Αθανάσιος Άμβωνας

17 Μαρτίου 2025

«Πρόσεχε σεαυτῷ παιδίον» (β΄).

†. Όπως θά ἐνθυμεῖσθε, παιδιά, πρό τῶν διακοπῶν τῶν Χριστουγέννων, συνεχίζοντες βεβαίως, τήν θαυμασία πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ, εἴχαμε μείνει σέ ἐκείνη τήν προτροπή πού λέγει ὁ πατέρας ὁ Τωβίτ στόν γιό του, τόν Τωβία: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπό πάσης πορνείας». Καί εἴχαμε μείνει σ’ αὐτήν τήν πολυτιμοτάτη φράση καί προτροπή στό «Πρόσεχε σεαυτῷ παιδίον», «Πρόσεχε, παιδί μου», λέγει, «στόν ἑαυτό σου». Ἐπειδή, ὅμως, τό θέμα τῆς προσοχῆς πρός τόν ἑαυτό μας δέν τελείωσε, γι’ αὐτό καί συνεχίζουμε νά δοῦμε τό περιεχόμενο καί τήν ἔννοια τοῦ «Πρόσεχε σεαυτῷ». Πρέπει νά σᾶς ὑπενθυμίσω, διότι ἤδη τήν περασμένη φορά σᾶς τό εἶχα πεῖ, ὅτι ὁ Μέγας Βασίλειος ἔκανε μιά ὄχι ὁμιλία-μιά πραγματεία πάνω στό θέμα αὐτό, τό ὁποῖο βεβαίως εἶναι ἁγιογραφικό, τό λέγει ὁ Θεός στήν Παλαιά Διαθήκη: «Πρόσεχε σεαυτῷ», καί μάλιστα ὁλόκληρη ἡ φράσις εἶναι: «Πρόσεχε σεαυτῷ καὶ φύλαξον τὴν ψυχήν σου σφόδρα». Ἔτσι ὁ Μέγας Βασίλειος πῆρε αὐτές τίς δύο λέξεις, «πρόσεχε σεαυτῷ» κι ἔκανε αὐτήν τήν πραγματείαν. Σώζεται, ὑπάρχει, καί ἀπό ἐκεῖ πῆρα κάποια στοιχεῖα καί σᾶς εἶπα πῆρα -ὅπως καί σήμερα θά πάρω μερικά στοιχεῖα- γιά νά δοῦμε κάτι περισσότερο.

«Πρόσεχε σεαυτῷ -λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος ἀναλύοντας τό χωρίο τοῦτο- μήτε τοῖς θνητοῖς ὡς ἀϊδίοις ἐναπομείνῃς, μήτε τῶν ἀϊδίων ὡς παρερχομένων καταφρονήσῃς». «Ἀΐδιος» θά πεῖ αὐτό πού δέν ὑπάρχει· πού δέν ἔχει οὔτε ἀρχή, οὔτε τέλος. Σέ τοῦτο διαφέρει ἀπό τό «αἰώνιος»- ὁ Θεός δέ καταχρηστικῶς λέμε ὅτι εἶναι αἰώνιος, ὁ Θεός εἶναι αΐδιος. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι αἰώνιος. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀρχή, ἀλλά δέν ἔχει τέλος. Ὁ Θεός δέν ἔχει οὔτε ἀρχή, οὔτε τέλος. Γι’ αὐτό λέγεται ἀΐδιος. Πρόσεχε, λοιπόν, τόν ἑαυτόν σου, λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, «μήτε τοῖς θνητοῖς ὡς ἀϊδίοις ἐναπομείνῃς», «μήν κολλήσεις πάνω σέ πράγματα τά ὁποῖα εἶναι θνητά, περνοῦν, καί μείνεις σ’ αὐτά σάν νά εἶναι ἀΐδια, δηλαδή αἰώνια» (τώρα δέν κάνω διάκριση τοῦ «αἰωνίου» καί τοῦ «αϊδίου», γι’ αὐτό λέγω αἰωνίου. «Οὔτε ἀκόμα ἐκεῖνα πού εἶναι ἀΐδια (αἰώνια) φθάσεις νά τά καταφρονήσεις. Δηλαδή μήν κολλήσεις στά παροδικά καί μήν ἀφήσεις ἐκεῖνα, τά ὁποῖα εἶναι αἰώνια».

Πράγματι, ἔχει πάρα πολλή σημασία αὐτό πού λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, νά προσέχουμε, γιατί οἱ ἄνθρωποι κολλᾶνε σ’ ἐκεῖνα τά ἐφήμερα καί δέν βλέπουν ἐκεῖνα τά ὁποῖα εἶναι αἰώνια. Ἐπάνω σ’ αὐτό, ὁ Κύριος μᾶς εἶπε μία πρόταση, τήν ὁποία πρέπει νά ἔχουμε πάντοτε ὑπόψιν, καί μάλιστα εἶναι μία εἰκόνα τήν ὁποία μποροῦμε νά θυμόμαστε. Εἶπε: «Μνημονεύετε τῆς γυναικός Λώτ» (Λουκ. 17,32). Τήν ἱστορία τοῦ Λώτ τήν γνωρίζετε. Τήν ἱστορία τῆς γυναικός τοῦ Λώτ, πού εἶχαν πάρει παραγγελία ἡ οἰκογένεια φεύγοντας ἀπό τά Σόδομα νά μήν κοιτάξουν πίσω, ἐκείνη γύρισε καί κοίταξε καί ἔγινε, λέγει, στήλη ἁλατιοῦ. Ἐκεῖνοι δέν στάθηκαν -ὁ ἄνδρας της καί τά παιδιά της- νά δοῦν… νά τήν πάρουν… ξέρω γώ… τίποτα, προχώρησαν, δέν γύρισαν πίσω, προχώρησαν, διότι καί οἱ ἴδιοι ἐκινδύνευαν, συνοδευόμενοι ἀπό τούς δύο ἀγγέλους. Παιδιά, γιατί ὁ Κύριος μᾶς εἶπε νά θυμόμαστε τήν γυναῖκα τοῦ Λώτ; Τί ἔκανε ἡ γυναῖκα τοῦ Λώτ; Γύρισε καί κοίταξε πίσω. Τί; Ἡ καρδιά της εἶχε μείνει στό σπίτι της, στό νοικοκυριό της, στά ἀγαθά της καί δέν τῆς πήγαινε καλά… «Θά καταστραφεῖ, δηλαδή, τώρα ἡ πόλις -διότι τούς εἶπαν οἱ ἄγγελοι, θά καταστραφεῖ ἡ πόλις-… καί τώρα τό σπίτι μας θά καταστραφεῖ;». Γύρισε νά κοιτάξει τί θά γίνει τό σπίτι της, κι ἐκεῖ ἔγινε στήλη ἁλατιοῦ. Γιατί τώρα μᾶς τό λέει ὁ Κύριος; Βέβαια τό εἶπε εἰδικά γιά τήν καταστροφή τῆς Ἱερουσαλήμ, δέν θά μείνω, ὅμως, σ’ αὐτό, γενικεύω τό θέμα· ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος γυρίζει πίσω καί βλέπει τήν ὕλη καί τά ὑλικά πράγματα, αὐτός στό τέλος γίνεται στήλη ἁλατιοῦ. Πῶς; Ἀπολιθοῦται! Γίνεται πέτρινος. Δέν ἔχει πλέον πνευματικά ἐνδιαφέροντα, πνευματικά πλέον νεκρός! Γι’ αὐτό λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Πρόσεχε τά φθαρτά μέ τά αἰώνια μήν τά μπερδέψεις». Τά φθαρτά εἶναι φθαρτά καί πρέπει νά τά κοιτάζουμε σάν φθαρτά. Τά αἰώνια εἶναι αἰώνια καί πρέπει νά τά προσέχουμε ἰδιαιτέρως.

Μέ ποιόν τρόπο, ὅμως, θά ἀσκεῖται αὐτή ἡ προσοχή στόν ἑαυτό μας; «Μέ τήν αὐτοπαρατήρηση καί μέ τήν αὐτοκριτική», μᾶς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος. Λέγει στή συνέχεια ὁ ἃγιος Πατήρ: «Μὴ παύσῃ διερευνώμενος σεαυτόν», «μήν πάψεις», λέγει, «νά διερευνᾶς τόν ἑαυτό σου», «εἴ σοι κατ' ἐντολὴν ὁ βίος πρόεισιν», «ἐάν σέ σένα ὁ βίος σου προχωρᾶ κατά τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ: Εἶμαι στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ;». «Μή τι κατά τάς ἐνθυμήσεις ἥμαρτες», «μήπως στούς λογισμούς σου ἔχεις ἁμαρτήσει», «μή τι ἡ γλῶσσα παρώλισθε τῆς διανοίας προεκδραμοῦσα», «μήπως ἡ γλῶσσα σου», λέει, «γλίστρησε καί ἔδειξε προπέτεια, ἔτρεξε πιό γρήγορα ἀπό τήν διάνοια», «μή ἐν τοῖς ἔργοις τῶν χειρῶν πέπρακται τι τῶν ἀβουλήτων», «μήπως στά ἔργα τῶν χειρῶν σου (δηλαδή, στίς πράξεις σου) ἔχεις πράξει κάτι πού δέν θά ἔπρεπε, ἀθέλητο». Πού δέν θά ἔπρεπε· ἀθέλητο εἰς τόν Θεό. Ἀκόμη λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, ὅτι θνητὸς εἶ», «μήν ξεχνᾶς ὅτι εἶσαι θνητός», «ὅτι γῆ εἶ, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ», «γιατί εἶσαι χωματένιος καί στό χῶμα θά ἀπολήξεις». Ἔτσι πού ὅταν βλέπουμε τούς ἀνθρώπους πολλές φορές νά διεκδικοῦν, νά περνάει ἡ ζωή τους νά φθάνουν πρό τοῦ χείλους τοῦ τάφου καί πάλι νά διεκδικοῦν καί νά ζητοῦν νά προβληθοῦν, λέμε: «Μά δέν εἶναι φιλόσοφοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Δέν σκέπτονται; Τί θά κερδίσουν περισσότερο, ἀκόμη μάχονται στή ζωή τους; Ὁ τάφος εἶναι ἀνοικτός καί τούς περιμένει». Γιατί; Γιατί ἔχουν ξεχάσει ὅτι θά πεθάνουν. Εἶναι κάτι περίεργο, κάτι πού μᾶς πλανᾶ ὁ διάβολος: «Οἱ ἄλλοι πεθαίνουν, ὄχι ἐμεῖς! Οἱ ἄλλοι παθαίνουν ὅ,τι παθαίνουν, ὄχι ἐμεῖς! Οἱ ἄλλοι ἀρρωσταίνουν, ὄχι ἐμεῖς!». Ὅταν ὅμως λέει κανείς ὅτι… «Ἒ, σήμερα πέθανε… ὁ δικός μου ἄνθρωπος… ὁ γείτονας… ὁ φίλος… αὔριο θά πεθάνω ἐγώ». Ἄν τό λέγω ἔτσι, τότε δέν ξεχνῶ ὅτι θά πεθάνω, ὅτι εἶμαι θνητός.

Λέγει κάποιος πού μιλάει γιά τούς… πῶς νά διοικεῖ κανένας, ἕνας ἀρχαῖος, παλιός -δέν θυμάμαι νά σᾶς τό πῶ γιατί δέν τό σημείωσα, θά σᾶς τό ‘λεγα- ὅτι πρέπει νά διοικεῖ κανείς, μ’ αὐτόν τόν τρόπο… μ’ ἐκεῖνο τόν τρόπο… μ’ ἐκεῖνο τόν τρόπο… (τρεῖς τρόπους) καί ὁ τρίτος εἶναι: «καί νά μήν ξεχνᾶ ὅτι εἶναι θνητός». Ναί, ὅτι εἶναι θνητός. Ξέρετε ὅτι αὐτό ἐλέγετο -κι αὐτό τώρα τό θυμήθηκα- κάποτε ἀπό ἕναν ὑπηρέτη στό βασιλέα τῶν Περσῶν: «Καί μήν ξεχνᾶς, βασιλιᾶ, ὅτι εἶσαι θνητός!». Εἶναι μεγάλο πρᾶγμα αὐτό. Μήν ἐνεργοῦμε, λοιπόν, σάν ἀθάνατοι, ἀλλά νά ἐνεργοῦμε σάν θνητοί. Κι αὐτό μᾶς κάνει καί συνερχόμεθα. Ἐκεῖνος πού πιστεύει ὅτι εἶναι θνητός εἶναι μετριόφρων, δέν εἶναι ἀλαζόνας. Δέν εἶναι κακοήθης. Εἶναι συγχωρητικός, ὅταν λέει: « Θά πεθάνουμε… Ὃλοι θά πεθάνουμε». Δέν εἶναι ἄδικος… καί πολλά ἄλλα… Πότε; Ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ μνήμη τοῦ θανάτου. Γιατί ὁ θάνατος, παιδιά, εἶναι ὁ μεγάλος φιλόσοφος, πού δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά ἀλαζονεύει, ὅπως ὅταν θά ἐκινεῖτο σάν νά πίστευε ὅτι εἶναι ἀθάνατος.

Καί συνεχίζει ὁ ἃγιος Πατήρ: «Μεμνημένος οὖν τῆς φύσεως, οὐκ ἐπαρθήσῃ ποτέ». «Ὅταν γνωρίζεις ποιά εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη σου φύση, ποτέ δέν θά ὑπερηφανευτεῖς»: «Τί εἶμαι;»… Θυμᾶμαι τόν μακαριστόν Παναγιώτη Τρεμπέλα -αὐτός πού ἔχει προσφέρει τόση ἐργασία καί ἔχουμε καί τήν Καινή του Διαθήκη σέ μετάφραση, σε ἑρμηνευτική ἀπόδοση κ.λπ.- σέ μιά ὁμιλία πού εἶχε κάνει κάποτε εἶπε (τό ‘χε πεῖ μάλιστα καί λίγο ὠμά): « Ἒ… καί μή ξεχνᾶμε», λέγει, «ἀπό ποῦ βγήκαμε, ἀπό ποῦ προερχόμαστε…». Δηλαδή ὄχι πῶς γεννηθήκαμε… πῶς συλληφθήκαμε, πῶς ἔγινε ἡ σύλληψή μας. Ἔ, ἅμα τό θυμᾶται κανείς αὐτό, πόσο μικροί εἴμαστε… καί ἀπό ποῦ βγήκαμε… αὐτό μᾶς κάνει νά ταπεινούμεθα. Διότι, γιά σκεφθεῖτε ἐσεῖς νά ‘χετε σπίτι σας ἕνα… μωρό, καί νά πεῖτε, αὐτό τό μωρό ὅταν μεγαλώσει, θά σᾶς δέρνει, θά γίνει βάναυσος, θά γίνει δήμιος, θά γίνει φονιᾶς, θά γίνει… δέν ξέρω τί θά γίνει… τό φανταστήκατε; Αὐτό τό νήπιο! Ἔ, αὐτό τό νήπιο μπορεῖ νά κάνει αὐτά; Πόσο περισσότερο ἄν δοῦμε ποιός εἶναι ὁ ἄνθρωπος στή σύλληψή του -μόλις συλληφθεῖ!- στά σπλάχνα τῆς μάνας του… Καί τότε; Αὐτός ὁ ἄνθρωπος σηκώνει τράχηλον, σβέρκο, ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, ἐναντίον τῶν γονιῶν του, ἐναντίον τῆς κοινωνίας μέσα στήν ὁποία βρίσκεται; Πῶς, λοιπόν, προήλθαμε; Δέν ἔχουμε παρά νά τό θυμόμαστε αὐτό, γιατί πράγματι εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο.

Ἀκόμη ἐπιγραμματικά λέγει ὁ ἃγιος Πατήρ: «Μεμνήσῃ δὲ σαυτοῦ, ἐὰν προσέχῃς σεαυτῷ». Δηλαδή: «Νά θυμᾶσαι τόν ἑαυτόν σου, ἐάν προσέχεις τόν ἑαυτό σου». Τί λέει τό ρητό; «Πρόσεχε σεαυτῷ». Ἐάν, λοιπόν, προσέχεις τόν ἑαυτό σου, τότε θά θυμᾶσαι τόν ἑαυτό σου. Γιατί «προσέχω» θά πεῖ: Ὃλα αὐτά πού λέμε τώρα, καί πού πολύ περισσότερα ἔχει ὁ Μέγας Βασίλειος, ἅμα, λοιπόν, προσέχω τόν ἑαυτό μου, τότε μπορῶ νά θυμᾶμαι πράγματι καί ὅλα αὐτά, ὅτι δηλαδή ἀπό ποῦ προέρχομαι… κ.λπ. … κ.λπ…. Γιατί, ἀλλιώτικα, ὅταν κανείς δέν θυμᾶται -δηλαδή δέν προσέχει- τότε δέν θυμᾶται. Καί τότε ὅταν δέν θυμᾶται, τότε χάνει τόν ἑαυτόν του καί τελικά εἶναι αὐτοδιαλυόμενος. Μόνος του διαλύεται.

Καί τέλος, -ἄν ὑπάρχει τέλος σέ ὅλα αὐτά τά ὁποῖα πρέπει νά προσέχουμε- λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, ἵνα προσέχῃς Θεῷ·». Δηλαδή, «Πρόσεχε, λοιπόν, τόν ἑαυτόν σου, γιά νά μπορεῖς νά προσέχεις τόν Θεό». Πελώριο πρᾶγμα εἶναι αὐτό, παιδιά. Διότι ἄν ρωτήσει κάποιος: «Πῶς μπορῶ νά προσέχω τόν Θεό;», δηλαδή νά ἔχω πάντα τήν προσοχή μου στόν Θεό… τί θέλει ὁ Θεός ἀπό μένα; Τί ἐντέλλεται ὁ Θεός; Θά τό πετύχεις μόνο ἐάν προσέχεις τόν ἑαυτό σου. Κι ἄν ἔτσι, παιδιά, προσέχουμε τόν ἑαυτό μας, θά προσέχουμε τί ὁ Θεός θέλει ἀπό μᾶς. Βλέπετε ὅτι αὐτή ἡ μικρή ἐντολή -μικρή στό μέγεθος, «πρόσεχε σεαυτῷ», μόνο δύο λέξεις εἶναι- ἔχει τόσο πλοῦτο!

Ἀλλά ὅταν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ παραγγέλλει: «Πρόσεχε σεαυτῷ» πού βέβαια μ’ αὐτόν τόν λόγο (εἶναι στό Δευτερονόμιο γραμμένο) βέβαια μέ αὐτόν τόν λόγο τόν θεόπνευστο προπέμπει ὁ Τωβίτ τόν γιό του, τόν Τωβία, πού θά πήγαινε εἰς τούς Ράγους τῆς Μηδίας, καί φυσικά δέν θά πρέπει νά ἐννοοῦσε μόνο, μ’ ἐκεῖνο τό «Πρόσεχε τήν ψυχή σου», ἀλλά «καί τό σῶμα σου». Ὅταν μιά μητέρα λέγει στά παιδιά της (πού φεύγουν γιά τό Σχολεῖο): «Παιδιά, προσέξτε!», τί νά προσέξουν; Πῶς θά τό ἐννοήσουν αὐτό τό «προσέχετε»; «Βέβαια προσέχετε τίς κακές συναναστροφές, προσέχετε νά εἶστε καλοί μαθητές, βέβαια προσέχετε καί τά αὐτοκίνητα στόν δρόμο». Συνεπῶς αὐτό τό «προσέχετε» δέν εἶναι μόνο στόν τομέα τῆς ψυχῆς, εἶναι καί στόν τομέα τοῦ σώματος. Καί ὅτι τά πράγματα εἶναι ἔτσι, πρῶτα θά τό δείξουμε αὐτό, θά τό καταδείξουμε ὅτι δέν εἶναι τό «πρόσεχε σεαυτῷ» μόνο στήν ψυχή, ἀλλά εἰς τόν ὅλο ἄνθρωπο, καί μετά θά δοῦμε τί ἀκριβῶς πρέπει νά προσέχουμε καί εἰς τό σῶμα μας.

Ὅταν ὁ Θεός, παιδιά, ἔκανε τόν ἄνθρωπο, εἶπε: «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον» δέν εἶπε: «Ποιήσωμεν ψυχήν», οὔτε εἶπε: «Ποιήσωμεν σῶμα», διότι ἁπλούστατα ὁ ἄνθρωπος περιέχει καί τήν ψυχή καί τό σῶμα. Ὅταν λέμε «ἄνθρωπο», αὐτό ἐννοοῦμε. Ὅταν πᾶμε στό νεκροταφεῖο καί σκάψουμε ἕναν τάφο, ἐκεῖ βέβαια… καί βγάλουμε τά ὀστά, τά λέμε «λείψανα». Λείψανα, θά πεῖ ἀπομεινάρια. Δηλαδή κάτι πού ἀπέμεινε, ἀλλά δέν εἶναι κάτι τό ὅλον. Ἡ ψυχή ἔφυγε ἀπό κεῖ, καί τό σῶμα ἔλιωσε, κι ἔμειναν μόνο τά ὀστά, τά κόκκαλα. Ἄρα σωστά λέμε «λείψανα». Καταλαβαίνετε τήν λέξη «λείψανα»: ἀπομεινάρια, αὐτά πού ἔχουν μείνει» (ἀπομείνει). Ἔτσι ὅταν ὁ Θεός, παιδιά, εἶπε: «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον», «Νά κάνουμε τόν ἄνθρωπο», ἐννοοῦσε ὅ,τι εἶναι ἡ ὅλη κατασκευή, αὐτό πού ἐγώ αὐτή τήν στιγμή εἶμαι, κι αὐτό πού ἐσεῖς αὐτή τή στιγμή εἴσαστε. Συνεπῶς, ὅταν ξεκινᾶ ὁ Θεός τρόπον τινα νά δημιουργήσει τόν ἄνθρωπο, δέν προηγήθηκε ἡ ψυχή τοῦ σώματος, διότι αὐτό θά ἦτο ἡ πλατωνική ἀντίληψη περί τοῦ ἀνθρώπου, γι’ αὐτό στό τέλος ὁ Πλάτων καταδικάζει τό σῶμα, τό ὁποῖον λέγει «σῆμα» -εἶναι οὐδέτερον: τό σῆμα- καί θά πεῖ «τάφος». Λέμε σῶμα, σῶμα-σῆμα, εἶναι ὁ τάφος, καί λέγεται καί θεωρεῖται τό σῶμα, ὁ τάφος τῆς ψυχῆς. Ὄχι. Δέν ἔκανε ὁ Θεός τήν ψυχή γιά νά τήν βάλει σ’ ἕνα σῶμα. Οὕτε πάλι ἔκανε τό σῶμα πρῶτα ἐρήμην τῆς ψυχῆς, γιατί θά ἐδικαιώνετο ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου, ὅτι πρῶτα ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ζῶο (ζῶο ἄλογο ἔτσι; Δηλαδή χωρίς λογική) καί κατόπιν κατασκεύασε τόν ἄνθρωπο, δηλαδή προχώρησε… ἔ τά γνωστά τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου, καί ἔγινε καί ἀνεδείχθη ἄνθρωπος. Ὄχι! Ὅταν ὁ Θεός εἶπε: «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον» ἐννοοῦσε ταυτόχρονη κατασκευή καί τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς. Αὐτό, παιδιά, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Τί εἶναι, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος; Ἄς δοῦμε τί ἀπαντοῦν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί οἱ διδάσκαλοι.

Κατ’ ἀρχάς νά δοῦμε -ὑπάρχουν πολλές θέσεις, ὅλες βέβαια εἶναι σύμφωνες ἀλλά δυό-τρεῖς ἐγώ ἐπεστράτευσα- τί λέγει ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος, ὁ φιλόσοφος. «Τί γάρ ἐστιν ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ' ἤ τό ἐκ ψυχῆς καί σώματος συνεστός ζῶον λογικόν;». «Τί εἶναι», λέγει «ὁ ἄνθρωπος;». «Τί ἄλλο παρά τό λογικόν ζῶον;» . «Ζῶον», μέ τήν ἔννοια πού ζεῖ. «Ὁ ἄνθρωπος εἶναι», λέμε, φέρ’ εἰπεῖν λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «ζῶον θεούμενον». Δηλαδή ὕπαρξις πού ζεῖ καί θεοῦται. «Τί εἶναι, λοιπόν», λέγει «ὁ ἄνθρωπος;». Δέν εἶναι παρά αὐτή ἡ ὕπαρξις, ἡ ὁποία συνίσταται ἀπό ψυχή καί σῶμα. «Μή οὖν καθεαυτήν ψυχή ἄνθρωπος;». Προσέξτε αὐτό: «Μή, λοιπόν, εἶναι ἀπό μόνη της ἡ ψυχή, ἄνθρωπος;». Ὅταν ἔχουμε τόν θάνατο κι ὁ θάνατος εἶναι ξέρετε μία τιμωρία, ταυτόχρονα δέ εἶναι καί μία εὐεργεσία -δέν εἶναι βέβαια τῆς ὥρας νά κάνω πιό πολλή ἀνάλυση- τό θέμα εἶναι ὅτι οἱ ἅγιοι στόν Παράδεισο -πού εἶναι μόνο σάν ψυχές-περιμένουν τήν ὥρα τῆς ἀναστάσεως, λαχταροῦν τήν ὥρα τῆς ἀναστάσεως, τό γράφει αὐτό τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως… : «Πότε», λέγει, «Κύριε, θά μᾶς ξαναδώσεις πίσω τά σώματά μας; Πότε θἀ ἐκδικήσεις τό αἷμα μας πού χύθηκε πάνω στή γῆ (αὐτό ἐννοεῖ). Πότε θά ἀναστηθοῦμε;». Καί τοῦτο διότι ἡ ψυχή μόνη της, γυμνή ἀπό τό σῶμα -νά τό πῶ ἔτσι- δέν αἰσθάνεται καλά. Ἐπιθυμεῖ νά ἐπανέλθει εἰς τό σῶμα τό ὁποῖον ἄφησε. «Μή οὖν καθεαυτήν ψυχή ἄνθρωπος;» λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος. Δηλαδή «Μήπως ἀπό μόνη της ἡ ψυχή εἶναι ἄνθρωπος;». «Οὔ, ἀλλ' ἀνθρώπου σῶμα καλεῖται κατ’ ἰδίαν μέν τούτων οὐδέτερον ἄνθρωπος ἐστίν». Οὔτε τό σῶμα μόνο του εἶναι ἄνθρωπος, οὔτε ἡ ψυχή μόνη της εἶναι ἄνθρωπος. «Τό δέ ἐκ τῆς ἀμφοτέρων συμπλοκῆς καλεῖται ἄνθρωπος». Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Ἡ συμπλοκή -ὡραία λέξις, ὡραία, εὔστοχος!- ψυχῆς καί σώματος, αὐτό ἀποτελεῖ τόν ἄνθρωπον. Αὐτό, λοιπόν, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν, συνεπῶς, λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ» πρέπει νά δοῦμε τόν ὅλον ἄνθρωπον, ὄχι μόνο τήν ψυχή, ἀλλά καί τό σῶμα.

Ἀλλά ἐδῶ μιά πού μιλήσαμε γι’ αὐτό τό θέμα, ἄνθρωπος εἶναι τόσο ὁ ἄνδρας, ὅσο καί ἡ γυναῖκα. Ἁπλῶς εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὑπό δύο φύλα. Τό φύλον τοῦ ἀνδρός καί τό φύλον τῆς γυναικός. Ἀλλά καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα εἶναι ἄνθρωποι. Καί μάλιστα λέγει ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς, πάνω σ’ αὐτό σημεῖο -τό λέγω γιατί ἔχουμε καί κοπέλες πού τ’ ἀκοῦν, γιατί πολλές φορές νά θεωρηθεῖ ὅτι ἄνθρωπος εἶναι μόνον ὁ ἄνδρας. Ὄχι· ἄνθρωπος εἶναι καί ὁ ἂνδρας καί ἡ γυναῖκα. Λέγει τά ἐξῆς, στό σύγγραμμά του «Παιδαγωγός», στο α΄ κεφάλαιο: «Ἐν ἐκείνῳ τῷ αἰώνι», δηλαδή «στόν αἰῶνα τόν ἄληκτο πού δέν τελειώνει ποτέ, στήν αἰωνιότητα», «τά ἔπαθλα (:τά βραβεῖα) οὐκ ἄρρενι καί θηλείᾳ», «δέν θά εἶναι μόνο στόν ἄνδρα καί στήν γυναῖκα», «ἀνθρώπῳ δέ ἀπόκειται», ὄχι γιατί θά δοθοῦν στόν ἄνδρα ἤ στήν γυναῖκα· στόν ἄνθρωπο! «Κοινόν οὗν καί τ’ ὄνομα ἀνδράσιν καί γυναιξίν ὁ ἄνθρωπος». «Εἶναι κοινό τό ὄνομα καί εἰς τόν ἄνδρα καί εἰς τήν γυναῖκα». Τί εἶναι ὁ ἄνδρας; Ἂνθρωπος. Τί εἶναι ἡ γυναῖκα; Ἂνθρωπος. Καί μάλιστα ὁ Ἱππόλυτος λέγει τό ἐξῆς· βάζει ἄρθρον θηλυκό, καί λέγει: «ἡ ἄνθρωπος». Ὁ ἄνθρωπος-ἡ ἄνθρωπος- τῆς ἀνθρώπου. Τὀ ἄρθρο εἶναι θηλυκό γιά νά δηλώσει τό φύλον, ἀλλά ἄνθρωπος ὁ ἕνας, ἄνθρωπος καί ὁ ἄλλος. Γιά νά μή σᾶς πῶ ὅτι στήν προχριστιανική γραμματεία ὑπῆρχε καί ἡ λέξις «ἀνδρίς» -στήν Ἑλληνική γλῶσσα! Ἡ ἀνδρίς-τῆς ἀνδρίδος. Ὁ ἄνδρας (ὁ ἀνήρ)-ἡ ἀνδρίς (ἡ γυναῖκα)- πού δείχνει ἐδῶ πέρα κατά ἕναν πολύ ὡραῖο τρόπο ὅτι καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα εἶναι τό ἴδιο. Νά ἐκεῖ πρέπει νά ἀναζητᾶμε τίς ρίζες τῆς ἰσότητος καί ὄχι παρακαλῶ… γιατί φοράει ὁ ἄνδρας παντελόνια, νά βάλουμε καί μεῖς… γιατί ὁ ἄνδρας γίνεται φορτηγατζῆς, νά γίνει καί ἡ γυναῖκα φορτηγατζοῦ! Ὄχι. Ὁ καθένας στήν δουλειά του. Γιατί ὅλοι δέν εἶναι γιά τήν ἴδια δουλειά, ἁπλούστατα. Βλέπετε, παρακαλῶ, ὁ ἀληθινός φεμινισμός ποῦ εἶναι κατατεθειμένος; Κατατεθειμένος μέσα στήν Ἁγία Γραφή, μέσα στούς Πατέρες, μέσα στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Τί κάνουν οἱ Πατέρες; Οἱ Πατέρες ἀπλῶς ἑρμηνεύουν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ.

Ἀλλά ἀκοῦστε τί λέγει ἀκόμη κι ὁ Μεθόδιος Ὀλύμπου πάνω ἀκριβῶς στό θέμα πού ζητᾶμε. Ὁ ἄνθρωπος λέγεται κατά φύσιν, οὔτε ψυχή χωρίς σώματος, οὔτε πάλιν σῶμα χωρίς ψυχή, ἀλλά τό ἐκ συστάσεως ψυχῆς καί σώματος εἰς μίαν μορφήν συντεθέν. Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Οὔτε ἡ ψυχή μόνη της, οὔτε τό σῶμα μόνο του, ἀλλά καί τά δυό σέ μία σύνθεση, σέ μία μορφή. Αὐτό, λέγει, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Συνεπῶς, παιδιά, ὅπως βλέπουμε, τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὅταν ἀποτείνεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ», ἐννοεῖ τόν ὅλον ἄνθρωπο. Κι ὅταν ὁ Τωβίτ λέγει αὐτό στόν Τωβία: «Πρόσεχε σεαυτῷ»… προσέξτε τί λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπό πάσης πορνείας». Μά τό θέμα τῆς ἀνηθικότητος ποῦ εἶναι; Εἶναι στό σῶμα. Πρόσεχε, λοιπόν, καί τό σῶμα σου! Δέν πρέπει νά πεῖ κανείς ἐκεῖνο πού κάποτε μοῦ εἶπε ἕνας γιατρός -ἤμουνα μικρός, μόλις εἶχα ἀπολυθεῖ ἀπό στρατιώτης-: «Ἂ» λέει, «ξέρετε … μάλιστα μοῦ ἔφερε καί παράδειγμα τήν Μαρία τήν Μαγδαληνή… μπορεῖ κανείς νά εἶναι πόρνος εἰς τό σῶμα καί νά μήν εἶναι στήν ψυχή!». Κατ’ ἀρχάς, τοῦ λέγω, ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή δέν ὑπῆρξε πόρνη. Δαιμονισμένη ναί, πόρνη ὄχι! Πόρνη ὄχι! Αὐτή ἡ πολύ μεγάλη παρεξήγηση πού ὑπάρχει στόν λαό μας ὅταν δέν πιάνουνε στά χέρια τους τά τεφτέρια τῆς πίστεως νά μελετήσουν καί νά διαβάσουν.

Εἴδατε; Μπορῶ νά διαχωρίζω καί νά λέγω ὅτι δέν πειράζει, τό σῶμα μου ἄς εἶναι ὅ,τι θέλει καί ἡ ψυχή ἀρκεῖ νά εἶναι καθαρή; Μά πῶς θά εἶναι καθαρή ἡ ψυχή; Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα.Δέν μπορεῖς νά λές ὅτι μ’ αὐτό τό σῶμα τῆς ὑπάρξεώς μου ἁμαρτάνω καί μέ τό ἄλλο δέν ἁμαρτάνω! Δέν μποροῦμε νά τό ποῦμε αὐτό. Ὁ ἄνθρωπος, ξαναλέγω, παιδιά, εἶναι ἕνα, ἑνιαῖος. Ψυχή καί σῶμα εἶναι αὐτό πού λέμε: ἄνθρωπος. Συνεπῶς, βλέπει κανείς ἐδῶ ὅτι καί τό σῶμα πρέπει νά προσέξουμε. Γιατί; Διότι ἁπλούστατα τό σῶμα μαζί μέ τήν ψυχή προβάλλεται πρός ἀνάδειξιν (ἔτσι λέμε στά φιλολογικά), προβάλλεται τό σῶμα τῆς ψυχῆς, μάλιστα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τό κάνει αὐτό, προβάλλει τό σῶμα τῆς ψυχῆς γιά νά δείξει τήν σημασία καί τήν ἀξία τοῦ σώματος· ὅταν λέει: «Δοξάσατε δὴ τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν». Προβάλλει τό σῶμα, ἔχει σημασία αὐτό. Γιά νά δείξει ὅτι ὁ ὅλος ἄνθρωπος εἶναι, πρῶτον: ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δεύτερον: εἶναι κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ. Καί τρίτον: εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Μέλος! Κι ὁ Χριστός, δηλαδή ὁ Θεός Λόγος πῆρε τήν ἀνθρωπίνη φύση, πῆρε τήν ἀνθρωπίνη φύση ,πῆρε τήν πραγματική ἀνθρωπίνη φύση, καί ψυχή καί σῶμα. Αὐτό τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τήν ἀνθρωπίνη φύση τήν κοινωνοῦμε, καί τήν κοινωνοῦμε ἀνοίγοντας αὐτό τοῦτο τό στόμα μας, μέ τά 32 μας δόντια. Τό σῶμα μας εἶναι ἐκεῖνο πού δέχεται τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καί τρέφεται καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα. Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, εἶναι ἕνα ἑνιαῖο ὅλον.

10η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Πρόσεχε σεαυτῷ παιδίον» (α΄).

†. Συνεχίζουμε, παιδιά, τό θέμα μας, πάντοτε ἀπό τήν περίφημη πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ. Ὁ Τωβίτ προχωρεῖ σ’ ἕνα νέο θέμα καταθέτοντάς το κι αὐτό στήν πνευματική διαθήκη χάριν τοῦ γιοῦ του, τοῦ Τωβία.

Λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπὸ πάσης πορνείας». Δηλαδή: «Προσεχε τόν ἑαυτό σου, παιδί μου, ἀπό κάθε μορφῆς ἀνηθικότητα». Εἶναι μιά συμβουλή πολύ μεγάλης ἀξίας, πού ἴσως ἐλάχιστοι γονεῖς εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι θά μποροῦσαν ἔτσι νά συμβουλεύσουν τά παιδιά τους. Γιά νά μήν πῶ ὅτι ὑπάρχει καί ἡ ἀντίθετος ἄποψη ὅτι σπρώχνουν τά παιδιά τους οἱ γονεῖς εἰς τά σαρκικά ἁμαρτήματα, εἰς τήν ἀνηθικότητα. Καί τά ἀγόρια τους (προπαντός), ἀλλά δυστυχῶς, τόν τελευταῖο καιρό καί τά κορίτσια τους! Συμβουλεύει, λοιπόν, ὁ Τωβίτ τό παιδί του νά προσέχει ἀπό κάθε μορφῆς ἀνηθικότητα, δηλαδή κάθε μορφῆς, σᾶς εἶπα, σαρκικῶν πράξεων. Ὅμως, τό θέμα εἶναι πολύ μεγάλο, κι ἐπειδή αὐτή ἡ πρότασις τόσο μικρή πού εἶναι, περιέχει δύο θέσεις, θά πάρουμε τήν πρώτη θέση, τώρα, πρίν τίς γιορτές, καί ἀμφιβάλλω, βέβαια, ἄν θά τελειώσουμε, οὔτε κἄν τήν πρώτη θέση, γιά νά δοῦμε τή δεύτερη μετά τίς γιορτές, πρῶτα ὁ Θεός, διεξοδικά.

Τό μικρόν ἡμιστίχιον εἶναι: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον», δηλαδή «Παιδί μου, πρόσεξε τόν ἑαυτό σου». Θά τό πάρουμε αὐτοτελῶς τό «Πρόσεχε σεαυτῷ», διότι τό νά προσέχεις τόν ἑαυτό σου δέν εἶναι μόνο τά σαρκικά ἁμαρτήματα, ὅπως θά λέγαμε, «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου… μή λερωθεῖς… μήν πάθεις κανένα δυστύχημα… ἤ ὅ,τι ἄλλο». Ἔτσι θά δοῦμε αὐτό τό ἡμιστίχιον, πού εἶναι μία ἐντολή τοῦ Θεοῦ, πῶς ἀκριβῶς τίθεται γιά κάθε ἄνθρωπο. Καί θά ‘θελα καί θά παρακαλοῦσα -ὅπως πάντοτε προσέχετε- νά προσέξετε, γιά νά τό δοῦμε λίγο βαθύτερα. Ὁ Θεός παραγγέλλει στήν Παλαιά Διαθήκη, κατ’ ἐπανάληψη, τό θέμα αὐτό. Εἶναι ἐντολή βεβαίως. Εἰς τό Δευτερονόμιον εἰς τό 4ον κεφάλαιον στόν 9ον στίχον λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ καὶ φύλαξον τὴν ψυχήν σου σφόδρα», δηλαδή «Πρόσεξε τόν ἑαυτό σου (ἤ: πρόσεχε τόν ἑαυτό σου) καί φύλαξε πάρα πολύ τήν ψυχή σου». Ἀκόμη στό Δευτερονόμιον στό 15ον κεφάλαιον στόν 9ον στίχον λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, μὴ γένηται ῥῆμα κρυπτὸν ἐν τῇ καρδίᾳ σου ἀνόμημα», «Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου γιά νά μή δημιουργηθεῖ μέσα στήν καρδιά σου, μία κρυφή σκέψη ἤ ἐπιθυμία, ἡ ὁποία θά χαρακτηρίζετο ἁμαρτωλή» («ἀνόμημα»). Πρόσεξε. Δηλαδή: «Μήν καλλιεργεῖς μέσα στήν ψυχή σου κάποια σκέψη ἤ ἐπιθυμία ἁμαρτωλή».

Βλέπετε εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο τό θέμα αὐτό καί θά πρέπει νά τό κοιτάξουμε. Ὅταν προκαλεῖται ἐδῶ ἡ προσοχή καί λέγει ὅτι πρέπει νά προσέχουμε, ἀλλά ἀπό τί πρέπει νά προσέχουμε; Προφανῶς ἀπό κάτι κακό ἤ κάτι ἐχθρικό. Αὐτό πρέπει νά τό ἐρευνήσουμε νά τό δοῦμε, τί ἀκριβῶς εἶναι τό κακό καί τό ἐχθρικό, ἀπό τό ὁποῖο πρέπει νά προσέχουμε; Βέβαια θά μοῦ πεῖτε ὅτι εἶναι ὁ διάβολος. Ναί, ἀναμφισβήτητα ὁ διάβολος εἶναι ἐχθρός ἀπό τόν ὁποῖον πρέπει νά προσέχουμε, καί πρέπει ἀκόμα νά ἐξερευνοῦμε τίς μεθοδεῖες του, νά τίς κατανοοῦμε. Ὁ διάβολος ἔχει μεθοδεῖες εἶναι παμπόνηρος, εἶναι παμπάλαιος, ἔχει πεῖρα, τήν περισσοτέρα πού θά μποροῦσε νά ἔχει ἕνας ἄνθρωπος. Γνωρίζει πολλά. Πρέπει, λοιπόν, νά ἀνιχνεύουμε τίς μεθοδεῖες τοῦ σατανᾶ, καί νά λέμε ὅτι ἐδῶ ὁ διάβολος μᾶς ἄνοιξε παγίδα, μᾶς ἄνοιξε λάκκο γιά νά μᾶς καταστρέψει. Γι’ αὐτό λοιπόν θά πρέπει νά γνωρίζουμε αὐτές τίς παγίδες τοῦ σατανᾶ. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «Ἐμεῖς ἔχουμε νοῦν Χριστοῦ, καί γνωρίζουμε τίς μεθοδεῖες τοῦ σατανᾶ». Τό νά διαθέτει κανείς «νοῦν Χριστοῦ» εἶναι πολύ μεγάλο! Θά πεῖ: νά σκέπτομαι ὅπως θά ἐσκέπτετο ὁ Χριστός. Εἶναι πολύ σπουδαῖο καί πολύ μεγάλο. Ὁπότε ἄν ἔχουμε αὐτόν τόν «νοῦν Χριστοῦ» ἀνιχνεύουμε τίς κακοτοπιές τοῦ σατανᾶ.

Ἐχθρός, ὅμως, παιδιά, εἶναι καί ὁ κόσμος. Κι ὅταν λέμε «κόσμο», τόν ἐννοοῦμε ἐν ἐννοίᾳ πνευματικῇ, ὄχι μέ τήν ἔννοια τῶν ἀνθρώπων, τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἀνθρώπων. Ὄχι. Δηλαδή τοῦ πληθυσμοῦ. Ἀλλά μέ τήν ἔννοια τήν ἠθική, τήν πνευματική, πού λέγει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὅτι «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». Ὃλος ὁ κόσμος, δηλαδή ἐκεῖνος, θά λέγαμε, ο «ἐσμός», ἐκεῖνο τό «μάτσο», ἐκεῖνο τό «πακέτο» ὅπως λέγεται σήμερα στήν ἐποχή μας καί δέν μ‘ ἀρέσει καθόλου ἡ λέξις -μεταφράζω τό ‘’packet’’ τό Ἀγγλικό, τό Ἀμερικάνικο καί τό κάναν Ἑλληνικά κι εἶναι πολύ, πάρα πολύ ἄσχημο, πάρα πολύ ἄσχημο! Θά τό λέγαμε Ἑλληνικά «δέσμη», πού βρίσκεται ὅλος ὁ κόσμος στήν ἀγκαλιά τοῦ διαβόλου, «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». Τί εἶναι ὁ κόσμος; Λέγει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος: «Ὄνομα περιεκτικόν», δηλαδή σύντομον ὄνομα πού περιέχει τά πάθη τοῦ κόσμου. «Ἄν θέλαμε», λέγει, «νά ἀναλύσουμε τήν ἔννοια «κόσμος», θά μιλούσαμε γιά τά ἐπιμέρους πάθη». Ἄν πάλι θά θέλαμε μέ ἕνα περιεκτικό ὄνομα νά μιλήσουμε γιά τά πάθη, θά τά λέγαμε «κόσμος». Ὁ κόσμος, λοιπόν, εἶναι ἐχθρικός. Ὁ διάβολος ἐσταύρωσε τόν Χριστόν, ἀλλά καί ὁ κόσμος ἐσταύρωσε τόν Χριστόν. Θά πρέπει, συνεπῶς, νά δοῦμε αὐτά τά δύο ὡς ἐχθρικῶς διακείμενα σ’ ἐμᾶς. Να, λοιπόν, δύο ἐχθροί.

Ἀλλά προσέξετε, ὅμως: Ὃταν ὁ Θεός ἔβαλε τούς πρωτοπλάστους στόν Παράδεισο τούς εἶπε: «Ἐργάζεσθαι αὐτόν καί φυλάσσειν». «Νά τόν ἐργάζεσθε καί νά τόν φυλάττετε». Ἀλλά ἀπό ποιόν θά ἔπρεπε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα νά φυλάττουν τόν Παράδεισο; Ὑπῆρχε ἐχθρός; Ὑπῆρχε κλέπτης; Τί ὑπῆρχε; Καί ὕστερα, πῶς θά ἔπρεπε νά φυλάττουν; Ἔπρεπε νά εἶχε μπεῖ κάποια μάντρα, κάποια πόρτα; Ποῦ; Πῶς; Παιδιά, Οὐσιαστικά ὁ Παράδεισος, βεβαίως ἦταν ἕνα ἐξωτερικό φαινόμενο, ἦτο ἕνας τόπος τῆς γῆς. Ἀλλά στήν πραγματικότητα ὁ Παράδεισος ἤτανε μέσα εἰς τήν ψυχή τοῦ Ἀδάμ. Ὅπως ὁ Κύριος εἶπε ὅτι «ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστίν». Θά ἔπρεπε συνεπῶς ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα νά φυλάττουν τόν ἑαυτόν τους. Αὐτό ἐννοεῖ, νά φυλάσσουν τόν Παράδεισο. Τόν ἑαυτόν τους, γιά νά μή χάσουν τόν Παράδεισο ἤ, καλύτερα, γιά νά μή χάσουν τόν ἑαυτόν τους. Βλέπετε λοιπόν ὅτι αὐτό τό «φυλάσσειν», ἀναφέρεται εἰς τόν ἑαυτόν τους. Ἀλλά τότε ὑπάρχει ἐδῶ ἕνας τρίτος ἐχθρός, πού μπορεῖ νά μᾶς καταστρέψει. Κι αὐτός εἶναι… τί; -περίεργο!-: ὁ ἵδιος ὁ ἑαυτός μας. Πότε; Ἐάν δέν φυλᾶμε τόν ἑαυτόν μας. Γι’ αὐτό, λοιπόν, ἄς προσέξουμε στό σημεῖο αὐτό, λέγει ἡ Ἁγία Γραφή: «Φύλαξον σεαυτόν», «πρόσεχε σεαυτῷ», «νά προσέχεις τόν ἑαυτό σου», ἤ: «Φύλαξον τὴν ψυχήν σου σφόδρα»… κ.λπ. «νά φυλάξεις τήν ψυχή σου πάρα πολύ». Ἀπό ποιόν; Βεβαίως ἀπό τόν διάβολο, βεβαίως ἀπό τόν κόσμο, προπαντός ὅμως ἀπό τόν ἑαυτό σου· ἕναν ἑαυτόν πού μπορεῖ νά σέ προδώσει. Πολύ δέ παραπάνω θά ἴσχυε ἡ ἐντολή νά φυλάσσουμε τόν Παράδεισον (νά φυλάσσουμε τόν ἑαυτό μας), μετά ἀπό τήν ἀπώλεια τοῦ Παραδείσου, πού ὑπάρχει πολύ μεγαλύτερος ὁ κίνδυνος ἀπ’ ὅ,τι τότε στόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα. Κι ἄν οἱ πρωτόπλαστοι ἔχασαν τόν Παράδεισον, ἐμεῖς πολύ εὐκολώτερα θά μπορούσαμε νά χάσουμε τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἐκεῖνος ἔχασε τόν Παράδεισο διότι δέν ἐφύλαξε τόν ἑαυτό του, καί μεῖς πρέπει τώρα νά φυλάσσουμε τόν ἑαυτό μας. Αὐτός, λοιπόν, εἶναι ὁ κυριώτατος, ὁ πρῶτος ἐχθρός. Μάλιστα, λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: « Ἂν ἐσύ δέν βλάψεις τόν ἑαυτό σου (δηλαδή προσέχεις τόν ἑαυτό σου), κανείς δέν μπορεῖ νά σέ βλάψει, οὔτε ὁ κόσμος, οὔτε ὁ διάβολος». Ἄν θέλετε… ἔτσι… ἀπό πλευρᾶς δυνάμεως, πρῶτα εἶναι ὁ ἐχθρός - ἑαυτός μας, μετά εἶναι ὁ ἐχθρός-κόσμος, καί τελευταῖος εἶναι ὁ ἐχθρός -διάβολος. Γι’ αὐτό, λοιπόν, ἄς προσέχουμε πάρα πολύ τόν ἑαυτό μας.

Καί θά πρέπει τώρα νά δοῦμε πῶς ἀκριβῶς θά φυλάξουμε τόν ἑαυτό μας. Μάλιστα θά πεῖ κάποιος: «Μά πῶς μπορῶ νά φυλάξω τόν ἐαυτόν μου, ὅταν γύρω μου ὑπάρχουν τόσα πράγματα;». Ναί. Γιά νά τό καταλάβουμε, ὑπάρχει ἕνα ἄλλο χωρίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (εἶναι στίς «Παροιμίες») πού λέγει: «Πάσῃ φυλακῇ τήρει σὴν καρδίαν», «Μέ κάθε φύλαγμα νά φυλάττεις τήν καρδιά». Οἱ Νηπτικοί Πατέρες λέγουν: «Εἶδες; Δέν λέγει: ‘’Πάσῃ φυλακῇ τήρει σούς ὀφθαλμούς’’, ἀλλά ‘’πάσῃ φυλακῇ τήρει σὴν καρδίαν’’, ‘’μέ κάθε φύλαγμα νά φυλάττεις τήν καρδιά σου’’». Γιατί; Γιατί ἁπλούστατα μέσα εἰς τόν κόσμον αὐτόν πού ζοῦμε, χωρίς νά παρασκευάσουμε ἐμεῖς τό κακό, τά μάτια μας, ὅπως περπατᾶμε στόν δρόμο, βλέπουν, τ’ αὐτιά μας, ἀκοῦν. Ἀντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά φυλάξουμε τα μάτια μας, θά ἔπρεπε νά βάλουμε παρωπίδες. Δέν γίνεται! Θά πρέπει νά κλείσουμε τά μάτια μας, νά κλείσουμε τά αὐτιά μας… ἀλλά τότε τί; Πρέπει μέ κάθε τρόπο νά φυλάξουμε τήν καρδιά μας. Δηλαδή, αὐτό πού εἴδαμε καί αὐτό πού ἀκούσαμε, δέν πρέπει νά κατέβει στήν καρδιά μας καί νά καλλιεργηθεῖ. Ἔτσι, σᾶς εἶπα αὐτό τό παράλληλο χωρίο γιά νά ἀντιληφθεῖτε πῶς ἀκριβῶς πρέπει νά φυλάξουμε τόν ἑαυτό μας.

Ἀναμφισβήτητα θά πρέπει νά φυλάξουμε τίς αἰσθήσεις μας, δέν τίθεται θέμα, διότι, ὅταν στόν δρόμο δῶ κάτι συμπτωματικά πού δέν εἶναι σωστό, δέν εἶναι καλό, τότε ἴσως ἔχω τή δύναμη νά ἀποσύρω τά μάτια μου, ἀλλά θά μέ ἐνισχύσει καί ὁ Θεός, γιατί ἐγώ δέν παρεσκεύασα τήν εἰκόνα πού τώρα βλέπουν τά μάτια μου. Ὅταν ὅμως πάω νά πληρώσω γιά να δῶ τήν εἰκόνα τήν κακή -ὅπως εἶναι ὁ κινηματογράφος, ὅπως εἶναι ἡ τηλεόρασις… κ.λπ.- τότε, τί λέτε, θά μέ φυλάξει ὁ Θεός; Ἀναμφισβήτητα ὄχι. Δέν θά μέ φυλάξει ὁ Θεός. Γιατί; Διότι δέν θέλω ἐγώ νά φυλάξω τόν ἑαυτό μου. Ἄρα, βλέπετε ἐδῶ ὅτι πρέπει ἐμεῖς νά κάνουμε προσπάθεια νά φυλάττουμε καί ὁ Θεός δίδει τήν χάρη Του καί συμπληρώνει αὐτό μας τό φύλαγμα. Γιατί ἄν ὁ Θεός δέν στείλει τήν χάρη Του νά μᾶς φυλάξει, τί νά σᾶς τό πῶ, εἶναι ἐκεῖνο πού λέγει ἕνας ἄλλος ψαλμικός στίχος ὅτι «Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες· ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων» (Ψαλμ. 126,1). «Ἐάν δέν φυλάξει ὁ Θεός τήν πόλη», λέγει, «ἄδικα φυλᾶνε οἱ σκοποί. Ἄν ὁ Θεός, λοιπόν, δέν φυλάξει τόν ἄνθρωπο, μάταια φροντίζεις, ἀλλά θά φυλάξει τήν πόλη, θά φυλάξει τόν ἄνθρωπο, ὅταν ἡ πόλις θέλει πραγματικά νά φυλαχτεῖ, κι ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει πραγματικά νά φυλαχτεῖ».

Λοιπόν, λέγει τώρα ὁ Μέγας Βασίλειος, τόν ὁποῖον θά ἐπιστρατεύσουμε, θά κατακλέψουμε! Βέβαια ἄν ἔπρεπε νά τόν κατακλέψουμε ὁλότελα-ὁλότελα θά θέλαμε πολλά θέματα, ἀλλά ἐν τοιαύτη περιπτώσει μερικά, μόνο, στοιχεῖα θά πάρουμε ἀπό μία θαυμασία ὁμιλία του πού κάποτε ἔκανε μέ τίτλο: «Πρόσεχε σεαυτῷ», «Νά προσέχεις τόν ἑαυτό σου». Λέγει, λοιπόν, ὅτι «θά προσέχεις τήν καρδιά σου, διότι ἐκεῖ ἐν τῷ κρυφέῳ τῆς καρδίας ἐργαστηρίῳ τελεσιουργεῖται ἡ ἁμαρτία». Ποῦ τελεσιουργεῖται ἡ ἁμαρτία; «Ἐν τῷ κρυφέῳ τῆς καρδίας ἐργαστηρίῳ». Λογαριάζει τήν καρδιά μ’ ἕνα ἐργαστήριο -κρυφό εἶναι!- Ποῦ ξέρετε ἐσεῖς αὐτήν τήν στιγμή ἐγώ τί σκέπτομαι; Ποῦ ξέρω ἐγώ τί σκέφτεστε ἐσεῖς, ἤ τί ἐπιθυμεῖτε ἐσεῖς αὐτήν τήν ὥρα; Δέν μπορῶ νά τό γνωρίζω. Εἶναι, λοιπόν, κρυφό ἐργαστήρι. Ἐκεῖ τελεσιουργεῖται καί ἡ ἀρετή, ἐκεῖ τελεσιουργεῖται καί ἡ κακία καί ἡ ἁμαρτία. Γι’ αὐτό λέγει «Πρόσεχε σεαυτῷ μὴ ποτὲ γένηται ῥῆμα κρυπτὸν ἐν τῇ καρδίᾳ σου ἀνόμημα» ἤ ὅπως λέγει, πάλι ὁ Μέγας Βασίλειος ὁ ὁποῖος θυμάται τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού λέγει: «Ὁ γὰρ ἐμβλέψας γυναικὶ πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι, ἤδη ἐμοίχευσεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ». Αὐτό εἶναι, πού λέει καί ἡ Παλαιά Διαθήκη, ὅλα στό κρυφό ἐργαστήρι τῆς καρδιᾶς. Κοίταξες, εἶδες, ἐπεθύμησες, κανείς δεν σέ εἶδε καί τώρα τελεσιουργεῖται μέσα σου ἡ ἁμαρτία.

Ἀλλά, παιδιά, ὅταν λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ» («Πρόσεχε τόν ἑαυτό σου»), ποιός εἶναι ὁ ἑαυτός μας; Νά ἕνα ἐρώτημα. Εἴδαμε κατ’ ἀρχάς, τί πρέπει νά προσέξουμε. Τώρα νά δοῦμε ποιός εἶναι αὐτός ὁ ἑαυτός μας, τόν ὁποῖον πρέπει νά προσέξουμε. Εἶναι ὁλόκληρη ἡ ὕπαρξίς μας. Εἶναι καί ἡ ψυχή μας, εἶναι καί τό σῶμα μας. «Ἄνθρωπος» δέν λέγεται ἡ ψυχή. «Ἄνθρωπος» λέγεται καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα. Βέβαια ὑπονοεῖται ὅτι ἄν προσέξω τήν ψυχή μου, θά προσέξω καί τό σῶμα μου, ἀλλά ὑπονοεῖται. Θά ‘θελα νά ρωτήσω, φέρ’ εἰπεῖν ὁ Μέγας Βασίλειος, δέν κάνει ἀναφορά στό σῶμα, θά ‘θελα ὅμως νά ρωτήσω: Σήμερα ὑπονοεῖται ὅτι πρέπει νά φυλάξουμε τό σῶμα μας; Φοβᾶμαι, ὄχι. Ὅταν ἐπί παραδείγματι, τό ἐκθέτουμε σέ ποικίλλους κινδύνους… στόν κίνδυνο, ἐπί παραδείγματι, τῆς ταχύτητος… ἄ νά σᾶς πάρω αὐτή τήν περίπτωση… εἶναι κάποιο παιδί, δέν ξέρω ἄν μ’ ἀκούει, ἔχει φάει τούς γονεῖς του νά τοῦ πάρουν μηχανή, βαρειά μηχανή! Μοτοσυκλέτα. «Βρέ παιδάκι μου!...». «Ὂχι!». Γιατί; Ἔχει γοητευτεῖ κι ἔχει κυριευθεῖ ἀπό τό πάθος πού λέγεται ταχύτητα. Ὁ Μέγας Βασίλειος, λοιπόν, δέν ἀναφέρεται γιατί ὑπονοεῖται, ὅτι ἄν προσέχεις τήν ψυχή σου θά προσέχεις καί τό σῶμα σου, ἀλλά εἴπαμε, δυστυχῶς, τά εὐκόλως ἐννοούμενα, δέν εὐκόλως πιά ἐννοούμενα· γι’ αὐτό τόν λόγο θά μιλήσουμε, ὄχι σήμερα δέν προλαβαίνουμε, μετά τίς γιορτές, καί πῶς πρέπει νά προσέξουμε καί τό σῶμα μας.

Γι’ αὐτό, λοιπόν, τόν λόγο θά ἤθελα νά δοῦμε ἐδῶ -καί σᾶς ξαναλέγω ἄλλη μία φορά- ἐκεῖνο πού συνιστᾶ τήν ὕπαρξή μας ὁλόκληρη εἶναι· καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα.Καί πρῶτα-πρῶτα νά δοῦμε τήν ψυχή μας πού εἶναι τό κυριώτατον μέρος. Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ ψυχή μας συνιστᾶ τήν νόηση, τό συναίσθημα καί τήν βούληση. Αὐτά τά τρία. Βέβαια Ἠ ψυχή δέν εἶναι τρία κομμάτια, εἶναι μία ἡ ψυχή, ἁπλῆ, ὄχι σύνθετος (αὐτό θά πεῖ «ἁπλῆ»), καί ἑνιαία. Ἔχει, ὅμως, αὐτές τίς τρεῖς, θά λέγαμε οὕτως εἶπεῖν, ὄψεις της. Ποιές εἶναι αὐτές οἱ ὄψεις; Εἶναι ἡ νόησις, τό συναίσθημα καί ἡ βούλησις. Πρέπει λοιπόν νά προσέχουμε αὐτές τίς τρεῖς ὄψεις τῆς ψυχῆς. Τί νά προσέχουμε; Νά βρίσκονται μεταξύ των σέ μία ἰσορροπία. Αὐτό εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο καί πάρα πολύ σημαντικό. Δηλαδή, νά μή βρίσκεται ἡ μία ὄψις ὑπερτεροῦσα τῆς ἄλλης, θά ἔπρεπε νά εἶναι σέ ἰσορροπία. Δέν μπορεῖ ἡ νόησις νά ἀναπτυχθεῖ, νά αὐξηθεῖ σέ βάρος τοῦ συναισθήματος. Οὔτε πάλι τό συναίσθημα σέ βάρος τῆς βουλήσεως. Ἴσως σᾶς ἔχω πεῖ ὅτι ἡ σύγχρονη παιδεία ἀναπτύσσει μόνο τήν νόηση. Δέν ἀναπτύσσει τό συναίσθημα -πολύ παραπάνω τό συναίσθημα- ἀλλά τόν τελευταῖο καιρό καί τή βούληση τήν ἴδια. Προπαντός ὅμως τό συναίσθημα. Δέν τό καλλιεργεῖ. Δηλαδή καλλιεργεῖται ἕνα κομμάτι μόνο τῆς ἀνθρωπίνης προσωπικότητος καί ὄχι ὁλόκληρη ἡ προσωπικότητα. Γι’ αὐτό, λοιπόν, θά πρέπει νά προσέξουμε νά καλλιεργεῖται ὁλόκληρη ἡ προσωπικότητα. Ὁλόκληρη. Καί τό συναίσθημα καί ἡ βούλησις καί ἡ νόησις.

Ἀκόμη θά πρέπει αὐτές οἱ τρεῖς δυνάμεις τῆς ψυχῆς νά βρίσκονται σέ μία εἰρηνική σχέση, ὄχι σέ μία ἐμπόλεμο κατάσταση ἤ σέ σύγκρουση. Μπορεῖ τό συναίσθημά μου νά βρίσκεται σέ σύγκρουση μέ τή νόησή μου; Βεβαίως! Πάρα πολλές φορές συμβαίνει αὐτό. Βεβαίως! Ὁ νοῦς μου νά λέγει α’ καί ἡ καρδιά μου νά λέγει β΄. Ξέρετε πῶς μοιάζει ἡ νόησις μέ τό συναίσθημα; Ὅπως μέ τούς δύο συζύγους. Καί ἡ οἰκογένεια ἔχει μία κεφαλή. Καί ἡ κεφαλή εἶναι ὁ σύζυγος. Ἄν, λοιπόν, ὑπάρχουν δυό κεφαλές θά ὑπάρχει σύγκρουση. Ἄν ὑπάρχει μία κεφαλή, τότε ἡ γυναῖκα ὑποτάσσεται εἰς τόν ἄνδρα. Δηλαδή ἄν τελικά τό συναίσθημα θά ἤθελε νά κάνει τό δικό του θέλημα, τότε θά ναυαγήσει ὁ ἄνθρωπος. Γι’ αὐτό ὁ νοῦς λέγεται «ἡγεμών». «Καί πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με…», «νά μέ στηρίξεις μέ πνεῦμα ἡγεμονικό». Πρέπει λοιπόν νά καταλάβουμε ὅτι ὁ νοῦς ὁ ἡγεμών πρέπει αὐτός νά κυβερνᾶ τόν ἄνθρωπο, δέν πρέπει νά εἶναι χαλασμένος ὁ βασιλεύς νοῦς. Αὐτός λοιπόν σέ συνεργασία μέ τό συναίσθημα καί τή βούληση, ἀλλά ἔχει τόν τελικό λόγο. Δέν θά πρέπει νά εἶναι σέ σύγκρουση, σέ ἐμπόλεμη κατάσταση, ὁ νοῦς μέ τή βούληση καί μέ τό συναίσθημα. Γι’ αὐτό θά πρέπει καί αὐτό, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, νά τό προσέχουμε.

Ἀκόμη, θά πρέπει νά προσέχουμε νά μήν προσβληθεῖ κάποια ἀπό τίς τρεῖς ὄψεις τῆς ψυχῆς. Νά μήν προσβληθεῖ, ἐπί παραδείγματι, ὁ νοῦς μας ἀπό κάποια ἀρρώστεια. Ἀπό τί ἀρρώστεια μπορεῖ νά προσβληθεῖ; Ἀπ’ αὐτό πού λέγεται «ὀρθολογισμός». Εἶναι φοβερή ἀρρώστεια αὐτό τό πρᾶγμα, ὁ ὀρθολογισμός. Ὄχι ἡ ὀρθή λογική, ἀλλά ὁ ὀρθολογισμός! Δέν ἔχει καμμία σχέση ὁ ὀρθολογισμός μέ τήν ὀρθή λογική, τόν ὀρθόν λόγον. Γίνεται κατάχρησις τοῦ ὅρου. Λέμε «ὀρθός λόγος» καί στήν πραγματικότητα εἶναι ἄλλο πρᾶγμα, δέν εἶναι ὁ ὀρθός λόγος, εἶναι αὐτό πού λέμε ὀρθολογισμός. Κι ὅταν ἀρρωστήσει ὁ νοῦς ἀπό τόν ὀρθολογισμό, πού δέν δέχεται παρά μόνον ὅ,τι βλέπει καί ἀκούει… δέν δέχεται, φέρ’ εἰπεῖν, τήν πίστη… κ.λπ… κ.λπ…, τότε αὐτός ὁ νοῦς εἶναι ἄρρωστος.

Μπορεῖ ἀκόμα νά ἀρρωστήσει τό συναίσθημα. Θά μοῦ πεῖτε: «Ἀπό τί μπορεῖ νά ἀρρωστήσει;». Εἶναι ἐκεῖνο πού λέμε νοσηρά αἰσθήματα, νοσηρά συναισθήματα. Νοσηρότητες. Δέν εἶναι καλό πρᾶγμα, ὅταν ἀγαπᾶμε ὑπερβολικά κάτι πού δέν πρέπει… ξέρω γώ… ν’ ἀγαπῶ τήν γάτα μου, τό σκυλάκι μου, νά πηγαίνω νά ξοδεύω πάρα πολλά λεφτά γιά νά τό ταΐζω ὅταν τά παιδιά τῆς γειτονιᾶς μου μπορεῖ νά ὑστεροῦνται ἀπό ψωμί… κ.λπ. κ.λπ… κ.λπ… αὐτό εἶναι ἕνα νοσηρόν αἴσθημα. Νοσηρές, λοιπόν, καταστάσεις τῆς ψυχῆς, κυρίως τοῦ συναισθήματος. Θέλω νά καταλάβετε ὅτι ἡ ἁμαρτία προσβάλλει κάτι ἀπό τίς τρεῖς αὐτές δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Τό συναίσθημα μπορεῖ ἀκόμη νά προσβληθεῖ ἀπό τό μῖσος. Θά ‘μαι προσεκτικός. Θά προσέχω τόν ἑαυτό μου, νά μήν ἀρρωστήσει τό συναίσθημά μου. Καί βέβαια μέ τήν νεωτέρα, θά λέγαμε, τοποθέτηση τῶν πραγμάτων, ἡ καρδιά εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ συναισθήματος, ἐνῶ κατά τήν ἀρχαῖα ψυχολογία ἡ καρδιά εἶναι ἡ ἕδρα τῶν νοημάτων, δηλαδή δέν εἶχε ἀκόμη κατανοηθεῖ ὁ ρόλος τοῦ ἐγκεφάλου πού εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ νοῦ. Δέν ἔχουν σημασία αὐτά… δέν ἔχει καμμία σημασία, δηλαδή μπορεῖ νά ἀποτελοῦν αὐτά ἕδρες τῆς ψυχῆς, στήν πραγματικότητα εἶναι ἡ μία καί ἀδιαίρετη ψυχή. Ποῦ ἔχει τήν ἕδρα της δέν ἔχει καί πάρα πολλή σημασία, καθόλου σημασία δέν ἔχει. Φέρ’ εἰπεῖν, ἄν κάνω μία ἐγχείρηση κι ἀλλάξω τήν καρδιά μου, πάρω μία καινούρια καρδιά, τί θά πιστεύατε, θά ἀποκτήσω τά συναισθήματα τοῦ δότου αὐτῆς τῆς καρδιᾶς, καί θά χάσω τά δικά μου συναισθήματα; Ἀναμφισβήτητα ὄχι. Ὂχι. Ἡ ψυχή, παιδιἀ, εἶναι ἁπλωμένη σέ ὁλόκληρο τό σῶμα. Θέλετε νά εἶμαι ἀκριβέστερος; Ὁλόκληρο τό σῶμα ὑπόκειται εἰς τήν ψυχήν. Τό σῶμα δέν περιέχει τήν ψυχήν, ἀλλά ἡ ψυχή περιέχει τό σῶμα. Ἀλλά δέν θέλω τώρα νά ποῦμε πιό πολλά.

Ἔτσι θά προσέχω ἀκόμα τήν βούλησή μου, νά μήν ἀρρωστήσει ἀπό τήν ἀκηδία, αὐτήν τήν πνευματική τεμπελιά. Καί εἶναι βαριά ἀρρώστεια ὅταν τήν καταλάβει τήν βούλησή μου αὐτή ἡ ἀκηδία. Ἀκόμη, λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, ἵνα δυνατὸς ᾖς διακρίνειν τὸ βλάπτον ἀπὸ τοῦ σῴζοντος». «Πρόσεχε, τόν ἑαυτό σου, νά μπορεῖς νὰ διακρίνεις τί βλάπτει, τί ὠφελεῖ. Τί καταστρέφει, τί σώζει». Ἄν ρωτήσετε: «Οἱ ἄνθρωποι γνωρίζουν πῶς νά διακρίνουν;». Ἔ, οἱ πιό πολλοί ὄχι. Ναί. Εἶναι δυστύχημα. Δέν ἔχουν τήν διάκριση τί βλάπτει καί τί ὠφελεῖ.

Ἀκόμη συνιστᾶ ὁ Μ. Βασίλειος, πάντοτε στό θέμα τῆς προσοχῆς τοῦ ἑαυτοῦ μας: «Πρόσεχε σεαυτῷ, τουτέστι· πανταχόθεν σεαυτὸν περισκόπει». «Ἀπό παντοῦ», λέγει, «τόν ἑαυτό σου νά τόν βλέπεις». Γιατί; Ἐπειδή ὑπάρχουν πολλές παγίδες γύρω. Ἔχετε δεῖ τά πουλιά, -τά ὁποῖα εἶναι μονίμως φοβισμένα- πώς ὅταν κατεβοῦν κάτω στή γῆ γιά νά φᾶνε κάτι, κοιτάζουν γύρω-γύρω. Γιατί; Γιατί φοβοῦνται ὅτι κάποια παγίδα μπορεῖ κάποια στιγμή, νά στηθεῖ γι’ αὐτά. Δέν θά ‘θελα νά παρουσιάζουμε τήν νευρικότητα τῶν πουλιῶν, νά κοιτάζουμε, μ’ αὐτήν τήν ἔννοια γύρω-γύρω, ἀλλά θά πρέπει ὅμως νά εἴμαστε προσεκτικοί καί νά ἐρευνοῦμε κάθε τι, μήπως κάτι μᾶς βλάψει. Πρέπει, λοιπόν, νά περισκοποῦμε, νά ἐξετάζουμε γύρω μας.

Ἀκόμη λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, τουτέστι μήτε τοῖς σοῖς, μήτε τοῖς περὶ σέ, ἀλλὰ σεαυτῷ μόνῳ πρόσεχε». Εἶναι γνωστό, παιδιά, ὅτι περιβαλλόμεθα ἀπό πράγματα καί πρόσωπα. Ἀπό ‘να περιβάλλον, ἔμψυχο καί ἄψυχο. «Μήν προσέχεις τόσο», λέει, «αὐτά, ὅσο τόν ἑαυτόν σου. Γιατί ἄν προσέχεις τόν ἑαυτόν σου, τότε βεβαίως θά προσέξεις καί ἐκεῖνα πού εἶναι γύρω σου ἤ πρόσωπα ἤ πράγματα». Τό θέμα ὅμως εἶναι πάρα πολύ μεγάλο καί σπουδαῖο. Ἡ ὥρα ὅμως ἔχει τελειώσει, γι’ αὐτό, παιδιά, πρῶτα ὁ Θεός, θά συνεχίσουμε μετά τίς γιορτές. Τοῦτο μόνο λέμε ὅτι θά πρέπει νά προσέχουμε τόν ἑαυτό μας.

9η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἐλεημοσύνη ἀπαλλάσσει ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο καί ἐξομοιώνει μέ τόν ἐλεήμονα Θεό.

†. Πάντοτε, παιδιά, εὐρισκόμεθα εἰς τήν ὡραιοτάτην καί ὠφελιμοτάτην καί πολύ ἐποικοδομητική, πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ. Μάλιστα χαίρομαι πού βλέπω καί πάρα πολλά παιδιά σήμερα, δέν ξέρω γιατί… ἴσως γιατί ἔχετε κάποια ἀργία στό σχολεῖο… δέν ξέρω… πάντως τό θέμα εἶναι ὅτι βλέπω πάρα πολλά σήμερα κι ὁμολογουμένως, ἀπό τήν πλευρά αὐτήν, τουλάχιστον χαίρομαι. Ἐνθυμεῖσθε εἴχαμε ἀναφερθεῖ στό πολύ προσφιλές θέμα τοῦ Τωβίτ στόν γιό του, τόν Τωβία, γιά τήν ἐλεημοσύνη. Σήμερα θά κλείσουμε τό θέμα αὐτό τό περί τῆς ἐλεημοσύνης καί θά προχωρήσουμε τήν ἑπομένη -πρῶτα ὁ Θεός- Κυριακή σ’ ἕνα πολύ ἐνδιαφέρον θέμα τό ὁποῖον δέν θά ἐξαντληθεῖ, μόνο θά κάνουμε μία μικρή εἰσαγωγή σ’ αὐτό τό πολύ σπουδαῖο θέμα, ἀλλά θά συνεχίσουμε, ἐάν θέλει ὁ Θεός, μετά τίς γιορτές, πού θά δεῖτε πόσο σᾶς ἐνδιαφέρει. Καί τώρα, παιδί μου, λέγει, «πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἀπὸ πάσης πορνείας», «ἀπό πάσης ἀνηθικότητος». Εἶναι ἕνα ἐξαιρετικό θέμα γι’ αὐτό θά πρέπει, κάνοντας ἀρχή ἀπό την ἐρχομένη Κυριακή, νά μή λείψει κανένα παιδί.

Τώρα ἄς τελειώσουμε τό θέμα περί τῆς ἐλεημοσύνης. Λέει ὁ ἱερός συντάκτης: «Διότι ἐλεημοσύνη ἐκ θανάτου ῥύεται καὶ οὐκ ἐᾷ εἰσελθεῖν εἰς τὸ σκότος»· «διότι», λέγει, «ἡ ἐλεημοσύνη ἀπαλλάσσει ἀπό τόν θάνατον καί δέν ἐπιτρέπει νά εἰσέλθει κανείς εἰς τό σκοτάδι». Ἐδῶ, ποιός εἶναι ὁ θάνατος καί ποιό εἶναι τό σκοτάδι; Εἶναι, παιδιά, ὁ αἰώνιος θάνατος και ἡ αἰωνία κόλαση. Διότι ὅταν λέγει «θάνατο» ἐννοεῖ τό θάνατον τῆς ψυχῆς, δηλαδή τόν χωρισμόν τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό. Καί ὅταν λέγει «σκότος» ἐννοεῖ τήν αἰωνία κόλαση. Ὅτι ἡ ἐλεημοσύνη ἀπαλλάσσει. Πράγματι μᾶς λέγει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος τά ἐξῆς: «Ἡ γάρ κρίσις ἀνέλεος τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος. Κατακαυχᾶται ἔλεος κρίσεως». Δηλαδή: « Ἡ κρίσις -τοῦ Θεοῦ ἡ κρίσις- εἶναι χωρίς ἔλεος, γιά κεῖνον πού δέν ἔκανε ἔλεος!». Καί ἀκόμα, τό ἔλεος, κατακαυχᾶται, δηλαδή… ἔτσι, καυχιέται ἔναντι τῆς κρίσεως, ὅτι καταφέρνει τό ἔλεος (δηλαδή ἡ ἐλεημοσύνη, ἐν εὐρεῖᾳ ἐννοίᾳ) ὅτι ὑπερνικᾶ τή δικαιοσύνη καί τήν κρίση τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά καί τό περιεχόμενον τῆς κρίσεως, ὅπως ὁ Κύριος μᾶς τό ἀποκαλύπτει, εἶναι τό ἴδιο. Λέγει σ’ ἐκεῖνο τό θαυμαστό κεφάλαιο τό Κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο: «Τότε ἐρεῖ καί τοῖς ἐξ εὐωνύμων - τότε θά πεῖ καί σ’ ἐκείνους πού εἶναι ἀπό τ’ ἀριστερά του- πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. Ἐπείνασα γάρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν». Δηλαδή: «Πηγαίνετε εἰς τήν κόλασιν, διότι ἐπείνασα καί δέν μοῦ δώσατε νά φάγω». Τί βλέπει κανείς ἐδῶ; Βλέπει Ὃτι πράγματι ἡ κρίσις εἶναι ἀνέλεος. Δηλαδή, σκληρή, σ’ ἐκεῖνον πού δέν ἔκανε ἔλεος. Τί; «Ἐπείνασα καί δέν μοῦ δώσατε νά φάγω». Εἴδατε; Ἀλλά σημειώνει ἀκόμη ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος καί λέγει: «Ἀδελφοί, ἐάν τις ἐν ὑμῖν πλανηθῇ ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιστρέψῃ τις αὐτόν, γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν». Δηλαδή: «Ἐάν κάποιος πλανηθεῖ ἀπό τήν ἀλήθεια καί αὐτή ἡ ἀλήθεια εἶναι καί θεωρητική καί πρακτική, καί τόν ἐπιστρέψει κάποιος ἄλλος, ἄς γνωρίζει ὅτι ἐκεῖνος πού ἐπιστρέφει ἁμαρτωλόν ἀπό δρόμο πλανεμένο θά σώσει ψυχήν ἐκ θανάτου καί θά καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν». Μάλιστα ἐδῶ μέ τήν εὐκαιρία, ἐπειδή ἐτέθη καί μία ἀπορία… λέγει… κάποιος ἐρωτᾶ: «Πρόκειται περί ἀπολύτου περιπτώσεως;». Ὄχι, δέν πρόκειται περί ἀπολύτου περιπτώσεως, διότι… βέβαια σώζεται ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐπιστρέφει, ἀλλά καί ἐκεῖνος πού ἐνεργεῖ τήν ἐπιστροφή κι αὐτός σώζεται, ἀλλά δέν εἶναι ἀπόλυτη ἡ περίπτωση διότι ἁπλῶς ἐδῶ τά πράγματα ἐμποδίζουν τήν πραγμάτωση μιᾶς ἁμαρτίας ἤ κάποιων ἁμαρτιῶν πού θά βαράθρωναν τόν ἄνθρωπον. Τόν ἐμποδίζουν. Δέν σημαίνει μ’ αὐτό δηλαδή ὅτι δέν θά πάω νά ἐξομολογηθῶ, διότι ἅμα θά κάνω ἐλεημοσύνη, θά γλυτώσω. Ἐνθυμοῦμαι -μές στήν Κατοχή ἦταν- γνωρίζαμε κάποιον, ὁ ὁποῖος ἀπεκαλύφθη (ἤτανε πολύ νέος ἄνθρωπος, πολύ νέος, πέθανε κάπου τριάντα χρονῶν, εἶχε τήν καρδιά του) καί αὐτός ἀπεκαλύφθη μετά τόν θάνατό του ὅτι ἦταν Μασσῶνος, τέκτων. Ἐκεῖ δέ στήν κηδεία του -δέν εἶχα πάει ἐγώ εἶχε πάει ἡ μητέρα μου- ὅτι φώναζαν, ἔλεγαν, ἔκλαιγαν γυναῖκες… κ.τλ… ἐκεῖ, ὅτι εἶχαν ἐλεηθεῖ. Ὅτι δηλαδή τούς ἔκανε πολλές-πολλές ἐλεημοσύνες. Τίθεται τό ἐρώτημα: «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἔκανε ἐλεημοσύνες, ἀλλά σώθηκε;». Πιστεύω, καταλαβαίνετε, δέν εἶναι δύσκολο ν’ ἀπαντήσουμε. Ὄχι. Διότι ἐνῶ πέθανε μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Μασσώνου, φυσικά ἡ πίστις του εἶχε ναυαγήσει. Ἄρα (καί ἡ λέξις «ναυαγῶ» εἶναι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, «περί τήν πίστιν», λέει, «ναυαγήσαντες», εἶναι δική του φράση αὐτή) πῶς εἶναι δυνατόν ποτέ, ὅσες ἐλεημοσύνες κι ἄν εἶχε κάνει αὐτός ὁ ἄνθρωπος, νά σωθεῖ; Θέλω νά σᾶς δείξω ὅτι ἠ περίπτωση πού λέγει ἐδῶ ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος δέν ἔχει ἀπολυτότητα. Ναί μέν, ἀλλά.

Λοιπόν προχωρῶ. Ἄν ἀντιληφθήκατε, σ’ αὐτό πού λέει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος πρόκειται γιά μία πνευματική ἐλεημοσύνη, ἐκεῖνος πού θά σώσει «ἐκ πλάνης ὁδοῦ», προσφέρει λοιπόν μία ἐλεημοσύνη πνευματικῶν διαστάσεων. Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος λέγει, στό ἴδιο, θά λέγαμε, στυλ, πού λέει καί ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος: «Ἡ ἀγάπη καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν». Καί ἡ ἀγάπη εἶναι γνωστό ὅτι εἶναι ἡ μάνα τῆς ἐλεημοσύνης. Κι ὁ Σοφός Σειράχ λέει ἀκόμη: «Ἐλεημοσύνη ἀντὶ ἁμαρτιῶν προσανοικοδομηθήσεταί σοι.» (3, 14), δηλαδή :«Ἀντί τῶν ἁμαρτιῶν θά προσανοικοδομηθεῖ σέ σένα ἡ ἐλεημοσύνη». Δηλαδή εἶναι πολύ σπουδαῖο πρᾶγμα ἡ ἐλεημοσύνη. Δέν σ’ ἀφήνει νά κάνεις ἀμαρτίες, ἐφόσον βεβαίως κατά θετικόν τρόπον κι ὅπως θέλει ὁ Θεός, νόμιμον τρόπον, γίνεται ἡ ἐλεημοσύνη, ἀλλά ὅταν εἶσαι ἐλεήμων ὁ Θεός θά σέ γλυτώσει ἀπό τοῦ να κάνεις τουλάχιστον βαριές ἁμαρτίες. Θά σέ προστατέψει, θά σέ φυλάξει.

Γιά νά τό καταλάβουμε αὐτό περισσότερο θά σᾶς πῶ κι ἕνα παράδειγμα. Ὁ Ναβουχοδονόσωρ κάποτε, αὐτός ὁ φοβερός βασιλιᾶς, ἔμεινε στήν Ἱστορία ὡς τρομερός βασιλιᾶς. Βαβυλώνιος, ἔκανε καί αὐτός τήν αὐτοκρατορία του… ἔτσι γίνονται κάποιες αὐτοκρατορίες καί μετά πέφτουν, ἔφτασε μέχρι τήν Αἴγυπτο. Βεβαίως κατέκτησε καί τήν Παλαιστίνη, λεηλάτησε τόν Ναό τοῦ Σολομῶντος, τόν βεβήλωσε, ἐπῆρε ἀπό κεῖ ὅ,τι βρῆκε, κυρίως ἀντικείμενα, δοχεῖα γιά λατρευτική χρήση ἀργυρᾶ καί χρυσᾶ, ὅλα αὐτά τά κουβάλησε στήν Βαβυλῶνα καί βέβαια ἡ βεβήλωση τοῦ Ναοῦ ἦτο μία τιμωρία τῶν Ἑβραίων διότι ζοῦσαν ἁμαρτωλά, ἀλλά, ὅπως λέγει ὁ Θεός, θά σᾶς τιμωρήσω μέ κάτι τέτοιο, ἀλλά ἐγώ κατόπιν θά τιμωρήσω καί ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος θά ‘χει κάνει τέτοια βεβήλωση. Γίνεται ὄργανον τιμωρητικόν στά χέρια τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί ταυτόχρονα ἔχει αὐτό τό ὄργανον τίς δικές του τίς ἁμαρτίες πού θά τιμωρηθεῖ ἀπό τόν Θεό. Κάποτε λοιπόν εἶδε ἕνα ὄνειρο ὁ Ναβουχοδονόσωρ, ἕνα τρομερό ὄνειρο. Ἕνα δέντρο μεγαλόπρεπο, πού φώλιαζαν ἐκεῖ τά πουλιά… κ.λπ… ἅπλωνε σ’ ὅλη τήν γῆ τά κλαριά του, κι ἀκούστηκε μιά φωνή: «Τό δέντρο νά κοπεῖ! Μόνο ἡ ρίζα του νά μείνει». Καί κόπηκε τό δέντρο. Τρόμαξαν τά πουλιά κι ἔφυγαν. Δέν ἤξερε τί εἶναι αὐτό τό ὄνειρο. Πολλοί προσπάθησαν νά τό ἐξηγήσουν. Τοῦ λέγει ὁ Δανιήλ: «Βασιλιᾶ, τό δέντρο εἶσαι σύ. Καί θά σέ κόψει ὁ Θεός. Θά σέ κόψει γιατί ἔκανες πολλές ἁμαρτίες, πολλές-πολλές ἁμαρτίες». Γιά τήν ἀμαρτία δέ τοῦ ὅτι βεβήλωσε τόν Ναόν τοῦ Σολομῶντος, τιμωρήθηκε ὁ ἔγγονός τοῦ Ναβουχοδονόσωρος… ἀλλά πάει μακριά τό θέμα. «Κι ἄν δέν μετανοήσεις θά πάθεις πολύ κακό». Ἀκοῦστε τί τοῦ εἶπε, λοιπόν, στή συνέχεια ὁ Δανιήλ: «Διὰ τοῦτο, βασιλεῦ, ἡ βουλή μου ἀρεσάτω σοι καὶ τὰς ἁμαρτίας σου ἐν ἐλεημοσύναις λύτρωσαι καὶ τὰς ἀδικίας ἐν οἰκτιρμοῖς πενήτων· ἴσως ἔσται μακρόθυμος τοῖς παραπτώμασί σου ὁ Θεός». Δηλαδή: «Βασιλιᾶ εἴθε ἡ συμβουλή μου νά σοῦ ἀρέσει, αὐτά πού θά σοῦ πῶ δηλαδή, καί τίς ἁμαρτίες σου νά τίς σώσεις μέ ἐλεημοσύνες (ἐν ἐλεημοσύναις λύτρωσαι), καί ὅσες ἀδικίες ἔκανες, μέ τό νά λυπηθεῖς τούς πτωχούς». Εἶναι ἡ ἴδια ἔννοια μέ δύο ἐκφράσεις. Εἶναι αὐτό πού λέμε -ὄχι σάν λέξη, ἀλλά σάν φράση- «ἕν διά δυοῖν»- μία ἔννοια μέ δύο ἐκφράσεις. Ἴσως θά σταθεῖ μακρόθυμος ὁ Θεός γιά τίς ἁμαρτίες σου.

Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι τό θέμα τῆς ἐλεημοσύνης εἶναι τόσο μεγάλο, εἶναι τό τρανό! Βέβαια -ὅπως λέγαμε καί τήν περασμένη φορά- δέν εἶναι μόνο νά πεῖ κανείς «πᾶρε χρήματα», νά δείξεις ἀγάπη στόν ἄλλον ἄνθρωπο, καί μάλιστα στόν περιθωριακόν ἄνθρωπο, στόν φτωχό, τόν ἀνήμπορο. Δεῖξ’ του καλωσύνη, δεῖξ’ του ἀγάπη, δέν εἶναι μόνο τά χρήματα πού θά δώσουμε. Σᾶς ἔλεγα τήν περασμένη φορά, τό νά περάσεις ἀπό ‘να πεζοδρόμιο στό ἄλλο ἕναν τυφλό, τό νά ἐξυπηρετήσεις ἕναν ἄνθρωπο σέ μιά ἀνάγκη, σέ μιά δουλειά. Ἀκόμα μιά διεύθυνση… ξέρετε ὅταν κανείς πάει σέ μία πόλη πού δέν τήν ξέρει καί ρωτάει: «Ποῦ εἶναι τό πρακτορεῖο τῶν λεωφορείων… Ἒ; Ἢ ποῦ εἶναι ἡ Νομαρχία… κ.λπ….» μήν πεῖτε…: «Θά πᾶς ἴσια, μετά ἀριστερά, μετά θά στρίψεις δεξιά, θά πᾶς πρός τά πάνω… θά πᾶς πρός τά κάτω»… ποῦ θά πάει, πάει τά ‘χασε αὐτός, μπερδεύτηκε… Κάνε ἕναν κόπο καί πήγαινέ τον μέχρι ἐκεῖ τόν ἄνθρωπο αὐτόν. Αὐτό τί εἶναι; Εἶναι ἐλεημοσύνη. Πᾶρε ἀπό ἕναν ἄνθρωπο -ἐμένα μοῦ τό ‘χουν κάνει πολλές φορές, ἐσεῖς μοῦ τό ‘χετε κάνει- νά κρατῶ τσάντες στόν δρόμο, καί κάποιος ἀπό πίσω μου νά 'ρθει νά μοῦ ἁρπάξει μιά τσάντα γιά νά μέ βοηθήσει. Ὦ τί ἀνακούφισις εἶναι αὐτό! Τί ἀνακούφισις! Αὐτό τί εἶναι; Ἐλεημοσύνη. Χρειάζεται χρήματα; Ὄχι, τά λέγαμε τήν περασμένη φορά αὐτά. Συνεπῶς βλέπει κανένας τί μεγάλο πρᾶγμα εἶναι, καί εἶναι θέμα ἀγάπης πραγματικά, κι ἄν τό θέλετε ὁ ἐλεήμων διαθέτει μίαν ὡραίαν ψυχήν.

Πάντως πρέπει νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐλεημοσύνη βοηθᾶ ἀκόμα καί τόν κεκοιμημένον, δηλαδή ἐκεῖνον πού πέθανε. Βέβαια ὅσο ζοῦμε, παιδιά, νά κάνουμε καλές πράξεις, νά κάνουμε ἐλεημοσύνη, νά εἴμαστε εὐάρεστοι στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως νά πού ὁ Θεός δίδει κι αὐτή τήν εὐκαιρία, νά ὠφεληθεῖ καί ἕνας πού ἔφυγε ἀπό τόν παρόντα κόσμον, ἐάν ἀπό τά ὑπάρχοντά του δοθοῦν ἐλεημοσύνες. Εἶναι πασίγνωστο αὐτό, τό ξέρουμε ὅλοι. Γι’ αὐτό ἀπό τά ὑπάρχοντα τῶν κεκοιμημένων κάνουμε ἐλεημοσύνη, ἐκεῖνοι πού ἔμειναν στό σπίτι μέσα ἑνός ἀνθρώπου. Καί ὅπως μᾶς πληροφορεῖ τό βιβλίο (τό 8ο συγκεκριμένα) τῶν «Ἀποστολικῶν Διαταγῶν», στήν 25η παράγραφο, μᾶς εἰδοποιεῖ τοῦτα: «Καί διδόσθω ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῖς πένησιν εἰς ἀνάμνησιν αὐτῶν», δηλαδή «γι’ αὐτούς πού πέθαναν, ἔφυγαν, νά δοθοῦν ἀπ’ τά ὑπάρχοντά τους», «ταῦτα δὲ περὶ εὐσεβῶν λέγομεν, περὶ γὰρ ἀσεβῶν, ἐὰν τὰ τοῦ κόσμου δῷς πένησιν, οὐδὲν ὀνήσεις αὐτόν», μιλᾶμε γιά τούς εὐσεβεῖς ἀνθρώπους πού πέθαναν κι ἔφυγαν μέ πίστη στόν Χριστό. Γιά τούς ἀσεβεῖς; Ὤ! Ὃλα τά ὑπάρχοντά τους, ὅλα τά ἀγαθά τοῦ κόσμου νά δώσετε στούς πτωχούς, δέν ἔχουν νά ὠφεληθοῦν. Εἴδατε; «Οὐδὲν ὀνήσεις αὐτόν». Πού σημαίνει ότι μπορεῖς νά ὠφελήσεις ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος εἶχε κάποια εὐσέβεια, ἁμαρτίες ἔχουμε ὅλοι. Ἂν, λοιπόν, αὐτός ὁ ἄνθρωπος δεχθεῖ (ἤ καλύτερα ὁ Θεός) τίς ἐλεημοσύνες ὐπέρ αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτός ἔχει μία ὠφέλεια. Ὥστε καί οἱ κεκοιμημένοι ἔχουν ὠφέλεια. Ἐξάλλου ἡ Θεία Λειτουργία τί εἶναι; Ὠφέλεια ζώντων καί κεκοιμημένων. Κι ὅπως ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, λέγει τά ἐξῆς: «Περισσότερον ὠφελοῦνται οἱ κεκοιμημένοι (ἀπό τήν Θεία Λειτουργία) παρά οἱ ζῶντες». Βλέπετε; Ἡ ὠφέλεια, λοιπόν, ὑπάρχει, γι’ αὐτό ἀκριβῶς καί προσφέρουμε ὅ,τι προσφέρουμε στή λατρεία ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων, πρόσφορο, κρασί… κ.λπ. ἀλλά προπαντός -ὄχι προπαντός- ἀλλά καί ἐλεημοσύνες, ὑπέρ τῆς ψυχῆς τοῦ κεκοιμημένου. Μόνο ἐδῶ μιά πού ἔφτασα στό σημεῖο αὐτό, ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά πῶ τό ἐξῆς· πολλοί προσφέρουν ἀντί μνημοσύνου… στά γηροκομεῖα, στά ἱδρύματα τά κοινωφελῆ… κ.λπ. χρήματα γιά τήν «μνήμη τοῦ τάδε, τοῦ α΄, β΄». Προσέξτε! Ποτέ «ἀντί μνημοσύνου»! «Ἀντί στεφάνου» ναί, «ἀντί μνημοσύνου» ποτέ! Ποτέ δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι μία ἐλεημοσύνη εἶναι ἀνωτέρα ἀπό τήν προσευχομένη ὑπέρ τοῦ κεκοιμημένου Ἐκκλησία. Ποτέ. Πρῶτα εἶναι ἡ λατρεία, τό μνημόσυνο, ἡ Θεία Λειτουργία, καί μετά εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη. Ἔτσι ξαναλέγω· ὑπέρ τοῦ κεκοιμημένου ὄχι «ἀντί μνημοσύνου» ἀλλά «ἀντί στεφάνου ἤ στεφάνων». Αὐτό, ναί.

Καί προχωροῦμε στόν ἑπόμενο καί τελευταῖο στίχο, πού ἐπισφραγίζει ὅ,τι λέει ὁ Τωβίτ πού παραγγέλλει στό παιδί του, τόν Τωβία. «Δῶρον γὰρ ἀγαθόν ἐστιν ἐλεημοσύνη πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτὴν ἐνώπιον τοῦ ῾Υψίστου». Ὅτι εἶναι δῶρον ἀγαθόν ἡ ἐλεημοσύνη, σ’ ὅσους κάνουν αὐτήν μπροστά εἰς τόν Θεόν. Ἐδῶ ὅμως προσέξτε· «δῶρον ἀγαθόν» τίνος; Δῶρον ἀγαθόν τοῦ Θεοῦ γιά κείνους γιά κείνους οἱ ὁποῖοι κάνουν τήν ἐλεημοσύνη. Μέ ἄλλα λόγια, ἐδῶ ἐμφανίζεται ἡ ἐλεημοσύνη σάν ἕνα δῶρο πού δίδει ὁ Θεός σέ κείνους πού ἔχουν ἀγαθήν πρόθεσιν νά δεχθοῦν τό δῶρο αὐτό. Διότι ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι μιά ἀρετή, πού θά λέγαμε, εἶναι ἕνα παιδί τῆς ἀγάπης, εἶναι μία μορφή ἀγάπης. Λοιπόν ἐρωτῶ: Ποιό χάρισμα καί ποιά ἀρετή εχουμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι πού δέν προέρχεται ἀπό τόν Θεό; Ἐμεῖς, παιδιά, δέν εἴμεθα πηγή, οὔτε τῆς ἀγάπης, οὔτε τῆς πίστεως, οὔτε ὁποιασδήποτε ἀρετῆς. Ἔρχεται ἀπ’ ἐξω κάθε ἀρετή. Ἀπό ποῦ; Ἀπό τόν Θεό. Πῶς; Ὡς ἄκτιστος ἐνέργεια. Αὐτό πού μαθαίνετε στό σχολεῖο σας ἴσως… ξέρω γώ… στήν ἠθική… δέν ξέρω ποῦ μαθαίνετε, στά θρησκευτικά σας, ὅτι ἔχουμε τίς λεγόμενες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ ἤ ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ ἤ ἀρετές τοῦ Θεοῦ. Εἶναι οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι Ἐκεῖνος πού ἔχει τά πάντα, πᾶν ἀγαθόν. Αὐτό τό στέλνει πρός τά δημιουργήματά Του, πρός τούς ἀνθρώπους ἐν προκειμένῳ. Ὅταν ὑπάρχει μία ἀγαθή προαίρεσις, ἀποδέχεται αὐτό πού δίνει ὁ Χριστός, ὁ Θεός καί τότε ἀνακλᾶ ὁ ἄνθρωπος τήν ἀρετήν αὐτήν καί ἐμφανίζεται πλέον ὅτι ἔχει μιά ἀρετή. Τήν ἀποδίδει στόν Θεό, γυρίζει πίσω στόν Θεό. Γυρίζει ὡς εὐχαριστία, ὡς πρᾶξις.

Ἔτσι, λοιπόν, καί ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ἐδῶ πού λέγει ὅτι «εἶναι δῶρον ἀγαθόν». Δῶρον ἀγαθόν τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπον! Καί ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νά τό ἀποδεχτεῖ. Γι’ αὐτό ὁ Θεός εἶναι -μεταξύ τῶν ἄλλων- καί ἐλεήμων. Λέγει ὁ προφήτης Ἱερεμίας: «Ὃτι ἐλεήμων ἐγώ εἰμί, λέγει Κύριος» (3, 12). Τί λέγει ὁ Κύριος; «ὅτι εἶμαι ἐλεήμων». Καί εἰς τό βιβλίον τῆς «Ἐξόδου» λέγει: «Ἐλεήμων εἰμί». Ὁ Θεός, λοιπόν, εἶναι ἐλεήμων καί τό δίδει αὐτό σάν ἄκτιστη ἐνέργεια, καί ὅσοι ἔχουν καλή προαίρεση τό ἀποδέχονται καί γίνονται κι αὐτοί ἐλεήμονες. Τό καταλάβετε; Τό λέγω γιά νά προσέξτε τοῦτο: Δέν ἔχουμε τίποτα δικό μας καλό. Ὅλα ἔρχονται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μή καυχηθεῖ κανείς ὅτι «ἐγώ εἶμαι ἐλεήμων». Ἁπλῶς ἀπεδέχθης τό δῶρο πού σοῦ ἔστειλε ὁ Θεός. Ἔτσι λοιπόν αὐτός πού ἐλεεῖ -γιά νά ξαναγυρίσουμε στό θέμα μας- ἐξισοῦται, (ἐξομοιοῦται καλύτερα) μέ τόν Θεόν. Γιά θυμηθεῖτε τήν Ταβιθᾶ στίς «Πράξεις» τῶν Ἀποστόλων: «Αὔτη ἦν πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καί ἐλεημοσυνῶν ὧν ἐποίει». «Ἀπό έλεημοσύνες πού ἔκανε ἦταν γεμάτη αὐτή». Ἐκεῖνο τό «πλήρης» σημαίνει· ὅλη της ἡ ζωή κι ὅλη της ἡ καρδιά ἦταν γεμάτη ἀπό ἐλεημοσύνη. Παιδιά, ἡ ἐλεημοσύνη ἀνοίγει αὐτές τίς πύλες τοῦ οὐρανοῦ. Κι ἄν ἀκόμα δέν μπορεῖς νά ἐλεήσεις, ἀλλά θέλεις, πάλι ἀνοίγεις τίς πύλες τοῦ οὐρανοῦ. Λέγει ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς στό σύγγραμμά του με τον τίτλο «Στρωματεῖς» (4,6) -σᾶς λέω καί καμμιά παραπομπή καμιά φορά ἄν θέλετε νά βρεῖτε κάτι- λέει τά ἐξῆς: «Ἐλεημοσύνη δε εἶναι βούλεται οὐ μόνον τό ἔλεον ποιοῦντας, ἀλλά καί τούς ἐθέλοντας ἐλεεῖν κἄν μή δύνωνται». «Δέν εἶναι μόνο γιά κείνους οἱ ὁποῖοι κάνουν τήν ἐλεημοσύνη, ἀλλά καί γιά κείνους πού θά ἤθελαν νά κάνουν, ἀλλά δέν μποροῦν». Μόνο πού πρέπει νά ὑπάρχει μιά ἐπίγνωση αὐτῆς τῆς ἀρετῆς, θά τό ἐπαναλάβω, ὅτι προέρχεται ἀπό τόν Θεόν καί ἐπιστρέφει εἰς τόν Θεόν. Ὅπως καί ἡ πίστις, ἔρχεται ἀπό τόν Θεό καί γυρίζει στόν Θεό. Ὅπως καί ἡ ἀγάπη, ἔρχεται ἀπό τόν Θεό καί ἐπιστρέφει στόν Θεό.

Ἡ ἐλεημοσύνη, ἀκόμα, πρέπει νά εἶναι καρπός μιᾶς μας εὐγνωμοσύνης γιά κεῖνα τά ἀγαθά πού μᾶς ἔχει δώσει. Τότε αὐτή ἡ ἐλεημοσύνη γίνεται κατ’ ἐπίγνωσιν. «Κύριε, ἐμένα μέ ἐλέησες, μοῦ ‘δωσες καί τί δέν μοῦ ‘δωσες, ἔ λοιπόν κι ἐγώ θά δείχνω τό ἔλεός μου στούς ἄλλους ἀνθρώπους, γιατί θέλω νά Σέ εὐχαριστήσω, θέλω νά Σοῦ πῶ τό ΄΄εὐχαριστω μου΄΄». Γι’ αὐτό λέγει ὁ Ἀβάς Δωρόθεος: «Οὕτως διδόντες ὡς αὐτοί λαμβάνοντες καί αὔτη ἐστίν ἡ ἐν γνώσει ἐλεημοσύνη». «Ὅπως παίρνουμε ἔτσι νά δώσουμε, κι αὐτή εἶναι ἡ κατ’ ἐπίγνωσιν ἐλεημοσύνη». Αἰσθάνεσαι ὅτι εἶσαι ὑποχρεωμένος ἀπέναντι στόν Θεό; Κάνε ὅ,τι μπορεῖς. Ὄχι νά ξεπληρώσεις τόν Θεό! Ἄπαγε! Ἀλλά νά Τοῦ δείξεις τήν εὐγνωμοσύνη σου γιά κάθε δική Του εὐεργεσία. Κι ὅσο δίνεις, τόσο λαμβάνεις. Λέει ἕνα αἴνιγμα: «Τί εἶναι ἐκεῖνο πού ὅσο τό κόβουμε μεγαλώνει;». Εἶναι ὁ λάκκος. Ὅσο τόν κόβεις, τόσο πιό μεγάλος γίνεται. Αὐτό ἐφαρμόζεται, παιδιά, στό θέμα τοῦτο: ὅσο πιό πολλά δίνεις, τόσο πιό πολλά λαβαίνεις, καί μάλιστα πνευματικά πράγματα. Ὅσο πιό πολλά πνευματικά πράγματα δίνεις… φέρ’ εἰπεῖν βοήθησε τόν ἄλλο τόν συμμαθητή σου, πέσ’ του ἕνα πρόβλημα πού δέν τό καταλαβαίνει. Νά τό ξέρεις· ἐσύ τό πρόβλημα πού τοῦ ‘πες, θά τό χεις καταλάβει καλύτερα. Ὅσο, λοιπόν, δίνουμε, τόσο πιό πολλά παίρνουμε. Τά πλούτη ὁ Θεός τά ἔδωσε γιά διαχείριση τῶν ἀγαθῶν γιά τούς πτωχούς. Καί ἔτσι τί ἐπιτελεῖται; Ἐπιτελεῖται μία κοινωνία ἀγάπης. Στό ἐρώτημα: «Γιατί ὑπάρχουν πλούσιοι καί πτωχοί;». Ἡ ἀπάντησις: Γιά νά δημιουργεῖται μία κοινωνία ἀγάπης. Ἄν ἐρωτήσετε, γιατί ὑπάρχουν νερά ἐπάνω στά βουνά καί νερά κάτω στήν πεδιάδα; Γιά νά ὑπάρχει κίνησις. Γιατί ἄν ὅλα τά νερά ἦταν στήν πεδιάδα, δέν θά ‘χαμε κίνηση. Ξέρετε πόσο νερό ἔχει ἡ θάλασσα; Ἀλλά εἶναι στό ἴδιο ἐπίπεδο καί δέν μπορεῖ νά μᾶς ἀποδώσει κίνηση. Ἄν ἔχουμε, λοιπόν, διαφορά ὕψους, ἔχουμε καί κίνηση. Κι ἄν ἔχουμε διαφορά ἀγαθῶν, ἔχουμε κοινωνία ἀγάπης. Ἡ ἐλεημοσύνη δέ σημαίνει: ποιῶ ἔλεος μετά τοῦ πλησίον. Δηλαδή μέ τόν πλαϊνό μου κάνω ἔλεος. Κι ὁ ἐλεήμων μέ κάθε τρόπο, θά λέγαμε, ὑλικό ἤ πνευματικό, γίνεται εὐεργετικός εἰς τόν πλησίον. Ἡ ἐλεημοσύνη, παιδιά, καταστρέφει τόν ἐγωϊσμό. Θυμηθεῖτε ἐκείνη τήν συμπεριφορά -στήν παραβολή- τοῦ ἄφρονος πλουσίου… «Ἂ!», λέγει, «Θά χαλάσω τίς παλιές μου ἀποθῆκες, θά μαζέψω τά γενήματά μου ἐκεῖ… Θά πῶ στήν ψυχή μου: Ἒχεις πολλάααα… χρόνια νά φᾶς!». Ἐκεῖνο το «μου», «ψυχή μου», «ἀποθῆκες μου», «τρόφιμά μου», αὐτά τά καταστρέφει ἡ ἐλεημοσύνη, δηλαδή καταστρέφει τόν ἐγωϊσμό. «Τίς ὁ τῆς ἐλεημοσύνης τεχνίτης ἐστίν;», ἐρωτᾶ ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. «Ποιος», λέγει, «εἶναι ὁ τεχνίτης τῆς ἐλεημοσύνης;».

8η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Κατά τά ὑπάρχοντά σου κᾶνε παιδί μου ἐλεημοσύνη. Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι θησαυρός σέ καιρό ἀνάγκης.

†. Τό θέμα, παιδιά, τῆς ἐλεημοσύνης, γιά τόν Τωβίτ δέν ἐξηντλήθη. Γιά τόν Τωβίτ ἡ ἐλεημοσύνη ἦταν ἕνα πάρα πολύ ἀγαπημένο θέμα. Γι’ αὐτό καί ἐπανέρχεται, παρότι… κάποια χωρία, δηλαδή κάποιο μῆκος κειμένου ὑπάρχει, ὅμως θά ἐπανέλθει στό θέμα αὐτό, λίγο πιό κάτω, πρός τό τέλος, θά λέγαμε, τῆς πνευματικῆς του αὐτῆς διαθήκης πρός τόν Τωβίτ. Καί ὅταν ὁμιλεῖ, ὁμιλεῖ ἀπό ἕνα περίσσευμα τῆς καρδιᾶς του, ἀπό μία προσωπική του ἐμπειρία. Ὁ ἴδιος ἔτσι ἐκινεῖτο, ἀρκεῖ νά σᾶς πῶ ὅτι ἀσκοῦσε ὄχι τήν ἐλεημοσύνη μέ τήν στενή της σημασία, ἀλλά καί μέ τήν εὐρεῖα της σημασία. Ὅταν, ἐπί παραδείγματι, πῆγε νά θάψει -ἡμέρα Πεντηκοστῆς!- κάποιους πού τούς εἶχαν -Ἑβραίους- σκοτώσει, πετάξει ἀπό τό τεῖχος τῆς Νινευή (διότι ἔτσι ἐγίνετο τότε) καί πῆγε νά τούς θάψει, μέ κίνδυνο πραγματικά τῆς ζωῆς του, καί ἔπαθε ὅλη ἐκείνη τήν περιπέτεια, πού ἔμεινε ἐκτός σπιτιοῦ του, διότι ἐθεωρεῖτο ἀκάθαρτος (πού εἶχε ἐγγίσει νεκρούς) καί μένοντας ἔξω κάποιο πουλάκι κουτσούλησε στό μάτι του… κάποιο σπουργίτι ἐκεῖ, κάποιο πουλάκι καί ἔτριψε τά μάτια του, μέ ἀποτέλεσμα τελικά νά τυφλωθεῖ. Καί μπῆκε σ’ αὐτή τή μεγάλη περιπέτεια. Βλέπει κανένας ὅτι ὁ Τωβίτ ἀγαποῦσε νά εἶναι φιλάνθρωπος, δηλαδή νά ἀσκεῖ τήν ἐλεημοσύνη -ὅπως σᾶς ἐξήγησα- μέ τήν εὐρεῖα της ἔννοια. Ὄχι ἁπλῶς βλέπω κάποιον, τοῦ δίνω δυό δραχμές, καί τελείωσε ἡ ἱστορία.

Καί συνεχίζει καί λέγει εἰς τόν Τωβία τό γιό του: «Ὡς σοὶ ὑπάρχει κατὰ τὸ πλῆθος, ποίησον ἐξ αὐτῶν ἐλεημοσύνην· ἐὰν ὀλίγον σοι ὑπάρχῃ, κατὰ τὸ ὀλίγον μὴ φοβοῦ ποιεῖν ἐλεημοσύνην». Δηλαδή, «Ἀνάλογα μέ τήν εὐλογία πού ἔχεις στά ἀγαθά σου, κάνε τήν ἐλεημοσύνη σου. Ἄν ὁλίγα ἔχεις ἔχεις, ἀπό τά λίγα μή φοβηθεῖς νά δώσεις». Γιά νά τό δοῦμε ἐδῶ. Ὅταν ὁ Κύριος, παιδιά, μακαρίζει τόν ἐλεήμονα. «Μακάριοι -λέγει- οἱ ἐλεήμονες ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται», εἶναι ἕνας μακαρισμός ὁ ὁποῖος βέβαια ἀποτείνεται πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους, εἴτε εἶναι πλούσιοι, εἴτε εἶναι φτωχοί. Δέν κάνει καμία διάκριση στόν μακαρισμόν τῆς ἐλεημοσύνης, πού σημαίνει ὅσο φτωχός κι ἄν εἶσαι, μπορεῖς πάλι νά κάνεις ἐλεημοσύνη, κατά τά λεγόμενα ἐδῶ τοῦ Τωβίτ, ὅ,τι, ὅ,τι ἔχεις, ἀπ’ αὐτά πού ἔχεις, μπορεῖς πάντα… Λίγα; Λίγα εἶναι αὐτά πού ἔχεις, λίγο ἐλεημοσύνη νά κάνεις. Πολλά; Πολλή ἐλεημοσύνη νά κάνεις. Κι ὅταν ὁ Κύριος λοιπόν λέγει «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» ἄν προσέξουμε εἶναι ἡ περίπτωσις πού λέγει στήν Κρίση, διότι εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα, ὅταν θά κρίνει τούς ἀνθρώπους καί θά πεῖ: «Ἀσθενής ἤμην καί ἐπεσκέψασθέ με». «Ἤμουν ἀσθενής καί μέ ἐπισκεφθήκατε». Προσέξτε ἐδῶ, δέν λέγει, «Ἤμουν ἀσθενής καί μοῦ φέρατε φάρμακα!» Δέν λέγει: «Ἤμουν ἀσθενής καί φέρατε γιατρό!». Διότι ὁ γιατρός καί τά φάρμακα χρειάζονται χρήματα. Ἤ ἀκόμη: «Ἤμουν ἀσθενής καί μέ θεραπεύσατε!». Προϋποθέτει νά ἔχει κανείς τό θεραπευτικό χάρισμα. Δηλαδή τό χάρισμα τῶν ἱάσεων. Δέν λέει τέτοια πράγματα ἐκεῖ ὁ Χριστός. Ἀλλά λέγει: «Μέ ἐπισκεφθήκατε». Διότι μπορεῖ νά ποῦν οἱ ἄνθρωποι (τότε στήν Κρίση): «Κύριε, οὔτε χρήματα εἴχαμε, οὔτε γιατρό μπορούσαμε νά φέρουμε, οὔτε τό θεραπευτικό χάρισμα εἴχαμε. Συνεπῶς, τί μᾶς καταδικάζεις;». Τί λέγει ὁ Κύριος; «Ἢμουν ἀσθενής καί μέ ἐπισκεφθήκατε» ἤ «δέν μέ ἐπισκεφθήκατε», ἀντιστοίχως. Διότι μία ἐπίσκεψις εἶναι ἀνέξοδος. Δέν χρειάζεται κανείς νά ξοδέψει χρήματα γιά νά ἐπισκφθεῖ ἕναν ἀσθενῆ.

Ἔτσι καί ἐδῶ, παίρνει τό minimum (τό ἐλάχιστον) στό θέμα τῆς ἐλεημοσύνης. Καί λέει: «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, γιατί αὐτοί θά ἐλεηθοῦν». Μπορεῖ κάποιος νά πεῖ: «Κύριε, ἐγώ ἤμουν φτωχός (δέν ἔχει σημασία) συνεπῶς, πῶς πρέπει τώρα νά γίνει ἐδῶ ἐγώ δέν θά εἶχα τίποτα νά σοῦ δώσω;». Κι ὅμως ὁ Κύριος, λέγει, ἐπήνεσε ἐκείνη τήν γυναῖκα τήν χήρα πού ἔβαλε στό γαζοφυλάκιον τοῦ ναοῦ, μόνο δύο λεπτά. Δύο λεπτά ξέρετε πόσο εἶναι; Τό 1/5 τῆς δεκάρας, εἶναι τό 1/50 τῆς μιᾶς δραχμῆς, καί μάλιστα ὁ Κύριος εἶπε ὅτι ἔβαλε περισσότερο ἀπό ὅλους τούς ἄλλους πού βάζαν πολλά χρήματα! Γιατί; Διότι ἀπό κεῖνα πού εἶχε ἔδωσε, καί μάλιστα κατά τήν μαρτυρία τοῦ Κυρίου «ὅλο της τόν βίο», δηλαδή ὅλη της τήν περιουσία ἔδωκε. Γιατί; Δέν εἶχε ἄλλα. Αὐτό θέλει νά πεῖ ἐδῶ τώρα ὁ Τωβίτ. Ἀπ’ αὐτά πού ἔχεις νά κάνεις ἐλεημοσύνη. Μπορεῖ, λοιπόν, πραγματικά νά κάνει καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἶναι πτωχός, ἐλεημοσύνη.

Ἀκόμα σᾶς θυμἰζω ἐκείνη τήν χήρα ἀπό τά Σάρεπτα τῆς Σιδωνίας. Εἶναι… ἔτσι πολύ χαρακτηριστικό ὅταν τήν ἐπεσκέφθη ὁ προφήτης Ἠλίας ὑπῆρχε λιμός, ὑπῆρχε πεῖνα! Θά ’λεγε κάποιος: «Καί στόν καιρό τῆς πείνας θά μπορούσαμε νά κάνουμε ἐλεημοσύνη;». Ναί, καί στόν καιρό τῆς πείνας μποροῦμε νά κάνουμε. Αὐτή λοιπόν ἡ χήρα μάζευε κάποια ξυλάκια γιά νά τά ἀνάψει καί νά ψήσει τό τελευταῖο της λίγο ἀλευράκι πού εἶχε καί λίγο λαδάκι, διότι ὅπως εἶπε εἰς τόν προφήτην ὅτι «Θά φᾶμε αὐτό τό πιτάκι, ἐγώ καί τά παιδιά μου, καί μετά θά πεθάνουμε, δέν ἔχουμε τίποτε ἄλλο πιά». Καί τότε προβάλλει ὁ προφήτης Ἠλίας καί τῆς λέγει: «Θά μοῦ κάνεις καί ἐμένα ἕνα πιτάκι, καί μάλιστα θά μοῦ τό ψήσεις καί θά μοῦ τό φέρεις, πρῶτα ἐμένα!». Θά ‘λεγε κάποιος: « Μά κοίταξε ἀπαίτηση! Μά φοβερό πρᾶγμα εἶναι αὐτό!». Κι ὅμως, παιδιά, αὐτό τό εἶπε ἀκριβῶς προφητικῷ τῶ τρόπῳ, διότι δέν θά τῆς ἔλειπε τό ἀλεύρι καί τό λάδι, ὅσο καιρό θά φιλοξενοῦσε τόν προφήτη Ἠλία στό σπίτι της ἡ γυναῖκα αὐτή. Ἔπρεπε συνεπῶς νά δοκιμασθεῖ ἡ πίστις της καί θά ἐδοκιμάζετο ἐάν προσέθετε, συμπεριελάμβανε στό τελευταῖο σιτηρέσιο τῶν παιδιῶν της καί τόν προφήτην Ἠλίαν.

Σᾶς εἶπα ὅτι καί στήν πεῖνα ἀκόμη ἔ; Ναί. Θά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα, τό ὁποῖο ἔχω καί ἄλλοτε πεῖ σέ μιά μου ὁμιλία. Πιθανῶς νά εἶναι γνωστό, ἀλλά τό θυμήθηκα καί δέν μπορῶ νά μήν τό πῶ. Ἦταν ὁ πρῶτος χρόνος τῆς Κατοχῆς καί ὑπῆρχε σκληρή πεῖνα! Σκληρή πεῖνα! Τουλάχιστον ἡ Ἀθήνα πέθαινε, πραγματικά! Πέθαναν πάρα πολλοί ἄνθρωποι. Αὐτό συνέβη ἐδῶ στήν Θεσσαλία. Μοῦ τό εἶπε ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος πού τοῦ συνέβη τό περιστατικό αὐτό. Εἶχε ἕνα μικρό κῆπο στό σπίτι του, καί εἶχε κάποιες ντοματιές. Περνάει, λοιπόν, ἕνα παιδί καί τοῦ λέει: «Θεῖε -ὅπως συνήθως λένε ἐδῶ τά παιδιά τούς μεγαλυτέρους τους- δῶσ’ μου μιά ντομάτα! Γιατί πεθαίνω ἀπό τήν πεῖνα». Τοῦ ‘δωσε λοιπόν μία ντομάτα. Πιθανῶς νά τοῦ ἔδωσε καί τίποτα ἄλλο νά φάει τό παιδί. Ποῦ νά θυμόνταν τώρα αὐτός ὅτι ἔδωσε μία ντομάτα. Πέρασε ὁ καιρός, πέρασαν κάποια λίγα χρόνια. Αὐτός ἦταν ἴσως 14-15 χρονῶν… κάπου ἐκεῖ. Πέρασαν μερικά χρόνια, πάλι δύσκολα χρόνια γιά τήν πατρίδα μας. Ἤτανε τότε ὁ γνωστός ἀνταρτοπόλεμος (ὁ γνωστός ἐμφύλιος πόλεμος). Τόν ἄνθρωπο αὐτόν τόν συνέλαβαν… μή ρωτῆστε γιατί… ἦταν ὁ ἐμφύλιος… ἤτανε μία πολύ ἀνακατεμένη κατάσταση… καί τόν εἴχανε γιά τουφέκι. Ἔβαλαν πολλούς γιά τουφέκι. Μεταξύ αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἦταν καί αὐτός. Κάποια στιγμή ἕνας ἀντάρτης πλησιάζει αὐτόν τόν ἄνθρωπο καί τοῦ λέει «Ἒλα μαζί μου», τόν ἔβγαλε ἀπό τή γραμμή πού τούς εἴχανε ἕτοιμους γιά ἐκτέλεση… «Ἒλα μαζί μου»… τόν πῆρε κάπου, καί τοῦ λέει: «Μέ γνωρίζεις;». «Ὄχι», λέει αὐτός. Ἐγώ εἶμαι ἐκεῖνο τό παιδί πού μοῦ ἔδωσες μία ντομάτα τότε. Ἄν δέν τήν ἔτρωγα ἐκείνη τήν ντομάτα, θά εἶχα πεθάνει! Καί ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἔσωσε τήν ζωή του. Εἴδατε; Μιά ντομάτα ἔδωσε! Καί αὐτό ὁ Θεός τοῦ τό ἀνταπέδωκε ὅπως θά δοῦμε στό ἑπόμενο θέμα μας, ὅτι «Θησαυρίζεις», λέγει, «μέ τήν έλεημοσύνη, θησαυρόν, σέ καιρό ἀνάγκης». Ἀλλά θά τό δοῦμε τήν ἐρχομένη φορά αὐτό, μένω στό σημεῖο ὅτι καί στήν πεῖνα ἀκόμη μποροῦμε νά δώσουμε. Καί μοῦ τό ‘λεγε -προσέξτε- ὁ ἴδιος αὐτό!

Τονίζει ἀκόμη ὁ Τωβίτ καί λέγει: «Μὴ φοβοῦ ποιεῖν ἐλεημοσύνην». «Μή φοβᾶσαι», λέγει, «νά κάνεις τήν ἐλεημοσύνη». Ἀλήθεια, ἔπρεπε νά πεῖ αὐτό; Ναί. Γιατἰ ὑπάρχει πάντοτε ὁ φόβος πτωχεύσεως ἤ στερήσεως. Σοῦ λέγει: «Ἐάν δώσω ἐγώ ἐλεημοσύνη μπορεῖ νά ζημιωθῶ». Δέν θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι δέν πρέπει νά ὑπάρχει μιά διάκρισις; Δέν θέλω νά πῶ αὐτό, ἀλλά θέλω νά σημειώσω καί νά σᾶς πῶ ὅτι πρέπει ἀκόμη νά ὑπάρχει ἡ ἀντίληψις, τό αἴσθημα, ὅτι ὅταν κάνουμε ἐλεημοσύνη, δέν θά φτωχύνουμε, δέν θά στερηθοῦμε. Διότι πίσω ἀπό μᾶς εἶναι ὁ ἐλεήμων Θεός, ὁ Ὁποῖος θά μᾶς βοηθήσει, θά μᾶς εὐλογήσει, ὥστε νά μήν στερηθοῦμε τά ἀγαθά. Τό βεβαιώνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός αὐτό, παιδιά, διά τῆς πείρας τοῦ Ψαλμωδοῦ. Λέγει στόν 36ον ψαλμόν: «Ὃλην τὴν ἡμέραν ἐλεεῖ καὶ δανείζει ὁ δίκαιος, καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ εἰς εὐλογίαν ἔσται». Λέγει: «Νέος ἤμουν καί γέρασα, καί εἶδα αὐτό· ὅτι ὅλη τήν ἡμέρα ὁ δίκαιος ἐλεεῖ καί δανείζει καί τά παιδιά του δέν πείνασαν». «Καί τό σπέρμα αὐτοῦ», λέγει, «εἰς εὐλογίαν ἔσται». «Δέν πείνασαν. Ὄχι μόνο δέν πείνασαν τά παιδιά του, ἀλλά ἔχει ἀπό πάνω καί εὐλογία». Γι’ αὐτό, λοιπόν, δέν πρέπει νά φοβόμαστε ὅταν κάνουμε ἐλεημοσύνη, ὅτι δῆθεν θά φτωχύνουμε. Πρέπει κανείς νά ἔχει ἐλεήμονα αἰσθήματα.

Πρέπει ὅμως νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐλεημοσύνη δέν εἶναι μόνο στά ὑλικά πράγματα. Εἶναι καί στά πνευματικά. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ὑπάρχει καί ἡ πνευματική πτωχεία. Καί ἡ πνευματική πτωχεία θά λέγαμε, εἶναι κάτι -δυστυχῶς- εὐρύτατο θέμα. Οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι πού μπορεῖ νά κολυμποῦν στά χρήματά τους, πνευματικά εἶναι πτωχοί! Γιατί; Διότι οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δέν γνωρίζουν τό Θεό. Δέ γνωρίζουν τόν νόμο Του καί συνεπῶς εἶναι πτωχοί. Φτωχός εἶναι ἐκεῖνος πού δέν ξέρει τόν Θεό. Ἄν κάποιος συνεπῶς ὁδηγήσει στή γνώση τοῦ Θεοῦ, στή γνώση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ κάποιον ἄνθρωπο, σίγουρα αὐτόν τόν ἄνθρωπο τόν ἐλεεῖ, γενικά θά λέγαμε, νά τόν ὁδηγήσει στή σωτηρία. Καί νομίζω δέν χρειάζεται κανείς νά εἶναι πλούσιος γιά νά ὁδηγήσει στή σωτηρία ἕναν ἄλλο ἄνθρωπο; Μήν τό ξεχνᾶμε αὐτό. Γι’ αὐτό λοιπόν πρέπει νά βοηθοῦμε τόν ἄλλον. Εἶναι ἡ ἄγνοια ἐκείνη πού κάνει φτωχό τόν ἄνθρωπο, ἡ ἄγνοια τοῦ Θεοῦ, ἐπαναλαμβάνω, καί ἡ ἄγνοια τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ.

Ἀκόμη ἐλεημοσύνη εἶναι ὅταν κανείς προσφέρει στό ἔργο τοῦ Θεοῦ καί στή λατρεία τοῦ Θεοῦ. Στό ἔργο τοῦ Θεοῦ τί μπορεῖ νά προσφέρει; Ὅπως εἶναι μιά ἱεραποστολή, πού δίνουμε χρήματα, γιά νά γνωρίσουν τόν Χριστό οἱ ἄνθρωποι σέ μιά ξένη χώρα, σ’ ἕνα ξένο τόπο πού δέν ὑπάρχουν ἐκεῖ Χριστιανοί, εἶναι εἰδωλολάτρες, καί πρέπει νά γνωρίζουν κι αὐτοί τόν Θεό. Ἤ ἀκόμα γιά τήν λατρεία τοῦ Θεοῦ. Εἶναι γνωστό ότι ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά γίνει ὁπουδήποτε καί σέ μιά ἀποθήκη, καί μ’ ἕνα ξύλινο Ἅγιο Ποτήριο. Ἀλλά ὅμως ἡ ἔννοια τῆς λατρείας μένει χαμηλή στά μάτια τῶν ἀνθρώπων. Ὅπως, ἐπί παραδείγματι, ὅταν κτίζουμε ἕνα μεγαλοπρεπές κτίριο δικαστικό, στήν πραγματικότητα προσπαθοῦμε, μέ τήν προβολή καί ἐπιβολή τοῦ κτιρίου, νά ἀνεβάσουμε τήν ἔννοια τῆς δικαιοσύνης. Ἤ ἀκόμα νά ἀνεβάσουμε τήν ἔννοια τῆς Παιδείας, φτιάχνοντας ὡραῖα μεγαλοπρεπῆ σχολεῖα. Δέν μποροῦμε δηλαδή νά κάνουμε σχολεῖα σέ ἀποθῆκες; Δέν μποροῦμε νά κάνουμε τά δικαστήρια σέ μικρά δωματιάκια… κ.λπ; Κάποτε τά πράγματα στή Λάρισα ἦσαν ἔτσι. Ἐνθυμοῦμαι ἐκεῖνο τό Ἐφετεῖο ἦταν… μή χειρότερα! Αὐτό τώρα κατεδαφίσθη ἐκεῖ πού σήμερα εἶναι τό Ταχυδρομεῖο. Σοῦ θύμιζε μιά σχολική τάξη -πρώτης Δημοτικοῦ τάξη- σέ χωριό ἀπόμερο. Αὐτό ἦταν τό Ἐφετεῖον! Ἔτσι βλέπετε η ἔννοια τῆς δικαιοσύνης ἤ ἡ ἔννοια τῆς παιδείας πέφτει χαμηλά.

Κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ἡ ἔννοια τῆς λατρείας πέφτει χαμηλά στήν ἀντίληψη τῶν ἀνθρώπων, ὅταν εἶναι ἕνα οἴκημα φτωχό. Ἔτσι μπορεῖτε νά καταλάβετε καί νά ἐξηγήσετε γιατί ὁ Θεός ἐζήτησε νά μαζέψουν χρήματα, χρυσαφικά καί ἀσημικά ἀπό τόν λαό, προκειμένου νά γίνει ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης, ἡ Σκηνή τοῦ Μαρτυρίου καί κατοπινά, ἀργότερα, πολύ ἀργότερα νά κτιστεῖ ὁ ὁμώνυμος Ναός τοῦ Σολομῶντος. Μέ πολυτέλεια ἐκπληκτική! Πολυτέλεια μέ τήν ἔννοια… δέν εἶχε ἀντικείμενα, δέν ἦταν ἐκεῖ ἡ πολυτέλεια, ἀλλά ὑπῆρχε πολύς χρυσός καί πολύς ἄργυρος καί πολύτιμη ξυλεία. Ὅλα αὐτά ἦσαν πανάκριβα! Ὁ Δαυΐδ μάζευε πάρα πολλά ὑλικά ἀγαθά, γιά νά τ’ ἀφήσει στόν γιό του, τόν Σολομῶντα, νά κτίσει τόν Ναό. Πλοῦτος πάμπολλος. Συνεπῶς αὐτό δείχνει ὅτι ἡ ἔννοια τῆς λατρείας πρέπει νά εἶναι ὑψηλά. Ἐμεῖς κτίζουμε ναούς -εἶναι κρῖμα, εἶναι παράξενο!- νά ὑπάρχουνε ὡραῖες κατοικίες, καί νά ὑπάρχει μία παράγκα γιά τή λατρεία τοῦ Θεοῦ. Θά σᾶς ἄρεσε αὐτό; Προφανῶς ὄχι. Πρέπει, λοιπόν, νά κτιστεῖ κι ἕνας μεγαλοπρεπής ναός. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι προσφέρουν στην λατρεία τοῦ Θεοῦ χρήματα, νά κτιστεῖ ὁ ναός, νά ἁγιογραφηθεῖ, νά εἶναι μέσα εὐπρεπής, τότε αὐτό εἶναι θέμα ἐλεημοσύνης στήν εὐρεῖα ἔννοια. Ἄν μοῦ πεῖτε, οἱ τρεῖς Μάγοι -δέν εἶναι τρεῖς, δέν εἶναι γραμμένο ὅτι εἶναι τρεῖς… Ἒ, ἡ παράδοση λέει ὅτι ἦσαν τρεῖς- πού προσέφεραν τούς θησαυρούς των, εἰς τόν Χριστόν, τό νήπιον, τόν Ἰησοῦν, πέστε μου, δέν ἦταν μία πρᾶξις φιλανθρωπίας, μία πρᾶξις, θά λέγαμε, ἐλεημοσύνης; Προσέφεραν καί χρυσάφι! Ἂραγε ἡ Παναγία ἐκεῖνο τό χρυσάφι σκεφθήκατε ποτέ, τί τό ἔκανε; Τί τό ἔκανε; Τό χρησιμοποίησε προφανῶς στίς ἀνάγκες της. Γι’ αὐτό καί τό προσέφεραν ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι. Γιά τίς ἀνάγκες τοῦ Ἰησοῦ πού ἦταν νήπιον. Βλέπετε λοιπόν ὅτι ὁ Θεός δέχεται –εἶναι περίεργο!- τήν ἐλεημοσύνη τῶν ἀνθρώπων! Μή σᾶς κάνει ἐντύπωση. Προκειμένου μάλιστα νά γίνει ὁ πολυτελής ἐκεῖνος διάκοσμος στήν ἔρημο, τῆς Κιβωτοῦ τῆς Διαθήκης… κ.λπ. … κ.λπ…. κ.λπ., ξέρετε τί εἶπε ὁ Θεός; «Θά γίνει ἔρρανος μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, θά προσφέρουν τά κοσμήματά τους, γιά νά γίνει ὁ Ναός, αὐτό τό παράπηγμα». Παράπηγμα ἤτανε, ἀλλά ἦταν ὅμως πολύτιμο παράπηγμα, Σκηνή τοῦ Μαρτυρίου. Εἴδατε; προσέφεραν χρήματα. Ὄχι χρήματα, χρυσαφικά. Τά χρήματα δέν εἶχαν ἀξία γι’ αὐτούς τότε, ἦταν στήν ἔρημο. Χρυσαφικά! Τί δείχνει αὐτό; Ὁ Θεός θέλει τήν συνδρομή τῶν πιστῶν, προκειμένου νά γίνει κάτι γιά τόν Θεό. Ὁ Θεός ὅμως δέν εἶναι Ἐκεῖνος πού ἔδωσε, ὅλη ἡ γῆ δική Του εἶναι - «τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς»- καί τά λατομεῖα καί τά ὀρυχεῖα τοῦ χρυσοῦ, τοῦ ἀργύρου… κ.λπ… κ.λπ…. κ.λπ…. ὁπότε καταλαβαίνετε παιδιά, ναί μέν τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅλα, ἀλλά ὁ Θεός ὅμως θέλει νά Τοῦ προσφερθοῦν ἀπό τούς ἀνθρώπους αὐτά. Ὁ Ἲδιος εἶναι ἐλεήμων καί θέλει καί τούς ἀνθρώπους νά εἶναι ἐλεήμονες.

Ἀκόμα ὑπάρχει ἡ ἐλεημοσύνη -ἐδῶ προσέξτε τώρα- προσφορᾶς κόπου καί ὑπηρεσιῶν, σέ ἀνθρώπους πού δέν μποροῦν νά ἀνταποκριθοῦν στίς ἀνάγκες τους. Δηλαδή, δέν ἔχεις χρήματα, δέν μπορεῖς ὅμως νά κάνεις ἐλεημοσύνη μέ μιά προσφορά τοῦ κόπου σου; Μέ μιά ἐξυπηρέτηση; Ὅπως ἔχουμε φέρ’ εἰπεῖν, μία ἐξυπηρέτηση γραφειοκρατική. Νά πᾶς σ’ ἕνα δημόσιο γραφεῖο ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, νά διακπεραιώσεις μία ὑπόθεση. Ἐκεῖνο πού δέν μπορεῖ νά πάει ἕως ἐκεῖ. Ἀκόμη, παλιότερα ὑπῆρχε καί τώρα ἴσως λίγο, ἀλλά παλιότερα θυμᾶμαι, μετά τήν Κατοχή, ἤτανε κάτι εὐρύτατο αὐτό (στά χωριά), τό ὄργωμα τοῦ χωραφιοῦ μιᾶς χήρας γυναῖκας. Καί ἐγίνετο ἀπό πολλούς καί ἐλέγετο αὐτό «ἐξέλασις». Ἤ νά κτίσουν τό σπίτι ἑνός ἀνθρώπου ἤ μιᾶς γυναῖκας χήρας πού ἔχει παιδιά… κ.λπ…. γιατί τότε εἴχαμε πολλά θύματα, ἦσαν πολλοί οἱ φονευμένοι ἄνδρες… κ.λπ., νά τῆς κτίσουν τό σπίτι της! Αὐτό δέν εἶναι ἐλεημοσύνη; Ἀκόμη ἡ φροντίδα τοῦ σπιτιοῦ ἑνός ἀσθενοῦς, ἤ ἑνός γέροντος πού εἶναι μόνος του! Νά πᾶνε κάποιες γυναῖκες νά καθαρίσουν τό σπίτι, νά τοῦ πλύνουν τά ροῦχα, νά τόν περιποιηθοῦν. Δέν θά ξοδέψουν τίποτε. Κόπο θά προσφέρουνε μόνο. Αὐτό δέν εἶναι ἐλεημοσύνη; Ἀκόμα ἐλεημοσύνη εἶναι καί ἡ προσφορά διδασκαλίας σέ ἀνθρώπους… ἔ, ὁποιασδήποτε ἡλικίας, ἀλλά προπαντός σέ νέα παιδιά πού ἴσως δέν τά καταλαβαίνουν πολύ τά πράγματα… Θυμᾶμαι παλιότερα, ἐγίνετο τό ἐξῆς στήν Ἀθήνα (ἀπό πολλούς ἐγίνετο), ἀπό τά Κατηχητικά σχολεῖα, ἐγίνετο μία μεγάλη ὀργάνωσις, μεγάλων (φοιτητῶν τώρα) ἤ τῶν τελευταίων τάξεων τοῦ Λυκείου, νά κάνουν φροντιστήριο στά μικρότερα παιδιά πού δέν εἶχαν βεβαίως νά πληρώσουν γιά νά πᾶνε σέ φροντιστήριο, τίς ἡμέρες τῶν ἐξετάσεων. Ἄλλος Μαθηματικά, ἄλλος Ἑλληνικά, ἄλλος Φυσική… κ.ο.κ. Αὐτό δέν εἶναι μία ἐλεημοσύνη; (Ἐννοεῖται τελείως δωρεάν). Ἤ ἀκόμη νά μάθεις σέ ἔναν ἄνθρωπο μία τέχνη. Διότι ἄν τοῦ δώσεις χρήματα αὐτά ξοδεύτηκαν. Ἄν τοῦ διδάξεις ὅμως μία τέχνη, πῶς νά μπορεῖ αὐτός νά βγάζει τό ψωμί του, αὐτό δέν εἶναι κάτι πολύ μεγαλύτερο καί σπουδαιότερο;

Ἤ ἀκόμη νά μάθεις γράμματα σέ κάποιους ἀνθρώπους, πού δέν ξέρουνε καθόλου ἤ ἀναλφάβητοι ὁποιασδήποτε ἡλικίας, μάλιστα ἐκεῖνοι πού μποροῦν, δέν λέω γιά τούς δασκάλους καί τίς δασκάλες, ἀλλά θά ἔλεγα ὁποιοσδήποτε… Ἂ καί σεῖς ὅπως εἴσαστε νά μάθετε στή μάνα σας τήν ἴδια ἄν δέν ξέρει γράμματα νά τήν μάθετε γράμματα, νά μπορεῖ νά διαβάζει τήν Ἁγία Γραφή! Ἔχω τέτοιες περιπτώσεις. Μάλιστα μία γυναῖκα, ἡ ὁποία δέν ἤξερε οὔτε τό Α (ἄλφα)… ἔ κάποιος τήν ἔμαθε ἐκεῖ μερικά γράμματα, καί τώρα διαβάζει, καί τήν Καινή καί τήν Παλαιά Διαθήκη. Κι ἔρχεται μέ καύχημα καί μοῦ λέει: «Τήν τελείωσα τήν Παλαιά Διαθήκη» ἤ «τήν Καινή Διαθήκη» … Ναί, ναί, ναί, ναί. δέν εἶναι μεγάλο κέρδος τό νά μάθουμε ἕναν ἄνθρωπο νά διαβάζει καί μάλιστα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ;

Θέλετε ἀκόμη; Τό νά ὁδηγήσεις ἕναν τυφλό στόν δρόμο, νά τόν περάσεις ἀπό τό ‘να πεζοδρόμιο στό ἄλλο. Δέν εἶναι ἐλεημοσύνη; Ἀκόμη νά ὁδηγήσεις ἕναν ἀνάπηρο στό καροτσάκι του, νά τόν πᾶς στήν Ἐκκλησία. Ἐνθυμοῦμαι… θά τό πῶ… ἤ καλύτερα νά μήν τό πῶ γιατί ζοῦν οἱ ἄνθρωποι… σέ κάποιο μεγαλοχώρι μας, ἐκεῖ ὑπάρχει ἕνας ἄνθρωπος ἀνάπηρος (χρόνια ὁλόκληρα!) καί κυρίες νά τόν πηγαίνουν κάθε Κυριακή στήν Ἐκκλησία. Μιά κυρία, μέ τήν σειρά δηλαδή, νά τόν πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία, νά ἐκκλησιάζεται ὁ ἄνθρωπος καί νά γυρίζει πάλι πίσω στό σπίτι του… κ.ο.κ. Βλέπετε πολλά πράγματα εἶναι ἐλεημοσύνη. Νά ἐπισκεφθοῦμε ἀσθενῆ σέ σπίτι ἤ σέ Νοσοκομεῖο καί νά τοῦ ποῦμε δυό καλά λόγια, νά τοῦ προσφέρουμε τίς ὑπηρεσίες μας. Μάλιστα ἄν αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀπό μακρινό τόπο, δέν ἔχει συγγενεῖς… νά τόν ἐξυπηρετήσουμε σέ μιά του ὑπόθεση, νά πάρουμε ἕνα τηλέφωνο στό σπίτι του, πού εἶναι μακριά, καί νά ποῦμε… τό καί τό… αὐτό δέν εἶναι μία ἐξυπηρέτηση; Ἐξυπηρέτησις δέν εἶναι ἀκόμη τῶν ἀσθενῶν τό νά ὑπάρχει ὁ θεσμός τῶν ἐθελοντῶν νοσοκόμων; Κοπέλες, κυρίες, πού εἶναι ἐθελόντριες νοσοκόμες… δηλαδή δέν πληρώνονται, αὐτό θά πεῖ ἐθελόντριες νοσοκόμες, οἱ ὁποῖες πηγαίνουν νά προσφέρουν τίς ὑπηρεσίες τους σ’ ἕνα Νοσοκομεῖο. Ἔστω, μιά φορά τήν ἑβδομάδα, γιά λίγες ὧρες. Κι αὐτό εἶναι μία ἐλεημοσύνη.

Νά σᾶς πῶ μία πολυτιμοτάτη ἐλεημοσύνη; Ἡ προσφορά αἵματος, νά εἶσαι αἱμοδότης. Αὐτό δέν εἶναι ἐλεημοσύνη; Παιδιά, ἄν ἔχει κανείς κλείσει στήν καρδιά του τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, μυρίους τρόπους θά βρίσκει γιά νά εἶναι ἐλεήμων καί εὐεργετικός. Μυρίους τρόπους! Nά γιατί δέν χρειάζεται κανείς νά εἶναι πλούσιος, νά ‘χει χρήματα, νά ‘ναι πλούσιος γιά νά προσφέρει ἐλεημοσύνη. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος εἶπε: «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες» καί δέν λέγει «οἱ πλούσιοι ἐλεήμονες» ἀλλά λέγει «οἱ ἐλεήμονες» καί ὑπονοεῖ κάθε ἄνθρωπο, εἴτε πλούσιο εἶναι εἴτε φτωχό.

Ἀλλά συνεχίζει ὁ Τωβίτ καί λέγει: «Θέμα γὰρ ἀγαθὸν θησαυρίζεις σεαυτῷ εἰς ἡμέραν ἀνάγκης». Λέγει: «Πρᾶγμα ἀγαθόν θησαυρίζεις γιά τόν ἑαυτό σου γιά κάποια ἡμέρα ἀνάγκης δική σου». Ναί, παιδιά, ἡ ἐλεημοσύνη κατατίθεται σέ εἰδική τράπεζα καί παίρνει τόκο. Καί τόν τόκο αὐτόν τόν παίρνεις μαζί μέ τό κεφάλαιο σέ κάποια ἡμέρα ἀνάγκης σου. Ποιά εἶναι αὐτή ἡ τράπεζα; Ἡ τράπεζα τοῦ οὐρανοῦ! Εἶναι τό καλύτερο ταμιευτήριο. Κι αὐτά καί στήν παροῦσα ζωή. Ὅσο γιά τή μέλλουσα; Ὁ Κύριος εἶπε: «Ποιήσατε ἑαυτοῖς φίλους ἐκ τοῦ μαμωνᾶ τῆς ἀδικίας, ἵνα, ὅταν ἐκλίπητε, δέξωνται ὑμᾶς εἰς τὰς αἰωνίους σκηνάς». Ποιός εἶναι ὁ «μαμωνᾶς»; Τά χρήματα. «Δώσατε», λέει, «χρήματα καί κάνετε φίλους, ποιούς; Τούς φτωχούς πού τούς δώσατε χρήματα, ὥστε ὅταν θά φύγετε ἀπ’ τόν παρόντα κόσμο, νά σᾶς δεχθοῦν εἰς τίς αἰώνιες σκηνές». Διότι πιό μπροστά ἀπό μᾶς πηγαίνουν τά ἔργα μας. Τό λέγει αὐτό ἡ Ἀποκάλυψις, ὅτι τά ἔργα τά καλά συνοδεύουν τόν ἄνθρωπο ὅταν φεύγει ἀπό τήν παροῦσα ζωή. Μόνο αὐτά συνοδεύουν, τίποτα μαζί μας δέν παίρνουμε, παρά μόνο τά καλά μας ἔργα, τήν ἐλεημοσύνη μας. Ἀλλά ἐπειδή τό θέμα εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, πρῶτα ὁ Θεός, θά τό τελειώσουμε τήν ἐρχομένη Κυριακή.

7η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Κᾶνε πάντοτε ἐλεημοσύνη.

†. Ερχόμεθα σέ ἕνα νέο θέμα πού ἀναφέρεται στήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ πρός τόν γιο του, τόν Τωβία, καί τό θέμα αὐτό εἶναι τό περί ἐλεημοσύνης. Διά τόν Τωβίτ εἶναι μέγα θέμα. Καί πράγματι εἶναι μέγα θέμα, γι’ αὐτό ἐνῶ καί ἀπασχολεῖ -στό ἱερό κείμενο- τέσσερα χωρία, ὅμως λίγο πιό κάτω, θά ἐπανέλθει ὁ Τωβίτ γιά νά ὑπενθυμίσει τήν μεγάλη σημασία καί ἀξία τῆς ἐλεημοσύνης.

Θά πάρουμε τόν 7ον στίχον (δηλαδή μόνο ἕναν στίχο) καί βλέπουμε νά λέει τά ἐξῆς: «Ἐκ τῶν ὑπαρχόντων σοι ποίει ἐλεημοσύνην, καὶ μὴ φθονεσάτω σου ὁ ὀφθαλμὸς ἐν τῷ ποιεῖν σε ἐλεημοσύνην· μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ παντὸς πτωχοῦ, καὶ ἀπὸ σοῦ οὐ μὴ ἀποστραφῇ τὸ πρόσωπον τοῦ Θεοῦ». Δηλαδή, νά σᾶς τό ἀποδώσω: «Ἀπ’ τά ὑπάρχοντά σου κάνε ἐλεημοσύνη, καί μήν τσιγκουνευτεῖ τό μάτι σου σ’ αὐτό πού δίνεις. Μήν ἀποστρέψεις τό πρόσωπό σου ἀπό κάθε πτωχό, γιά νά μήν ἀποστρέψει κι ὁ Θεός τό πρόσωπό Του ἀπό σένα». Τό μέγα, λοιπόν, θέμα τῆς ἐλεημοσύνης, παιδιά. Ἔχει μία εὐρεῖα διάσταση, διότι ἔχει καί ὑλική μορφή, ἔχει καί πνευματική μορφή. Εἶναι δηλαδή, ἡ ὑλική ἐλεημοσύνη (νά δώσω στόν ἄλλον νά φάει νά πιεῖ, νά ντυθεῖ), ἀλλά ἔχει ὅμως καί πνευματική μορφή, ὅταν τόν βοηθήσω τόν ἄλλον σέ κάτι πού ἀπό πλευρᾶς πνευματικῆς εἶναι πτωχός. Διότι τί θά πεῖ ἐλεημοσύνη; «Ποιῶ ἔλεος μετά τοῦ πλησίον». Δηλαδή, κάνω ἔλεος. Δηλαδή ἐλεῶ τόν ἄλλο ἄνθρωπο. Αὐτό θά πεῖ ἐλεημοσύνη.

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ προτρέπει τήν ἐλεημοσύνη, γιατί ἁπλούστατα ἐλεήμων εἶναι ὁ Θεός. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι κάθε ἀρετή ξεκινάει ἀπό τόν Θεό, κάθε ἐνέργεια. Λέγει ὁ 102ος ψαλμός· οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων ὁ Κύριος, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ἐλεήμων. Καί μακρόθυμος. Μακροθυμεῖ. Δηλαδή, δέν τιμωρεῖ ἀμέσως. Καί εἶναι πολυέλεος, ὄχι ἁπλῶς ἔχει ἔλεος, ἀλλά ἔχει πολύ τό ἔλεος καί σέ ποσότητα καί σέ πλευρές. Καί ὅπως λέγει ὁ 32ος ψαλμός: «Ἀγαπᾷ ἐλεημοσύνην καὶ κρίσιν ὁ Κύριος, τοῦ ἐλέους Κυρίου πλήρης ἡ γῆ». Ὅτι ἀγαπάει ὁ Κύριος, λέγει, καί τήν ἐλεημοσύνην, καί τήν «κρίσιν», δηλαδή τήν δικαιοσύνη (θά τό δοῦμε αὐτό λίγο πιό κάτω). Ἡ γῆ εἶναι γεμάτη ἀπό τό ἔλεος τοῦ Κυρίου. Εἴδατε; «Τοῦ ἐλέους Κυρίου πλήρης ἡ γῆ». Ἡ ἐλεημοσύνη, παιδιά, εἶναι μία ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὅπως εἶναι καί ἡ ἀγάπη. Ἐξάλλου ἡ ἐλεημοσύνη δέν εἶναι παρά μία πρακτική μορφή τῆς ἀγάπης. Καί ἔτσι εἶναι μία ἄκτιστη ἐνέργεια. Θά πεῖ: Ξεκινάει ἀπό τόν Θεό, ἔρχεται στούς ἀνθρώπους, καί ἐάν βρίσκει ἀνταπόκριση, μένει. Ἐάν δέν βρίσκει, δέν μένει. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἀποδεχθοῦν τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, τήν ἀνακλοῦν πίσω. Ὅπως ἀκριβῶς ἡ σελήνη δέχεται τίς ἀκτίνες τοῦ ἡλίου -καί ἡ γῆ μας τό κάνει αὐτό- καί στέλνει τίς ἀκτίνες τοῦ ἡλίου στό περιβάλλον της. Ἔτσι λέμε: «Τό φεγγάρι εἶναι φωτεινό». Τί θά πεῖ αὐτό «εἶναι φωτεινό»; Ὄχι ἁπλῶς δέχεται τίς ἀκτίνες, ἀλλά καί τίς ἀνακλᾶ. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος δέχεται τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί τίς ἀνακλᾶ. Ὅταν λέμε ὅτι ἀνακλᾶ μία ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, σημαίνει: τήν ἀποδίδει· σημαίνει: τήν ἐφαρμόζει. Ἔτσι ἐνέργεια ἄκτιστη -λέμε ἄκτιστη γιατί ἔρχεται ἀπο τόν ἄκτιστον Θεόν- ἐξάλλου οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄκτιστες, εἶναι δηλαδή ἀδημιούργητες, εἶναι Θεότης. Ὅταν λοιπόν ἔρχεται μία ενέργεια -φέρ’ εἰπεῖν τῆς πίστεως- τότε ἄν ὁ ἄνθρωπος ἔχει προαίρεση ἀγαθή νά δεχθεῖ τήν πίστη, τότε ἀποδίδει ἐκεῖνο πού δέχθηκε, δηλαδή τήν πίστη. Δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του οὔτε νά πιστέψει, οὔτε ν’ ἀγαπήσει, τίποτα… τίποτα… τίποτα… τίποτα. Θά μοῦ πεῖτε ὁ ἄνθρωπος εἶναι παθητικός δέκτης. Ὄχι, ἀλλά ἁπλῶς διαθέτει τήν προαίρεσή του. Ἔτσι ἄν ἔχει ἀγαθή προαίρεση, δέχεται καί ἀνακλᾶ πίσω. Ἄν δέν ἔχει, δέν δέχεται. Ἐκεῖ εἶναι ἡ ἐνεργητικότητα καί φυσικά ὄχι παθητικότητα τοῦ ἀνθρώπου.

Ὁ Θεός, λοιπόν, εἶναι οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων. Ἔχει τό ἔλεος καί τό στέλνει στούς ἀνθρώπους, καί ὅσοι εἶναι μέ ἀγαθήν προαίρεσιν, τό ἀποδέχονται καί τό ἀποδίδουν πίσω ὑπό τήν μορφήν τῆς ἐλεημοσύνης. Ἔτσι, λοιπόν, βλέπουμε ὅτι ἡ ἐλεημοσύνη ἔρχεται ἀπό τόν Θεό. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι ἐλεήμων; Γιατί ὁ Θεός εἶναι ἐλεήμων. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι μέ ἀγάπη; Γιατί ὁ Θεός εἶναι μέ ἀγάπη… κ.ο.κ. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι μέ ὑπομονή; Γιατί ὁ Θεός εἶναι μέ ὑπομονή. Λέγεται «Ὁ Θεός τῆς ὑπομονῆς», πού σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ἔχει τήν ἐνέργεια τῆς ὑπομονῆς… κ.ο.κ. Γιατί ἐπιμένω τόσο πολύ; Ἐπιμένω γιὰ νὰ σᾶς πῶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του δέν μπορεῖ νά δημιουργήσει τίποτε, ἐάν δέν ἔλθει ἀπό τόν Θεό. Ἄνωθεν ἔρχονται ὅλα. «Πᾶσα δόσις ἀγαθή» -λέγει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος- «καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι», ἀπό πάνω κατεβαίνει, «πᾶσα δόσις ἀγαθή, κάθε δώρημα τέλειον», κάθε ἐνέργεια σπουδαῖα, ἀπό πάνω, ἀπό τόν Θεό, ἀπό τόν Πατέρα τῶν Φώτων, ἀπό κεῖ ἔρχεται. Γιά νά μή νομίσουμε ὅτι μποροῦμε νά ἀπομονώσουμε τήν ἐλεημοσύνη -γι’ αὐτό ἔκανα τόση κουβέντα- ἀπό τόν Θεό, καί νά ποῦμε ὅτι «ἐγώ κάνω ἐλεημοσύνη γιατί ἔτσι γιατί μ’ ἀρέσει». Μπορεῖ νά μήν εἶμαι Χριστιανός, μπορεῖ νά εἶμαι ὅ,τι θέλω, νά πιστεύω ὅ,τι θέλω, ἀλλά θά ἤθελα ὅμως ν’ ἀγαπῶ τόν ἄλλον ἄνθρωπο. Ἀποκόπτω δηλαδή αὐτό πού δέχομαι, ἤ καλύτερα, ὄχι τό ἀποκόπτω, ἀλλά δέν τό ἀναγνωρίζω. Καί τότε; Τότε, παιδιά ὅ,τι πράξω, ὅ,τι κάνω, τότε δέν ἔχω ἀπολύτως κανένα κέρδος! Ξέρετε τί θά πεῖ, ἐκεῖνο τό φοβερό πού λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «πᾶν ὅ οὐκ ἐκ πίστεως ἁμαρτία ἔστί»; Ἐάν θά κάνω ἐλεημοσύνη, ἀλλά δέν τήν κάνω ἀπό πίστη -γιατί πιστεύω στόν Ἰησοῦ Χριστόν- ὅτι ἐλεῶ τόν ἄλλον ἄνθρωπο πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, , οὔτε λίγο, οὔτε πολύ, φτάνει νά μᾶς πεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι εἶναι ἁμαρτία. Δέν μποροῦμε νά ἀπομονώσουμε, λοιπόν, τήν φιλανθρωπία μας, τήν ἐλεημοσύνη μας ἀπό τόν Θεό. Ὄχι! Ὄχι! Ἔτσι, γιατί πρέπει νά εἴμεθα ἐλεήμονες; Γιατί εἶναι ὁ Θεός. Γι’ αὐτό πρέπει νά εἴμεθα ἐλεήμονες. Αὐτό εἶναι πάρα πολύ σημαντικό καί θά παρακαλέσω νά τό θυμόσαστε, ἔχει πάρα πολύ μεγάλη ἀξία.

Ἀλλά ἐδῶ λέγει ὁ Ψαλμός ὁ 32ος: «Ἀγαπᾷ ἐλεημοσύνην καὶ κρίσιν ὁ Κύριος». «Ἀγαπάει καί τήν ἐλεημοσύνη, ἀλλά ἀγαπάει καί τήν κρίση». «Κρίσις» ἐδῶ θά πεῖ δικαιοσύνη. Μήπως αὐτά τά δυό ἔρχονται σέ ἀντίφαση; Ἐλεημοσύνη καί κρίσις (δικαιοσύνη); Ἀκοῦστε τί λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος ἐπάνω σ’ αὐτό, νά δεῖτε σέ τί ἀρμονικό συνδυασμό εἶναι αὐτά τά δύο: «Εἰ (:ἐάν δηλαδή) καθ’ ἑαυτήν ὑπῆρχε ἡ τοῦ Θεοῦ κρίσις -γιατί ἀναλύει αὐτόν τόν Ψαλμό ὁ Μέγας Βασίλειος καί λέγει: «Ἐάν ὑπῆρχε μόνη της ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ»-, ποία ἦν ἐλπίς;». «Ποία ἐλπίδα θά εἴχαμε, ἀφοῦ ὑπάρχει μόνο ἡ δικαιοσύνη;». Δηλαδή, δικαιοσύνη θά πεῖ: θά σέ καθίσω στό σκαμνί. Δικαιοσύνη! Μάλιστα. «Νῦν δέ ἀγαπᾶ ἐλεημοσύνην καί κρίσιν - τώρα ὅμως ὁ Θεός ἀγαπᾶ καί τήν ἐλεημοσύνη καί τή δικαιοσύνη- οἱωνεί πάρεδρον ἑαυτῷ τήν ἐλεημοσύνη ποιησάμενος». «Σαν» λέει, «νά ἔκανε πάρεδρο στόν ἑαυτόν του, νά ἔχει δίπλα του τήν ἐλεημοσύνη». «Οὔτε ἡ ἐλεημοσύνη ἄκριτος», δηλαδή οὔτε ἡ ἐλεημοσύνη χωρίς δικαιοσύνη, «οὔτε ἡ κρίσις ἀνελεήμων», οὔτε, ἀκόμα, ἡ δικαιοσύνη χωρίς ἔλεος. Δηλαδή ἐλεημοσύνη μέ δικαιοσύνη καί δικαιοσύνη μέ ἐλεημοσύνη. Εἶναι πολύ σπουδαῖο. «Πρό τῆς κρίσεως οὖν ἀγαπᾶ ἐλεημοσύνην (:πρίν μᾶς κρίνει ὁ Θεός μετέρχεται τό ἔλεος, τήν ἐλεημοσύνη), καί μετά τήν ἐλεημοσύνην ἔρχεται ἐπί τήν κρίσιν (:καί μετά ἀπό τό ἔλεος ἔρχεται στήν δικαιοσύνη)».

Γιά νά τό καταλάβετε: Αὐτή ἡ περίοδος μεταξύ τῶν δύο Παρουσιῶν τοῦ Χριστοῦ, εἶναι περίοδος ἐλέους τοῦ Θεοῦ (ἐλεημοσύνης τοῦ Θεοῦ). Ὅταν ὅμως ἔρθει ξανά ὁ Χριστός (στην Δευτέρα Του παρουσία), τότε δέν θά ὑπάρχει πιά ἐλεημοσύνη. Ἔκλεισε ἡ πόρτα τῆς ἐλεημοσύνης. Τώρα (τότε) θά ὑπάρχει μόνο ἡ δικαιοσύνη, δηλαδή ἡ «κρίσις». Τελείωσε! Γιατί τό λέγω αὐτό; Παιδιά, ὅ,τι σᾶς λέγω, μπορεῖ σήμερα νά μή σᾶς φαίνεται ὅτι εἶναι πολύ σημαντικό, κάποτε ὅμως νά σᾶς σταθεῖ πολύ σημαντικό. Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει μία θέσις θεολογική πού λέγει ὅτι «ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, μήν ἀναφέρεστε εἰς κρίσιν». Ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ἔ; Μην ἀναφἐρεστε στήν κρίση, δηλαδή στήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Κάποτε μ’ ἕναν σπουδαῖο καί τρανό θεολόγο -ὄχι ἐδῶ στήν Λάρισα, στήν Ἀθήνα- ἔπιασα κουβέντα καί μόλις κάτι πῆγα νά πῶ γιά τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ… Πά πά πά! Μέ κατετρόπωσε! Μοῦ καταβούλωσε τό στόμα! «Ὄχι, ὄχι, ὄχι!», λέει, «μήν ἀναφέρεσαι στήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη». Τό ‘λεγε… ἔμεινα νά τόν κοιτάζω. Ἀγαπητοί μου, εἶναι, φοβερή αὐτή ἡ θέσις! Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά πῶ, εἶναι αἱρετική θέσις. Ναί εἶναι αἰρετική θέση. Ὁ Θεός εἶναι καί ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι καί δικαισύνη. Καί θά ἐπαναλάβω τόν στίχον: «Ἀγαπᾶ -ποιός;- ὁ Κύριος, ἐλεημοσύνην καί κρίσιν». Καί τήν ἐλεημοσύνη, τήν ἀγάπη, ἀλλά καί τήν κρίση, δηλαδή τήν δικαιοσύνη. Ὄχι τό ἕνα χωρίς τό ἄλλο. Διότι, ὅπως μᾶς λέγει ἐδῶ ὁ Μέγας Βασίλειος, ἄν εἴχαμε μόνο τήν κρίση χωρίς τήν ἐλεημοσύνη, τότε ἀλλοίμονό μας, δέν εἴχαμε καμιά ἐλπίδα νά σωθοῦμε. Ἄν πάλι ἔχουμε μόνο τήν ἐλεημοσύνη καί ὅχι τήν κρίση, τότε ὁ καθένας θά μπορεῖ νά κάνει ὅ,τι θέλει καί νά λέει: «Ἒ, δέν βαριέσαι, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὅ,τι καί νά γίνει, θά μέ συγχωρέσει». Δηλαδή ἀναχωρεῖ, πάει περίπατο ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Ὄχι, πᾶνε καί τά δυό μαζί. Μόνο πού ὁ Θεός ἐκφράζει σέ μιά περίοδο περισσότερο τό ἕνα καί σέ μιά ἄλλη περίοδο περισσότερο τό ἄλλο.

Κι αὐτό πού σᾶς εἶπα μεταξύ τῶν δύο παρουσιῶν Του (πού ἔχουμε τώρα τό ἔλεος, τότε τήν κρίσιν, τήν δικαιοσύνη), αὐτό εἶναι ἀκόμη καί γιά τήν ζωή ἐνός ἀνθρώπου. Κάποια ἐποχή σοῦ δείχνει ἔλεος ὁ Θεός, σέ περιμένει. Γιατί; Μακροθυμεῖ. Ὅταν δεῖ ὅτι ἐκμεταλεύεσαι τήν ἐλεημοσύνη τοῦ Θεοῦ, τότε κάποια στιγμή σταματάει αὐτή καί ἔρχεται ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι φοβερό πρᾶγμα. Ὁμιλεῖ διά τόν κακόν ποιμένα καί λέγει ὅτι ἔρχεται στιγμή πού… ἀνέχεται ὁ Κύριος… ὅταν ὅμως αὐτός ἐξακολουθεῖ νά εἶναι κακός ποιμένας (ὁμιλεῖ διά τόν κακόν οἰκονόμον, κακός ποιμήν), τότε λέγει ἔρχεται σέ ὥρα πού δέν τόν περιμένει, καί τόν διχοτομεῖ, τόν κόβει στή μέση. Θά πεῖ: τόν θανατώνει. Κι αὐτό θά πεῖ διχοτόμησις τοῦ ἀνθρώπου, κόβεται ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα· δηλαδή θάνατος. «Καί τό μέρος του» λέγει (:ἡ θέση του) «μετά τῶν ὑποκριτῶν». Ἔ φοβερό! Φοβερό. Βλέπετε ὅτι καί στήν ἀνθρώπινη ζωή ἐπεμβαίνει ὁ Θεός, ὡς δικαιοσύνη. Ἡ παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου, πού τήν εἴχαμε τήν πιό πάνω Κυριακή: Αὐτός μάζεψε ὅλα τά ἀγαθά του, καί ἔλεγε «τά ἀγαθά μου» καί «τά ἀγαθά μου», κάποια στιγμή τοῦ λέγει ὁ Θεός· -ὅταν εἶπε αὐτός: «Ἒχω γιά πολλάαα πολλάαα χρόνια, γιά νά φάω καί νά πιῶ καί νά εὐφραίνομαι»-: «Ἂφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί (:Άμυαλε, ἀσύνετε, αὐτήν τήν νύχτα), τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;». « Ζητᾶνε ἀπό σένα -Ποιοί; Οἱ δαίμονες- τήν ψυχή σου, ἐκεῖνα δέ πού ἑτοίμασες, ποιανοῦ θά μείνουν;». Ἀντιλαμβάνεστε, λοιπόν, παιδιά ὅτι δέν μπορεῖ ἡ ἐλεημοσύνη νά εἶναι χωρίς τήν δικαιοσύνη, οὔτε ἡ δικαιοσύνη νά εἶναι χωρίς τήν ἐλεημοσύνη.

Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἡ ὡραιοτέρα ἔκφρασις τῆς ἀγάπης. Καί ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, γι’ αὐτό εἶναι καί ἐλεήμων. Ἐκθειάζοντας τήν ἐλεημοσύνη ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, ἀκοῦστε τί λέγει. Θά σᾶς διαβάσω τό κείμενο, θά σᾶς τό ἐξηγῶ ὅμως. Τί κρῖμα! … Ἒτσι θά εὐχόμουνα πάλι κάποτε νά ἐπανέλθουν τά Ἀρχαῖα στό σχολειό σας καί νά μπορεῖτε νά ἀπολαμβάνετε ἕνα κείμενο· στό πρωτότυπο! Γιατί ἔχει ὀμορφιά. Ὅσο νά τό μεταφράσουμε δέν μπορεῖ-ποτέ μά ποτέ- νά εἶναι δροσερό ὅπως τό κείμενο. «Λέγω δή -λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος- τήν ἐλεημοσύνην, τήν βασιλίδα τῶν ἀρετῶν, τὴν ταχέως ἀνάγουσαν εἰς τὰς ἁψῖδας τῶν οὐρανῶν τοὺς ἀνθρώπους, τὴν συνήγορον τὴν ἀρίστην». Δηλαδή «ὁμιλῶ γιά τήν ἐλεημοσύνη», λέγει, «αὐτή πού εἶναι ἡ βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, αὐτή πού πολύ γρήγορα ἀνεβάζει στίς ἀψίδες -στίς μεγάλες πόρτες- τῶν οὐρανῶν, τούς ἐλεήμονας ἀνθρώπους. Αὐτή, ἡ ὁποία εἶναι ἡ καλύτερη συνήγορος». Δηλαδή ὅταν βρεθεῖ ὁ ἄνθρωπος μπροστά στόν Κριτήν, θά πεῖ ἡ ἐλεημοσύνη ὅτι «αὐτός -πού εἶναι τώρα κατηγορούμενος- ἔκανε καλές πράξεις, δηλαδή ἔκανε ἐλεημοσύνη». Καί εἶναι γνωστό ὅτι «τό ἔλεος κατανικᾶ τήν κρίσιν», ὅπως λέγει πάλι ἡ Καινή Διαθήκη. Συνεχίζει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Μέγα πρᾶγμα ἐλεημοσύνη (:εἶναι μεγάλο πρᾶγμα ἡ ἐλεημοσύνη). Μεγάλα τὰ πτερὰ τῆς ἐλεημοσύνης· (:τά φτερά της εἶναι μεγάλα), τέμνει τὸν ἀέρα (ὅπως πετᾶ, κόβει τόν ἀέρα) παρέρχεται τὴν σελήνην (:ξεπερνᾶ τό φεγγάρι), παρατρέχει τὰς ἀνωτέρας πάσας δυνάμεις, -δηλαδή ξεπερνᾶ καί τούς ἀγγέλους- καὶ αὐτῷ παρίσταται τῷ θρόνῳ τῷ βασιλικῷ (: καί παρίσταται ἡ ἐλεημοσύνη εἰς αὐτόν μπροστά τόν θρόνο τοῦ βασιλέως Χριστοῦ)». Ἔτσι ἔχει πολλή ὀμορφιά, ὅπως τά περιγράφει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Γι’ αὐτό, παιδιά, ὁ Τωβίτ θεοπνεύστως ὁμιλεῖ διά τήν ἐλεημοσύνην, ὥστε νά λέγει ὁ Ὅσιος Μάξιμος, ὁ Ὁμολογητής: «Ἐλεημοσύνης χωρίς ἄκαρπος ἡ ψυχή», «ἐάν δέν εἶσαι ἐλεήμων, ἡ ψυχή σου εἶναι ἄκαρπη». Καί ἐπειδή ὁ Τωβίτ δέν ἤθελε τό παιδί του νά εἶναι ἄκαρπο, γι’ αὐτό τοῦ συνιστᾶ καί τοῦ ἐπανασυνιστᾶ τήν ἐλεημοσύνη, καί μάλιστα προσέξτε τί τοῦ λέγει. Τοῦ λέγει νά κάνει ἐλεημοσύνη -θά μείνω μόνο στό χωρίο αὐτό γιατί τ’ ἄλλα χωρία ἔχουν ἄλλα σημεῖα τά ὁποῖα θά δοῦμε προσεχῶς- «ἐκ τῶν ὑπαρχόντων», δηλαδή «ἀπό τά ὑπάρχοντά σου». Τί ἔχεις; Δέν σοῦ ζητάει νά εἶσαι πλούσιος γιά νά κάνεις ἐλεημοσύνη. Αὐτό πού ἔχεις. Μήν πεῖς: «Ἂ! Νά ἤμουν πλούσιος, νά δεῖς τί ἐλεημοσύνη θά ἔκανα!». Ὄχι, «ἐκ τῶν ὑπαρχόντων». Θυμηθεῖτε τό δίλεπτον τῆς χήρας. Δίλεπτον εἶναι τό 1/5 τῆς δεκάρας. Εἶναι τό 1/50 τῆς δραχμῆς. Τί ἀξία μπορεῖ νά εἶχε; Ὄχι σήμερα πού ἔχουμε κάποιον πληθωρισμόν, ἀλλά καί στήν ἐποχή ἐκείνη, τί ἀξία μποροῦσε νά ἔχει ἕνα δίλεπτον; Ὁ Κύριος παρατηροῦσε, λέγει, πῶς ἔριχναν μέσα στό ταμεῖο, στό παγκάρι (θά τό λέγαμε ἔτσι) τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος. Καί ἔριχναν ἄλλοι πλούσια νομίσματα, χρυσάφι… κ.λπ. ἄλλοι χαλκόν, ἀνάλογα ὁ καθένας ὅ,τι εἶχε, ὅ,τι μποροῦσε. Καί μία χήρα ἔριξε ἕνα δίλεπτον, καί εἶπε -ὁ Κύριος- ὅτι ἔριξε περισσότερο ἀπό ὅλους. Γιατί; Γιατί ἀκριβῶς ὅλη της ἡ περιουσία ἦταν αὐτή. Εἶναι ἐκπληκτικόν! Βλέπετε ὅτι δέν εἶναι τό τί θά δώσεις, ἀλλά τί ἀπό τά ὑπάρχοντά σου καί τί μερίδιο ξεχωρίζεις γιά τήν ἐλεημοσύνη.

Ὥστε ἐδῶ λέγει: «Παιδί μου νά κάνεις ἐλεημοσύνη ἀπό τά ὑπάρχοντά σου». Ὅπως ξέρετε τήν Πρωτοχρονιά ὅλα τά σπίτια λίγο ἤ πολύ ἔχουν μιά βασιλόπιτα. Τήν βασιλόπιτα αὐτήν τήν σταυρώνουμε. Μάλιστα ὁ πατέρας τῆς οἰκογενείας, ὁ ἀρχηγός τῆς οἰκογενείας σταυρώνει τήν βασιλόπιτα καί τήν κόβει σέ κομμάτια να μοιραστεῖ στό τραπέζι. Λέμε: «Ἡ πρώτη μερίδα εἶναι τοῦ Χριστοῦ». Ἡ δεύτερη μερίδα… τώρα ὡς πρός ἡμᾶς πού εἶναι ἀφιερωμένο στήν Παναγία καί στόν Ἅγιο Δημήτριο, λέμε τῆς Παναγίας. Ἡ τρίτη μερίδα λέμε «Τοῦ Ἁγίου Δημητρίου». Ἀλλά ἕνα σπίτι ὅμως λέει: «Ἡ πρώτη μερίδα εἶναι τοῦ Χριστοῦ». Μπορεῖτε νά μοῦ πεῖτε ἡ δεύτερη μερίδα ποιανοῦ εἶναι; … (ἀκούονται διάφορες προτάσεις….)… Ὡραῖα τό εἴπατε: «Τοῦ φτωχοῦ»! Δηλαδή πρῶτα μετά ἀπό τόν Χριστό βγάζουμε μερίδα τοῦ φτωχοῦ, καί μετά τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας. Αὐτό ξέρετε τί σημαίνει; Δέν πρέπει -σοφώτατα καί ὡραιότατα- δηλαδή σέ μιά λαογραφία πού ἔχουμε, ζωντανή γεμάτη ἀπό θεολογία, νά μήν ξεχνᾶμε τήν ἐλεημοσύνη. Ἀλλά καί κάτι ἀκόμα, νά δώσουμε τή μερίδα τοῦ φτωχοῦ, ἀπό τί; Ἀπό μία μόνη πίτα! Πού σημαίνει: στό σπίτι μας μόνο μία πίτα μποροῦμε νά ἔχουμε, δηλαδή «ἐκ τῶν ὑπαρχόντων σου» πού λέει ὁ Τωβίτ εἰς τόν Τωβία.

Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ὅταν κάποτε πήγαινε στόν Ναό μέ τόν Ἰωάννη γιά προσευχή (ἦταν ὥρα ἡ ἐνάτη) προσκυνήσουν, ἐκεῖ ἦταν ἕνας χωλός ἄνθρωπος, ἕνας κουτσός καί τόν πλησίασε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, τοῦ λέει: «Κοίταξέ με… θά μείνω μόνο σέ μία φρασούλα πού εἶπε, γιατί ἔχει καί συνέχεια τό πρᾶγμα: «Ὃ ἔχω, τοῦτο σοί δίδωμι» (Πράξ. 3, 6). « Αὐτό πού ἔχω θά σοῦ δώσω». Ὄχι αὐτό πού δέν ἔχω, αὐτό πού ἔχω. Καί βέβαια δέν τοῦ ἔδωσε χρυσάφι καί ἀσήμι, γιατί λέει, «δέν ἔχω νομίσματα», ἀλλά «στό Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σήκω ἐπάνω καί περπάτα». Τί ἄλλο θά ἤθελε ὁ ἄνθρωπος αὐτός; Ἐτούτη ἡ φρασούλα ἀπομονωμένη: «Αὐτό πού ἔχω αὐτό σοῦ δίνω». Εἶναι σημαντικό. Ὄχι νά πάμε νά ζητᾶμε γιά νά δώσουμε, αὐτό πού ἔχουμε. Ἐκ τῶν ὑπαρχόντων μας δηλαδή.

Ἀκόμη λέγει μιά ἄλλη παρατήρηση τοῦ Τωβίτ στόν Τωβία: «Καὶ μὴ φθονεσάτω σου ὁ ὀφθαλμὸς ἐν τῷ ποιεῖν σε ἐλεημοσύνην». «Τό μάτι σου ὅταν θά δίνει τήν ἐλεημοσύνη, δηλαδή παίρνεις χρήματα, πράγματα… νά μή φθονεῖ». Δηλαδή νά μήν τσιγκουνεύεται. Εἶναι ἡ τσιγκουνιά, εἶναι ἡ ὑπολογισμένη ἐλεημοσύνη… νά τό δώσω-νά μήν τό δώσω… νά τό δώσω-νά μήν τό δώσω… δέν μοῦ πάει νά τό δώσω… ἄντε βγάζω καί λιγάκι… ξέρω γώ, αὐτή ἡ τσιγκουνιά, πρόσεξε -λέει στό παιδί του- νά ὑπάρχει μιά ἄνετη καρδιά, πού ὅ,τι δώσεις θά εἶναι πλούσιο καί ἁπλόχερο. Κι ὅταν λέμε πλούσιο δέν σημαίνει ὅτι πρέχεις νά ‘χεις πλούτη, ἀλλά αὐτό πού θά δώσεις νά εἶναι ἁπλόχερο, μέ μιά ἁπλόχερη καρδιά. Δηλαδή μέ τήν καρδιά σου! Μέ τήν καρδιά σου.

Κι ἀκόμα μία παρατήρηση κάνει ὁ Τωβίτ. Λέγει: «Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ παντὸς πτωχοῦ», δηλαδή «Μή γυρίσεις ἀπό τήν ἄλλη μεριά τό πρόσωπό σου, ἀπό κάθε φτωχό». Πρόκειται γιά τό γύρισμα τοῦ προσώπου πού κάνουμε ἀπό τό ἄλλο μέρος, ὅταν αἰσθανόμεθα μίαν ἐνόχληση. Ὅταν ἐνοχλούμεθα ἀπό αὐτή τήν πλευρά, γυρίζουμε ἀπό τήν ἄλλη πλευρά τό πρόσωπό μας, καί πολλές φορές ὑποτίθεται ὁ πτωχός ἤ μέ τά λόγια του ἤ μέ τήν παρουσία του μᾶς ἐνοχλεῖ. Αὐτό δέν εἶναι παρά ἕνα κλείσιμο τῆς καρδιᾶς. Καί λέγει ἀκόμη «παντός πτωχοῦ», γιά κάθε πτωχό. Ἐδῶ προσέξτε, ὑπάρχουν δύο ἀπόψεις. Ἡ μία εἶναι τοῦ Κλήμεντος τοῦ Ἀλεξανδρέως, ἡ ἐξῆς: « Ἐλεημοσύνην δεῖ ποιεῖν, ἀλλά μετά κρίσεως καί τοῖς ἀξίοις», πρέπει νά κάνει κανείς τήν ἐλεημοσύνη του, μετά κρίσεως. Δηλαδή θά ἐξετάζεις. Κι ἀκόμη, μόνο εἰς τούς ἀξίους ἐλεημοσύνη. Ἡ ἄλλη ἄποψις. Εἶναι τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Ἀκοῦστε τί λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Καί σύ τοίνυν ὅτε ἐλεημοσύνην ποιεῖς, μή βίον ἐξετάσῃς, μηδέ τρόπων εὐθύνας ἀπαίτει». «Ὅταν κάνεις, ἐπιτελεῖς τήν ἐλεημοσύνη σου, μήν ἐξετάζεις τήν ζωή τοῦ ἀλλουνοῦ, οὔτε ἀκόμη νά ζητᾶς ὑπευθυνότητα συμπεριφορᾶς».

«Ἐλεημοσύνη γάρ διά τοῦτο λέγεται, ἵνα καί τοῖς ἀναξίοις παρέχωμεν». «Γι’ αὐτό λέμε ἐλεημοσύνη καί λέγεται ἐλεημοσύνη, γιατί παρέχουμε τήν ἐλεημοσύνη, ἀκόμη καί εἰς τούς ἀναξίους». Τί σημαίνει αὐτό; Εἶναι ἀντιφατικό αὐτό τό πρᾶγμα; Ὄχι, παιδιά, δέν ἀντιφατικό, ἀλλά καί οἱ δύο περιπτώσεις μποροῦν νά ἐφαρμοστοῦν. Διότι καί οἱ δύο αὐτές περιπτώσεις (οἱ πατερικές περιπτώσεις, τοῦ Κλήμεντος τοῦ Ἀλεξανδρέως καί τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου), τίς συναντοῦμε καί τίς δύο στήν Ἁγία Γραφή. Θά σᾶς πῶ μία περίπτωση πού εἶναι στά σοφιολογικά βιβλία, λέγει: «Ὃταν δίδεις ἐλεημοσύνη, τό νόμισμα νά ἱδρώσει στό χέρι σου». Ὄχι μέ τήν ἔννοια τῆς τσιγκουνιᾶς, ἀλλά μέ τήν ἔννοια νά ξέρεις ποῦ θά δώσεις τήν ἐλεημοσύνη σου, γιατί μπορεῖ νά βλάψει. Εἶναι χρήσιμο. Ἀλλά καί τό ἄλλο, ὑπάρχουν περιπτώσεις, μή ρωτήσεις. Διότι ἄν ρωτήσεις, μπορεῖ νά πληγώσεις. Ἀκοῦστε, μπορεῖ νά πληγώσεις ἐάν ρωτήσεις. Σκεφθεῖτε παιδιά, ἐμεῖς λίγο-πολύ ἔχουμε τό καθημερινό μας καί τρῶμε. Κάποια στιγμή λείπει αὐτό καί ἀναγκαζόμαστε νά χτυπήσουμε μιά πόρτα καί νά ζητήσουμε ἐλεημοσύνη. Θά θέλατε νά μᾶς ἐρωτοῦν: «Καί γιατί…; Καί πῶς…; Καί πῶς καί γιατί;». Μᾶς πληγώνει αὐτό. Συνεπῶς καί ἐνῶ μοιάζουν ἀντίθετες ἀπόψεις στήν πραγματικότητα καί οἱ δύο εἶναι μές στήν Ἁγία Γραφή, ὅπως καί οἱ Πατέρες τίς μετέρχονται, καί ἄλλοτε μέν εἶναι ἡ μία περίπτωσις καί ἄλλοτε εἶναι ἡ ἄλλη περίπτωση. Πάντως ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι σπουδαῖο πρᾶγμα, ὅπως ὁ Κορνήλιος, ὁ στρατιωτικός, ἐδέχθηκε ἄγγελον πού τοῦ εἶπε ὅτι «οἱ ἐλεημοσύνες σου καί οἱ εὐχές σου ἀνέβηκαν στόν οὑρανό». Καί δέχθηκε νά γίνει Χριστιανός ἀπό τόν Ἀπόστολο Πέτρο, ἐπειδή ἔκανε ἐλεημοσύνη. Πράγματι ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι πολύ σπουδαία! Ἀλλά θά συνεχίσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχομένη Κυριακή.

6η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.