†.Μιά δευτέρα απορία λέγει: "Είναι αμάρτημα να συμβαδίζουμε με τη Μόδα;"
Μάλιστα.. Αλλά πρέπει να μάθουμε τί είναι η μόδα; Φερειπείν, αν πρέπει να συνοδεύσομε ένα φίλο μας στην αγορά, ή αν πρέπει να συνοδεύσομε ένα γαϊδουράκι· το πράγμα διαφέρει. Διότι, ευχαρίστως θα βγαίναμε με τον φίλο μας, αλλά όχι με ένα γαϊδουράκι ή με ένα άλλο ζώο ή με ένα κάρο. Λοιπόν παιδιά να μάθουμε τί είναι η μόδα, και να δούμε αν πρέπει να την συνοδεύουμε ή όχι, να συμβαδίζουμε μαζί της ή όχι.
Τί είναι ή μόδα; Η λέξις δεν είναι βέβαια Ελληνική. Και άλλοτε σας έχω πει για την μόδα, λίγο παλαιότερα όταν πάλι ειχε τεθεί μια τέτοια απορία. Η μόδα ώς λέξις είναι ξένη. Είναι τό «mode». Πέρασε εις την γλώσσα μας μέ τήν ίδια λέξη, μόδα, τό d τό κάναμε δ. Ἑλληνικά πώς θα μπορούσαμε να πούμε την λέξη μόδα; Ελληνικά λέγεται «Συρμός». Τί θα πει συρμός ή μόδα; Θα πει, η αντίληψη που έχει ενα κοινωνικό σύνολο για κάποια πράγματα μεσ' τη ζωή ή για τη ζωή. Φερειπείν, πως θά ντυθούμε. Να ντυθούμε ομοιόμορφα δηλαδή, εννοώ νά είμεθα κάτω ἀπ' τόν ίδιο συρμό, κάτω απο την ίδια μόδα.
Σήμερα δεν φοράνε φουστανέλες οι άνθρωποι, αλλά φοράνε αυτά, οι άνδρες κυρίως, τα οποία λέγονται "Φράγκικα ρούχα". Γι' αυτό, ίσως θα δείτε καμιά φορά, σε καμιά Πίνδο, αν περνάτε απο εκεί ή σε κανένα χωριό των ψηλών ορέων, να γράφει απ έξω ενα
ραπτάδικο, να γράφει απ' έξω οτι, ο ράπτης είναι «Ἑλληνοράπτης», δηλαδή φτιάχνει φουστανέλες.
Όπως παλιότερα και στις πόλεις έγραφαν οι ραφτάδες, εν αντιθέσει με το «Ελληνοράπτης», «Φραγκοράπτης». Και μάλιστα οι ράπτες λέγονταν, — ίσως και μέχρι σήμερα ακόμα (1989)- «Φραγκοράπτες». Τι θα πεί; Αυτός που ράβει παντελόνια.
Υπήρξε η εποχή, ο συρμός, η μόδα, που φορούσαν φουστανέλες οι άνδρες. Σήμερα δεν φοράμε πια φουστανέλες, αλλά φοράμε παντελόνια. Τι είναι λοιπόν η μόδα; Η μόδα είναι ενας τρόπος να ντυθούμε όλοι μας το ίδιο. Ο τρόπος που θα φάμε, ο τρόπος που θα χτίσουμε τό σπίτι μας.
Θυμάμαι κάποτε προπολεμικώς, κυκλοφορούσε κάποιος στον τόπο που έμενα, Μιχάλη τον έλεγαν και φορούσε αρχαίο χιτώνα και ιμάτιο απο πάνω, φορούσε πέδιλα αρχαιοπρεπή, και τον έλεγαν "Ὁ Μιχάλης ο αρχαίος". Όλοι τον κοιτούσαν. Και ήτανε, πως να το πω, ήτανε γελοίος αυτός. Καμάρωνε να περπατά έτσι. Καθόταν στο ζαχαροπλαστείο με την αρχαιοπρεπή του εκείνη στολή· ήταν άλλο πράγμα δηλαδή, τον έπαιρναν τα πιτσιρίκια απο πίσω.
Λοιπόν, καταλαβαίνετε οτι δέν μπορεί να είναι κανείς, προσέξτε, ντε - μοντέ. Δηλαδή εξω απο τη μόδα. Οτι, πρέπει όλοι να ντυθούμε το ίδιο, όλοι να φάμε το ίδιο, όλοι να χτίσουμε το ίδιο σπίτι. Δηλαδή, τι εννοώ; Ο ρυθμός. Δέν μπορείς να κάνεις φερειπείν το σπίτι σου "Παρθενώνα". Όπως είναι δηλαδή ο Παρθενώνας επάνω στην Ακρόπολη. Θα χτίσουμε ένα σπίτι με τις βεράντες του, με τα δωμάτιά του, όπως είναι η μόδα. Δηλαδή, ο τρόπος που όλοι έτσι χτίζουν. Τί είναι λοιπόν η μόδα; Είναι ο τρόπος, με τον οποίον οι άνθρωποι ντύνονται, τρώνε, πίνουν, φτιάχνουν τα σπίτια τους κ.λπ κ.λπ..
Είναι όμως και κάτι ακόμα η μόδα, εδω θέλω να προσέξετε. Η μόδα είναι ὁ τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε. Αυτό θέλω να το καταλάβετε. Προσέξτε, ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε. Οχι πως ντυνόμαστε και πως τρώμε και πως πίνουμε, αλλά και πως σκεφτόμαστε. Σήμερα λοιπόν λέγουν οι άνθρωποι, όταν δούνε μια ιδέα, μια αντίληψη διαφορετική, που ανήκει ίσως σε κάποια άλλη εποχή, λένε: "Μα αυτό είναι παλιό, είναι ντεμοντέ, είναι εκτός μόδας. Πρέπει νά σκέπτεσαι όπως σκέπτονται σήμερα όλοι οι άνθρωποι". Ώστε, η μόδα δεν περιορίζεται μόνο σε κάποια εξωτερικά πράγματα, αλλά καθορίζει και τον τρόπο, με τον οποίο οι άνθρωποι σκέπτονται. Άν θα έπρεπε να ρίξουμε το βάρος στο όλο θέμα, θα λέγαμε στο δεύτερο αυτό, θα ρίχναμε το βάρος, όχι στο πρώτο τόσο, στο δεύτερο. Διότι, το να ντυθείς όπως ντύνονται οι άνθρωποι της εποχής σου, αυτό δεν είναι κακό. Πώς ντύνονται; Με σακάκι και παντελόνι, ο άνδρας, να πάρω την ανδρική στολή. Λοιπόν, θα ντυθείς έτσι. Πώς ντυνόντουσαν οι γυναίκες; Με φουστάνι, που ήταν ποδήρης χιτώνας, εως τον αστράγαλο. Τώρα είναι πιο πάνω, αρκεί να είναι σεμνό. Αυτό, το καταλαβαίνουμε. Δεν θα σταθούμε έξω απο την εποχή μας, αλλα εκείνο το οποίο θα πρέπει να προσέξουμε, ποιό είναι λέτε;
Το πως η εποχή μας σκέφτεται και συνεπώς, αν αυτό αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της μόδας, πρέπει να προσέξουμε, αν πρέπει έτσι να σκεφτόμαστε ή οχι.
Συμπέρασμα: Δεν θα βγώ απο την εποχή μου, θα είμαι στην εποχή μου μέσα.
Πώς ντύνεστε; Όπως ντύνεστε. Έχουμε τίποτα να παρατηρήσουμε..; Όχι. Είναι τις μόδας το ντύσιμο αυτό; Μην κοιτάτε που παλιότερα τα ανδρικά κοστούμια μπορούσαν να βάζουνε την μια χρονιά πέντε κουμπάκια στο μανίκι, την άλλη χρονιά η μόδα είχε τρία κουμπάκια.. Τη μια χρονιά η μόδα έλεγε, το σακάκι θα είναι ο γιακάς κλειστός. Την άλλη χρονιά έλεγε τό σακάκι του ανδρός, δε λέω για τις γυναίκες, έπρεπε να έχει μεγάλα πέτα.. Και ούτω καθεξής.. Αυτά τώρα, μικρολεπτομέρειες, για να αλλάζουμε, να έχουμε δουλειά να βρισκόμαστε. [..] Αυτά είναι μικρολεπτομέρειες και δεν έχουν πάρα πολλή σημασία. Μόνο θα σας έλεγα, μην είσαστε κυνηγοί αυτής της μόδας, δηλαδή το να λέμε "Ε, είχαμε κοστούμι με πέντε κουμπιά, τώρα θα έχουμε με τρία κουμπιά". Ε, όχι βρε παιδιά. Θα ντυθούμε, σε έναν μέσον όρον, που υπάρχει στην εποχή μας.
Ξαναλέω, για τον άνδρα τί είναι; Σακάκι, παντελόνι. Μη τρέχουμε τώρα σε αυτές τις διαφοροποιήσεις.. Λίγο πιο στενό.. Να είναι καμπάνα το παντελόνι.. Να είναι στενό το παντελόνι.. Τίποτα. Θα έχουμε μια συντηρητικότητα, μην σπεύδουμε να ακολουθούμε τα δεδομένα της μόδας.
Αλλά είπαμε οτι η μόδα έχει και ενα άλλο μέρος· το πώς σκεπτόμαστε. Αυτό, θα το προσέξουμε. Είναι γνωστό οτι η μόδα, είναι στους ανθρώπους του κόσμου τούτου. Ερωτώ: "Μήπως και οι άγιοι δε ντύθηκαν με την μόδα της εποχής των;" Ὅταν εμείς φοράμε ράσα, ξέρετε τι είναι; Είναι η μόδα μιας περασμένης εποχής, που δεν εξελίχθηκε. Οι άγιοι φορούσαν τα ρούχα της εποχής των. Ο Χριστός τί φορούσε; Φορούσε τα ρούχα της εποχής του. Έβαλε κάτι διαφορετικό; Όχι. Φορούσε τα ρούχα της εποχής του. Αλλα, στο θέμα της νοοτροπίας, το πως σκέφτεται ο κόσμος, το λέω για τρίτη φορά, θα πρέπει να προσέξουμε πολύ. Ο κόσμος που βρίσκεται μακριά απο τον Θεό, σκέπτεται υλιστικά, σκέπτεται αθεϊστικά· πολλές φορές σκέπτεται αμαρτωλά και λέμε οτι, μόδα είναι σήμερα να διασκεδάζουμε με αυτόν τον τρόπο. Να πηγαίνουμε στις καφετέριες είναι μόδα; Όχι. Δέν θα πας στην καφετέρια. Εδω πρέπει να συμβαδίσουμε με την μόδα; Όχι! Διότι, τί είναι αυτά ολα που λέμε; Η νοοτροπία του κόσμου τούτου. Είναι αυτό που λέει η Αγία Γραφή: «μὴ ἀγαπᾶτε τὸν κόσμον μηδὲ τὰ ἐν τῷ κόσμῳ». Α Ιω. 2,15'
Εκείνα τα «ἐν τῷ κόσμῳ» αυτά που είναι μέσα στον κόσμο, δεν είναι παρά, η νοοτροπία του κόσμου, είναι το πως σκέφτεται ο κόσμος. Λοιπόν προσέξτε. Μα, θα μας γελάσουνε οι άλλοι.. Γιατί θα σε γελάσουνε; Το οτι δέν πηγαίνεις στην καφετέρια και κάθεσαι σπίτι σου με τους φίλους σου, για να κουβεντιάσετε κ.λπ;
Πρέπει να πάω εκεί; Ή, να σκέφτομαι υλιστικά και οχι πνευματικά; Και θα με γελάσουν οι άλλοι; Και γιατί να μην γελάσω και εγώ μ' αυτούς; Άν το πάρετε έτσι. Γιατί πρέπει να γελάσουν αυτοί, και να μην γελάσω εγώ γι' αυτούς;! Μα, θα μου πείτε: "Αυτοί είναι οι πολλοί, και πρέπει να ακούμε την γνώμη των πολλών". Χριστιανοί να μην είμαστε και με την φιλοσοφία να τρεφόμαστε..
Ξέρετε τί έλεγε ο Σωκράτης; Δεν έχει αξία η γνώμη των πολλών, αλλά η γνώμη του ενός, η γνώμη του ειδήμονος, του γνώστου. Λοιπόν, παιδιά ας προσέξουμε την μόδα, ως τρόπον του σκέπτεσαι, το "σθαί" με - αί - είναι απαρέμφατο. Αυτα που μαθαίνετε με την σέσουλα στο σχολείο... Λοιπόν, είναι ο τρόπος του σκέπτεσθαι. Αυτο είναι η μόδα. Ας προσέξουμε λοιπόν παρα πολύ.
Ως προς δε τα εξωτερικά πράγματα, δηλαδή το πως θα ντυθούμε, θα φάμε κ.λπ. προσέξτε. Μή σπεύδουμε, εαν κάτι δεν έχει παλιώσει, ώστε αυτο που πάλιωσε πια να μην προκαλεί τίποτε, να μην είμαστε κυνηγοί της μόδας. Και ξαναλέγω, θα υπάρχει συντηρητικότητα, θα υπάρχει και σεμνότητα.
Πώς θα κουρευτώ; Τη μια φορά είχαμε εκείνες τις μαλλούρες, τις πλεξούδες στα αγόρια, ετσι που να μοιάζουνε σαν κορίτσια, μ' εκείνα τα πολλά μαλλιά.
Τώρα έμαθα οτι κουρεύονται με ψιλή μηχανή. Γιατί να κουρευτώ με την ψιλή ή να αφήσω μαλλιά σάν χαίτη λιονταριοῦ; Υπάρχει λόγος; Δεν υπάρχει, θα λέγαμε, το σεμνό και το συντηρητικό;
Θα αφήσω κάποια μαλλιά και θα τα κόψω όσο πρέπει να τά κόψω – για τα αγόρια μιλάω - αυτο θέλω να πω. Μην τρέχουμε πάντα γι’ αυτό το κάτι καινούριο, γιατί είναι μια αλαζονεία του βίου, η οποία οπωσδήποτε, δεν θα μας οδηγήσει σε καλό αποτελέσμα.
Αυτά και για την μόδα.
300η ομιλία στην κατηγορία « Απαντήσεις Αποριών ».
