Ἐπιτομή Ἑρμηνείας τοῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως -Α- Κεφάλαια : 1, 1 – 8, 9. Ἀποκάλυψις.

†.Ἀδελφοί μου, θά πρέπει ἀσφαλῶς μέ πολύ δέος καί προσευχή συνεχῆ νά προσεγγίζη κανείς τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, τήν Ἁγίαν Γραφήν καί εἰδικώτερα τό προφητικώτατον Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως. Ἡ δυσκολία μάλιστα νά ἀποδοθῆ μία συντομωτάτη περίληψις τοῦ ὅλου Βιβλίου μέσα σέ δύο Ὁμιλίες εἶναι προφανής. Ὅμως, ἐπικαλούμενοι τήν βοήθειαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, θά προσπαθήσωμε, ὅση δύναμις, κάτι νά προσφέρωμε διά τήν οἰκοδομήν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Πρίν ὅμως προχωρήσωμε, θά ἐπιθυμοῦσα νά σημειώσω ὅτι καμμία ὑποκειμενική ἑρμηνεία δέν θά χρησιμοποιηθῆ παρά μόνον ὅ,τι εἶναι κατατεθειμένον εἰς τήν ὀρθόδοξον διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας μας. Πρέπει ἀκόμη νά τονισθῆ, ὅτι ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ὀφείλει νά μελετᾶ τοῦτο τό βιβλίον κατά τήν ρητήν παραγγελίαν τοῦ Κυρίου: «ὅ βλέπεις γράψον εἰς βιβλίον καί πέμψον ταῖς ἑπτά Ἐκκλησίαις… καί μή σφραγίσῃς τούς λόγους τῆς προφητείας τοῦ Βιβλίου τούτου. Ὁ καιρός γάρ ἐγγύς ἐστίν» (Ἀποκ. 1, 11. 22, 10).

Μέσα εἰς τό Βιβλίον αὐτό θά προσπαθῆ ὁ πιστός «νά καταμανθάνη τούς καιρούς καί νά ἀναμένη τόν ἄχρονον, τόν ἀόρατον, τόν δι᾿ ἡμᾶς ὁρατόν» (Ἁγ. Ἰγνατίου, Πρός Πολύκαρπον, ΙΙΙ) κατά τόν Ἅγ. Ἰγνάτιον. Ὁ πειρασμός, νά καθορίζη, ὁ ἀναγνώστης τούς χρόνους ἐκβάσεως τῶν περιγραφομένων προφητειῶν, περιορίζεται ἀπό τόν θεμελιακόν ὅρον ἑρμηνείας τῶν προφητειῶν πού θέτει ὁ Ἅγ. Εἰρηναῖος: «Ἀσφαλέστερον καί ἀκινδυνότερον τό περιμένειν τήν ἔκβασιν τῆς προφητείας ἤ τό καταστοχάζεσθαι καί ἀπομαντεύεσθαι» (Κατά Αἰρέσ. V 30,2). Καί πού συμπληρώνει ὁ Ἅγ. Ἀνδρέας Καισαρείας: «Ὁ χρόνος ἀποκαλύψει καί ἡ πεῖρα τοῖς νήφουσιν».

Ἡ Ἀποκάλυψις εἶναι τό ἔσχατον Βιβλίον τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀλλά καί ὁλοκλήρου τῆς Ἁγ. Γραφῆς. Ἀποτελεῖ τήν κατακλεῖδα της καί ἔχει ἱκανή ἀντιστοιχία μέ τό πρῶτον Βιβλίον, τήν Γένεσιν μέ τήν ὁποίαν συνιστᾶ τόν ἄξονα: Πτῶσις- Σωτηρία. Ἔτσι, ἄν ἡ Γένεσις μᾶς περιγράφει τήν Δημιουργίαν τοῦ Κόσμου, τοῦ Ἀνθρώπου καί τήν πτῶσιν του, ἡ Ἀποκάλυψις μᾶς περιγράφει προφητικά τήν πορείαν τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Δημιουργίας μέσα εἰς τόν χρόνον, τήν ἀναγέννησιν τοῦ ἀνθρώπου, τήν ἀναδημιουργίαν τοῦ κτιστοῦ ὁρατοῦ κόσμου καί τήν αἰωνίαν των δόξαν.

Ἡ Ἀποκάλυψις περιέχει ἐν συντομίᾳ ὁλόκληρον τό Μυστήριον τῆς Θείας Οἰκονομίας, ἀπό τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὅπου ἡ Γυνή – Θεοτόκος μέ τό ἄρρεν παιδίον, τόν Ἰησοῦν, καταδιώκεται καί τῆς ὁποίας τό ἄρρεν παιδίον ἁρπάζεται εἰς τόν Οὐρανόν, δηλαδή ἡ Ἀνάληψις τοῦ Ἰησοῦ. Ἀναφέρεται εἰς τήν ἵδρυσιν ἐπί τῆς γῆς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, δηλ. τῆς Ἐκκλησίας, τήν ἱστορικήν της παρουσίαν καί τήν παγκοσμίαν ἐπέκτασίν της. Τήν ἐξέλιξιν τῆς πάλης της μέ τάς ἀντιθέους δυνάμεις, τάς ἐσχάτους πληγάς πού θά ἐπιπέσουν εἰς τήν ἀμετανόητον ἀνθρωπότητα.

Τέλος, εἰς τήν ἐμφάνισιν τοῦ Ἀντιχρίστου, τήν τελικήν συντριβήν του, τήν Δευτέραν Παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ ὡς Κριτοῦ, τήν ἀνάστασιν ὅλων τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος νεκρῶν, τήν τελικήν Κρίσιν, τήν αἰωνίαν τιμωρίαν τῶν ἀσεβῶν, τήν αἰωνίαν δόξαν τῶν πιστῶν, τήν ἀποκάλυψιν τῆς Καινῆς Ἱερουσαλήμ – τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τήν ἀνακαίνισιν τοῦ ὁρατοῦ κτιστοῦ κόσμου, τήν αἰωνίαν κοινωνίαν τῶν θεωμένων πιστῶν μετά τοῦ Χριστοῦ.

Κεντρική ἰδέα τοῦ Βιβλίου παραμένει πάντοτε ἡ Δευτέρα τοῦ Χριστοῦ Παρουσία. Κύριον θέμα, ὁ ἀγών τῆς Ἐκκλησίας κατά τῶν ἀντιθέων δυνάμεων μέ νικηφόρον ἔκβασιν τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλα αὐτά καταγράφονται μέ ὁράματα, παραστάσεις καί εἰκόνες πού ἀποτελοῦν τήν συμβολικήν γλῶσσαν τοῦ Βιβλίου.
Ἡ Ἀποκάλυψις, ὡς προφητικόν Βιβλίον, ἀποκαλύπτει ὄχι μόνον τά μέλλοντα ἀλλά καί τά παρόντα σέ σχέσι μέ τόν χρόνον καταγραφῆς της. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος σημειώνει εἰς τόν Εὐαγγελιστήν Ἰωάννην, ὁ ὁποῖος εἶναι καί ὁ καταγράψας τήν Ἀποκάλυψιν εἰς τήν νῆσον Πάτμον: «Γράψον οὖν ἅ εἶδες, καί ἅ εἰσι καί ἅ μέλλει γίνεσθαι μετά ταῦτα» (Ἀποκ. 1,19).

Ὁ σκοπός τοῦ Βιβλίου εἶναι ἡ προπαρασκευή τῶν πιστῶν ἐν ὄψει τῶν ἐπερχομένων θλίψεων, καί ἡ παρηγορία τους διά τήν ἀγαθήν ἔκβασιν τοῦ ἀγῶνος. Πρό παντός ὅμως ἡ προειδοποίησίς τους διά τάς ἀναμενομένας θλίψεις ὥστε νά μή σκανδαλιστοῦν καί θεωρήσουν τήν Ἐκκλησίαν ἀσθενῆ καί ἀνυπεράσπιστον, τόν δέ Ἰησοῦν ὡς μή ἐνδιαφερόμενον διά τήν Ἐκκλησίαν του. Κάτι παρόμοιον συνέβη καί μέ τό ἐπικείμενον Πάθος τοῦ Χριστοῦ ὅταν οἱ Μαθηταί εἰδοποιοῦνται, ἀκριβῶς διά νά μή σκανδαλισθοῦν, καί νά ἐννοήσουν ἀργότερα ὅτι τό Πάθος ἦτο ἑκούσιον.
Ἔτσι, δέν πρέπει νά ἰδοῦμε τήν Ἀποκάλυψιν μέ τήν στενήν ἔννοιαν τῆς προφητείας ἀλλά σάν ἕνα Βιβλίον πού ἔρχεται νά ἐνισχύση, νά παρηγορήση, νά ἀνορθώση, νά εἰδοποιήση, νά ἐπισημάνη, ἰδιαιτέρως δέ σέ ἐποχές πού τό θρησκευτικόν συναίσθημα εἶναι χαμηλόν.
Εἶναι ἕνα ζωντανόν Βιβλίον, μέ πολλήν καί ἀνέκφραστον χάριν καί δροσερότητα. Εἶναι ἕνα ἀληθινόν ἀριστούργημα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἔχει ἑνότητα, συμμετρίαν, εὐρυθμίαν, δύναμιν λόγου, πλοῦτον χρωμάτων καί τόνων, ποικιλίαν θεμάτων, πλαστικότητα, ζωηρότητα, παραστατικότητα. Εἶναι θεολογικώτατον, ἀφυπνιστικόν συνειδήσεων, συναρπαστικόν, μέ σκηνικά τόν οὐρανόν καί τήν γῆν, καί χρόνον ἀνελίξεως, τήν παγκόσμιον ἱστορίαν καί τήν αἰωνιότητα. Δι᾿ αὐτό καί ἀποτελεῖ λάθος ἑρμηνευτικόν νά θέλωμε νά ἑρμηνεύσωμε τό Κείμενόν του μέ βάσι ἕναν τόπον, ὅπως ἡ Ἑλλάδα, ἡ Κων/πολις, ἕνα ρεῦμα, ὅπως ὁ Μωαμεθανισμός, ὁ Κομμουνισμός, ἤ μίαν χρονικήν περίοδον, ὅπως ἡ τεσσάρων αἰώνων Τουρκική Κατοχή, ὁ εἰκοστός αἰών κλπ. Ὅλα βεβαίως αὐτά, περιέχονται εἰς τόν ὀπτικόν ὁρίζοντα τοῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀλλά δέν ἐξαντλεῖται μέ αὐτά.

Ἕνα ἀκόμη σημεῖον πρέπει νά ἀναφερθῆ. Πότε ἀρχίζει τό Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως νά πληροῦται; Πρέπει νά σημειώσωμε ὅτι δέν περιορίζεται μόνον εἰς τήν ἐποχήν τοῦ ἱεροῦ συγγραφέως οὔτε εἰς τά ἔσχατα τῆς ἱστορίας, ἀλλά ἀρχίζει ἀπό τήν στιγμήν πού συγγράφεται. Κάθε τί πού πραγματοῦται εἶναι προανάκρουσμα ἑπομένων γεγονότων μέ τελικήν ἔκβασιν τά περί τήν Δευτέραν Παρουσίαν τοῦ Κυρίου. Ὀρθόδοξοι ἑρμηνευταί, ὅπως ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Καισαρείας, ἀναζητοῦν εἰς τήν Ἀποκάλυψιν, τήν ἱστορικήν, τήν ἠθικήν, τήν θεολογικήν καί μυστικήν διάστασιν τοῦ ἱεροῦ κειμένου.

Ἡ ἱστορική διάστασις, εἶναι ἐκεῖνο πού ἤδη συμβαίνει ἤ πρόκειται νά συμβῆ, ὅπως οἱ Ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μ. Ἀσίας, τά ἔσχατα, ὁ Ἀντίχριστος, ἡ Δευτέρα τοῦ Χριστοῦ Παρουσία. Ἡ ἠθική διάστασις εἶναι ὅ,τι δύναται νά διδάξη, νά ἐπανορθώση, νά διατηρήση, νά ἐλέγξη, νά τιμωρήση, νά παρηγορήση. Ἡ μυστική καί θεολογική διάστασις εἶναι ἡ εὕρεσις βαθυτέρου νοήματος καί μηνύματος τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπον πού θά ἀναπτυχθῆ μία προσωπική σχέσις ἀνθρώπου καί Θεοῦ, ὅπως καί ὅλες οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ μέσα εἰς τήν ἱστορίαν καί τήν Δημιουργίαν πού ἐκφράζουν τήν σοφίαν, τήν δύναμιν καί τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ. Μετά ἀπό τήν σύντομην αὐτήν Εἰσαγωγήν, μποροῦμε τώρα νά ἰδοῦμε πολύ περιληπτικά καί σέ κάποιες ἑνότητες τήν ἑρμηνείαν τοῦ ἱεροῦ Κειμένου τοῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως.

«Ἀποκάλυψις Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἥν ἔδωκεν αὐτῷ ὁ Θεός, δεῖξαι τοῖς δούλοις αὐτοῦ ἅ δεῖ γενέσθαι ἐν τάχει, καί ἐσήμανεν ἀποστείλας διά τοῦ ἀγγέλου αὐτοῦ τῷ δούλῳ αὐτοῦ Ἰωάννῃ, ὅς ἐμαρτύρησε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί τήν μαρτυρίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅσα εἶδε. Μακάριος ὁ ἀναγινώσκων καί οἱ ἀκούοντες τούς λόγους τῆς προφητείας καί τηροῦντες τά ἐν αὐτῇ γεγραμμένα. Ὁ γάρ καιρός ἐγγύς» (Ἀποκ. 1, 1 – 3).

Μέ αὐτή τήν θαυμασίαν εἰσαγωγικήν ἐπιγραφήν ἀρχίζει τό Βιβλίον. Διακρίνεται διά τόν ἐπίσημον τόνον της, ὑπενθυμίζουσα τήν ἐπιγραφήν τῶν προφητικῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Φανερώνεται ὁ χαρακτήρ τοῦ Βιβλίου ὡς «Ἀποκάλυψις» Δηλώνεται τό κῦρος καί ἡ αὐθεντία τοῦ Βιβλίου διότι πηγή του εἶναι ὁ Θεός καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἴτε προσωπικῶς εἴτε δι᾿ ἀγγέλου. Τονίζεται, ὅπως καί καθ᾿ ὅλον τό μῆκος τοῦ Βιβλίου, ὅτι «ὁ καιρός ἐγγύς».

Παρατηροῦμεν ὅτι ὅλες οἱ προφητεῖες εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, δέν δείχνουν σύντομη χρονικά τήν ἔκβασίν τους, ἐνῶ ἐδῶ κατά κόρον τονίζεται ὅτι ὁ χρόνος ἐκβάσεως ὅλων τῶν γεγραμμένων εἶναι σύντομος. Ἀπό τήν ἐποχήν τοῦ Ἀβραάμ ἕως τήν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ παρῆλθον 2100 χρόνια, καί οἱ προφητεῖες διά τόν Χριστόν δέν δείχνουν βιασύνη ἐκπληρώσεως. Διά τήν Δευτέραν ὅμως Παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ δείχνουν βιασύνην ἐκπληρώσεως. Καί ἔχουν παρέλθη 2000 χρόνια. Μήπως τό τέλος τῆς ἱστορίας εἶναι κοντά;

Μετά ἀπό τήν ἐπιγραφικήν Εἰσαγωγήν, ἀποτείνεται πρός τάς Ἑπτά Ἐκκλησίας τῆς Μ. Ἀσίας, πρός τάς ὁποίας καί ἀποστέλλει, κατ᾿ ἐντολήν τοῦ Χριστοῦ, τό Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως, πού τελικά παίρνει ἐπιστολικόν χαρακτῆρα. Περιγράφει ἐν συνεχείᾳ τό ἱστορικόν τῆς καταγραφῆς τοῦ Βιβλίου:

«Ἐγώ Ἰωάννης… ἐγενόμην ἐν τῇ νήσῳ τῇ καλουμένῃ Πάτμῳ… Ἐγενόμην ἐν πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ, καί ἤκουσα φωνήν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος λεγούσης: ὅ βλεπεις γράψον εἰς βιβλίον καί πέμψον ταῖς ἑπτά Ἐκκλησίαις, εἰς Ἔφεσον καί εἰς Σμύρναν, καί εἰς Πέργαμον καί εἰς Θυάτειρα καί εἰς Σάρδεις καί εἰς Φιλαδέλφειαν καί εἰς Λαοδίκειαν» (Ἀποκ. 1,9 – 11). Καί ἐπιστρέφει, ὅπως διηγῆται, νά ἰδῆ ποιός ὁμιλεῖ, καί βλέπει ἑπτά χρυσές λυχνίες πού ἀνάμεσά τους περιεπάτει κάποιος ὅμοιος μέ ἄνθρωπον, ντυμένος ποδήρη χιτῶνα μέ χρυσῆ ζώνη. Τά μαλλιά του ἦσαν λευκά σάν τό χιόνι καί τά μάτια του σάν φλόγα πυρός. Τά πόδια του σάν χαλκολίβανος καί ἡ φωνή του σάν ἦχος ἀπό τήν πτῶσιν πολλῶν ὑδάτων. Στό δεξί του χέρι κρατοῦσε ἑπτά ἀστέρια, καί ἀπό τό στόμα του ἐξεπορεύετο μιά κοφτερή δίκοπη ρομφαία. Τό πρόσωπό του ἦταν λαμπερό σάν τόν μεσουρανοῦντα ἥλιον. Καί ἐγώ, συνεχίζει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, ἔπεσα χάμω σάν νεκρός. Ἀλλά ἐκεῖνος μέ ἤγγισε καί μοῦ λέγει: «Μή φοβοῦ. Ἐγώ εἰμί ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος καί ὁ ζῶν, καί ἐγενόμην νεκρός, καί ἰδού ζῶν εἰμί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, καί ἔχω τάς κλεῖς τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἅδου. Γράψον οὖν ἅ εἶδες, καί ἅ εἰσι καί ἅ μέλλει γίνεσθαι μετά ταῦτα» (Ἀποκ. 1,17 – 19). Ποῖος λοιπόν ἦτο ὁ ἀποκαλυπτόμενος; Ὁ Ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος. Τά Ἑπτά ἀστέρια, εἶναι οἱ ἑπτά Τοπικές Ἐκκλησίες τῆς Μ. Ἀσίας πού προαναφέραμε. Φυσικά, ἐπειδή δέν εἶναι οἱ μόνες οὔτε καί οἱ μεγαλύτερες, διαυτό ὑπό τόν σχηματικόν ἀριθμόν ἑπτά, νοεῖται ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία πρός τήν ὁποίαν στέλλει ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἑπτά Ἐπιστολές, ἤ ἑπτά πτυχές πού ἀφοροῦν εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Οἱ Ἐπιστολές βέβαια ἱστορικά ἀνταποκρίνονται εἰς τούς ἑπτά ἐκκλησιαστικούς ἀποδέκτας, ἀλλά τό περιεχόμενον ἐπεκτείνεται πρός ὅλην τήν Ἐκκλησίαν. Ἄξιον παρατηρήσεως εἶναι ὅτι τά ἑπτά ἀστέρια, πού εἶναι οἱ ἐπίσκοποι τῶν ἀντιστοίχων Ἐκκλησιῶν, εὑρίσκονται εἰς τό δεξί χέρι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι στό χέρι του, στή δικαιοδοσίαν του, στήν πρόνοιάν του, μέ ὅλον τό πλήρωμά της, λαϊκούς καί κληρικούς, καί τίποτα δέν τοῦ διαφεύγει. Καί τί λέγει ὁ Κύριος εἰς τόν Ἰωάννην;

«Τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Ἐφέσῳ Ἐκκλησίας γράψον». Μέ τόν ἴδιον τύπον θά ἀποταθῆ ὁ Κύριος καί πρός τάς ἑπτά Ἐκκλησίας. Μποροῦμε νά ὑπογραμμίσωμε μέ πολλή συντομία ἕνα κεντρικό σημεῖον ἀπό κάθε Ἐπιστολήν. Ἡ περίπτωσις, ὅπως εἴπαμε, μᾶς ἐνδιαφέρει ἄμεσα, διότι ὁ Κύριος ἀποτείνεται πρός τούς πιστούς τῆς Ἐκκλησίας τῆς κάθε ἐποχῆς.

1. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἐφέσου

Ὁ Κύριος ἐπαινεῖ τήν Ἐκκλησίαν αὐτήν διότι ἀπεδοκίμασε τούς ψευδαποστόλους ἰουδαΐζοντας αἱρετικούς, ὅπως καί τούς Νικολαΐτας. Ὅμως, κατά τήν προσπάθειαν κατά τῶν αἱρετικῶν ἠτόνισε κάπως ἡ ἀγάπη της πρός τόν Ἰησοῦν Χριστόν. «Ἀλλά ἔχω κατά σοῦ, ὅτι τήν ἀγάπην σου τήν πρώτην ἀφῆκας » (2,4). Τό παράπονον τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ὅτι ὁ ἐνθουσιασμός, ἡ πύρωσις τῆς καρδίας, ἡ ἀφοσίωσις, ἡ λατρεία, ἔχουν ὑποτονισθῆ. Ἡ ἀγάπη δέν νοεῖται ὡς ἐξαντλουμένη εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν ἀλλά καί εἰς τήν Ὀρθοπραξίαν καί εἰς τήν ἰδιαιτέραν ἀγαπητικήν ἀνάβασιν τῆς καρδίας πρός τόν Θεόν.

2. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Σμύρνης.

Ἡ Ἐκκλησία αὐτή ἐπαινεῖται ἐξ ὁλοκλήρου. «Οἶδα σου τά ἔργα καί τήν θλῖψιν καί τήν πτωχείαν. Ἀλλά πλούσιος εἶ (2,9). Διαγράφεται ἕνα τρίπτυχο χριστιανικῆς πορείας: Τά ἔργα, ὡς δρᾶσις ποιμαντική, καί ὡς ἔργα ἀγάπης καί φιλανθρωπίας Ἡ θλῖψις, ὡς στοιχεῖον γνησιότητος πού φανερώνει τάς δυσκολίας τῶν ἀντιθέων καί κοσμικῶν δυνάμεων πού πολεμοῦν τήν Ἐκκλησίαν καί τήν θλίβουν ποικιλοτρόπως Ἡ πτωχεία, ὡς σπουδαῖον ἀγαθόν πού δείχνει τήν κατανόησιν τοῦ εὐαγγελικοῦ πνεύματος καί πού ἀποτελεῖ καί αὐτή στοιχεῖον γνησιότητος τοῦ Εὐαγγελίου. Τέλος, διαγράφεται μελλοντικός διωγμός διά τόν ὁποῖον ὁ Κύριος συμβουλεύει: μηδέν φοβοῦ ἅ μέλλεις παθεῖν», καί «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου». Ὁ διωγμός εἶναι ὁ κλῆρος τῆς Ἐκκλησίας εἰς τόν κόσμον. Ἐκκλησία διωκομένη εἶναι ἀπόδειξις ὅτι εὑρίσκεται εἰς ὀρθήν ὁδόν καί ἔχει χάριν πολλήν ἀπό τόν Θεόν. Ἐκκλησία μή διωκομένη καί πού συμμαχεῖ μέ τόν κόσμον, ἔχει ἀποδοκιμασθεῖ ἀπό τόν Χριστόν.

3. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Περγάμου

Ἡ πόλις τῆς Περγάμου ὀνομάζεται ὑπό τοῦ Κυρίου, θρόνος τοῦ Σατανᾶ. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία τῆς Περγάμου ἔδειξε ἀντίστασιν εἰς τήν ἐπικρατοῦσαν εἰδωλολατρείαν ἔχοντας καί εἰς τό ἐνεργητικόν της τό μαρτύριον τοῦ Ἐπισκόπου της Ἀντύπα Ὑπάρχουν ὅμως καί τά παράπονα τοῦ Ἰησοῦ: «Ἔχεις κρατοῦντας τήν διδαχήν τῶν Νικολαϊτῶν». Οἱ Νικολαΐται ἦσαν γνωστικίζοντες αἱρετικοί καί ἐθεωροῦντο ὡς ἀντινομισταί.Ἐν ὀνόματι, δῆθεν τῆς χριστιανικῆς ἐλευθερίας, εἶχαν ἐλαστικές ἀντιλήψεις περί πίστεως καί σαρκικῶν ἁμαρτημάτων. Ἀρχή των ἦτο: «Παραχρῆσθαι τῇ σαρκί δεῖ». Πολλοί σήμερα Χριστιανοί μας ἔχουν μακρινούς των προγόνους τούς Νικολαΐτας, μέ τό νά ἔχουν χαλαρή ἀντίληψι περί τῆς ἠθικῆς, καί μάλιστα ἐπί τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων.

4. Ἡ Ἐκκλησία τῶν Θυατείρων

Ἐπαινεῖται ἡ ἀγάπη καί ἡ πίστις καί ἡ διακονία καί ἡ ὑπομονή τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς. Ἠνήχετο ὅμως μία ψευδοπροφῆτιν μέ τό συμβολικό ὄνομα Ἰεζάβελ. Αὐτή ἦτο χριστιανή πλανεμένη πού ὑπηρετοῦσε τόν προφητισμόν, δηλαδή δαιμονικές προφητεῖες. Ἡ ἐποχή μας ἔχει πολλούς τέτοιους, μέ τήν γενικήν ὀνομασίαν «φωτισμένοι», πού ἐμφανίζονται ὡς ὁραματισταί, ἐνυπνιασταί κλπ. Αὐτοί ὅλοι σφετερίζονται τήν Ἐκκλησίαν καί τόν κλῆρον καί πλανοῦν τούς πιστούς. Εὔκολα δέν γίνονται ἀντιληπτοί διότι δείχνουν ὑπερβάλλοντα ζῆλον πίστεως, ἀλλά στήν πραγματικότητα εἶναι κίβδηλοι καί ἀποδοκιμάζονται ἀπό τόν Χριστόν.

5.Ἡ Ἐκκλησία τῶν Σάρδεων

Κεντρικόν σημεῖον: «Οἶδα σου τά ἔργα, ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῆς, καί νεκρός εἶ». Φοβερός λόγος. Ὁ καθένας εὑρίσκει τόν ἑαυτόν του.

Πρόκειται διά μίαν εὐσεβοφάνειαν, ἕνα σχῆμα εὐσεβείας πού στό βάθος ἡ πνευματική ζωή εἶναι νεκρή. Εἶναι αὐτό πού σημειώνει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «Τοῦτο δέ γίνωσκε, ὅτι ἐν ἐσχάταις ἡμέραις ἐνστήσονται καιροί χαλεποί· ἔσονται γάρ οἱ ἄνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι… ἔχοντες μόρφωσιν εὐσεβείας, τήν δέ δύναμιν αὐτῆς ἠρνημένοι» ( Β΄Τιμ. 3, 1 – 5).

6. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Φιλαδελφείας

Μία ἐπιστολή γεμάτη ἀπό ἔπαινον. «Ὅτι ἐτήρησας τόν λόγον τῆς ὑπομονῆς μου, κἀγώ σε τηρήσω ἐκ τῆς ὥρας τοῦ πειρασμοῦ τῆς μελλούσης ἔρχεσθαι ἐπί τῆς οἰκουμένης ὅλης, πειράσαι τούς κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς» (3,10). Καί ποῖος αὐτός ὁ παγκόσμιος πειρασμός; Θά εἶναι ὁ πειρασμός τῆς πίστεως καί τοῦ ἠθικοῦ βίου πού θά ἀνοίξουν τόν δρόμον εἰς τόν Ἀντίχριστον. Ποῖος θά μείνη πιστός εἰς τό θεανθρώπινον Πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ ὅταν θά ὑπάρχη ὄχι μόνον κατακλυσμός ἀπιστίας ἀλλά καί διωγμός καί μαρτύριον δι᾿ ἐκεῖνον πού θά πιστεύη εἰς τόν Χριστόν;
«Κράτει ὅ ἔχεις».
Εἶναι ἡ Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας πού πρέπει σταθερά νά κρατήσωμε.

7. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Λαοδίκειας

Μία ἐπιστολή πού συνδυάζει αὐστηρότητα, δριμύτητα καί τρυφερότητα. «Οἶδα σου τά ἔργα, ὅτι οὔτε ψυχρός εἶ οὔτε ζεστός· ὄφελον ψυχρός ἦς ἤ ζεστός. Οὕτως ὅτι χλιαρός εἶ, καί οὔτε ζεστός οὔτε ψυχρός, μέλλω σε ἐμέσαι ἐκ τοῦ στόματός μου» (3,15). Εἶναι οἱ πιστοί πού «χωλαίνουσιν ἐπ᾿ ἀμφοτέραις ταῖς ἰγνύαις» (Γ΄Βασ. 18,21), ἀνάμεσα εἰς τόν Χριστόν καί εἰς τόν κόσμον. Εἶναι οἱ κοσμικοποιημένοι Χριστιανοί πού ταυτοχρόνως ἔχουν ὑψηλήν ἰδέαν περί τῆς θρησκευτικότητός των. Δυσκολεύονται νά μετανοήσουν ἐπειδή ζοῦν τήν ψυχολογίαν τῆς ἐπαρκείας καί τῆς αὐταρεσκείας. Θά σέ ξεράσω, εἶναι ἡ ἀπάντησις τοῦ Χριστοῦ. Ἐν τούτοις, ὁ Κύριος κάνει ἔκκλησιν μετανοίας: «Ἐγώ ὅσους ἐάν φιλῶ, ἐλέγχω καί παιδεύω· ζήλευε οὖν καί μετανόησον. Ἰδού ἔστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν καί δειπνήσω μετ᾿ αὐτοῦ καί αὐτός μετ᾿ ἐμοῦ» (Ἀποκ. 3,19 – 21).

Μέ τήν ἀνάλυσιν τῶν τριῶν πρώτων κεφαλαίων τοῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, κλείει τό Πρῶτον μέρος τοῦ ὅλου Βιβλίου εἰς τό ὁποῖον ἐπεσκοπήθη τό παρόν τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ Εὐαγγ. Ἰωάννου μέ τήν ἀποστολήν τῶν Ἑπτά Ἐπιστολῶν πρός τάς Ἑπτά Ἐκκλησίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἦτο ἡ ἀποκάλυψις τοῦ παρόντος, «ἅ εἰσιν» χωρίς αὐτό νά ἀποκλείη τήν ἀποκάλυψιν τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ὡς πτυχές της καθ᾿ ὅλην τήν πορείαν της μέσα εἰς τήν ἱστορίαν. Ὅσον ὅμως προχωρεῖ ἡ πορεία τῆς Ἐκκλησίας μέσα εἰς τούς αἰῶνας καί θά πλησιάζη πρός τό τέρμα της πού συμπίπτει μέ τό τέλος τῆς Ἱστορίας, τόσον θά πυκνώνονται καί οἱ πειρασμοί της μέ ἀποκορύφωσι τήν παρουσίαν τοῦ Ἀντιχρίστου. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία ἀποδύεται σέ ἀγῶνας πού περιγράφονται μεταξύ τῶν Κεφαλαίων Δ΄1 καί ΙΘ΄10. Εἶναι «ἅ δεῖ γενέσθαι μετά ταῦτα» (4,1). Ὁ σκοπός πού θά ἐκτεθοῦν οἱ μελλοντικοί ἀγῶνες τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι νά προετοιμάση τούς πιστούς σέ τοῦτο, νά τούς παραμυθήση, νά τούς βοηθήση νά μή σκανδαλιστοῦν καί νά μή κοσμικοποιηθοῦν.

Οἱ ὀπτασίες πού θά ἰδῆ ὁ Εὐαγγ. Ἰωάννης καί πού ἀναφέρονται εἰς τούς ἀγῶνας τῆς Ἐκκλησίας, ἀρχίζουν μέ ἕνα ἄνοιγμα εἰς τόν οὐρανόν. «Μετά ταῦτα εἶδον καί ἰδού θύρα ἀνεωγμένη ἐν τῷ οὐρανῷ, καί ἡ φωνή ἡ πρώτη ἥν ἤκουσα ὡς σάλπιγγος λαλούσης μετ᾿ ἐμοῦ, λέγων·ἀνάβα ὧδε καί δείξω σοι ἅ δεῖ γενέσθαι μετά ταῦτα» (4,1). Ποῖα «μετά ταῦτα»; Μετά ἀπό τήν πρώτην ὀπτασίαν πού εἶδε ὁ Εὐαγγ. Ἰωάννης, τόν δοξασμένον Ἰησοῦν νά τοῦ ὑπαγορεύη τήν καταγραφήν τῶν Ἑπτά Ἐπιστολῶν, καί χωρίς νά διακοπῆ ἡ ὀργανική συνέχεια, ἀλλάσσει τό σκηνικόν καί μεταφέρεται ἀπό τήν γῆν εἰς τόν οὐρανόν.

Ὅταν κανείς μελετᾶ τό ἱερόν Κείμενον ἀπό τοῦ 4ου Κεφαλαίου, ἔχει τήν αἴσθησιν τοῦ ἀνοικτοῦ χώρου πού ὅ,τι διαδραματίζεται, εὑρίσκεται ἄλλοτε ἐπί τῆς γῆς, ἄλλοτε εἰς τόν οὐρανόν καί ἄλλοτε μεταξύ γῆς καί οὐρανοῦ. Μία θύρα ἀνοιγμένη εἰς τόν οὐρανόν. Τοῦτο σημαίνει τήν φανέρωσιν τῶν κρυπτῶν μυστηρίων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

«Καί ἰδού θρόνος ἔκειτο ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐπί τόν θρόνον καθήμενος» (4,2). Ὁ θρόνος εἶναι τό σύμβολον τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ καθήμενος εἶναι ὁ Θεός, πού τό Ὄνομά του ἀποφεύγεται νά εἰπωθῆ ἀλλά γίνεται μία ζωντανή συμβολική περιγραφή. Μοιάζει μέ τόν ἴασπιν καί γύρω ἀπό τόν θρόνον μία ἴρις πού ἔμοιαζε μέ σμαράγδια. Γύρω ἀπό τόν θρόνον, 24 ἄλλοι θρόνοι πού ἐκάθηντο 24 πρεσβύτεροι φορεμένοι στά λευκά καί μέ χρυσᾶ στεφάνια εἰς τά κεφάλια τους. Εἶναι ἡ κοινωνία τοῦ Θεοῦ μετά τῶν κτισμάτων του, τούς ἀνθρώπους καί τούς ἀγγέλους. Οἱ 24 Πρεσβύτεροι εἶναι ἡ θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, ἡ Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων ἐπί τῶν ὁποίων ὁ Θεός ἀναπαύεται. Εἶναι Πρεσβύτεροι, διά νά δηλωθῆ ἡ πνευματική των ὡριμότητα. Ὁ ἀριθμός 24 εἶναι τό δίς 12 πού σημαίνει σχηματικά μεγάλο πλῆθος ἁγίων. Τά λευκά ἱμάτια εἶναι τό σύμβολον τῆς ἁγνότητος καί ἁγιότητος. Τά χρυσᾶ στεφάνια, εἶναι τό σύμβολον τῆς νίκης κατά τοῦ κακοῦ, ἀλλά καί ὅτι οἱ Ἁγιοι εἶναι τό «βασίλειον ἱεράτευμα» (Ἀποκ. 1,6). Οἱ 24 Πρεσβύτεροι ἦσαν καθισμένοι, πού φανερώνει τήν ἀνάπαυσιν τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Εἶναι «κυκλόθεν τοῦ θρόνου» πού θυμίζει εἰκόνα τῆς Θείας Λειτουργίας. Ὁλόκληρη ἡ εἰκόνα δείχνει τό βαθύτατον μυστήριον τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί τῆς κοινωνίας του μετά τῆς Κτιστῆς του Δημιουργίας
Ἀπό τόν θρόνον ἐκπορεύονται ἀστραπές καί φωνές καί βροντές. Ἡ εἰκόνα πού εἴδαμε παίρνει μιά δυναμικότητα καί ἐξαγγέλλει τό ἀπροσπέλαστον μεγαλεῖον τοῦ Παντοκράτορος Θεοῦ.
Ἑπτά λαμπάδες πυρός καίονται μπροστά εἰς τόν Θρόνον τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι τά Ἑπτά Πνεύματα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό Τρίτον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος εἰς τήν πληρότητα τῶν ἐνεργειῶν του.
Μπροστά ἀπό τόν θρόνον τοῦ Θεοῦ, μιά γυάλινη θάλασσα ὅμοια μέ κρύσταλλο πού εἶναι προφανῶς τό «πάτωμα» τοῦ ὅλου σκηνικοῦ. Ἀλλ᾿ ἐάν εἶναι τό «πάτωμα» τοῦ οὐρανίου σκηνικοῦ, τότε διά τήν γῆν εἶναι ὁ «οὐρανός» της, ἀπό τήν ὁποίαν ἐποπτεύει ὁ Θεός καί εἶναι τό σύμβολον τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ ὅλων τῶν γηίνων πραγμάτων.
Γύρω ἀπό τόν θρόνον τοῦ Θεοῦ εἶναι τέσσερα ζῶα, τέσσερις δηλαδή ἀγγελικές ὑπάρξεις πού εἶναι γεμάτα ἀπό μάτια καί τό κάθε ἕνα ἔχει ἕξι φτεροῦγες. Τό πολυόματον αὐτῶν τῶν ζώων φανερώνει τήν παγγνωσίαν τοῦ Θεοῦ καί τό πολυπτέρυγον, τήν εὐκινησίαν τους εἰς τήν ταχυτάτην ἐκτέλεσιν τῶν Θείων Βουλῶν. Τό πρῶτον ζῶον εἶναι τό λεοντάρι, καί δείχνει τό βασιλικόν μεγαλεῖον.Τό δεύτερον, εἶναι τό βόδι, καί δείχνει τήν δύναμιν. Τό τρίτον, εἶναι μέ ἀνθρώπινον πρόσωπον καί δείχνει τήν ἀνθρωπίνην εὐφυΐαν. Καί τό τέταρτον, εἶναι ὁ ἀετός καί δείχνει τό ὀξυδερκές καί εὐπετές. Τά ζῶα αὐτά θεωροῦνται καί σύμβολα τῶν τεσσάρων Εὐαγγελιστῶν. Τά ζῶα αὐτά, ὑμνοῦν τόν Θεόν εἰς τό διηνεκές μέ τόν ὕμνον: «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ, ὁ ἦν καί ὁ ὤν καί ὁ ἐρχόμενος» (4,8).
Μέ τό τέλος τοῦ ὕμνου, οἱ 24 Πρεσβύτεροι πέφτουν καί προσκυνοῦν τόν ζῶντα Θεόν τόν καθήμενον ἐπί τοῦ θρόνου, ἀφοῦ ἀποθέσουν τά χρυσᾶ στεφάνια τους πρό τοῦ θρόνου, καί λέγοντες «Ἄξιος εἶ, ὁ Κύριος καί Θεός ἡμῶν, λαβεῖν τήν δόξαν καί τήν τιμήν καί τήν δύναμιν, ὅτι Σύ ἔκτισας τά πάντα, καί διά τοῦ θελήματός σου ἦσαν καί ἐκτίσθησαν» (4,11).

Στήν συνέχεια, ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής βλέπει στό δεξί χέρι τοῦ καθημένου ἐπί τοῦ θρόνου, ἕνα βιβλίον, περγαμηνόν ἤ παπύρινον εἰλητάριον πού ἦτο γραμμένον ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά, δηλαδή ὀπισθόγραφα, καί ἦτο σφραγισμένον μέ ἑπτά σφραγῖδες. Τό βιβλίον στό δεξί χέρι τοῦ Θεοῦ φανερώνει τήν πάνσοφον μνήμην του, τήν ἄβυσσον τῶν κριμάτων του καί τάς θείας βουλάς του. Οἱ ἑπτά σφραγῖδες δείχνουν τό ἄγνωστον τῶν θείων βουλῶν σέ ὅλα τά κτιστά αἰσθητά καί νοητά ὄντα. Ἀντιλαμβανόμεθα ὅτι τό περιεχόμενον τούτου τοῦ μυστηριώδους βιβλίου περιλαμβάνει ὅ,τι θά καταγραφῆ στό Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως καί ἀπό τά Κεφάλαια 6 – 22 πού εἶναι ὁλόκληρον τό σωτηριῶδες μέλλον τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἱστορίας τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ Σύμπαντος καί πού εἶναι γνωστόν μόνον εἰς τό Ἐσφαγμένον Ἀρνίον καί τό ὁποῖον θά τό ἀποσφραγίση καί θά τό ὑπαγορεύση νά καταγραφῆ στό Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως πού ἔχομεν ἡμεῖς στά χέρια μας, καί μέ γλῶσσα συμβολική καί προφητική.

Στήν συνέχεια, ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής ἤκουσε μίαν ἀγγελικήν φωνήν νά κηρύσση: «Τίς ἄξιος ἐστιν ἀνοῖξαι τό Βιβλίον καί λῦσαι τάς σφραγῖδας αὐτοῦ;» (5,2). Καί κανείς δέν μποροῦσε, ἀπ᾿ ὅλα τά αἰσθητά καί νοητά κτίσματα, νά τό ἀνοίξη. Καί ὁ Ἰωάννης κλαίει γι᾿ αὐτό. Ἕνας ὅμως πρεσβύτερος τόν καθησυχάζει ὅτι βρέθηκε Ἐκεῖνος πού θά τό ἀνοίξη τοῦτο τό μυστηριῶδες Βιβλίον. Εἶναι «ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ρίζα Δαυίδ» (5,5). Εἶναι ὁ Μεσσίας Ἰησοῦς, ὁ ἱστορικός Ἰησοῦς, ὁ Ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, πού ὑπερίσχυσε διά τοῦ ἀπολυτρωτικοῦ του ἔργου, διά νά ἀνοίξη τό Βιβλίον. Καί πράγματι: «Καί εἶδον, συνεχίζει ὁ Ἰωάννης, ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου τῶν τεσσάρων ζώων καί ἐν μέσῳ τῶν Πρεσβυτέρων Ἀρνίον ἑστηκός ὡς ἐσφαγμένον, ἔχον κέρατα ἑπτά καί ὀφθαλμούς ἑπτά» (5,6).

Εἰς τήν ὅλην ὀπτασιακήν εἰκόνα, ἐφ᾿ ἐξῆς τό Ἐσφαγμένον καί ἐστηκός Ἀρνίον, τό ὁποῖον εἶναι ὁ Παθών δι᾿ ἡμᾶς Ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος, θά ἔχη τήν κεντρικήν θέσιν εἰς τό ὅλον Βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως. Ἐφ᾿ ἑξῆς, ἡ Θεολογία τοῦ Σταυροῦ τῶν Εὐαγγελίων ἀντικαθίσταται μέ τήν Θεολογίαν τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου, πού φυσικά εἶναι ἡ ἴδια ἡ Θεολογία μέ διαφορετικήν εἰκόνα. Ἔτσι, μέ τήν εἰκόνα τοῦ Ἀρνίου συμπληρώνεται καί ἡ ὅλη ὀπτασιακή εἰκόνα, ὁ Πατήρ ἐπί τοῦ Θρόνου, τό Πνεῦμα τό Ἅγιον μέ τάς ἑπτά καιομένας λαμπάδας, καί ὁ Υἱός ὡς Ἀρνίον. Εἶναι ὅλη ἡ Ἁγία Τριάς, ὅπως ἐμφανίζεται καί εἰς τά Εὐαγγέλια καί πού ἐργάζεται τό Μυστήριον τῆς Θείας Οἰκονομίας.
Τά ἑπτά κέρατα τοῦ Ἀρνίου δείχνουν τό πλήρωμα τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας καί δυνάμεώς Του. Οἱ ἑπτά ὀφθαλμοί δείχνουν τήν παγγνωσίαν τοῦ Υἱοῦ, ἀλλά καί τά ἑπτά Πνεύματα – Λαμπάδες πού δείχνουν ὅτι ὁ Υἱός ἀποστέλλει τό Πνεῦμα τό Ἁγιον εἰς τόν κόσμον ὅπως καί ὁ Πατήρ. «Ὅταν δέ ἔλθῃ ὁ Παράκλητος ὅν ἐγώ πέμψω ὑμῖν παρά τοῦ Πατρός, τό Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας ὅ παρά τοῦ Πατρός ἐκπορεύεται» παραθέτει ὁ Χριστός εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον (15,26).

Καί συνεχίζει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής τήν ὀπτασιακήν του περιγραφήν: Καί εἶδα, γράφει, τό Ἀρνίον νά λαμβάνη ἀπό τήν δεξιάν τοῦ Καθημένου ἐπί τοῦ θρόνου, τό Βιβλίον. Καί ὅταν τό ἔλαβε, τά τέσσαρα Ζῶα, καί οἱ 24 Πρεσβύτεροι ἔπεσαν καί τόν προσκύνησαν μέ ὕμνους καί θυμιάματα. Αὐτό δείχνει ὅτι τόσον ὁ Ἀγγελικός κόσμος, ὅσον καί ὁ κόσμος τῶν ἀνθρώπων προσκυνοῦν τήν ἀνθρωπίνην φύσιν τοῦ Χριστοῦ λατρευτικά ὅπως καί τήν Θείαν Φύσιν. Τό γεγονός τῆς παραλαβῆς τοῦ Βιβλίου θεωρεῖται κοσμοϊστορικό γεγονός δι᾿ αὐτό καί προκαλεῖ τήν δοξολογίαν τῶν Ἀγγέλων καί τῶν Ἁγίων. Μετά τήν δοξολογίαν τῶν μυριάδων τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων καί τῶν τεσσάρων Ζώων καί τῶν 24 Πρεσβυτέρων καί ὅλων τῶν κτισμάτων εἰς τόν οὐρανόν καί εἰς τήν γῆν καί ὑποκάτω τῆς γῆς ἀκροτελεύτια λέγουν: «Ἄξιον ἐστι τό Ἀρνίον τό ἐσφαγμένον λαβεῖν τήν δύναμιν καί τόν πλοῦτον καί σοφίαν καί ἰσχύν καί τιμήν καί δόξαν καί εὐλογίαν» (5,12).

Καί εὑρισκόμεθα εἰς τό 6ον Κεφάλαιον.

Ὁ Ἅγ. Ἰωάννης βλέπει εἰς τήν συνέχειαν τό ἄνοιγμα τῶν 7 σφραγίδων. Πρίν ὅμως προχωρήσωμεν εἰς τήν ἀνάλυσίν τους, θά πρέπη νά σημειώσωμε ὅτι μετά τό ἄνοιγμα καί τῶν 7 σφραγίδων πού ἀντιστοιχοῦν σέ 7 ἀποκαλυπτικάς εἰκόνας, ἔρχεται μία νέα ἑπτάδα ὀπτασιακῶν εἰκόνων πού ἀνοίγουν μέ τό σάλπισμα ἑπτά ἀγγέλων. Μετά καί ἀπό αὐτήν τήν ἑπτάδα, ἔρχεται μία τρίτη ἑπτάδα πού ἀναφέρεται πάλι σέ ὀπτασιακές εἰκόνες μέ χαρακτηριστικό τήν ἔκχυσιν ἀντιστοίχως ἑπτά φιαλῶν. Μέσα σέ αὐτάς τάς τρεῖς ἑπτάδας, σύνολο δηλαδή 21 εἰκόνων, ἔχομεν ὀπτασιακάς πτυχάς τῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἱστορίας.

Καί τώρα τίθεται τό ἐρώτημα. Κατά τήν διάρκειαν τῆς ἐκθέσεώς των πῶς πρέπει νά ἐννοηθοῦν χρονικά; Ἡ μία, δηλαδή, ἑπτάδα ὁραμάτων καλύπτει μία σειρά γεγονότων, μέ τό τέλος τῶν ὁποίων ἀρχίζει νέα σειρά ὁραμάτων – γεγονότων; Ποία, δηλαδή, εἶναι ἡ χρονική σχέσις αὐτῶν τῶν τριῶν ἑπτάδων ἀποκαλύψεων; Ἔχουν διατυπωθεῖ δύο ἀντιλήψεις περί χρονικῆς σχέσεως τῶν τριῶν ἑπτάδων – ὁραμάτων.

Ἡ πρώτη θεωρία δέχεται τήν κατά παραλλήλους κύκλους ἐπανάληψιν τῶν αὐτῶν πραγμάτων καί ἰδεῶν ἤ γεγονότων στίς ἑπταδικές εἰκόνες τῶν ἀλλεπαλλήλων ὁράσεων καί καλεῖται θεωρία τῆς ἐπαναλήψεως ἤ ἀνακεφαλαιώσεως ἤ κυκλική θεωρία. Ὅταν δηλαδή, πληρωθοῦν τά γεγονότα τῶν ἑπτά σφραγίδων, ἀρχίζει ἡ πλήρωσις τῶν ἑπτά σαλπίγγων. Ὅταν πληρωθοῦν καί αὐτές, ἀρχίζει ἡ πλήρωσις τῶν ἑπτά φιαλῶν. Ὅταν καί αὐτές πληρωθοῦν, ἀρχίζει πάλι ὁ κύκλος τῶν ἑπτά σφραγίδων κ.ο.κ. Ἔχομε, δηλαδή, τρεῖς παραλλήλους κύκλους πληρώσεως ἑπταδικῶν γεγονότων πού διαρκῶς πληροῦνται ἕως τῆς συντελείας τῶν αἰώνων μέ πύκνωσι πρός τά ἔσχατα. Τυπική περίπτωσις: «Παιδία, ἐσχάτη ὥρα ἐστί, καί καθώς ἠκούσατε ὅτι ὁ ἀντίχριστος ἔρχεται, καί νῦν ἀντίχριστοι πολλοί γεγόνασι· ὅθεν γινώσκομεν ὅτι ἐσχάτη ὥρα ἐστίν» (Α΄Ἰω. 2,18). Ἡ ἐσχάτη ὥρα εἶναι, δηλαδή, κάθε στιγμή, ὅπου καί ἐμφανίζονται ἀντίχριστοι. Αὐτοί θά συνεχίσουν νά ἐμφανίζωνται, ἕως ὅτου ἔλθη ἡ ὄντως ἐσχάτη ὥρα μέ τόν ὄντως Ἀντίχριστον, πού οἱ προηγούμενοί του ὑπῆρξαν πρόδρομοί του.

Ἡ δευτέρα μέθοδος ἀποδέχεται τήν εὐθύγραμμον χρονολογικήν ἤ περιοδικήν πρόοδον τῶν συμβολιζομένων στίς ἐπί μέρους ὁράσεις γεγονότων, καί καλεῖται χρονολογική θεωρία. Ὅταν, δηλαδή, πληρωθοῦν τά γεγονότα τῆς πρώτης ἑπτάδος, προχωροῦμε εἰς τά γεγονότα τῆς ἑπόμενης ἑπτάδος ἕως ὅτου φθάσωμε εἰς τά ἔσχατα χωρίς ἐπανάληψι τῶν γεγονότων.
Παράδειγμα: «Εὐθύς δέ μετά τήν θλῖψιν τῶν ἡμερῶν ἐκείνων ὁ ἥλιος σκοτισθήσεται καί ἡ σελήνη οὐ δώσει τό φέγγος αὐτῆς…» (Ματθ. 24,29). Ἐδῶ πρόκειται, ὅπως βλέπωμε, περί εὐθυγράμμου θέσεως τῶν γεγονότων. Ἐν τούτοις, οἱ καλύτεροι ἑρμηνευταί, παλαιοί καί νεώτεροι, δέχονται τήν πρώτην θεωρίαν χωρίς νά ἀποκλείουν καί τήν δευτέραν. Δέχονται, δηλαδή, ὅτι μία προφητεία, ὅπως καί τῶν παλαιῶν προφητῶν, δέν ἐξαντλεῖται σέ μία χρονική στιγμή ἀλλά συνυφαίνεται μέ τό ἄμεσον, τό προσεχές καί τό ἀπώτατον μέλλον. Μία προφητεία ἐπαναλαμβάνεται καί ταυτοχρόνως προχωρεῖ. Οἱ δύο αὐτές μέθοδοι μποροῦν νά παρασταθοῦν μέ μίαν ἑλικοειδῆ γραμμή, δηλαδή μέ μία ἀνηφορική ἄνοδο γύρω ἀπό ἕνα κυκλικό βουνό, πού μετά ἀπό κάθε πλήρη κύκλον ὁ ἀναβάτης εὑρίσκεται σέ ἕνα ἄνωθεν σημεῖον ἀπό τήν ἀφετηρίαν καί ταυτοχρόνως νά μπορῆ νά βλέπη τήν κορυφήν. (Π. Μπρατσιώτης).
Ἕνα ἀκόμη σημεῖον πρέπει νά τονισθῆ. Τά προφητευόμενα τῆς Ἀποκαλύψεως ἀρχίζουν ἀπό τήν στιγμήν πού ἐδόθη πρός δημοσίευσιν τό Βιβλίον. Κάθε τι πού πραγματοποιεῖται εἶναι προανάκρουσμα τῶν ἑπομένων γεγονότων μέ τελικήν ἔκβασι τήν Δευτέραν τοῦ Χριστοῦ Παρουσίαν.

Καί τώρα ἐρχόμεθα νά ἰδοῦμε τήν ἀποσφράγισιν τοῦ μυστηριώδους ἐκείνου Βιβλίου.

1. Τό Ἀρνίον ἀποσφραγίζει τήν πρώτην σφραγίδα, καί ὁ Ἅγ. Ἰωάννης βλέπει ἵππον λευκόν καί ὁ καθήμενος ἐπ᾿ αὐτόν εἶχε τόξον καί στεφάνι εἰς τό κεφάλι, σύμβολα νίκης, ἐξουσίας καί βασιλείας. Ὁ καθήμενος εἶναι ὁ Χριστός, ἤ ὑπό τόν Χριστόν τό Εὐαγγέλιον, ὁ Χριστιανισμός πού ἐξαγγέλλεται εἰς τά ἔθνη διά τοῦ στόματος τῶν Ἀποστόλων. Εἶναι ἡ ἀνατολή τοῦ Χριστιανισμοῦ.

«Καί ἐξῆλθε νικῶν καί ἵνα νικήσῃ». Ἀξίζει νά ἐφαρμόσωμε ἐδῶ τάς ἤδη ἀναφερθείσας μεθόδους ἑρμηνείας. Ἡ σφραγίδα ἡ πρώτη ἐκφράζει τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τόν κόσμον. Κατά τήν χρονολογικήν θεωρίαν θά πρέπει μετά τήν διάδοσιν τοῦ Χριστιανισμοῦ ὑπό τῶν Ἀποστόλων εἰς τόν κόσμον, ἡ πρώτη σφραγίδα νά ἔχη ἐκπνεύση καί ἐφ᾿ ἐξῆς νά μή ἔχωμε διάδοσι τοῦ Εὐαγγελίου. Κατά τήν κυκλικήν θεωρίαν, ἡ πρώτη σφραγίδα δέν ἐξαντλεῖται ἀλλά τό ἀποστολικόν κήρυγμα διά τῶν διαδόχων των συνεχίζεται μέχρι σήμερον καί μέχρι συντελείας.

2. Μέ τό ἄνοιγμα τῆς δευτέρας σφραγίδος, ἐξῆλθεν ἄλλος ἵππος πυρρός. Καί εἰς τόν καθήμενον ἐδόθη ἡ ἐξουσία νά πάρη τήν εἰρήνην ἀπό τήν γῆν καί οἱ ἄνθρωποι νά ἀλληλοσφαγοῦν. Τό Εὐαγγέλιον ὅταν ἤρχισε νά διαδίδεται, δέν ἔγινε δεκτόν ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους, δι᾿ αὐτό καί ἐξαπελύθησαν διωγμοί ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καί ἐφάνησαν οἱ μάρτυρες τῆς Πίστεως. Ἀλλ᾿ ὅπως ὁ λευκός ἵππος, δηλαδή ἡ διάδοσις τοῦ Εὐαγγελίου συνεχῶς θά ἐξαπλοῦται μέσα εἰς τήν ἱστορίαν, ἔτσι καί ὁ πυρρός ἵππος, δηλαδή οἱ διωγμοί διαρκῶς θά ἐξαπολύωνται ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καί θά ἔχωμεν διαρκῶς καί νέους μάρτυρας.

3. Μέ τό ἄνοιγμα τῆς τρίτης σφραγίδος, ἐξέρχεται ἵππος μαῦρος, πού ὁ καθήμενος ἐπ᾿ αὐτόν εἶχε στό χέρι του ζυγαριά. Καί ἀκούστηκε φωνή: 1 δηνάριο θά πουλιέται ἡ λίτρα τό σιτάρι, καί 1 δηνάριον οἱ τρεῖς λίτρες κριθαριοῦ. Καί μή λείψη τό λάδι καί τό κρασί. Εἶναι ἕνας ἐπερχόμενος λιμός πού οἱ ἄνθρωποι θά πεθαίνουν ἀπό τήν πεῖνα. Αὐτός θά εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀποστασίας τῶν ἀνθρώπων ἀπό τό Εὐαγγέλιον.

4. Μέ τό ἄνοιγμα τῆς τετάρτης σφραγῖδος, ἐπρόβαλε ἵππος χλωρός, κίτρινος, πού τό ὄνομά του εἶναι «Θάνατος». Ὁ Ἅδης τόν ἀκολουθοῦσε, καί ἐπῆρε τήν ἐξουσίαν νά φονεύση τό τέταρτον τοῦ πληθυσμοῦ τῆς γῆς μέ πολέμους, ἀρρώστειες, πεῖνα, καί ἄγρια θηρία. Ὅλα αὐτά θά εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἀποστασίας ἀπό τόν Θεόν. Ἐάν προσέξωμε, τήν προοδευτικήν λύσιν τῶν τεσσάρων πρώτων σφραγίδων θά παρατηρήσωμε ὅτι ἔχομε μίαν προοδευτικήν κλιμάκωσιν: Τήν ἐξάπλωσιν τοῦ Εὐαγγελίου, τόν διωγμόν του, τήν τιμωρίαν τῶν διωκτῶν μέ πεῖνα, μέ ἀρρώστειες, καί μέ πολέμους.

5.Ἴσως μέχρι τώρα ἀπό τάς πληγάς πού ἐξαπελύθησαν νά ἐνομίσθη ὅτι οἱ εὐσεβεῖς ἐχάθησαν. Τήν ἀπάντησι ἔρχεται νά δώση τό ἄνοιγμα τῆς πέμπτης σφραγῖδος: Ὁ Ἅγ. Ἰωάννης βλέπει «ὑποκάτω τοῦ Θυσιαστηρίου τάς ψυχάς τῶν ἐσφαγμένων διά τόν λόγον τοῦ θεοῦ καί διά τήν μαρτυρίαν ἥν εἶχον». Ζητοῦν ἀποκατάστασιν, δηλαδή ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν, ἀλλά τούς βεβαιώνεται νά ἀναπαυθοῦν – ἐννοεῖται εἰς τόν Παράδεισον – λίγο ἀκόμη καιρόν ἕως ὅτου καί ἄλλοι ἀδελφοί των γίνουν μάρτυρες μέσα εἰς τήν ἱστορίαν. Πρόκειται διά τό χριστιανικόν μαρτύριον πού πρέπει οἱ πιστοί, ἐάν θέλουν νά εἶναι ὄντως πιστοί, νά ἔχουν πρό τῶν ὀφθαλμῶν των. Τό χωρίον αὐτό εἶναι ἕνα ἰσχυρόν σημεῖον ὑπέρ τῆς ζωῆς τῶν ψυχῶν καί τῆς παραμονῆς των εἰς τόν Παράδεισον, πού ἐδῶ τοποθετεῖται κάτω ἀπό τό Θυσιαστήριον τοῦ Θεοῦ.

6. Καί ἐρχόμεθα εἰς τήν Ἕκτη σφραγῖδα πού εἶναι πολύ ἐκτενής. Διαιρεῖται σέ τρία μέρη, ἐκ τῶν ὁποίων τό πρῶτον ἀναφέρεται εἰς τήν ἀναστάτωσιν τοῦ σύμπαντος καί τά δύο τελευταῖα εἶναι διαψάλματα.

Τό πρῶτον μέρος περιγράφει ὅτι μέ τό ἄνοιγμα τῆς σφραγῖδος, ἔγινε μέγας σεισμός. Ὁ ἥλιος ἐσκοτίνιασε καί ἡ σελήνη ἔγινε κόκκινη σάν αἷμα. Τά ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ ἔπεσαν, καί ὁ οὐρανός ἐχωρίσθη σάν βιβλίον εἰλητάριο, στά δυό. Στήν γῆ ἐπάνω ἐσημειώθησαν μεγάλες μετατοπίσεις καί γεωλογικές μεταβολές. Οἱ ἄνθρωποι ἐκρύβησαν εἰς τάς ὀπάς τῆς γῆς μέ φόβον πολύ μεγάλον. Ἐδῶ θά ἐφαρμόσωμε τήν εὐθύγραμμον μέθοδον πού χρησιμοποιεῖ καί ὁ Κύριος εἰς τά Εὐαγγέλια: «Εὐθύς δέ μετά τήν θλῖψιν τῶν ἡμερῶν ἐκείνων ὁ ἥλιος σκοτισθήσεται καί ἡ σελήνη οὐ δώσει τό φέγγος αὐτῆς…» (Ματθ. 24,29). Ἤ ὅπως γράφη ὁ Ἀπ. Πέτρος: «Ἤξει δέ ἡ ἡμέρα Κυρίου, …ἐν ᾖ οὐρανοί ροιζηδόν παρελεύσονται, καί γῆ καί τά ἐν αὐτῇ ἔργα κατακαήσεται»(Β΄Πέτρ. 3,10). Πρόκειταιπερί τῶν ἐσχάτων τοῦ σύμπαντος ἀναστατώσεων ἀπ᾿ ὅπου θά προέλθη, ὅπως θά ἰδοῦμε εἰς τό τέλος τοῦ Βιβλίου, τό καινούργιο Σύμπαν, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τά ἐπί τοῦ Σταυροῦ γεγονότα, ὅπως ὁ σεισμός, ὁ σκοτασμός τοῦ ἡλίου κλπ., ἦσαν προοίμια ἐκείνων πού θά συμβοῦν τότε κατά τήν Δευτέραν τοῦ Χριστοῦ Παρουσίαν. Πρέπει ὅμως νά εἰποῦμε ὅτι πρίν γίνουν αὐτές οἱ παγκόσμιες ἀναστατώσεις, θά γίνουν σεισμοί καί ἀναστατώσεις ἐπί τῆς πίστεως καί τῶν ἠθῶν. Εἰς τό ἀγωνιῶδες ἐρώτημα τῆς Ἐκκλησίας ἐμπρός εἰς τά κοσμοϊστορικά γεγονότα «καί τίς δύναται σωθῆναι» ἔρχεται ἀμέσως τό ἑπόμενον διπλοῦν Διάψαλμα νά δώση τήν ἀπάντησιν. Εἶναι δύο συναρπαστικές καί πολύ παρηγορητικές ὀπτασίες πού δείχνουν τήν θέσιν τῶν πιστῶν μέσα εἰς αὐτάς τάς φοβεράς ἀναστατώσεις. Ἡ πρώτη σκηνή – ὀπτασία εἶναι ἐπίγειος, ἡ δέ δευτέρα μία σύντομη ἀλλά ἁδρή εἰκόνα οὐρανίου ζωῆς τῶν πιστῶν. Ἔτσι, αὐτή ἡ δυάδα τῶν ὀπτασιῶν θέλει νά πληροφορήση τόν πιστόν ὅτι, ὅ,τι καί ἄν συμβῆ εἰς τήν γῆν μή φοβηθῆ διότι εἰς τόν οὐρανόν τόν ἀναμένει ἡ μακαριότης τοῦ Θεοῦ.

Α΄ Τέσσερις ἄγγελοι κρατοῦν τούς ζωογόνους ἀνέμους τῆς γῆς. Ἕνας πέμπτος ἄγγελος τούς φωνάζει ὅτι πρίν προβοῦν εἰς τό φθοροποιόν τοῦτο ἔργον τους διά τήν τιμωρίαν τῶν ἀσεβῶν, νά ἔλθουν νά σφραγίσουν τούς πιστούς δούλους τοῦ Θεοῦ εἰς τά μέτωπά τους. Εἶναι μία συμβολική παράστασις τῆς γραφικῆς ρήτρας: «Ἔγνω Κύριος τούς ὄντας αὐτοῦ (Ἀριθμ. 16,5. Β΄Τιμ. 2,19). Ἤδη ἡ Ἐκκλησία σφραγίζει τούς πιστούς της μέ τά μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Χρίσματος. Καί ποιός ὁ σκοπός τῆς σφραγίσεως; Ὄχι βεβαίως ἡ ἀποφυγή τοῦ Μαρτυρίου ἀλλά ἡ προστασία τῶν πιστῶν ἀπό τήν πλάνην τῶν Ψευδοχρίστων καί κυρίως ἀπό τήν πλάνην τοῦ Ἀντιχρίστου. Βεβαίως, πρέπει νά ἔχη καί γενικώτερον χαρακτῆρα προστασίας. Ὁ Χριστός λέγει ὅτι «εἰ μή ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἄν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· διά δέ τούς ἐκλεκτούς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι» (Ματθ. 24,21 – 23). Αὐτή ἡ σφράγισις ἔχει ἰδιότυπον χαρακτῆρα ἀνάλογα μέ τήν περίπτωσιν καί τήν ἐποχήν. Μία προφητικήν σφράγισιν ἔχομεν εἰς τόν προφήτην Ἰεζεκιήλ(8,1-18, 9,1-11). Μία ἱστορικήν σφράγισιν ἔχομεν κατά τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ ὑπό τοῦ Βεσπασιανοῦ καί Τίτου τό 70 μ.Χ. Οἱ Χριστιανοί ἐνεθυμήθησαν τούς σχετικούς λόγους τοῦ Κυρίου καί ἀφοῦ ἀπεχώρησαν ἀπό τήν πόλιν, ἐσώθησαν. Ἡ σφράγισις τῶν πιστῶν κατά τάς ἐσχάτους ἡμέρας δέν γνωρίζομε τί μορφή θά ἔχη, ἀλλά τότε ὁ Θεός θά τήν ἀποκαλύψη διά τῆς Ἐκκλησίας Του. Καί ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής ἀκούει τόν ἀριθμόν τῶν ἐσφραγισμένων. Εἶναι 144.000 ἀπό τάς 12 φυλάς τοῦ Ἰσραήλ. Δέν εἶναι ἀκριβής ἀριθμός ἀλλά συμβολικός καί πρόκειται διά τόν κατά πνεῦμα Νέον Ἰσραήλ, δηλαδή Χριστιανοί καί ἐξ Ἰουδαίων καί ἐξ ἐθνῶν..

Β΄ Καί ἐρχόμεθα εἰς τό Δεύτερον Διάψαλμα κατά τήν λύσιν τῆς 6ης σφραγῖδος. Ἐδῶ φαίνεται ἡ λειτουργία τῆς θριαμβευούσης Ἐκκλησίας. Εἶναι μία σκηνή πού δείχνει ποῖον τό μέλλον τῶν πιστῶν πού θά σφραγισθοῦν ἐπί τῆς γῆς. Τό διάψαλμα αὐτό ἀποτελεῖ μία ἐκ τῶν ὡραιοτέρων σελίδων τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τό ἀποκορύφωμα τοῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως. «Καί ἰδού ὄχλος πολύς ὅν ἀριθμῆσαι αὐτόν οὐδείς ἐδύνατο» ἀπό κάθε λαόν καί γλῶσσαν καί φυλήν ὅλων τῶν αἰώνων καί ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ὅλοι αὐτοί προέρχονται ἀπό τήν θλῖψιν τήν μεγάλην καί ἐλεύκαναν τά ἱμάτιά τους εἰς τό Αἷμα τοῦ Ἀρνίου, δηλαδή ἔγιναν μάρτυρες Χριστοῦ, δι᾿ αὐτό γι᾿ αὐτούς δέν ὑπάρχει δάκρυ καί πόνος, πεῖνα καί δίψα καί ταλαιπωρία. Παντοτινά βρίσκονται ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ καί τόν λατρεύουν εἰς τό διηνεκές.

Καί ἐρχόμεθα εἰς τήν λύσιν τῆς 7ης σφραγῖδος.

Μέ τό ἄνοιγμά της, γίνεται σιγή ἕως ἡμίωρον εἰς τόν οὐρανόν καί κατόπιν ἐμφανίζονται ἑπτά Ἄγγελοι μέ ἑπτά σάλπιγγες πού ἡ παρουσία τους ἀνοίγει μία καινούργια ἑπτάδα πληγῶν. Ἡ πλήρωσις τῆς δευτέρας ἑπτάδος δέν εἶναι χρονική ἐπέκτασις τῆς πρώτης ἀλλά ἁπλῶς λεπτομερέστερες πτυχές τῆς πρώτης ἑπτάδος ἡ ὁποία ἐξετέθη διαγραμματικά ἐνῶ τώρα ἔχομε μιά λεπτομεριακότητα, περιπλοκότητα, δυσληπτότητα καί φοβερότητα τῶν εἰκόνων.

Πρῶτον σάλπισμα ὑπό τοῦ πρώτου Ἀγγέλου.

Χαλάζι, φωτιά καί αἷμα ἔπεσε στήν γῆν καί τό τρίτον τῆς γῆς κατεκάη ὅπως καί τό τρίτον τοῦ φυτικοῦ βασιλείου. Ἡ πληγή αὐτή θυμίζει τήν 1ην καί 7ην πληγή τοῦ Φαραώ, πού ἐκεῖνες, οἱ παληές φαραωνικές πληγές ὑπῆρξαν ἱστορικοί τύποι τῶν πληγῶν τῶν ἐσχάτων. Ἡ τιμωρία τῶν Σοδόμων ὑπῆρξε καί αὐτή τύπος ἱστορικός αὐτῆς τῆς ἐσχατολογικῆς πληγῆς. Τό καταπληκτικόν εἶναι ὅτι οἱ ἱστορικοί τύποι δέν ἀφήνουν περιθώρια διά μίαν ἀλληγορικήν ἑρμηνείαν.

Δεύτερον σάλπισμα

Ἕνα ἀντικείμενον σάν βουνό, φλεγόμενον ἔπεσε εἰς τήν θάλασσαν καί τό τρίτον τῶν ψαριῶν ἀπέθανε ἀφοῦ τό νερό τῆς θάλασσας ἔγινε σάν αἷμα κόκκινον. Τό ἴδιον συνέβη καί μέ τό τρίτον τῶν πλοίων. Οἱ παλαιοί ἐκκλησιαστικοί ἑρμηνευταί ἦταν ἀδύνατον νά φαντασθοῦν τάς ἐπιτεύξεις τοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ πού θά μποροῦσε νά στραφῆ ἐναντίον τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου. Ἐδῶ ἰσχύει τό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου Καισαρείας: «ὁ χρόνος ἀποκαλύψει καί ἡ πεῖρα τοῖς νήφουσιν». Σήμερα, μία ραδιενεργός μόλυνσις ἀπό τήν ἔκρηξιν μιᾶς πυρηνικῆς βόμβας εἶναι ἱκανή νά ἐπιφέρη τέτοια καταστροφή ὅπως προβλέπεται ἀπό τήν προφητείαν.

102α ομιλία στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης « Ιερά Αποκάλυψις ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Γιατί ο Χριστός εβαπτίσθη;

«Ποιος είναι ο Θεός;», έλεγε ο αρχαίος κόσμος. «Τι είναι ο Θεός;», ξαναρωτούσε ο αρχαίος κόσμος. Και οι απαντήσεις πολλές. Γιατί δεν υπήρχε απάντησις. Όμως η αγάπη και η φιλανθρωπία του όντως αληθινού Θεού, που έμενε κρυμμένος από τον αμαρτωλό άνθρωπο ή καλύτερα, η αμαρτία ετύφλωσε τον άνθρωπο και δεν μπορούσε να δει, ήλθε και έγινε φανερός. Λέγει ο Απόστολος Παύλος στη σημερινή αποστολική του περικοπή που ακούσαμε, προς Τίτον: «Ἡ χρηστότης καὶ ἡ φιλανθρωπία ἐπεφάνη τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ». «Ἐπεφάνη». Έγινε φανερή. Αυτό θα πει «επιφάνεια». Θα πει «φανέρωσις». Η Θεοφάνεια. Θα πει: «Φάνηκε ο Θεός».

Πώς «ἐπεφάνη»; Με την βάπτιση του Ιησού, εις τον Ιορδάνη ποταμό. Με πολύ λιτές γραμμές, ο Ευαγγελιστής Μάρκος μάς πληροφορεί: «Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἀπὸ Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐβαπτίσθη ὑπὸ ᾿Ιωάννου εἰς τὸν ᾿Ιορδάνην. Καὶ εὐθέως ἀναβαίνων ἀπὸ τοῦ ὕδατος εἶδε σχιζομένους τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸ Πνεῦμα ὡς περιστερὰν καταβαῖνον ἐπ᾿ αὐτόν· καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῶν οὐρανῶν· σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν σοὶ ηὐδόκησα». Έτσι έμαθε ο κόσμος, αγαπητοί, ότι ο Θεός είναι στον ουρανό, αφού απ’ τον ουρανό ηκούσθη η φωνή. Αλλά και εις την γην. Αλλά πανταχού παρών. Δεν έχει όμως καμία σχέση με την κτίσιν Του από πλευράς ουσίας. Δεν είναι δηλαδή η κτίσις ο Θεός. Τότε αντελήφθησαν οι άνθρωποι ότι δεν μπορούσαν να λατρεύουν την κτίσιν ως Θεόν. Ότι ο Θεός είναι Εκείνος που πήρε, προσέλαβε την κτίσιν Του, δεν εταυτίσθη με την κτίσιν Του, προσέλαβε την κτίσιν Του υπό το σχήμα της ανθρωπίνης υπάρξεως και ήλθε από αγάπη πολλή σε μας. Ότι ο Θεός είναι Ένας και Τριαδικός.

Ο Πατήρ τώρα, στα Θεοφάνεια, δίνει τη μαρτυρία Του για τον αγαπητόν Του Υιόν και το Πνεύμα το Άγιον δείχνει ακριβέστατα του Ποιος είναι ο Υιός. Δείχνει. Δεν γεμίζει τον Ιησούν, εννοείται την ανθρωπίνη φύση, με Πνεύμα Άγιον. Άπαγε. Δείχνει. Δηλαδή πλήρης και εκπληκτική Θεοφανεία. Έτσι ο Υιός αποκαλύπτει τον Πατέρα και ο Πατέρας συστήνει τον Υιόν και το Πνεύμα το Άγιον δείχνει τον Υιόν κατ΄εντολήν του Πατρός.

Έτσι ο κόσμος έμαθε τον αληθινόν Θεόν, που μπορούσε τώρα να Τον λατρεύει και να Τον προσκυνά. Είναι η πιο μεγάλη αποκάλυψις στην ανθρωπίνη Ιστορία, που ο άνθρωπος γνωρίζει τον Δημιουργό Του. Η πιο μεγάλη αποκάλυψις. Βέβαια είναι αληθές ότι πολλές φορές ο Θεός απεκαλύφθη, ο Άγιος Τριαδικός Θεός, όπως επί παραδείγματι εις τον Αβραάμ στο Σινά και στη βάτο είναι ο Λόγος, όμως συσκιασμένα. Εδώ έχομε με σαφήνεια την αποκάλυψη του Θεού. Και μάλιστα όταν ο Εις της Τριάδος, παίρνοντας την ανθρωπίνη μορφή, το ανθρώπινο σχήμα, ήλθε ανάμεσά μας κατά έναν ανείπωτα καταπληκτικό τρόπο.

Πλάι όμως σε αυτήν την μεγαλειώδη αποκάλυψη, γιατί έρχεται, όπως σας είπα, ο δεύτερος της Τριάδος, να βαπτιστεί εις τον Ιορδάνη ποταμό, έχομε και πλήθος άλλες αποκαλύψεις. Ώστε να ερωτούμε, γιατί ήρθε ο δεύτερος της Τριάδος να βαπτιστεί εις τον Ιορδάνην ποταμόν; Οι Πατέρες, αγαπητοί μου, αναφέρουν αρκετούς λόγους που ο Ιησούς εβαπτίσθη εις τον Ιορδάνη. Βέβαια ένας, όχι, θα λέγαμε, κατ’ αξίαν πρώτος, αλλά δεν θα τους πω κατ’ αξίαν πρώτος, δεύτερος, απλώς μερικούς, δυο, τρεις, τέσσερις λόγους να σας αναφέρω. Ήλθε για να καθαρίσει εμένα τον άνθρωπο. Βαπτίζεται δε ο Χριστός, «οὐχ ὡς Αὐτός χρήζων καθάρσεως, ἀλλά τήν ἐμήν οἰκειούμενος κάθαρσιν». Δεν ήρθε επειδή ο Ίδιος είχε ανάγκη να καθαριστεί, αλλά οικειώθηκε την δική μου την κάθαρσιν. Και επήρε το λουτρόν του βαπτίσματος εις τον Ιορδάνη ποταμό.

Το βάπτισμα του Ιωάννου ήταν βάπτισμα μετανοίας. Έχομε τρία βαπτίσματα. Είναι το βάπτισμα των Ιουδαίων, που ήταν τρόπον τινά, σαν διδασκαλία, εννοείται των Ραβίνων, υποχρεωτικό, προκειμένου κάποιος να φάει. Θυμηθείτε που είπαν στον Κύριον οι Φαρισαίοι για τους μαθητάς: «Γιατί οι μαθηταί σου με άπλυτα χέρια τρώνε τα στάχυα, τρίβοντάς τα με τα χέρια τους;». Οι Εβραίοι, σημειώνει εκεί ο Ευαγγελιστής, δεν κάθονται να φάνε εάν δεν πλυθούν εάν, εάν, εάν… Ήταν ο βαπτισμός ο ιουδαϊκός . Είναι το βάπτισμα του Ιωάννου, βάπτισμα μετανοίας. Και το βάπτισμα το χριστιανικό, που είναι βάπτισμα συγχωρήσεως και υιοθεσίας και μετοχής της ζωής του Χριστού.

Ο Χριστός λοιπόν εβαπτίσθη υπό του Ιωάννου, το μεσαίον βάπτισμα. Το βάπτισμα του Ιωάννου, το οποίον ήταν βάπτισμα μετανοίας. Αλλά πώς εγίνετο; Εβυθίζετο ο βαπτιζόμενος, έμενε βυθισμένος μέσα εις το νερό και έλεγε τις αμαρτίες του. Γι΄αυτό σημειώνει εδώ ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, ότι ο Ιησούς ανέβη ευθύς από του ύδατος. Αμέσως ανέβηκε από το νερό. Δεν βγήκε από το νερό. Αλλά ανέβηκε από το νερό. Δηλαδή δεν ήταν βυθισμένος εις το νερό, όπως ήσαν οι άλλοι. Γιατί; Δεν είχε αμαρτίες. Ήρθε τις δικές μου τις αμαρτίες να συγχωρήσει. Ήρθε εμένα να καθαρίσει, εμένα τον άνθρωπο. Γι΄αυτό λέγει αυτό το «εὐθύς», αμέσως ανέβη από του ύδατος. Ο Ιησούς βαπτίζεται, για να ανοίξει τον δρόμο στο δικό Του το βάπτισμα, δηλαδή αυτό που θα μας παρέδιδε, και το οποίον είναι βάπτισμα, όπως σας είπα, αφέσεως αμαρτημάτων, τόσο του προπατορικού, όσο και των προσωπικών μας αμαρτημάτων.

Ακόμη, εβαπτίσθη ο Κύριος εις τον Ιορδάνη ποταμό, ένας ακόμη λόγος, για να συντρίψει τις κεφαλές των δρακόντων, δηλαδή των δαιμόνων, μέσα εις το νερό του Ιορδάνου. Ίσως φαίνεται περίεργο αυτό. Η κτίσις, αγαπητοί μου, που έγινε χάριν του ανθρώπου, παρεχωρήθη στην εξουσία του Σατανά, επειδή ο άνθρωπος ήδη από τον Παράδεισον προσεκύνησε τον διάβολον· διότι έκανε το θέλημά του. Έκτοτε η κτίσις είναι δαιμονοκρατουμένη.

Έρχεται λοιπόν ο Κύριος να αγιάσει την κτίσιν, μέσα εις το νερό του Ιορδάνου. Είναι δε εκπληκτικόν, ότι το νερό εδώ είναι αντιπροσωπευτικό ολοκλήρου της κτίσεως. Θέλετε να σας πω κάτι; Όσοι μπορείτε να το συλλάβετε αυτό. Είναι εκπληκτικόν διότι… βέβαια η θεολογία του νερού είναι απέραντη και βαθυτάτη, τώρα εδώ μόνον έναν λόγο σας λέγω, που το νερό είναι H20, υδρογόνο δύο, οξυγόνο. Το υδρογόνο όμως είναι το πρώτο στοιχείο, που όταν του προστίθενται πρωτόνια εις τον πυρήνα του, γίνεται δεύτερο, τρίτο, τέταρτο, πέμπτο, πεντηκοστόν, ενενηκοστόν τόσο…στοιχείον. Όλη η κτίσις, όλος αυτός ο κόσμος, είναι, ας το πούμε, έτσι χοντρικά χοντρικά,όχι επιστημονικά, επανάληψις του ατόμου του υδρογόνου. Συνεπώς το υδρογόνο θα μπορούσε να καυχηθεί ότι είναι εκείνο που εκπροσωπεί ολόκληρη τη Δημιουργία. Αυτό δε το υδρογόνο έγινε από την ενέργεια του φωτός! Εκπληκτικόν! «Εἶπεν ὁ Θεός καί ἐγένετο φῶς». Πρώτα το φως. Μετά το υδρογόνο. Μετά όλη η κτίσις. Έτσι λοιπόν είναι, τρόπον τινά, βρίσκεται να εκπροσωπεί την κτίσιν το υδρογόνο· το οποίον άφθονο βρίσκεται μέσα στο νερό.

Έτσι, αγιάζει ο Χριστός το νερό, τα νερά του ποταμού, δηλαδή αγιάζει ολόκληρη την κτίσιν! Και αγιάζοντάς την, διώχνει τους δαίμονες, που εδαιμονοκράτουν την κτίσιν. Γι΄αυτό γράφει ο άγιος Κοσμάς ο υμνογράφος, στον σημερινό κανόνα, που ακούσαμε στον Όρθρον, στο πρώτο τροπάριο της πρώτης ωδής: «Καί δρακόντων κεφαλάς ἐμφωλευόντων, διαθλάττει, ῥείθροις Ἰορδάνου». «Και τα κεφάλια των δρακόντων, τα σπάζει, στα ρείθρα του Ιορδάνου». Τύπος δε των δαιμονικών κεφαλών ήσαν οι καταποντισθέντες Αιγύπτιοι στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι Αιγύπτιοι, μεταφορικώς, συμβολικώς, θεωρούνται ότι είναι το κράτος και της σκιάς του θανάτου, το κράτος του Άδου, οι δαίμονες. Προσέξτε· δεν είναι οι Αιγύπτιοι οι δαίμονες. Προσέξτε, μην το μπερδέψετε, τύπος είναι. Όταν πήγαν να περάσουν κι αυτοί και επνίγησαν. Έτσι ο Ψαλμωδός λέγει στον 73ον Ψαλμόν: «Σύ συνέτριψας τάς κεφαλάς τῶν δρακόντων ἐπί τοῦ ὕδατος -Ποιων δρακόντων; Μεταφορικώς. Των Αιγυπτίων, που, τρόπον τινά, αντιπροσωπεύουν τους δαίμονες-. Σύ συνέθλασας -ευθύς παρακάτω- τήν κεφαλήν τοῦ δράκοντος». Γιατί πρώτα ακολουθεί πληθυντικός και μετά ενικός; Διότι είναι οι δαίμονες και ενικός είναι ο διάβολος, ο ένας, ο αρχηγός.

Γι΄αυτό, αγαπητοί μου, δυνάμει της βαπτίσεως του Χριστού μας στον Ιορδάνη, σε κάθε βάπτιση πιστού λέγονται ευχές. Όπως και στον ίδιον τον υπό βάπτισιν, λέγονται αφορισμοί, δηλαδή να φύγουν οι δαίμονες που τυχόν εμφωλεύουν μέσα εις αυτήν την ύπαρξη, αλλά και επί του ύδατος, προκειμένου να γίνει η βάπτισις. Ακούστε τι λέγει μία ευχή. Δυστυχώς ο χρόνος δεν επαρκεί να σας κάνω πιο πολλή ανάλυση. Ανάγνωση θα σας κάνω: «Σύ καί τά Ἰορδάνια ρεῖθρα ἡγίασας, οὐρανόθεν καταπέμψας τό Πανάγιον σοῦ Πνεῦμα, καί τάς κεφαλάς τῶν ἐκεῖσε ἐμφωλευόντων συνέτριψας δρακόντων. Αὐτός οὖν, φιλάνθρωπε Βασιλεῦ- θα τ’ ακούσετε και στην ακολουθία της Βαπτίσεως που θα ακολουθήσει τώρα εδώ- πάρεσο καί νῦν δια τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καί ἁγίασον τό ὕδωρ τοῦτο…». «Συντριβήτωσαν – λέει ο ιερεύς- ὑπό τήν σημείωσιν τοῦ τύπου τοῦ τιμίου Σταυροῦ Σου(:με το σημάδι του Σταυρού) πᾶσαι αἱ ἐναντίαι δυνάμεις – οι δαίμονες-. Ὑποχωρησάτωσαν ἡμῖν(: ας υποχωρήσουν σε μας) πάντα τά ἐναέρια καί ἀφανῆ εἴδωλα , καί μή ὑποκρυβήτω τῷ ὕδατι τούτῳ δαιμόνιον σκοτεινόν(:και να μην κρυφτεί δαιμόνιο σκοτεινό κάτω από το νερό – εκείνο το «ὑπο-κρυβήτω». Δηλαδή στην κτίσιν, με άλλα λόγια)».Έτσι, ο Χριστός ήρθε στον Ιορδάνη να αγιάσει την κτίσιν, αφού θα συνέτριβε τας κεφαλάς των δρακόντων και την κεφαλήν του μεγάλου δράκοντος, του Διαβόλου.

Ο Χριστός, ακόμη, αγαπητοί μου, μέσα στον Ιορδάνη, απέκτεινεν την έχθραν μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Λέγει πάλι ο άγιος Κοσμάς ο υμνογράφος στην 5η ωδή του, στον ειρμό: «Ἰησοῦς, ὁ ζωῆς ἀρχηγός λῦσαι τὸ κατάκριμα ἥκει Ἀδάμ τοῦ πρωτοπλάστου, καθαρσίων δε ὡς Θεός μὴ δεόμενος(:ο Ίδιος δεν είχε ανάγκη να καθαριστεί), τῷ πεσόντι καθαίρεται ἐν τῷ Ἰορδάνη(:έρχεται να καθαρίσει αυτόν που έπεσε, να τον καθαρίσει στον Ιορδάνη), ἐν ᾧ(:εν τω οποίω Ιορδάνη) τὴν ἔχθραν κτείνας». «Ἀπέκτεινε τήν ἔχθραν»· γι΄αυτό λέγεται ότι ο Ιορδάνης ποταμός είναι ο τάφος της έχθρας, είναι ο θάνατος του θανάτου, ο Ιορδάνης θανάτωσε τον θάνατον. Ερωτά κάποιος εκ των Πατέρων: «Πῶς μέν ὁ Παῦλος εἶπεν ὅτι ὁ Χριστός ἀπέκτεινεν τήν ἔχθραν ἐν τῷ Σταυρῷ; Ὁ δέ μελωδός λέγει ἐδῶ ὅτι ἀπέκτεινεν αὐτή ἐν τῷ Ἰορδάνῃ». Ο Παύλος λέγει «ἀπεκτάνθη», σκοτώθηκε η αμαρτία, η έχθρα ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό, «στον Σταυρό». Εδώ ο μελωδός λέγει «στο ποτάμι». Τι συμβαίνει; Βέβαια, θα λέγαμε, ο Χριστός έλυσε την έχθραν, με όλα τα μυστήρια της ενσάρκου οικονομίας Του. Όπως με τη σύλληψίν Του, την γέννησή Του, την βάπτισή Του, την Σταύρωσή Του, την Ανάστασή Του. Όλα αυτά είναι σταθμοί της ενσάρκου οικονομίας Του, που αποτελούν και τα μυστήρια, που όλα αυτά απέκτειναν την έχθραν του ανθρώπου με τον Θεό· και τα οποία αποτελούν, κατά τον άγιον Νικόλαο Καβάσιλα, τα «ποιητικά τῆς σωτηρίας μας». Εκείνα τα οποία συντελούν στη σωτηρία μας.

Και ο Παύλος λέγει: «Τοῦτο γινώσκοντες(:αυτό να ξέρετε) ὅτι ὁ παλαιός ἄνθρωπος συνεσταυρώθη – πού συνεσταυρώθη;- ἐν τῷ βαπτίσματι» -λέει ο Παύλος- τῷ Χριστῷ». Συνεσταυρώθη με τον Χριστό, μέσα εις το βάπτισμα. Γι΄αυτό γίνεται μέτοχος των παθημάτων του Χριστού ο άνθρωπος με την βάφτισή Του. Γι΄αυτό και ο Χρυσόστομος λέγει: «Σταυρόν τό βάπτισμα ὀνομάζει». Το βάπτισμα λοιπόν είναι σταυρός. Και ο Σταυρός του Κυρίου εικονίζεται μυστικώς εις το Βάπτισμα. Σταυρός και Βάπτισμα ουσιαστικά είναι ένα. Και εκφράζουν την ίδιαν αλήθεια. Σταυρός και Βάπτισμα. Ένα είναι.

Ακόμη, Αυτός ο Κύριος, όταν μπήκε εις το ποτάμι, γίνεται ο μεσίτης δύο διεστώτων οχθών. Η μία όχθη του ποταμού και η άλλη όχθη του ποταμού. Η μία από δω, η άλλη από κει. Ο Θεός και οι άνθρωποι. Μπαίνει στη μέση στο ποτάμι και ενώνει τα διεστώτα. Γι΄αυτό ο Χριστός λέγεται μεσίτης Θεού και ανθρώπων. Είναι εκπληκτικόν. Το ποτάμι λοιπόν του Ιορδάνου είναι τύπος διαστάσεως Θεού και ανθρώπων. Ο Χριστός ο μεσίτης. Προτύπωσις, αγαπητοί μου, αυτού του πράγματος είναι η μηλωτή του Ηλία, η προβιά που φορούσε ο Ηλίας, την οποία έριξε εις τον Ελισσαίον, αναλαμβανόμενος εις τον ουρανόν και εκείνος εκτύπησε την όχθην του Ιορδάνου κι έγινε ξηρά. Και πέρασε από κει ο Ελισσαίος. Η μηλωτή του Ηλία είναι τύπος της μεσιτείας του Χριστού, που ενώνει τις δύο όχθες, τις δύο πλευρές. Τον Θεό και τους ανθρώπους.

Ακόμη, γιατί εβαπτίσθη ο Χριστός; Για να «πληρώσει» τον νόμον. «Πληρῶ» θα πει «γεμίζω», δηλαδή «ολοκληρώνω, πραγματοποιώ, δεν αφήνω τίποτε που να μην το έχω πραγματώσει». Ο ίδιος ο Θεός έδωσε το βάπτισμα του Ιωάννου· έπρεπε λοιπόν και ο Ίδιος ως άνθρωπος, να τηρήσει τον νόμον, και γι΄αυτό ήρθε να βαπτιστεί. Μας σημειώνει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος: «Τότε παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ. ὁ δὲ Ἰωάννης διεκώλυεν(:τον εμπόδιζε) αὐτὸν λέγων· ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;(:Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα, κι εσύ έρχεσαι σε μένα;) ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπε πρὸς αὐτόν· ἄφες ἄρτι(: Άστο τώρα αυτό)· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην». «Δικαιοσύνη» θα πει «όλος ο νόμος». «Πρέπει να εκπληρώσουμε όλο τον νόμον». Και με την εκπλήρωση του παλαιού νόμου στο πρόσωπο του Χριστού, ο Χριστός μάς απάλλαξε του τελετουργικού νόμου, της Παλαιάς, δηλαδή, Διαθήκης, αφού πλέον η δικαίωσις, δηλαδή η σωτηρία, δεν γίνεται με την εκπλήρωση πλέον του νόμου, αλλά με την εκπλήρωση της πίστεως. Φύγαμε από τη διαθήκη του νόμου και περάσαμε στη διαθήκη της πίστεως.

Θέλετε ακόμη; Κι άλλοι, κι άλλοι πολλοί λόγοι. Αλλά επιτρέψατέ μου έναν ακόμη λόγο, όσο μας παίρνει ο καιρός. Ένας σημαντικότατος. Είναι ότι η φανέρωσις όλου του Αγίου Τριαδικού Θεού για πρώτη φορά, όπως σας είπα ήδη εις την εισαγωγή της ομιλίας, στην Ιστορία της κτίσεως, κατά έναν τρόπο εναργή, φανερό, καθαρό, αλλά μπορούμε κάτι ακόμη να πούμε, που αφορά σε μας. Το τρίτο τροπάριο της 8ης ωδής του ιδίου υμνογράφου, του αγίου Κοσμά, λέγει: «Τριάδος ἡ φανέρωσις, ἐν Ἰορδάνῃ γέγονεν(:Έγινε η φανέρωση της Τριάδος)· αὔτη γὰρ ὑπέρθεος φύσις –άλλη φορά, να εξηγήσομε τι θα πει «ὑπέρθεος φύσις»-, ὁ Πατὴρ ἐφώνησεν(:μίλησε). Οὗτος ὁ βαπτιζόμενος, Υἱὸς ὁ ἀγαπητός μου, τὸ Πνεῦμα συμπαρῆν τῷ ὁμοίῳ». Το Πνεύμα το Άγιο ήτο συμπαρόν, μαζί παρόν, με τον όμοιό Του, δηλαδή τον Υιόν. Κ.λπ.

Στο πρώτο δε τροπάριο της Α΄ωδής λέει: «Ἀδὰμ τὸν φθαρέντα ἀναπλάττει, ῥείθροις Ἰορδάνου»(:Αναπλάττει τον φθαρέντα Αδάμ, εις τα ποταμάκια του Ιορδάνου ποταμού)».

Έχομε λοιπόν εδώ την φανέρωση του Αγίου Τριαδικού Θεού, δια να αναπλάσει τον άνθρωπο, πράγμα που δείχνει ότι του Αγίου Τριαδικού Θεού δημιούργημα είναι ο άνθρωπος! Έρχεται ο όλος Θεός να αναπλάσει τον άνθρωπο. Γιατί; Γιατί ο όλος Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπο. Τι είπε; «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν». «Ποιήσωμεν». «Να κάνομε άνθρωπο». Και ρωτάει ο άγιος Γρηγόριος Θεσσαλονίκης, ο Παλαμάς: «Τίνος δέ ἕνεκεν τοῦ ἀνθρώπου πλαττομένου τε καί ἀναπλαττομένου τό τῆς Ἁγίας Τριάδος φανεροῦται μυστήριον;». «Ποιος ο λόγος που φανερώνεται η Αγία Τριάς, το μυστήριον της Αγίας Τριάδος, όταν ο άνθρωπος δημιουργείται και αναδημιουργείται τώρα, τότε εις τον Αδάμ και τώρα εις τον Ιορδάνην;». «Διότι –απαντάει ο ίδιος Πατήρ- ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄχι μόνον μύστης καί προσκυνητής τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά καί ὁ ἀποκλειστικά μόνος δική της εἰκόνα». «Ο άνθρωπος αποκλειστικά εικόνα της Αγίας Τριάδος». Αποκλειστικά. Γιατί; Διότι τα ζώα δεν διαθέτουν ούτε λόγον, ούτε νουν. Και τη ζωή που έχουν, είναι ζωή ζωική, όχι ζωή που προέρχεται από τη ζωή του Αγίου Πνεύματος. Ύστερα οι άγγελοι, ο αγγελικός κόσμος, ομοίως και το ίδιο. Έχουν νουν και λόγον, αλλά δεν έχουν σώματα, για να ζωοποιηθούν από το Πνεύμα το Άγιον. Μόνος ο άνθρωπος έχει ζωοποιήσει από το Πνεύμα το Άγιον, που παίρνει τη ζωή του, η ζωή του ανθρώπου δεν είναι η ζωή των ζώων. Αλλά είναι η ζωή του Αγίου Πνεύματος. Είναι ο νους και ο λόγος. Τρία λοιπόν στοιχεία, τα οποία δίδει, ανακλούν το δόγμα της Αγίας Τριάδος.

«Ἀλλ’ οὐχί καί πνεῦμα ζωοποιοῦν –λέγει για τους αγγέλους ο άγιος Γρηγόριος- ἐπεί μηδέ σῶμα το παρ’ αὐτοῦ ζωοποιούμενον». Δεν έχουν σώμα οι άγιοι άγγελοι. Έτσι λοιπόν: «Ἂνθρωπος –λέει ο άγιος Γρηγόριος- μόνος, μοναδικότατος μόνος κατ’ εἰκόνα τῆς Τρισυποστάτου φύσεως νοῦν ἔχει καί λόγον καί πνεῦμα τοῦ σώματος ζωοποιοῦν». Νους ο Πατήρ, Λόγος ο Λόγος και Πνεύμα το Πνεύμα το Άγιον. Να λοιπόν ο άγιος Τριαδικός Θεός που έρχεται, δημιουργεί τον άνθρωπον κατ’ εικόνα Του και ανακλά τώρα η εικόνα το πρωτότυπον, διότι πράγματι η φανέρωση της Αγίας Τριάδος, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το αρχέτυπον, το οποίον αναπλάττει τον κατ΄εικόνα Θεού δημιουργηθέντα άνθρωπον. Το πρώτον και το μεγάλο είναι αυτό. Είναι κι άλλα πολλά.

Αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας προ τόσο μεγάλων γεγονότων, έκθαμβη αναβοά: «Ὁ Θεός ἡμῶν ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐν τῇ γῆ πάντα ὅσα ἠθέλησεν ὁ Κύριος ἐποίησεν(:όσα ήθελε, έκανε)». Και ψάλλει η Εκκλησία: «Τίς Θεός μέγας ὡς ὁ Θεός ἡμῶν;(:Ποιος άλλος θεός είναι μεγάλος, όπως είναι ο Θεός μας;)». «Τίς Θεός μέγας ὡς ὁ Θεός ἡμῶν; Σύ εἶ ὁ Θεός ὁ ποιῶν θαυμάσια μόνος». Ναι, αγαπητοί μου· κι ο πιστός διαισθανόμενος το μυστήριον της αγάπης του Θεού, διαρκώς δοξάζει τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν που εργάστηκε τη σωτηρία των ανθρώπων επάνω εις τη Γη.

Εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 6-1-1991. (Γ 126)

Πηγές:

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ερμηνεία του στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ.Β΄,εδάφια 22-26

†.«Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Όταν επληρώθησαν –δεύτερη πράξις τώρα- το πρώτο ἐπλήσθησαν αναφέρεται εις τις οκτώ ημέρες. Τώρα έχομε ένα δεύτερο ἐπλήσθησαν – δηλαδή συνεπληρώθησαν- τι; Οι σαράντα ημέρες του καθαρισμού. Τώρα, αυτός ο καθαρισμός αναφέρεται εις την μητέρα. Όχι εις το παιδί πλέον. Η μητέρα θεωρείται ακάθαρτος έως την τεσσαρακοστήν ημέραν, εφόσον το παιδί που θα γεννούσε θα ήτο αγόρι. Εάν ήτο κορίτσι, ο καθαρισμός της επληρούτο την ογδοηκοστήν ημέραν. Δηλαδή σε ογδόντα ημέρες. Διπλάσια απ’ ό,τι εις το αγόρι. Στις ογδόντα μέρες έπαιρνε η γυναίκα τον καθαρισμό της.

Εδώ μας κάνει πάλι εντύπωση αυτό το σημείο, τι έννοια θα είχε αυτός ο καθαρισμός. Αγαπητοί μου, νομίζω σας απασχολεί πολύ, ιδίως τις γυναίκες, όχι λιγότερο και τους άντρες. Έχουν πολλά ειπωθεί γύρω από το θέμα αυτό. Το γιατί τελικά ο Θεός έχει προτείνει τα πράγματα έτσι εις τον παλαιόν νόμον, που μερικά έχουνε ήδη εισαχθεί και εις την Καινή Διαθήκη –γιατί και σήμερα οι γυναίκες παίρνουν σαραντισμόν- ακριβώς δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Εντούτοις, αφήνει πολλά σημεία ο λόγος του Θεού να κατανοήσουμε και η πατερική σοφία έρχεται να βοηθήσει εις το σημείο αυτό, άλλος μεν με τούτη τη γνώμη, άλλος με εκείνη, να σχηματίσουμε μία περίπου εικόνα. Είπα «περίπου». Είπα περίπου. Σας βεβαιώνω, έχω απορία αν θα έπρεπε το θέμα να το δούμε από πάσης πλευράς- δεν ξέραμε τι θα απαντήσουμε.

Το Λευιτικόν- βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης- ένα από τα πέντε πρώτα βιβλία της Πεντατεύχου δηλαδή, από του ενδεκάτου έως του δεκάτου έκτου κεφαλαίου του, μας δίνει αυτήν την εικόνα της εννοίας του «καθαρού» και του «ακαθάρτου». Βέβαια, αυτή η εικόνα είναι ευρεία. Αναφέρεται σε πολλά πράγματα. Στις τροφές, στα αντικείμενα, στον άνθρωπο. Τροφές, αντικείμενα, άνθρωπος. Αν θα ‘πρεπε να δούμε αν όντως όλα αυτά τα οποία αναφέρει το βιβλίον αυτό, το Λευιτικόν, είναι βρώμικα, βέβηλα – «ακάθαρτο» θα πει βέβηλο- αν όντως είναι βέβηλα, τότε θα βλέπαμε ότι προσκρούουμε σε άλλα σημεία της Αγίας Γραφής, και της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ότι δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, απ΄ό,τι ο Θεός έχει κάνει, τίποτα το βέβηλον.Στην Καινή Διαθήκη, επί παραδείγματι, θα μας πει ο Απόστολος Παύλος ότι «πᾶν κτίσμα Θεοῦ καλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον». «Κάθε κτίσμα του Θεού είναι καλό και δεν είναι κανένα απόβλητο». Συνεπώς το «βέβηλον» δεν είναι οντολογικόν. Φερειπείν, το αίμα της γυναικός, το μηναίον, η έμμηνος ρύσις, δεν είναι βρώμικο, οντολογικό, δεν είναι κάτι που θα λέγαμε «Μην πας στην εκκλησία γιατί είσαι ακάθαρτη». Δηλαδή τι είναι το ακάθαρτον; Υπάρχει οντολογική ακαθαρσία, πραγματική δηλαδή; Δηλαδή εκείνο το αίμα υπέστη μίαν αλλοίωσιν τέτοια, που επιτέλους επιτέλους είναι έτσι ακάθαρτο που να απαγορεύεται; Η ύλη υφίσταται ακαθαρσία οντολογική που στον Θεό δημιουργεί δυσάρεστο αίσθημα; Όχι, αγαπητοί μου. Όχι! Θα το πω άλλη μία φορά: Όχι!

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης απορεί γιατί οι γυναίκες είναι ακάθαρτες κάθε μήνα. Λέγει ίσως –βάζει ένα ίσως- ίσως, είναι στο Πηδάλιο σελίδα 22, ίσως δια την σκληροτραχηλίαν – σκληρότητα- των αντρών, που δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει εγκράτεια, δια να προστατεύσει ο Θεός τη γυναίκα, καθιστά τον άντρα ακάθαρτον, αφού κατέστησε τη γυναίκα ακάθαρτον νομικώς και ότι θα έπρεπε να τύχουν καθαρισμού κτλ. από νομικής πλευράς». Δηλαδή ένα είδος πες, αναρίσματος, δια την ακράτεια που θα υπήρχε μέσα εις τον γάμον. Αυτό λέγει ο άγιος Νικόδημος. Και βάζει ένα ίσως. Διότι δεν δικαιολογείται οντολογικώς να είναι κάτι ακάθαρτο στα μάτια του Θεού.

Ακόμη, στο πρώτο βιβλίο της Γενέσεως, τρίτο κεφάλαιο , στίχος 31, διαβάζουμε: «Τὰ πάντα, ὅσα ὁ Θεὸς ἐποίησε, καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν»· ότι ο Θεός έκανε όλα είναι καλά, πολύ καλά μάλιστα. Και εις την Καινήν Διαθήκην πάλι ξαναγυρίζω: «Πάντα δια τοῦ λόγου ἐγένετο, καί χωρίς αὐτοῦ –του Λόγου, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος- οὐδέ ἕν γέγονεν, ὃ γέγονεν». «Από ό,τι έχει γίνει, δεν έχει γίνει τίποτε που να μην το ΄κανε ο Θεός».

Ώστε λοιπόν η έννοια του καθαρού και του ακαθάρτου δεν ευρίσκεται εις την φύσιν των όντων, αλλά ευρίσκεται εις τον καθορισμόν που πάντοτε ο Θεός ανά πάσα στιγμή θέτει. Το αντελήφθητε; Όχι εις την φύσιν των όντων, αλλά εις τον καθορισμόν που ο Θεός ανά πάσα στιγμή θέτει. Εάν δηλαδή ο Θεός πει ότι «το τραπέζι αυτό είναι ακάθαρτο», είναι ακάθαρτο γιατί ο Θεός το καθορίζει να είναι ακάθαρτο· διότι ύστερα από λίγο θα πει ο Θεός: «Το τραπέζι αυτό είναι καθαρό». Η ύλη του- εδώ με ενδιαφέρει, για την ύλη του- ούτε την πρώτη φορά ήτο ακάθαρτος, ούτε τη δευτέρα φορά καθαρίστηκε. Όχι. Παρέμεινε η ιδία. Αλλά καθορίζεται καθαρόν ή ακάθαρτον από το πώς θα το καθορίσει ο Θεός.

Από τη Σοφία Σειράχ έχομε το εξής σημείον. Είναι από το 18ον κεφάλαιον, ότι «ὁ Ζῶν εἰς τόν αἰῶνα ἔκτισε τά πάντα κοινῇ». «Ο Θεός που ζει εις τον αιώνα, αιωνίως, έκτισε απολύτως όλα ο Ίδιος μόνος Του». Είναι, λοιπόν, ο Θεός δημιουργός των πάντων. Παρακάτω: «Αὐτὸς γὰρ βασιλεὺς πάντων ἐν κράτει αὐτοῦ, διαστέλλων ἐν αὐτοῖς ἅγια ἀπὸ βεβήλων». «Ο Θεός» λέει «είναι Εκείνος ο Οποίος διαστέλλει, ξεχωρίζει, τα άγια από τα βέβηλα, τα καθαρά από τα ακάθαρτα». Ώστε καθαρά βλέπομε εδώ ότι δεν υπάρχει ακάθαρτο τίποτε. Οντολογικώς. Κάνομε, επί παραδείγματι, τα εγκαίνια εις τον Ναό. Εδώ πέρα τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι το ακάθαρτο. Δεν μπορούμε. Βλέπουμε να μπαίνει ένα σκυλί μέσα. Το θεωρούμε αμαρτία. «Μπήκε σκυλί!». Και τρέχουμε να το κυνηγήσουμε. Το σκυλί είναι ακάθαρτον. Όχι! Δεν είναι κτίσμα του Θεού; Βεβαίως. Γιατί; Διότι καθορίζεται ότι ο τόπος αυτός δεν πρέπει να δεχτεί σκυλιά.Καθορίζεται από τον Θεόν. Ώστε δεν υπάρχει το ακάθαρτον οντολογικά. Είναι κατά καθορισμόν αυτού τούτου του Θεού. Έχει αξία αυτό; Βεβαίως! Προσέξτε παρακάτω να δείτε. Διατί ο Θεός το θέτει έτσι.

Όπως θα γνωρίζετε, το καθαρόν και το ακάθαρτον μέσα στην Παλαιά Διαθήκη, είναι θα λέγαμε, ένα Άλφα και Ωμέγα. Τόσο μάλιστα που οι Εβραίοι, όταν πήγαιναν στην αγορά και γύριζαν σπίτι τους, δεν έτρωγαν ψωμί, εάν δεν έπλεναν τα χέρια τους καλά καλά. Πλέναν πιάτα, πλέναν κρεβάτια, τα πάντα πλέναν, όχι πλένοντας, όπως, θα λέγαμε, γιατί το πιάτο φάγαμε και είναι βρώμικο ή γιατί το κρεβάτι θέλει ξεσκόνισμα ή πλύσιμο, όχι καθαρισμός νομικός. Ο Χριστός αυτήν την υπερβολή τούς την κατακρίνει γιατί θέλει να δώσει μίαν άλλην εικόνα των πραγμάτων. Δηλαδή τι ακριβώς; Θέλει να βοηθήσει τους ανθρώπους του παλαιού νόμου να αντιληφθούν ότι μέσα από τον καθαρισμόν αυτόν υπάρχει κάτι άλλο.

Στην Παλαιά, λοιπόν, Διαθήκη επικρατούν τρία σημεία ακάθαρτα. Εκτός από τα ζώα ως προς το φαγητό. Όσον αφορά εις τον άνθρωπον. Ποία είναι αυτά; Το πρώτον είναι η γέννησις. Η γυναίκα θεωρείται ακάθαρτη όταν γεννήσει παιδί. Οι καημένες οι γυναίκες διαμαρτύρονται και λένε: «Είμαι ακάθαρτη; Γιατί;», ρωτάνε. Είναι κάτι που το αισθάνονται πολύ άσχημα. Γιατί είναι ακάθαρτο. Μετά, θεωρείται ακάθαρτη η ασθένεια, από νομικής πλευράς, και μάλιστα το αποκορύφωμά της, η λέπρα. Θυμηθείτε όταν οι δέκα λεπροί συναντούν τον Χριστόν. Υπήρχαν ορισμένοι τόποι στους οποίους σύχναζαν οι λεπροί. Και οι τόποι αυτοί ήταν εις το ύπαιθρον. Ποτέ μέσα στις πόλεις. Εθεωρούντο νομικώς ακάθαρτοι.

Και τρίτον, ο θάνατος. Εάν πέθαινε κάποιος άνθρωπος, εκεί εις το σπίτι μέσα, εθεωρείτο το σπίτι ακάθαρτον και ο νεκρός ακάθαρτος. Εκείνοι που τον επεριποιούνταν να τον πλύνουν, να τον καθαρίσουν, να τον θάψουν, έπρεπε μετά ταύτα να υποστούν νομικόν καθαρισμόν. Ήταν ακάθαρτοι, αν πέθαινε το πρωί ο άνθρωπος, μέχρι το βράδυ ακάθαρτοι. Ο «ναζιραίος», ο αφιερωμένος στον Θεό, δεν έπρεπε να δει ούτε νεκρόν. Όχι να αγγίξει, ούτε να δει. Εάν του ‘λεγαν: «Πέθανε ο πατέρας σου», δεν έπρεπε να πάει να δει τον πατέρα του νεκρόν· διότι, ως αφιερωμένος στον Θεό, δεν χωρούσε τίποτε το ακάθαρτον μέσα σε μια αφιέρωση. Θυμηθείτε όταν οι Εβραίοι, δεν ήθελαν να μπουν παραμονή του Πάσχα εις το Πραιτώριον· «ἵνα μή μιανθῶσιν», όπως λέει ο ευαγγελιστής, Ιωάννης μου φαίνεται. Για να μη μιανθούν, βεβηλωθούν, για να μπορέσουν να φαν το Πάσχα. Αλλιώς δεν μπορούσανε να φάνε το Πάσχα. Εθεωρούντο ακάθαρτοι. Έπρεπε να υποστούν νομικόν καθαρισμόν. Αλλά δεν έμεναν περιθώρια για νομικόν καθαρισμόν και για να μην μιανθούν και μείνουν χωρίς να φάγουν το Πάσχα, μένουν έξω από το Πραιτώριον. Έξω από το δικαστήριο.

Ώστε η γέννησις, η αρρώστια και ο θάνατος. Γιατί; Και αυτά αναφέρονται στον άνθρωπον. Ο Χριστός, όπως ξέρετε, όταν κλήθηκε από τον Ιάειρον, δεν είπε κανένα λόγον εις την κόρη του να αναστηθεί, όπως είπε εις τον Λάζαρον. Εις τον Λάζαρον είπε: «Έλα έξω». Δεν τον ήγγισε τον Λάζαρον. Την κόρη του Ιαείρου όμως την ήγγισε. Την έπιασε από το χέρι. Θα μπορούσαν να πουν οι Εβραίοι για μια στιγμή: «Ήτο ακάθαρτος ο Χριστός· γιατί ήγγισε νεκρόν». Αλλά εφόσον ο νεκρός έγινε ζωντανός, πώς θα ‘τανε πια νεκρός, θα ΄ταν ακάθαρτος; Το σημαντικό όμως είναι ότι ο Χριστός πιάνοντας από το χέρι νεκρό άνθρωπο, πτώμα, καταργεί την έννοια του ακαθάρτου. Καταργεί την έννοια του ακαθάρτου!

Αλλά τι έννοια είχε αυτή; Ιδού, αγαπητοί μου. Η γέννησις του ανθρώπου συνοδεύεται με την επιθυμία. Αλλά η επιθυμία είναι ο πυρήν του προπατορικού αμαρτήματος. Ενθυμείσθε φέτος είχαμε κάνει ανάλυση της εννοίας της επιθυμίας. Συνεπώς, όταν καθορίζεται η γυναίκα με τη γέννηση ότι είναι ακάθαρτος, σημαίνει: πρέπει να έχει μπροστά στα μάτια της και αυτή και οι άλλοι, ότι είναι κάτω από το προπατορικόν αμάρτημα. Δεύτερον. Πρώτη συνέπεια αυτής της καταστάσεως του προπατορικού αμαρτήματος είναι η αρρώστια. Διότι ο Θεός δεν έκανε ούτε τον θάνατον, ούτε την ασθένεια. Συνεπώς πρώτος καρπός του προπατορικού αμαρτήματος είναι η αρρώστια. Την καθορίζει ως ακαθαρσία και λέγει- μάλιστα ακόμη και την ονείρωξιν, και την ονείρωξιν τη θεωρεί ακάθαρτο πράγμα. Μία ημέρα θεωρείται ακάθαρτος. Η γυναίκα που έχει την έμμηνο ροή και στην καρέκλα που θα καθίσει, η καρέκλα θεωρείται ακάθαρτος. Δηλαδή αυτή η έντονος εικόνα μπροστά στον άνθρωπο ότι είναι κάτω από το προπατορικόν αμάρτημα. Και το άλλο το μεγάλο αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος είναι ο θάνατος. Διότι, επειδή ημάρτησαν οι πρωτόπλαστοι, εισήχθη ο θάνατος. Συνεπώς, τονίζεται η ακαθαρσία του νεκρού για να τονιστεί το προπατορικό αμάρτημα.

Και γιατί τόσο έντονα τονίζεται το προπατορικόν αμάρτημα; Δια να τονιστεί έντονα η ανάγκη του Λυτρωτού. Πότε κάναμε, παρακαλώ, ή μάλλον, πότε βοηθάμε τον άρρωστο να πει: «Θέλω γιατρό» · όταν του παραστήσομε ότι η αρρώστιά του είναι πολύ σοβαρή. Τότε τι λέγει; «Τον γιατρό!». Έτσι κι εδώ. Πότε ο άνθρωπος θα ζητούσε την λύτρωση; Όταν θα καταλάβαινε ότι είναι βαριά άρρωστος. Γι΄αυτό τόσο έντονα προβάλλεται το προπατορικόν αμάρτημα. Να γίνει αισθητή η παρουσία και η ανάγκη του Μεσσίου, του Λυτρωτού. Αλλά θα μου πείτε, αφού έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί ο άνθρωπος να μπερδεύεται και θέλει να κολλάει σε μερικά πράγματα;

Αγαπητοί μου. Είναι μία αρρώστια της διανοίας, και αυτή αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος. Το μυαλό του ανθρώπου κολλάει- περίεργο πράγμα- κολλάει· όπως κολλάει η βελόνα πάνω στην πλάκα του γραμμοφώνου, του πικάπ, και παίζει το ίδιο πράγμα· και δεν θέλει να ξεκολλήσει ο άνθρωπος από αυτό που βλέπει έτσι. Γιατί; Διότι ο άνθρωπος, έπαθε, το κατ΄εικόνα, έπαθε μία φθορά. Μόνος του δε, δεν θέλει να απαλλαγεί από τη φθορά αυτή. Και μέσα σε αυτή τη φθορά, κινείται και έτσι δεν μπορεί να συλλάβει την εικόνα των πραγμάτων καθαρή. Καθαρή. Και εδώ θα είχε αξία η περίπτωση του σπηλαίου του Πλάτωνος, που έχει φαίνεται κάποια παράδοση και ότι ο Πλάτων δεν είπε το παράδειγμα αυτό τυχαία, ότι οι άνθρωποι πάντα θέλουν να βλέπουν τη σκιά των όντων, χωρίς να μπορούν να ίδουν την εικόνα των όντων, όπως έχει. Αυτό εις τον πνευματικό τομέα και στον θρησκευτικό τομέα είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι δυστύχημα.

Ευθύς παρακάτω, ευθύς παρακάτω, θα δούμε μία μορφή, τον Συμεών, τον γέροντα, ο οποίος είχε καθαρή αντίληψη των πραγμάτων και τίθεται το ερώτημα: «Γιατί;». Αλλά θα το δούμε στη συνέχεια του πράγματος.

Πάντως, να τελειώσουμε από το χωρίον αυτό, η Θεοτόκος δεν υπέκειτο εις την ανάγκη τέτοιου καθαρισμού, διότι δεν συνέλαβε κατόπιν επιθυμίας, δεν υπήρξε σύλληψις κατά φύσιν, ώστε να υπεισέλθει το προπατορικόν αμάρτημα. Ήτο λοιπόν η Θεοτόκος καθαρή. Η ιδία δε, ως φέρουσα το προπατορικόν αμάρτημα, το έφερε η Παναγία, εκαθαρίσθη με την έλευσιν του Αγίου Πνεύματος. Όταν δηλαδή, είπε ο άγγελος «Καί πνεῦμα ἅγιον ἐπισκιάσει σοι», «θα σε επισκιάσει», εκεί γίνεται και η κάθαρσις της Θεοτόκου ώστε και η ιδία καθαρή και ο τόκος της καθαρός. Συνεπώς δεν αναφερόμεθα πια εις την Θεοτόκον. Αλλά και αυτό γίνεται για να μην σκανδαλιστούν οι γύρω. Και η Παναγία πληροί τον νόμον· αν και δεν είχε ανάγκη. Πληροί τον νόμον· όμως, εις τον στίχον αυτόν, έχομε πάλι δύο σημεία. Όπως στο προηγούμενο, στην περιτομή και το όνομα, και για τον Χριστόν η περιτομή ήτο περιττή, το όνομα έπρεπε να μπει, εδώ έχομεν τον καθαρισμόν και την παράστασιν. Ο καθαρισμός περιττός, η Θεοτόκος δεν είναι ακάθαρτος. Έχομεν την παράστασιν. Τίνος; Του Ιησού εις τον ναόν. Έφερε η Θεοτόκος τον Ιησούν εις τον ναόν, για να Τον παραστήσουν, λέγει, εις τον ναόν. Να τον παραστήσουν. Τι σημαίνει αυτό; «Παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Ἀνήγαγον αὐτόν εἰς Ἱεροσόλυμα, παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Να παρουσιάσουν». Αυτό το «να παρουσιάσουν», αναφέρεται εις την Παλαιά Διαθήκη ως εξής: Για να μην ξεχάσουν οι Εβραίοι, ως άνθρωποι επιλήσμονες την ευεργεσία που τους έκανε ο Θεός, να τους βγάλει από την Αίγυπτο κατά τόσον καταπληκτικόν τρόπον, με τις δέκα πληγές του Φαραώ κ.λ.π. τους είπε εις ανάμνηση της τελευταίας πληγής, εις την οποίαν, έπεσαν μεν οι Αιγύπτιοι, απηλλάγησαν όμως οι Εβραίοι, ότι, θα το διαβάσω καλύτερα· είναι από το «Ἔξοδος»: «Ἁγίασόν μοί πᾶν πρωτότοκον, πρωτογενές, πᾶσαν μήτραν διανοῖγον ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ». Δηλαδή, «κάθε πρωτότοκο παιδί θα έρχεσαι να μου το αφιερώνεις. Θα το πάρεις πίσω σπίτι σου, αφού θα μου δώσεις αντάλλαγμα», λέει ο Θεός. Μία θυσία. Ένα πρόβατο, αν ήσουν πλούσιος· εάν δεν ήσουν, ένα ζευγάρι περιστέρια, ένα ζευγάρι τρυγόνια. Αυτό, αν θα σε ρωτήσει, λέει, το παιδί σου τι είναι, θα πεις: «Επειδή ο Κύριος μάς απήλλαξε από τους Αιγυπτίους και τα πρωτότοκά μας δεν πέθαναν, του τα αφιερώνουμε». Δηλαδή είναι μία τελετή αναμνήσεως του θαύματος. Αναμνήσεως του ευχαριστώ, της ευγνωμοσύνης. Έχομε λοιπόν μία παράσταση. Αλλά αυτή η παράστασις ταυτοχρόνως είναι και μία προσφορά· διότι προσφέρει ο πατέρας το πρωτότοκο παιδί του, το αγόρι του. Το προσφέρει.

Αλλά, γιατί εδώ προσάγεται ο Ιησούς; Προσφέρεται ως δώρο· διότι για να το πάρεις πίσω, πρέπει να προσφέρεις την αξία του δώρου. Γι’αυτό έδιναν εκείνο το οποίο έδιναν. Για τη θυσία του δώρου. Μάλιστα, από τα δύο πουλιά, τα δύο τρυγόνια ας πούμε, τα δύο περιστέρια, το ένα το έσφαζε ο ιερεύς για τον καθαρισμό της γυναικός, της μητέρας του. Και το άλλο το άφηνε ελεύθερο να φύγει ως δώρον δια το παιδί. Έχομε λοιπόν το στοιχείο της προσφοράς. Ο Χριστός δυο φορές προσεφέρθη εις τον Πατέρα. Δύο φορές. Άνθρωπος. Η μία είναι εις τον ναόν και η άλλη είναι εις τον Γολγοθά. Αυτό, αυτή η διπλή προσφορά του Χριστού επαναλαμβάνεται μέσα εις την Θείαν Λειτουργίαν. Όταν με το πρόσφορό μας, που χαράξαμε τον Αμνόν, υψώνομε, προσάγομε, προσκομιδή- προσαγωγή, προσκομιδή, προσφορά· είδατε; Σηκώνομε την προσφορά· είναι δώρον προς τον Πατέρα, δηλαδή ο Ιησούς είναι δώρο στον Πατέρα. Δεν προσφέρομε το ψωμί εις τον Πατέρα, αλλά ο Ιησούς αντιπροσωπεύεται από τον Άρτον και προσφέρεται ο Ιησούς ως δώρο για τον Πατέρα. Γι΄αυτό εις την προσκομιδή βάζουν άλλοι μεν την εικόνα της κενώσεως, της ταπεινώσεως, άλλοι δε της Γεννήσεως. Και οι δύο είναι σωστές. Η Γέννησις ως προσφορά· θα μου πείτε γιατί δεν βάζουμε την Υπαπαντή; Διότι και η Γέννησις είναι προσφορά στον Πατέρα. Αλλά και η κένωσις το ίδιο, γιατί εκεί όταν χαράζουμε πάνω εις τον Αμνόν, κάνομε προκαταρκτικά του Πάθους. «Θύεται ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου· ὅτι αἴρεται ἡ ζωή Αὐτοῦ ἀπό τῆς γῆς» κ.τ.λ. Είναι λοιπόν προκαταρκτικά της θυσίας. Και γίνεται την ώρα που προσφέρεται το δώρον. Όταν λέμε: «Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν Σοί προσφέρομεν», προσφέρομεν δώρον. Κατόπιν, θα προσφερθεί ο Χριστός ως θυσία εις τον Πατέρα. Όταν θα πει ο ιερεύς: «Καί ποίησον, τόν μέν Ἄρτον τοῦτον, Τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ Σου», εκεί έχομε ταυτοχρόνως μεταβολή της θείας προσφοράς. Ταυτοχρόνως. Ενθυμείσθε τα λέγαμε πρόπερσι αυτά. Ώστε έχομε δύο προσφορές. Τη μία ως δώρον και την άλλη ως θυσία. Η μία στην προσκομιδή και η άλλη μέσα στη Θεία Λειτουργία. Αυτό επαναλαμβάνεται στη Θεία Λειτουργία όπως σας είπα και είναι ακριβώς όπως ο Χριστός προσεφέρθη προς τον Πατέρα.

23 στίχος: «Καθὼς γέγραπται ἐν νόμῳ Κυρίου ὅτι πᾶν ἄρσεν διανοῖγον μήτραν ἅγιον τῷ Κυρίῳ κληθήσεται». Εδώ δικαιολογεί αυτό που προηγουμένως σας είπα ως προς την Παλαιά Διαθήκη. 24: «καὶ τοῦ δοῦναι θυσίαν κατὰ τὸ εἰρημένον ἐν νόμῳ Κυρίου, ζεῦγος τρυγόνων ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν». Και αυτό το αναλύσαμε. «Και θα δώσουν θυσία». Εάν λοιπόν εδώ αναφέρονται τα περιστέρια και τα τρυγόνια, πρέπει η προσφορά του Χριστού να ήτανε η προσφορά των πτωχών. Η προσφορά των πτωχών… Επτώχευσε δι’ ημάς ο Χριστός.

Και τώρα μπαίνουμε σε μία νέα σκηνή. Θα το ξέρετε πάντοτε, ο Ευαγγελιστής Λουκάς, όταν θέλει να εισαγάγει μια νέα σκηνή, συχνά χρησιμοποιεί το «Ιδού». Θέλει να ελκύσει την προσοχή. Και λέει ο στίχος 25: «Καὶ ἰδοὺ ἦν ἄνθρωπος ἐν Ἱεροσολύμοις ᾧ ὄνομα Συμεών, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος, δίκαιος καὶ εὐλαβής, προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ, καὶ Πνεῦμα ἦν Ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν». «Ήταν», λέγει, «κάποιος άνθρωπος εις τα Ιεροσόλυμα». Ο άνθρωπος αυτός δεν ήτο ιερεύς. Προσέξτε, υπογραμμίζω: Δεν ήτο ιερεύς. Υπάρχει ίσως η ευρεία αντίληψις ότι ο Συμεών ήτο ιερεύς. Όχι. Αν ήτο ιερεύς, θα μας το έλεγε ο Ευαγγελιστής Λουκάς αυτό. Δεν ευρίσκετο εις το ιερόν. Πρέπει να σας πω ακόμη ότι το όλο κτίσμα διαιρείτο σε δύο γενικά μέρη· εις το ιερόν και εις τον ναόν. Όταν λέγει ιερόν εννοεί τις αυλές και όλες τις οικοδομές που ευρίσκοντο εις τας αυλάς. Είχε πολλές αυλές ο ναός του Σολομώντος. Πολλές αυλές. Αν έχετε δει αναπαράσταση του ναού, θα το έχετε αντιληφθεί αυτό. Συνεπώς, ιερόν λέγεται όλα τα εξωτερικά κτίσματα, τα εκτός του κυρίως ναού, και οι αυλές· και ναός λέγεται το κύριον κτίσμα, μέσα εις το οποίον εγίνετο η λατρεία. Ο ναός τώρα είχε ιδιαίτερα χωρίσματα, δεν μένω εκεί· όταν λέγει εδώ ότι ήρθε εις το ιερόν ο άνθρωπος αυτός, ήρθε εις την αυλήν, έξω από τον ναό. Απηγορεύετο δε να μπει εθνικός και εις το ιερόν, δηλαδή και εις την αυλήν, όχι μόνο εις τον ναόν.

Και ο άνθρωπος αυτός έρχεται, το όνομά του Συμεών, όπως είδαμε, κάτω από το Πνεύμα το Άγιον. Από την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος. Να μια προώθησις. Το Πνεύμα το Άγιον τού λέγει: «Πήγαινε εις τον ναόν· πήγαινε εις τον ναόν». Όπως ακριβώς συνέβη με τον Φίλιππον τον διάκονον, όταν το Πνεύμα το Άγιον του λέγει: «Σήκω, πήγαινε ‘’κατά μεσημβρίαν’’ – δηλαδή προς νότον- στον δρόμο που πάει προς την Γάζα». Πάλι το Πνεύμα το Άγιον τού λέει, όταν περνούσε το αμάξι του Αιθίοπος- πώς το λέγει; Δεν μπορώ να σας πω, δεν ξέρω, δεν ξέρω πώς… Ωθεί, εμπνέει: «Κάνε αυτό». «Προσκολλήθητι», λέει, «τῷ ἅρματι». «Κόλλησε, άρπαξε, γαντζώσου από το άρμα».

Βλέπετε λοιπόν ότι κάτω από την επίδραση και έμπνευση και ώθηση του Αγίου Πνεύματος, ο Συμεών αφήνει το σπίτι του, θα ‘λεγε κανείς, κάπως ξαφνικά, φυσικά πήγαν ο Ιωσήφ και η Θεοτόκος με το βρέφος Ιησούν, δεν θα ‘ταν πολλή ώρα, θα ‘καναν το έργο τους και θα έφευγαν, πολύ λίγη ώρα, ελαχίστη. Συνεπώς ξαφνικά πρέπει να φεύγει ο άνθρωπος από το σπίτι του, να πηγαίνει κατευθείαν για τον ναό.

Έχει πολύ σημασία αυτό. Αλλά, σε λίγο, θα εμφανιστεί μία γυναίκα. Είναι η Άννα η προφήτις. Τόσο ο Συμεών- που θα το αναλύσουμε ιδιαιτέρως αυτό- όσο και η Άννα η προφήτις, ομολογούν θαυμαστά πράγματα. Λέγει ο Συμεών μόλις είδε το βρέφος: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ». «Τώρα να πεθάνω. Όπως είμαι. Είδαν τα μάτια μου το σωτήριόν σου». Η Άννα να βεβαιώνει και να λέγει ότι «Αυτός είναι σπουδαίος· είναι ο Μεσσίας». Και λέγει εις την Θεοτόκον ότι «οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ». Γιατί; Διότι εδώ, αγαπητοί μου, εις μίαν πράξιν ασημότητος, έρχεται μία πράξις επισημότητος, για να μας βγάλει από έναν ενδεχόμενον σκανδαλισμόν. Ενθυμείσθε στην Γέννησιν; Σε ένα στάβλο, σε ένα παχνί, ανακλίνεται ο Υιός του Θεού· που έγινε άνθρωπος. Κι όμως. Ενώ κανείς δεν παίρνει είδηση ότι κάποιο παιδάκι γεννήθηκε εκείνη τη νύχτα, όλος ο ουράνιος κόσμος, όλοι οι άγγελοι, υμνούν και δοξολογούν τον Θεόν. Μέσα εις την ασημότητα και την ταπείνωση, έρχεται μία πράξις επισημότητος, δια να υπογραμμίσει ότι εδώ κρύπτεται μυστήριον καταπληκτικόν. Τώρα, εις την πράξιν αυτήν της ασημότητος, ότι μια γυναίκα, από ‘κείνες τις χιλιάδες γυναίκες που ποτέ πέρασαν από τον ναόν, έρχεται σε μία πράξη τόσο συνηθισμένη, όπως και παρ’ ημίν, που οι γυναίκες πάνε να πάρουν σαραντισμόν· κάποιο απόγευμα θα πάνε στον Εσπερινό να πάρουν τον σαραντισμό. Ποιος θα ανοίξει; Ποιος είναι στον ναό; Είναι κανείς; Ασημότης λοιπόν. Μέσα σ’ αυτήν την ασημότητα έρχεται μία επιβεβαίωσις προφητική, ότι αυτό το νήπιον είναι ο Μεσσίας του κόσμου.

Αλλά ο άνθρωπος αυτός ήτο δίκαιος· ήτο και ευλαβής. Ανήκε εις το λήμμα του λαού του Θεού. Εις το λήμμα. Εις το κατάλοιπον· διότι οι Εβραίοι δεν είχαν πλέον ακριβή αντίληψη περί του Μεσσίου. Κάτω από τις αναθυμιάσεις των ιδίων των επιθυμιών έχασαν την εικόνα του αληθούς Μεσσίου. Είναι εκείνο που προηγουμένως σας είπα: Γιατί χάνομε την εικόνα την αληθινή των πραγμάτων; Διότι μπαίνει το στοιχείο επιθυμία. Παντού εισχωρεί το προπατορικόν αμάρτημα. Δεν αφήνει τον άνθρωπο να αντιληφθεί τα πράγματα στην αλήθειά τους, στη γυμνή τους αλήθεια. Όταν όμως ο άνθρωπος θα θέσει τον εαυτόν του κάτω από την υπακοή του Θεού και την πίστη του Θεού, τότε καθαρίζεται το εσωτερικό του, βλέπει όσο δυνατόν να δει.

Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος, καθορίζεται, ήτο δίκαιος και ευλαβής. Συνεπώς είχε προϋποθέσεις καθαρότητος. Θα πει –δεν θα το πούμε σήμερα- ότι ο Μεσσίας είναι «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν». Μεγάλης σημασίας αυτό. Δεν είναι εις αποκάλυψιν Ισραήλ, αλλά είναι εις δόξαν του Ισραήλ. «Εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν». Ξέρετε τι σήμαινε αυτό; Ότι αυτό που είπε ο Συμεών ήταν πέρα για πέρα αντισοβινιστικόν. Οι Εβραίοι λέγανε: «Ο Μεσσίας είναι δικός μας. Δεν ανήκει σε κανέναν άλλον!». Ο Συμεών λέγει: «Ο Μεσσίας είναι μεσσίας των εθνών, όλου του κόσμου». Αυτό είναι όμως μια αλήθεια που βγαίνει από μια καθαρότητα. Κανείς δεν θα μπορούσε να το πει αυτό. Κι όμως το λέγει ο Συμεών. Γιατί; Κάτω από το Πνεύμα το Άγιον εμπνευσμένος, επειδή ήτο δίκαιος και ευλαβής.

Ο Συμεών, αγαπητοί μου, ανήκε εις την τάξιν εκείνων των ανθρώπων που έμεναν πιστοί εις το θέλημα του Θεού. Ήταν η οικογένεια του Ζαχαρίου και της Ελισάβετ, ήτο η οικογένεια της Θεοτόκου, ήτο η οικογένεια της Άννας της Προφήτιδος, ήτο η οικογένεια του Συμεών – αυτούς τουλάχιστον που αναφέρει η Αγία Γραφή-· ήταν λίγοι αυτοί που είχαν καθαρή εικόνα περί του Μεσσίου. Εκείνοι που μπορούσαν να μελετούν την Αγίαν Γραφήν και να βλέπουν ορθά τα πράγματα.

Αλλά – επιτρέψατέ μου μια μικρή παρένθεση και θα τελειώσουμε- εδώ λέγει ότι «προσεδέχετο παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ», έτσι λέγει το ιερόν κείμενον, ότι «προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ». «Παράκλησις» θα πει παρηγορία· «προσδεχόμενος» θα πει αναμένων· περίμενε παράκληση. Δηλαδή ότι ο Μεσσίας θα ήτο η παράκλησις, θα ήτο η παρηγορία του λαού. Να γιατί ο Χριστός είπε στους μαθητάς Του: «Συμφέρει», λέει, «Εγώ να φύγω. Θα σας στείλω άλλον Παράκλητον, το Πνεύμα της Αληθείας». Όταν λέγει «άλλον Παράκλητον» σημαίνει ότι ομιλεί και έχει υπόψιν για έναν ομοίως δεύτερον. Ποιος είναι ο άλλος; Το ένα είναι το Πνεύμα το Άγιον και ο άλλος; Είναι ο Ίδιος. Βλέπετε πώς ονομάζει ο Χριστός τον εαυτόν Του; Παράκλητον. Βλέπετε πώς ο Συμεών αποκαλεί τον Μεσσίαν; Παράκλησιν εις τον Ισραήλ. Περίμενε παράκληση· παρηγορίαν. Δηλαδή ο Μεσσίας είναι Παράκλητος· παρηγορία, παρήγορος.Το Πνεύμα το Άγιον λέγεται Παράκλητος. Γιατί; Διότι μένει και μας βοηθά, μας παρηγορεί, μας ενισχύει. Κι ο Χριστός λοιπόν Παράκλητος· και το Πνεύμα το Άγιον Παράκλητος.

Αλλά εκείνο το «προσδεχόμενος», το οποίο θα είναι και το τελευταίο της αναλύσεώς μας, είναι το εξής. Προσδέχομαι σημαίνει περιμένω. Περιμένω σημαίνει ότι ερευνώ· ερευνώ. Επί παραδείγματι, αν περιμένω κάθε μέρα να δω να δημοσιεύεται μια είδησις που τη θέλω να είναι έτσι, συγκεκριμένη· την περιμένω την είδηση αυτή, αλλά από πού θα τη μάθω; Πρέπει να διαβάζω τις εφημερίδες. Κάθε μέρα λοιπόν παίρνω όλες τις εφημερίδες, κάθομαι και ψάχνω από τα χοντρά μέχρι τα ψιλά γράμματα, να δω αυτό που περιμένω. Γιατί δεν ξέρω πού θα είναι γραμμένο. Στα μεγάλα, τα χονδρικά ή στα ψιλά. Δηλαδή κάνω έρευνα. Ε λοιπόν, ερευνούσε ο Συμεών. Τι ερευνούσε; Την Αγίαν Γραφήν. Ποιες ήταν οι προϋποθέσεις της ερεύνης του; Το ότι ήτανε δίκαιος και ευλαβής. Ποιον είχε βοηθό στην έρευνα; Το Πνεύμα το Άγιον. Και ψάχνει…

Εμείς ψάχνομε; Ακούστε πώς το λέγει αυτό ο Απόστολος Πέτρος: «περὶ ἧς –της οποίας- σωτηρίας ἐξεζήτησαν καὶ ἐξηρεύνησαν προφῆται». Ἐξεζήτησαν. Ακούτε; Το ρήμα ἐκ- ζητῶ σημαίνει «ζητώ από». Συνεπώς σαν να λέγω: «Τι έχεις εδώ; Τι έχει εδώ μέσα; Θα το ανοίξω να δω τι έχει εδώ μέσα». Αυτό θα πει «ἐκ- ζητῶ». «Ἐξεζήτησαν» λοιπόν «προφῆται καὶ ἐξηρεύνησαν». «Ἐρευνῶ ἐκ»· είναι έντονο. «Οἱ περί εἰς ἡμᾶς χάριτος προφητεύσαντες ἐρευνῶντες, εἰς τίνα ἤ ποῖον καιρόν ἐδήλουν τό ἐν αὐτοῖς Πνεῦμα Χριστοῦ». Είδατε; «Που θα φανέρωνε», λέει, «το Πνεύμα του Χριστού εις τίνα και εις ποίον καιρόν θα εγίνοντο αυτά». Ώστε λοιπόν ερευνούσε.

Και τον πληροφορεί το Πνεύμα του Θεού τον Συμεών: «Δεν θα πεθάνεις, έως ότου δεις το σωτήριον του Θεού». «Σωτήριον τοῦ Θεοῦ» είναι ο Σωτήρ, δηλαδή ο Μεσσίας. Δεν θα πεθάνεις. Πόσο ετών να ήτο; Ογδόντα; Ενενήντα; Εκατό; Εκατόν είκοσι; Εκατόν πενήντα; Δεν μας λέει η Αγία Γραφή. Ο λόγος του Θεού δεν μας λέγει. Ένα μας λέγει μόνο. Ότι ερευνούσε ανά πάσα στιγμή πότε θα έρθει ο Μεσσίας. Είχε άραγε υπόψη ο Συμεών τις περίφημες εβδομάδες του Δανιήλ; Οι περίφημες εβδομήντα εβδομάδες του Δανιήλ συμπίπτουν ακριβώς με τη Γέννηση του Χριστού. Εβδομήντα εβδομάδες. 490 χρόνια. 7 x 7 = 49. 490 χρόνια. Είναι ο Δανιήλ ο μόνος που ορίζει επακριβέστατα το έτος Γεννήσεως του Μεσσίου. Τι έκανε λοιπόν ο Συμεών; Έψαχνε.

Ο άγιος Ιγνάτιος, ο αποστολικός αυτός πατήρ, επίσκοπος Αντιοχείας, ο Θεοφόρος, πηγαίνοντας στη Ρώμη, στέλνει μια επιστολή στον άγιο Πολύκαρπο –που τον γιορτάζουμε σήμερα- κι αυτός αποστολικός πατήρ, επίσκοπος Σμύρνης. Στην επιστολή αυτή που του στέλνει, στον δρόμο τη γράφει την επιστολή, έγραψε κι άλλες επιστολές, στον δρόμο, γράφει το εξής πολύ σπουδαίο: Λέει σαν επίσκοπος που ήτο και υπεύθυνος συνεπώς του λαού του, του λαού της Σμύρνης, στον Πολύκαρπον: «Τούς καιρούς καταμάνθανε». «Μανθάνω κατά». Μαθαίνω συνεπώς πολύ καλά. Αυτό θα πει καταμανθάνω. «Τους καιρούς», λέει, «μελέτα τους και μάθαινέ τους καλά. Τα μάτια σου ανοιχτά. Μελέτα την εποχή. Μελέτα τις εποχές. Μελέτα τους χρόνους». «Τὸν ὑπὲρ καιρὸν προσδόκα»

«Εκείνον που είναι πέρα από τους καιρούς, περίμενέ τον». Δηλαδή; Τη Δευτέρα του Χριστού παρουσία. Μ’ άλλα λόγια: «Βλέπε, μελέτα τα σημάδια που ο Χριστός έρχεται. Περίμενε Εκείνον που είναι πέρα από τους χρόνους, από πλευράς ουσίας». «Τόν ἄχρονον, τόν ἀόρατον, τόν δι’ ἡμᾶς ὁρατόν πού ἔγινε ἄνθρωπος· τόν ἀψηλάφητον, τόν ἀπαθῆ, τόν δι’ ἡμᾶς παθητόν, τόν κατά πάντα τρόπον δι’ ἡμᾶς ὑπομείναντα». Αλλά όταν λέγει εις τον Πολύκαρπον, τον άγιον Πολύκαρπον ο άγιος Ιγνάτιος: «Τούς καιρούς καταμάνθανε», ποιος θα μπορούσε να βοηθήσει και εμάς να αποκρυπτογραφούμε τους καιρούς; Η αποκρυπτογράφησις του καιρού είναι πάλι έργο του προφήτου. Πρέπει να έχεις Πνεύμα Θεού, δεν δύνασαι να αποκρυπτογραφήσεις.

Ο Συμεών είναι ο πρώτος που δείχνει τον Χριστόν. Είναι πιο δύσκολο από του να πεις μια γυναίκα φτωχιά, η Θεοτόκος, με μια μαντήλα στο κεφάλι της, και ένας γέροντας δίπλα της, ο Ιωσήφ, κρατούν ένα μωρό, σαράντα ημερών. Κοινή, κοινοτάτη εικόνα. Θέλω να σας μεταφέρω στον ρεαλισμό των πραγμάτων, για να μπούμε στο πνεύμα. Ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια του ναού κι άλλες μανάδες, κι άλλες γυναίκες με τους άντρες τους πάνε στον ναό. Για την ίδια δουλειά. Έρχεται ο άνθρωπος ο Συμεών να πει: «Αυτός είναι ο Μεσσίας. Αυτό το μωρό είναι ο Μεσσίας». Το παίρνει στην αγκαλιά του. Ω εκείνη η αγκαλιά…

[…] Ότι όσο μένει η χείρα ανοιχτή, έχομε το έλεος του Θεού. Όταν κλείσει η χείρα, τότε έχομε την κρίση του Θεού. «Κρίσις και έλεος», όπως λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «δεν συνυπάρχουν, δεν συλλειτουργούν, όπως λέγει. Δεν συλλειτουργούν τον αυτόν χρόνον». Γι΄αυτό ο Θεός κατένειμε την κρίσιν και την μακροθυμίαν εις διάφορον χρόνον. Προηγείται το έλεος, ακολουθεί η κρίσις.

[…] χρόνια μετά. Είναι τρομακτικά δύσκολο. Αυτό έκανε τον Ιωάννη μέγα προφήτη. Όχι μόνο ο τρόπος της ζωής του, όχι μόνο η καθαρότητά του, αλλά και ως μέγιστος των προφητών, διότι έδειξε τον Μεσσία. Πολύ δύσκολο πράγμα. Τι λέγει ο αρχιερεύς, ο Καϊάφας,. Επίσημο πρόσωπο. Προφητεύει και αυτός. Ήτανε προφητεία αυτό που είπε ότι συμφέρει να πεθάνει ένας υπέρ του λαού. Και προφητεύει ως αρχιερεύς. Είχε εκείνο το εφώδ, το επιτραχήλιον θα λέγαμε για μας τους κληρικούς, χωρίς το οποίο δεν προφήτευε ο αρχιερεύς. Ηδύνατο λοιπόν να προφητεύει εάν ήτο τίμιος άνθρωπος και θα μπορούσε στο ερώτημα που έκανε στον Χριστόν: «Σε εξορκίζω, εις το όνομα του Ζωντανού Θεού, πες μας, εσύ είσαι ο Μεσσίας;». Και όταν ο Χριστός του λέγει: «Σύ εἶπας». «Είναι όπως το λες. Εγώ είμαι». Κι όταν λέει «Σε εξορκίζω», σημαίνει μεθ’ όρκου η βεβαίωσις. Μεθ’ όρκου η βεβαίωσις. Ο υποκριτής Καϊάφας ξεσκίζει τα ρούχα του. Γιατί; Είναι το Πνεύμα του Θεού, δεν μπορούσε να μείνει σε έναν τέτοιον άνθρωπο. Θα ηδύνατο να αποκρυπτογραφήσει. Και να πει και ο αρχιερεύς. «Αδερφοί μου στο συνέδριο, ξέρετε Ποιον έχουμε μπροστά μας; Πρέπει, πρέπει να γίνουμε σκόνη και καπνός μπροστά σε Εκείνον που έχουμε μπροστά μας τώρα. Και σπεύδουμε να δικάσουμε;». Αλλά δεν βλέπει ο Καϊάφας. Βλέπει όμως ο Συμεών. Λάθεψε; Οι αιώνες το απέδειξαν. Οι αιώνες το απέδειξαν! Δεν λάθεψε.

Λοιπόν. Ο προφήτης αποκρυπτογραφεί τους καιρούς. Πότε έρχεται ο Αντίχριστος; Προφήτης θα ‘ρθει να μας πει: «Αυτός είναι ο Αντίχριστος». Προφήτης θα ‘ρθει να μας το πει. Ποιος θα ‘ναι αυτός ο προφήτης; Πρέπει να σας πω ότι το προφητικό χάρισμα υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει μέσα στην Εκκλησία. Εκείνο το «μετά Χριστόν πας προφήτης κ.τ.λ.» που λένε, είναι ανόητο· για να μην πω και ασεβές. Το προφητικό χάρισμα υπάρχει. Λέγει ο Απόστολος ότι θέλει να προφητεύουν όλοι. Η προφητεία είναι βασικό στοιχείο μέσα στην Εκκλησία. Ο πνευματικός άνθρωπος βλέπει τους καιρούς. Μπορεί να μην έχει ίσως μεγάλη διάκριση, εξαρτάται από τον τρόπο της ζωής του, την πνευματικότητά του κτλ., όταν ερευνά όμως και έχει καθαρή καρδιά απέναντι στον Θεό, βλέπει τα σημάδια.

Όπως ξέρετε, ο ιστορικός δεν μπορεί να κρίνει την εποχή του· γιατί είναι βυθισμένος μέσα στην εποχή του και πρέπει να περάσει να βγει απέξω. Δεν μπορείς να βγεις στη θάλασσα, αν είσαι μέσα στη θάλασσα. Πρέπει να βγεις από τη θάλασσα, για να δεις τη θάλασσα. Πρέπει να βγεις από την εποχή σου, για να δεις την εποχή σου. Τώρα πώς ο Χριστιανός καλείται να δει την εποχή του, να τη χαρακτηρίσει και να πει: «Τα σημάδια αυτά, α,β,γ,δ, βάσει του λόγου του Θεού: «Ἐνστήσονται καιροί χαλεποί» θα πει ο Απόστολος στον Τιμόθεο: «Θα ‘ρθουν δύσκολοι καιροί που έτσι κι έτσι κι έτσι κι έτσι… Λάβε τα υπόψη σου αυτά», λέει στον Τιμόθεο. Δηλαδή «καταμάνθανε τους χρόνους» που ο πνευματικός άνθρωπος έρχεται να πει: «Αυτό το σημάδι βάσει του λόγου του Θεού είναι σημάδι ότι …αυτό συνέβη. Έρχεται εκείνο ή έρχεται εκείνο». Πείτε το ίδιο πράγμα που το βλέπετε, που το βλέπει ο πνευματικός άνθρωπος, πείτε το σε έναν ασεβή. Σε έναν μη πνευματικό. Δεν βλέπει τίποτα. Δεν καταλαβαίνει τίποτα. Η όρασις αυτή λοιπόν δεν ανήκει παρά μόνον εις τον πιστόν άνθρωπον.

Όταν ο καθένας μας, αγαπητοί μου, γίνει ένας Συμεών και προσδοκά και προσδέχεται και αναμένει και ερευνά τον λόγον του Θεού. Κατακλυσμός αμαρτίας υπάρχει. Κατακλυσμός ιδεών και αντιλήψεων αντιχριστιανικών υπάρχει. Αφελληνιζόμεθα ημέρα τη ημέρα! Αποχριστιανιζόμεθα ημέρα τη ημέρα! Σαν Έλληνες μιλώ. Και σαν Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Συνεχώς χάνομε έδαφος. Συνεχώς ξεφτίζουμε. Και ερωτούμε: Πού πάμε; Μελετάμε, βλέπουμε τους καιρούς; Πού θα φτάσουμε; Πού θα φτάσουμε; Τι θα γίνει; Και βλέποντες, τι μπορούμε να κάνουμε;

Αγαπητοί μου, μία έκκληση από τον Θεό, να αρχίσουμε να βλέπουμε. Όχι σαν τον Καϊάφα που ήθελε να εθελοτυφλεί. Όχι σαν τον Συμεών, που ήθελε να διακρίνει. Και διακρίνοντες, τουλάχιστον να πούμε την εσχάτη στιγμή: «Κύριε, λυπήσου τον λαό και ξαναφέρε μας πάλι πίσω. Ξεφτίσαμε φοβερά! Και πάμε να χαθούμε. Και σαν Εκκλησία, και σαν πολιτεία. Πάμε να χαθούμε». Οι εχθροί γύρω, έτοιμοι να κατασπαράξουν. Ο εχθρός όμως είναι μέσα. Δεν είναι στα σύνορα. Είναι μέσα. Τον έχομε μέσα μας. Εμείς οι Νεοέλληνες χάσαμε την πίστη μας. Ξεφτίσαμε. Χάσαμε την πίστη μας και στον Θεό και στην πατρίδα. Και στον Θεό και στην πατρίδα. Δεν πιστεύομε πια στην πατρίδα. Δεν πιστεύουμε πια. Ούτε πιστεύουμε εις τον Θεόν πια. Και πρέπει να Τον παρακαλέσουμε τον Θεό να μας ανοίξει τα μάτια, να μας ανοίξει τα μάτια, τουλάχιστον σε λίγους ανθρώπους, να φωνάξουμε, και να σταθούμε μία πέδη, ένα φρενάρισμα εις το φοβερό αυτό κατρακύλισμα. Ας γίνουμε, αγαπητοί μου, νέοι Συμεώνες.

Ομιλίες εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο.
Ομιλία 6η.
από το 1΄έως το 52.31΄΄

Πηγή: Απομαγνητοφώνηση και ψηφιοποίηση της ομιλίας:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὑπάρχει ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς; (β΄ ἔκδοσις)

†.Σήμερα, Κυριακή Γ΄Νηστειών, αγαπητοί μου, η επιλεγομένη της Σταυροπροσκυνήσεως. Η Εκκλησία μας προβάλλει τον Τίμιον Σταυρόν προς προσκύνησιν. Ο λόγος αυτής της σταυροπροσκυνήσεως είναι πρώτον η ενίσχυσις των πιστών εις το μέσον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και όπως λέγει το Ωρολόγιον ότι συνήθως εις το μέσον ενός έργου υπάρχει φανερή πια η κόπωσις, ώστε κατά τρόπον τέτοιον να βοηθηθεί κανείς από αυτόν τον κάματον· βλέποντας προβαλλόμενον τον Τίμιον Σταυρόν. Και δεύτερον, η προβολή του Σταυρού του Χριστού, που είναι το σύμβολον του εσταυρωμένου βίου. Ο Χριστιανός πρέπει να έχει πάντοτε εσταυρωμένον βίον αν θέλει να είναι γνήσιος μαθητής του μεγάλου διδασκάλου και εσταυρωμένου Ιησού Χριστού. Εάν αυτό το στοιχείο δεν υπάρχει στον Χριστιανόν, τότε είναι παντελώς αδύνατον να θεωρείται Χριστιανός. Και πρέπει το στοιχείο αυτό να το βιώνει. Να έχει, δηλαδή, τη μετοχή του εις τον Σταυρό του Χριστού.

Όμως όλη αυτή η διαδικασία, το να είναι κανείς εκείνος που έχει δεχθεί τον Σταυρόν του Χριστού και είναι μέσα εις τον Σταυρόν του Χριστού και βιώνει τον Σταυρόν του Χριστού, αυτή όλη η διαδικασία, βέβαια, δεν είναι ένα παιχνίδι που μπορείς να δίνεις και να παίρνεις, που μπορείς να καταβάλεις και να αναιρείς. Είναι μία υπόθεση άκρως άκρως σοβαρή, ἐν οὐ παικτοῖς. Σε πράγματα με τα οποία δεν μπορούμε να παίζομε. Πρόκειται για το κέρδισμα ή το χάσιμο της ψυχής, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Γι΄αυτό ο Κύριος είπε: «Τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;». Δηλαδή: «Τι έχει κανείς να ωφεληθεί, εάν τα πάντα κερδίσει, το σύμπαν ολόκληρο, αλλά ζημιωθεί όμως ως προς την ψυχήν του;». «Ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;». Προσέξτε αυτό το σημείο: «Ο άνθρωπος τι αντάλλαγμα, αντάλλαγμα – σ’ αυτό θα μείνω, στο αντάλλαγμα- τι αντάλλαγμα ο άνθρωπος μπορεί να δώσει για την ψυχή του;». Σου δίνω την ψυχή μου και μου δίνεις τι; Αφού η ψυχή δεν έχει κανένα αντάλλαγμα;

Για να το καταλάβομε, αγαπητοί μου, αυτό, πόσο σοβαρό πράγμα είναι, ο Κύριος μίλησε γι΄αυτό το αντάλλαγμα. Και για να γίνει κατανοητό είπε την αξία της ψυχής. Αλλά ας δούμε τα πράγματα στη σειρά τους.

Έχει αξία η ψυχή; Πολύ μεγάλη αξία. Είναι τόση η αξία της, μας είπε ο Κύριος, όσο δεν μπορεί να λογαριαστεί και να ζυγιστεί με όλον τον ορατόν κτιστόν κόσμον. Λέμε ότι κάποιος κατέκτησε, είναι κατακτητής, έγινε Μέγας Αλέξανδρος. Και τι κατέκτησε ο Μέγας Αλέξανδρος; Είναι εντελώς σχετική η προσπάθειά του, σχετικές οι κατακτήσεις του, ο Μέγας Ναπολέων, τίποτε, όλα πολύ σχετικά. Να κατακτήσεις το σύμπαν ολόκληρο! Αδύνατον! Ε, λοιπόν, η ψυχή σου έχει πιο μεγάλη αξία από το σύμπαν ολόκληρο και δεν δύναται να ισοσταθμιστεί. Γιατί; Διότι η ψυχή είναι εικόνα του Θεού. Ενώ το σύμπαν δεν είναι εικόνα του Θεού. Ούτε το πλανητικό μας σύστημα, ούτε η γη μας, ούτε ο ήλιος και η σελήνη, τίποτε… Ούτε οι αστέρες οι δυσεξαρίθμητοι. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι εικόνα του Θεού. Η εικόνα του Θεού είναι μόνον εις τον άνθρωπο. Και συνεπώς εκείνο που κάνει πολύ μεγάλο τον άνθρωπον είναι ότι είναι εικόνα του Θεού.

Έχει ένα ωραίο παράδειγμα ο Πασκάλ. Λέγει ότι ο ήλιος είναι τρομακτικά μεγαλύτερος από τον άνθρωπο. Τρομακτικά μεγαλύτερος. «Ο ήλιος», λέει, «με μία ακτίνα του σε σκοτώνει». Και μάλιστα τώρα που έχομε τις ακτίνες χωρίς αυτό το προστατευτικό κάλυμμα πάνω από τη Γη και μπαίνει η ακτινοβολία του ηλίου, η λεγομένη «τρύπα του όζοντος», τον φονεύει τον άνθρωπο. Του βγάζει καρκίνο και πεθαίνει. «Ο ήλιος δεν ξέρει ότι σκοτώνει. Ο άνθρωπος ξέρει ότι πεθαίνει!». Δηλαδή ο άνθρωπος έχει συνείδησιν, γνωστική συνείδηση. Ξέρει. Και συνεπώς ο άνθρωπος είναι ασύγκριτα ανώτερος και από τον ήλιον και, επαναλαμβάνω, από το σύμπαν ολόκληρο.

Για να πάρομε μία γεύση της αξίας της ψυχής, αρκεί, αγαπητοί μου, να σκεφθούμε ότι για χάρη του ανθρώπου, για χάρη της ανθρωπίνης ψυχής, έγινε ο Λόγος σαρξ! Δηλαδή ενηνθρώπησε Αυτός ο Θεός Λόγος. Όταν ο Κύριος είπε: «Τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;». «Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος σαν αντάλλαγμα;». Εννοούσε ότι κανένα αντάλλαγμα δεν υπάρχει. Πλην ενός. Κι εδώ είναι το κύριο σημείον. Κι αυτό το ένα είναι ο Ενανθρωπήσας Θεός Λόγος. Έρχεται και μας λέει: «Δώσ’ μου την ψυχή σου και θα σου δώσω τον εαυτό μου!». Αν θέλετε: «Δώσ’ μου τον θάνατό σου και θα σου δώσω τη ζωή μου!». Είναι το μοναδικόν αντάλλαγμα. Αναφορά του θέματος γίνεται σε μία ευχή του Μεγάλου Βασιλείου, αγαπητοί μου, που ακούσαμε σήμερα.

Αλλά, να το δούμε κι αυτό, το τι θα πει «ἀντάλλαγμα». Είναι γνωστό ότι στην Παλαιά Διαθήκη η έννοια του ανταλλάγματος ήταν η εξής. Όταν έμελλε ο Θεός να εξαγάγει τον λαό Του από την Αίγυπτο, τότε, το τελευταίο βράδυ προ της αναχωρήσεώς των, έπεσε επάνω στην Αίγυπτο η δεκάτη πληγή. Ήτανε φοβερή! Όλα τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων απέθανον. Και τα πρωτότοκα των ζώων. Απέθανον. Όλα! Εκτός βέβαια από τα πρωτότοκα των Εβραίων. Έτσι, όταν ο Θεός έδωσε αυτήν την πληγή, έδωσε και μίαν εντολή: Να βάψουν τα ανώφλια των σπιτιών των οι Εβραίοι με το αίμα ενός αρνιού που θα έσφαζαν. Αυτό δεν θα το έβραζαν να το φάνε, αλλά θα το έψηναν. Γιατί το ψητό γίνεται πιο γρήγορα από το βραστό. Δηλαδή δείγμα γρηγοράδας. Ότι τα πράγματα δεν περιμένουν. Ότι έπρεπε να φύγουν εκείνο το βράδυ. «Και μάλιστα, τα παπούτσια σας», λέει, «θα τα κρατάτε στο χέρι». Έχετε δει κάποιες χωριάτισσες καμιά φορά, όταν θέλουν να ανοίξουν δρόμο να τρέξουν, να περπατήσουν, βγάζουν τα παπούτσια τους. Για τον άνθρωπο της πόλεως αυτό είναι ακατανόητο. Για να πάρομε μία εικόνα. Και μάλιστα να βάλουν ζώνη στη μέση, γιατί ήταν χιτώνες ποδήρεις, για να μην εμποδίζονται εις το τρέξιμο.

Τα πράγματα λοιπόν δεν περίμεναν. Έτσι θα έπρεπε να φάνε το αρνί το ψητό, να φύγουν, με το αίμα του οποίου έβαψαν τα ανώφλια των θυρών των, ώστε ο άγγελος ο ολοθρευτής, όταν έβλεπε αυτό το αίμα δεν θα έμπαινε να θανατώσει το πρωτότοκον της οικογενείας, όπου δεν έβλεπε το αίμα – και αυτό ήτανε βεβαίως μόνον εις τα σπίτια των Αιγυπτίων. Προσέξτε. Αυτό ήταν ένα μυστικό που μπορούσε να κυκλοφορήσει σε έναν ολόκληρο λαό, χωρίς να προσβληθεί η εχεμύθειά του. Σ’ αυτό το σημείο θα είχα πάρα πολλά να πω. Προχωρώ. Για το θέμα της εχεμυθείας. Εγώ αν σας πω κάτι και σας πω: «Μην το πείτε πουθενά!», θα το μάθει όλη η Λάρισα. Ενώ σας είπα, μην το πείτε πουθενά. Θα το πείτε στη γειτόνισσα, θα το πείτε στη φίλη σας, θα το πείτε στον συγγενή σας, αλλά δεν θα κρατηθεί μυστικό. Εδώ έχομε μία περίπτωση διατηρήσεως εχεμυθείας κατά έναν καταπληκτικόν τρόπον και πρωτότυπον. Πού να ξέρουν οι Αιγύπτιοι… πού να ήξεραν οι Εβραίοι πρώτα πρώτα ότι θα ήταν μοιρασμένη η περίπτωση. Τα πρωτότοκά τους δεν θα πάθαιναν τίποτε· αλλά θα πάθαιναν των Αιγυπτίων τα πρωτότοκα. Με μόνο το αίμα. Το αίμα τι θα ήταν αυτό; Ένα αντάλλαγμα!

Όταν αργότερα ήρθαν εις την γη της επαγγελίας οι Εβραίοι, τότε ο Θεός λέει το εξής: «Κοιτάξτε, Εγώ γλύτωσα τα πρωτότοκά σας· λοιπόν, τι θα μου δώσετε για εκείνο που Εγώ σας έδωσα;». Προσέξτε. «Τι θα μου δώσετε;». Θέλει αντάλλαγμα ο Θεός. Εδώ τώρα η έννοια της ανταλλαγής. Και τι; Όταν το αγόρι, γιατί περί αγοριών επρόκειτο, θα εγίνετο 40 ημερών, θα προσέφερε ο κάθε Εβραίος το παιδί του στον Θεό. Του ανήκει. Του ανήκει. Διότι είπε ο Θεός: «Μου ανήκουν τα πρωτότοκα. Αλλά δεν θα τα κρατήσω τα παιδιά σας. Θα μου δώσετε ένα αντάλλαγμα. Και αυτό το αντάλλαγμα θα είναι ή ένα κατσικάκι ή ένα προβατάκι ή αν είναι φτωχός ο άνθρωπος, ένα ζεύγος», λέει, «τρυγόνια». «Θα μου δώσεις και θα σου δώσω». Αυτή είναι η έννοια της ανταλλαγής. Πιστεύω το κατανοήσαμε.

Εδώ όμως τα πράγματα… – γι’ αυτό και στην Υπαπαντή που γιορτάζουμε επήγε ο Ιωσήφ ζεύγος τρυγόνων, που έδειχνε βέβαια ότι ήτανε πάρα πολύ φτωχοί. Η Θεοτόκος, ο Ιωσήφ ήταν πάρα πολύ φτωχοί άνθρωποι. Ήταν όμως τύπος αυτό. Ήταν τύπος μιας μεγάλης ανταλλαγής, που θα ήταν σε σχέση με την αμαρτωλή φύση μας και τον Ενανθρωπήσαντα Θεόν Λόγον. Δηλαδή, «Άνθρωπε, δώσ’ μου την αμαρτωλή σου φύση και θα σου δώσω την αγία μου φύση. Ανθρωπίνη. Δώσε μου ένα σώμα θνητόν και φθαρτόν και θα σου δώσω ένα σώμα αθάνατον και άφθαρτον. Θα σου δώσω το Σώμα μου και το Αίμα μου και με τον τρόπον αυτόν, δια του Σταυρού, θα γίνεις άφθαρτος και αθάνατος». Συμφέρει αυτή η ανταλλαγή; Τι σημαίνει λοιπόν «αντάλλαγμα»; Δίνω το δικό μου και παίρνω το δικό σου. Έξυπνο δεν είναι; Συμφέρον δεν είναι; Όμως προϋποθέτει πίστιν. Εάν δεν το πιστέψεις, μένεις χωρίς αυτήν την ανταλλαγή. Δεν είναι όμως μία αγοραπωλησία. Σημείωσατέ το. Αλλά μία ανταλλαγή κάποιων ποσών, κάποιων πραγμάτων. Το ποσόν της υπάρξεώς μου, το ποσόν της ανθρωπίνης υπάρξεως του Χριστού.

Είπαμε ότι η ψυχή δεν έχει αντάλλαγμα για τίποτα. Γιατί τίποτα δεν είναι ανώτερό της. Πλην της ανθρωπίνης φύσεως, ανθρωπίνης, όχι της θείας, της ανθρωπίνης φύσεως του Θεού Λόγου. Έτσι έρχεται ο Ιησούς και παίρνει ό,τι έχομε και μας δίνει ό,τι έχει. Δια του Σταυρού. Θαυμάσια φαίνεται αυτό, αγαπητοί μου, εις την Θείαν Λειτουργίαν που σας είπα, δίνομε το ψωμί μας και το κρασί μας και παίρνομε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Ανταλλαγή είναι αυτό. Του δίνομε, μας δίνει. Λέγει ο Μέγας Αθανάσιος: «Τό τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ, τό ἀντάλλαγμα τῆς ὑπέρ τοῦ κόσμου ζωῆς». Για τη ζωή του κόσμου είναι το αντάλλαγμα. Του δίνομε – θα το πω, δεν πειράζει αν επαναλαμβάνω- τη θνητότητά μας και τη φθαρτότητά μας και μας δίνει την αθανασία και την αφθαρσία. Και συνεχίζει ο Μέγας Αθανάσιος και λέγει: «Οὐχ οἷον τε ἦν ἕτερον ἀνθ’ ἑτέρου ἀντιδοῦναι λύτρον -Αυτό είναι το λύτρον, η έννοια του λύτρου- ἀλλά σῶμα ἀντί σώματος καί ψυχήν ἀντί ψυχῆς δέδωκεν». Γιατί ο Χριστός είχε και ψυχή ανθρωπίνη. Δεν ήτανε σώμα και Θεός Λόγος. Αλλά ήταν Θεός Λόγος ενωμένος με την ανθρωπίνη φύση. Και εννοούμε «ανθρωπίνη φύση», τέλειον σώμα και τελείαν ψυχήν. Μας δίνει λοιπόν το σώμα Του και παίρνει το δικό μας. Μας δίνει την ψυχή Του και την ανθρωπίνη και παίρνει τη δική μας. Ένα λοιπόν αντάλλαγμα είναι το συμφέρον, που δεν είναι τίποτα πιο πάνω παρά μόνον αυτό, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Η ανθρωπίνη φύσις του Ιησού Χριστού.

«Καί τελείαν ὕπαρξιν –συνεχίζει- ὑπέρ ὅλου τοῦ κόσμου. Τουτέστιν, τό ἀντάλλαγμα τοῦ Χριστοῦ». Αυτό είναι το αντάλλαγμα του Χριστού. Ο Χριστός δεν έδωσε λύτρον στον Θεό Πατέρα, όπως θέλουν να πιστεύουν και να λένε οι Δυτικοί, στη δυτική θεολογία. Δεν έδωσε λύτρο στον Θεό Πατέρα. Πολύ περισσότερο, δεν έδωσε λύτρο στον διάβολο. Γιατί και αυτό λέγεται. Ότι έδωσε λύτρο εις τον διάβολο. Για να μας εξαγοράσει. Όχι. Η έννοια του λύτρου είναι η έννοια της ανταλλαγής, του ανταλλάγματος. Όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος -σήμερα το ακούσαμε, ξέρετε, αυτές τις πέντε Κυριακές έχομε τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής-: «Ἔδωκεν ἑαυτόν ἀντάλλαγμα τῷ θανάτῳ, ἐν ᾧ κατειχόμεθα». «Πήρε ό,τι μας ανήκε, Του τα δώσαμε εμείς αυτά και μας έδωσε εκείνα που Του ανήκουν». Έτσι μας δίνει ό,τι είναι και παίρνει επί του Σταυρού ό,τι είμεθα. Μας δίνει τη ζωή Του και παίρνει τον δικό μας θάνατο. «Δούς -λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης- ἑαυτόν ἀντάλλαγμα του σοῦ θανάτου». «Σου παίρνει τον θάνατο. Και σου δίνει τη ζωή». Επί του Σταυρού έπρεπε να ανεβεί η ανθρωπότητα κανονικά και να πληρώσει τις αμαρτίες της. Αλλά αντί της ανθρωπότητος ανέβηκε Εκείνος. «Λάβητε ἀντάλλαγμα τοῦ πεπτωκότος τόν Χριστόν», λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Όταν ο ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει ότι «ὁ Πατήρ ἔδωκε τόν Υἱόν», αυτό το «ἔδωκε» σημαίνει αυτό το μυστηριώδες και θεοπρεπές αντάλλαγμα. Σου δίνω, μου δίνεις. Ή καλύτερα, μου δίνεις, σου δίνω. Σ’ αυτήν την τάξη. Και σημειώνει ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας: «Τόν ἴδιον Υἱόν τῆς ἁπάντων ἡμῶν σωτηρίας ἀντάλλαγμα δέδωκεν ὁ Πατήρ». Και το αξιοθαύμαστον της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο συνεπώς είναι αυτή η ανταλλαγή.

Ο Κύριος ακόμη μίλησε, αγαπητοί μου, περί απωλείας της ψυχής. Ότι μπορείς να χάσεις την ψυχή σου. Ή περί ανταλλάγματος της ψυχής. Πότε όμως χάνεται η ψυχή; Δηλαδή πότε χωρίζεται από τον Θεό; Γιατί η ψυχή καθ’ εαυτήν είναι αθάνατη. Δεν χάνεται. Αδύνατον. Δεν χάνεται. Γιατί δεν θέλει ο Θεός να χαθεί. Δηλαδή να γυρίσει στο μηδέν. Ή να μετασχηματιστεί σε κάτι άλλο. Αδύνατον. Γιατί έτσι το θέλει ο Θεός. Δεν είναι η ψυχή εκ φύσεως αθάνατη, όπως έλεγαν οι Πλατωνικοί, ή ο αρχαίος κόσμος, οι φιλόσοφοι. Δεν είναι εκ φύσεως αθάνατη. Και μάλιστα ο Πλάτων στηρίζεται επάνω στη λογικότητα της ψυχής, για να υποστηρίξει την αθανασία της ψυχής. Λάθος. Λάθος! Η λογικότητα είναι απλώς μία ιδιότητα της ψυχής. Θέλει ο Θεός η ψυχή να είναι αθάνατη. Είναι μόνο ο Θεός αθάνατος εκ της φύσεώς Του. Λέει ο Απόστολος Παύλος: «Ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον», κ.τ.λ. κ.τ.λ. Όλα τα άλλα είναι κτιστά. Και ό,τι είναι κτιστό, δεν μπορεί να μένει, παρά μόνο εάν ο Θεός θέλει να μένει.

Έτσι τι θα πει εδώ «απώλεια της ψυχής», ότι η ψυχή χάνεται; Ότι απλώς χωρίζεται από τον Θεό. Όταν αμαρτάνει και προπαντός όταν αθετεί τον Θεόν και Τον αρνείται. Τότε «χάνεται». Το «χάνεται», εντός εισαγωγικών. Έχει την αιωνία κόλαση. Ούτε οι δαίμονες θα χαθούν. Ούτε οι αμαρτωλές ψυχές θα χαθούν. Τίποτα δεν χάνεται. Λέγει ένας πατήρ: «Μή γάρ ἑτέραν ἔχεις ψυχήν ἀντί ψυχῆς δοῦναι;(:Μπα! Μήπως έχεις κάποια άλλη ψυχή στην αποθήκη, για να χάσεις αυτή, ώστε να ‘χεις εκείνη την εφεδρικήν ψυχήν;)- Δεν έχομε εφεδρική ψυχήν, αγαπητοί- Χρήματα γάρ ἤ οἰκία ἤ ἀνδράποδα δύνασαι ἀνταλλάξασθαι (:Τα πάντα μπορείς να ανταλλάξεις. Και σπίτι και… – «ἀνδράποδα» είναι οι άνθρωποι οι δούλοι) ψυχήν δέ ἀπολεῖς; (:Έχασες την ψυχήν σου;) ἑτέραν ἀποδοῦναι οὐ δυνήσει ψυχήν (:Δεν μπορείς να δώσεις άλλη ψυχή. Τελείωσε. Μία και μοναδική)». Και προσθέτει ότι αυτό δεν είναι θαυμαστό μόνον για την ψυχή αλλά είναι και για το σώμα. Και για το σώμα. Κι αυτό, αφού θα αναστηθεί; Μύρια διαδήματα και αν φοράς, στέμματα, έχεις όμως άρρωστο σώμα, με τι μπορείς να ανταλλάξεις αυτό με ένα γερό σώμα; Μπορείς; «Εἷς μόνον -λέγει ένας εκκλησιαστικός συγγραφεύς- δεδύνηται δοῦναι ἀνταλλάγματα τῆς ἀπολλυμένης πρότερον ψυχῆς ἡμῶν· ὁ ὀνησάμενος ἡμᾶς τῷ ἑαυτοῦ τιμίῳ αἵματι». «Ένας μόνον μπορεί να δώσει αντάλλαγμα. Αυτός ο Οποίος έδωσε το αίμα Του για μας».

Αλλά και το σώμα θα γίνει άφθαρτο και αθάνατο. Μην το ξεχνούμε. Έδωσε το Σώμα Του ο Χριστός, για να πάρομε άφθαρτο και αθάνατο σώμα. Έδωσε την ψυχή Του την ανθρωπίνη ο Χριστός, για να πάρομε την αιωνία ένωση μετά του Αγίου Τριαδικού Θεού. Εάν, λοιπόν, δεν υπάρχει αντάλλαγμα της ανθρωπίνης ψυχής παρά μόνον ο Ιησούς Χριστός, τότε αν κανείς αρνείται τον Ιησούν Χριστόν, με τι θα ανταλλάξει την ψυχή του και να μείνει στην αιωνιότητα; Δεν υπάρχει…

Λέει ο απόστολος Παύλος έναν φοβερόν και συνεπέστατον λόγον. Λίγο θα σας μεταφράζω· είναι στην προς Εβραίους. «Ἑκουσίως γάρ ἁμαρτανόντων ἡμῶν μετά τό λαβεῖν τήν ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας (: Αν κανείς –λέγει- συνεχίζει να αμαρτάνει, μετά από την επίγνωση της αληθείας) οὐκέτι περί ἁμαρτιῶν ἀπολείπεται θυσία (:δεν υπάρχει άλλη θυσία περί αμαρτιών σου. Είναι μία η θυσία. Του Χριστού. Κάπου Τον αρνείσαι όμως τον Χριστόν) φοβερά δέ τίς ἐκδοχή κρίσεως καί πυρός ζῆλος ἐσθίειν μέλλοντος τούς ὑπεναντίους – «πυρός ζῆλος»: η αιωνία κόλασις- . Ἀθετήσας τίς νόμον Μωυσέως χωρίς οἰκτιρμῶν ἐπί δυσίν ἤ τρισί μάρτυσι ἀποθνήσκει -αδυσώπητος ο μωσαϊκός νόμος. Ενώπιον δύο ή τριών μαρτύρων έκανες κάτι; Θα πεθάνεις!-· πόσῳ δοκεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται τιμωρίας ὁ τόν υἱόν τοῦ Θεοῦ καταπατήσας καί τό αἷμα τῆς διαθήκης κοινόν ἠγησάμενος (:πόσο χειρότερα λοιπόν θα τιμωρηθεί εκείνος ο οποίος θεώρησε το Αίμα του Υιού του Θεού… το κατεπάτησε και… – ακούτε- το θεώρησε κοινόν; «Ε, τι είναι το Αίμα του Χριστού; Όπως είναι το αίμα κάθε ανθρώπου, όπως είναι το αίμα κάθε ζώου». Τι είναι; Το θεωρείς κοινόν…) ἐν ᾧ ἡγιάσθη, καί τό Πνεῦμα τῆς χάριτος ἐνυβρίσας; (:με το οποίον Αίμα του Χριστού αγιάστηκε και το Πνεύμα της χάριτος τώρα το ενυβρίζει;). Φοβερόν τό ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος». «Φοβερό πράγμα», λέγει, «να πέσει κανείς στα χέρια του Θεού του ζώντος». Είναι στο δέκατο κεφάλαιο προς Εβραίους. Δηλαδή, βαφτίστηκες, γνώρισες την Αλήθεια, την γνώρισες, την έζησες, την αρνήθηκες, την κλώτσησες. Να ξαναγυρίσεις πίσω; Χμμ…

Ακόμη λέγει: «Ἀδύνατον τούς ἅπαξ φωτισθέντας γευσαμένους τε τῆς δωρεᾶς της ἐπουρανίου καί μετόχους γενηθέντας Πνεύματος Ἁγίου…καί παραπεσόντας (:εκείνοι που γεύτηκαν – λέει- το Πνεύμα το Άγιον κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ. και αφού παρέπεσαν) πάλιν ἀνακαινίζειν εἰς μετάνοιαν». Τι λέγει; Αδύνατον! Είναι αδύνατον να ανακαινισθείς εις μετάνοιαν. Τυπικό παράδειγμα έχομε τους δαίμονες. Γι΄αυτό δεν μπορούν να μετανοήσουν. Είναι αδύνατον. Εάν οι άγιοι άγγελοι εστερεώθησαν με την Ενανθρώπηση και τη θυσία του Χριστού, δεν είναι τώρα ώρα να σας πω γιατί, στερεώθηκε η αγιότητά τους, δεν μπορούν πλέον να μετακινηθούν οι άγιοι άγγελοι, το ίδιο δεν μπορούν να μετακινηθούν και οι δαίμονες. Να φύγουν, δηλαδή, από την αμαρτωλή τους κατάσταση. Αγαπητοί μου, να μας ελεήσει ο Θεός.

Βλέπομε λοιπόν καθαρά, αγαπητοί, ότι η ψυχή είναι ανεκτίμητη. Και τίποτα δεν μπορεί να την αντικαταστήσει και να την ανταλλάξει, παρά μόνον ο Χριστός. «Άνθρωπε, δώσε μου την ζωή σου και θα σου δώσω τη δική μου! Άνθρωπε, δώσε μου το σώμα σου και θα σου δώσω το δικό μου. Άνθρωπε, δώσε μου την ψυχή σου και θα σου δώσω τη δική μου».

Αν όμως τον Χριστόν αθετήσομε μετά το βάπτισμά μας, τότε την αμαρτωλή μας ψυχή με τι θα την ανταλλάξομε; Πρόκειται περί οριστικής απωλείας. Σοβαρά πράγματα. Γι΄αυτό ας φοβηθούμε τον δυνάμενον να μας απολέσει. Και ας ακούσομε άλλη μία φορά τα λόγια Του τα βαρυσήμαντα: «Τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; Ἤ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;».

712η ομιλία στην κατηγορία
« Ομιλίες Κυριακών ».

Όλες οι ομιλίες της κατηγορίας " Ομιλίες Κυριακών " 🔻
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

Πηγές:
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.