία ἐν Ράγοις τῆς Μηδίας. Καὶ μὴ φοβοῦ, παιδίον, ὅτι ἐπτωχεύσαμεν· ὑπάρχει σοι πολλά, ἐὰν φοβηθῇς τὸν Θεόν, καὶ ἀποστῇς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καὶ ποιήσῃς τὸ ἀρεστὸν ἐνώπιον Αὐτοῦ. Καί ἀποκριθεὶς Τωβίας εἶπεν αὐτῷ· πάτερ, ποιήσω πάντα, ὅσα ἐντέταλσαί μοι». Καί νά σᾶς πῶ καί τήν ἀπόδοση. «Καί τώρα, παιδί μου, νά θυμᾶσαι ὅσα εἶπα κι ἀπ’ τήν καρδιά σου ποτέ νά μή σβηστοῦν. Καί τώρα θά σοῦ μιλήσω γιά τά δέκα ἀσημένια τάλαντα πού ἔχω καταθέσει στόν Γαβαῆλο, τόν συγγενῆ τοῦ Γαβρία, πού μένει στούς Ράγους τῆς Μηδίας. Μήν φοβηθεῖς, παιδί μου, γιατί φτωχύναμε. Πολλά ἀγαθά θά ἔχεις στή ζωή σου ἄν τόν Θεό φοβᾶσαι, ἄν ξένος στέκεσαι πάντοτε στήν κάθε ἁμαρτία καί κάνεις πάντα αὐτό πού θέλει ὁ Θεός. Καί ἀποκρίθηκε ὁ Τωβίας καί τοῦ εἶπε: ‘’Πατέρα μου, ὅλα θά τά κάνω ὅσα μοῦ παρήγγειλες’’»». Ἐπίλογος τῆς πνευματικῆς διαθήκης, ἀντάξιος μιᾶς τέτοιας ὄντως πνευματικῆς διαθήκης, ἔργον ἀληθινά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!

Ἀλλά ἄς δοῦμε κάθε χωρίον χωριστά. «Καὶ νῦν, παιδίον, μνημόνευε τῶν ἐντολῶν μου, καὶ μὴ ἐξαλειφθήτωσαν ἐκ τῆς καρδίας σου. «Καί τώρα, παιδί μου, τώρα νά θυμᾶσαι ὅ,τι σοῦ εἶπα. Ὅ,τι ἐντολές σοῦ ἔδωσα, μήν σβηστοῦν ἀπό τήν καρδιά σου». Ὁ Τωβίτ σέ ὅλη του τήν ζωή ἐδίδασκε τό παιδί του, καί μέ λόγια καί μέ παράδειγμα. Τό παράδειγμά του ἦταν ἀκέραιο, θαυμάσιο. Γι’ αὐτό καί ἡ πνευματική του διαθήκη δέν εἶναι παρά μία ἐπιτομή τῶν ὅσων δίδασκε καί τῶν ὅσων ἔπραττε ὁ ἴδιος.

Στό βιβλίο τῶν «Παροιμιῶν», σχεδόν σέ κάθε κεφάλαιον γίνεται ἀναφορά στήν φράση «υἱέ μου», «παιδί μου». Νά σᾶς πῶ μερικά, ὅπως ἐδῶ τώρα λέγει ὁ Τωβίτ… «Καὶ νῦν, παιδίον, μνημόνευε… », αὐτό τό «παιδίον» εἶναι πιό χαϊδευτικό καί ἐκφράζει μικροτέρα ἡλικία. Σήμερα λέμε τήν λέξη «παιδίον», ἄν καί ξεκίνησε μέ τήν ἔννοια τοῦ «δούλου» (ὁ παῖς-τοῦ παιδός) καί ἡ παιδίσκη, ὁ δοῦλος-ἡ δούλη. Ὃμως ἀναφέρεται καί εἰς τά φυσικά παιδιά ἑνός πατέρα καί ἔχει μία μᾶλλον… ἔτσι, περισσότερη τρυφερότητα. Βρίσκουμε πολύ συχνά τήν λέξη «παιδίον», ὅπως καί διά τό πρόσωπον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἤ ἀκόμη ὁ Ζαχαρίας πού λέγει στό παιδί του, τόν Ἰωάννη: «Καί σύ, παδίον, θά κληθείς υἱός ὑψίστου…» κ.ο.κ. Εἶναι, θά λέγαμε, πιό χαϊδευτική, πιό τρυφερή ἐκφορά τῆς λέξεως «υἱός» (:τέκνον). Πολύ συχνά, σχεδόν σᾶς εἶπα σέ κάθε κεφάλαιο στό βιβλίο τῶν «Παροιμιῶν», ἀναφέρεται αὐτή ἡ φράσις «υἱέ μου» ὅπως καί τώρα ἐδῶ ὁ Τωβίτ, καί ἀναφέρεται πάντοτε σέ κάτι πού πρέπει νά προσέξει τό παιδί, γιά νά ἐφαρμόσει αὐτό πού τοῦ λέγει ὁ πατέρας του. Ἐπί παραδείγματι: «Ἂκουε, υἱέ -λέγει στό 1ο κεφάλαιο τῶν «Παροιμιῶν» (1,8)- παιδείαν πατρός σου καὶ μὴ ἀπώσῃ θεσμοὺς μητρός σου». «Ν’ ἀκοῦς, παιδί μου, τήν παιδαγωγία τοῦ πατρός σου καί νά μήν ἀπωθήσεις (:μήν διώξεις, μήν ἀπομακρύνεις) τούς θεσμούς τῆς μητέρας σου». Ἀκόμη: «Υἱέ, μή σε πλανήσωσιν ἄνδρες ἀσεβεῖς (:μήν σέ πλανήσουν ἄνθρωποι ἀσεβεῖς)». Ἀκόμη: «Υἱέ, ἐὰν δεξάμενος ρῆσιν ἐμῆς ἐντολῆς κρύψῃς παρὰ σεαυτῷ, ἀκούσεται σοφίας τὸ οὖς σου (:Παιδί μου, ἐάν δεχθεῖς τά λόγια τῆς δικῆς μου ἐντολῆς (ἤ: τῶν ἐντολῶν μου) καί τά βάλεις μέσα σου αὐτά, τά κρύψεις στήν καρδιά σου,τότε θά ἀκούσει τό αὐτί σου τήν σοφία τοῦ Θεοῦ)». Καί ξέρετε ὅτι «Σοφία τοῦ Θεοῦ» εἶναι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, τό δεύτερον πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δηλαδή, ἄν καταλαβαίνετε, «τηρώντας τίς ἐντολές τοῦ πατέρα σου -ἐφόσον βεβαίως οἱ ἐντολές τοῦ πατέρα σου εἶναι εὐαγγελικές- τότε θά ἔρθει τό αὐτί σου ν’ ἀκούσει καί ἐκεῖνα πού θά σοῦ πεῖ ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεός». Μ’ ἄλλα λόγια, «πίσω ἀπό τόν πατέρα σου εἶναι ὁ Θεός». Γι’ αὐτό καί λέγει στό «Δευτερονόμιο»: «Ρώτησε τόν πατέρα σου -ἀναφέρεται στίς γιορτές, ὅπως στήν περίπτωση τῆς Ἐξόδου ἀπό τήν Αἴγυπτο… κ.λπ. λέει τήν ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ- κι αὐτός θά σοῦ πεῖ». Τί εἶναι ἐδῶ; Εἶναι ἡ παράδοση πού παίρνει τό παιδί ἀπό τόν πατέρα, γιά νά τό πεῖ κι αὐτό στό δικό του τό παιδί, ἀλλά πίσω ὅμως ἀπό τήν παράδοση αὐτήν εἶναι Αὐτός ὁ Ἲδιος ὁ Θεός, καί, πιό συγκεκριμένα, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, δηλαδή ὁ μετέπειτα Ἐνανθρωπήσας ὁ Ἰησοῦς Χριστός.

Ἀκόμη -ἔτσι ἔκανα μία ἐπιλογή ἀπ’ ὅλο τό βιβλίο τῶν «Παροιμιῶν»- «Υἱέ, ἐμῶν νομίμων μὴ ἐπιλανθάνου (:Παιδί μου, μήν ξεχνᾶς τίς δικές μου ἐντολές) τὰ δὲ ῥήματά μου τηρείτω σὴ καρδία (:καί τά λόγια μου νά τά τηρεῖ ἡ δική σου καρδιά). Μῆκος γὰρ βίου καὶ ἔτη ζωῆς καὶ εἰρήνην προσθήσουσί σοι (:Διότι, ὅταν τηρήσεις τίς ἐντολές μου, θά σοῦ δώσουνε – λέγει- ἕνα μῆκος στόν βίο σου καί χρόνια στή ζωή σου (:θά γίνεις μακρόβιος), θά ζήσεις πολλά χρόνια καί θά σοῦ προσθέσουν (:οἱ ἐντολές μου, πού θά ζήσεις πολλά χρόνια) εἰρήνην)». Βλέπετε πόσο σπουδαῖο πράγμα εἶναι τό νά ἀκούσεις τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου. Στήν ἐποχή μας, δυστυχῶς, ἡ ἀνυπακοή στούς γονεῖς, εἶναι σχεδόν ἕνα γενικόν φαινόμενον. Ἰσοπεδώσαμε κάθε αὐθεντία, ἀρχίζοντας ἀπό τούς γονεῖς, φθάνοντας στούς καθηγητές, στούς διοικοῦντας μιά πολιετεία, μέχρι τόν Θεό. Ὅλα τά ἰσοπεδώσαμε κι ὅλα τά εἴπαμε ὅτι εἶναι ἕνα καθεστώς, τό ὁποῖο πρέπει νά ἐξαφανιστεῖ. Πρέπει νά γκρεμίσει. Γι’ αὐτό πρέπει νά δεχτοῦμε αὐτούς τούς λόγους πού λέει τώρα ἐδῶ ἡ σοφία του Θεοῦ, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, αὐτά πού λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, σάν λόγους ἐξαιρετικά ἐπίκαιρους, ἔστω κι ἄν γράφτηκαν πρίν 2.600-2.700 χρόνια· διότι ὁ Τωβίτ ἔζησε στήν πρώτη αἰχμαλωσία τῶν Ἀσσυρίων, τότε πού αἰχμαλωτίστηκε τό Βόρειο Βασίλειο. Καί οἱ λόγοι αὐτοί εἶναι δοκιμασμένοι. Ἔδωσαν κοινωνίες σωστές.

Ἐπιπλέον, θά ἔλεγα καί ἐγώ σέ σᾶς -ἐπιτρέψατέ μου, τελειώνοντας τήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ- ὅτι ὅ,τι μαθαίνετε στόν χῶρο αὐτόν, αὐτῆς τῆς χριστιανικῆς κατηχήσεως, ἐδῶ, ποτέ μή τόν λησμονήσετε. ὅ,τι πήρατε… πολλοί ἀπό σᾶς κρατᾶτε σημειώσεις, καλῶς πράττετε, διότι πολλές φορές τίς κοιτᾶτε, τό ξέρω, μοῦ ἔχει δοθεῖ αὐτή ἡ μαρτυρία ἀπό μεγάλους πιά, ἀπό παλιά-παλιά χρόνια, ἀπό γονεῖς σας πού ἦσαν καί παρακολουθοῦσαν τά χριστιανικά μας μαθήματα, καί κοιτάζουν ἀκόμη, μέχρι σήμερα, αὐτές των τίς παλιές σημειώσεις. Πράγματι, τό κέρδος ἦταν πολύ, καί θά εἶναι πολύ καί σέ σᾶς. Θά παρακαλέσω, λοιπόν, καί σεῖς νά βάλετε στήν καρδιά σας καί στήν μνήμη σας ὅ,τι ἔχετε ἀκούσει ἐδῶ. Ἀκόμη καί νά ἐνεργοποιεῖτε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, καθημερινά. Ὄχι ἀπλῶς νά εἶναι μία μνήμη στήν ναφθαλίνη, ἀλλά μιά μνήμη πού νά ἐνεργοποιεῖται. Ἔτσι καί ἐσεῖς αὔριο θά μπορεῖτε νά ζήσετε σωστά, ἀλλά καί σωστά νά παιδαγωγήσετε τά δικά σας παιδιά. Ὅπως αὐτήν τήν στιγμή, εἶναι πολλοί γονεῖς στό περιθώριο τοῦ χώρου μας (ἐσεῖς εἴσαστε στό κέντρον) καί γύρω-γύρω εἶναι γονεῖς πού κάποτε ὑπῆρξαν, ἄν ὄχι ὅλοι-ἀρκετοί ὑπῆρξαν καί αὐτοί κατηχούμενοι καί ἀκοῦν, κι ἐκεῖνοι μέ τήν σειρά τους ἔδωσαν σέ σᾶς κι ἐσεῖς μέ τήν σειρά σας στά δικά σας παιδιά. Καί μήν ξεχνᾶτε ὅτι ζοῦμε πονηρές ἡμέρες, καί ἐκκλησιαστικῶς καί ἐθνικῶς. Δύσκολες ἡμέρες. Ἐκκλησιαστικῶς, διότι ἔχουμε ξεφτίσει πνευματικά, ἔχουμε ἐκκοσμικευτεῖ. Ἡ Ἐκκλησία μας ἡ ὀρθόδοξη ἔχει ἱκανά ἐκκοσμικευτεῖ. Οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί μας πιά εἶναι ἐκκοσμικευμένοι Χριστιανοί. Γι’ αὐτό εἶναι μία κρίσις αὐτό τό πρᾶγμα. Ἀλλά καί ἐθνικά ζοῦμε ἔτσι. Ἑπόμενον εἶναι ὅταν οἱ πολίτες ἑνός λαοῦ, ἑνός κράτους, δέν εἶναι οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι, ἑπόμενο δέν εἶναι κρίση νά περνοῦν καί ἐθνικήν;

Καί συνεχίζει ἐδῶ τώρα ὁ Τωβίτ καί λέγει: «Καὶ νῦν ὑποδεικνύω σοι τὰ δέκα τάλαντα τοῦ ἀργυρίου». «Καί τώρα», λέει, «παιδί μου, θά σοῦ μιλήσω γιά τά δέκα ἀσημένια τάλαντα». Αὐτά τά ὁποῖα εἶχε κάποτε δώσει (:καταθέσει) στόν συγγενῆ του αὐτόν πού ἔμενε εἰς τούς Ράγους τῆς Μηδίας (τό διαβάσαμε προηγουμένως τό κείμενο), τά εἶχε καταθέσει, φαίνεται, ὄχι μέ τόκο, ἁπλῶς τοῦ τά εἶχε δώσει ἤ γιά φύλαξη (γιατί αὐτοί ἔμεναν στήν Νινευή ὁ Τωβίτ, καί ἦταν ἴσως κάτι τό ἐπικίνδυνο, ἀνά πᾶσα στιγμή… δέν ξέρω τί θά μποροῦσε νά συμβεῖ μέ αὐτούς), εἴτε ἁπλῶς διά νά τά χρησιμοποιήσει ὁ συγγενής του. Πάντως, φαίνεται, ὅτι δέν ἦταν δανεισμένα καί πολύ παραπάνω μέ τήν ἔννοια τοῦ τόκου, ἀλλά μέ τήν ἔννοια τῆς καταθέσεως. Τοῦ τά εἶχε δώσει, ξαναλέγω, πιθανῶς γιά φύλαξη. Βλέπετε, ὅμως, ὅτι ἐνῶ ὁλόκληρη ἡ διαθήκη του μιλάει γιά πνευματικά πράγματα, διαθέτει μόνον ἕνα χωρίο, γιά ὑλικά πράγματα. Ἐνῶ ἐμεῖς θά εἴχαμε τό ἀντίστροφο. Πάρα πολλά χωρία -ἄν ἤτανε χωρισμένο σέ ἀριθμούς τό κείμενο τῆς διαθήκης μας- πού νά μιλάει γιά ὑλικά πράγματα καί ἤ καθόλου ἤ κάτι τό ἐλάχιστο, ὅπως ἐπί παραδείγματι, ὁ διαθέτης νά λέγει: «Καί τώρα, παιδιά μου -νά τελειώνει ἡ διαθήκη ἔτσι-, νά ἔχετε εἰρήνη καί ἀγάπη μαζί σας, καί σᾶς δίνω τήν εὐχή μου». Ἀλλά πάρα πολλές διαθῆκες δέν ἔχουν οὔτε αὐτό. Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση, ναί μέν ἀναφέρεται στά ὑλικά πράγματα, ἀλλά τόσο λίγο; Ἔχει πάρα πολλή σημασία. Γιατί; Διότι ὁ Τωβίτ δέν ἦταν ὁ ἄνθρωπος πού πρόσεχε τά χρήματα, καί γιατί τό κριτήριο τῶν ὑλικῶν πραγμάτων εἶναι πάντοτε τά πνευματικά. Βέβαια καί τά ὑλικά πράγματα εἶναι χρήσιμα, δέν μποροῦμε νά ζήσουμε χωρίς χρήματα, ἀλλά ἔχουν ὅμως τά ὅριά τους.

Καί χρυσός κανόνας χρήσεως τῶν ὑλικῶν πραγμάτων εἶναι ἐκεῖνο πού λέγει ἀργότερα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στόν Τιμόθεο(Α΄ Τιμ. 6, 8): «Ἒχοντες δὲ διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα». Δηλαδή «ἀφοῦ ἔχουμε νά ζήσουμε (:νά φᾶμε) καί νά ντυθοῦμε, καί νά σκεπαστοῦμε -γιατί εἶναι καί τό σπίτι (τό σκέπασμα)-, ἔ, σ’ αὐτά», λέγει, «νά ἀρκεστοῦμε». «Μήν ζητᾶμε», λέγει λίγο παρακάτω ὁ Ἀπόστολος, «νά γίνουμε πλούσιοι». Γιατί ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν νά γίνουν πλούσιοι ἔριξαν τόν ἑαυτό τους σέ πολλή περιπέτεια. Αὐτός εἶναι χρυσοῦς κανών. Νά μήν τόν ξεχάσουμε ποτέ, καί ποτέ νά μήν ζητήσουμε -ἐγώ σᾶς τό λέγω εὐαγγελικά σκεπτόμενος καί εὐαγγελικά ὁμιλῶν- νά γίνουμε πλούσιοι. Νά ἀγαπήσουμε τήν αὐτάρκεια, νά ἀγαπήσουμε τήν λιτότητα. Ὃταν ἔχουμε ἐργατικότητα, μία στοιχειώδη, θά λέγαμε, ἀποταμίευση… ἔ γιά τήν ζωή μας, γιά τίς ἀνάγκες μας, στοιχειώδη, ὄχι μεγάλα πράγματα, ὄχι ἐπενδύσεις, φτιάχνεις ἕνα μαγαζί, τό κάνεις δεύτερο, τό κάνεις τρίτο… γιά κάποιο σούπερ-μάρκετ μοῦ λέγανε, εἶναι κάπου 23 σούπερ-μάρκετ σ’ ὅλη τήν Ἑλλάδα, κι εἶναι τά μεγαλύτερα σούπερ-μάρκετ, κι ἔχει μανία αὐτός πού τά ἔχει νά τά κάνει περισσότερα. Δι’ ὄνομα τοῦ Θεοῦ! Τόσα πολλά; Τί ἔχουμε νά τά κάνουμε; Βάζουμε φροντίδες ἐπί φροντίδων στήν ζωή μας γιά νά ἔχουμε τί; Νά μᾶς ποῦν ὅτι εἴμεθα πλούσιοι; Μεγάλη ὑπόθεση! Μεγάλη ὑπόθεση! Λοιπόν, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι πρέπει νά ἀγαπήσουμε τήν αὐτάρκεια καί τήν λιτότητα. Μήν λησμονοῦμε ἐκεῖνο τό πατερικό: «Εἰσροή αἵματος, ἐκροή πνεύματος». «Ὅσο βάζεις αἷμα, δηλαδή ὑλικά ἀγαθά, τρῶς, πίνεις, ντύνεσαι, τόσο βγάζεις πνεῦμα». Εἶναι δύο ποσά ἀντιστρόφως ἀνάλογα. Ἀκόμα, ἡ εὐτυχία δέν εἶναι στά πολλά ἀγαθά. Κι αὐτό πρέπει νά τό καταλάβουμε. Μᾶς τό εἶπε ὁ Κύριος. Τό εἶπε, ὅταν μίλησε γιά τήν παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου. Νά ὑπάρχει μία μετριότης. Εἶναι ἐκεῖνο πού λέγει ὁ σοφός Σειράχ, κι εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ αὐτό πού τό λέγει: «Κύριε, μή μέ κάνεις οὔτε πολύ πλούσιο, γιά νά μήν Σέ ξεχάσω, οὔτε πολύ φτωχό, γιά νά μήν ἐναντίον Σου ἀγανακτήσω». Οὔτε τό ἕνα, οὔτε τό ἄλλο, ἀλλά νά ὑπάρχει μία μετριότης.

Πᾶμε στό τρίτο σημεῖο τῶν ὅσων σᾶς διάβασα: «Καὶ μὴ φοβοῦ, παιδίον, ὅτι ἐπτωχεύσαμεν». «Μή φοβᾶσαι γιατί φτωχύναμε». Γιατί αὐτήν τήν στιγμή πού ὁ Τωβίτ μιλάει τά λόγια αὐτά στόν Τωβία, εἶναι πάρα πολύ φτωχοί. Βρίσκονται σέ ξένη χώρα, εἶναι αἰχμάλωτοι, εἶναι τυφλός ὁ ἴδιος, δουλεύει ἡ γυναῖκα του καί τό παιδί του εἶναι πάρα πολύ νεαρό. Ἀπ’ ὅ,τι καταλαβαίνουμε δέν πρέπει νά ἦταν μεγαλύτερο ἀπό 17 χρονῶν παιδί. Γύρω στήν δική σας ἡλικία, κάποιοι ἀπό σᾶς τόν περνᾶτε καί κάποιοι δέν τόν ἔχετε φτάσει ἀκόμα. Γι’ αὐτό, ἐξάλλου, διαλέξαμε κι αὐτήν τήν περικοπή, γιά νά δοῦμε κάτι πού ἀναφέρεται σέ νέον ἄνθρωπο, σέ νέο παιδί: «Γιατί σέ σένα θά ὑπάρχουν πολλά, πότε; Ὃταν φοβηθεῖς τὸν Θεόν, ὅταν ἀπέχεις ἀπό κάθε ἁμαρτία, καὶ ὅταν κάνεις καθετί πού ἀρέσει στόν Θεό». Αὐτοί οἱ λόγοι τοῦ Τωβίτ εἶναι λόγοι πολλῆς καί μεγάλης φιλοσοφίας, στόμα φιλοσόφου νοῦ, ἐμπειρία μιᾶς βαθιᾶς θεολογικῆς ψυχῆς. Ἐμπειρία, ἀνδρεία σέ κάθε ἄλλαγμα καιροῦ τῆς ζωῆς. Ἀλλάζει ἡ ζωή, ὁ καιρός τῆς ζωῆς, ἀλλάζει.

Ἡ ἴδια ἡ «Σοφία Σειράχ» μᾶς λέγει ὅτι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἕνας τροχός, καί γυρίζει. Σήμερα εἶσαι πλούσιος, αὔριο εἶσαι φτωχός…μεταβάλλει. «Ὅπως», λέει, «ἀπ’ τό πρωΐ μέχρι τό βράδυ μεταβάλλεται ὁ καιρός, ἔτσι μεταβάλλεται καί ἡ ζωή, ὁ χρόνος τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου». Τό νά μπορεῖς νά στέκεσαι μέ ἀνδρεία σ’ αὐτές τίς μεταβολές, οὔτε νά ξιπάζεσαι (ἄν γιά μιά στιγμή βρέθηκες πλούσιος), οὔτε νά ἀποκάμνεις καί ν’ ἀπογοητεύεσαι, ἄν γιά μιά στιγμή βρίσκεσαι φτωχός. Ξέρετε μιά πολεμική κατάσταση πόσους θά μεταβάλλει σέ φτωχούς; Πόσοι θά εἶναι ἐκεῖνοι πού θά γυρίζουν ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ μή ἔχοντες τίποτε; Ὅταν ἔχουμε πρόσφυγες… τί λέτε, ἔχουμε τότε πλοῦτον ἤ πτωχείαν; Μπορεῖς κάτω ἀπό τέτοιες συνθῆκες νά ἔχεις αὐτήν τήν ἀνδρεία τῆς ψυχῆς καί νά εἶναι ἀμετάβλητος ἡ στάση σου ἀπέναντι στόν Θεό; Γι’ αὐτό λέγει στό παιδί του: «Παιδίον, μή φοβοῦ ὅτι ἐπτωχεύσαμε», «μή φοβᾶσαι γιατί φτωχύναμε».

Καί ἡ ἀνδρεία τῆς ψυχῆς ἔναντι τῆς ζωῆς, εἶναι αὐτό πού τόσο σήμερα τραγικά λείπει. Δέν ὑπάρχει ἡ ἀνδρεία πιά στούς ἀνθρώπους μας, στους Χριστιανούς μας. Γι’ αὐτό καί οἱ αὐτοκτονίες, γι’ αὐτό καί οἱ πολλές καί μεγάλες ἠθικές παρεκτροπές. Ὅταν μιά κοπέλα δέν ἔχει χρήματα, βγαίνει στό πεζοδρόμιο νά ζήσει τήν ζωή τοῦ πεζοδρομίου. Κι ὅταν ἕνας νέος δέν ἔχει χρήματα γιά νά τά σπαταλάει, κι αὐτός βγαίνει στό πεζοδρόμιο, μέ κλοπές, ἀπάτες, καί ἕνα σωρό ἠθικές παρεκτροπές. Τήν ἀνδρεία -κι αὐτό δέν πρέπει νά τό ξεχνοῦμε- τήν καταστρατηγεῖ ὁ εὐδαιμονισμός. «Ἐγώ θέλω νά ‘χω χρήματα, θέλω νά ζήσω τήν ζωή μου, τί μοῦ λές ἐσύ γιά ἀνδρεία, στίς δύσκολες στιγμές μιᾶς πτωχείας ἤ μιᾶς ἀρρώστιας». «Ὑπάρχουν πολλά γιά σένα», λέει ὁ Τωβίτ, «ἀρκεῖ, παιδί μου, νά ‘χεις τόν φόβο τοῦ Θεοῦ». Ἔχεις τόν φόβο τοῦ Θεοῦ; Μήν φοβᾶσαι! Θά ἔχεις πολλά. Τό Α καί τό Ω τῆς ἀντιμετωπίσεως τῆς ζωῆς εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό πρέπει νά φωλιάσει μέσα μας ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός μέ βλέπει, ὁ Θεός μέ ἀκούει, ὁ Θεός εἶναι πολύ μεγάλος, ὁ Θεός εἶναι πάντοτε ἀπό πάνω μου. Θά μπεῖ μέσα μου ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἀρνητικά, πού λέει ἐδῶ «Φύγε ἀπό κάθε ἁμαρτία (: «ἐἀν ἀποστεῖς ἀπό πάσης ἁμαρτίας»), μήν κάνεις ἁμαρτίες, πρόσεξε». Θετικά: «καί ποιήσεις τό ἀρεστόν ἐνώπιον αὐτοῦ»· «καί θά κάνεις ἐκεῖνο πού ἀρέσει στόν Θεό».

Πρόσεξε, μόνο τότε θά ἔχει καρπό, γονιμοτητα, αὐτός ὁ λεγόμενος «ἁγνός» (ἔτσι τόν λέει τό Ψαλτήρι) ἁγνός φόβος τοῦ Κυρίου. Θά φοβᾶσαι νά ἁμαρτήσεις, ὅπως ὁ Ἰωσηφ…: «Πῶς ποιήσω», λέει, «τό πονηρόν τοῦτο ῥῆμα ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καί ἁμαρτήσομαι;», εἶχε πεῖ ὁ Ἰωσήφ στήν Αἴγυπτο! «Μέ βλέπει ὁ Θεός, πῶς θά τό κάνω αὐτό, πῶς θα ἁμαρτἠσω;». Κι ἀπ’ τήν ἄλλη μεριά, ὅταν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τίς θετικές ἐντολές. Ὄχι τό «οὐ κλέψεις», ὄχι τό «οὐ ψευδομαρτυρήσεις», ἀλλά τίς ἐντολές τίς θετικές, νά εἶσαι ἐνάρετος, νά ἀσκεῖς, μ’ ἄλλα λόγια, τήν ἀρετή.

Ἀλλά γιατί νά ἀνησυχεῖ ὁ πιστός στίς δύσκολες ὥρες καί μάλιστα ἰδιαιτέρως στίς ὥρες τῆς πτωχείας; Παιδιά αὔριο, κι ὅταν λέω αὔριο ἐννοῶ στις 7 Δεκεμβρίου 1992, αὐτό ἐννοῶ αὔριο, ὄχι ἀφηρημένα αὔριο, ἀλλά τόσο κοντινά αὔριο, δέν ξέρουμε ποιοί θά εἴμαστε. Ὅταν ἔχουμε μία κατάσταση πού οἱ λαοί «σαλεύουν» διαρκῶς, καί στήν περιοχή μας ὑπάρχει τόση ἀβεβαιότης, δέν ξέρουμε αὔριο τί θά ἔχουμε. Καί ξαφνικά, ἐνῶ τρῶμε τά καλά μας τά φαγιά, καί ντυνόμαστε τά καλά μας καί ζεστά μας καί πολυτελῆ μας ροῦχα, αὔριο δέν ξέρουμε τί θά ἔχουμε! Γι’ αὐτό χρειάζεται ἡ ἀνδρεία. Ἡ ἀνδρεία, ὄχι νά κάνουμε ἀποθέματα χρυσοῦ, ἀλλά τί; Ἀποθέματα ἀρετῶν, γιά νά μποροῦμε ν’ ἀντέξουμε καί προπαντός αὐτό· καί νά ‘χουμε τήν πίστη ὅτι ὁ Θεός δέν θά μᾶς ἀφήσει: «Αὐτὸς γὰρ εἴρηκεν», λέει στήν «πρός Ἑβραίους» ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «οὐ μή σε ἀνῶ οὐδ᾿ οὐ μή σε ἐγκαταλίπω»· «γιατί Αὐτός εἶπε: ‘’Δέν θά σέ ἀφήσω καί δέν θά σέ ἐγκαταλείψω’’». Καί μάλιστα ἔτσι γιά τήν ἱστορία (δικό μου προσωπικά εἶναι αὐτό), ὅταν ἔφυγα ἀπό τό σπίτι μου δέν ἤθελα τίποτα νά ἔχω, παρά μόνο τά βιβλία μου καί τά ροῦχα μου. Τίποτα ἄλλο δέν ἤθελα νά ἔχω. Στηρίχτηκα πάνω σ’ αὐτό τό χωρίον: «Οὐ μή σε ἀνῶ, οὐδ᾿ οὐ μή σε ἐγκαταλίπω·». Καί σέ ἕνα ἄλλο σημεῖο τοῦ Ἀγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, ἀλλά δέν εἶναι ὥρα νά σᾶς τό πῶ τώρα. Πράγματι ἔφτασα δύο φορές μέ μόνο δυόμισι δραχμές (ἐδῶ στή Λάρισα!), ἀλλά δέν ἔμεινα ποτέ νηστικός! Δέν ἔμεινα, δέν ἔμεινα ποτέ νηστικός! Σᾶς τό λέγω ἀπό μία προσωπική μου ἐμπειρία. Ἐξαλλου λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Α΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολή του (6,6): «Ἒστι δὲ πορισμὸς μέγας ἡ εὐσέβεια μετὰ αὐταρκείας» («πορισμός» θά πεῖ πλοῦτος). «Μέγας πλοῦτος, ἄν συνδυάσεις, τήν εὐσέβεια (τόν φόβο τοῦ Θεοῦ), μέ τήν αὐτάρκεια, ὅτι μοῦ φτάνει αὐτό». Κι ὅποιος ἐπικαλεῖται τόν Κύριον, μπορεῖ νά ἔχει λίγα, ἀλλά ποτέ δέν θά πεινάσει. «Δέν εἶδα -λέει ἕνας ψαλμικός στίχος- τά παιδιά τοῦ εὐσεβοῦς, νά ζητιανεύουνε». Εἴδατε; «Δέν εἶδα τά παιδιά τοῦ εὐσεβοῦς, νά ζητιανεύουνε»! «Ὁ δέ δίκαιος ὅλην τήν ἡμέραν δανείζει» (Ψαλμ. 36), δίνει χρήματα, ὄχι δανείζει μέ τόκους. Δίνει. Ἔχεις ἀνάγκη; Πᾶρε… Πᾶρε…

Αὐτά, παιδιά, εἶπε ὁ Τωβίτ. Τά εἶπε στόν Τωβία τόν γιό του. Καί τί ἀπήντησε ὁ Τωβίας ὅταν τ’ ἄκουσε αὐτά; «Πάτερ, ποιήσω πάντα, ὅσα ἐντέταλσαί μοι». Τἰ χαριτωμένο πρᾶγμα! Θαυμασία ἀπάντηση, ἀνταξίου παιδιοῦ, ἀνταξίου πατέρα. Ναί. Ἐδῶ εἶναι ὁ καρπός τῆς ἀγωγῆς τοῦ πατέρα: τό ὑπάκουο καί τό συνετό καί τό σοφό παιδί. «Ὅ,τι, πατέρα μου, μοῦ εἶπες, θά τό ἐφαρμόσω, θά τό πράξω, θά τό τηρήσω». Κι ἄν εἴχαμε καί σήμερα συνετά καί ὑπάκουα παιδιά, καί ἡ Ἐκκλησία μας καί ἡ κοινωνία μας θά ἦσαν πολύ διαφορετικῆς μορφῆς. Σήμερα ὅλες οἱ ἀξίες περνοῦν κρίση, γι’ αὐτό καί ἡ πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ πού τήν ἀναλύσαμε καί τελειώσαμε, σέ 44 ἡμίωρα μαθήματά μας, εἶναι καί θά εἶναι πάντοτε ἐξόχως χρήσιμη καί ἐπίκαιρη. Εὔχομαι αὐτό τό μνημειῶδες ἔργον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος -ἡ πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ- νά ἐγκαθιδρυθεῖ πλούσια μέσα στίς καρδιές σας καί νά σᾶς καταστήσει ἀνθρώπους, ἀληθινά πνευματικούς. Εὔχομαι μέ ὅλη μου τήν καρδιά.

44η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἡ Προσευχή».

†. Στό περασμένο θέμα εἴδαμε ὅτι εἶπε ὁ Τωβίτ στόν Τωβία νά δοξολογεῖ τόν Θεό ἐν παντί καιρῷ. Τώρα θά τόν συμβουλεύσει νά καταθέτει ὁ γιός του, ὅλα τά αἰτήματά του διά τῆς προσευχῆς στόν Θεό.

Τοῦ λέγει: «Καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὐλόγει Κύριον τὸν Θεὸν (:πάντοτε νά δοξολογεῖς τό Θεό) καὶ παρ᾿ αὐτοῦ αἴτησον, ὅπως αἱ ὁδοί σου εὐθεῖαι γένωνται, καὶ πᾶσαι αἱ τρίβοι καὶ βουλαί σου εὐοδωθῶσι· διότι πᾶν ἔθνος οὐκ ἔχει βουλήν, ἀλλ᾿ αὐτὸς ὁ Κύριος δίδωσι πάντα τὰ ἀγαθὰ καὶ ὃν ἐὰν θέλῃ, ταπεινοῖ, καθὼς βούλεται. Δηλαδή, «κάθε στιγμή δόξαζε Κύριον τόν Θεόν, καί ζήτησέ Του μέ τήν προσευχή σου, ὅπως οἱ δρόμοι τῆς ζωῆς σου γίνονται ἴσιοι, καί ὅλα τά μονοπάτια τῶν ἐπιθυμιῶν σου εὐοδωθοῦν· γιατί οἱ εἰδωλολάτρες δέν ἔχουν σωστή σκέψη, μόνον ὁ Κύριος ὁ ἀληθινός Θεός δίδει ὅλα τά ὑλικά καί πνευματικά ἀγαθά, κι ὅποιον θέλει τόν ταπεινώνει (δηλαδή τόν κατεβάζει) κατά τήν θέλησή Του».

Ἐδῶ, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε κεντρικό σημεῖο εἶναι ἡ προσευχή. Τό θέμα τῆς προσευχῆς. Ἡ κατάθεσις τῶν αἰτημάτων πού ἔχει ὁ κάθε ἄνθρωπος… αἴτημα θά πεῖ αὐτό πού ζητάει, αὐτό πού αἰτῶ, αὐτό πού ζητῶ. Θά κατατίθεται στόν Θεό διά τῆς προσευχῆς. Τό ἀντικείμενο τῆς προσευχῆς ὅπως βλέπουμε ἐδῶ, κατά τόν Τωβίτ, εἶναι ἡ ὀρθότητα τοῦ βίου καί ἡ εὐόδωσις τῶν προοπτικῶν. «Νά εὐοδωθοῦν», λέγει, «οἱ ὁδοί σου, οἱ δρόμοι τῆς ζωῆς σου καί οἱ ἐπιθυμίες σου». Αὐτό βλέπουμε. Ἐξάλλου ὅλα τά ἀγαθά καί τά ὑλικά καί τά πνευματικά ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεό καί συνεπῶς δίδονται ὅταν ὁ ἄνθρωπος εὐσεβεῖ ἔναντι τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἡ προσευχή γίνεται μία ἀπόλυτη ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου ἀφοῦ ἐξαρτᾶται ἀπό τόν Θεό ὁ ἄνθρωπος -εἴτε τό θέλει εἴτε δέν τό θέλει, ἐξαρτᾶται ἀπό τόν Θεό- γι’ αὐτό, ὅταν θά ἤθελε νά εἶναι ἀνεξάρτητος ἀπό τόν Θεό, αὐτό στήν πραγματικότητα εἶναι οὐτοπιστικό. Ἄν ὁ ἄνθρωπος τό κάνει, νά λέγει «δέν ἐξαρτῶμαι ἀπό τόν Θεό», ζεῖ τήν χειρότερη σκλαβιά πού θά μποροῦσε νά ζήσει. Δέν εἶναι ὅμως τώρα τῆς ὥρας νά τό δοῦμε αὐτό, παρά μόνο ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐξαρτᾶται ἀπό τόν Θεό, γιατί ὁ Θεός εἶναι Ἐκεῖνος πού μᾶς δίδει τά πάντα. Γι’ αὐτό ἄς δοῦμε μερικά στοιχεῖα στό θέμα τῆς προσευχῆς. Δέν θά μείνω ἄλλο σέ ἐκεῖνα τά ὁποῖα λέγει ὁ Τωβίτ, εἶναι πολύ στοιχειώδη… «ὅπως εὐοδωθοῦν», λέγει, «οἱ δρόμοι τῆς ζωῆς σου, ὁ τρόπος πού θά ζεῖς, καί ἀκόμη νά ἐπιτύχεις τίς προοπτικές σου». Δέν θά μείνω γιατί ἐδῶ εἶναι κάτι τό πολύ-πολύ μερικόν (θά λέγαμε κάτι περισσότερο), γιά νά δοῦμε τό μεγάλο θέμα τῆς προσευχῆς.

Ἡ προσευχή, παιδιά, γίνεται ἕνα ἀληθινό προνόμιο τοῦ ἀνθρώπου. Μόνον ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἔχει αὐτό τό προνόμιο καί δυστυχῶς δέν τό χρησιμοποιεῖ. Εἶναι κάτι μεγάλο πού δέν ξέρει, δέν καταλαβαίνει ὁ ἄνθρωπος τήν ἀξία του. Βέβαια μόνο ὁ πιστός ἔχει αὐτήν τήν γνώση καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀνήκει στόν Θεό γνωρίζει τί θά πεῖ προσευχή. Μεγάλο ὅπλο, μεγάλο προνόμιο. Ὡστόσο, θά δοῦμε ὅτι ἡ προσευχή δημιουργεῖ μιά κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, ἀλλά καί ὁ ἄνθρωπος δέν αἰσθάνεται ποτέ νά εἶναι μόνος. Ὁ ἄνθρωπος πού δέν προσεύχεται αἰσθάνεται μιά ἀπέραντη μοναξιά, καί ἄς τόν τριγυρίζουν πάρα πολλοί ἄνθρωποι. Σήμερα, ὅπως γνωρίζετε, ζοῦμε -δέν τό λέγω ἐγώ, ἔχει εἰπωθεῖ μυριάκις αὐτό, ἁπλῶς τό ἐπαναλαμβάνω- εἰς τάς ἐρήμους τῶν συγχρόνων πόλεων ἤ στήν ἔρημο τῶν συγχρόνων πόλεων. Ἄν θέλετε νά εἰδικεύσω περισσότερο, ζοῦμε στήν ἔρημο τῆς πολυκατοικίας. Μιά πολυκατοικία μπορεῖ νά ἔχει 10-20-50 ἐνοίκους. Πενήντα οἰκογένειες(!), κι ὅμως αὐτοί νά μήν γνωρίζονται μεταξύ των, κι ἀκόμη -ἀκόμη, ἄν θέλετε, τ’ ἀκούω πάρα πολλές φορές νά τό λέτε ἐσεῖς- οὔτε καλημέρα δέν λένε. Δέν εἶναι, λοιπόν, παρά σήμερα μιά πολυκατοικία, μία σύγχρονη ἔρημος. Δέν ἤτανε παλιά ἔτσι. Σ’ ἕνα χωριό -ὅπως καί μέχρι σήμερα ἄν θέλετε, ὅσο διατηροῦνται τά χωριά, αὐτό τό ὑπέροχον σχῆμα πού λέγεται «χωριό», μέ τίς μονοκατοικίες του, πού κάθε μονοκατοικία ἔχει καί μιά αὐλή, ἔχει κι ἕναν κῆπο, ἀκοῦτε; Αὐτό τό ὑπέροχο σχῆμα πού λέγεται «χωριό», ποιός δέν ξέρει τόν ἄλλον; Καί δέν μπορεῖς νά μήν πεῖς καλημέρα στόν ἄλλον. Ὅλα εἶναι γνωστά μέσα σ’ ἕνα χωριό. Γιατί; Ὑπάρχει μιά κοινωνία.

Αὐτή ἡ κοινωνία στίς πόλεις σᾶς εἶπα, ἔχει πεθάνει, καί στίς πολυκατοικίες… ἔ λοιπόν, κάτι παρόμοιο, ἐάν ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος πού ζεῖ σ’ αὐτές τίς ἐρήμους, καί δέν ἔχει καί κοινωνία μέ τόν Θεό διά τῆς προσευχῆς, αἰσθάνεται αὐτήν τήν ἀπέραντη μοναξιά. Αἰσθάνεται μετέωρος, ἀνασφάλιστος, μέ πιέζοντα τά προβλήματα τῆς καθημερινότητος, χωρίς βέβαια σύμμαχον, χωρίς στήριγμα, χωρίς πίστη καί χωρίς ἐλπίδα. Στήν ἐποχή μας ἐπειδή λιγόστεψε ἡ προσευχή, γι’ αὐτό αὐξήθηκαν τά ψυχικά νοσήματα. Θά γνωρίζετε ὅτι σέ μιά σωστή κοινωνία, κι ὅταν εἶσαι ἕνας σωστός κοινωνικός παράγων, εὔκολα δέν παθαίνεις ἕνα ψυχικό νόσημα. Σήμερα, ὅμως, τά πράγματα ἔχουν ἀλλάξει. Ὑπάρχει ὁ φόβος σήμερα ὅπως ζεῖς. Δέν μιλάω γιά τά «περιβαλλοντικά» λεγόμενα ἤ «οἰκολογικά» λεγόμενα τέρατα καί σημεῖα τῆς ἐποχῆς μας… ποιό εἶναι νερό πού πίνουμε, ποιά εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα πού ἀναπνέουμε, δέν μιλῶ γι’ αὐτό, ἀλλά μιλάω γιά τήν κοινωνικότητα πού ἔχουμε. Λέμε: «Ἂν τό βράδυ πού κοιμᾶμαι μοῦ σπάσουν τήν πόρτα καί μποῦνε μέσα…»- ἰδίως ἄτομα καί μάλιστα γυναῖκες, δέν μποροῦν νά μείνουν μόνες, μέσα στό διαμέρισμα, στό σπίτι τους, φοβῶνται… γιατί; Διότι αὐξήθηκε ἡ ἐγκληματικότητα… κι ἄλλα πολλά. Μένει ὁ ἄνθρωπος μέ τό αἴσθημα τῆς ἀνασφαλείας. Αὐτό δέν δημιουργεῖ, ὅμως, κάποια μέρα ὅταν χρονίσει, ψυχικό νόσημα; Ὃταν φοβᾶσαι; Ὃταν τρέμεις; Χτυπάει τά μεσάνυχτα ἡ πόρτα καί λές: «Ποιός μπορεῖ νά εἶναι αὐτός πού μοῦ χτυπάει τήν πόρτα;»… κ.ο.κ. Ἔτσι, λοιπόν, ἐπειδή στήν ἐποχή μας λιγόστεψε ἡ προσευχή, γι’ αὐτό αὐξήθηκαν τά ψυχικά νοσήματα. Καί δέν εἶναι μόνο βέβαια αὐτό· εἶναι τό θέμα τῆς προνοίας, ἀκουμπᾶς πάνω στόν Θεό, ἔχεις τήν ἐλπίδα σου στόν Θεό, δέν φοβᾶσαι πιά τίποτε. Ὅπως τό λέγει ὁ ψαλμωδός αὐτό: « Ὁ Κύριος εἶναι ὁ βοηθός μου, τί ἔχω νά φοβηθῶ;».

Ἡ προσευχή, λοιπόν, σοῦ δίνει ἕναν Θεόν Πατέρα -λέμε «Πάτερ ἡμῶν», «Πατέρα μας», ὁ Θεός εἶναι Πατέρας μας- ἕναν Πατέρα Παντεπόπτη (:τά βλέπει ὅλα) καί Παντοδύναμο. Δέν εἶναι κάτι πού μπορεῖ νά εἶναι πιό πάνω ἀπό τήν δική Του τήν δύναμη, ὥστε νά ἔχεις αὐξημένη αὐτήν τήν αἴσθηση τῆς σιγουριᾶς. Ὁ Θεός μέ βλέπει, ὁ Θεός μέ ἀκούει, ὁ Θεός μέ προστατεύει. Τί ἔχω νά φοβηθῶ; Ἡ προσευχή θά ἤθελα νά σᾶς ἔλεγα ὅτι δέν εἶναι ἕνα κυκλικό φαινόμενο. Αὐτό θά ‘θελα νά τό προσέξετε ἰδίως μέ τήν εἰσβολήν, κυριολεκτικά εἰσβολή, τῶν ξένων θρησκειῶν, τῶν ἀπό Ἀνατολῆς, Βουδισμοῦ… κ.λπ. πού τήν προσευχή ἤ ὅ,τι ἄλλο τήν θεωροῦν πάντοτε στοιχεῖο κυκλικό. Τί θά πεῖ αὐτό; Θά πεῖ ὅτι ξεκινάει, ὅτι ξεκινάει ἀπό μένα καί φθάνει σέ μένα. Μήπως, λοιπόν, ἡ προσευχή εἶναι κάτι πού ξεκινάει ἀπό μένα καί φτάνει σέ μένα; Διότι, ἐγώ στέκομαι ἐμπρός στήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Ποιός μέ βλέπει; Ποιός μέ ἀκούει; Ἐγώ μιλῶ. Ποιός ἀκούει; Τά δικά μου τ’ αὐτιά. Ὥστε, λοιπόν, ἐγώ προσεύχομαι καί φτάνει ἡ προσευχή ἀπό μένα σέ μένα. Αὐτό λέγεται κυκλικό φαινόμενο τῆς προσευχῆς. Μήπως, λοιπόν, εἶναι κάπως ἔτσι, ὅπως τό διδάσκει ὁ Βουδισμός, καί οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες; Διότι στίς ἀνατολικές θρησκεῖες ὁ ἄνθρωπος ὅταν μιλάει γιά ἕναν μυστικισμό, ὅταν μιλάει γιά μιά ἕνωση μέ τόν Θεό, δέν εἶναι τοῦ τύπου πού γνωρίζουμε ἐμεῖς ὡς Χριστιανοί, ἀλλά εἶναι τό βύθισμα τοῦ ἀνθρώπου μέσα στή φύση-στήν κτίση, ἐφόσον ἡ κτίσις εἶναι ὁ Θεός. Δηλαδή ὅλα τά συστήματα τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν εἶναι πανθεϊστικά. Κι αὐτός ὁ Θεός -ὅπως πιστεύεται στήν Ἀνατολή- δέν εἶναι παρά ἕνας Θεός, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος μπερδεύεται, χωνεύεται, ἀναλαμβάνεται ἀπό τόν Θεό καί πέφτει σ’ ἕνα «νιρβάνα». Τί εἶναι τό «νιρβάνα»; Σέ μία ἀταραξία καί σέ μία ὑπαρκτή -προσέξτε!- ἀνυπαρξία! Διότι χάνομαι μέσα στήν κτίση, ἀλλά ἔχω χάσει τό ἐγώ μου, κι ὅταν χάνω τό ἐγώ μου δέν ἔχω δυστυχία, ἀλλά δέν ἔχω καί εὐτυχία. Διότι δέν ἔχω πιά συνείδηση. Ἡ δική μου συνείδηση χωνεύτηκε ἀπό τήν παγκοσμία συνείδηση τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τῆς κτίσεως, δηλαδή τῆς δημιουργίας. Αὐτός εἶναι ὁ Πανθεϊσμός. Αὐτός εἶναι ὁ Πανθεϊσμός! Ὡστόσο ἐκεῖ μπορῶ νά μιλάω γιά μία κυκλική μορφή τῆς προσευχῆς.

Στόν Χριστιανισμό ἔχουμε αὐτό τό φαινόμενον; Ὄχι, ἡ προσευχή εἶναι εὐθύγραμμος. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι ἡ προσευχή πηγαίνει ἀπό μένα τόν ἄνθρωπο στόν Θεό, ἀλλά κι ἀπό τόν Θεό ἔρχεται ὅ,τι θά ρθεῖ σέ μένα τόν ἄνθρωπο. Συνεπῶς ἐδῶ τί ἔχουμε; Ἕνα διάλογο. Διάλογο ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό. Λέγει ὁ 93ος ψαλμός κάτι πού εἶναι ἐπιχείρημα θαυμάσιον: «Ὁ φυτεύσας τὸ οὖς οὐχὶ ἀκούει;». «Ἐκεῖνος πού ἔκανε τ’ αὐτιά, δέν ἀκούει;». Καί ξέρετε πόσα αὐτιά ὑπάρχουν. Ὄχι μόνο στούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί στά ζῶα. Πόσα αὐτιά ὑπάρχουν! «Αὐτός, λοιπόν, πού δίνει τό ὄργανο πού λέγεται «αὐτί», Αὐτός δέν ἀκούει;». Δέν ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του; Κατασκευάζει αὐτιά χωρίς Αὐτός ν’ ἀκούει; «Ἢ ὁ πλάσας τὸν ὀφθαλμὸν, οὐχὶ κατανοεῖ;». «Ἢ Ἐκεῖνος πού ἔκανε αὐτό τό ὄργανο πού λέγεται «μάτι», δέν βλέπει;». Καί τί θά πεῖ «μάτι»; Ὦ! Ρωτῆστε ἕναν ὀφθαμίατρο, διαβᾶστε ἕνα βιβλίο, σπουδᾶστε τήν ὀφθαλμιατρική, καί θά δεῖτε τί θά πεῖ «μάτι». Εἶναι κάτι τό ἐκπληκτικό! Αὐτός, λοιπόν, πού ἔκανε τόσα μάτια -ὄχι μόνο στούς ἀνθρώπους- αὐτό τό ὄργανον πού μπορεῖ νά προσβάλλεται ἀπό τό φῶς, καί συνεπῶς ἀπό τά ἀντικείμενα, καί νά σχηματίζεται μέσῳ τοῦ ὀπτικοῦ νεύρου στόν ἐγκέφαλο καί νά ‘χουμε μία παράσταση… καί δέν εἶναι -ξαναλέγω- μόνο στόν ἄνθρωπο, εἶναι καί στά ζῶα. Ξέρετε ὅτι τά ἔντομα ἔχουνε μάτια ἔ; Κι ὅτι μερικά ἔντομα, ὅπως εἶναι οἱ μέλισσες καί οἱ μῦγες, ἔχουνε πολλά μάτια. Ἔχουν σύνθετα μάτια. Ξέρετε ὅτι ἡ μέλισσα ἔχει σύνθετα μάτια, τά ὁποῖα αὐτά -δύο εἶναι τά μάτια της- πού τό καθένα ἀποτελεῖται ἀπό τρεῖς χιλιάδες μάτια! Εἶναι ἐκπληκτικό! Ἕνας λογοτέχνης μας -εἶναι παλιός, ὁ Μυριβήλης- λέει: « Ἂν ἤξερε ἡ μῦγα καί ἡ μέλισσα πῶς βλέπει ὁ ἄνθρωπος μέ τά δύο του μάτια, θά ’σκαζε στά γέλια!». Δηλαδή βλέπει πολύ πιό ἀνώτερα ἀπ’ ὅτι βλέπει ὁ ἄνθρωπος. Ἔ λοιπόν, Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἔκανε τά μάτια, δέν βλέπει; Ἒκανε τ’ αὐτιά, δέν ἀκούει; Ἐπιχείρημα, λογικά ἀτράνταχτο.

Τί εἶναι ἡ προσευχή; Λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Προσευχή ἔστιν ἀνάβασις νοῦ πρός Θεόν». Εἶναι τό ἀνέβασμα τοῦ νοῦ πρός τόν Θεό. Αὐτό λέγεται προσευχή. Καί λέγει καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Προσευχή ἔστι συνεύρεσις και ἕνωσις ἀνθρώπου και Θεοῦ». «Τό νά βρεθεῖς καί νά ἑνωθεῖς μέ τόν Θεό, αὐτό λέγεται προσευχή». Ὑπόδειγμα προσευχῆς στάθηκε αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, ὅπως καί μᾶς δίδαξε τό περιεχόμενο τῆς προσευχῆς, ἀλλά καί τόν τρόπο τῆς προσευχῆς. Ἔχουμε μάλιστα ὡς πρός τό περιεχόμενον τήν λεγομένην «Κυριακήν προσευχήν», το «Πάτερ ἡμῶν» πού οἱ μαθητές Τοῦ εἶπαν «Κύριε, δίδαξέ μας νά προσευχόμαστε». Καί τούς δίδαξε τήν λεγομένην Κυριακήν προσευχήν, «Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς… κ.λπ», ἡ ὁποία προσευχή εἶναι τύπος (:ὑπόδειγμα) καί ταυτόχρονα εἶναι καί προσευχή αὐτή καθ’ ἑαυτήν. Ἔτσι μᾶς δίξαξε τήν ἀξία τῆς προσευχῆς, τό περιεχόμενό της, τόν σκοπό της, μᾶς δίδαξε τόν τρόπον τῆς προσευχῆς μᾶς δίδαξε τόν χρόνον τῆς προσευχῆς, ἀλλά καί τόν τόπο τῆς προσευχῆς. Γιά νά δοῦμε τό νόημα τῆς προσευχῆς.

Ποιό εἶναι τό νόημα τῆς προσευχῆς; Νά ἔχουμε μία διαρκῆ κοινωνία μέ τόν Θεό. Τί εἶπε ἐδῶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος; «Συνεύρεσις και ἕνωσις ἀνθρώπου και Θεοῦ». Κοινωνία. Κοινωνία μέ τόν Θεό. Κι αὐτή ἡ κοινωνία εἶναι μία διαρκής κοινωνία, δέν εἶναι διαλειμματική, ἀλλά συνεχής. Κι αὐτή ἡ κοινωνία γίνεται μέ τήν διαρκή μνήμη τοῦ Θεοῦ. «Ἐμνήσθην τοῦ Θεοῦ -λέγει ὁ Ψαλμωδός- καί εὐφράνθην» (Ψαλ. 76, 4), «χάρηκα, ἔνοιωσα εὐφροσύνη μέσα μου, μόνο πού θυμήθηκα τόν Θεό». Αὐτό μή νομίσετε πώς εἶναι ἀπό τά ἄπιαστα πράγματα. Ἄ μπά! Καί μάλιστα εἶναι τό Α Β Γ τῆς προσευχῆς. Ἄν ἔχουμε διαρκῶς τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τόν ἀγαπᾶμε τόν Θεό, μόνο πού θά Τόν θυμηθοῦμε, χαιρόμαστε. Ὅπως ἀκριβῶς χαιρόμαστε ὅταν θυμηθοῦμε ἕνα πρόσωπο πού ἀγαπᾶμε. Ἀκόμη, ἔχουμε αὐτήν τήν κοινωνία μέ τόν Θεό, μέ τήν διαρκῆ ἀναφορά μας στον Θεό. Δέν κάνω τίποτα χωρίς τή γνώμη τοῦ Θεοῦ. Δέν κάνω τίποτε ἐρήμην τοῦ Θεοῦ. Ἔχω διαρκῶς τήν ἀναφορά μου στόν Θεό. Τό θέλει ὁ Θεός; Τό κρίνει σωστό ὁ Θεός; Ἀλλά κι ἀκόμα ἀπό μιά διαρκῆ αἴσθηση τοῦ Θεοῦ, τῆς ἁπανταχοῦ παρουσίας Του, ἔχει ὁ ἄνθρωπος αἴσθηση. Ὅταν μείνει μέσα στόν χῶρο τοῦ Θεοῦ, αὐτή ἡ αἴσθησις εἶναι πάρα πολύ ἔντονη. Ἐπιτρέψατέ μου νά πῶ μέχρι δακρύων! Αἴσθησις μέχρι δακρύων! Βέβαια ὁ ἄθεος θά πεῖ: «Δέν καταλαβαίνω τίποτα!». Μά ἀφοῦ δέν πιστεύεις, πῶς θά καταλάβεις;

Προσευχόμαστε ἀκόμα γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Ναί, ὅλα πρέπει ν’ ἀρχίζουν μέ τόΝ Θεό καί νά τελειώνουν μέ τόν Θεό. Ὁ Χριστός εἶπε: « Ἐγώ εἶμαι τό Α καί τό Ω. Ἀπό μένα ὅλα ἀρχίζουν καί σέ μένα ὅλα τελειώνουν». Φυσικά ὁ Χριστός εἶναι ἔξω ἀπό τό Α καί τό Ω, γιατί τό Α καί τό Ω εἶναι κτιστά, ἀλλά ἡ ἀρχή καί ττό τέλος βρίσκονται στόν Ἰησοῦν Χριστόν. Ἐκεῖνος εἶναι ὁ δημιουργός καί τοῦ Α (τῆς ἀρχῆς) καί τοῦ Ω (τοῦ τέλους). Γι’ αὐτό ἀκριβῶς λέγει κι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀνεφερόμενος στόν Χριστόν, γιά ὅ,τι ἀκριβῶς ἔργα ἔχουμε, τοῦτο: «ἐξ οὗ καί δι᾿ οὗ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα». «Ἀπό τόν Ὁποῖον (Α, ἔ;) μέ τόν Ὁποῖο (ὅλο τό ἀλφάβητο) καί εἰς Αὐτόν (Ω) τά πάντα». Εἶναι ἰδεῶδες αὐτό, ἰδεῶδες. Ἡ δοξολογία, παιδιά, εἶναι τό κατ’ ἐξοχήν ἔργον τῶν ἁγίων ἀγγέλων καί σ’ αὐτό τό ἔργον καλεῖται καί ὁ ἄνθρωπος νά μετέχει. Λέμε στήν Θεία Λειτουργία «Οἱ τά Χερουβίμ μυστικῶς εἰκονίζοντες», «ἐμεῖς πού μυστικά εἰκονίζομε τά Χερουβίμ, καί ψάλλουμε τόν τρισάγιον ὕμνον, ὅπως τόν ψάλλουν καί τά Χερουβίμ». Ἔτσι μιά εὐχή πού λέμε ὅταν πρόκειται νά κάνουμε τήν Εἴσοδο, τήν μικρά Εἴσοδο στήν Θεία Λειτουργία λέμε: «Εἴθε, Κύριε, νά γίνει, δῶσε νά γίνει ἡ εἴσοδός μας αὐτή, εἴσοδος ἀγίων ἀγγέλων». Πόσο σπουδαῖα πράγματα, ἀλήθεια, εἶναι αὐτά! Βέβαια δέν θά ἐξαντλήσουμε μέσα σέ μισή ὥρα (ἀδύνατον!), ἔπρεπε νά μιλᾶμε πολλά θέματα γιά νά δοῦμε τά περί προσευχῆς. Ὅπως ἐπί παραδείγματι, ὁ Ἅγιος Νεῖλος ὁ Σιναΐτης, ἔχει τά λεγόμενα 153 κεφάλαιά του «Περί προσευχῆς». Αὐτό εἶναι κάτι πολύ σημαντικό. Ἔχει ἄλλα πράγματα ἐκεῖ, δέν τελειώνει τό θέμα τῆς προσευχῆς. Ἐδῶ μέ σύντομες ἁδρές πινελιές δίνουμε ἕνα διάγραμμα, μία εἰκόνα περί προσευχῆς.

Ἡ οὐσία τῆς προσευχῆς καλύπτει τίς προσωπικές μας ἀνάγκες, καί τίς ὑλικές καί τίς πνευματικές. Λέμε: «Τόν ἄρτον ἡμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἡμῖν σήμερον». Τί σημαίνει αὐτό; Ζητοῦμε νά μᾶς δώσει τόν ἄρτον μας. Ποιός εἶναι αὐτός ὁ ἄρτος; Στό πρῶτο πλᾶνο, εἶναι τό ψωμί. Στό βάθος, σ’ ἕνα δεύτερο πλᾶνο (ἐπίπεδο) εἶναι «ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς», εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι τό μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας. «Διότι», λέει ὁ Χριστός, «αὐτός πού θά φάει τήν Σάρκα μου, καί θά πιεῖ τό Αἷμα μου, μένει στήν αἰωνιότητα, δέν πεθαίνει ποτέ». Ἔ λοιπόν, ὅταν ὁ ἄρτος αὐτός εἶναι ἐπιούσιος, αὐτός πού συντηρεῖ τήν οὐσία μας, ποιός μπορεῖ νά εἶναι ὁ ἄλλος; Τό ψωμί πού σπέρνουμε στά χωράφια;… πού λέει ὁ Κύριος: «αὐτός πού θά φάει τό ψωμί αὐτό, θά ξαναπεινάσει;». Εἶναι ὁ ἄρτος, τό Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ἐδῶ γυρεύουμε νά καλύψουμε καί τίς σωματικές μας καί τίς πνευματικές μας ἀνάγκες.

Προσευχόμεθα ἀκόμη γιά νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό, γιά ὅ,τι μᾶς δίδει. Προσευχόμαστε γιά νά Τοῦ ζητήσουμε ὅ,τι ἔχουμε ἀνάγκη. Προσέξετε, ποτέ μή μείνετε χωρίς προσευχή, χωρίς εὐχαριστία στόν Θεό. Ζητήσατε κάτι; Ἐάν σᾶς τό ‘δωσε, εὐχαριστήσατε. Ἐάν δέν σᾶς τό ‘δωσε, πάλι εὐχαριστήσατε. Γιατί; Γιατί ἔκρινε ὁ Θεός ὅτι δέν ἔπρεπε νά σᾶς δοθεῖ αὐτό. Προσευχόμαστε γιά νά ἐκφράσουμε ἀκόμα καί τήν μετάνοιά μας. Λέμε στήν προσευχή μας: «Κύριε, συγχώρεσέ με, ἔκανα αὐτή τήν ἁμαρτία, συγχώρεσέ με, μή μέ τιμωρήσεις, εἶσαι δίκαιος. Δεῖξε μου τήν ἀγαθότητά Σου, καί βοήθησέ με νά μήν ξαναδιαπράξω ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἔκανα». Προσευχόμεθα ἀκόμη γιά τίς ποικίλες ἀνάγκες τοῦ πλησίον, ὄχι μόνο γιά τόν ἑαυτό μας, ἀλλά καί γιά τούς ἄλλους. Προσευχόμεθα γιά ζῶντας καί κεκοιμημένους. Πόσα προβλήματα μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄλλος. Ἀλλά καί γιά τούς κεκοιμημένους. Εἴτε οἱ γονεῖς μας, εἴτε κάποιοι ἄνθρωποί μας καί φίλοι μας, προσευχόμαστε γι’ αὐτούς, νά τούς ἀναπαύσει ὁ Θεός. Προσευχόμαστε γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι ὁ λαός μιᾶς πατρίδος. Φέρ’ εἰπεῖν, εἶναι ὁ λαός ὁ ὀρθόδοξος, ὅπου βρίσκεται, εἰς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης, ὅπου κι ἄν βρίσκεται. Ἀπό τήν περιοχή τῶν Ἐσκιμώων μέχρι τόν Νότιο Πόλο. Ὅπου κι ἄν βρίσκεται, εἶναι ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ἀλλά σᾶς εἶπα, δέν συμπίπτει μέ τά ὅρια τῆς πατρίδος. Ἀλλά προσευχόμαστε ἀκόμη καί γιά τήν πατρίδα μας, μάλιστα αὐτές τίς μέρες τίς δύσκολες πού περνᾶμε. Ἔλεγε ὁ Σαμουήλ, ὁ τελευταῖος Κριτής: «Καὶ ἐμοὶ μηδαμῶς -ἐννοεῖται γένοιτο- τοῦ ἁμαρτεῖν τῷ Κυρίῳ ἀνιέναι τοῦ προσεύχεσθαι περὶ ὑμῶν» (Α΄ Βασ. 12, 23): «Ἐμένα μή γένοιτο νά ἁμαρτήσω ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, νά σᾶς ἀφήσω καί νά μήν προσεύχομαι γιά σᾶς». Βλέπετε; Καί ὁ ἀπολογητής Ἀριστείδης λέει: «Ἕνεκα τῆς δεήσεως τῶν Χριστιανῶν συνίσταται ὁ κόσμος». Γιατί ὑπάρχει ὁ κόσμος; Γιατί προσεύχονται οἱ Χριστιανοί.

Ὁ τρόπος τῆς προσευχῆς μπορεῖ νά εἶναι ἀτομικός ἤ ὁμαδικός. Ἡ ἀτομική προσευχή ἔχει κάποια προσόντα, γιατί ἀφήνεται ἡ ἔκχυσις τῆς ψυχῆς στόν Θεό. Ἀλλά ἡ ὁμαδική προσευχή ἤ ἡ λεγομένη προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, μοιάζει νά ἔχει πολλά χέρια γιά τήν ἐπιτέλεση κάπου ἔργου, καί ἔχει τρομακτική δύναμη ἡ ὁμαδική προσευχή, ὅταν ὅλοι μαζευτοῦμε νά προσευχηθοῦμε γιά ἕνα θέμα. Λύει τά πιό δύσκολα προβήματα, τά κατ’ ἄνθρωπον προβλήματα. Κι ὁ Θεός ἀγαπᾶ τήν ὁμαδική προσευχή, κι ἀπαντᾶ συνήθως πολύ γρήγορα.

Ἀκόμη, ὁ τόπος τῆς προσευχῆς. Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «ἐν παντί τόπῳ». Παρά ταῦτα ἔχουμε τό «ταμιεῖον» μας, ὅπως μᾶς εἶπε ὁ Κύριος. Δέν ἀποκλείει τό ἕνα τό ἄλλο. Καί τό «ταμιεῖον» μπορεῖ νά εἶναι ἕνα δωματιάκι, κάπου, ἥσυχο, ἀλλά κυριώτατα τό «ταμιεῖον» εἶναι ὁ ἔσω ἄνθρωπος. Μπορεῖ νά εἶσαι στό «ταμιεῖον» τῆς ψυχῆς σου καί νά ταξιδεύεις μέ τό τρένο. Καί μάλιστα ἐκεῖ μέσα -ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος- θά βρεῖς τήν κλίμακα τοῦ Ἰακώβ, γιά ν’ ἀνεβεῖς ἐπάνω εἰς τόν οὐρανόν, ἀρκεῖ βέβαια νά ἐξασφαλίζονται κάποιες προϋποθέσεις.

Καί ὁ χρόνος τῆς προσευχῆς. Μᾶς λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε», χωρίς σταματημό. Πρέπει, ὅμως, ὅλως ἰδιαίτερα, νά προσευχόμεθα τακτά, πρωΐ καί βράδυ. Λέγει ἡ «Σοφία Σολομῶντος» γιά τήν πρωϊνή προσευχή: «Ὃπως γνωστὸν ᾖ ὅτι δεῖ φθάνειν τὸν ἥλιον ἐπ᾿ εὐχαριστίαν σου καὶ πρὸς ἀνατολὴν φωτὸς ἐντυγχάνειν σοι» (Σοφ. Σολ. 26, 28). «Ὅταν βγαίνει ὁ ἥλιος, πρίν βγεῖ ὁ ἥλιος νά μᾶς προλάβει ἡ προσευχή μας νά δοξολογήσουμε τόν Θεό». Πρέπει ἀκόμα νά προσθέσουμε ὅτι πρέπει νά προσευχόμαστε καί εἰς τά γεύματα. Ὅπως ὁ Κύριος εὐλόγησε τούς πέντε ἄρτους. Λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ὅτι τραπέζι πού ἀρχίζει καί τελειώνει μέ προσευχή, ποτέ δέν θά μείνει ἀδειανό. «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε -λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος- εἴτε τι ποιεῖτε (:ὅ,τι κάνετε) πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α’ Κορ. 10,31). Ναί. Ὅταν ἀπουσιάζει ἡ προσευχή ἀπό τά γεύματα, μεταβάλλει τόν ἄνθρωπο σέ εἰδωλολάτρη. Γιατί; Ἐπιπίπτει στό φαγητό του, δηλαδή στήν κτίση, καί ἀγνοεῖ τόν κτίστην, καί γίνεται εἰδωλολάτρης. Ἡ καλή προσευχή πρέπει νά γίνεται μέ ταπείνωση, πρέπει νά γίνεται μέ προσοχή, μέ συνοχή καρδιᾶς, νά γίνεται «κατ’ αἴσθησιν», νά καταλαβαίνω ἐκεῖνα τά ὁποῖα λέω, μέ πένθος, μέ θερμότητα, μέ ἐπιμονή, μέ δάκρυα, μέ γονυκλισία. Αὐτή εἶναι ἡ καλή προσευχή, ἡ γόνιμη προσευχή. Ἡ προσευχή γενικά κάνει τόν ἄνθρωπο, ἄνθρωπο. Γιατί εἶναι τό μόνο ὄν πού μπορεῖ νά προσεύχεται. Τόν κάνει ὄχι ἁπλῶς ἄνθρωπο, ἀλλά καί κοινωνό τοῦ Θεοῦ.

43η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἡ διαρκής Δοξολογία τοῦ Θεοῦ».

†. Ο Τωβίτ, παιδιά, εἶπε πολλά καί σπουδαῖα πράγματα στό παιδί του, τόν Τωβία. Τώρα, πρέπει ὅλα αὐτά πού τοῦ εἶπε νά τά σφραγίσει. Γιατί ἤδη εἴμεθα πολύ κοντά στό τέλος καί πρέπει ὅλα αὐτά νά τά σφραγίσει. Καί ἡ σφραγίδα εἶναι, σάν τό ἀποκορύφωμα ὅλων πού τοῦ εἶπε, ἡ διαρκής δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Διότι ἄν τό καθετί πού πράττουμε πραγματικά δέν φτάνει σ’ αὐτήν τήν δοξολογία τοῦ Θεοῦ, δέν κάνουμε τίποτα. Αὐτό πρέπει νά τό καταλάβουμε, ὅτι ὅλα πρέπει νά ἀπολήγουν εἰς τήν δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἐκεῖνο πού λέει ὁ Ἀπόστολος καί τό λέει μέ διαφορετικούς τρόπους σέ κάποια σημεῖα τῶν ἐπιστολῶν του : «Ἐξ οὗ καί δι᾿ οὗ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα». Πού θά πεῖ: « Ἀπό τόν Χριστό, μέ τόν Χριστό, γιά τόν Χριστό ὅλα». Ἐκεῖνο τό «εἰς αὐτόν τά πάντα», ὅλα πρέπει νά ξαναγυρίζουν, νά καταλήγουν εἰς τόν Χριστόν. Ἀντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ὅτι ὅλα τά ἔργα πού μπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἐάν δέν γυρίζουν στόν Θεό, δέν ἔχουμε τίποτα, δέν κάνουμε τίποτα, μένουν πάντα στόν χῶρο τόν ἀνθρώπινο καί θά χαθοῦν, ὅπως θά χαθοῦν ὅλα τά ἀνθρώπινα πράγματα, καί οἱ ἀνθρώπινες κατασκευές, ἐπινοήσεις, σκέψεις, φιλοσοφίες… κ.λπ. Ὅλα, λοιπόν, πρέπει νά γυρίσουν εἰς τόν Χριστόν. Εἶναι τό μόνο πού θά ἀντέξει στήν αἰωνιότητα.

Γι’ αὐτό λέγει στό παιδί του: «Καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὐλόγει Κύριον τὸν Θεὸν», πού θά πεῖ «πάντοτε, κάθε στιγμή (ἐν παντί καιρῷ) νά εὐλογεῖς τόν Θεό». Τί σημαίνει «εὐλογῶ τόν Θεόν»; Σημαίνει «δοξάζω τόν Θεό». Καί πάλι ὅταν Τόν εὐχαριστῶ, πάλι δοξάζω τόν Θεό. Ἔτσι, εὐχαριστῶ, εὐλογῶ καί δοξάζω, καταντοῦν στήν ἴδια ἔννοια. Ἔτσι ἔχουμε καί τόν λειτουργικό τύπο «Ὑμνοῦμεν Σε, εὐλογοῦμεν Σε, προσκυνοῦμεν Σε, δοξολογοῦμεν Σε, εὐχαριστοῦμεν Σοι, διά τήν μεγάλην Σου δόξαν». Ὅλα αὐτά παιδιά, εἶναι ταυτόσημα. Μέσα στήν Μεγάλη Δοξολογία, ἐπαναλαμβάνουμε διαρκῶς τό «Εὐλογητός εἶ, Κύριε» πού θά πεῖ «εἶσαι δοξασμένος, Κύριε». Θά μοῦ πεῖτε… «Κι αὐτό τό ‘’ὑμνοῦμεν’’ ἤ ‘’αἰνοῦμεν’’ -τό ἴδιο εἶναι- κι αὐτό ἔχει δοξολογικό χαρακτῆρα;». Ναί, λέγει ὁ Ἡσύχιος: «’’Αἶνον’’ τήν δοξολογίαν καλεῖ», δηλαδή ὀνομάζει τήν δοξολογίαν, «αἶνον». Ἀπό τό «αἰνῶ» ἤ «ὑμνῶ». Διότι τί ὑμνοῦμε; Τούς αἴνους. Τί θά πεῖ αἰνῶ; Θά πεῖ, λέγω πράγματα τά ὁποῖα ἀφοροῦν σέ κάτι πού τιμᾶ, ἀνεβάζει, ἐπαινεῖ τόν Θεό.

Τό νά δοξάζουμε τόν Θεό κατ’ ἀρχάς εἶναι δίκαιον καί ὀφειλόμενον. Διότι Ἐκεῖνος μᾶς ἐδημιούργησε, μᾶς χάρισε ἕναν ὡραῖο κόσμο τόν ὁποῖο βεβαίως ἔπλασε γιά μᾶς, καί ἀφου ἁμαρτήσαμε, ἐνηνθρώπησε καί μᾶς ἔδωσε τήν σωτηρία. Ἀλλά μᾶς ἔδωσε ἀκόμη καί τήν αἰωνία μακαριότητα τῆς Βασιλείας Του, τήν ὁποία γιά μᾶς ἔδωσε καί χάρισε, καί τήν αἰωνία θεωρία τοῦ προσώπου Του. Δηλαδή πάντοτε, αἰωνίως νά βλέπουμε τό πρόσωπό Του. Τό λέει αὐτό ὡραιότατα εἰς τό βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, τό νά θεωροῦμε τό πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ. Γι’ ὅλα αὐτά, ἀναμφισβήτητα ὀφείλουμε εὐχαριστία καί δοξολογία. Μάλιστα ἄν γνωρίζατε ὁλόκληρη τήν ἱστορία τοῦ Τωβίτ, τήν ὁποία σᾶς συνιστῶ, τουλάχιστον τά μεγάλα παιδιά, νά τήν διαβάσετε (εἶναι στήν Παλαιά Διαθήκη) θά δεῖτε πῶς ἔγινε ὅταν ὁ Τωβίτ ἐτυφλώθη… Καί πῶς ἐτυφλώθη; Στήν αὐτοθυσία του νά βοηθήσει στήν ταφή νεκρῶν ἀνθρώπων, συγκεκριμένα ἕναν νεκρόν, τόν ὁποῖον εἴχανε στραγγαλίσει οἱ Νινευΐτες καί τόν εἶχαν πετάξει στήν ἀγορά, καί ἐκεῖνος πῆγε κρυφά καί τόν ἔθαψε… κ.λπ… κ.λπ. … πῶς τυφλώθηκε, πῶς στέλνει τό παιδί του νά πάρει κάποια χρήματα -ἐξάλλου αὐτή εἶναι ἡ διαθήκη πού γίνεται καί λέγεται- ὀφειλόμενα εἰς αὐτόν ἀπό κάποιον συγγενῆ καί συμπατριώτη. Πῶς κατόπιν ἀνέβλεψε, δηλαδή θεραπεύτηκαν τά μάτια του, πῶς βρῆκε μιά κατάλληλη σύζυγο ὁ Τωβίας, πῶς ὅλα στάθηκαν ἐξαιρετικά εὐλογημένα. Ἔτσι, σᾶς συνιστῶ νά διαβάσετε τήν ἱστορία αὐτή, λυποῦμαι, ἐπειδή τήν ἔχω πεῖ πολλές φορές, δέν θά ἤθελα νά τήν ἐπαναλάβω γιά τά νεότερα παιδιά, ἀλλά μπορεῖτε νά τήν διαβάσετε. Τί δείχνει; Ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ἡ οἰκογένεια τοῦ Τωβίτ ἦταν ὑπόχρεη στόν Θεό. Ναί, καί γι’ αὐτό ἀκριβῶς ἐδῶ ἀπ’ τήν καρδιά του, λέγει ὁ Τωβίτ στό παιδί του: «Παιδί μου, ἐν παντὶ καιρῷ νά εὐλογεῖς νά δοξάζεις τόν Θεό». Πῶς ὁ ἀρχάγγελος Μιχαήλ ὁδήγησε τά βήματα τοῦ Τωβία… κ.λπ… κ.λπ…. Ἔτσι ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ἔχουμε χρέος, ὅλοι μας λίγο-πολύ ἔχουμε εὐεργετηθεῖ ἀπό τόν Θεό, δέν ὑπάρχει κανείς πού νά μήν ἔχει εὐεργετηθεῖ… ἄν πεῖ ὅτι δέν εὐεργετήθηκα, μυωπάζει (:δέν βλέπει πιό πέρα), καί καλό θά ἤτανε νά μήν μυωπάζει, καί νά μάθει πῶς εὐεργετήθηκε καί εὐεργετεῖται ἀπό τόν Θεό.

Ἐγώ πιστεύω, να, αὐτήν τήν στιγμή τό ὅτι κάθεστε σ’ αὐτές τίς καρέκλες καί ἀκοῦτε ὅ,τι ἀκοῦτε ὅλο τόν καιρό, δέν εἶναι μία εὐεργεσία ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ; Ἀσφαλῶς. Ἔτσι, λοιπόν, ὀφείλουμε νά εὐχαριστοῦμε καί νά δοξολογοῦμε τόν Θεό. Γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν «πρός Ἐφεσίους» ἐπιστολή του (5, 20): «Εὐχαριστοῦντες πάντοτε ὑπὲρ πάντων». « Νά εὐχαριστοῦμε», λέει, «πάντοτε, γιά κάθε τι (ὄχι ὑπέρ πάντων ἀνθρώπων, προσώπων, εἶναι πραγμάτων, εἶναι οὐδέτερο) ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῷ Θεῷ καὶ πατρί». Ὀφείλουμε, λοιπόν, πάντα νά εὐχαριστοῦμε. Ἀντίθετα, ἐάν δέν εὐχαριστοῦμε καί δέν δοξάζουμε τόν Θεό, αὐτό εἶναι ἕνα πολύ βαρύ ἁμάρτημα. Πού τελικά ὅταν ὁ ἄνθρωπος οὔτε εὐχαριστεῖ οὔτε δοξάζει, ἀπολήγει στόν σκοτισμό τοῦ νοῦ του καί βέβαια εἶναι κοντά σέ μία πλάνη. Γι’ αὐτό σημειώνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γιά κείνους οἱ ὁποῖοι δέν δοξάζουν τόν Θεό ἤ δέν δόξασαν πῶς ὁ νοῦς των ἐσκοτίσθη. Λέει στήν «πρός Ρωμαίους» στό 1ο κεφάλαιο: «Διότι γνόντες τὸν Θεὸν οὐχ ὡς Θεὸν ἐδόξασαν (:δέν τόν ἐδόξασαν ὡς Θεόν) ἢ εὐχαρίστησαν, -βλέπετε ὅτι τό «δοξάζω» καί τό «εὐχαριστῶ» πηγαίνουνε πλάϊ-πλάϊ, βεβαίως διακρίνονται, ἀλλά καί ἐν ταυτῷ ταυτίζονται, εἶναι καί τά δυό) καὶ ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία». «Σκοτίστηκε ὁ νοῦς των». Γιατί; Διότι δέν ἔφθασαν νά δοξάσουν τόν Θεό ἤ νά Τόν εὐχαριστήσουν. Ἐκεῖνο πού μᾶς παραγγέλει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «πάντοτε ὑπέρ πάντων», τό πάντοτε ἀναφέρεται στόν χρόνο, «ὑπέρ πάντων» ἀναφέρεται γιά ὅλα τά περιστατικά. Τί σημαίνει; Σημαίνει ὃτι καί γιά τά εὐχάριστα καί γιά τά δυσάρεστα, ὀφείλουμε νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό. Γιατί καί τά δυσάρεστα πού μπορεῖ νά μᾶς συμβοῦν, στά χέρια τοῦ Θεοῦ, ἀπεργάζονται τό κέρδος μας καί τήν σωτηρία μας. Ναί. Λέγει πάλι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Τοῖς ἀγαπῶσι τόν Θεόν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν», «γιά κείνους πού ἀγαπᾶνε τόν Θεό, μά ὅ,τι κάνουν ἔστω καί ἄν αὐτό ἀποβεῖ θλιβερό, δυσάρεστο, ὅλα», λέγει, «συνεργοῦν στήν σωτηρία μας, στό ἀγαθόν». Ἀλλά πότε ὅμως, μέ μιά βασική προϋπόθεση: Θά πιστεύω καί θά ἀγαπῶ τόν Θεόν.

Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἔλεγε πάντοτε… δοξολογοῦσε πάντοτε τόν Θεό, ἦταν μία ἀνάγκη τῆς ψυχῆς του, γι’ αὐτό ἄν καί ἡ ζωή του ἦταν ἕνα μαρτύριο (ἐδόξαζε ὅμως), ὅταν ἐπορεύετο τήν μεγάλη του ἐξορία στήν Μ. Ἀσία -ὅπου καί πέθανε κατά τή διάρκεια τῆς πορείας του στόν τόπο τῆς ἐξορίας του, στόν ὁποῖο τόπο δέν ἔφτασε ποτέ, γιατί πέθανε στόν δρόμο- εἶπε (πεθαίνοντας!): «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν», «Δόξα τῷ Θεῷ γιά ὅλα, εἴτε εὐχάριστα εἴτε δυσάρεστα». Ἐκεῖνο δέ τό πάντοτε δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά αὐτό πού λέγει ὁ Τωβίτ: «ἐν παντί καιρῷ». Καί δείχνει ὅτι συνεχῶς πρέπει νά εὐχαριστοῦμε καί νά δοξάζουμε τόν Θεό.

Ἔτσι, θά σᾶς ἔλεγα, παιδιά, συνηθεῖστε ἀπό τήν μικρή σας ἡλικία, ἀπό τήν νεανική σας ἡλικία, νά δοξάζετε καί νά εὐχαριστεῖτε τόν Θεό. Θά σᾶς κάνω ἕνα ἐρώτημα, δέν περιμένω ἀπάντηση, πέστε μου τό βράδυ στἠν προσευχή σας, τήν Κυριακή τό βράδυ, ἄν ὄχι κάθε μέρα, ἔχετε ποτέ εὐχαριστήσει τόν Θεό γιά τήν εὐκαιρία πού δίνει, ν’ ἀκούσετε λίγο λόγο Θεοῦ; Φοβᾶμαι μήπως δέν τό σκεφθήκατε ποτέ. Φοβᾶμαι μήπως τό θεωρεῖτε αὐτονόητο. Παιδιά, δέν εἶναι τίποτε αὐτονόητο, ἔτσι καί κάτι γίνεται καί ὅλα σταματοῦν. Τί μπορεῖ νά γίνει; Ἔ, ὅ,τι μπορεῖ νά γίνει, καί ὅλα σταματοῦν! Ἄραγε σκεφθήκατε νά εὐχαριστεῖτε τόν Θεό γι’ αὐτό τό πρᾶγμα; «Κύριε, Σ’ εὐχαριστοῦμε γιατί μᾶς ἔδωσες τήν εὐκαιρία νά ‘χουμε μίαν κατήχησιν, ν’ ἀκούγεται ὁ λόγος Σου». Σημειώσατε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἀπειλεῖ τό ἐξῆς -εἶναι στόν προφήτη Ἀμώς- «Θά σᾶς δώσω», λέει, «λιμόν (πεῖνα, ὄχι «λοιμόν»), «ὄχι», λέει, «πεῖνα ἄρτου, ἀλλά πεῖνα λόγου Θεοῦ». Δηλαδή μ’ ἄλλα λόγια, δέν θ’ ἀκουστεῖ, δέν θ’ ἀκούγεται πουθενά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ! Τό φαντάζεστε αὐτό, ὅτι μπορεῖ νά συμβεῖ; Καί συνέβη, πολλές φορές. Ναί. Ἄρα ,λοιπόν, ὅταν ἔχουμε ὄχι τόν λιμόν, ἀλλά τήν ἀφθονία -καί νά πῶ καί μιά ἄλλη λέξη πού δέν τήν ξέρετε- τήν «εὐθηνίαν», πού θά πεῖ πλοῦτος, τόν πλοῦτον τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, σκεφθήκαμε νά εὐχαριστήσουμε; Ἐπιμένω σ’ αὐτό. Ἐπιμένω, νά εὐχαριστεῖτε τό Θεό ὅταν ἀκοῦτε τόν λόγο τόν δικό Του.

Ἀκόμη σημειώνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στούς Θεσσαλονικεῖς: «Διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς εὐχαριστοῦμεν τῷ Θεῷ ἀδιαλείπτως», Εἴδατε; Ἀδιαλείπτως! Τί θά πεῖ «ἀδιαλείπτως»; Χωρίς διάλειμμα, εὐχαριστοῦμε τόν Θεό. Συνεχῶς. Κι αὐτό τό «ἀδιαλείπτως» (τό «ἐν παντί καιρῷ» δηλαδή), δείχνει ὃτι ὅσες εὐχαριστίες, καί δοξολογίες ἄν ποῦμε, ποτέ δέν θά φθάσουμε νά ἀποπληρώσουμε τήν εὐγνωμοσύνη μας. Εἶναι τόσα πολλά ἐκεῖνα τά ὁποῖα μᾶς ἔχει ὁ Θεός δώσει. Κι ἀκόμα τί μᾶς ἔχει ἑτοιμάσει! Καί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Δέν εἶναι δυνατόν νά τά πεῖ κανείς, οὔτε νά τά σκεφθεῖ, οὔτε νά τά ἐπιθυμήσει τά ἀγαθά ἅ (:ἐκεῖνα τά ὁποῖα) ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν (:ἔχει ἑτοιμάσει σ’ ἐκείνους πού Τόν ἀγαποῦν)». Γι’ αὐτό καί λέει ὁ Ψαλμωδός (Ψαλ. 115): «Τί ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περί πάντων ὧν ἀνταπέδωκέ μοι;». «Πῶς», λέει, «τί νά Τοῦ ἀνταποδώσω, πῶς νά Τόν εὐχαριστήσω τόν Κύριον γιά ὅ,τι μοῦ ‘χει δώσει;». Κάτι παρόμοιο λέει κι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στούς Θεσσαλονικεῖς (Α΄, 3, 9): «Τίνα εὐχαριστίαν δυνάμεθα τῷ Θεῷ ἀνταποδοῦναι;», εἶναι ἴδια ἔννοια ὅπως καί τοῦ Ψαλμωδοῦ. «Τί εὐχαριστία», λέει, «πῶς, πῶς… καί ὅμως δέν θέλει τίποτα ἄλλο ὁ Θεός παρά ἕνα ἐγκάρδιο ‘’εὐχαριστῶ’’, ἐγκάρδιο ‘’δόξα τῷ Θεῷ’’». Νά σας θυμίσω τόν ἕνα λεπρό ἐκ τῶν δέκα πού ἐθεραπεύθη καί γύρισε νά εὐχαριστήσει τόν Θεό, καί τοῦ εἶπε ὁ Κύριος: «Νά δοξάσεις τόν Θεό»; Καί μάλιστα παρεπονέθη ὁ Κύριος γιατί, οἱ ἄλλοι τάχα δέν θεραπεύτηκαν, γιά νά γυρίσουν νά δοξάσουν τόν Θεό;

Κύριο ἔργο τῶν ἁγίων ἀγγέλων εἶναι ἡ διαρκής δοξολογία του Θεοῦ. Αὐτό εἶναι τό κύριο ἔργο των. Προσέξετε κάτι θά σᾶς πῶ πού μᾶς εἶναι χρήσιμο. Αὐτό θά εἶναι καί τό ἔργο ὅσων βρεθοῦν στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἄν ρωτήσετε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ τί θά κάνουμε; Τί θά κάνουμε; Ἐργασία; Δέν χρειάζεται… ἤ μᾶλλον τήν ἐργασία ὅπως τήν ξέρουμε, δέν θά ὑπάρχει. Τί θά κάνουμε, λοιπόν, στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Δυό πράγματα θά συμβαίνουν. Τό ἕνα εἶναι ἡ θεωρία τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ καί τό ἄλλο εἶναι ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Ὅπως τό καταλαβαίνουμε τώρα, αἰσθανόμεθα ὅτι θά ὑπάρχει μία πλῆξις. Δηλαδή; Μόνο θά βλέπουμε εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, εἰς τούς «ἀλήκτους» -στούς ἀτέλειωτους, πού δέν λήγουν ποτέ- αἰῶνες, αὐτό θά συμβαίνει; Ναί. Καί δέν θά ὑπάρξει κάποια πλῆξις; Ὄχι. Συνηθίζω νά λέγω ἕνα παράδειγμα -τό ‘χω πεῖ πολλές φορές, πιθανόν νά τό ‘χετε καί σεῖς ἀκούσει κάπου- εἶναι τό ἐξῆς: Βλέποντες τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ θά ἐκτυλίσσεται μία καινούρια γνώση, θά ξετυλίγεται μιά καινούρια γνῶσις τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή θά γνωρίζουμε κάτι περισσότερο στόν Θεό, καί γνωρίζοντες αὐτό τό «κάτι» μένουμε σέ ἔκπληξη. Ἔτσι συμβαίνει καί μέ τούς ἁγίους ἀγγέλους. Καί ἐκπλησσόμενοι δοξολογοῦμε.

Ὅταν τελειώσει ἡ δοξολογία… γιατί λέει στό βιβλίο τῆς «Ἀποκαλύψεως» ὅτι ὅταν τελειώσει ἐκεῖνο τό … ὁ Τρισάγιος ὕμνος… «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος» κι αὐτό πού λέμε ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία ἀπό τούς ἁγίους ἀγγέλους εἶναι… ὅταν τελειώσει, ξανοίγεται-ξεδιπλώνεται μιά καινούρια γνώση τοῦ Θεοῦ στά μάτια τῶν ἀγγέλων καί ἐκπλησσόμενοι ἐπαναλαμβάνουν τόν ὕμνον. Καί πάλι ἅμα τελειώσει, ἐκπλησσόμενοι ἐπαναλαμβάνουν τόν ὕμνον. Εἶναι δηλαδή μία διαρκής ἔκπληξις ἕνα «Ἂαααα!», ὅπως κανείς νά γυρίζει αἴθουσες μιᾶς ἐκθέσεως, καί νά βλέπει πάντα κάτι καταπληκτικότερο καί μένει ἔκπληκτος, θαμπωμενος καί λέει: «Ἂαααα!». Ἔ, αὐτό τό «Ἂαααα!» δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία δοξολογία διαρκής τοῦ Θεοῦ. Φυσικά δέν μποροῦμε αὐτά τά πράγματα νά τά καταλάβουμε, στόν χῶρο καί στόν χρόνο πού τώρα βρισκόμαστε. Εἴθε ὁ Θεός, ὅμως, νά μᾶς ἀξίωνε νά φτάναμε ἐκεῖ.

Ἔχουμε, λοιπόν, τή θεωρία καί τήν δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά καί στήν παροῦσα ζωή κύριον καί κορυφαῖον ἔργον μας εἶναι ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα, προσέξτε -θά τό ποῦμε λίγο πιό κάτω πού σᾶς εἶπα- οἱ ἅγιοι ἄγγελοι ἔχουνε κύριον ἔργον τήν δοξολογία, διότι καί ὑπηρετοῦν τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὑπηρετοῦν καί τήν δική μας τήν σωτηρία. Τί εἶναι οἱ ἅγιοι ἄγγελοι; «Εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα -ὅπως λέει στήν «πρός Ἑβραίους» ἐπιστολή του ὁ Ἀπόστολος Παῦλος- διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν;». «Ἔρχονται νά ὑπηρετήσουν, οἱ Ἅγιοι ἄγγελοι, τήν δική μας τήν σωτηρία». Τό κύριον, ὅμως, ἔργον τους εἶναι ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό λέγει ὁ Μ. Βασίλειος, γιά τούς ἁγίους ἀγγέλους: «Ἀγγέλοις ἔργον δοξολογεῖν Θεόν», καί μαζί μ’ αὐτούς καί μεῖς, «τάξιν ἀγγέλων ἀπολαμβάνοντες (: παίρνοντας τήν τάξιν τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ὀφείλουμε νά ὑμνοῦμε καί νά δοξολογοῦμε διαρκῶς τόν Θεό)». Μποροῦμε νά κάνουμε τήν δουλειά μας, νά περπατᾶμε, νά ταξιδεύουμε, κι ἀπό μέσα μας νά ἔχουμε μίαν ἔφεσιν διαρκοῦς εὐχαριστίας καί δοξολογίας πρός τόν Θεό. «Δόξα τῷ Θεῷ, Δόξα τῷ Θεῷ, Δόξα τῷ Θεῷ, Σ’ εὐχαριστοῦμε Κύριε, Σ’ εὐχαριστοῦμε, Δόξα τῷ Θεῷ!».

Πρέπει δέ νά σᾶς πῶ ὅτι αὐτό ξέρετε πότε ἐπιτυγχάνεται; Ὅταν ἔχουμε τήν λεγομένην «θεωρίαν». Τί θά πεῖ «θεωρία»; Κατά τούς Πατέρες «θεωρία» θά πεῖ βλέπω, αὐτό πού λέει ἡ λέξις τό ρῆμα «θεωρῶ», αὐτό σημαίνει βλέπω. Τί βλέπω; Ὅταν, μέ τό μυαλό μου, μέ τήν φαντασία μου, διαρκῶς ἀνακαλύπτω ἤ μᾶλλον ἀναχαράζω, μηρυκάζω διαρκῶς τά ἔργα τοῦ Θεοῦ. Ἀπό τό ἕνα λουλουδάκι πού θά δῶ, μέχρι… δέν ξέρω τί ἄλλο, διαρκῶς μέσα μου νά ἔχω μίαν ἔφεσιν, ἔχοντας τήν θεωρία (:νά βλέπω αὐτά), νά δοξάζω διαρκῶς τόν Θεό. Ναί. Καί μές στήν Ἱστορία τά γεγονότα, καί μέσα στήν φύση. Αὐτό φαίνεται σέ πάρα πολλά σημεῖα στήν Θεία Λειτουργία. Ἐκεῖνο πού σᾶς εἶπα «τάξιν ἀγγέλων λαμβάνοντες», εἶναι ἐκεῖνο πού λέμε: «Οἱ τά Χερουβίμ μυστικῶς εἰκονίζοντες, και τῇ ζωοποιῷ Τριάδι, τόν Τρισάγιον ὕμνον προσάδοντες», δηλαδή «ἐμεῖς πού εἰκονίζομεν μυστικῶς τά Χερουβίμ, μαζί μ’ ἐκείνους -λέγει- ὕμνον προσάδοντες, ὕμνον ψάλλοντες στόν Θεό -σέ ποιόν;- εἰς τήν ζωοποιό Τριάδα, εἰς τόν Ἅγιον Τριαδικόν Θεόν». Θά τονίσουμε, λοιπόν, ὅτι ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἔργον, εἶναι πρᾶξις, καί μάλιστα ἔργον πρώτιστον. Καί σάν ἔργον εἶναι ἀρετή, καί σάν ἀρετή ἀμείβεται ἀπό τόν Θεό. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει: «Σωτήριον χρῆμα τό δοξολογεῖν»· «χρῆμα» θά πεῖ «πρᾶγμα», θά πεῖ «χρῆσις», «εἶναι», λέγει, «κάτι τό ὁποῖον πραγματικά σώζει, τό νά δοξολογεῖ κανείς τόν Θεό».

Ἀκόμη δοξολογία τοῦ Θεοῦ, παιδιά, εἶναι ὅταν ἀναφερόμαστε στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Ὅπως εἶναι στήν ἀγάπη Του, στήν δικαιοσύνη Του, στήν πρόνοιά Του, στή διακυβέρνησή Του… κ.ο.κ. Λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος σέ μία του ὁμιλία στό Ἅγιον Πνεῦμα: «Δοξολογία τοῦ Πνεύματος -δηλαδή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (ἀλλά καί γενικά τοῦ Θεοῦ)- ἐστίν ἡ τῶν προσόντων αὐτῷ ἀπαρίθμησις». Εἶναι ἡ ἀπαρίθμησις. Τό νά ἀπαριθμεῖ κανείς διαρκῶς τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ: ὁ Θεός εἶναι Ἅγιος, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι δικαιοσύνη… Γι’ αὐτό καί στήν Θεία Λειτουργία -καί μάλιστα στήν Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου- γίνεται μία διήγησις -ἀναφορά- στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας. Σᾶς διαβάζω ἕνα μικρό κομματάκι ἀπό μία μεγάλη εὐχή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου: «… πλάσας γὰρ τὸν ἄνθρωπον (:ἀφοῦ ἔπλασες τόν ἄνθρωπο) χοῦν λαβὼν ἀπὸ τῆς γῆς (: ἀφοῦ πῆρες χῶμα ἀπό τήν γῆ) καὶ εἰκόνι τῇ σῇ, ὁ Θεός, τιμήσας (: καί τόν ἐτίμησες μέ τήν δική Σου εἰκόνα) τέθεικας αὐτὸν ἐν τῷ Παραδείσῳ τῆς τρυφῆς (:τόν ἔβαλες μέσα στόν Παράδεισο τῆς ἀπολαύσεως) ἀλλὰ παρακούσαντα σοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ (:ἀλλά ἀφοῦ σέ παρήκουσε… κ.λπ. ξέπεσε). Ὅτε δέ ἦλθε τό πλήρωμα τῶν καιρῶν -(ἀφήνω σημεῖα) Ποιό; Ὁ χρόνος τῆς Ἐνανθρωπήσεως- ἐλάλησας ἡμῖν ἐν αὐτῷ τῷ Υἱῷ σου (:μᾶς μίλησες διά τοῦ Υἱοῦ Σου) δι᾿ οὗ καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησας (:διά τοῦ ὁποίου Υἱοῦ Σου ἔκανες καί τόν χρόνο (:τούς ἀιῶνες)». Αὐτό τί εἶναι; Μία ἔκθεση, εἶναι μία διήγησις. Κι αὐτή ἡ διήγησις δέν εἶναι τίποτε παρά μία δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Διότι ὅταν ἀναφερόμεθα στά ἔργα τοῦ Θεοῦ διηγούμενοι (ὑπογραμμίζω), δέν κάνουμε τίποτε ἄλλο παρά νά δοξάζουμε τόν Θεό.

Ἀκόμη, παιδιά, ὁ Θεός δοξάζεται καί ἀπό ἕναν ἁγιασμένο βίο, ἀπό τόν ἁγιασμένο βίο τοῦ χριστιανοῦ. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος εἶπε (Ματθ. 5, 16): «ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς». «Νά δοῦν τά καλά σας ἔργα, νά δοῦν τήν ζωή σας, καί νά δοξάσουν τόν Πατέρα σας τόν οὐράνιο». Ἤ ὅπως λέει ὁ Ὠριγένης: «Δοξάζεται ὁ Θεός διά τῆς εὐωδίας τοῦ βίου τῶν δικαίων». Πῶς δοξάζεται; Μέ τήν εὐωδία, μέ τήν μυρωδιά τοῦ βίου τῶν δικαίων. Ὅτι ζοῦν μία ὡραία πνευματική ζωή. Κι ἐκεῖνο πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ. 6, 20) ἀναφέρεται στά θέματα τῆς ἀνηθικότητος, καί λέγει: «Ὄχι, ὄχι, μακριά ἡ ἀνηθικότητα! Μακριά ἡ ἀνηθικότητα! Δοξάσατε οὗν (:δοξάσατε, λοιπόν), τόν Θεόν, ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καί ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν (:καί μέ τό σῶμα σας καί μέ τό πνεῦμα σας)- Εἴδατε; Καί μέ τό σῶμα σας (ἅμα μένει ἁγνό) καί μέ τό πνεῦμα σας-, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ (:πού καί τά δυό εἶναι τοῦ Θεοῦ)».

Τέλος, δοξολογικό στοιχεῖο γιά τόν Θεό εἶναι τό μαρτύριον. Ναί, τό μαρτύριον. Καί τό μαρτύριον εἶναι τό μέγιστον δῶρον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν πιστόν, ὅπως καί ἡ ὑψίστη δοξολογία στόν Θεό, ὅταν δώσουμε τήν μαρτυρία μας καί μαρτυρήσουμε. «Ὅτι ὑμῖν ἐχαρίσθη -λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Φιλιππ. 1,29)- (:χαρίστηκε), τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιστεύειν (: ὄχι μόνο πιστεύοντας εἰς Αὐτόν) ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχειν (:ἀλλά καί τό νά πάσχεις γιά τόν Χριστό εἶναι προνόμιο κι αὐτό, εἶναι μία ἀληθινή δοξολογία)». Λέγει ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος Σμύρνης: «Ἐάν πάσχομεν διά τό ὄνομα (τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ) δοξάζομεν αὐτόν». Ἄς Τόν δοξάζουμε. Γιατί πράγματι εἶναι μέγα τό προνόμιο νά πάσχει κανείς γιά τό Χριστό. Καί τό καταπληκτικό, παιδιά, ξέρετε ποιό εἶναι; Ὅτι ἐνῶ ἐμεῖς καλούμεθα νά δοξάσουμε τόν Θεό, ἀλλά καί ὁ Θεός δοξάζει ἐκεῖνον ἤ ἐκείνους πού Τόν δοξάζουν. Ναί, ἐκείνους πού Τόν δοξάζουν, τούς δοξαζει. Ὅπως περιφρονεῖ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι Τόν ἀτιμάζουν καί Τόν περιφρονοῦν. Λέγει στό «Α΄ Βασιλειῶν», στό 2ο κεφάλαιο, στίχος 30 (τό λέει ὁ Θεός): «Τοὺς δοξάζοντάς με δοξάσω, καὶ ὁ ἐξουθενῶν με ἀτιμασθήσεται (:Ἐκείνους οἱ ὁποῖοι μέ δοξάζουν θά τοὺς δοξάσω, καὶ ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος μέ ἐξουθενώνει [:μέ βάζει στήν ἄκρη, μέ περιφρονεῖ], αὐτός θά ἀτιμασθεῖ)». Δηλαδή θά φθάσει στήν ἀτιμία, δηλαδή στήν ἀπουσία τιμῆς. Γι’ αὐτό, παιδιά, ἄς προσέξουμε πάρα πολύ, νά δοξάζουμε πάντα τόν Θεό. Χρέος μας εἶναι. Τί λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία; «Καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὐλόγει Κύριον τὸν Θεὸν».

42η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἡ συμβουλή τοῦ φρονίμου».

†. Εχουμε, ἀκόμη, μία συμβουλή, προτροπή -σπουδαιοτάτη μάλιστα- τοῦ Τωβίτ στόν Τωβία στήν πνευματική του, αὐτή, διαθήκη. Τοῦ λέγει: «Συμβουλίαν παρὰ παντὸς φρονίμου ζήτησον καὶ μὴ καταφρονήσῃς ἐπί πάσης συμβουλίας χρησίμης». Δηλαδή «συμβουλή ἀπό κάθε φρόνιμον ἄνθρωπο νά ζητήσεις καί μήν καταφρονήσεις κάθε χρήσιμη συμβουλή».

Ἀντιλαμβάνεστε πόσο ἐνδιαφέρουσα εἶναι αὐτή ἡ θέση, στήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ. Βέβαια ὄχι μόνο γιά τόν Τωβία, ἀλλά γιά κάθε Τωβία, μέσα στούς αἰῶνες, στήν Ἱστορία. Γιατί καθένας ἀπό μᾶς εἶναι ἕνας Τωβίας, ὁ ὁποῖος παίρνει -θεοπνεύστως μάλιστα- αὐτές ὅλες τίς συμβουλές. Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὔτε ὅλα τά γνωρίζει, οὔτε σέ ὅλα ἔχει ἐμπειρία. Τόσο γιατί μπορεῖ νά ὑπάρχει νεότης, ὅσο καί γιατί ἡ γνῶσις καί ἡ ἐμπειρία εἶναι ἀπέραντες καί ἀτελείωτες. Λέγει ὁ Ἰώβ (12, 12): «Ἐν πολλῷ χρόνῳ σοφία, ἐν δὲ πολλῷ βίῳ ἐπιστήμη». Δηλαδή «χρειάζεσαι πολύ καιρό γιά νά ἀποκτήσεις τήν σοφία καί πολύ βίο -δηλαδή: πολύ καιρό- διά νά ἀποκτήσεις τήν ἐμπειρία». Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ἡ συμβουλή εἶναι πολύτιμη, διότι συντομεύει, οὕτως εἰπεῖν τήν γνώση, τόν δρόμο, τόν χρόνο τῆς γνώσεως, σέ ἐποχές πού ἔχουμε μία νεανικότητα καί δέν διαθέτουμε τήν κατάλληλη ἐμπειρία καί γνώση, νά ρωτήσουμε κάποιον, ὁ ὁποῖος θά μᾶς πεῖ μία σωστή συμβουλή. Φυσικά δέν εἶναι μόνο γιά τούς νέους, εἶναι γιά ὅλους, διότι καί ἡ ἐμπειρία καί ἡ γνώση εἶναι ἀπέραντα καί ἀτελείωτα.

Μέ μιά προϋπόθεση φυσικά καί ἡ προϋπόθεσις αὐτή εἶναι ὅτι ἡ συμβουλή πρέπει νά προέρχεται ἀπό συνετόν καί ἀγαθόν ἄνθρωπον. Γιατί ἀλλιώτικα μία διαφορετική συμβουλή μπορεῖ νά ἀποβεῖ ὀλεθρία, καταστρεπτική. Γι’ αὐτό ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς παραθέτει καί μᾶς λέγει, στήν «Σοφία Σειράχ» (9, 14): «Μετὰ σοφῶν συμβουλεύου». «Νά συμβουλεύεσαι μέ σοφούς». Καί στίς «Παροιμίες» (12, 15) λέγει: «Εἰσακούει δὲ συμβουλίας σοφός». Δηλαδή «ὁ σοφός ἀκούει τίς συμβουλές πού μπορεῖ νά τοῦ δώσουνε». Γιά νά φθάσεις, λοιπόν, νά ἀκούσεις μιά συμβουλή πρέπει νά εἶσαι σοφός καί ταπεινός. Διότι ἄν δέν εἶσαι ταπεινός, πῶς θά ἀκούσεις μία συμβουλή πού θά σοῦ δώσει ὁ ἄλλος; Ἤ πῶς θά πᾶς νά ρωτήσεις μία συμβουλή, ὅταν δέν ἔχεις ταπείνωση; Ἀλλά προσέξατε κάτι χαρακτηριστικό; Ὃτι ὁ σοφός πάει νά ρωτήσει. Ναί, γιατί ὁ σοφός στήν σοφία του γνωρίζει ὅτι μπορεῖ νά πάρει κάτι πολύτιμο ἀπό τίς συμβουλές. Ὁ ταπεινός ρωτᾶ. Γιατί; Διότι πάντοτε ἔχει τήν αἴσθηση μιᾶς ἀνεπαρκείας. Γνωρίζει, καταλαβαίνει, κι ἔτσι εἶναι, ὅτι δέν εἶναι κανείς πού τά γνωρίζει ὅλα, ἐνῶ ἀντίθετα ὁ ἐγωιστής ποτέ δέν ρωτᾶ, οὔτε ἀκούει συμβουλή, γιατί ἔχει τήν αἴσθηση τῆς αὐταρκείας: «Δέν ἔχω ἀνάγκη νά ρωτήσω κανέναν, τά ξέρω ὅλα». Πόσες φορές ἀκοῦμε ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι λέγουν ὅτι τά γνωρίζουν ὅλα. Αὐτούς, πού ἔχουν τό αἴσθημα τῆς ἐπαρκείας καί εἶναι σοφοί ἀπό μόνοι τους –«παρ’ ἑαυτοῖς σοφοί»- ἀπό μόνοι τους σοφοί, τούς ταλανίζει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Καί λέγει (Ἡσ. 5, 21): «Οὐαὶ οἱ συνετοὶ ἑαυτοῖς καὶ ἐνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες». «Ἀλίμονο σέ ἐκείνους πού εἶναι ἀπό μόνοι τους συνετοί κι ἀλίμονο σέ ἐκείνους πού βλέπουν μόνο τόν ἑαυτό τους ὅτι ἔχει ἐμπειρία, ὅτι γνωρίζει ὅτι δέν ἔχει καμία ἀνάγκη». Εἴδατε; «Οὐαί»· ἀλίμονο. Καί πραγματικά εἶναι ἕνα ἀλίμονο. Κανείς δέν εἶναι μόνος του σοφός, παιδιά, οὔτε συνετός. Ἀλλά ὁ καθένας γίνεται σοφός καί συνετός ἀπό τόν ἄλλον. Γι’ αὐτό ὑπάρχει ἕνα χωρίον πού λέει: «Ἓτερος ἐξ ἑτέρου σοφός», δηλαδή «ὁ ἕνας εἶναι σοφός ἀπό τόν ἄλλον».

Θυμᾶμαι κάποτε εἶχα πάρει τό μάθημα μου -καί μοῦ ἄξιζε!- λυπᾶμαι πού θά τό πῶ, ἔπρεπε νά ντρεπόμουνα, μά δέν πειράζει εἶναι μία ἐμπειρία, θά σᾶς τήν πῶ. Ὅταν παρουσιάστηκα σάν νεοσύλλεκτος, βέβαια ἐκεῖ κάνουν θεωρία ἔντονη. Θεωρία ἐπί διαφόρων πραγμάτων. Ἀπό τό ὅπλο, ἀπό ποιά μέρη ἀποτελεῖται… πῶς τό λέν αὐτό… πῶς τό λέν ἐκεῖνο, μέχρι τά σκεύη πού ἔχουμε… τό κρεβάτι μας, ὁ σάκος μας… καί ὅλα αὐτά. Μεταξύ, λοιπόν, αὐτῶν ἦταν καί τοῦτο. Μᾶς ἔκαναν θεωρία πῶς νά διπλώνουμε τήν κουβέρτα μας. Ἐγώ εἶπα: «Ἒ, μά τώρα, τί θά μέ μάθουν, πῶς νά διπλώνω τήν κουβέρτα μου; Τό ξέρω. Τό ξέρω ἀπό τό σπίτι μου, δέν ἔχω ἀνάγκη νά κοιτάξω πῶς διπλώνουν τήν κουβέρτα!». Καί δέν πρόσεξα. Ἔγινε ἐπιθεώρηση, καί ἡ μόνη κουβέρτα πού δέν ἦταν σωστά διπλωμένη ἦταν ἡ δική μου! Καί ἐδέχθηκα καί μίαν ἐπίπληξιν. Μοῦ ἔγινε μάθημα. Τί μάθημα μοῦ ἔγινε; Ὃτι ποτέ, μά ποτέ δέν πρέπει νά λέγω ὅτι ἐγώ γνωρίζω, ὅτι ἐγώ τό ξέρω. Δέν ἔχει σημασία, πιθανότατα κι ἔτσι εἶναι, συνήθως ὁ ἄλλος νά γνωρίζει μία ἄλλη πτυχή γιά τό θέμα πού ξέρεις. Μιά ἄλλη πτυχή τήν ὁποία ἐσύ δέν γνωρίζεις. Δέν εἴμεθα παντογνῶστες. Ἄκουσέ την. Καί ὕστερα, ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι γνωρίζεις αὐτό πού θά σοῦ πεῖ ὁ ἄλλος, δέν ἔχεις τίποτε κακό νά πάθεις. Ἔτσι, παιδιά, νά τό γνωρίζουμε αὐτό, ποτέ μήν λέμε: «Τό ξέρω». Ποτέ νά μήν τό λέμε αὐτό, ἀλλά ν’ ἀκούσουμε ὁ ἄλλος τί ἔχει νά πεῖ ὥστε νά ἐμπλουτιστεῖ ἡ γνώση μας. Πῶς νομίζετε ὅτι πλουτίζεται ἡ γνῶσις, ἡ πεῖρα, ἡ ἐμπειρία δηλαδή, πῶς πλουτίζεται; Ἅμα ἀκοῦς. Ἅμα διαβάζεις, ἅμα ἀκοῦς, πλουτίζεσαι.

Ἀλλά τίθεται τό ἐρώτημα: Θά ἀκοῦμε τόν ὁποιονδήποτε ὅ,τι μᾶς συμβουλεύει; Προφανῶς ὄχι. Ὁ πρῶτος πού ἔδωσε συμβουλή εἰς τούς πρωτοπλάστους, ξέρετε ποιός ἦταν. Ὁ διάβολος. Καί τί συμβουλή ἔδωσε ὁ διάβολος; Συμβουλή ἡ ὁποία κυριολεκτικά κατάστρεψε τούς πρωτοπλάστους! Γι’ αὐτό ἀσφαλῶς δέν θ’ ἀκοῦμε τόν ὅποιον ἄνθρωπον. Τί λέγει ὁ Τωβίτ; «Συνετόν ἄνθρωπο θ’ ἀκούσεις, αὐτός πού ‘ναι μυαλωμένος, ἔχει σύνεση, ἔχει γνώση, ἔχει σοφία, εἶναι ἀγαθός». Γι’ αὐτό ἐδῶ βλέπουμε καί κάτι ἀκόμα. Ἡ «Σοφία Σειράχ» μᾶς παραθέτει διάφορες περιπτώσεις πού πρέπει νά προσέχουμε. Δηλαδή δέν μποροῦμε ἀπό τόν ὅποιον-ὅποιον νά παίρνουμε συμβουλή. Καί ἀναφέρει καμιά-δεκαριά καί κάτι παραπάνω ἀπό τέτοιες περιπτώσεις. Ἀκοῦστε τις. Θά σᾶς διαβάζω τό κείμενο καί θά τό ἐξηγῶ, καί θά τό ἀναλύω. «Πᾶς σύμβουλος ἐξαίρει βουλήν, ἀλλ᾿ ἔστι συμβουλεύων εἰς ἑαυτόν.» Δηλαδή «κάθε σύμβουλος -αὐτός πού συμβουλεύει- προσφέρει μέ προθυμία συμβουλές». Ὑπάρχουν ὅμως καί μερικοί πού συμβουλεύουν τούς ἄλλους γιά νά ἐξυπηρετήσουν τόν ἑαυτό τους. Τό καταλαβαίνετε; Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Θά σοῦ δώσει συμβουλή τέτοια, πού στό τέλος θά ἀποβλέπει, πῶς αὐτός ἀπό σένα θά ἐξυπηρετηθεῖ. Ἀκόμη, ὁπότε αὐτούς ὅλους δέν πρέπει νά τούς προσέξουμε, ἔ;

Τό ἀνανεώνω. «Ἀπὸ συμβούλου φύλαξον τὴν ψυχήν σου καὶ γνῶθι πρότερον τίς αὐτοῦ χρεία καὶ γὰρ αὐτὸς ἑαυτῷ βουλεύσεται, μήποτε βάλῃ ἐπὶ σοὶ κλῆρον καὶ εἴπῃ σοι· καλὴ ἡ ὁδός σου, καὶ στήσεται ἐξ ἐναντίας ἰδεῖν τὸ συμβησόμενόν σου». Δηλαδή «φυλάξου ἀπό τόν καθένα πού ἐμφανίζεται σάν σύμβουλος. Μάθε ἀπό πιό μπροστά ἄν καί ποιό συμφέρον ἔχει αὐτός ἀπό τήν συμβουλή πού θά σοῦ δώσει. Γιατί ὑπάρχουν καί σύμβουλοι πού δίνουν συμβουλές γιά νά ἐξυπηρετήσουν τά δικά τους συμφέροντα. Πρόσεξε μήπως ἕνας τέτοιος σύμβουλος, σέ παίξει σάν τυχερό του παιχνίδι. Πιθανόν νά σοῦ πεῖ: ‘’Καλός εἶναι ὁ δρόμος. Ναι, καλά τά λές, καλός εἶναι ὁ δρόμος, αὐτό πού μοῦ λές κάν’ το’’, καί αὐτός θά σταθεῖ ἀπό μακριά, νά δεῖ τί θά σοῦ συμβεῖ». Βλέπετε; Βέβαια τί νά πῶ… νά πῶ τίς περιπτώσεις ἐκεῖνες πού συμβουλεύουν φίλοι, πολλές φορές καί μεγαλύτεροι, πού σπρώχνουν ἰδίως τήν νεολαία, στήν ἁμαρτία; «Ἄντε πιά μεγάλωσες -νά λένε σέ μιά κοπέλα- πῶς θά βρεῖς τό γαμπρό; Πῶς θά τόν βρεῖς, ἄν δέν βγεῖς στό πεζοδρόμιο; Ἐάν δέν πᾶς στό πάρτι; Ἐάν δέν κάνεις κάποιες συντροφιές μέ ἀγόρια, πῶς θά βρεῖς ἐκεῖνον πού θέλεις νά παντρευτεῖς». Ἤ ἀκόμη, καί βέβαια συνέπεια τῆς παρακάτω συμβουλῆς, εἶναι ἡ ἁμαρτία, γίνεται ἁμαρτία. Τί ἁμαρτία;… Ἒ, τήν γνωρίζετε. Καί γιά τ’ ἀγόρια: «Πρέπει νά ξυπνήσεις! Πρέπει ν’ ἀποκτήσεις ἐμπειρία στήν ζωή…» κι ἄλλα πολλά. Καί σπρώχνουν καί τά ἀγόρια εἰς τήν ποικίλη ἁμαρτἰα. Ἀντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ὅτι ὅλες αὐτές οἱ συμβουλές εἶναι ἀπορριπτέες.

Ἀκόμη, «μὴ βουλεύου μετὰ τοῦ ὑποβλεπομένου σε καὶ ἀπὸ τῶν ζηλούντων σε κρύψον βουλήν.». Δηλαδή -προσέξτε μία λεπτότητα –«μή ζητᾶς συμβουλή ἀπό ἄνθρωπον, πού σέ ὑποβλέπει, καί σέ ἐπιβουλεύεται (δηλαδή θέλει τό κακό σου)». Πρόσεξε! Ἔ, σ’ αὐτόν θά πᾶς νά πάρεις συμβουλή; «Κρύψε τή σκέψη σου (ἄρα μή ζητήσεις συμβουλή) ἀπό ἀνθρώπους πού σέ βλέπουν μέ ζήλεια, καί φθόνο». Ἀπ’ αὐτόν θά πάρεις, τόν φθονερό, θά πάρεις συμβουλή; Δέν θά σοῦ δώσει συμβουλή καλή, θά σοῦ δώσει τέτοια συμβουλή, γιά νά δεῖ τήν καταστροφή σου: «Ν’ ἀνοίξω ἐργοστάσιο; Ν’ ἀνοίξω κατάστημα;». «Ναί, ναί, ναί, ναι!» ὅλα καλά, καί μετά αὐτός ἀπό μακριά νά βλέπει τήν καταστροφή σου, καί νά χαίρεται, γιατί σέ φθονεῖ.

Παρακάτω σ’ ἕνα μόνο χωρίο ἡ «Σοφία Σειράχ» παραθέτει ἕναν κατάλογο, ἀπό ποιούς δέν πρέπει νά πάρεις συμβουλή. Γιά νά μήν καθυστεροῦμε, σᾶς λέγω αὐτόν τόν κατάλογο (ὄχι κείμενο), ἀλλά σέ μετάφραση.

«Μή ζητᾶς συμβουλή ἀπό τήν γυναῖκα σου γιά τήν ἀντίζηλό της». Δηλαδή, νά ρωτήσεις τή γυναῖκα σου (ἤ μία γυναῖκα)… τήν κόρη σου… ξέρω γώ, γιά μιά ἄλλη γυναῖκα, ἡ ὁποία ὅμως αὐτή εἶναι ἀντίζηλος τῆς γυναίκας σου ἤ τῆς κόρης σου. Θά σοῦ μιλήσει μέ τό χειρότερο τρόπο. Μά γιατί; Μά εἶναι ἀντίζηλος. Θά πᾶς νά πάρεις ἀπό τήν ἀντίζηλον συμβουλήν; Τί πρέπει νά κάνεις;

Ἀκόμη, «ἀπό τόν δειλό μήν ζητήσεις συμβουλή γιά πόλεμο». Τί εἴδος συμβουλή μπορεῖ νά σοῦ δώσει ὁ δειλός ἄνθρωπος; Ξέρετε κάπου-κάπου συναντῶ νέους ἀνθρώπους (καί σήμερα ἀκόμα), πού τόσο πολύ φοβοῦνται μήν γίνει κανένας πόλεμος ἀπ’ αὐτούς πού τώρα λέγονται ὅτι μπορεῖ νά ἔχουμε, ὥστε μοῦ τό εἶχε πεῖ μιά περασμένη φορά -καί μοῦ τό ἀνανέωσε!- νά φύγει γιά τό ἐξωτερικό. Γιατί; Γιατί φοβᾶται τόν πόλεμο. Θά πᾶς τώρα ἀπ’ αὐτόν νά πάρεις μία συμβουλή περί πολέμου; Θά σοῦ δώσει σωστή συμβουλή; Εἶναι δυνατόν;

«Μήν πάρεις συμβουλή ἀπό τόν ἔμπορο γιά ἐμπόριο. Θά σοῦ πεῖ σίγουρα ψέματα. Θά σοῦ πεῖ πράγματα πού θά κοιτάξει αὐτός πρῶτα τό ἔμπορικό του συμφέρον. Δέν εἶναι δυνατόν νά σοῦ πεῖ σωστά πράγματα».

Ἀκόμη «μήν ζητήσεις συμβουλή ἀπό τόν ἀγοράζοντα, γιά κάτι πού ἔχεις νά πουλήσεις». Διότι ἄν αὐτός ἀγοράζει αὐτό πού ἐσύ θέλεις νά πουλήσεις, θά στό φάει μισοτιμῆς! Εἶναι πάρα πολύ φυσικό. «Ἄ», θά σοῦ πεῖ, «δέν ἔχει καί πολλή ἀξία αὐτό», θά στό φάει. Ἀπ’ αὐτόν θά πάρεις συμβουλή, λοιπόν, γιά νά πουλήσεις;

«Μήν ζητήσεις συμβουλή ἀπό τόν σκληροτράχηλο καί τόν σκληρόκαρδο ἄνθρωπο γιά θέματα ἀγαθοεργίας, ἐλεημοσύνης». Ἐκεῖ θά πᾶς νά ρωτήσεις; Τί θά σοῦ πεῖ; Θά σοῦ πεῖ, νά μή δίνεις ποτέ ἐλεημοσύνη.

«Μήν ζητήσεις συμβουλή ἀπό τόν τεμπέλη γιά κάθε ἔργον». «Ἔ… νά κάνουμε αὐτό…». «Ὤχ καημένε, δέν βαριέσαι τώρα». Ἀκοῦστε… : «Δέν βαριέσαι τώρα! Ποῦ νά τό φτιάξουμε αὐτό, δέν χρειάζεται». Εἶναι τεμπέλης. Μήν πάρεις ἀπό κεῖ συμβουλή.

«Μήν πάρεις συμβουλή ἀπό τόν ἡμεροσμίσθιο ἐργάτη τοῦ σπιτιοῦ σου γιά τόν χρόνο ἀποπερατώσεως τοῦ ἔργου του, πότε θά τελειώσει. Δέν θά σοῦ πεῖ ποτέ κάτι τό σωστό».

Και, τέλος, «μήν πάρεις συμβουλή ἀπό τόν ἀμελῆ δοῦλο -τότε ἦταν ἡ δουλεία-, γιά πολλή ἐργασία». Ἀφοῦ αὐτός εἶναι ἀμελής, δέν μπορεῖ νά βλέπει… ἄλλο τεμπέλης… ἄλλο ἀμελής, δέν μπορεῖ νά βλέπει καλά αὐτό τό πολύ ἔργον, καί δέν θά σοῦ δώσει καλή συμβουλή. Τό συμπέρασμα; Νά πῶς βγαίνει τό συμπέρασμα σ’ αὐτό τό χωρίον, πού λέει ἡ «Σοφία Σειράχ»: «Μὴ ἔπεχε ἐπὶ τούτοις περὶ πάσης συμβουλίας». «Μήν προσέχεις αὐτούς πού σοῦ ἀνέφερα γιά κάθε συμβουλή».

Ἀλλά τότε σέ ποιόν μποροῦμε νά ἐμπιστευτοῦμε γιά συμβουλή; Ἤδη εἴπαμε ὅτι θά πάρουμε συμβουλή ἀπό τόν συνετόν ἄνθρωπον. Ὅμως ἐδῶ πάλι ἡ «Σοφία Σειράχ» μᾶς λέγει… βλέπετε ὑπάρχει ἕνα σημεῖο μόνο στόν Τωβίτ, ἀλλά ἐμεῖς τό ἁπλώνουμε τό σημεῖον αὐτό, ἀνατρέχουμε καί σέ ἄλλα χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Γι’ αὐτό, ἐδῶ κάνει πιό λιανά, αὐτό τό θέμα τοῦ συνετοῦ ἀνθρώπου. Γιατί δέν εἶναι μόνον ἡ σύνεσις, εἶναι κι ἄλλα σημεῖα. Ἀκοῦστε, λοιπόν, πού ἐδῶ ἀναφέρει τέσσερα σημεῖα-κριτήρια, γιά νά εἶσαι σίγουρος ὅτι ἡ συμβουλή πού σοῦ δίνει, εἶναι καλή. Νά σᾶς διαβάσω τό κείμενο: «Ἀλλ᾿ ἢ μετὰ ἀνδρὸς εὐσεβοῦς ἐνδελέχιζε, ὃν ἂν ἐπιγνῷς συντηροῦντα ἐντολάς, ὃς ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ κατὰ τὴν ψυχήν σου, καὶ ἐὰν πταίσῃς, συναλγήσει σοι». «Σ’ αὐτόν θά πᾶς», λέει, «νά ζητησεις μία συμβουλή». Ποιός; Αὐτός ὁ ὁποῖος εἶναι εὐσεβής. Πρῶτο κριτήριον· ἡ εὐσέβεια. Δεύτερον· ἄν κατάλαβες ὅτι αὐτός ἐφαρμόζει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ (δεύτερο κριτήριο). Εἶναι ἐκεῖνο πού καμιά φορά στίς παρέες σας, σᾶς λέγω… μοῦ λέτε γιά συμμαθήτρια, γιά συμμαθητή, τό παιδί αὐτό πηγαίνει στήν Ἐκκλησία; Μιλάει γιά πνευματικά πράγματα; Σέβεται τούς γονεῖς του; Αὐτά τί εἶναι; Εἶναι κριτήρια γιά μιά φιλία. Ἔτσι καί δῶ, κριτήρια γιά νά πάρεις μιά καλή συμβουλή, εἶναι αὐτά. Τί εἴπαμε πρῶτον; Ὅτι πρέπει νά εἶναι εὐσεβής· δεύτερον ὅτι ἐφαρμόζει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, δέν θά σέ στείλει νά κάνεις καμιά διάρρηξη, νά πᾶς νά κλέψεις! Ἀφοῦ τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, πῶς θά σοῦ πεῖ μία στραβή συμβουλή; «Ὅταν ταυτίζεται μέ τήν ψυχή σου». Δηλαδή αἰσθάνεσαι ὅτι, ὅ,τι εἶσαι, εἶναι, καί συνεπῶς σέ καταλαβαίνει καί θά σοῦ πεῖ ἐκεῖνο, πού ἀκριβῶς καταλαβαίνει καί γιά τόν ἑαυτό του καί γιά σένα. Ἀφοῦ ταυτίζεσαι. Καί τό τελευταῖο εἶναι ὅτι «ὅταν κάνεις κάποιο λάθος, αὐτός θά πονέσει, θά λυπηθεῖ». Ὄχι ὅπως ὁ φθονερός πού θά χαρεῖ γιατἰ ἔκανες λάθος, καί χαιρεκακεῖ! Αὐτός, λοιπόν, εἶναι κατάλληλος γιά νά πάρουμε μία συμβουλή.

Ἀκόμη, ὅμως, μαζί μ’ ὅλα αὐτά εἶναι καί ἡ προσωπική μας γνώμη. Καλά, πήγαμε νά ρωτήσουμε, ἡ δική μας γνώμη ποιά εἶναι; Δέν εἴμεθα βεβαίως πιόνια, ξέρετε τά πιόνια στό σκάκι. Δέν εἴμαστε ρομπότ. Δέν ἔχουμε καί ἐμεῖς σκέψη; Πολλές φορές μέ ρωτᾶ κάποιος καί τόν ἀνακαλῶ στήν τάξη: «Καλά ἐσύ πῶς τό σκέφτεσαι;». «Ὅ,τι μοῦ πεῖτε…». Ὄχι· ἐσύ πῶς τό σκέφτεσαι, πῶς τό βλέπεις τό θέμα. Ἐγώ θά σοῦ πῶ, ἀλλά ἐσύ πῶς τό βλέπεις τό θέμα; Δηλαδή, τί σοῦ λέγει ἡ συνείδησή σου. Κι ἀκόμα, τί σοῦ λέγει ἡ διαίσθησή σου; Αὐτό πού θέλεις νά κάνεις καί ζητᾶς συμβουλή, πῶς τό διαισθάνεσαι; Αὐτό πού τό λέμε μ’ ἄλλα λόγια, τί ἐσωτερική πληροφορία ἔχεις; Νά πῶς τό λέγει αὐτό πάλι ἡ «Σοφία Σειράχ»: «Καὶ βουλὴν καρδίας στῆσον, οὐ γάρ ἔστι σοι πιστότερος αὐτῆς·» Δηλαδή «ρώτα τήν συνείδησή σου, ρώτα τόν λογισμό σου, τήν σκέψη σου, διότι βεβαίως δέν θα σέ ἐξαπατήσει ἡ συνείδησή σου». Φυσικά ξέρουμε ὅτι ὁ λογισμός πολλές φορές μᾶς ἐξαπατᾶ. Θά συγκρίνουμε, ὅμως, τόν δικό μας τόν λογισμό, μέ ἐκεῖνον τόν λογισμό πού ἔχει ὁ ἄλλος πού θά μᾶς πεῖ τήν συμβουλή του.

Μένει ἕνα τελευταῖο: Τί ἔχει νά πεῖ ὁ Θεός. Ναί. Ἐκεῖνοι πού συμβουλεύουν. Ναί, καί ὁ ἑαυτός μου, ἡ διαίσθησή μου, ἡ συνείδησή μου, ναί σ’ ὅλα αὐτά, ἀλλά ὁ Θεός τί ἔχει νά πεῖ; Αὐτό, βεβαίως, τό καταλαβαίνετε, εἶναι πάρα πολύ σημαντικό. Λέγει πάλι ἡ «Σοφία Σειράχ»… -ὅλα αὐτά πού σᾶς λέγω εἶναι στό 37ον κεφάλαιον, ὅλα τά χωρία ἐκεῖ εἶναι. Μάλιστα ἄν πᾶτε στήν Παλαιά σας Διαθήκη, καί παρακαλῶ πολλές φορές ὅταν σᾶς παραπέμπω, γι’ αὐτό ἀκριβῶς παραπέμπω, νά πηγαίνετε σπίτι σας, καί νά τά βρίσκετε. 37ον κεφάλαιον τῆς «Σοφίας Σειράχ». Πιστεύω ὅτι ἔχετε ὅλοι Παλαιά Διαθήκη καί μάλιστα νά προμηθευτεῖτε… ἐδῶ… ἔχετε Παλαιά Διαθήκη (ἀπευθύνεται σέ κάποιον μαθητή); Καί τήν διαβάζεις; Δέν τήν διαβάζεις! … Λοιπόν τώρα, μιά εὐκαιρία, ἔτσι; Πῶς σέ λέν, εἴπαμε; Γρηγόρη ἤ Θεοφιλάκι (ἐπειδή ὁ πατέρας λέγεται Θεόφιλος… γέλια…), ναι, ἔχει κρυφτεῖ ὁ πατέρας σου ἐκεῖ πίσω στή γωνιά, γιά νά μήν τόν βλέπω, ἀλλά δέν μοῦ ξεφεύγει ὅμως, τόνε βλέπω. Λοιπόν… ὁ Γρηγόρης. Θά διαβάζει τώρα λίγο καί τήν Παλαιά Διαθήκη. Νά κάνει ἀρχή. Μάλιστα νά ἔχετε καί μιά ἐξήγηση δίπλα, μιά ἑρμηνεία, γιά νά μπορεῖτε -γιατί εἶναι δύσκολη, ἰδίως ἡ Παλαιά Διαθήκη στήν γλῶσσα, ἔ εἶναι ἀρκετά δύσκολη- μάλιστα ἐσεῖς πού δέν κάνετε ἀρχαῖα, ἔ, εἶναι μιά δυσκολία…

Λοιπόν, ἀκοῦστε τί λέγει ἐδῶ: «Καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις -τί εἶναι αὐτό τό ἐπί παραδείγματι, «πᾶσι τούτοις»; Πῆρες τήν συμβουλή ἀγαθοῦ καί συνετοῦ ἀνθρώπου, σκέφθηκες καί σύ, πάνω ἀπ’ ὅλα ὅμως, καί «ἐπί πᾶσι τούτοις»- δεήθητι ῾Υψίστου, ἵνα εὐθύνῃ ἐν ἀληθείᾳ τὴν ὁδόν σου (:κάνε τήν προσευχή σου καί παρακάλεσε τόν Θεό, Αὐτός νά εὐοδώσει ἐκεῖνο πού ζητᾶς)». Καί μάλιστα ὅταν ἔχεις μία πραγματικά σωστή θέση σωτηρίας, νά πεῖς: «Κύριε, αὐτό σκέφθηκα, αὐτό ἐπιθυμῶ νά κάνω, Ἐσύ τί λές;». Ἐάν ἐπιμείνω καί πῶ: «Θεέ μου νά μοῦ δώσεις αὐτό», καί ἐπιμένω καί ἐπιμένω, μπορεῖ νά τό ἐπιτρέψει ὁ Θεός ὡς τό κατά παραχώρηση θέλημά Του. Νά φάω τά μοῦτρα μου καί νά βάλω μυαλό. Ἀλλά ἐγώ θέλω ὅμως ὄχι τό κατά παραχώρηση θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό κατ’ εὐδοκίαν, ἐκεῖνο τό ὁποῖον μέ συμφέρει, θά μοῦ βγεῖ σέ καλό. Γι’ αὐτό θά πῶ: «Ἐάν, Κύριε, τό κρίνεις Ἐσύ, ὄχι ὅπως ἐγώ θά ἤθελα». Μπορεῖ νά τ’ ἀγαπάω τό θέμα αὐτό… μπορεῖ… χίλια μπορεῖ, τό θέλει ὁ Θεός; Τό θέτω ὑπό τήν κρίση τοῦ Θεοῦ, ὁπότε ἄν ἔτσι μιλήσω μέ ὑπακοή καί ταπείνωση, ἀναμφισβήτητα, ὁ Θεός ἄν κρίνει «ὄχι», τότε δέν θά τό ἐπιτρέψει νά γίνει, δέν θά γκρινιάξω γιατί δέν ἔγινε, γιατί ἁπλούστατα ἀφοῦ παρεκάλεσα τόν Θεόν, Ἐκεῖνος μέ ἐμπόδισε νά πραγματοποιηθεῖ, διότι δέν θά ἦταν δικό μου συμφέρον. Ἀλλά ὅταν λέμε νά παρακαλέσω τόν Θεό πάλιἡ Ἁγία Γραφή –εἶναι στόν «Ἰώβ», στό 12ο κεφάλαιο- λέει τό ἐξῆς: «Ποιόν θά παρακαλέσω; Τόν Θεό». Βέβαια, σ’ ὅποιο πρόσωπο κι ἄν προσευχηθῶ, αὐτό ἀποτείνεται καί στ’ ἄλλα δύο πρόσωπα. Εἴτε στόν Πατέρα, εἴτε στόν Υἱόν, εἴτε στό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Ἐάν, λοιπόν, προσευχηθῶ εἰς τόν Υἱόν, ὁ Υἱός ἔχει ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα. Ἀκοῦστε τί λέει, λοιπόν, στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ: «Παρ᾿ αὐτῷ -Ποίῳ; Παρά τῷ Θεῷ Λόγῳ, πού εἶναι ἡ Ἐνυπόστατη προσωπική Σοφία- σοφία καὶ δύναμις (:ἐκεῖ εἶναι ἡ σοφία, ἐκεῖ εἶναι ἡ δύναμις) αὐτῷ (τῷ Θεῷ Λόγῳ) βουλὴ καὶ σύνεσις». Μάλιστα. Ἐγώ θέλω νά συμβουλευτῶ. Ποῦ θά πάω; Στό τέλος-τέλος πού θά εἶναι καί τό ἔσχατον κριτήριον, θά εἶναι: ὁ Θεός Λόγος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτός πού εἶναι ἡ Ἐνυπόστατη προσωπική –ξαναλέγω- Σοφία. Εἶναι ἡ Ἐνυπόστατη βουλή, εἶναι ἡ Ἐνυπόστατη σύνεσις, εἶναι ἡ Ἐνυπόστατη δύναμη. Ἐκεῖ, λοιπόν, θά ἀποτεθῶ.

Ἄν θέλετε νά πάρουμε σέ ἕνα-δυό λεπτά πού κλείνει τό θέμα μας καί μία παράμετρο, σύμβουλος συνετός μπορεῖ νά εἶναι καί ὁ πατέρας μου καί ἡ μητέρα μου, ἀλλά ὄχι πάντοτε! Προσέξατε· ὄχι πάντοτε. Λέει, ὡστόσο, στή «Σοφία Σειράχ» (6, 23): «Ἂκουσον, τέκνον, καὶ δέξαι γνώμην μου, καὶ μὴ ἀπαναίνου τὴν συμβουλίαν μου (:καί μήν ἀρνεῖσαι τήν συμβουλή μου)». Ἄν ἔχουμε κρίνει ὅτι οἱ γονεῖς μας εἶναι συνετοί καί ἔχουνε φόβο Θεοῦ, δέν θά μᾶς ποῦν κάτι πού θά εἶναι γιά κακό μας. Γιατί πολλές φορές, ἀπό ἄγνοια μπορεῖ νά μᾶς ποῦν πράγματα πού νά εἶναι γιά κακό μας. Ὄχι γιατί εἶναι κακοί! Ἀλλά ἀπό ἄγνοια, καί ἐπειδή ἲσως δέν ἔχουν εὐσέβεια. Ἀκόμη, ἄν θέλετε, εἶναι κι ὁ πνευματικός. Μποροῦμε νά ρωτήσουμε καί τόν πνευματικό μας. Ἄν ἔτσι θέτουμε ὑπόψη τήν βουλή μας, τήν ἀπόφασή μας, τήν σκέψη μας, εἶναι σάν νά τήν θέτουμε ὑπόψιν τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶναι θέμα ὑπακοῆς, εἶναι θέμα ταπεινώσεως, καί θά ἔχουμε κέρδος, σίγουρα, θά ἔχουμε καί πνευματικό καί ὑλικό κέρδος.

41η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ἐμεῖς ἀπέναντι στό θάνατο».

†. Συνεχίζουμε, παιδιά, τήν θαυμασία, μνημειώδη αὐτή διαθήκη τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία. Μέχρι τώρα εἴδαμε πολλές θέσεις μετά ἀπό κεῖνα τά ὁποῖα ἀναφέραμε, ὅπως περί μέθης καί μεθιόντων, πού λέγει: «Ποτέ μήν πιεῖς, παιδί μου, κρασί στόν βαθμό νά μεθύσεις, οὔτε ἀκόμα νά κάνεις παρέα, συντροφιά μέ κείνους οἱ ὁποῖοι μεθοῦν». Καί μέ τήν εὐκαιρία εἴδαμε, ἐκτός ἀπό τά οἰνοπνευματώδη πού ἦσαν γνωστά τότε εἰς τόν Τωβίτ, εἴδαμε καί τό κάπνισμα, εἴδαμε καί τά ναρκωτικά. Μαλιστα θά συνεπλήρωνα ὅτι ἐκείνη τήν φράση πού σᾶς εἶπα, ὅτι εἶναι ζωσμένα τά σχολεῖα μας ἀπό τά ναρκωτικά, τελευταῖα, αὐτές τίς μέρες, τήν ἑβδομάδα αὐτή πού μᾶς πέρασε, θά τό εἴδατε στίς ἐφημερίδες… κ.λπ. ὅτι δυστυχῶς ἔχουν εἰσδύσει τά ναρκωτικά στά σχολειά μας καί ὅτι τό μέν κάπνισμα ἀρχίζει ἀπό τά 10 μέ 11 χρόνια! (δηλαδή ἀπό τό Δημοτικό), τά δέ ναρκωτικά ἀπό τά 12-13 χρόνια! Αὐτό ἀπεκαλύφθη. Δηλαδή, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι κινδυνεύετε, καί βέβαια ὅτι κάποιος θά εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θά «σερβίρει» αὐτά τά φοβερά πράγματα, τίς φοβερές οὐσίες πού γίνονται πάθη σχεδόν ἀμετάκλητα. Λοιπόν, παιδιά, προσοχή, προσοχή, πάρα πολλή προσοχή! Πλάϊ ἀπό τά συμφέροντα κάποιων ἀνθρώπων, τά οἰκονομικά συμφέροντα, ὑπάρχει καί ἕνα ἄλλο σχέδιο ἀποβλακώσεως τῶν λαῶν, γιά νά μποροῦν κάποιοι νά κυβερνήσουν ὅλους αὐτούς τούς λαούς. Γνωρίζουμε δέ ὅτι φαίνεται μέ τήν τηλεόραση -ἡ ὁποία κάνει πλύση ἐγκεφάλου- καί μέ τά ναρκωτικά, θά εἶναι τά ὅπλα, τά στοιχεῖα ἐκεῖνα μέ τά ὁποῖα θά βασιλεύσει ὁ Ἀντίχριστος. Λοιπόν προσοχή, πάρα πολλή προσοχή.

Εἶπα «ὁ Ἀντίχριστος». Εἴδατε τελευταῖα ὅτι οἱ Ἀμερικανοί, ὁ Πρόεδρος τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, λέγεται «Πλανητάρχης»; Δέν θά σχολιάσω τίποτα ἄλλο παρά ἕνα μόνο σημεῖο, κάτι τό ὁποῖο λίγα χρόνια πρίν, μᾶς ἦταν ἀδιανόητο. Ποιό; Ὅτι μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος νά κυβερνήσει ὅλο τόν κόσμο. Αὐτή ἡ δυνατότητα. Σήμερα εἶναι δυνατότητα. Εἶναι πραγματικότητα ἡ δυνατότητα αὐτή, εἶναι πραγματικότητα. Διότι λέγαμε, λέμε, τό ξέρουμε ὅτι θά κυβερνήσει ὅλον τόν κόσμον ὁ Ἀντίχριστος, καί πολλοί θά μποροῦσαν νά ἔχουν τήν ἀντίρρησή τους, πῶς εἶναι δυνατόν αὐτό; Νά. Ἰδού. Φθάσαμε. Ἔτσι ἔχουμε πιά σάν περίπτωση αὐτή τήν δυνατότητα πιά μοναδική καί προφανή στήν Ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος, νά μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος νά ἐπηρεάζει τήν ὐφήλιον. Γι’ αὐτό καί πλανητάρχης λέγεται ὁ Πρόεδρος τῶν Η.Π.Α. Παρακαλῶ ὅλα αὐτά νά τά κρατᾶτε, νά τά βλέπετε, νά τά μελετᾶτε, εἶναι ἐκεῖνα πού λέγει ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος εἰς τόν Ἅγιον Πολύκαρπον, τόν ἐπίσκοπον Σμύρνης, ὅτι: «Τούς καιρούς καταμάνθανε (:Μελέτα τούς καιρούς), τόν ἀναμενόμενον προσδόκα (:Ἐκεῖνον τόν Ὁποῖον περιμένουμε -ἀναμένεται-, Αὐτόν νά Τόν προσδοκοῦμε, νά Τόν περιμένουμε». Ἔτσι ὁ ἀληθινός πιστός, χωρίς βέβαια φανατισμούς, χωρίς ἄλλα πράγματα τά ὁποῖα δυστυχῶς πολλές φορές οἱ ἄνθρωποι ἔχουν, μελετάει τούς καιρούς. Ὀφείλει νά μελετάει τούς καιρούς.

Ὁ Τωβίτ, λοιπόν, νά ἐπανέλθουμε, ἀγαποῦσε πάρα πολύ τήν ἐλεημοσύνη. Ἀλλά, ὅμως, ἐνῶ τήν ἀγαποῦσε, τώρα, στό παιδί του, δέν ἀναφέρεται μόνο μιά φορά. Ἀνεφέρθη κάπου στήν ἀρχή, καί ἀναφέρεται ἄλλη μία φορά. Ἐπειδή, ὅμως, πολλά πράγματα ἔχουμε πεῖ γύρω ἀπ’ τό θέμα αὐτῆς τῆς ἐλεημοσύνης, γι’ αὐτό θά τό παρατρέξουμε τό θέμα αὐτό, δέν θά τό ἀναφέρουμε, τό εἴπαμε μιά περασμένη χρονιά. Λέει, λοιπόν, ξανά στό 16ο χωρίο τοῦ 4ου κεφαλαίου: «Ἐκ τοῦ ἄρτου σου δίδου πεινῶντι (:Σέ ἐκεῖνον πού πεινᾶ, νά δίνεις ἀπό τό ψωμί σου) καὶ ἐκ τῶν ἱματίων σου τοῖς γυμνοῖς (:κι ἀπ’ τά ροῦχα σου στοὐς γυμνούς)· πᾶν, ὃ ἐὰν περισσεύσῃ σοι (:ὅ,τι σοῦ περισσέψει) ποίει ἐλεημοσύνην (:νά κάνεις ἐλεημοσύνη) καὶ μὴ φθονεσάτω σου ὁ ὀφθαλμὸς ἐν τῷ ποιεῖν σε ἐλεημοσύνην (:καί τό μάτι σου νά μή σταθεῖ τσιγκούνικο ὅταν θά κάνεις τήν ἐλεημοσύνη)».

Ὅπως σᾶς εἶπα, ἀντιπαρερχόμεθα τό θέμα αὐτό, γι’ αὐτό προχωροῦμε καί λίγο πιό κάτω. Ὁ ἑπόμενος στίχος (17ος) λέει τά ἐξῆς, στό παιδί του: «Ἒκχεον τοὺς ἄρτους σου ἐπὶ τὸν τάφον τῶν δικαίων καὶ μὴ δῷς τοῖς ἁμαρτωλοῖς.». Κατά λέξη, ἄν θέλαμε νά τό μεταφράσουμε, θά σήμαινε: «Ρίξε τά ψωμιά σου πάνω στόν τάφο τῶν δικαίων καί μήν τά δώσεις τά ψωμιά σου, τούς ἄρτους σου, στούς ἁμαρτωλούς». Εἶναι… λίγο δυσκολευόμαστε στήν ἀπόδοση αὐτοῦ τοῦ χωρίου, γι’ αὐτό ἀκριβῶς ὑπάρχουνε καί διάφορες ἑρμηνεῖες. Ὑπάρχουν τέσσερις ἑρμηνεῖες, μποροῦμε νά πάρουμε τίς δύο σέ συνδυασμό γιά νά καταλάβουμε τό νόημα αὐτοῦ τοῦ κάπως δυσνοήτου χωρίου. Θά σᾶς τό μεταφράσω (ὅπως τό ‘χω σημειώσει). «Εἶναι προτιμότερο νά ξοδεύεις τά χρήματά σου στήν ἀξιοπρεπῆ ταφή τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων, παρά νά τά ξοδεύεις μέ ἁμαρτωλούς συνδιασκεδαστάς». Ἀκόμη: «Μήν πάρεις μέρος σέ γεύματα, πρός τιμήν νεκρῶν πού στάθηκαν ἀσεβεῖς καί ἁμαρτωλοί γιατί ἔτσι δείχνεις ὅτι ἐγκρίνεις, τόν τρόπο πού ἔζησαν». Αὐτό, βέβαια, θά τό ἀναλύσουμε τώρα μέ μερικές σκέψεις μας πάνω σ’ αὐτό τό χωρίο, καί μέ βάση αὐτήν τήν ἑρμηνεία, μᾶλλον -σᾶς εἶπα- αὐτές τίς δύο ἑρμηνεῖες.

Ἔτσι ἐπανερχόμαστε γιά νά δοῦμε αὐτές τίς θέσεις σέ σχέση με τον θάνατο καί τούς νεκρούς, διότι καί πάλι ἔχουμε μιλήσει καί κάτι παλιότερα, ὅταν ὁ Τωβίτ εἶπε στό παιδί του: «Κοίταξε, παιδί μου, θά σέ παρακαλέσω ὅταν πεθάνω, νά μέ θάψεις, νά φροντίσεις γιά μένα, κι ὅταν πεθάνει καί ἡ μητέρα σου, νά τήν θάψεις πλάϊ σέ μένα». Καί ἐκεῖ εἴχαμε πεῖ μερικές σκέψεις γύρω ἀπό τό θέμα τῆς ταφῆς, τοῦ θανάτου… κ.λπ. Δέν θά ποῦμε τά ἴδια πράγματα, ἀλλά μερικά συμπληρωματικά. Ἴσως, τό θέμα αὐτό νά εἶναι λίγο δυσάρεστο, μάλιστα σέ νέα παιδιά ὅταν τό ἀκοῦν, περί θανάτου, νά ‘ναι λίγο δυσάρεστο… ἔ, νά μήν εἶναι πολύ εὐχάριστο. Ἄν ὅμως σκεφθοῦμε ὅτι ὁ θάνατος μᾶς περιτριγυρίζει καί συχνότατα ζοῦμε τόν θάνατο τόσο οἰκείων μας, ὅσο καί ἁπλῶς συνανθρώπων μας… βλέπουμε… περνᾶμε ἀπ’ ἔξω ἀπό ἕναν ναό… βλέπουμε ὅτι ἔχει κηδεία… περνᾶμε ἀπ’ ἔξω ἀπό ἕνα σπίτι, βλέπουμε ὅτι ὑπάρχει τό καπάκι τοῦ φερέτρου, καί λέμε ὅτι ἐδῶ κάποιος ἄνθρωπος πέθανε. Ἄν, λοιπόν, ἔτσι δοῦμε τά πράγματα ἀπό πιό κοντά λίγο, δέν πειράζει ἄν ἀκόμη ἔχουμε μικρήν ἡλικίαν, διότι μέ τόν τρόπον αὐτόν ἔχουμε μίαν ἐμπειρίαν, κι εἶναι χρήσιμη αὐτή ἡ ἐμπειρία. Πολλές φορές ἀκοῦμε νά ἀπομακρύνουν τά παιδιά, ἔστω κι ἄν πέθανε ἡ μάνα τους ἤ ὁ πατέρας τους. Ἐγώ ποτέ δέν θά ἤθελα νά μέ ἀπομακρύνουν καί νά μήν δῶ γιά τελευταία φορά στό φέρετρο τήν μάνα μου ἤ τόν πατέρα μου! Θά τό εἶχα παράπονο αὐτό τό πρᾶγμα. Γιατί, λοιπόν, νά ἀπομακρύνουμε τά παιδιά, γιά νά μή λυπηθοῦν, νά μήν κλαῖν, νά μήν συγκλονιστοῦν; Τί; Τί; Τί; Ἔτσι, πρέπει νά ἔχουμε μία ἐμπειρία, ὅπως καί οἱ γονεῖς σας, ἰδίως τά πολύ μικρότερα παιδιά, ὅταν πηγαίνουνε σέ κάποια κηδεία, νά πάρουν καί ἐσᾶς μαζί τους! Ὅπως καί σ’ ἕνα Νοσοκομεῖο, νά πᾶνε τά παιδιά νά δοῦν τούς ἀρρώστους, ὄχι νά φθάνουν νά λέν (μεγαλώνοντας) ὅτι δέν μποροῦν, λιποψυχοῦν βλέποντας ἀρρώστους, καί... ξέρω γώ… ἡ καρδιά τους φουρτουράει… Ὄοοχι τέτοια πράγματα. Ὄχι! Θά ἔχουμε μίαν ἐμπειρίαν. Γιατί; Εἶναι πραγματικότητα ὅλα αὐτά; Ἀφοῦ εἶναι πραγματικότητα, δέν μπορεῖ νά ἔχουμε μίαν ἐκλεκτικήν ἐμπειρία πραγματικότητος. Θά ἔχουμε ἐφ’ ὅλης τῆς πραγματικότητος τήν ἐμπειρία, κι αὐτό θά γίνεται ἀπό τήν μικρή μας ἡλικία. Βέβαια, καταλλήλως ἀπό τούς γονεῖς, γιατί ἀποτελοῦν αὐτά τά στοιχεῖα, στοιχεῖα ὡριμότητος τῆς ζωῆς ἑνός παιδιοῦ, ἑνός μελλοντικοῦ ἀνθρώπου. Θυμήθηκα ὅτι ὁ Λέων Μελᾶς, πού ΄χει γράψει παλιά ἕνα πολύ ὡραῖο ἀνάγνωσμα, «Ὁ Μπάρμπα-Στάθης», ἄν τό ‘χετε διαβάσει… ἄν θυμᾶμαι καλά ὑπάρχει ἕνα σκίτσο μέσα ὅτι τελικά ὁ Μπάρμπα-Στάθης πέθανε καί ὅτι ὅλα αὐτά τά παιδιά πού τόν ἄκουγαν… κ.λπ…. κ.λπ. Θά ‘λεγε κάποιος: «Μά ἤτανε ἀνάγκη νά βάλει καί τόν θάνατο τοῦ Μπάρμπα-Στάθη πού πῆγαν τά παιδιά στήν κηδεία του… κ.λπ… κ.λπ.;». Ὀρθῶς! Διότι σάν καλός παιδαγωγός ἤθελε νά δώσει καί τό μέτρον τοῦ θανάτου στά παιδιά, νά μήν μείνουν ἀπ’ ἔξω κι ἀπ’ αὐτήν τήν ἐμπειρία. Τό θυμήθηκα αὐτό.

Ὁ θάνατος, λοιπόν, παιδιά, εἶναι τό πιό γνώριμο πρᾶγμα. Διάχυτο γύρω μας. Τό πιό γνώριμο πρᾶγμα, ἀλλά καί τό πιό -ἐδῶ θέλω νά ὑπογραμμίσετε- ἀφύσικο. Ἀφύσικο; Ναί. Εἶναι τό ἀφύσικο πρᾶγμα, παιδιά, ὁ θάνατος. Γιατί; Γιατί τόν θάνατο δέν τόν ἔκανε ὁ Θεός. Πόσες φορές ἀκοῦμε τήν φράση: «Ἔ, ὁ Θεός ἔκανε τά πράγματα νά εἶναι ἔτσι». Λάθος! Ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν θάνατον, γι’ αὐτό θά χρησιμοποιήσουμε τήν ἀπάντηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στό σημεῖο αὐτό. Λέγει ἡ «Σοφία Σολομῶντος» στό 1ο κεφάλαιο στό 13ο στίχο: «Ὃτι ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν (:ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν θάνατον) -Σαφῶς!-, οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾿ ἀπωλείᾳ ζώντων (:οὔτε χαίρεται ὁ Θεός, εὐχαριστεῖται ὁ Θεός, ὅ,τι ζωντανός ὀργανισμός ὑπάρχει νά πεθαίνει). Ἒκτισε γὰρ εἰς τὸ εἶναι -ἀπαρέμφατο, ὄχι τό ἐστί- τὰ πάντα (: Ὅλα τά ἐδημιούργησε νά ὑπάρχουν)». «Εἰς τό εἶναι τά πάντα», «νά μένουν, νά ὑπάρχουν». Ἄν ἐρωτήσετε: «Τότε πῶς καί ὁ θάνατος ὑπάρχει;». Λέγει, στό 2ο κεφάλαιο τῆς «Σοφίας Σολομῶντος»: «Ὃτι ὁ Θεὸς ἔκτισε τὸν ἄνθρωπον ἐπ᾿ ἀφθαρσίᾳ (:τόν ἔκανε γιά νά εἶναι ἀθάνατος) καὶ εἰκόνα τῆς ἰδίας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν (: καί τόν ἔκανε σύμφωνα μέ τήν δική Του εἰκόνα)». Ἀλλά τότε; «Φθόνῳ δέ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον». Πῶς μπῆκε ὁ θάνατος εἰς τόν κόσμον; Ἀπό τόν φθόνο τοῦ διαβόλου. Γιατί; Ἄκουσε ὁ διάβολος ὅτι «ἐν ᾗ ἡμέρα φάγεσθε», δηλαδή «τήν ἡμέρα κατά τήν ὁποῖαν θά παραβεῖτε τήν ἐντολή μου, θά πεθάνετε». Κι ἔτσι ὁ διάβολος ὁδηγεῖ ἀπό φθόνο τούς πρωτοπλάστους γιά νά πεθάνουν. Διότι ὁ Θεός δέν λέει ψέμματα. «Ἄν», λέγει, «παραβεῖτε τήν ἐντολή μου νά μήν φᾶτε ἀπό τόν καρπόν αὐτό, θά πεθάνετε!». Καί ὁδηγεῖ μέ ἀπάτη τούς πρωτοπλάστους νά δοκιμάσουν τόν καρπόν αὐτόν. Ἔτσι εἰσήχθη ὁ θάνατος.

Βέβαια, συμφορά γιά τόν διάβολο ὅτι ἐνῶ περίμενε νά πεθάνουν, δέν πέθαναν! Ὕστερα ἀπό πολλά-πολλά χρόνια πέθαναν βιολογικά. Ἀλλά πνευματικά εἶχαν πεθάνει. Πότε; Τήν ἴδια στιγμή πού παρέβησαν τήν ἐντολή. Κι ἀκόμη, συμφορά γιά τόν διάβολο -διότι ὁ διάβολος ἤθελε καί τόν βιολογικόν θάνατον, καί τόν ἤθελε ἀμέσως- συμφορά του, ὅταν εἶδε νά γεννιῶνται, ὁ Κάϊν, μετά ὁ Ἄβελ, καί τότε εἶπε· «Ἐγώ πήγαινα νά θανατώσω δυό, καί μοῦ ξεπετάχτηκαν τέσσερις;». Καί τότε ἔβαλε τόν Κάϊν, νά φονεύσει τόν Ἄβελ! Βλέπετε; Ὁ διάβολος ἔβαλε τόν Κάϊν νά φονεύσει τόν Ἄβελ. Καί στή συνέχεια, παιδιά, ὅλα τά φονικά πού γίνονται, ὅλοι οἱ πόλεμοι, ὅλα αὐτά, ἔχουν ἀπό πίσω τους τόν διάβολο! Καί γενικά ὁ θάνατος, ὁ ὁποῖος πλέον παγιώθηκε μέσα στήν ἀνθρώπινη Ἱστορία. Ὥστε εἰσηγητής τοῦ θανάτου εἶναι ὁ διάβολος, ἄρα δέν εἶναι φυσικόν πρᾶγμα ὁ θάνατος! Ἄρα τόν θάνατον δέν τόν ἔκανε ὁ Θεός. Ὁ Θεός κάνει μόνο τήν φύσιν, ὅ,τι εἶναι φυσικόν. Ὅ,τι παρεκτρέπεται, ὁ Θεός δέν τό δημιουργεῖ αὐτό. Αὐτό πρέπει νά τό καταλάβουμε πολύ καλά, μά πολύ καλά.

Πολλοί, ὅμως, Χριστιανοί μας, ἰδίως Χριστιανοί τῆς Δύσεως, τοῦ λεγομένου Δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ, θεωροῦν τόν θάνατο σάν ἕνα φυσικό φαινόμενο ἤ καλύτερα ἕνα ἀναπόφευκτο βιολογικό φαινόμενο, καί ἐξοικειώνονται μέ αὐτόν τόν τρόπον μέ τόν θάνατον, ἐξωραΐζοντάς τον. Τόν ἐξωραΐζουν τόν θάνατο. Αὐτό, ὅμως, δέν εἶναι σωστό. Δέν πρέπει ποτέ νά φθάσουμε νά ἐξωραΐζουμε τόν θάνατον, γιατί δέν εἶναι μόνιμο στοιχεῖο, μόνιμο πρᾶγμα. Οὔτε μόνιμο, οὔτε νόμιμο. Γιατί; Γιατί ὁ θάνατος, ὅπως μᾶς λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶναι ὁ ἔσχατος ἐχθρός. Πῶς μᾶς τό λέει στήν Α’ πρός Κορινθίους ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στό 15ο κεφάλαιο (στίχος 26): «Ἒσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος». Ὥστε, λοιπόν, ἔσχατος ἐχθρός, τελευταῖος. Γιατί; Γιατί πιά μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, δέν θά πεθαίνουν οἱ ἄνθρωποι. Καί αὐτόν, θά λέγαμε, τόν ἔσχατον καί ἀκατάβλητον ἐχθρόν, ποιός τόν κατέβαλλε καί ποιός τόν ἐνίκησε; Ὁ Χριστός. Μέ τόν θάνατό Του καί μέ τήν Ἀνάστασή Του. Γι’ αὐτό ὑπάρχει ἡ ὡραιοτάτη καί πυκνοτάτη διατύπωσις ὅτι ὁ Χριστός «θανάτῳ θάνατον πατήσας», «ἐπάτησε τόν θάνατον», λέει (δηλαδή τόν ἐνίκησε) «μέ τόν δικό Του θάνατο». Γιατί; Γιατί μέ τόν θάνατό Του ἀνεστήθη ὁ Χριστός καί ἐνίκησε ὁριστικά πλέον τόν θάνατον. Ὑπάρχει, ἀλλά εἶναι ὁ μεγάλος νικημένος, καί θά καταργηθεῖ εἰς τά ἔσχατα, ὅταν θά τελειώσει ἡ Ἱστορία μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἔτσι ὁ Χριστιανός δέν φοβᾶται τόν θάνατο, γιατί βλέπει ὅτι ὁ Χριστός ἀνεστήθη. Τί εἶναι ὁ θάνατος (μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ); Ἕνα ἁπλό περιστατικό! Ὅμως ποτέ δέν συμφιλιώνεται μαζί του. Ὁ Χριστιανός δέν συμφιλιώνεται μέ τόν θάνατον, ξέρει πάντα ὅτι εἶναι ἐχθρός. Κι αὐτό πρέπει νά τό κερδίσουμε, στό νά μή συμφιλιωθοῦμε ποτέ μέ τόν θάνατο, ἀπό τά μικρά μας χρόνια. Σᾶς βεβαιώνω ὅτι ἀρκετά σκέφθηκα ἄν ἔπρεπε νά σᾶς κάνω τό θέμα αὐτό σήμερα ἤ ὄχι, καί κατέληξα σ’ αὐτό πού σᾶς λέγω τώρα. Ὅτι πρέπει νά κερδίσουμε τό θέμα γιά τόν θάνατο, ὅτι εἶναι ἐχθρός, ἀλλά δέν θά ἔχουμε ὅμως τόν φόβο του, ἀπό τά μικρά μας χρόνια. Θά πενθήσουμε, ἀλλά ποτέ δέν θά καταβληθοῦμε ἀπό τό πένθος καί τήν λύπη. Ποτέ!

Ἡ «Σοφία Σειράχ» μᾶς περιγράφει αὐτή τήν στάση μας ἔναντι τῶν νεκρῶν, καί ἔναντι τοῦ θανάτου. Θά σᾶς διαβάσω κάποια χωρία ἀπό τό 38ον κεφάλαιον τῆς «Σοφίας Σειράχ». Τί λέγει; «Τέκνον, ἐπὶ νεκρῷ κατάγαγε δάκρυα (:Γιά ἕναν νεκρό εἴτε εἶναι ἡ μάνα σου, ὁ πατέρας σου, τό παιδί σου, ὁ φίλος σου, ὁ γείτονάς σου, ὁ συνάνθρωπός σου, νά κλάψεις, διότι στόν παρόντα κόσμο δέν θά τόν ξαναδεῖς» -ὅπως λέμε καί γιά ἕναν ἄνθρωπο πού θά πάει πολύ μακριά καί δέν πρόκειται ποτέ νά τόν ξαναδοῦμε…· «Περίστειλον τὸ σῶμα αὐτοῦ (:Σαβάνωσέ τον) καὶ μὴ ὑπερίδῃς τὴν ταφὴν αὐτοῦ -προσέξτε- (:καί μήν παραθεωρήσεις τό θέμα τῆς ταφῆς του)». Δηλαδή «Φρόντισε διά τήν ταφήν του, ἐφόσον βεβαίως εἶσαι πρός τοῦτο ἐξουσιοδοτημένος», «…ποίησον τὸ πένθος κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτοῦ (:νά πενθήσεις, ἀνάλογα, τό τί ἦταν αὐτός ὁ ἄνθρωπος)», ὁ πατέρας σου ἤ ὁ γείτονας. Ἀλλιῶς θά πενθήσεις, βέβαια, γιά τόν πατέρα σου, ἀλλιῶς θά πενθήσεις γιά τόν γείτονα. Γι’ αὐτό λέει «κατά τήν ἀξίαν αὐτοῦ». «Ἡμέραν μίαν καὶ δύο χάριν διαβολῆς (:Νά πενθήσεις)», λέει, (:μία-δύο μέρες)». «Χάριν διαβολῆς». Τί θά πεῖ αὐτό; Γιά νά μήν κατηγορηθεῖς, σάν ἀναίσθητος.«Καὶ παρακλήθητι λύπης ἕνεκα (: Καί νά παρακληθεῖς, νά παρηγορηθεῖς, θέτοντας τέρμα στήν λύπη)».

Τό ἴδιο βιβλίο τῆς «Σοφίας Σειράχ» σ’ ἕνα ἄλλο κεφάλαιο, στό 22ον μᾶς λέει τό ἐξῆς, καί αὐτό θά παρακαλέσω καί νά τό θυμόσαστε, ἀλλά καί ἐπιπλέον νά τό πεῖτε, πιθανῶς σέ καμιά μητέρα σας ἄν πενθεῖ… πατέρα σας, κυρίως μητέρες, ἤ συγγενικό πρόσωπο ἤ φιλικό πού ἔχουνε πένθος καί δέν ἐννοοῦν νά παρηγορηθοῦν. Δέν πᾶνε στήν Ἐκκλησία γιά πολλά-πολλά χρόνια, γιατί νομίζουν ὅτι πενθώντας, ἔτσι θά δείξουνε τήν ἀγάπη τους γιά τό νεκρό πρόσωπο καί δέν πᾶν στήν Ἐκκλησία! Πώ! Πώ! Τί τούς καταφέρνει ὁ διάβολος! Λοιπόν, λέγει ἐκεῖ: «Πένθος νεκροῦ ἑπτὰ ἡμέραι (:Θά πενθήσεις)», λέγει, «ἑπτά ἡμέρες)», «μωροῦ δὲ καὶ ἀσεβοῦς πᾶσαι αἱ ἡμέραι τῆς ζωῆς αὐτοῦ» (Σοφ. Σειρ. 22, 12), «ἐνῶ διά τόν ἀνόητον καί διά τόν ἀσεβῆ, ὅλη ἡ ζωή του θά εἶναι ἕνα πένθος». Θά πενθεῖ -κυρίως οἱ γυναῖκες!- τόν σύζυγο… τό παιδί… ξέρω ΄γώ… μιά ζωή ὁλόκληρη. Ὄχι! Εἴδατε; «Μωροῦ καί ἀσεβοῦς». Δηλαδή ἀνόητος, μωρός εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος θά ἔφθανε νά πενθεῖ μέχρις αὐτοῦ τοῦ βαθμοῦ. Γνωρίζω καί πατέρες πού ἔχασαν παιδιά -ἄνδρες δηλαδή- πού ἔφτασαν νά σαλέψουν καί τά λογικά. Ναί, ναί καί τά λογικά νά σαλέψουν, γιατί ἕνα παιδί τους -ποιός βέβαια δέν θά ἐλυπεῖτο- ἀλλά ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει χάθηκε, δηλαδή πέθανε τό παιδί αὐτό, δέν σημαίνει ὅτι τό μυαλό τοῦ πατέρα πρέπει νά σαλέψει.

Εἶναι πάρα πολύ σοβαρό αὐτό, γι’ αὐτό καλό κάνουμε -ἐξ ἄλλου ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τό λέγει- ἀφοῦ τό λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, γιατί νά μήν τό ποῦμε καί σέ σᾶς, γιά νά ἔχουμε αὐτήν τήν τοποθέτησή μας ἔναντι τοῦ θανάτου. «Ἀπὸ λύπης -συνεχίζει ἡ «Σοφία Σειράχ»- γὰρ ἐκβαίνει θάνατος»· «γιατί», λέει, «ἀπό τήν λύπη βγαίνει ὁ θάνατος». Καί πράγματι ἐκεῖνοι πού πενθοῦν χωρίς νά μποροῦν νά παρηγορηθοῦν… ἐνῶ τούς λέμε γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν… κ.λπ… κ.λπ. δέν ἐννοοῦν νά παρηγορηθοῦν. «Καὶ λύπη καρδίας κάμψει ἰσχύν». Δηλαδή, ἡ ὑγεία θά καμφθεῖ. «Μὴ δῷς εἰς λύπην τὴν καρδίαν σου, ἀπόστησον αὐτὴν, μνησθεὶς τὰ ἔσχατα (:φύγε μακριά ἀπ’ τήν λύπη νά θυμηθεῖς ὅτι καί σύ θά πεθάνεις)». «Μὴ ἐπιλάθῃ, οὐ γάρ ἐστιν ἐπάνοδος (:Μήν ξεχνᾶς, δέν ξαναγυρίζει κανείς πίσω) καὶ τοῦτον οὐκ ὠφελήσεις καὶ σεαυτὸν κακώσεις (:καί τόν ἄλλον δέν θά ὠφελήσεις μέ τό νά κλαῖς (θ’ ἀναστηθεῖ), ἀλλά καί τόν ἑαυτό σου θά τόν κακοποιήσεις)».

Ἀκόμη, λέγει τό χωρίο πού σᾶς διάβασα, «εἶναι προτιμότερο νά ξοδεύεις τά χρήματά σου στήν ἀξιοπρεπῆ ταφή τῶν εὐσεβῶν, παρά νά τά ξοδεύεις στίς ἁμαρτωλές διασκεδάσεις». Ἐδῶ ἄς προσέξουμε: Μία ἀξιοπρεπής κηδεία, φροντισμένη… κηδεία θά πεῖ φροντίζω (ἀπό τό κήδομαι= φροντίζω, ἔ; Πρβ. κηδεμών), εἶναι τιμή στήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, πού ‘ναι στόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτόν τόν λόγο ἀνάβουμε κεριά καί θυμιάζουμε τόν νεκρόν, ἐπειδή εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού κείτεται (:εἶναι νεκρός). Καί ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ -σᾶς ὑπενθυμίζω- εἶναι καί στήν ψυχήν, εἶναι καί εἰς τό σῶμα! Δέν ἔχω καιρό πιό πολλά νά σᾶς πῶ. Σᾶς θυμίζω τόν Ἰωσήφ τόν βουλευτή, πού ἐφρόντισε διά τήν κηδεία τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή διά τήν φροντίδα τῆς ταφῆς. Σπουδαῖο αὐτό! Πόσο μεγάλη δέ ἡ τιμή, διά τόν Ἰωσήφ καί τόν Νικόδημον, πού ἐφρόντισαν διά τό νεκρό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ! Πόσο μεγάλη αὐτή ἡ τιμή! Ὁ Τωβίτ, μάλιστα, ἔθαπτε ἀξιοπρεπῶς τούς νεκρούς συμπατριῶτες του, καί μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς του, ὅταν οἱ Νινευΐτες πετοῦσαν τούς Ἑβραίους -πού τούς σκότωναν πολύ εὔκολα μέ τό παραμικρό- καί τούς πετοῦσαν ἔξω ἀπό τό τεῖχος τῆς Νινευή. Καί πήγαινε κρυφά τή νύχτα ὁ Τωβίτ, γιά νά θάψει τούς νεκρούς! Κι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν αὐτό.

Σᾶς θυμίζω…. τίποτα, φεύγω γρήγορα, γιατί ἀργῶ καί τελειώνει ἡ ὥρα. Ἀκόμη, λέγει, «εἶναι προτιμότερο νά ἐπισκεφθεῖς σπίτι πού ἔχει πένθος, παρά τόπο διασκεδάσεως». Τί λέγει; Εἶναι στόν «Ἐκκλησιαστή» (7,2): «Ἀγαθὸν πορευθῆναι εἰς οἶκον πένθους ἢ ὅτι πορευθῆναι εἰς οἶκον πότου (:Πιό καλά νά πᾶς στό σπίτι τοῦ πένθους, παρά στό σπίτι πού θά πιεῖς κρασί καί θά γλεντήσεις) καθότι ὁ ζῶν δώσει ἀγαθὸν εἰς καρδίαν αὐτοῦ». Μέ τόν τρόπον αὐτόν, μ’ ἄλλα λόγια, ἔχεις νά ὠφεληθεῖς καί νά φιλοσοφήσεις πάνω στά πράγματα. Ἐνῶ στό γλέντι δέν ἔχεις τίποτε νά κερδίσεις, μᾶλλον νά ζημιωθεῖς. Καί λέγει στή συνέχεια ὁ «Ἐκκλησιαστής»: «Καρδία σοφῶν ἐν οἴκῳ πένθους, καὶ καρδία ἀφρόνων ἐν οἴκῳ εὐφροσύνης». Ὃτι «οἱ σοφοί πᾶνε στά σπίτια τοῦ πένθους, οἱ ἀνόητοι πηγαίνουν στά σπίτια τῶν διασκεδάσεων». Οἱ σοφοί· γιατί ἔχεις πολλά νά φιλοσοφήσεις γύρω ἀπό τό θέμα τοῦ θανάτου. Εἶναι μάλιστα καί ἐξόχως, θά λέγαμε, κοινωνική ἔκφρασις, τό νά πηγαίνεις νά πενθήσεις μέ κάποιους ἄλλους. Λέγει στήν «Σοφία Σειράχ» (7, 34): «Μετὰ πενθούντων πένθησον (:Μ’ αὐτούς πού πενθοῦν, νά πενθήσεις)». Εἶναι κατά τό «Κλαίειν μετά κλαιόντων» πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος - ἔκφρασις ἀκροτάτη καί ὡραιοτάτη κοινωνική.

Ὑπάρχει συνήθεια ἀκόμη, παιδιά, γευμάτων κατά τήν εὐκαιρία μιᾶς κηδείας ἤ ἑνός μνημοσύνου. Οἱ οἰκεῖοι κάνουν ἕνα τραπέζι ὅταν γυρίσουν ἀπό τό νεκροταφεῖο ἤ ἀπό τήν Ἐκκλησία πού ἔγινε κάποιο μνημόσυνο. Θά ‘θελα ἐδῶ νά σᾶς ἔλεγα ὅτι αὐτό δέν ἀποτελεῖ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, τό ὑπογραμμίζω, διότι πολλοί βρίσκονται σέ μία τεχνική δυσκολία, πῶς θά κάνουν τραπέζι… κ.λπ… κ.λπ. Ὄχι, δέν εἶναι ἀπαραίτητο. Θέλετε; Κάνετε. Δέν θέλετε; Μήν κάνετε. Δέν εἶναι παράλειψις, μ’ ἄλλα λόγια, θρησκευτική. Το κορυφαῖο ξέρετε ποιό εἶναι; Νά δώσουμε ἕνα προσφορο στήν Ἐκκλησία μέ τό ὄνομα τοῦ κεκοιμημένου στή Θεία Λειτουργία. Μετά εἶναι καί τό τρισάγιο καί τό μνημόσυνο. Δέν εἶναι ἀπαραίτητο, δηλαδή, νά κάνουμε ἐπίδειξη καί νά δώσουμε τόσα καί τόσα χρήματα. Δέν ὑπάρχει λόγος. Ποτέ, ὅμως, δέν θά πρέπει ἀντί μνημοσύνου, νά δώσουμε σέ φτωχούς. Ἀντί στεφάνων, ναί, ἀντί μνημοσύνου ποτέ! Γιατί; Γιατί ἀποτελεῖ βασικό στοιχεῖο νά παρακαλέσουμε τόν Θεό νά συγχωρέσει τόν κεκοιμημένο.

Ἀκόμη ἕνα δεῖπνον, θεωρεῖται δεῖπνον παρηγορίας, θά παρηγορήσουμε ἐκεῖ τούς οἰκείους. Ἄν βρεθοῦμε σ’ ἕνα τέτοιο τραπέζι, θά σταθοῦμε μέ σοβαρότητα καί μέ διακριτικότητα. Ἐκεῖ μποροῦμε ν’ ἀνοίξουμε μάλιστα καί συζήτηση, κατάλληλος ὁ τόπος καί ὁ χῶρος καί ὁ χρόνος, γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἄν, ὅμως, ὁ νεκρός, λέει ἐδῶ, τιμᾶται ἐνῶ ἦταν ἀσεβής, σέ τέτοιο γεῦμα δέν θά παρακαθήσουμε. Γιατί; Γιατί ἔτσι κατά κάποιο τρόπο -ὅπως εἶναι καί ὁ γάμος ὁ πολιτικός- ἐγκρίνουμε τήν βιοτή τοῦ ἀσεβοῦς αὐτοῦ ἀνθρώπου. Πάντως ἡ παρουσία μας στό πένθος ἀποτελεῖ μιά μορφή ἀληθινῆς κοινωνικότητος.

40η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.