«Περί μέθης» (α΄).

†. Πάντοτε εὐρισκόμενοι, παιδιά, εἰς τήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ –καί, νά σᾶς πῶ τήν ἀλήθεια, κοντεύει νά τελειώσει καί λυπᾶμαι, θά ‘θελα νά εἶχε περισσότερα πράγματα καί πιστεύω καί σεῖς θά θέλατε νά εἶχε περισσότερα πράγματα. Εἴδαμε τήν περασμένη φορά νά λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία τόν γιό του «Ὃ μισεῖς, ἐκεῖνο τό ὁποῖο μισεῖς, στόν ἄλλο νά μήν τό κάνεις». Καί εἶναι πολύ σπουδαῖο, παρότι ἔχει ἕναν ἀρνητικόν χαρακτῆρα. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε: «Ἐκεῖνο πού ἀγαπᾶς, ἐκεῖνο πού θέλεις νά σοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι, κάν΄το καί σύ. Ἀλλά ἐάν θές νά σ’ ἀγαποῦν, θ’ ἀγαπᾶς». Εἶναι καί ἡ θετική πλευρά. Ὅμως, ἄν τηρούσαμε ἔστω αὐτή τήν ἀρνητική πλευρά, «Μήν κάνεις στόν ἄλλο ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἐσύ μισεῖς, δέν θέλεις, δέν σ’ ἀρέσει», θά εἴχαμε μία πολύ -παρά ταῦτα ξαναλέγω- ὡραία κοινωνία. Οὔτε ἀναρχίες, οὔτε ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἀνακατώνουν μία κοινωνία.

     Στή συνέχεια τοῦ ἰδίου χωρίου, πάντα στό 4ο κεφάλαιο, ἐκεῖ πού εἶναι ἁπλωμένη ὅλη ἡ πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ, στόν 15ον στίχον στή συνέχεια, λέει τά ἐξῆς: «Οἶνον εἰς μέθην μὴ πίῃς, καὶ μὴ πορευθήτω μετὰ σοῦ μέθη ἐν τῇ ὁδῷ σου»· δηλαδή, «Μήν πιεῖς κρασί γιά νά μεθύσεις. Ἀνθρώπους πού ἀγαπᾶνε τό κρασί, μήν πορευθεῖς μαζί τους, μήν πας μαζί τους». Ὡραῖος στίχος, θαυμασία συμβουλή καί σπουδαιοτάτη καί ἐπικαιροτάτη, παρότι μοιάζει ὡστόσο ὅτι εἶναι μία συμβουλή αὐτονόητη. Δηλαδή θά ‘ταν περιττό νά πεῖ στό παιδί του: «Μήν, παιδάκι μου, φθάσεις πίνοντας κρασί νά μεθύσεις. Μήν πηγαίνεις νά κάνεις συντροφιά μέ ἀνθρώπους μπεκρούλιακες» (νά τό πῶ ἔτσι), διότι ἀσφαλῶς καί ὁ Τωβίας θά εἶδε ἀποτελέσματα τῆς μέθης, ὅπως καί ὅλους τούς αἰῶνες ἀσφαλῶς θά μποροῦσαν νά βλέπουν οἱ ἄνθρωποι ἐκείνους οἱ ὁποῖοι μεθοῦν καί τί ἀποτελέσματα θά ἔχουν. Λέγεται γιά τόν Κύρο, τόν βασιλιᾶ τῶν Περσῶν, ἅμα ἦταν μικρός, εἶδε τούς μεγάλους νά ‘χουν μεθύσει καί νά κάνουν περίεργα πράγματα καί ἐκεῖνα πού κάνει ἕνας μεθυσμένος, καί τούς εἶπε ὅτι «Εἴσαστε ἔξω ἀπ’ τόν ἑαυτό σας, καί ποτέ δέν θά ‘θελα ἐγώ νά ἔφτανα στό σημεῖο νά πίνω κρασί καί νά μοιάσω μέ σᾶς πού ‘σαστε σάν τρελοί». Βλέπετε, σ’ ὅλους τούς αἰῶνες τό φαινόμενο εἶναι γνωστό, ἐν τούτοις, ξαναλέγω, δέν εἶναι αὐτονόητη ἡ συμβουλή αὐτή. Ποιός δέν εἶδε, λοιπόν, τό κατάντημα ἑνός μέθυσου; Κι ὅμως… κι ὅμως, ξοπίσω ἀπό τό τραγικό, αὐτό, παράδειγμα τοῦ κάθε μεθυσμένου, πολλοί ἀκολουθοῦν, πολλοί ἀκολουθοῦν... Βλέπεις ἐσύ ὁ νέος, ἡ νέα, βλέπεις αὐτός ποῦ κατάντησε. Καί σέ λίγο τό κάνεις καί σύ. Θά ‘λεγε κανείς: «Γιατί;». Γιατί ἁπλούστατα, μία τέτοια προτροπή: «Παιδί μου, πρόσεχε μήν μεθύσεις», δέν εἶναι αὐτονόητη, εἶναι κάτι περισσότερο. 

     Ἐδῶ θέλω νά προσέξετε αὐτό πού θά σᾶς πῶ, γιατί ἐπεκτείνεται καί σέ ἄλλα πράγματα. Γιά πάρα πολλά πράγματα τῆς καθημερινότητος χρειάζεται ἡ πίστη! Ναί, ἡ πίστις! Ἡ πίστις, παιδιά, δέν εἶναι μόνο γιά πράγματα μή βλεπόμενα, ἀλλά καί γιά πράγματα βλεπόμενα! Νά, βλέπεις τόν ἄλλον πῶς κινεῖται. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος, ξέρετε τί μᾶς εἶπε (Ἰω. 3,12); «Εἰ τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια πιστεύσετε;». «Ἐάν», λέγει, «τά ἐπίγεια πράγματα, φέρ’ εἰπεῖν ‘’μήν πίνετε κρασί’’, βλέπετε ἄσχημα ἀποτελέσματα, καί δέν τό δέχεστε, δέν πιστεύετε, ποῦ νά σᾶς πῶ γιά νά πιστέψετε ἐπουράνια πράγματα (μή βλεπόμενα)»; Ὥστε λοιπόν, πρέπει νά ξέρετε, νά τό ξέρετε αὐτό, ὅτι καί γιά τά ἐπίγεια πράγματα χρειάζεται πίστις. Μή μόνο μείνετε ὅτι… «Νά, νά, νά, τά βλέπω καθημερινά αὐτά τά ἀποτελέσματα τά ἄσχημα». Ποιός δέν βλέπει, παρακαλῶ, τά ἀποτελέσματα τῶν ναρκωτικῶν (γιά τά ὁποῖα θά μιλήσουμε σέ ξεχωριστό θέμα); Ποιός δέν βλέπει αὐτά; Κι ὅμως συνέχεια νέα θύματα στόν τομέα τῶν ναρκωτικῶν. Εἶναι θέμα πίστεως. Ποῦ; Θά ἔλεγα κυριότατα στόν Θεό. Ἀφοῦ τό λέει ὁ Χριστός, ὅτι καί στά ἐπίγεια πράγματα χρειάζεται πίστις! Τελείωσε. Ἀφοῦ τό εἶπε ὁ Χριστός, τελείωσε! Γιά νά μήν πάω εἰς τόν ὀρθόν λόγον, στό ἀνθρώπινο μυαλό, ἐκεῖνο πού λέει ὁ Ἀπόστολος μέ τήν ἐξῆς ἔκφραση: «κατ’ ἄνθρωπον ὁμιλῶ». Αὐτή του ἡ φράσις σημαίνει: «Μιλάω μέ τήν ἀνθρώπινη λογική καί τήν ἀνθρώπινη ἐμπειρία», εἶναι χρήσιμη, ἀναμφισβήτητα. 

     Ὥστε, λοιπόν, χρειάζεται ἡ πίστις. Βλέπετε τεράστιες ἀφίσες διαφημίσεως τοῦ τσιγάρου, τεράστιες, τετραγωνικά ὁλόκληρα ὑπάρχουν, πάνω σέ τοποθετημένες… αὐτές, ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ μές στήν πόλη μας καί παντοῦ. Κι ἀπό κάτω γράφει: «Τό κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τήν ὑγεία». Δέν μοῦ λέτε, ποιός προσέχει τήν κάτω ἐπιγραφή; Ἀρκετά μεγάλα γράμματα! Βλέπουμε ἀπό κεῖ καί πάνω, τό διαφημιζόμενο τσιγάρο. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅταν μάλιστα ξέρουμε… χθές ἡ «Ἐλευθερία» ἔγραψε ὅτι ἐρχόμεθα παγκοσμίως τρίτοι στό κάπνισμα, μετά τήν Κούβα καί τήν Κύπρο, καί εἶπα: «Μπά! Τόσο πολύ καπνίζουν στήν Κύπρο;». Ἡ Ἑλλάδα ἔχεται τρίτη, τό ‘γραφε ἡ χθεσινή «Ἐλευθερία», ἡ ἐφημερίδα. Μοῦ τό ἔδειξαν καί τό εἶδα καί γώ. Σᾶς ἐρωτῶ: Ὃταν συνιστᾶται καί λέγεται εἰς τήν διαπασῶν ὅτι εἶναι καρκινογόνο τό τσιγάρο, ὅτι… τοῦτο, ὅτι ἐκεῖνο, γιατί, παρακαλῶ, καπνίζουμε; Εἶναι ἤ δέν εἶναι θέμα πίστεως; Κι ὅμως, παρ’ ὅλο τόν ρεαλισμό τοῦ πράγματος, πρέπει νά φθάσουμε στήν πίστη. Παιδί μου, δέν θά καπνίσεις, μόνο ἐάν πιστέψεις. Ἐάν δέν πιστέψεις, θά καπνίσεις, παρ’ ὅτι βλέπεις τίς στατιστικές νά λένε φοβερά πράγματα, πόσοι καρκινοπαθεῖς ὑπάρχουν, ἰδίως καρκίνος τῆς γλώσσης, τῶν χειλέων, τοῦ λάρυγγος, τοῦ στομάχου καί τῆς κύστεως, ἰδίως στούς ἄνδρες. Τώρα καί στίς γυναῖκες, γιατί ἀπό κεῖ περνάει ἡ νικοτίνη, ἀπό τήν κύστη. Περνάει ἀπ’ τούς πνεύμονες, πάει στό αἷμα, ἀπό κεῖ καθαρίζει ἀπ’ τά νεφρά τό αἷμα καί τά νεφρά βγάζουν τά οὖρα καί πᾶνε στήν κύστη, καί ἐκεῖ παραμένοντας τά οὖρα ἔχουνε μέσα τήν νικοτίνη, καί τότε ἔχουμε πληγές μέσα εἰς τήν κύστην, πού ἔχουνε προκληθεῖ -καρκινές πληγές!- ἀπό τήν παρουσία τῆς νικοτίνης… κ.λπ. Λοιπόν, αὐτά τά ξέρουμε, ἄς προσέχουμε. Ἐπιμένω καί πάλι, πρέπει νά πιστέψουμε στά πράγματα τῆς καθημερινότητος.

     Τί εἶναι μέθη; Πρίν ἀπαντήσουμε, πρέπει νά δοῦμε τί προκαλεῖ στόν ἄνθρωπο τό φαινόμενο τῆς μέθης. Στήν ἐποχή τοῦ Τωβίτ, μέθη, ἦταν γνωστό ὅτι προκαλοῦσε μόνον τό οἰνόπνευμα. Δηλαδή τά οἰνοπνευματώδη ποτά. Δέν ἦταν ἀκόμη γνωστό -ὅπως καί στήν ἐποχή μας βεβαίως- ἀλλά δέν ὑπῆρχαν γνωστές ἄλλες πηγές μέθης, ὅπως εἶναι τό τσιγάρο… ναί, δέν κάνω λάθος, ὅταν θά μιλήσουμε, θά δεῖτε τί μέθη προκαλεῖ καί αὐτό, οὔτε ἀκόμη τά ναρκωτικά. Ναί, δέν ὑπῆρχαν αὐτά ὡς μέσα, θά λέγαμε, μέθης, παρά μόνο τό οἰνόπνευμα. Ἀλλά τί εἶναι μέθη; Εἶναι ἕνα φαινόμενο πού προκαλοῦν οἱ λεγόμενες «μεθυστικές οὐσίες». Εἶναι ἡ ἀπώλεια, ὅπως λέει ἡ ἰατρική, τῆς διανοητικῆς διαύγειας, ἡ θόλωσις τοῦ νοῦ, τῆς διανοίας. Θολώνει τό μυαλό. Τό ἀντίθετο, ὅταν δέν θολώνει τό μυαλό, λέγεται νηφαλιότης. Ἄν ἀνοίξετε ἕνα λεξικό, θά βρεῖτε ὅτι νηφάλιος εἶναι ἐκεῖνος ὀ ὁποῖος «ἀπέχει οἴνου», δηλαδή δέν μετέχει στό κρασί καί ἀκόμη (κάθε μεθυστική οὐσία φυσικά, καί προπαντός καί κυρίως εἰς τό οἰνόπνευμα, γιά τό ὁποῖο ἔχουμε καί τό θέμα μας), ἔχει, δηλαδή, διαύγεια τοῦ νοῦ. Οἱ λέξεις «νήφω-νηφάλιος-νηφαλιότης» σημαίνουν τόν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος δέν πίνει κρασί, ἔχει καθαρό μυαλό, ἔχει καθαρή σκέψη, καί μεταφορικῶς - χρησιμοποιοῦνται πολύ οἱ λέξεις καί φράσεις νήφω/νηπτικός/νηπτικοί Πατέρες/νηφαλιότης, νῆψις καρδιᾶς- θά πεῖ ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δέν ἔχει μεθύσει (μεταφορικῶς) ἀπό μιά πνευματικῆς φύσεως πηγή, πού γεννάει καί δημιουργεῖ τήν θόλωση τοῦ νοῦ καί τό μπέρδεμα τῆς καρδιᾶς, καί εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἕνα μεθυστικό στοιχεῖο, ἀλλά πνευματικά, σέ πνευματική, ἐννοεῖται, διάσταση. 

     Ἡ ἰατρική μᾶς λέγει ὅτι εἶναι ἕνα σύνολο διαταραχῶν, κυρίως ψυχικῶν διαταραχῶν. Κυρίως ψυχικῶν! Πρόκειται γιά ὀξεῖα δηλητηρίαση. Αὐτή, βέβαια, ἡ δηλητηρίασις πού ἐπέρχεται μέ τό οἰνόπνευμα (πάντα στό οἰνόπνευμα μένω) ξεχωρίζει ἀπό τίς ἄλλες γνωστές δηλητηριάσεις πού μποροῦμε νά ἔχουμε, ὅπως τροφικές… κ.λπ. ἤ φαρμακευτικές δηλητηριάσεις, γιατί αὐτή ἡ δηλητηρίασις ἀπό τό οἰνόπνευμα, ἔχει δικά της γνωρίσματα πού κύρια θέση κατέχει, ὅπως λέγει ἡ ἰατρική, τό λεγόμενον «συστάδιον εὐφορίας». Ὅταν φάω ἕνα δηλητηριασμένο πρᾶγμα, μέ πιάνει ἡ κοιλιά μου, ἔχω εὐκοιλιότητα, ἔχω ἐμετούς, χάνω τόν ἑαυτό μου, μέ πᾶνε στό Νοσοκομεῖο… Στήν περίπτωση τοῦ κρασιοῦ, ἔχω μίαν εὐφορίαν, γελάω… εἶμαι εὔθυμος… καί ἄλλα πολλά. Αὐτή εἶναι ἡ διαφορά δηλητηριάσεως ἀπό τό οἰνόπνευμα, καί ἀπό τίς ἄλλες οὐσίες πού μποροῦν νά προκαλέσουν μιά δηλητηρίαση. Ὥστε, λοιπόν, πρόκειται γιά ὀξεῖα δηλητηρίαση. Τί εἶναι μέθη; Ἀπάντησις: ὀξεῖα δηλητηρίασις τοῦ ἀνθρώπου. Ὀξεῖα! Αὐτή ἡ δηλητηρίαση εἶναι φοβερή. Δημιουργεῖ, πέρα ἀπό αὐτήν τήν βιολογική, θά λέγαμε, διάσταση τῆς μέθης, ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο σέ πράγματα τά ὁποῖα δέν εἶναι σωστά. Ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος βεβαίως θέλει νά μεθᾶ, τί εἶναι; Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἀναζητᾶ νά μεθᾶ; Γιά ποιόν λόγο; Πέρα, λοιπόν, ἀπ’ αὐτά πού εἴπαμε, νά δοῦμε κάτι ἄλλο: Γιατί θέλει νά μεθᾶ; Ἴσως εἶναι μία ἀναζήτησις μιᾶς εὐθύμου καταστάσεως, πού γρήγορα βεβαίως ξεπερνιέται, τελειώνει, δηλαδή, γιά νά φθάσει στά γνωστά δυσάρεστα φαινόμενα τῆς μέθης. 

     Ἀναζητάει ὁ ἄνθρωπος αὐτό. Γιατί; Ἴσως τό φαινόμενο νά εἶναι ψυχολογικόν. Βέβαια, εἶναι γνωστό ὅτι καί ἡ παχυσαρκία, ἔξω ἀπό τίς βιολογικές της διαστάσεις… γιατί μπορεῖ νά εἶναι τό σκαρί τοῦ ἀνθρώπου, μπορεῖ… ἔ, διάφοροι λόγοι, νά θέλει νά φάει ἀρκετά, γιατί ἔχει ἀνάγκη πολλῆς τροφῆς…, ἔχει καί ψυχολογικά αἴτια -ἀκούσατέ το εἶναι πολύ σημαντικό νά τό ξέρετε- ὡς ἐξῆς: Ὃταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι πικραμένος, ἀπογοητευμένος, ἔχει μία, θά λέγαμε, ψυχική ἀφορία. Ζητάει -γιά νά φέρει ἕνα ἀντιστάθμισμα αὐτῆς του τῆς ψυχικῆς ἀφορίας- κάτι τό εὐχάριστο. Ἔτσι, ἄλλος τρώγει πολύ, γιά νά ἀντιμετωπίσει αὐτή του τήν κατάσταση τήν ψυχολογική, τήν δυσάρεστη ἤ τρώει πολλά γλυκά, καί φυσικά παχαίνει. Ἤ ἀκόμη, πίνει οἰνοπνευματώδη ποτά. Ἤ, ἀκόμη, μπορεῖ νά παίρνει ναρκωτικά -θά τό δοῦμε αὐτό καί εἰδικότερα- ἤ, ἀκόμη, νά πέφτει σέ σαρκικά ἁμαρτήματα. Ξέρετε ὅτι ἕνα μερίδιο τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων, εἶναι ἕνα ἀντιστάθμισμα, σέ μία θλίψη πού περνάει ὁ ἄνθρωπος, ὁ νέος ἡ νέα… κ.λπ; Ἓνα ἀντιστάθμισμα. Ἄλλο τώρα ὅτι γρήγορα περνάει αὐτό τό ἀντιστάθμισμα, εἶναι ψεύτικο ἀναμφισβήτητα, καί τότε δημιουργεῖται μία μέθοδος «μαγγανοπήγαδο». Ἔχετε δεῖ μαγγανοπήγαδο; Πού γυρνάει, γυρνάει, γυρνάει… γυρνάει καί τό γύρισμα τό κάνει ἕνα ὑποζύγιο συνήθως… γυρίζει τό ὑποζύγιο, γαϊδουράκι, ἄλογο… ξέρω γώ, γυρίζει γύρω-γύρω ἀπ’ τό μαγγανοπήγαδο, γιά νά βγάλει νερό. Γυρίζει γύρω-γύρω, δηλαδή αὐτές οἱ διαρκεῖς ἐπαναλήψεις. Ἔχουμε, λοιπόν, καί ψυχολογικά αἴτια, εἶναι ἡ ἀναζήτησις μιᾶς διεξόδου, σέ κάτι πού εἶναι ἀδιέξοδο. Ἐνθυμοῦμαι ἕναν ἄνθρωπο -μακαρίτης τώρα- μᾶς ἔλεγε ὁ ἴδιος, εἶχε ἀνοίξει ἕνα μανάβικο (καί αὐτό πρό τοῦ πολέμου, πρό τοῦ ’40) καί περίμενε πελάτες, ὅπως κάθε καταστηματάρχης περιμένει πελάτες νά μποῦν νά ψωνίσουν. Τήν πρώτη μέρα δέν μπήκανε πελάτες, τήν δεύτερη μέρα δέν μπήκανε, τήν τρίτη δέν μπήκανε, τό ἐμπόρευμα ἦταν λαχανικά, τί ἔπρεπε νά γίνει; Ἀκοῦστε τί ἔκανε ὁ ἄνθρωπος αὐτός βλέποντας ὅτι δέν μπορεῖ νά πουλήσει τά λαχανικά του κι ὅτι δέν μπαίνει κανείς πελάτης, ἄφησε τά ρολά τοῦ καταστήματος ἀνοιχτά -τότε ὑπήρχανε ρολά, τώρα ἔχουνε ἁπλῶς μιά πόρτα ἐκεῖ τζαμένια… - ἄφησε τά ρολά ἀνοιχτά, πῆγε καί μέθυσε, ἔγινε «φέσι» στό μεθύσι -ἔτσι τό λένε-, καί τόν πήγανε σηκωτό στό σπίτι του. Γιατί; Διότι δέν μποροῦσε ἀντιμετωπίσει αὐτήν τήν ἐμπορική δυσπραγία τοῦ καταστήματός του. Καί ποῦ βρῆκε τήν διέξοδο; Πῆγε καί τήν βρῆκε στό οἰνόπνευμα. Ἀλλά αὐτό, θά ‘λεγε κανένας, αὐτό εἶναι μία λύσις ἤ εἶναι μία ψευδαίσθηση καί ὅταν φύγω ἀπό τήν ψευδαίσθηση, ἀναζητῶ νέα ψευδαίσθηση; Γι’ αὐτό, σᾶς εἶπα, τό μαγγανοπήγαδο εἶναι ἡ ἀναζήτηση νέων καί νέων ψευδαισθήσεων.

    Εἶναι φοβερό πρᾶγμα αὐτό. Ἐπαναλαμβάνοντας, ὅμως, ὁ ἄνθρωπος διαρκῶς αὐτήν τήν κατάσταση τῆς μέθης, δέν κάνει τίποτε ἄλλο παρά νά καταστρέφει τήν ὑγεία του, τό σῶμα του καί τήν ψυχή του. Γι’ αὐτό καί ἔχουμε βαριές καταστάσεις, βαριά καταστροφή σπουδαίων ὀργάνων. Ξέρετε ἡ πρώτη καταστροφή ποῦ εἶναι, εἶναι στόν ἐγκέφαλο. Ἡ δεύτερη καταστροφή ξέρετε ποῦ εἶναι. Εἶναι στό συκώτι. Λέμε «κίρρωση τοῦ ἥπατος», πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία κατάχρηση τοῦ οἰνοπνεύματος. Βεβαίως ἔχουμε καί κίρρωση τοῦ ἥπατος, ἔξω ἀπό θέμα κρασιοῦ, καί εἶναι καρκίνος τοῦ ἥπατος, ἀλλά ἔχουμε τήν κίρρωση τοῦ ἥπατος ἀπό τά οἰνοπνευματώδη. Μετά καταστρέφεται τό στομάχι, καί ὅ,τι ἄλλο μπορεῖ νά καταστραφεῖ εἰς τόν ἄνθρωπο αὐτόν. Ἔχουμε, λοιπόν, καταστροφή σημαντικῶν ὀργάνων τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά καί ψυχικῶς καταστρέφει -ὅπως στή συνέχεια θά τό δοῦμε- καταστρέφει φοβερά, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ οὔτε νά σκεφτεῖ. Κατέστρεψε τό ὄργανο μέ τό ὁποῖο μπορεῖ νά σκέπτεται. Καί ποιό εἶναι αὐτό; Ὁ ἐγκέφαλος. Ἡ ψυχή σκέφτεται ἐκφραζομένη διά τοῦ ἐγκεφάλου. Ὅταν, λοιπόν, τόν ἐγκέφαλο τόν καταστρέψουμε, πῶς θά σκεφθοῦμε; Συμπέρασμα ὅτι ἡ μέθη καταστρέφει τόν ἄνθρωπο ψυχοσωματικά καί, συνεπῶς, ἀφοῦ ἔτσι τόν καταστρέφει, εἶναι ἕνα βαρύτατον ἁμάρτημα. Ἀλλά τό κακό ἀπό τήν μέθη δέν σταματάει ἐδῶ. Προκαλεῖ -ὅπως σᾶς εἶπα καταστρέφει τόν ἐγκέφαλον, δέν μπορεῖς νά σκεφθεῖς- συνεπῶς προκαλεῖ μίαν βαρεῖα ἄμβλυνση τῆς σκέψεως. Μπορεῖ ἕνας ὁ ὁποῖος κατέστρεψε τό μυαλό του νά γίνει ἐπιστήμων; Δέν μπορεῖ νά κάνει τά καθημερινά του. Κατέστρεψε τό μυαλό του. Καί νά φανταστεῖτε, παιδιά -θά τό ποῦμε, σήμερα δέν μᾶς μένει καιρός, θέλω νά συνεχίσουμε, μπορεῖ νά τό ποῦμε καί σήμερα- ὅτι κυριότατα νέοι εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι πίνουν, σήμερα, οἰνοπνευματώδη ποτά. Παιδί μου, πῶς θά γίνεις ἐπιστήμων, πῶς θά προκόψεις, πῶς θά κάνεις οἰκογένεια; Ἔτσι, λοιπόν, ἔχουμε μία βαρεῖα ἄμβλυνση τῆς σκέψεως, δέν σκέπτεσαι μέ βάθος… κ.λπ.

     Ἀκόμη, ἡ ὑπερβολική χρῆσις τοῦ οἰνοπνεύματος ἀνοίγει τόν δρόμον στήν ψυχοπάθεια. Τό λέει αὐτό ἡ ἰατρική. Ἀκόμη προκαλεῖ τήν φοβερή, ἐκείνη, ἀρρώστια (καί εἶναι τοῦ νευρικοῦ συστήματος) καί λέγεται «τρομῶδες παραλήρημα», ‘’tremendοus delirium’’. Τό λέμε καί στήν γλῶσσα μας αὐτό: «Αὐτός ἔπαθε ντελίριο», ‘’delirium’’ εἶναι, δηλαδή, τρέλα. Ἀκόμη προκαλεῖ ἀντικοινωνική συμπεριφορά. Ὦ, πά! Πά! Μιά φορά θυμᾶμαι, ἕνας γείτονάς μου (ἐδῶ στή Λάρισα)… πώπώ! Ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἔπινε συχνά κρασί, σχεδόν πάντα ἤτανε μεθυσμένος! Ἔ βάδιζα στήν ὁδό Φαρσάλων… κάπου ἐκεῖ πού εἶναι τώρα ἡ διάβαση τοῦ τρένου, κάπου ἐκεῖ βρισκόμουν, καί αὐτός μόλις μέ εἶδε, ἦρθε ἀπ’ τό ἀπέναντι πεζοδρόμιο (ἐξάλλου ἦταν καί γείτονας) μέ γνώριζε: «Παπά μου», μοῦ λέγει, «παπά μου!»· καί ἄρχισε νά μ’ ἀγκαλιάζει καί νά μέ φιλάει. Ἐγώ εἶχα ἦρθα σέ πολύ δύσκολη θέση! Καί νά μήν μπορῶ νά φύγω ἀπό τά χέρια του! Ποῦ νά ξεκολλήσω ἀπό τά χέρια του! Πέσαν τ’ αὐτιά μου ἀπό ντροπή. Αὐτό, θά λέγαμε, εἶναι στοιχειώδης ἀντικοινωνική συμπεριφορά. 

    Ἔχουμε τόσες καί τόσες, θά λέγαμε, μορφές κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς κακῆς. Ἀκόμη, δημιουργεῖ ἀπογόνους μέ τάση τό ἔγκλημα ἤ μέ τάση τό οἰνόπνευμα. Δηλαδή, νά θέλουνε νά γίνουνε μπεκρῆδες τά παιδιά μας. Ὁδηγεῖ, ἀκόμη, τους ἀπογόνους -ὡραῖο παράδειγμα ἀναφέρει ὁ Τίχαμερ Τόθ (Tihamer Toth) σ’ ἕνα του βιβλιαράκι, δέν θά σᾶς τό πῶ γιατί εἶναι μεγάλο παράδειγμα, μέ μία γυναῖκα πού ἔπινε, τί ἀπογόνους ἔβγαλε καί πόσο ἀπησχόλησαν τίς φυλακές οἱ ἀπόγονοί της… κ.λπ. κ.λπ. καί πόσο κόστισε στό γαλλικό δημόσιο- ὁδηγεῖ, λοιπόν, ἀκόμη τούς ἀπογόνους (τό οἰνόπνευμα) στήν ἀλητεία, ὅπως καί οἱ ἴδιοι πού πίνουν, ἀλλά καί τά παιδιά τους, μέ ἀντικοινωνική συμπεριφορά τά παιδιά τους. Ἀκόμη, δημιουργεῖ ἀπογόνους -καί θά δεῖτε σέ ποιό σημεῖο, θά σᾶς τό πῶ πιό κάτω- μέ ἐλαττωμένη εὐφυΐα, βούληση καί κοινωνικότητα. Δηλαδή, τό παιδί αὐτό δέν ἔχει πολλές δυνατότητες. Ἐδῶ τώρα θέλω νά προσέξετε -πού τό συνιστοῦν πολλοί γιατροί αὐτό- κατά τήν σύλληψη ἑνός νέου ἀνθρώπου, ἄν ὁ ἕνας γονιός βρίσκεται κάτω ἀπό τήν ἐπήρεια τῆς μέθης, ὑπάρχει πιθανότης 50% τό παιδί πού θά γεννηθεῖ, νά ἔχει βλάβη. Ἐάν καί οἱ δύο σύζυγοι -καί ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα- βρίσκονται κάτω ἀπό τήν ἐπήρεια τοῦ οἰνοπνεύματος, τότε ἀντιλαμβάνεστε ὅτι τό ποσοστόν βλάβης τοῦ ἐμβρύου ἀνεβαίνει πολύ, μέχρι ἀκόμη καί 100%. Καταλαβαίνετε τί σημαίνει αὐτό; Ἄν εἶχα τήν δυνατότητα νά σᾶς ἔλεγα περισσότερα, θά τρομάζατε, παιδιά, μπροστά σ’ αὐτό τό ἀποτέλεσμα.

     Ἀκόμη, ἄν λογαριάσουμε ὅτι στήν ἐποχή μας τά λαμβανόμενα οἰνοπνευματώδη ποτά εἶναι σκληρά, ὅπως εἶναι τό τζίν, τό οὐΐσκι, ἡ βότκα… κ.λπ. καί τό κοινό κρασί, αὐτό πού ἔπιναν πάντοτε οἱ ἄνθρωποι… καί ἐμεῖς τά δικά μας κρασιά, ὅποιας παραγωγῆς καί ἄν εἶναι, ξέρετε σέ πόσους βαθμούς κυμαίνονται τά κρασιά τά ἑλληνικά; Ἔξω ἀπό τό σαμιώτικο, τήν μαυροδάφνη, πού εἶναι 17ο -18ο βαθμοί, ἔχουνε 12 μέ 15 βαθμούς. Τό κοινό κρασί: 12 μέ 15 βαθμούς. Ξέρετε ὅτι αὐτά πού ἀνέφερα, τά σκληρά ποτά, φτάνουν ἀκόμη καί μέχρι τους 90 βαθμούς; Τό ξέρετε αὐτό; Πρό ἐτῶν ἐπειδή κάποια μπουκάλια ἀπό αὐτά ἤτανε ὡραῖα (τά χρειαζόμουνα γιά κάποιο σκοπό), κάποιος ἀδερφός, φίλος, ἔβρισκε πάρα πολλά μπουκάλια, ποῦ, λέτε; Στά καλάθια τῶν ἀπορριμάτων, στό πάρκο ἐδῶ τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου. Γιατί; Γιατί τήν νύχτα οἱ νεαροί καί οἱ νεαρές πίνανε αὐτά ποτά. Σκληρά ποτά! Μέ καταλαβαίνετε; Σκληρά ποτά! Λοιπόν, καί χρῆστες αὐτοῦ τοῦ οἰνοπνεύματος κυριότατα εἶναι νέοι ἄνθρωποι. Βέβαια θεωρεῖται ὅτι εἶναι πολιτισμένο πρᾶγμα, νά ἔχεις στό σπίτι σου τήν λεγομένην «κάβα». Τί εἶναι αὐτή ἡ κάβα; Εἶναι, ἁπλῶς νά ‘χεις μιά βιτρίνα μέ οἰνοπνευματώδη ποτά, καί μάλιστα ἀκριβά ποτά, τῶν ὁποίων τό οἰνόπνευμα, σᾶς εἶπα, μέχρι τό 90% φτάνει, καί προσφέρεται βεβαίως (γιατί ὑπάρχει ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου), καί πᾶτε σ’ ἕνα σπίτι καί σᾶς λέει: «Πίνετε, παρακαλῶ, ἕνα οὐϊσκάκι;» (δηλαδή οὐΐσκι…). Ἔτσι πήγαμε στά ξένα ποτά… Ξέρετε ὅτι τό τσίπουρο (πού εἶναι φοβερό τό τσίπουρο, φοβερό εἶναι, καμιά φορά πονάει τό δόντι μου, καί βάζω ἐδῶ … καί φυσάω τό στόμα μου, γιατί τό ‘καψε! Καί λέω: «Πῶς τό πίνουν τό τσίπουρο; -ἐννοεῖται σκέτο- Πώ! Πώ! Πῶς τό πίνουν τό τσίπουρο; -Ξαναλέω, σκέτο!-, δέν τούς καίει;». Ἔ βέβαια τούς καίει… τούς καίει τό στομάχι … κ.λπ…. κ.λπ. Ἔ, λοιπόν, τό τσίπουρο εἶναι γύρω στούς 30 μέ 40 βαθμούς. Διπλάσιοι βαθμοί εἶναι αὐτά τά ἄλλα. Δηλαδή, σχεδόν σκέτο οἰνόπνευμα! 

    Ἔ, αὐτά τά παιδιά τί θά γίνουν; Ποῦ θά πᾶνε, τί θά πάθουν; Τό ἀντιλαμβάνεστε παρακαλῶ. Κι ὅταν γίνει συνήθεια, σᾶς ἐρωτῶ, παιδιά μου, τί μητέρες καί τί πατέρες θά γίνετε; Κι ἄν ἀπό τήν ἐπήρεια αὐτή, σπρωχνόμενοι, ὠθούμενοι, ἀπό τό πάθος, σᾶς ἀρέσει νά πίνετε καί μεθαύριο σάν σύζυγοι, συλληφθεῖ παιδί σας, κάτω ἀπό κατάσταση μέθης, τί θά γίνει τό ταλαίπωρο, ἐκεῖνο, παιδί σας; Νά σᾶς πῶ τί θά γίνει. Θά γίνει ἕνα παιδί πού θά σᾶς βασανίζει καί θά σᾶς μαθητεύει ὅτι δέν ξεκινήσατε καλά τή ζωή σας, γιατί τό παιδί αὐτό θά σᾶς διδάξει ὅτι κάνατε ἕνα μεγάλο λάθος εἰς τήν ζωή. Ἔτσι, ἀκόμη, παρατηροῦμε ὅτι χρῆστες εἶναι πολύ νέοι ἄνθρωποι δηλαδή νέα παιδιά, ἔφηβοι. Ξέρετε γιατί; Ἐπειδή τό μέθυσμα δίδει τήν ψευδαίσθηση ὅτι μεγάλωσαν. Μπορεῖ ὁ ἔφηβος τῆς Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου νά πεῖ τήν ἄλλη μέρα στο σχολεῖο ὅτι γιά πρώτη φορά στήν ζωή του μέθυσε! Ὅπως θά πεῖ ὅτι μετῆλθε καί σαρκικά ἁμαρτήματα, κι αὐτό τοῦ δίνει τήν σιγουριά, τήν αἴσθηση, τήν πληροφορία, ὅτι μεγάλωσε! Πόσο βλακώδη πράγματα εἶναι αὐτά! Πόσο ἀπονενοημένα πράγματα εἶναι αὐτά!

     Παιδιά, ξέρετε γιατί τά λέμε αὐτά; Γιά νά μήν φτάσουμε στό σημεῖο νά πάθουμε αὐτές τίς ζημιές. Ἀλλά, πρῶτα ὁ Θεός, θά συνεχίσουμε.

36η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ὅ μισεῖς, μηδενί ποιήσεις».

†. Καί πάλι, ἀγαπητά μας παιδιά, ἡ ἀγάπη τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, μᾶς δίδει αὐτήν τήν ἀγαθή εὐκαιρία, νά ἀκουστεῖ ὁ λόγος Του. Νά ἐπιτευχθεῖ, θά λέγαμε, ἡ κατήχηση τῆς πίστεως καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς στό δικό Του τό ὄνομα. Καί εἶναι ἀνάγκη αὐτό νά γίνει, διότι ὑπάρχουν μύριες «κατηχήσεις» (τήν λέξη «κατήχηση» τήν βάζω ἐντός εἰσαγωγικῶν), τίς ὁποῖες ὅμως ἐμπνέει ὁ διάβολος. Ἅμα βγεῖ ἕνα παιδί λίγο πιό ἐξω, θά ὑποστεῖ αὐτήν τήν «κατήχησιν», ἡ ὁποία ὅμως εἶναι δαιμονική. Εἶτε γιά νά πάρει ναρκωτικά, εἴτε γιά νά δείξει τεμπελιά, εἴτε νά κομματιστεῖ, εἴτε… εἴτε… εἴτε…, ὅ,τι θέλετε, εἴτε νά βρεθεῖτε σέ τίποτα δίχτυα παραθρησκειῶν, εἴτε στά δίχτυα τῆς μαγείας… κ.ο.κ. Ὑπάρχουν, λοιπόν, ὄντως μύριες «κατηχήσεις», ἐμπνεόμενες ἀπό τόν διάβολο. Καί τό ἀποτέλεσμα εἶναι ὅτι εἶναι οἱ δαιμονίζοντες καί παρουσιάζουν ἕνα θέαμα οἰκτρό. 

      Δέν ξέρω ἄν σᾶς δόθηκε ποτέ ἡ εὐκαιρία νά δεῖτε νέους πού πῆραν στραβό δρόμο, πῶς δέχονται ἐπιδράσεις τοῦ σατανᾶ, καί εἶναι δαιμονισμένοι νέοι. Δηλαδή ἄρρωστοι, ἔχουν χάσει τήν προσωπικότητά τους. Τό χειρότερο εἶναι αὐτό· νά χάσεις τήν προσωπικότητά σου. Εἶναι φοβερό πρᾶγμα καί στήν ἐποχή μας οἱ περιπτώσεις αὐτές ἔχουνε γίνει πάρα πολλές. Ἡ ἐξάπλωσις τοῦ κακοῦ, σέ μιά παγκοσμία κλίμακα πού βοηθᾶται καί ἐνισχύεται ἀπό τά Μέσα Ἐνημερώσεως, κυριότατα ἀπό τήν τηλεόραση, εἶναι ἔμπνευσις καί ἔργον τοῦ σατανᾶ. 

      Τί θά ἀντιτάξουμε -ἐρωτῶ- τί θά ἀντιτάξουμε σ’ αὐτό τό καθημερινά ἀναπτυσσόμενο κακό; Τί θά ἀντιτάξουμε; Τί ἄλλο παρά τήν Χριστιανική κατήχηση. Γι’ αὐτό χαίρομαι ὅταν σᾶς βλέπω. Βέβαια, ἄν ἔπρεπε νά δοῦμε τά πράγματα συγκριτικά, δηλαδή σέ σχέση μέ ὅλους τούς νέους τῆς πόλεώς μας, εἴσαστε λίγοι, ἀλλά ὅταν ἐδῶ καί πολλά-πολλά χρόνια… παραπάνω… κάπου 25 χρόνια, στόν Τύρναβο ἔκανα Κατηχητικό, ἐρχόντουσαν ὅλα τά παιδιά τοῦ Σχολείου. Ἤτανε πλημμυρίδα, πλημμυρίδα πραγματική! Εἶχε ἔλθει ἕνας σύμβουλος ἐκπαιδευτικός νά ἐπιθεωρήσει τό Σχολεῖο, καί ὅταν κάποιος καθηγητής τόν ἔφερε στήν Παναγία Φανερωμένη καί εἶδε τί γινόταν, τρόμαξε ὁ ἄνθρωπος, καί μοῦ εἶπε -τότε, πρίν 25 χρόνια!-: «Στήν Άθήνα πρέπει νά θεωρεῖται ἐπιτυχία ἄν τελικά μαζευτοῦν πέντε παιδιά, ὡς ἀνώτερο Κατηχητικό Σχολεὶο!». Πέντε παιδιά! Βέβαια χαίρομαι, πολύ χαίρομαι, κι ἀξίζει γιά σᾶς κάθε κόπος νά σᾶς προσφερθεῖ, ὅ,τι πρέπει νά σᾶς προσφερθεῖ.

    Τά θέματά μας, φέτος, εἶναι θέματα πνευματικοῦ καταρτισμοῦ, κι ὅπως ἔχετε ἀντιληφθεῖ αὐτά τά τέσσερα τελευταῖα χρόνια, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία προσπάθεια, καί νά κατηχηθοῦμε στό δόγμα τῆς πίστεώς μας, ἀλλά καί εἰς τόν τρόπο τῆς ζωῆς μας, πῶς πρέπει νά ζήσουμε. Καί θά σᾶς θύμιζα, ὅπως καί πέρυσι καί πρόπερσι εἴχαμε ἀναφερθεῖ, εἰς τήν πνευματική διαθήκη τοῦ Τωβίτ. Αὐτό τό θαυμάσιο, θά λέγαμε, βιβλίο, καί εἰδικότερα αὐτή ἡ περικοπή, τό μνημειῶδες πού ἀναφέρεται στό 4ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου αὐτοῦ πού εἶναι ἡ διαθήκη τοῦ Τωβίτ, στόν γιό του, τόν Τωβία. Γιά κείνους πού ἔρχονται γιά πρώτη φορά, θά ἤθελα νά κάνω μία πάρα πολύ σύντομη ἀναφορά γιά νά δοῦμε περί τίνος πρόκειται. 

     Βρισκόμεθα στήν ἐποχή πού οἱ Ἀσσύριοι εἶχαν αἰχμαλωτίσει τό Βόρειο Βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ. Ἀνάμεσα σ’ ἐκείνους πού αἰχμαλώτευσαν ἤτανε καί μία οἰκογένεια, ἡ οἰκογένεια τοῦ Τωβίτ. Ἤτανε τρεῖς ἄνθρωποι, αὐτός, ἡ γυναῖκα του καί ὁ γιός του. Ἦταν ἕνας σωστός Ἰσραηλίτης, ἕνας σωστός λάτρης τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, πιστός ἄνθρωπος. Αὐτοί σύρθηκαν στή Νινευῆ, τήν μεγάλη πόλη τῆς ἀρχαιότητος καί πρωτεύουσα τῶν Ἀσσυρίων. Παρά τίς δυσμενέστατες συνθῆκες πού ἐκεῖ ζῆσαν στήν αἰχμαλωσία, δέν ἔπαυε ὁ Τωβίτ νά τηρεῖ τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Ὅσο τοῦτο τοῦ ἦταν δυνατό. Μέχρι ἀκόμη καί τό διαιτολόγιο, δηλαδή νά μή φάγει πράγματα τά ὁποῖα τά ἀπηγόρευε ὁ νόμος, φέρ’ εἰπεῖν, χοιρινό κρέας… κ.λπ. - παρότι δέν ἦταν πάντα στό χέρι του τί θά ἔπρεπε νά φάει, ὅπως καί οἱ ἄλλοι αἰχμάλωτοι. Ὡστόσο, συνέβη κάποιο περιστατικό στήν οἰκογένεια αὐτή, πού δέν εἶναι τῆς ὥρας τώρα νά τό ἀναφέρω, καί ἔτσι φοβήθηκε μήπως δέν ζήσει, ἔστειλε τό παιδί του κάπου πολύ-πολύ μακριά, πολυήμερο ταξίδι γά νά πάρει κάποια χρήματα πού ‘χε δανείσει σ’ ἕναν συμπατριώτη του. Καί φοβήθηκε -ἤδη τυφλός ὁ Τωβίτ- μήπως, ἐπιστρέφοντας τό παιδί του, δέν τόν εὔρισκε ζωντανόν, καί σκέφθηκε νά κάνει τήν διαθήκη του. 

     Βέβαια, ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον εἶναι ἕνα πνευματικό μνημεῖο ἡ διαθήκη αὐτή, δέν ἀναφέρει τίποτε ἄλλο, σ’ ἕνα σημεῖο, μόνο, λέγει γιά τά χρήματα αὐτά πού θά ἔπαιρνε, τίποτε ἄλλο. Τίποτε ἄλλο. Μά ἀπολύτως τίποτε ἄλλο! Ὅλο τό κείμενο, τό 4ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου ἀναφέρεται είς τήν πνευματική διαθήκη, κι ὅπως σᾶς εἶπα εἶναι ἕνα μνημεῖον καί γιά γονεῖς καί γιά παιδιά, γιά νά γνωρίζουν, πῶς πρέπει νά τοποθετοῦνται οἱ σχέσεις γονέων καί παιδιῶν. Τό βιβλίο αὐτό -ἕνα ἀπό τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης- εἶναι θεόπνευστο βεβαίως ἀφοῦ περιέχεται στόν κανόνα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης- καί ὅπως γράφει ἕνας καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου (ὁ Παναγιώτης Μπρατσιώτης, ἤτανε καθηγητής Παλαιᾶς Διαθήκης, ἤδη μακαρίτης), ὅτι εἶναι ἕνα βιβλίο ἐποικοδομητικόν, μέ τήν μορφήν μιᾶς χαριεστάτης (:χαριτωμένης) διηγήσεως. Εἶναι ἕνα βιβλίο πολύ χρήσιμο, πολύ ἐποικοδομητικό. Καί ὅπως λέγει ὁ Ἰωήλ Γιαννακόπουλος πού ἔχει ὑπομνηματίσει τήν Παλαιά Διαθήκη (κι αὐτός μακαρίτης) εἶναι, λέγει, πραγματικός πλοῦτος τό βιβλίον τοῦ Τωβίτ, διδασκαλίας θεωρητικῆς καί πρακτικῆς. Διδάσκει δέ ταῦτα διά λόγου καί παραδείγματος. Ἔτσι, καταλαβαίνετε, ὅτι κι ἐμεῖς ἔχουμε ὄντως νἀ ὠφεληθοῦμε ἀπό τήν ἀνάλυση αὐτή. 

     Ἀλλά, παιδιά, ἄς δοῦμε τώρα τό κείμενο. Θά ἐνθυμεῖσθε ὅτι εἴχαμε ἀναλύσει, στό τελευταῖο μας μάθημα, τόν 14ον στίχον, πού ἀναφέρεται εἰς τήν πνευματική καλλιέργεια τοῦ νέου, ἐκεῖ πού λέγει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, «Παιδί μου», λέει, «Τέκνον», «ἴσθι πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου», «νά εἶσαι πεπαιδευμένος», δηλαδή μορφωμένος (εἶναι Παρακείμενος, ἔ;) «σέ κάθε σου σχέση μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους». Και, ἄν θυμόσαστε, κάναμε τρία -τέσσερα θέματα πάνω σ’ αὐτό. Τί θά πεῖ καλλιεργημένος ἄνθρωπος. Ὡραῖο θέμα, καλλιεργημένος ἄνθρωπος! Ξέρετε πόσο σπουδαῖο εἶναι κάθε παιδί ἀπό τήν παιδική του ἡλικία, κάτω ἀπ’ τά δέκα του χρόνια, νά ποθήσει νά γίνει σοφός καί ἅγιος. Σοφός: νά μαθει πολλά, καί ἅγιος. Γιατί ἄν γίνει σοφός, χωρίς νά γίνει ἅγιος -κάτι λέει πάνω σ’ αὐτό ὁ Πλάτων- δέν ἔχει τίποτα νά κερδίσει, μᾶλλον μπορεῖ καί νά ζημιώσει μέ τήν σοφία του αὐτή, ἡ ὁποία νά εἶναι πονηρά καί καταστρεπτική. Ἀλλά καί ἄν εἶναι ἅγιος, μπορεῖ ἴσως νά μήν εἶναι σοφός, ἀλλά δέν θά ἦταν πολύ ὡραῖο νά ἦτο καί σοφός; Πολλά ἰδανικά βάζουν τά παιδιά στή ζωή τους… ἐγώ θά γινόμουνα αὐτό, ἐγώ θά γινόμουνα ἐκεῖνο, κάποιοι στόχοι. Ἐγώ τοῦτο σᾶς λέγω, καί πιστεύω νά εἶναι καλό πρᾶγμα αὐτό πού θά σᾶς πῶ. Βάλετε στόχο τήν σοφία και τήν ἁγιότητα. Ὁ Σολομών, εἶναι γνωστή ἡ ἱστορία του, τοῦ ζητήθηκε τί θέλει (ἀπό τόν Θεό), κι ὁ Θεός ἄκουσε τό ἐξῆς καταπληκτικό ἀπό τόν Σολομῶντα: «Σοφία». Βέβαια ἔτσι γρήγορα-γρήγορα ἀνοίγω καί κλείνω μία παρένθεση, πίσω ἀπ’ αὐτό πού λέμε σοφία, εἶναι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεός Λόγος. Καί ἐπειδή δέν ζήτησε πλοῦτον καί ἀξιώματα, ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε τήν σοφία, καί τοῦ ἔδωσε καί πλοῦτον καί ἀξιώματα. Γιατί δέν ζήτησε αὐτά πού περνᾶνε, ἀλλά αὐτά πού μένουν. 

     Ἄν ὁ Θεός δεῖ ὅτι… ποτέ μή ζητήσετε ξέρετε νά νά γίνετε πλούσιοι… μπούουου! στήν ἐποχή μας αὐτά πού λέω, δέν ἰσχύουν. Ὄοοχι! ἀλλά γιά σᾶς, ὄχι ἔτσι. Μή ζητήσετε νά γίνετε πλούσιοι, ἁπλῶς νά ζήσετε, τίποτε ἄλλο. Ζητήσατε, ὅμως, νά γίνετε σοφοί καί ἅγιοι. Αὐτό νά εἶναι τό ἰδανικό σας. Καί τότε ὁ Θεός -ἄν κρίνει- θά σᾶς δώσει κι ἄλλα-κι ἄλλα πράγματα. Δέν θά «ἐλαττονήσει» -νά χρησιμοποιήσω αὐτό τό ρῆμα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή- δέν θά λιγοστέψουν, τά ἐφόδιά σας μέσα στό σπίτι. Οἱ ἀποθῆκες σας; Πάντα γεμᾶτες. Τό πορτοφόλι σας; Πάντα γεμᾶτο. Δέν θά ἐπιδιώξετε, ὅμως, τό πορτοφόλι σας νά εἶναι γεμᾶτο· θά σᾶς τό γεμίζει ὁ Θεός. Ἔτσι, μήν κολλήσει ἡ καρδιά στά χρήματα καί στά ὑλικά πράγματα. Στήν σοφία τοῦ Θεοῦ καί στήν ἁγιότητα. Σοφία καί ἁγιότητα. Καί αὐτά ὅλα βέβαια καί πολλά ἄλλα εἴχαμε πεῖ πέρυσι -ἐνθυμεῖσθε-) γιά τόν καλλιεργημένο ἄνθρωπο. Ὅμως γιά νά γίνεις καλλιεργημένος ἄνθρωπος, πρέπει νά ἔχεις τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἄν δέν ἔχουμε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, δέν πετυχαίνουμε, βεβαίως, τίποτα . 

     Μετά τήν παραγγελία «καί ἴσθι πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου», λέγει στή συνέχεια ὁ Τωβίτ στόν Τωβία (15ος στίχος, ὁ ἑπόμενος. Εἶναι δέ ἡμιστίχιον, διότι τό δεύτερον ἡμιστίχιον, ἀναφέρεται εἰς τήν μέθην, καί, πρῶτα ὁ Θεός, αὐτό τό θέμα θά ‘χουμε τήν ἐρχομένη Κυριακή), καί λέγει, λοιπόν, εἰς τό πρῶτον ἡμιστίχιον: «Καὶ ὃ μισεῖς, μηδενὶ ποιήσῃς», «Ἐκεῖνο τό ὁποῖο», λέει, «ἐσύ μισεῖς, σέ κανένα νά μήν τό κάνεις». Σπουδαῖο αὐτό! Εἶναι μία μικρή φρασούλα αὐτή, ἀλλά μεστή περιεχομένου, καί θά ἤθελα νά τήν προσέξουμε. Εἶναι ἕνας γενικός κανόνας γιά ὅλα τά εἴδη τῶν σχέσεων πού ἀφοροῦν τόν πλησίον, τόν ἄλλον ἄνθρωπο, γιά νά μήν πῶ… γιά νά μήν πῶ… καί τά ζῶα! Σκοτώνοντας μία ἐνοχλητική μῦγα τό μεσημέρι, εἶπα: «Γιατί τήν σκότωσα; Ἐπειδή εἶναι μῦγα. Καί ποιός τήν ἔκανε τήν μῦγα; Τήν ἔκανε ὁ Θεός». Προσέξτε μήν πάρουμε ὑπερβολές καί ποῦμε ὅτι… ἔ, κάναμε κακό, γιατί σκοτώσαμε μία μῦγα! Προσέξτε, ἀλλά θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι ἀκόμη ὄχι μόνο στίς σχέσεις μας μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἀλλά καί μέ τά ζῶα, καί μέ τά φυτά, ἔχουμε μίαν ἀγαθήν σχέσιν γιατί εἴμεθα ἐνταγμένοι μέσα στή φύση καί ἔχουμε ὅλα τά χαρακτηριστικά τῆς φύσεως, πού ἔχουν καί τά ζῶα. Βεβαίως. Καί εἴμεθα ὅλοι θά λέγαμε μία οἰκογένεια σ’ αὐτό τόν φυτικό καί ζωϊκό κόσμο, ἐφόσον ὑπάρχει ἡ διατροφή μας μ’ αὐτά τά γενικά χαρακτηριστικά, ὁ πολλαπλασιασμός, ἡ ἀναπνοή… κ.λπ. κ.λπ. Ἔτσι πρέπει ν’ ἀγαπᾶμε ὅλο τό περιβάλλον μας, πολύ δέ παραπάνω τό ἀνθρώπινο περιβάλλον μας. Ἔτσι, γιατί νά κάνω κακό σ’ ἕνα ζῶο, τί μοῦ χρωστάει, ἐπειδή ὁ Θεός τό ἔκανε νά εἶναι μῦγα; Γιατί αὐτήν τήν στιγμή, σᾶς λέγω, ἐλέγχθηκα: «Γιατί τήν σκότωσα τήν μῦγα; Ἐπειδή εἶναι μῦγα; Καί ποιός τήν ἔκανε τή μῦγα; Τήν μῦγα τήν ἔκανε ὁ Θεός». Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, τά ζῶα αὐτά τά μικρά τά μεγάλα… ὅ,τι εἶναι, μᾶς ἐνοχλοῦν πολλές φορές, γιατί παραβήκαμε τόν νόμο τοῦ Θεοῦ μέσα στόν Παράδεισο. Γι’ αὐτό μᾶς ἐνοχλοῦν, ἀλλιώτικα δέν ἔκανε ὁ Θεός τά ζῶα γιά νά μᾶς ἐνοχλοῦν. Ὡστόσο, θά ἤθελα νά σᾶς ἔλεγα ὅτι ἐδῶ ἔχουμε ἕνα θέμα σχέσεων.  

     «Ἐκεῖνο τό ὁποῖο», λέει, «ἐσύ μισεῖς, σέ κανέναν νά μήν τό κάνεις». Θά λέγαμε ὅτι αὐτό εἶναι μιά σπουδαιοτάτη θέσις, κοινωνικῆς συμβιώσεως. Πῶς νά ζήσουμε μέσα σέ μία κοινωνία ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι! Θά μποροῦσε νά σκεφθεῖ αὐτόν τόν κανόνα ὁ κάθε ἄνθρωπος -δυνάμει τοῦ κατ’ εἰκόνα πού ἔχουμε, χωρίς ἀκόμη νά ἔχουμε τό Εὐαγγέλιο- πού θά ἤθελε νά ζήσει εἰρηνικά σέ ἕνα κοινωνικό περιβάλλον. Γιατί νά κάνω στόν ἄλλον αὐτό τό κάτι τό ὁποῖον ἐγώ μισῶ; Δέν θά ἤθελα, φέρ’ εἰπεῖν, νά ἔχει δυνατά τό ραδιόφωνό του αὐτός καί νά μ’ ἐνοχλεῖ. Θά τό χαμηλώσω ἐγώ τό δικό μου τό ραδιόφωνο. Θυμοῦμαι, πολλές φορές, ἔμενα σ’ ἕνα σπίτι ὅταν πρωτόρθα ἐδῶ στή Λάρισα, ἡ βρύση τῆς κουζίνας… γύριζα πολλές φορές ἀργά, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί κοιμόντουσαν πολύ νωρίς, γιατί ὁ σύζυγος σηκώνονταν στίς 4 τό πρωΐ , εἶχε μιά εἰδική ἐργασία καί κοιμόντουσαν πολύ ἐνωρίς, ἀπό τίς 9 ἡ ὥρα κοιμόντουσαν, ὅταν ἄνοιγα ὅμως τή βρύση αὐτή «φώναζε»… -ξέρετε κάποιες βρῦσες πού φωνάζουν... - καί βέβαια ἦταν ἀκριβῶς ἡ βρύση τῆς κουζίνας μου στήν κρεβατοκάμαρα αὐτονῶν. Ἕνας τοῖχος χώριζε, σίγουρα τούς ξυπνοῦσα. Καί θυμᾶμαι ἄνοιγα πολύ λίγο, καί καθόμουνα μέ τό ποτήρι ἀπό κάτω, νά περιμένω πότε θά γεμίσει. Δέν ἤθελα νά τούς ξυπνήσω. Ναί. γιατί; Γιατί δέν θά ἤθελα ἐμένα νά μέ ξυπνήσουν ἄν ἔπρεπε νά σηκωθῶ στίς 4 τό πρωΐ. Ἐκεῖνο, λοιπόν, πού μισεῖς, στόν ἄλλον νά μήν τό κάνεις. Σημειώσατε δέ ὅτι εἶναι μία θέσις φυσική - δυνάμει τοῦ κατ’ εἰκόνα πού σᾶς εἶπα- γι’ αὐτό αὐτήν τήν θέση τήν ὑπεστήριζε καί ὁ Ἰσοκράτης (πού τόν μαθαίνουμε στό σχολειό, εἶναι θαυμάσιος… ὄχι ὁ Σωκράτης, ὁ Ἰσοκράτης), καί ἀκόμη ὁ Φίλων (ὁ Ἑβραῖος, αὐτός, φιλόσοφος), ὁ ὁποῖος, ἐπιτέλους, ἤτανε καί ἐμπνευσμένος ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἐπηρεασμένος προφανῶς ἀπό τό βιβλίο τοῦ Τωβίτ, ἀλλά τήν θέση αὐτήν τήν βρίσκουμε καί στούς στωϊκούς φιλοσόφους. Γιατί; Γιατί εἶναι μία, θά λέγαμε, μία θέσις τοῦ κατά φύσιν σωστοῦ ἀνθρώπου, τοῦ κατά φύσιν! Αὐτή ἡ ρῆσις (δηλαδή αὐτή ἡ κουβέντα) ἔχει ἀρνητικό χαρακτῆρα· δηλαδή μήν κάνεις τό κακό στόν ἄλλον ἄνθρωπο. Ἐνῶ τήν θετική ὄψη «Κάνε τό καλό στόν ἄλλον ἄνθρωπο», αὐτό ἀνήκει ἀποκλειστικά στόν Ἰησοῦν Χριστόν, καί μάλιστα τό ἀκούσαμε στή σημερινή εὐαγγελική περικοπή. Πάντως ἔστω καί ἡ ἀρνητική ὄψις ἄν τηρεῖται, θά λέγαμε, ὅτι συμβάλλει τά μέγιστα στήν κοινωνική δικαιοσύνη καί εἰρήνη. Δέν μαλώνουν οἱ ἄνθρωποι. Ὅταν ἐγώ δέν θέλω νά σοῦ κάνω κάτι πού ἐγώ τό μισῶ! Δέν μαλώνουν οἱ ἄνθρωποι!

     Σήμερα ἡ ἐποχή μας πάσχει ἀπό τό κόμπλεξ (ἔτσι;) τῆς ἐλευθερίας καί τῆς δημοκρατίας. Ἅμα πεῖς τόν ἄλλον λιγάκι νά περιοριστεῖ… «Ἂ», σοῦ λέγει, «μοῦ περιορίζεις τήν ἐλευθερία μου». Κόμπλεξ εἶναι αὐτό, παιδιά, εἶναι κόμπλεξ. «Σᾶς παρακαλῶ κύριε μή βάζετε τά πόδια στό ἀπέναντι κάθισμα τοῦ τρένου, γιατί…»- Ἒ, δέν εἶναι καλό (Σᾶς ἔλεγα μιά φορά ἔ; Τό θυμόσαστε;), νά τό ξαναπῶ, πού κάποιος τό θυμόσαστε, ἔβγαλε τά παπούτσια του, ἔ, σέ λίγο ἔβγαλε τίς κάλτσες του, καί σέ λίγο ἄρχισε νά τρίβει τά δάχτυλά του μέ τό χέρι του! Ὁ ἄλλος θά ξεράσει. (Γέλια).Σίγουρα! Λοιπόν, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι ὁ ἄλλος ἅμα τοῦ πεῖς νά μήν τό κάνει αὐτό, θά σοῦ πεῖ: «Δεσμεύει τήν ἐλευθερία μου». Ὁ ἄνθρωπος αὐτός δέν ἔχει μέσα του τό αἴσθημα τῆς ἐλευθερίας, ἔχει τό κόμπλεξ τῆς ἐλευθερίας. 

     Νά πῶ καί κάτι ἄλλο; Σήμερα μιλᾶμε γιά δημοκρατία. Ἔ, λοιπόν, μπορῶ νά σᾶς πῶ ὅτι οἱ περισσότεροι Ἕλληνες αὐτήν τήν στιγμή πάσχουν ἀπό τό κόμπλεξ τῆς δημοκρατίας. Μόλις κάποιος κάτι πεῖ, ἐπιτέλους νά περιορίσει αὐτό τό κακό: «Ἂ! Ἐχουμε δημοκρατία!». Καί «δημοκρατία» ἐννοοῦν ἀσυδοσία. Συνεπῶς, δημοκρατία συνώνυμο ἤ ταυτόσημο μέ τήν ἀσυδοσία. Κι ὅμως, ὅσο καμιά ἄλλη ἔννοια δέν ἔχει κακοποιηθεῖ, ὅσο ἡ ἔννοια τῆς ἐλευθερίας καί τῆς δημοκρατίας. Ἔτσι, παιδιά, θά ἤθελα νά σᾶς ἔλεγα: Δέν μπορεῖ ἡ δική μου ἐλευθερία, νά φθάνει νά καταργεῖ τήν ἐλευθερία τοῦ ἀλλουνοῦ. Ἄρα ἐγώ θά σεβαστῶ τόν ἄλλον ἄνθρωπο ἤ δέν γίνεται ἀλλιώτικα. Σ’ ἕνα κοινωνικό χῶρο ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου περιορίζεται. Γιατί; Διότι ζοῦνε κι ἄλλοι ἄνθρωποι. Χάριν τῆς ἐλευθερίας τοῦ συνόλου. Δέν μπορῶ ἐγώ νά κάνω κάτι πού νά βλάψει τόν ἄλλον ἤ τό κοινωνικό σύνολο. Δέν μπορῶ νά λέγω ὅτι περπατῶ σ’ ἕνα πάρκο καί μπορῶ νά πετάω σκουπίδια στόν δρόμο, τρώγω τήν σοκολάτα… καπνίζω τά τσιγάρα… δέν ξέρω τι καί τά πετάω αὐτά χάμω! Ὄχι, γιατί ἁπλούστατα βλάπτω τό κοινωνικό σύνολο. «Δέν ἔχω δικαίωμα νά τά πετάξω;». «Ὄχι, κύριε, δέν ἔχεις δικαίωμα. Μοῦ περιορίζεις τήν ἐλευθερία». Ποιά ἐλευθερία; Ἡ ἐλευθερία σου εἶναι τόση, ὅση νά μή βλαφτεῖ ἡ ἐλευθερία τοῦ συνόλου.

     Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό, παιδιά! Καί τότε, ὅταν σκεφθοῦμε ἔτσι, τί εἶναι ἐλευθερία, τί εἶναι δημοκρατία, τί θά πεῖ «δέν θά κάνω κακό στόν ἄλλον ἄνθρωπο, γιατί τό μισῶ»… μά ὁτιδήποτε… ὁτιδήποτε… σᾶς εἶπα, ἀνοιγμένο τό ραδιόφωνο σέ μιά ἀκατάλληλη ὥρα, τότε θά ἔχουμε μία εἰρήνη, καί μία εὔρυθμη συμβίωση, μία ὡραία κοινωνική ζωή. Αὐτό πετυχαίνεται ἄν σκεφθῶ: Δέν μπορῶ νά ἐνοχλήσω τόν ἄλλον ἄν ἐγώ δέν ἐπιθυμῶ νά ἐνοχληθῶ. Πάντως θά ἐπανέλθω, ἡ ῥῆσις αὐτή: «Ὅ μισεῖς, μηδενί ποιήσεις» εἶναι πάρα πολύ σπουδαία κι ἄν τήν ἐφαρμόζαμε θά εἴχαμε ἄριστες κοινωνίες. Γι’ αὐτό καί θά ξανατονίσω πάλι, γιατί ἡ δημοκρατία κι ἡ ἐλευθερία, -ἀναγκαστικά τά λέγω αὐτά τόσο πολύ γιατί, τ’ ἀκοῦς εἰς τήν διαπασῶν αὐτά τά πράγματα καί ἀγανακτεῖς- ἀπαιτεῖ ὡρίμους πνευματικούς ἀνθρώπους. Ἐάν δέν εἶσαι πνευματικά ὥριμος ἄνθρωπος, δέν μπορεῖς νά μετέλθεις, οὔτε τήν δημοκρατία οὔτε τήν ἐλευθερία. Ἔτσι μέσα σέ μία κοινωνία πού ἐπικαλούμεθα δημοκρατία καί ἐλευθερία, τήν κοινωνία αὐτή τήν μεταβάλλουμε σέ ἀναρχία. Καί δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, αὐτό πού βλέπετε σήμερα· μιά ἀναρχία. Καί στήν ἑλληνική κοινωνία, σέ βαθμό πού νά φοβᾶσαι νά βγεῖς τό βράδυ ἀπό τό σπίτι σου.

     Ὅμως αὐτή ἡ ρήση, ὅπως σᾶς εἶπα –«ῥῆσις»… ἔτσι περισπωμένη παρακαλῶ, μή μοῦ πεῖτε: «Δέν ἔχουμε τούς τόνους», ἡ ρῆσις-τῆς ρήσεως, ἀπό τό ρῆμα λέγω εἶναι… θά ξαναγυρίσουν οἱ τόνοι, εἶναι ἀνάγκη νά ξαναγυρίσουν, καί ἡ καθαρεύουσα καί ἡ ἀρχαία ἑλληνική, γιατί μόνο ἄν ἔχουμε τό κριτήριον τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς, μποροῦμε νά χρησιμοποιοῦμε ὅπως θέλουμε, μετά, τήν δημοτική. Ὅπως μᾶς ἀρέσει. Κι ἄς τήν λογοτεχνήσουμε, ὅπως μᾶς ἀρέσει. Ἄν δέν κρατᾶμε τό κλειδί τῆς ἀρχαίας γλώσσης, νεοελληνικά δέν θά μάθουμε ποτέ! Λοιπόν, αὐτή ἡ ρῆσις πού ἀνήκει στήν Παλαιά Διαθήκη, εἶναι ἐλλιπής. Γιατί; Γιατί στερεῖται τῆς θετικῆς ὄψεως, καί ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως, αὐτήν τήν ἀνεπλήρωσε ὁ Ἲδιος ὁ Κύριός μας. Τί εἶπε; «Πάντα οὖν ὅσα ἂν θέλητε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε ὁμοίως -δέν λέγει: «Κάτι πού μισεῖς, ἀλλά ὅ,τι θέλεις νά σοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, αὐτό θά κάνεις καί σύ»-· οὗτος γάρ ἐστιν ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται», «γιατί αὐτός εἶναι ὁ νόμος καί οἱ προφῆτες». Τί σημαίνει αὐτό; Θέλω, ἐπί παραδείγματι, νά μέ ἀγαποῦν. Δέν εἶναι μόνο «οὔ κλέψεις», «οὐ ψευδομαρτηρήσεις»… ἀλλά εἶναι καί ἡ θετική ὄψις, θέλω νά μέ ἀγαποῦν. Τότε τί πρέπει νά κάνω; Πρέπει κι ἐγώ νά ἀγαπῶ τούς ἄλλους. Ποιός θ’ ἀρχίσει πρῶτος; Ὁ φιλότιμος ἄνθρωπος, ὁ κάθε φιλότιμος, ἀρχίζει αὐτός πρῶτος, δέν περιμένει τόν ἄλλον ν’ ἀρχίσει, ἀρχίζει αὐτός. Καί τότε δίνει τό ξεκίνημα γι’ αὐτήν τήν ὡραία θέση πού μᾶς εἶπε ὁ Κύριος: «Θέλω νά μ’ ἀγαπᾶς; Θά σέ ἀγαπήσω ἐγώ. Δέν θά περιμένω νά μέ ἀγαπήσεις, γιά νά σέ ἀγαπήσω, ἀλλά ἐγώ θά σέ ἀγαπήσω. Τώρα, ἐάν κατά κάποιον τρόπο δέν ἀνταποκριθεῖς, δέν πειράζει. Ἄν ἀνταποκριθεῖς, ἀκόμα καλύτερα». Ἔτσι, τί βλέπουμε ἐδῶ; Περιληπτικά θά τό λέγαμε ὡς ἐξῆς: «Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν». Θά ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὅπως τόν ἑαυτό σου. Καί ὅ,τι θέλεις καλό νά σοῦ κάνουν θά τό κάνεις κι ἐσύ. 

     Ἀλλά αὐτή ἡ ἐντολή, ἄν τό θέλετε, ἔχει καί φυσικές διαστάσεις. Δηλαδή, δέν θά ἤτανε ὑποχρεωτικό νά μᾶς ἀποκαλυφθεῖ. Γιατί; Διότι ὁ ἄνθρωπος… Τί ἔλεγε ὁ Τερτυλλιανός; «Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου», λέει, «εἶναι φύσει Χριστιανή». Ὁ δέ Θεοφύλακτος ἔλεγε: «Καί γάρ ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ καί οἱ προφῆται ἐκεῖνα λέγουσιν ἅ καί ὁ φυσικός νόμος». Τί λέγει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, τί λέγουν οἱ προφῆτες; Ἐκεῖνα πού λέγει καί ὁ φυσικός νόμος. Αὐτό πού θά μπορούσαμε νά εἴχαμε χωρίς νά μᾶς ἀποκαλυφθεῖ ὁ Θεός, νά ζοῦμε εἰρηνικά καί ἁρμονικά καί ν’ ἀγαπάει ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ναί. Βλέπει κανείς σ’ αὐτήν τήν κοινωνία -παρ’ ὅτι εἶναι ἐνστικτῶδες- στίς μέλισσες, στά μυρμήγκια καί στά ἀγελαῖα ζῶα. Πόσο περισσότερο εἰς τόν ἄνθρωπο! Γι’ αὐτό, παιδιά, ἔτσι πρέπει νά κινούμεθα. Διορθώνει, μ’ ἄλλα λόγια, ὁ Θεός ἐδῶ, τί; Τήν στραβωμένη φύση μας. Ἔχει στραβώσει ἡ φύση μας, καί ἐπαναφέρει διά τῶν ἐντολῶν Του, τό κατά φύσιν. Ἐκεῖνο πού εἶναι τέλειον καί ὑπερφυσικόν ξέρετε ποιό εἶναι(σήμερα τ’ ἀκούσαμε); «Ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν». Αὐτό εἶναι ξεπέρασμα τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ν’ ἀγαπᾶς ἐκεῖνον πού εἶναι ἐχθρός σου· πού πηγάζει ἀπό τήν συμπεριφορά τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους. Αὐτό; Ὦ, αὐτό εἶναι θέμα ἀποκαλύψεως! Ὡστόσο ἄς καταλάβουμε τί διορθώνει, παιδιά, μιά χαλασμένη κοινωνία τῶν ἀνθρώπων. Τί τήν διορθώνει; Αὐτό πού εἶπε ὁ Τωβίτ στόν Τωβία: «Ὅ μισεῖς, μηδενί ποιήσεις». Ἐκεῖνο πού μισεῖς σέ κανένα νά μήν τό κάνεις. Παιδιά, καλή χρονιά. Ὁ Κύριος μαζί σας.

35η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος» (ε΄).

†. Μένει τό τελευταῖον μέρος παρότι θά ἔπρεπε περισσότερα θέματα, περισσότερα μαθήματα νά κάναμε πάνω στό θέμα τῆς καλλιεργείας τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ἐπειδή τελειώνει ἡ χρονιά μας, γι’ αὐτό θά προσπαθήσουμε νά τά μαζέψουμε, καί νά μιλήσουμε γιά κάποια πράγματα μέ συντομία. Βρισκόμεθα εἰς τήν προτροπή τοῦ Τωβίτ πρός τόν Τωβία πού λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου καὶ ἴσθι πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου». «Καί νά εἶσαι», λέγει, «πεπαιδευμένος», δηλαδή «Νά εἶσαι καλλιεργημένος, παιδαγωγημένος, σωστός ἄνθρωπος, σέ κάθε σου σχέση». Εἴδαμε, ἤ μᾶλλον βλέπουμε, τί θά πεῖ καλλιέργεια, ὑπολείπονται κάποια ἀκόμη δυό-τρία σημεῖα, τά ὁποῖα κι αὐτά συμπληρώνουν, οὕτως εἰπεῖν, τήν καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου, καί τόν κάνουν πραγματικόν ἄνθρωπον.  

     Τελευταῖα μιλήσαμε γιά τήν μουσική καλλιέργεια, εἶναι ὅμως καί ἡ Φιλοσοφία. Ἡ Φιλοσοφία εἶναι σπουδαῖο στοιχεῖο καλλιεργείας τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά πρίν προχωρήσουμε πρέπει νά κάνουμε μίαν ἐξήγησιν. Ὅταν λέμε Φιλοσοφία, δέν ἐννοοῦμε βεβαίως νά ἔχουμε τήν γνῶσιν τῆς Ἱστορίας τῆς Φιλοσοφίας, δηλαδή νά ξέρουμε τήν Ἱστορία, ποιοί φιλόσοφοι ὑπῆρξαν καί τί εἶπαν. Αὐτό λέγεται Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας. Δέν ἐννοῶ αὐτό (ὄχι ὅτι τό ἀποκλείω), ἀλλά ὅταν λέμε Φιλοσοφία ἐννοοῦμε τήν ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου νά σκέπτεται. Καί αὐτό εἶναι πάρα πολύ βασικό καί σπουδαῖο στοιχεῖο. Νά σκέπτομαι, νά μπορῶ νά σκέπτομαι. Καί νά σκέπτομαι μπροστά ἀπό τά μικρά μέχρι τά μεγάλα προβλήματα, τά ἀνθρωπολογικά καί τά κοινωνιολογικά, καί τά κοσμολογικά. Νά μπορῶ νά σκέπτομαι. Εἶναι σπουδαῖο. 

     Ἄν ζούσαμε ἔξω ἀπό τόν Χριστιανισμό, τότε θά μπορούσαμε νά γινόμαστε ὀπαδοί κάποιου φιλοσόφου ἐνδεχομένως, τοῦ Σωκράτους, τοῦ Πλάτωνος (ἐγώ πολύ θά τό ἐπιθυμοῦσα ἄν ζοῦσα στήν ἐποχή του) τοῦ Ἀριστοτέλους, κ.ο.κ. κι εἰ τινος ἑτέρου φιλοσόφου. Ἀλλά δέν χρειαζόμαστε τήν Φιλοσοφία ἀπό τή στιγμή πού γινήκαμε Χριστιανοί. Ὁ Χριστιανός φιλοσοφεῖ ὄχι γιά νά βρεῖ τήν ἀλήθεια, ἀλλά γιά νά κατανοήσει τήν ἀποκεκαλυμμένην ἀλήθειαν. Ποιά ἡ διαφορά τοῦ φιλοσόφου ἔξω τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τοῦ φιλοσόφου ἐντός τοῦ Χριστιανισμοῦ; Ὁ φιλόσοφος ἔξω ἀπό τόν Χριστιανισμόν, δέν ἔχει ὑλικό, πρέπει νά τό βρεῖ. Κι αὐτό τό ὑλικό πρέπει νά τό ἀνακαλύψει διά τῆς μεθόδου τῆς διαλεκτικῆς. Εἶπες-εἶπα. Ξανα-εἶπες, ξανα-εἶπα, καί τελικά μέ τήν διαλεκτικήν -τήν κουβέντα, αὐτό θά πεῖ διαλεκτική- νά βροῦμε τήν ἀλήθεια. Γι’ αὐτό ἀκριβῶς ὅλα τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος πού ἀναφέρονται μάλιστα μέ κεντρικό πρόσωπο (ὁ Πλάτων κρύβεται) τόν Σωκράτη, ὅλα τά ἔργα του εἶναι σέ μορφή διαλόγου. Διότι ἡ εὔρεσις τῆς ἀληθείας εἶναι διαλεκτική. Στόν Χριστιανισμό δέν ἔχουμε ἀνάγκη νά κάνουμε διαλεκτική, γιατί ἁπλούστατα τό ὑλικό ὑπάρχει. Καί τό ὑλικό εἶναι ἡ κατατεθειμένη ἀλήθεια, εἶναι ἡ ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια. Ὅταν, λοιπόν, λέμε ὅτι πρέπει νά εἶμαι φιλόσοφος νοῦς… -σημειώσατε δέ ὅτι οἱ πρῶτοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας χρησιμοποιοῦσαν τόν ὅρο «φιλόσοφος» καί «φιλοσοφία». Τί ἐννοῦσαν ὅμως, ὅ,τι θά ἐννοοῦσε ὁ ἀρχαῖος, ὁ προχριστιανός φιλόσοφος; Ὄχι, ἀλλά ἐννοοῦσαν τήν ἀλήθειαν πού τήν ἔχουνε μπροστά τους σάν ὑλικό, ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια, δεδομένο στοιχεῖο, νά βαθύνουμε, νά σκάψουμε γιά νά τήν ἀποκτήσουμε. Τό Εὐαγγέλιο, εἶναι τό ὑλικό μας. Θά τό πάρω, θά τό μελετήσω, θά σκάψω. Εἶναι ἕνα λατομεῖο. Ἡ δουλειά πού θά κάνω, λοιπόν, νά σκάψω μέσα στό Εὐαγγέλιον, λέγεται: «Εἶμαι φιλόσοφος νοῦς», λέγεται «φιλοσοφία». Ὄχι, λοιπόν, διά τήν εὔρεσιν τῆς ἀληθείας, ἀλλά διά τήν κατανόηση –σκάβοντας- τῆς ἀληθείας. Μ’ αὐτήν τήν ἔννοια θά πρέπει ὁ κάθε Χριστιανός νά εἶναι φιλόσοφος. 

     Βέβαια μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε καί τήν λέξιν καί τόν ὅρον «θεολόγος», δηλαδή νά θεολογεῖς, νά σκάβεις. Ἤ τόν ἕναν χρησιμοποιήσουμε ἤ τόν ἄλλον, γιά τούς ἀρχαίους τούς πρώτους Πατέρες, τῶν πρώτων αἰώνων, ἦταν περίπου αὐτά ταυτόσημα. Ἔτσι ὁ Χριστιανός, ἀφοῦ ἔχει δεδομένην τήν ἀλήθεια, εἶναι περιττόν νά ἀνατρέχει σέ ἄλλα, σήμερα, φιλοσοφικά συστήματα. Προσέξτε με: Δέν τοῦ χρειάζονται. Ἄλλο πρᾶγμα γιατί θά ἤθελε νά μάθει τήν ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας, κι ἄλλο πρᾶγμα γιά τί ψάχνει. Δυστυχῶς ἔχουμε ἀνθρώπους (καί κοντινούς μας) πού ψάχνουν νά βροῦν τήν ἀλήθεια. Ἀδελφέ μου, βρῆκες τήν ἀλήθεια εἰς τόν Χριστιανισμόν; Φαίνεται, δέν τή βρῆκες. Φαίνεται ὅτι χωρίς νά γευθεῖς, ἀπέρριψες τόν Χριστιανισμόν, καί τώρα ἀναζητᾶς σ’ ἄλλους τόπους νά βρεῖς τήν ἀλήθεια. Αὐτό εἶναι φοβερό κατάντημα τοῦ ἀνθρώπου. Ὄχι. Εἶμαι Χριστιανός; Δέν ἔχω ἀνάγκη ἀπό καμίαν φιλοσοφίαν, ἀπό κανένα φιλοσοφικό σύστημα. Δέν ἔχω ἀνάγκη. Ἄλλο πρᾶγμα, ἐπαναλαμβάνω, νά τά γνωρίσουμε αὐτά, χάριν… ἔτσι, θά λέγαμε, τῆς γνώσεως. Ἔτσι ὁ Χριστιανός δέν κολλάει δύο μυγιάσματα ἀπό τά ξένα φιλοσοφικά συστήματα πού εἶναι ὁ ἀγνωστικισμός καί ὁ ὀρθολογισμός. 

     Ὑπῆρχαν καί ὑπάρχουν βεβαίως πολλά φιλοσοφικά συστήματα, πού -μήν σᾶς κάνει ἐντύπωση, εἶναι ἀλήθεια- κυριολεκτικά καταστρέφουν τόν ἄνθρωπο, ἰδίᾳ τό νέον. Στήν ἐποχή μας πολλά τέτοια κυκλοφοροῦν. Καί ἐπειδή ὑπάρχει ἡ δυνατότητα τοῦ βιβλίου, πολλοί διαβάζουν καί καταστρέφονται, ἰδίως ἀπό τούς νέους μας. Στίς περιπτώσεις αὐτές θά ἴσχυε ὁ λόγος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού γράφει ὁ Ἀπόστολος στούς Κολοσσαεῖς (2,8), τά ἐξῆς: «Βλέπετε», δηλαδή «Προσέχετε», « μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν (:νά μήν ὑπάρξει κανείς πού νά σᾶς συλαγωγεῖ, δηλαδή νά σᾶς ἀπατᾶ, καί νά σᾶς λαφυραγωγεῖ) διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης (:τῆς κούφιας, μιᾶς ἀπάτης πού εἶναι κούφια πράγματα) κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων - βεβαίως, ἡ φιλοσοφία εἶναι παράδοση τῶν ἀνθρώπων- κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν)». Αὐτή ἡ φρασούλα του «κατά τά στοιχεῖα τοῦ κόσμου» γίνεται ἕνας ὑπαινιγμός, παιδιά, τοῦ Γνωστικισμοῦ, ὁ ὁποῖος βεβαίως, ἤτανε γνωστός, καί μάλιστα προηγεῖται ὁ Γνωστικισμός, τοῦ Χριστιανισμοῦ, τρεῖς αἰῶνες περίπου, καί ὁ ὁποῖος προσεταιρίζετο ὅ,τι καινούριο ἐνεφανίζετο. Ἔτσι, ἐμφανίστηκε ὁ Χριστιανισμός, τόν προσεταιρίστηκε κι αὐτόν. Καί σημειώσατε ὅτι ὁ Γνωστικισμός, ὁ ὁποῖος ἐλέγετο καί «Φιλοσοφία», καί ὑπάρχει μέχρι σήμερα -θά τό δοῦμε αὐτό ἀμέσως παρακάτω- ἦταν παμμέγιστος κίνδυνος γιά τόν Χριστιανισμό, διότι παρέσυρε τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό γράφει ὁ Ἀπόστολος: «Προσέξατε κανείς νά μήν ὑπάρχει ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θά σᾶς συλαγωγήσει διά τῆς φιλοσοφίας καί τῆς κούφιας (κενῆς) ἀπάτης». Ἀναλυομένη αὐτή ἡ παραγγελία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πού λέγει (πού εἶναι παραγγελία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος) δίδει πολλά καί σαφῆ στοιχεῖα περί Φιλοσοφίας. Βέβαια δέν θά κάνουμε περισσότερη ἀνάλυση, δέν μποροῦμε, δέν ἔχουμε χρόνο. Ἀλλά ὅπως σᾶς εἶπα ὑπάρχει ὁ Γνωστικισμός, κι αὐτόν ὑποννοεῖ. Ὁ Παῦλος αὐτόν ὑποννοεῖ τόν Γνωστικισμό, ὅταν λέει «τά στοιχεῖα τοῦ κόσμου», γιατί στήν ἐποχή του δροῦσε ὁ Γνωστικισμός, κι ἔκανε, πράγματι, θραύση. 

     Θά τό φανταζόσαστε ὅτι ἐπάνω εἰς τόν Γνωστικισμόν, ὁ ὁποῖος σήμερα ἔχει τό ἴδιο ὄνομα, ἔχει κι ἕνα ἄλλο ὄνομα «Θεοσοφία». Ἤ, ἀκριβέστερα, ἡ Θεοσοφία στηρίζεται ἐπάνω εἰς τόν Γνωστικισμόν. Καί στήν πόλη μας ἔχουμε. Βέβαια, μέ τήν ὀνομασία «Γνωστικισμός» ἤ «Γνῶσις». Καί ὑπάρχει αὐτή ἡ ὀνομασία σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ κόσμου, τῆς ὑφηλίου. Φορέας δέ τοῦ Γνωστικισμοῦ σήμερα εἶναι ἡ Θεοσοφία καί ὁ Μασονισμός. Ὁ Μασονισμός ἔχει ἐν ἑαυτῷ, ἔχει μέσα του τήν Θεοσοφία, γι’ αὐτό καί εἶναι κι αὐτός φορέας τοῦ Γνωστικισμοῦ. Γι’ αὐτό τό κυριότερον σύμβολον τοῦ Μασονισμοῦ ( Γνωστικισμοῦ) εἶναι τό γράμμα G … A. B. C. D. Ε. F. G (ζέ) Γαλλικά. G (τζί) Ἀγγλικά… Καί εἶναι ἡ Ἑλληνική λέξις gnosis (γνῶσις). Ἔτσι μπαίνει, gnosis, ἡ ἑλληνική γνῶσις, δηλαδή ὁ ἀρχαῖος γνωστικισμός. Θά φανταζόσαστε ποτέ ὅτι ἡ Νέα Ἐποχή, ἡ λεγομένη New Age -μάλιστα ἔχω καί μία ἀπορία -δέν θά ἀπαντήσω, δυστυχῶς, αὐτήν τήν φορά, τήν ὥρα τῶν ἀποριῶν γιατί εἶναι μεγάλο θέμα, ἔ… ὅταν θά ξανασυναντηθοῦμε, πρῶτα ὁ Θεός- ὅτι εἶναι στηριγμένη ἐπάνω στήν Θεοσοφία ἡ Νέα Ἐποχή, καί συνεπῶς, κατά κυριολεξίαν, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μιλάει γιά τό θέμα αὐτό; Κι ὅτι πρέπει νά εἴμαστε ἐξαιρετικά προσεκτικοί; Πολύ σύντομα δίνω, λοιπόν, τήν ἀπάντηση. Εἶναι ἀπάντηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, προσέχετε μήν παραπλανηθεῖτε, καί ἀπό τήν Νέα Ἐποχή, τήν New Age πού εἶναι στόν «ἀστερισμό», λέει, «τοῦ Ὑδροχόου»… καί σοῦ ‘πα καί μοῦ ‘πες… κ.λπ. Καθαρή εἰδωλολατρία παιδιά, ὦ νά φανταστεῖτε τί τρομερό πρᾶγμα εἶναι. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, ἄς τό προσέχουμε αὐτό.

     Καλλιεργημένος, ἀκόμα, ἄνθρωπος εἶναι καί αὐτός πού ἀγαπᾶ τό καλό βιβλίο, εἴτε εἶναι ποίησις, εἴτε εἶναι λογοτεχνία. Ἀλλά ἔχω προσέξει ὅτι ἡ σύγχρονη ποίησις καί ἡ σύγχρονη λογοτεχνία (τήν ὁποία λίγο-πολύ παρακολουθῶ… λίγο-πολύ), ἔχω παρατηρήσει ὅτι δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία εἰδωλολατρία. Πώ! πώ!... Δέν ξέρω, τῆς μόδας πράγματα. Γιά νά θεωρηθοῦμε σπουδαῖοι ποιητές καί σπουδαῖοι λογοτέχνες, πρέπει νά ἐξυμνοῦμε τήν θάλασσα, τ’ ἀστέρια, τόν οὐρανό, τόν ἄνθρωπο, τό χῶμα, τά δένδρα… Λίγο πολύ εἴμεθα εἰδωλολάτρες, πανθεϊστές. Ἡ φιλολογία εἶναι ὡραία, ἀλλλά ἄν θά διαβάσετε, θά εἶναι διαλεγμένο βιβλίο. Ἄν θά διαβάσετε ποιήματα, θά εἶναι διαλεγμένα ποιήματα, γιατί ἀλλιώτικα, ὅ,τι ἰσχύει διά τήν Φιλοσοφίαν πού εἶναι φορέας πραγμάτων δαιμονικῶν, ἰσχύει καί γιά τήν φιλολογία, τήν λογοτεχνία καί τήν ποίηση, καί τά πεζά… κ.λπ… κ.λπ… Θέλει, λοιπόν, πάρα πολλή προσοχή. Πάρα πολλά παιδιά κατεστράφησαν, διαβάζοντας λογοτεχνία… Καζαντζάκη… καί σοῦ ‘πα καί μοῦ ‘πες… κ.λπ. Πάρα πολλή, λοιπόν, προσοχή. 

     Ἀκόμη, καλλιεργημένος ἄνθρωπος, παιδιά, εἶναι καί αὐτός πού ἀγαπᾶ τίς καλές τέχνες. Μπορεῖ νά μήν εἶναι καλλιτέχνης, εἴπαμε ἐδῶ νά μήν εἶναι κανείς ὅλα αὐτά πού λέμε, οὔτε νά εἶναι μουσικός, ἀγαπάει τήν μουσική. Ἐδῶ νά μήν εἶναι καλλιτέχνης, ἀγαπάει τίς καλές τέχνες. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπᾶ τίς καλές τέχνες. Καί καλές τέχνες εἶναι ἡ ἁγιογραφία -νά ξεκινήσω ἀπό κεῖ- εἶναι ἡ ζωγραφική, εἶναι ἡ ἀρχιτεκτονική, εἶναι ὅ,τι φτιάχνεται καί λέγεται «Ὡραῖον». Ὅ,τι ἀποτελεῖ τό «Ὡραῖον», αὐτό περικλείει αὐτό που λέμε τίς «καλές τέχνες». Γιατί τό λέμε «Ὡραῖον»; Οἱ καλές τέχνες εἶναι ὡραῖο πρᾶγμα, τί νά σᾶς πῶ… βλέπεις ἕνα καλλιτέχνημα, βλέπεις ἕναν ζωγραφικό πίνακα, βλέπεις μία ἁγιογραφία, μιά τοιχογραφία, βλέπεις ἕνα ἀρχιτεκτόνημα, μάλιστα ἡ βυζαντινή τέχνη στούς ναούς… δέν εἶναι ὅλοι οἱ ναοί ὡραῖοι. Ὅταν ἔχουνε ἀναλογίες ὡραῖες καί ἐπιμελημένη κατασκευή, εἶναι ἕνα χάρμα, εἶναι ἕνα μπιμπελό, εἶναι ἕνα καλλιτέχνημα. Πραγματικά, ξέρετε πόσο -ὅταν ἦρθαν Ρῶσοι ἀντιπρόσωποι γιά νά δοῦν τί θα πάρουν ἀπό Χριστιανισμό… κ.λπ- καί εἶδαν τήν Ἁγία Σοφία, καί ἄκουσαν καί τήν ψαλμωδία εἶπαν: «Ἐδῶ εἶναι ἡ πραγματικότητα, ἐδῶ εἶναι ἡ ἀλήθεια», τούς θάμπωσε τό «Ὡραῖον»! Ἔτσι τό νά εἶναι κανείς θαυμαστής τοῦ «Ὡραίου» εἶναι πολύ μεγάλο πρᾶγμα. 

     Ἀλλά γιατί εἶναι μεγάλο πρᾶγμα καί τί εἶναι «Ὡραῖον»; Κατ’ ἀρχάς, ὁ Θεός εἶναι Ὡραῖος. Καί συνεπῶς ὅ,τι δημιουργεῖ, εἶναι ὡραῖον. Οἱ καλές τέχνες εἶναι μία μίμησις σέ ὅ,τι ἀνήκει στόν Θεό. Ὁ Θεός εἶναι Δημιουργός καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιουργός. Ὁ Θεός κάνει ὡραῖα πράγματα κι ὁ ἄνθρωπος κάνει ὡραῖα πράγματα. Οὐσιαστικά, λοιπόν, μιμεῖται. Σάν τόν μεγάλο καλλιτέχνη, ὅ,τι ἐκεῖνος κάνει, κάνει καί ὁ ἄνθρωπος, καί ὁ Ὁποῖος μεγάλος Καλλιτέχνης (ὁ Θεός) εἶναι καί ὁ πρότυπα Ὡραῖος. Σημειώνει ἡ «Γένεσις» -ἔτσι πρόχειρα γιατί δέν ἔχουμε χρόνο νά ποῦμε πολλά- λέει στό (2,9): «… Πᾶν ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν…»· «Ὁ Θεός», λέει, «στόν Παράδεισο ἔκανε πᾶν ξύλον («ξύλον» θά πεῖ δένδρο) κάθε δένδρον, ὄμορφο νά τό βλέπεις». Πέστε μου, ἀλήθεια ἡ Γραφή ἡ ὁποία τσιγκουνεύεται στήν ἔκφρασή της, γιατί βάζει αὐτήν τήν ἔκφραση ἐδῶ; Καί μάλιστα λέει διπλᾶ «ὡραῖον εἰς ὅρασιν», διότι ἄν δέν ἔχεις ὅραση πῶς θά μπορέσεις κάτι νά έκτιμήσεις πού εἶναι ὡραῖο; Δέν εἶναι πλεονασμός. Ἡ ἑβραϊκή φιλολογία ἔχει αὐτόν τόν πλεονασμόν γιά νά τονίζει μερικά πράγματα. Νά τονίσει ἐδῶ ἀκριβῶς ὅτι αὐτό πού πέφτει στά μάτια σου, τό αἰσθάνεσαι ὡραῖον. Αὐτός ὁ Θεός Λόγος, ὁ Δημιουργός, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος ὁ ἄμεσα Δημιουργός, γιατί ὁ Πατήρ θέλει, ὁ Υἱός δημιουργεῖ, τό Πνεῦμα τό Ἅγιον συντηρεῖ. 

     Ὁ ἄμεσα, λοιπόν, δημιουργός, θά ἔλεγα Αὐτός πού ἤδη ἐκτελεῖ, ὁ Θεός Λόγος εἶναι ὁ Δημιουργός τῶν ὡραίων πραγμάτων, καί φαίνεται ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ψαλμός (44,2) ὡς «ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων»· «ὅταν ἦρθε», λέει «ἀνάμεσά μας, σάν ἄνθρωπος ἦταν ὄμορφος μέ ὀμορφιά» -βλέπετε κι ἐδῶ διπλό ὡραῖος κάλλει (δοτική, τό κάλλος τοῦ κάλλους, τῷ κάλλει)- δηλαδή «ὡραῖος μέ ὀμορφιά». Ὄμορφος, καθ’ ὑπερβολήν ὄμορφος, περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον ἄνθρωπον («παρά τούς υἱούς τῶν ἀνθρώπων»). Δέν μπορεῖ νά εἶναι ὁ Θεός-Δημιουργός ἄσχημος καί νά κάνει ὡραῖα πράγματα! Ὅταν κάνει ὡραῖα πράγματα, εἶναι καί ὁ ἴδιος ὡραῖος. Γι’ αὐτό καί ὅλα Του τά δημιουργήματα, παιδιά ,εἶναι ὡραῖα. Λέγει ὁ ψαλμωδός στόν 64ον ψαλμόν, στίχος 13ος: «Πιανθήσονται τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου», «θά πέσει πολλή βροχή»-ὅπως ἔπεσε αὐτές τίς δύο τρεῖς μέρες πολλή βροχή- «πιανθήσονται» θά πεῖ «θά παχύνουν», «πιαίνω» θά πεῖ «παχαίνω», δηλαδή «Αὐτός ὁ πλοῦτος-πλοῦτος… βροχή… βροχή… βροχή, νά πιοῦν πολύ, πολύ, πολύ νερό πού ἦταν διψασμένα…». Τί θά πιοῦν πολύ νερό καί θά πλουτίσουν καί θά παχύνουν; Τὰ «ὡραῖα τῆς ἐρήμου». Τί εἶναι τά ὡραῖα τῆς ἐρήμου; Τά λουλούδια, τ’ ἀγριολούλουδα, τό χορτάρι… τά «ὡραῖα»! Βλέπετε; Βλέπετε. Ἡ ἀντίληψις τοῦ ὡραίου ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο. 

     Ἀλλά γιατί ὑπάρχει ἡ ἀντίληψις τοῦ ὡραίου στόν ἄνθρωπο -Δέν ὑπάρχει στό ζῶο! Μέχρις ἑνός βαθμοῦ κάτι ὑπάρχει καί ἐκεῖ, δέν θά ἐπεκταθῶ-; Ἐπειδή ὑπάρχει στόν Θεό, τοῦ Ὁποίου ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα. Ἔτσι, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος σάν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή στόν Θεό ὑπάρχει τό ὡραῖον, ὑπάρχει καί στόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἐκτιμήσει αὐτό πού λέγεται ὡραῖον! Εἶπα προηγουμένως, καί στά ζῶα μέχρις ἑνός βαθμοῦ. Ναί, ξέρετε γιατί ὑπάρχουν χρώματα στά λουλούδια… ἀρώματα… τοῦτα… κεῖνα… ξέρετε; Διότι ζητοῦν νά προσελκύσουν τά ἔντομα καί τίς μέλισσες, γιά τόν σκοπό πού ὁ Θεός ἔκανε, γιά τήν ἐπικονίαση καί μετά τήν γονιμοποίηση… τά γνωστά πού ξέρουμε στήν Φυτολογία. Ὥστε τό μάτι τῆς μέλισσας καί τῶν ἄλλων ἐντόμων νά προσελκυστεῖ. Ἀπό τί; Ἀπό τό χρῶμα, ἀπό τήν μυρωδιά. Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα, «μέχρις ἑνός βαθμοῦ», ἀλλά κυρίως εἰς τόν ἄνθρωπο ὑπάρχει ἡ αἴσθησις τοῦ ὡραίου.

     Ἀκόμη, καλλιεργημένος ἄνθρωπος -Ἒ!... Ξέρετε ὅτι ἡ Γραφή, ὁλόκληρη ἡ Γραφή φυσικά, εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἔρχεται νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἄρτιος ἄνθρωπος καί καλλιεργημένος; Ὅμως εἰδικότερα τά λεγόμενα «σοφιολογικά βιβλία» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, «Παροιμίες», «Σοφία Σειράχ», «Σοφία Σολομῶντος»… κ.λπ. δέν εἶναι παρά μία εἰσαγωγή στήν καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου. Νά καλλιεργηθεῖ ὁ νέος ἄνθρωπος. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τό ‘χαν ἀντιληφθεῖ αὐτό. Γι’ αὐτό ὁ Σωκράτης, ὁ Πλάτων, ὁ Ἀριστοτέλης, ὁ Ξενοφῶν, ὁ Ἰσοκράτης, κι ἄλλοι πολλοί, ἀπέβλεπαν στόν τύπο τοῦ «καλοῦ κἀγαθοῦ» ἀνθρώπου. Νά δημιουργηθεῖ ὁ καλός κἀγαθός (ὁ καλός καί ἀγαθός ἄνθρωπος). Δηλαδή ποιός; Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος. Ὁ Ἄνθρωπος! Ὁ Θεός εἶχε πεῖ· «Ἐγώ εἶπα θεοί ἐστέ· καί ὑμεῖς ὡς ἄνθρωποι ἀποθνήσκετε». Ἄν ἔπρεπε νά τό ποῦμε κάπως ἀλλιώτικα θά τό λέγαμε: «Ἐγώ σᾶς εἶπα ὅτι εἴσαστε Ἄνθρωποι, καί σεῖς πεθαίνετε ὡς ἄνθρωποι». Ἐγώ σᾶς εἶπα ὅτι εἴσαστε σπουδαῖοι(:«θεοί»), καλλιεργημένοι, ἀλλά ἐσεῖς δέν παίρνετε εἴδηση! Καί πεθαίνετε σάν κοινοί, πεζοί, ἄνθρωποι. 

     Θά λέγαμε ἐδῶ, τί κρῖμα πραγματικά, τί κρῖμα! Ἴσως ἀκόμη εἰπωθεῖ, παιδιά, ὅτι σήμερα, τόσο ὁ τεχνικός πολιτισμός, ὅσο κι ὁ πνευματικός πολιτισμός (ὅπως εἶναι τά πολλά σχολεῖα, ὅπως εἶναι ἡ δυνατότητα μορφώσεως, σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους σήμερα) θά ἔπρεπε νά εἶχαν δώσει αὐτόν τόν τύπο τοῦ καλλιεργημένου ἀνθρώπου. Ἐν τούτοις σέ καμία προγενεστέρα ἐποχή δέν ἐμφανίζεται ὁ ἄνθρωπος μέ τόση σκληρότητα καί ἀπουσία καλλιεργείας, ὅσο στήν ἐποχή μας. Γιατί ἄραγε (ἴσως θά πεῖτε); Γιατί ἡ καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου (ὅπως κι ὁ σύγχρονος πολιτισμός, μέ βάση τόν ὁποῖο γίνεται ἡ καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου), στηρίχθηκαν στόν ἀνθρώπινο λόγο, στήν ἀνθρωπίνη λογική καί ὄχι εἰς τόν Θεῖον Λόγον (πού εἶναι ὁ Θεός Λόγος ὁ Ἰησοῦς Χριστός). Δηλαδή ἡ ἐξακολούθησις τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Αὐτό εἶναι. Ὁ Χριστός, παιδιά, καί θέλω νά τό καταλάβετε, εἶναι τό κριτήριον τῆς ἀνθρωπίνης καλλιεργείας, καί ἡ ἀνθρωπίνη καλλιέργεια εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι ὁ Πνευματικός ἄνθρωπος (τό Π μεγάλο, μέ κεφαλαῖο). Αὐτός πού ζεῖ, αὐτός πού κινεῖται, αὐτός πού ὑπάρχει κι ἀναπνέει μέσα στό κλῖμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτός εἶναι ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος. Αὐτός πού ζεῖ μέσα στήν ἀτμόσφαιρα τῆς μυστηριακῆς ζωῆς. Αὐτός πού ζεῖ μέσα στόν χῶρο τῆς προσευχῆς. Ὅταν ὁ Θεός δέν ὑπάρχει -λέει ὁ Ντοστογιέφσκι- ὅλα ἐπιτρέπονται, ὅλα. Ναί. Καί ἡ ἀναρχία καί ἡ αὐτονομία καί τό ἔγκλημα, τό ὅποιο ἔγκλημα! Καί τότε ἔχουμε τόν ἄνθρωπο κτῆνος, τόν ἄνθρωπο θηρίο. Πουθενά καλλιέργεια. Καί οἱ κοινωνίες μας σήμερα εἶναι ζοῦγκλες καί θηριοτροφεῖα. Νά φοβᾶσαι νά βγεῖς, ἰδίᾳ τό βράδυ, στίς μεγάλες πόλεις, ἔξω στόν δρόμο, γιατί παραμερίσαμε τόν Χριστό, παραμερίσαμε καί τήν Ἐκκλησία Του. 

    Ἔτσι, παιδιά, ἄς ξαναγυρίσουμε μέ θερμότητα στόν Χριστό καί στήν Ἐκκλησία του, γιά νά ξαναγίνουμε Ἄνθρωποι. Ἄνθρωποι τοῦ Χριστοῦ, ἄνθρωποι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄνθρωποι ὄντως καλλιεργημένοι. «Νά ἕνας ἄνθρωπος», νά πεῖ ὁ ἄλλος. Νά ἕνας ἄνθρωπος, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό λέγει ἡ «Σοφία Σειράχ» (26, 14) «Οὐκ ἔστιν ἀντάλλαγμα πεπαιδευμένης ψυχῆς», ὅπως ὁ Κύριος εἶπε «Δέν ὑπάρχει ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς». Ἕνα ἀντάλλαγμα ὑπάρχει: Ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί ἐδῶ λέγει δέν ὑπάρχει ἀντάλλαγμα πεπαιδευμένης ψυχῆς. Ὑπάρχει ἕνα ἀντάλλαγμα: Ὁ Χριστός. Ἄς ἀκούσουμε, λοιπόν, ξανά τόν Τωβίτ, πού μέ τόσο Πνεῦμα Θεοῦ μιλάει στό παιδί του, τόν Τωβία, λέγοντάς του αὐτές τίς ὑποθῆκες τῆς πνευματικῆς του διαθήκης: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου καὶ ἴσθι (:καί νά εἶσαι) πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου».

34η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος» (δ΄).

†. Τό θέμα τοῦ καλλιεργημένου ἀνθρώπου εἶναι μεγάλο. Τήν ἀφορμή -ὅπως λέγαμε στά δύο τελευταῖα μας θέματα- ὅτι τήν ἔχει δώσει ὁ Τωβίτ μέ τήν πνευματική του διαθήκη στόν Τωβία, ὅταν τοῦ λέγει: «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου καὶ ἴσθι πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου», «Καί νά εἶσαι», λέγει, «καλλιεργημένος, πεπαιδευμένος σέ κάθε σου σχέση σου, σέ κάθε σου ἀναστροφή». Ἤδη εἴδαμε καί ἐξετάζουμε τί θά πεῖ καλλιεργημένος ἄνθρωπος. Καί εἴχαμε τήν τελευταία φορά σταματήσει στό σημεῖο ὅτι καλλιεργημένος ἄνθρωπος, εἶναι αὐτός πού ξέρει γράμματα. Βέβαια δέν εἶναι μόνον αὐτό, ὅπως ἤδη εἴδαμε καί θά δοῦμε, ἀλλά ἡ γραμματική γνῶσις ὁπωσδήποτε ἀποτελεῖ ἕνα βασικό στοιχεῖο τοῦ μορφωμένου, τοῦ καλλιεργημένου ἀνθρώπου. Λέγαμε τήν περασμένη φορά ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες, καλλιεργοῦσαν τούς νέους μέ τήν Γραμματικήν, τήν Μουσική καί τήν Γυμναστική. Ἦταν τό τρίπτυχον τῆς μορφώσεως τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων καί εἰδικώτερα τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων. 

     Σᾶς εἶπα ἀκόμη κάτι πολύ σημαντικό καί θά ἤθελα ἰδιαιτέρως αὐτό νά τό προσέξουμε, ὅτι στήν ἀρχαιότητα δέν συνεδέετο ἡ γραμματική μόρφωσις μέ τόν ἐπαγγελματισμό. Ἦσαν δύο διαφορετικά πράγματα. Δέν σήμαινε μ’ ἄλλα λόγια ὅπως σήμερα σημαίνει, ὅτι ἄν μάθω γράμματα πρέπει νά βρῶ καί τήν ἀνάλογη θέση. Διότι, πάω στό δημοτικό, πάω στό Γυμνάσιο, πάω στό Λύκειο, τώρα πρέπει νά πάω στό Πανεπιστήμιο, καί ἀπό κεῖ πρέπει νά ἔχω μία ἀνάλογη θέση, ἀφοῦ θά μάθαινα βεβαίως μίαν ἐπιστήμη. Στήν ἀρχαιότητα τά πράγματα δέν ἦσαν ἔτσι. Μποροῦσε κανείς νά εἶναι μορφωμένος -ἄκρως μορφωμένος- καί ὅμως νά εἶναι σ’ ἕνα ἐπάγγελμα ἄσημο καί ταπεινό ἤ χειρωνακτικό ἀκόμη. Σᾶς εἶχα πεῖ ὡς παράδειγμα, διότι ἡ Φιλοσοφία ἦταν ἀσφαλῶς ἕνα μεγάλο κεφάλαιο τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἀλλά δέν ἠσκεῖτο ἡ Φιλοσοφία σέ κανένα Πανεπιστήμιο. Ὑπῆρχαν σοφοί ἄνθρωποι πού συζητοῦσαν μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους διά τήν εὔρεσιν τῆς ἀληθείας, ὅπως θά δοῦμε λίγο πιό κάτω. Ἔτσι ὁ Σωκράτης ἐνῶ ἦτο φιλόσοφος, καί ὁ μεγαλύτερος ὅλων τῶν αἰώνων κι ὅλων τῶν ἐποχῶν -ὅπως τόν παρουσιάζει ὁ Πλάτων- ἐν τούτοις ἦταν μ’ ἕνα ἄσημο ἐπάγγελμα, ἦταν γλύπτης καί μάλιστα ἔδειχναν ἕνα του γλυπτό ἐπάνω στήν Ἀκρόπολη. 

     Ἰδεῶδες θά ἦτο -ὅπως σᾶς εἶπα- νά ἔχει κανείς πανεπιστημιακή μόρφωση, καί νά ἀσχολεῖται -τό θέλετε, μιά καί εἴμαστε στήν Θεσσαλία;- μέ τά χωράφια του. Ναι, μέ τά χωράφια του! Τί ὡραῖο πρᾶγμα νά βλέπεις ἕναν γεωργόν νά ‘χει ὑψηλήν μόρφωσιν, ὄχι γιά νά ξέρει πῶς νά καλλιεργήσει τά χωράφια του -ἀναμφισβήτητα κι αὐτό μπορεῖ νά συμβαίνει- ἀλλά ὅσο κυρίως γιά νά μπορεῖ νά σκέπτεται καλά, νά ταξινομεῖ τίς σκέψεις του καί νά τίς ἐκφράζει. Διότι τί ἄλλο εἶναι ἡ μόρφωσις, παρά αὐτό. Βλέπετε ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι δέν ξέρουν γράμματα, βεβαίως δέν ξέρουν νά ἐκφραστοῦν. Γιατί δέν μποροῦν νά ἐκφραστοῦν; Διότι ἔχουν ἀταξινόμητες τίς σκέψεις των καί τά αἰσθήματά των. Εἶναι, δηλαδή, αὐτά μέσα στήν ψυχή τους ἀνακατωμένα, Ἐνῶ ὁ μορφωμένος ἄνθρωπος τά βάζει στή σειρά του αὐτά. Ξέρει, λοιπόν, νά σκέπτεται, κι ἀφοῦ ξέρει νά σκέπτεται, ξέρει καί νά ἐκφράζεται. Εἶναι πολύ σπουδαῖα πράγματα αὐτά. Καί σᾶς εἶπα ἰδεῶδες εἶναι νά βλέπει ἕναν μορφωμένο ἄνθρωπο καί νά κάνει ὁποιοδήποτε ἐπάγγελμα, μά ὁποιοδήποτε. Κάποτε θυμᾶμαι -τώρα μοῦ ἦρθε στό μυαλό, τό διάβαζα πρό πολλῶν-πολλῶν ἐτῶν στήν ἐφημερίδα, πῆγε κάποιος (συνέπεσε νά ‘ναι δημοσιογράφος αὐτός) σ’ ἕναν λοῦστρο νά τοῦ γυαλίσει τά παπούτσια του. Βέβαια σήμερα δέν βλέπετε τό ἐπάγγελμα αὐτό, νά εἶναι στά πεζοδρόμια στίς πλατεῖες. Παλαιότερα στίς πλατεῖες ὑπῆρχαν οἱ συμπαθέστατοι λοῦστροι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἕνα κασελάκι καί ἔβαφαν τά παπούτσια ὁποιανοῦ ἤθελε νά τά βάψει. Βέβαια ἐθεωρεῖτο πάρα πολύ ταπεινό ἐπάγγελμα, ὥστε ἐμένα ὁ πατέρας μου μοῦ ἔλεγε ὅτι «Ἅμα δέν μάθεις γράμματα, θά σέ κάνω λοῦστρο!», ἔτσι μοῦ ἔλεγε. Οἱ μεγάλοι, βέβαια, τό κατανοοῦν αὐτό, οἱ νεώτεροι πού δέν ἔχουν τήν εἰκόνα τοῦ λούστρου δέν τό κατανοοῦν αὐτό. Λοιπόν, πῆγε αὐτός ὁ δημοσιογράφος, ἔβαλε τό ‘να τό παπούτσι ἐπάνω στό κασελάκι -καί εἶχε καί μιά εἰδική θέση πού ἔμπαινε ἐκεῖ τό παπούτσι- κι ἀμέσως ἀρχίζει τήν δουλειά του ὁ λοῦστρος. Ἦταν ἕνας νεαρός εἴκοσι… τόσο χρονῶν. Ἄνοιξε κουβέντα ὁ δημοσιογράφος, καί γρήγορα ἀντελήφθη ὅτι τό παιδί αὐτό ἦταν μορφωμένο, ἦταν φοιτητής τῆς Νομικῆς. Πῶς βέβαια ἔκανε τή δουλειά αὐτή; Ἔπρεπε νά βγάλει κάποια χρήματα (ἦτο πάμπτωχος) καί ἔπρεπε νά ζήσει. Τότε, γιά νά σπουδάσεις, πλήρωνες! Πλήρωνες στό Πανεπιστήμιο, πλήρωνες γιά τά συγγράμματα τῶν καθηγητῶν, πλήρωνες… πλήρωνες… πλήρωνες… καί δέν ὑπῆρχαν οὔτε οἱ λεγόμενες «φοιτητικές λέσχες», οὔτε ὁ ἐπισιτισμός νά τρῶς καί νά πίνεις, οὔτε ἀκόμη νά κοιμᾶσαι ὅπως σήμερα ἀκόμη καί ξενοδοχεῖα νοικιάζουν γιά νά βάζουν τούς φοιτητές.

     Γι’ αὐτό τόν λόγο ἄν τό θέλετε -μιά μικρή παρένθεση κάνω-σήμερα οἱ μαθητές δέν ἐκτιμοῦν ἐκεῖνα τά ὁποῖα τούς προσφέρονται, ἐπειδή μέ εὔκολο τρόπο τούς προσφέρονται. Ἀγοράζαμε τά βιβλία στό Γυμνάσιο -ὅταν λέω Γυμνάσιο, ἐννοῶ Γυμνάσιο καί Λύκειο, ἤτανε τό ἑξατάξιο ἤ ὀκτατάξιο Γυμνάσιο, ἀγοράζαμε τά βιβλία. Καί τά βιβλία αὐτά τά φυλούσαμε μετά τήν χρήση τους ἤ τά πουλούσαμε. Ὑπῆρχαν μαθητές οἱ ὁποῖοι τά πουλοῦσαν (σέ μικροτέρα τάξη) γιά νά ‘χουν τήν δυνατότητα νά ἀγοράσουν τῆς ἑπομένης τάξεως τά βιλία. Οἱ μεγάλοι τά θυμοῦνται αὐτά. Νά βγοῦμε ἔξω μετά τό τελευταῖο μάθημα τοῦ σχολειοῦ; Καί νά σχίζουμε τά βιβλία καί νά πετᾶμε τά φύλλα, αὐτό ἦτο ἀκατανόητο πρᾶγμα. Ἐδῶ καί κάποια χρόνια, εἶχε γεμίσει ἡ κεντρική πλατεῖα τῆς Λαρίσης, ἀπό φύλλα βιβλίων σχολικῶν πού οἱ μαθητές τά ἔσχιζαν γιατί δέν τά ἐχρειάζοντο πιά. Ὅλα αὐτά γιατί; Δέν τά πλήρωσαν, δέν ἔγιναν λοῦστροι, νά πᾶν νά βάψουν τά παπούτσια τῶν ἄλλων γιά νά μαζέψουν χρήματα καί ν’ ἀγοράσουν τά βιβλία των. Ἄμ! Ἒτσι εἶναι. Βεβαίως ἔτσι εἶναι. Ἐδῶ εἶναι τό δυστύχημα. 

     Ἐγώ, παιδιά, διατηρῶ ὅλα μου τά σχολικά βιβλία. Τά ἔχω. Τήν Γραμματική τοῦ Τζάρτζανου πού ἦταν Τυρναβίτης, καί τό Συντακτικό του. Ξέρετε πόσες φορές καταφεύγω στά βιβλία αὐτά; Καί ἄλλα… καί ἄλλα… καί ἄλλα… τήν Λατινική Γραμματική, καί ὅ,τι ἄλλο. Ναί, διατηρῶ ὅλα μου -ἄν ὄχι ὅλα, πολλά- τά σχολικά μου βιβλία, καί σᾶς λέγω ἄλλη μιά φορά, ἀνατρέχω συχνά σ’ αὐτά. Ἄν καμιά φορά ἔχετε καμιά ἀπορία, πῶς μπορῶ νά θυμᾶμαι ἀπό τά σχολικά μου χρόνια κάποια πράγματα, νά σᾶς πῶ τό μυστικό. Εἶναι γιατί ἀνατρέχω ξανά καί ξανά ἐκεῖ. Ἔτσι ἡ ἐπανάληψις εἶναι ἡ μητέρα τῆς μνήμης. Βέβαια, ὑπάρχουν καί πράγματα πού τά θυμᾶμαι κατ’ εὐθεῖαν ἀπό τότε, ἀλλά ὑπάρχουν καί πράγματα τά ὁποῖα ἔρχονται στή μνήμη… ἤ καλλιεργεῖται ἡ μνήμη μέ τήν ἐπανάληψη, καί τό ξανακοίταγμα, αὐτό τό ξανακοίταγμα. Λοιπόν νά μήν πολυπραγμονῶ, τό θέμα εἶναι ὅτι ἡ γραμματική μόρφωσις εἶναι σπουδαῖα καί πρέπει νά τήν καλλιεργοῦμε, νά μαθαίνουμε γράμματα. Σήμερα ἔχουμε τό ἀγαθόν αὐτό, ὥστε δέν νομίζω κανένα παιδί νά μήν τελειώνει τό Δημοτικό Σχολεῖο, γι’ αὐτό ἀκριβῶς καί δέν ἔχουν καί ἐξετάσεις ἀπό τό Δημοτικό στό Γυμνάσιο, γιά νά μάθουμε κάτι περισσότερο, ἄλλα τρία χρόνια. Δηλαδή ἕξι τοῦ Δημοτικοῦ καί τρία τοῦ Γυμνασίου ἐννέα, ὥστε ν’ ἀνεβάσουμε τήν στάθμη τήν γραμματική. Μόνο πού ὁ σύγχρονος μαθητής δέν ἀξιοποιεῖ αὐτή τήν εὐκαιρία. Γι’ αὐτόν τόν λόγο σᾶς μιλάω ἔτσι καί λέμε ὅ,τι λέμε. 

     Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι κι ἐκεῖνος πού ἔχει γραμματική μόρφωση. Μή μοῦ πεῖτε ὅτι «Δέν μ’ ἀρέσουν τά γράμματα»· κάποτε θά καταλάβεις ὅτι κάτι δέν πήγαινε καλά μέσα σου καί νόμιζες ὅτι δέν σ’ ἀρέσουν τά γράμματα, θά τά ἐκτιμήσεις ἀργότερα ἀλλά θά εἶναι ἴσως-ἴσως κάπως ἀργά. Δέν φαντάζεστε τήν χαρά μιᾶς κυρίας -δέν πρέπει νά εἶναι ἐδῶ, μπορεῖ καί νά εἶναι, μπορεῖ νά ‘ναι στόν ἀπάνω ναό καί νά μ’ ἀκούει μέ τά μεγάφωνα- ἡ ὁποία δέν ἤξερε (ἀπό χωριό) παντελῶς γράμματα, οὔτε τό ἄλφα (α). Παντρεύτηκε καί ὁ σύζυγός της ἄρχισε νά τήν μαθαίνει γράμματα. Ἔ, λοιπόν, πρό ἡμερῶν ἦρθε καί μοῦ εἶπε ὅτι διάβασε ὁλόκληρη τήν Καινή Διαθήκη καί κρατάει τίς σημειώσεις τῶν ἁμαρτημάτων της ὅταν ἐξομολογεῖται. Ἀκούσατε; Ὁλόκληρη τήν Καινή Διαθήκη! Καί μοῦ λέει: «Τήν διάβασα!». Ξέρετε πόσο χάρηκα! Ἔτσι, νά ξέρεις νά καταλαβαίνεις, νά διαβάζεις καί ὁποιοδήποτε βαθύ βιβλίο νά τό καταλαβαίνεις καί νά τό ἀπολαμβάνεις. Γιατί νά ἀπολαμβάνουμε μόνο τό καλό φαΐ, τό καλό παγωτό, τό καλό ροῦχο, τόν καλό περίπατο καί νά μήν ἀπολαμβάνουμε ἐκεῖνο πού διαβάζουμε στά βιβλία. Καί ἐννοεῖται τά ὑγιῆ βιβλία, ἐκεῖνα πού ἔχουν ὡραῖα πράγματα.

     Ἀλλά ἄς ἀφήσουμε τήν γραμματική μόρφωση, κι ἄς πᾶμε λίγο πιό πέρα. Εἴπαμε ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες, ἐκτός ἀπό τήν γραμματικήν μόρφωσιν, εἶχαν καί τήν μουσική μόρφωσιν. Καί ἡ μουσική μόρφωσις, ἡ μουσική παιδεία, ὁπωσδήποτε εἶναι ἕνα στοιχεῖο σπουδαῖο τῆς καλλιεργείας τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν λέμε μουσική παιδεία, μουσική ἀγωγή, δέν ἐννοοῦμε ὅτι πρέπει στό Ὠδεῖο νά πᾶμε νά μάθουμε ἕνα ὄργανο καί τήν μουσική του… κ.λπ. ἀλλά εἶναι ἡ ἀγωγή τήν ὁποία πρέπει νά ἔχουμε ἀπό τό σχολειό, ὄχι ἀπό τήν πρώτη Δημοτικοῦ, καί πιό κάτω. Μάλιστα τό «πιό κάτω» θά σᾶς τό ἐξηγήσω μετά. Νά ἀκοῦμε μουσική. Ἡ παιδεία δέν ἀναφέρεται στό νά παίζουμε μουσική, ἀλλά στό νά ἀκοῦμε μουσική, καί μάλιστα νά εἴμεθα ἐκλεκτικοί, ν’ ἀκοῦμε κάτι τό πραγματικά ὡραῖο, κάτι πού εἶναι ἀντάξιο τοῦ ὀνόματος «μουσική».

     Εἶπα «καί πιό κάτω» ἀκόμα, ἔ λοιπόν, κάποτε ἕνα πολύ νεαρό ζεῦγος -ἀξιωματικός τῆς ἀεροπορίας αὐτός- εἶχαν ἔρθει στό μοναστήρι μας καί ἐγκυμονοῦσε ἡ γυναῖκα του. Ἦταν τό πρῶτο παιδί πού θά ἀποκτοῦσαν. Συγνώμη, ἦταν τό δεύτερο παιδί γιατί τό πρῶτο ἦταν κάπου δυό χρονῶ… κάπου ἐκεῖ θυμᾶμαι. Λοιπόν, μεταξύ τῶν ἄλλων πού κουβεντιάζαμε μᾶς εἶπαν καί τοῦτο: ὅτι ἡ γυναῖκα του ἄκουγε μουσική, κλασική μουσική, καλή μουσική -θά δοῦμε λίγο πιό κάτω γιά τά εἴδη τῆς μουσικῆς- γιατί λέτε (μήν σᾶς κάνει ἐντύπωση); Γιά νά ἀκούει τό ἔμβρυον ἀπό μέσα. Ἔχετε τήν ἐντύπωση ὅτι τό ἔμβρυο δέν ἀκούει μέσα ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας του; Ἀκούει, παιδιά. Ὅπως ἀκόμη ὅταν μαλώνουν οἱ σύζυγοι, καί βγαίνουνε κραυγές… φωνές… ξέρω γώ… τό ἔμβρυο ξέρετε τί κάνει μέσα; Προσπαθεῖ νά μαζευτεῖ σέ μιά γωνιά! Ὅπως ἀκριβῶς, δηλαδή ἐνοχλεῖται ἀπό τίς φωνές. Εἶναι -προσέξτε- πειραματικῶς ἀποδεδειγμένα αὐτά. Ὅπως ἀκόμη, ὅταν γίνεται μία προσπάθεια νά τό ξεκολλήσουν ἀπό μέσα, μέ φάρμακα καί μέ ἐργαλεῖα -ἡ γνωστή ἔκτρωσις, καί νά φυλάει ὁ Θεός!- προσέξτε παιδάκια, ἀγόρια, κορίτσια, νά τό ξέρετε αὐτό ὅταν θά γίνετε οἰκογενειάρχες, ποτέ μήν κάνετε τό ἁμάρτημα αὐτό. Ποτέ μήν κάνετε τό ἁμάρτημα αὐτό! Ἔ λοιπόν παρετηρήθη (κινηματογραφήθηκε ἡ περίπτωση), τό παιδί ὅταν ἀντιλαμβάνεται τόν κίνδυνο, κάτι νά μπαίνει στήν κοιλιά τῆς μάνας γιά νά τό βγάλει, αὐτό νά μαζεύεται (ὅσο μπορεῖ νά μαζευτεῖ!) σέ μιά γωνιά! Ναί, τό παιδί ἔχει αἴσθηση. Ἔτσι ἀκούγοντας τή μουσική -προσέξτε τήν καλή μουσική, ὄχι τή σύγχρονη μουσική, τήν βάρβαρη μουσική… πού παρετηρήθη στίς ἀγελάδες, ἅμα ἀκοῦνε κλασική μουσική οἱ ἀγελάδες κατεβάζουν γάλα. Ὅταν ἀκοῦνε τζάζ, ρόκ καί τέτοια οἱ ἀγελάδες, κόβουν τό γάλα. Ναί, ναί, ναί, κι αὐτό πειραματικῶς! 

     Λοιπόν, ἀπό πότε πρέπει ν’ ἀρχίζει αὐτή ἡ μουσική ἀγωγή; Πρέπει ν’ ἀρχίζει ἀπό τά ἐμβρυακά χρόνια! Ναί! Μακάρια τά παιδιά ἐκεῖνα, εὐτυχισμένα τά παιδιά ἐκεῖνα πού μποροῦν νά ἔχουν γονεῖς πού νά ἀνατιλαμβάνονται ἔτσι τά πράγματα. Τό ξαναλέγω ἄλλη μία φορά. Ἡ μουσική ἀγωγή δέν εἶναι γιά νά πᾶμε στό Ὠδεῖον, κι ἄν θέλετε, πολλοί πᾶνε στό Ὠδεῖον -δέν θέλω νά πῶ ὅτι εἶναι κάτι κακό- ἀπό ἕναν σνομπισμό. Γιά νά λέει ἡ μάνα κι ὁ πατέρας: «Τό παιδί μου πάει στήν Ρυθμική Γυμναστική, πάει στό Ὠδεῖο, μαθαίνει δυό, τρεῖς ξένες γλῶσσες, κάνει αὐτό… κάνει ἐκεῖνο…», ἔτσι, γιά μίαν ἐπίδειξιν: «Γιατί νά πηγαίνει τοῦ γείτονα τό παιδί στό Ὠδεῖον καί νά μήν πηγαίνει καί τό δικό μου τό παιδί;». Τό θέμα δέν εἶναι ἐκεῖ. Εἶναι θέμα καλλιεργείας καί σᾶς εἶπα, προπαντός νά μάθουμε νά άκοῦμε τήν καλή μουσική. Ὁ Πλάτων -γιατί οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες πίστευαν στή Μουσική- ἔλεγε (εἶναι στόν «Τίμαιο», εἶναι καί στό «Φαίδωνα», σέ δυό του βιβλία) «Μουσικῇ καί πάσῃ φιλοσοφίᾳ, προσχρώμενος», «ὠφελούμενος μέ κάθε μουσική καί φιλοσοφία». Μήν ξεχνᾶτε ὅτι οἱ Πυθαγόρειοι εἶχαν ἀναγάγει σέ μεγάλο ὕψος τήν Μουσική. 

     Ἀκόμη ἡ μουσική, μήν ξεχνάτε, ὅτι εἶναι ἁρμονία καί μαθηματική καί φυσική ἁρμονία. Σᾶς ἔλεγα τήν τελευταία φορά μοῦ φαίνεται, σέ σᾶς πρέπει νά τό ‘λεγα, ὅτι αὐτό πού λέμε ἕνας φθόγγος, δέν εἶναι παρά κάποιοι παλμοί. Λέμε ὁ φθόγγος «λά» (ντό, ρέ, μί φά, σόλ, λά), αὐτος ὁ φθόγγος εἶναι 400 παλμοί (ἀπ’ τήν Φυσική τό ξέρουμε). Ἡ δευτέρα, ἁρμονική λέγεται, εἶναι τό διπλάσιο, 800 παλμοί. 1200 παλμοί εἶναι ἡ τρίτη ἁρμονική… κ.λπ… κ.λπ. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅται ἀναλύεται ἡ Μουσική ἀπό τήν Φυσική καί ἀπό τά Μαθηματικά. Γι’ αὐτό οἱ Πυθαγόρειοι καταξιώθηκαν στό σημεῖο αὐτό (τότε δέν μποροῦσαν αὐτό τό πρᾶγμα νά τό ξέρουν τήν ἐποχή ἐκείνη), ὅτι ἡ Μουσική εἶναι Μαθηματικά. Ἡ Μουσική εἶναι ἁρμονία, εἶναι τάξις, εἶναι… πολλά πράγματα. Λοιπόν, ἡ Μουσική εἶναι κάτι πάρα πολύ σπουδαῖο στοιχεῖο κι ἀποτελεῖ, σᾶς εἶπα, τήν καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου. Ἀποτελεῖ κι αὐτή μέ τήν σειρά της καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου. 

     Ἀλλά ἀπορῶ ἄν μπορεῖ ἡ σύγχρονη μουσική -ἰδίως αὐτή ἡ ξένη μουσική… ἀμερικάνικη καί δέν ξέρω… τι ἄλλες… αὐτά τά …. ἡ τζάζ βασικά, μετά ἔρχονται τά ἐπί μέρους στοιχεῖα τῆς μουσικῆς, ἡ ρόκ… χέβι μέταλ…κι ἄλλα τέτοια πράγματα- ἄν μπορεῖ αὐτή ἡ μουσική νά καλλιεργήσει τόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Ἄν καμιά φορά βάλετε μιά μουσική χέβι μέταλ, μετά τίς 12 τά μεσάνυχτα -μέ συγχωρεῖτε νά κάνω καί λίγη παράσταση τώρα ἐδῶ- καί ἀκούσετε ἐκεῖνες τίς ἄναρθρες, αὐτό τό «Ἂαααα!...» νομίζετε πώς ἀκοῦτε κολασμένους στήν Κόλαση, πού τούς ἔχουν κρεμάσει, καί τούς πιάνουν τόν λαιμό ἀπό δῶ, ὥστε νά θεωρεῖται ὡραία φωνή ἡ βραχνιασμένη, ἐκείνη ἡ φωνή πού εἶναι βγαλμένη ἀπό στόματα πού παίρνουν ναρκωτικά… ἤ ὅ,τι ἄλλο… ἄν αὐτή ἡ μουσική μπορεῖ νά καλλιεργήσει τόν σύγχρονο ἄνθρωπο! Ἒχω ἀπορία. Καί ἀπορῶ ἀκόμη, πῶς; -τό ‘χω δοκιμάσει σέ πολλά παιδιά, ὅταν ἔρχονται νά μέ δοῦν- πῶς μπορεῖ νά ἀρέσει αὐτή ἡ μουσική; Μοῦ λέν ὅτι «Μᾶς ἀρέσει» καί ἐγώ ἀπαντῶ ὅτι πρόκειται περί παρακμῆς, περί χαλασμένου μουσικοῦ αἰσθητηρίου. Τό ἀκούσατε καλά; Περί χαλασμένου μουσικοῦ αἰσθητηρίου! Ἡ μουσική γαληνεύει, εἰρηνεύει, ἐμπνέει τόν ἄνθρωπο, δέν μπορεῖ νά τόν ξεσηκώνει. Αὐτή ἡ μοντέρνα μουσική ἡ σύγχρονη εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἀναστατώνει τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει ἕνα θηρίο, ὥστε ὅταν βγεῖ ἀπό τήν αἴθουσα τῶν συναυλιῶν, πού ἄκουσε τέτοια μουσική… τό ’χετε διαβάσει στίς ἐφημερίδες, τό ‘χετε ἀκούσει, τό ξέρετε, νά βγαίνουνε ὁρμητικά… ἄστε ὅτι σπάζουν καρέκλες, καί καθίσματα… τά πάντα μέσα στήν αἴθουσα τῶν συναυλιῶν, βγαίνουνε ἔξω καί συνεχίζουνε τό καταστροφικό τους ἔργο. Νά ἔχουν πάθει «ἀμόκ» ἐκεῖνοι πού ἄκουγαν τήν μουσική, κραυγές ἄναρθρες, νά σπάζουν βιτρίνες, καί ἄλλες ζημιές στόν δρόμο. Πασίγνωστα αὐτά. Ἀπό τούς καρπούς, ἀπό τά ἀποτελέσματα, δέν μποροῦμε νά καταλάβουμε ὅτι πρόκειται περί μουσικῆς παρηκμασμένης; Γιατί ἔχουμε σήμερα, δυστυχῶς, τόν παρηκμασμένον ἄνθρωπον, δέν ἔχουμε πλέον τόν καλλιεργημένο ἄνθρωπο. Ἄς τό προσέξουμε, λοιπόν, παιδιά, γιατί μέ τήν μουσική αὐτή ἔχουμε ἕναν παλινβαρβαρισμόν, ξαναγυρίζουμε εἰς τόν βαρβαρισμόν. Βέβαια ἴσως νά βρίζουμε τούς βαρβάρους, γιατί οἱ βάρβαροι μπορεῖ νά μήν ἔχουν τήν μουσική τῶν καλλιεργημένων ἀνθρώπων, ἀλλά δέν ἔχουν ὅμως αὐτή τήν ξέφρενη μουσική, ἡ ὁποία εἶναι αὐτόχρημα δαιμονική. Αὐτόχρημα δαιμονική! Ἄς τό προσέξουμε, λοιπόν, αὐτό. 

     Ἀλλά ἐκτός ἀπό τήν λεγομένη «κλασική μουσική», ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι Ἕλληνες ἔχουμε καί τήν Βυζαντινή μουσική, ἡ ὁποία ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τοποθετημένη ἐπάνω στό ἀρχαῖο μέτρο τῶν Ἑλλήνων, τῆς ἀρχαίας μουσικῆς τῶν Ἑλλήνων. Καί ἡ Βυζαντινή μουσική, βέβαια, πού σήμερα εἶναι στόν χῶρο τόν θρησκευτικό -μερικοί λέν ὅτι εἶναι καί ἔξω ἀπό τόν θρησκευτικόν χῶρον, δέν θά ἀσχοληθῶ περισσότερο- καλλιεργεῖ πράγματι τόν ἄνθρωπο μέ τήν ἱεροπρέπειά της καί τήν σεμνότητά της. Εὐτυχῶς ὑπάρχουν ἀρκετά ἀγόρια (σήμερα ἐσεῖς πού μέ ἀκοῦτε) καί κάποια κορίτσια ἀκόμη, πού μαθαίνετε Βυζαντινή μουσική. Καλά κάνετε! Δέν εἶναι ἀπαραίτητο νά γίνουμε ψάλτες, δέν εἶναι ἀπαραίτητο νά ἀνεβοῦμε ἀπάνω στό ψαλτήρι νά ψάλλουμε, νά ξέρουμε ὅμως τήν μουσική αὐτή. Νά τήν ψάλλουμε στό σπίτι μας, νά τήν λέμε στό σπίτι μας. Μᾶς καλλιεργεῖ, μᾶς μαζεύει, μᾶς μαζεύει τήν καρδιά καί τόν νοῦ, ἀνεβάζει τόν νοῦ καί τήν καρδιά, ἔχει ὅλην αὐτήν, ὅπως σᾶς εἶπα, τήν ἱεροπρέπεια, ἡ Βυζαντινή μουσική, ἔχει τήν σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό καί λέγεται «ἱερή μουσική». 

     Θά ’θελα ἀκόμη νά σᾶς ἔλεγα ὅτι ὑπάρχει καί ἡ λεγομένη «θυμελική μουσική» («θυμέλη», πού θά πεῖ θέατρον). Ποιά εἶναι αὐτή; Ἀπό ἐκείνη πού θεωρεῖται σοβαρή, ἐκείνην πού ἔχουνε γράψει ὄπερες, μέχρι τίς ὀπερέτες, καί τήν ἐλαφρά μουσική. Αὐτή ἡ μουσική, παιδιά, σίγουρα δέν βοηθάει τόν ἄνθρωπο, δέν τόν ἀνεβάζει. Τί τόν κάνει; Τόν -προσέξτε τί θά πῶ!- ἐκθηλύνει! Δηλαδή… ἐκθηλύνω… εἶναι ἄσχημη κατάσταση, νά μήν τήν ἀναλύσω τή λέξη… κάνω κάτι τό…. γίνεται ὁ ἄνθρωπος… ἔτσι σάν θηλυκός… νά σάν… ἄς μήν τό πῶ περισσότερο, μήν τό ἀναλύσω περισσότερο, αὐτήν ἡ θεατρική μουσική. Ἔστω κι ἄν λέγεται «ὄπερα». Προηγουμένως πού μίλησα γιά τήν κλασική μουσική, θά σᾶς πῶ καί τοῦτο, βέβαια δέν εἶμαι μουσικολόγος ἀλλά ἡ λέξις, ὁ χαρακτηρισμός «κλασική μουσική», εἶναι γιά μιά εἰδική περίοδο. Τότε ἐπί παραδείγματι, πού ἔζησε ὁ Μπάχ. Ἐπί παραδείγματι! Ἐνῶ ἡ μουσική τοῦ Μπετόβεν, δέν λέγεται κλασική, λέγεται ρομαντική… κ.ο.κ. Κατά κυριολεξία, λοιπόν, δέν εἶναι ἡ καλή, ἡ σοβαρή μουσική ὅλων τῶν αἰώνων κι ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ὄχι, ἀλλά εἶναι μιᾶς μόνο περιόδου, ὅπως καί στήν ἀρχιτεκτονική… κ.λπ. Ὃμως, ἔτσι καταχρηστικῶς, ὀνομάζουμε κλασική μουσική τήν σοβαρή μουσική. Ξαναλέγω μόνο ἄς προσέξουμε τήν θεατρική μουσική, ἡ ὁποία… ἔ, δέν βοηθάει τόν ἄνθρωπο πραγματικά.

     Ἀλλά ἐκτός ἀπό τήν μουσική καλλιέργεια πού κάνει τόν ἄνθρωπο καλλιεργημένο, ὅταν ἀκούσει κάτι καί γοητεύεται… -θυμᾶμαι ἦταν γερμανική Κατοχή καί οἱ Γερμανοί μέσα σ’ ἕνα κτῆμα πού μέναμε, κατοικοῦσαν κι αὐτοί σ’ ἕνα μεγάλο σπίτι, ἔφεραν μία ὀρχήστρα. Ἐγώ δέν εἶχα ἴσως εὐκαιρίες, γιατί τότε καί ραδιόφωνα δέν ὑπῆρχαν, ποῦ νά πάει κανείς ν’ ἀκούσει μουσική, ὅπως-ὅπως… τέλος πάντων… δέν ὑπῆρχαν δυνατότητες καί εἴχανε δώσει μία συναυλία. Μέ κλασική μουσική. Οἱ Γερμανοί. Οἱ κατακτητές μας. Σᾶς βεβαιώνω, εἶχα γοητευθεῖ. Λίγο ἀργότερα ἀπό τούς Γερμανούς (μήν σᾶς πῶ τήν ἱστορία) ὁ πατέρας μου ἀγόρασε ἕνα βιολί. Τό ἀγόρασε… ναί! Ναί 15 ἑκατομμύρια! Ἀλλά 15 ἑκατομμύρια ἀντιστοιχοῦσαν μέ δύο μικρά κουνελάκια. Ναί, ναι, ἤτανε πληθωρισμός. Πῆρα, λοιπόν, αὐτό καί ἀναζητήθη κάνας δάσκαλος. Μιά δασκάλα βρέθηκε, ἡ ὁποία δέν ἦταν δασκάλα, ἁπλῶς εἶχε μάθει καί πιάνο καί βιολί -ἤτανε κόρη ἑνός δικαστικοῦ- ἔ, γιά λόγους μορφώσεως. Ἤξερε καί πολλές γλῶσσες, ἤτανε καταπληκτική γυναῖκα. Ζεῖ ἀκόμη αὐτή ἡ γυναῖκα. Ζεῖ. Ξεπέρασε πρό πολλοῦ τά 90 της χρόνια… ἦταν δέ καί ὀρειβάτης, μεταξύ τῶν ἄλλων. Ναί… τελευταῖα δυό-τρία χρόνια, εἶχε περάσει τό φαράγγι ἐκεῖ στήν Κρήτη, ἐκεῖνο τό μεγάλο φαράγγι, καταπληκτική γυναῖκα! Λοιπόν, αὐτή ἡ γυναῖκα ὅταν πῆγα καί τῆς εἶπα νά μάθω μουσική, βιολί, τῆς λέγω: «Θά ‘θελα νά παίζω κἂνα τραγούδι… κἂνα καλαματιανό -τῆς εἶπα- κάνα τέτοιο…» (γέλια στό ἀκροατήριο). Προσέξτε, προσέξτε. Ἄρχισε βέβαια νά μοῦ μαθαίνει καί τίς νότες, αὐτές πού μαθαίναμε στό σχολεῖο… ἀλλά κανείς δέν πρόσεχε νά μάθει μουσική στό σχολεῖο -κατά δυστυχίαν- κανείς δέν πρόσεχε. Δέν μοῦ εἶπε τίποτε παρά ἐπῆρε τό βιολί στά χέρια της κι ἔπαιξε ἕνα κλασικό κομμάτι. Ἔ, αὐτό ἦταν! Τῆς λέω: «Δέν θέλω τίποτα ἀπό κεῖνα πού σᾶς εἶπα, θέλω τέτοια μουσική νά μάθω». Γιατί; Διότι αὐτό πού εἶναι ἔργον τέχνης, ἐλκύει τήν ψυχή. Ἡ ψυχή καμώθηκε, κατασκευάστηκε γιά τό ὡραῖον! Γι’ αὐτό τό ὡραῖον θά μιλήσουμε ἴσως τήν ἐρχομένη φορά. Γι’ αὐτό πού λέγεται «ὡραῖον»! Ναί. Κι ὅταν δεῖ κάτι τό ὡραῖον ἀμέσως ἡ ψυχή, ἔλκεται. Ἔτσι, ὅπως σᾶς εἶπα, μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία, μέ αὐτό τό περιστατικό πού ἀνέφερα, νά ἀγαπήσω καί ἐγώ τήν μουσική. Γι’ αὐτό καί σᾶς λέγω ὅτι πρέπει νά τήν ἀγαπήσουμε (δέν θά γίνουμε δοῦλοι της, σέ τίποτα δέν θά γίνουμε δοῦλοι), ἀλλά ὅμως θ’ ἀγαποῦμε ὁτιδήποτε εἶναι ἱκανό καί μπορεῖ νά μᾶς καλλιεργήσει. Παιδιά, αὐτά θά εἶχα νά πῶ σήμερα, καί πρῶτα ὁ Θεός, θά δοῦμε τήν ἐρχομένη φορά διά τήν Φιλοσοφίαν, πῶς καλλιεργεῖ τόν ἄνθρωπον… Θέλετε ἀκόμη, κι αὐτό πού λέγεται «ὡραῖον», «τέχνη». Πρῶτα ὁ Θεός, θά δοῦμε τήν ἐρχομένη φορά.

33η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος» (γ΄)

†. Στά δύο τελευταῖα μαθήματά μας εἴχαμε μιλήσει γιά τόν καλλιεργημένον ἄνθρωπο, διότι τέτοια συμβουλή εἴχε δώσει ὁ Τωβίτ στόν Τωβία, ὅταν τοῦ εἶπε «Πρόσεχε σεαυτῷ, παιδίον, ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου», «Πρόσεχε, παιδί μου», λέγει, «τόν ἑαυτό σου σ’ ὅλα σου τά ἔργα», «καὶ ἴσθι πεπαιδευμένος ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ σου». «Σέ κάθε συναναστροφή σου, σέ κάθε σχέση σου μέ τούς ἄλλους νά εἶσαι πεπαιδευμένος», δηλαδή ἄνθρωπος καλλιεργημένος, μορφωμένος. Καί λέγαμε βέβαια τί σημαίνει αὐτό, καί ἀρχίσαμε ἀναφέρουμε τίς περιπτώσεις, τίς πτυχές ἑνός καλλιεργημένου ἀνθρώπου. Εἴχαμε μιλήσει ὅτι ἡ εὐγένεια εἶναι μία πτυχή τοῦ καλλιεργημένου ἀνθρώπου. Ὅπως ἀκόμη καί ἡ κοινωνική καλλιέργεια. 

     Πρέπει, ὅμως, νά ποῦμε ὅτι καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι ἀκόμα κι ἐκεῖνος πού ἔχει ἐνδιαφέροντα εἰς τά κοινά. Τί θά πεῖ «εἰς τά κοινά»; Δηλαδή ὅλα ἐκεῖνα πού ἀφοροῦν τήν πόλη μας, τήν ἐπαρχία μας, ἄν θέλετε κάπως εὐρύτερα, καί τήν πατρίδα μας. Θέλετε ἀκόμη πιό εὐρύτερα; Γιά ὁλόκληρη τήν ὑφήλιο. Δέν μποροῦμε ἐπί παραδείγματι, σήμερα νά λέμε ὅτι δέν μᾶς ἐνδιαφέρει ἄν τό στρῶμα τοῦ ὄζοντος ἀποκτάει τρῦπες ἤ δέν μᾶς ἐνδιαφέρει. Μᾶς ἐνδιαφέρει. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι προχωροῦμε καί σέ ἄλλα ἀκόμη πράγματα, τά ὁποῖα μπορεῖ νά λέγονται οἰκολογικά ἤ οἰκολογία. Εἴμεθα ἐμεῖς ἐδῶ στή Λάρισα, δέν μπορεῖ νά πεῖ κανένας ὅτι δέν τόν ἐνδιαφέρει ὁ Ὄλυμπος, δέν τόν ἐνδιαφέρει ὁ Κίσσαβος, δέν τόν ἐνδιαφέρει ὁ Θερμαϊκός Κόλπος, πού εἶναι πράγματα πολύ κοντινά μας, καί πού νομίζω σέ μιά ἐκδρομή μας, ἐκεῖ κάπου καταφεύγουμε, καί πιθανῶς σ’ αὐτές τίς περιοχές νά εἶναι καί τά χωριά μας. Τά χωριά τῶν πατεράδων μας, τῶν μητεράδων μας… κ.λπ. Δέν μποροῦμε, λοιπόν, νά ποῦμε ὅτι δέν μᾶς ἐνδιαφέρει, κι ἀφοῦ μᾶς ἐνδιαφέρει, αὐτό δείχνει ἕναν καλλιεργημένον ἄνθρωπο. Πρέπει, λοιπόν, -πού τόσος λόγος γίνεται στήν ἐποχή μας γιά τήν λεγομένην οἰκολογίαν- νά ἐνδιαφερόμεθα γιά τό περιβάλλον. Νά διατηροῦμε καί τά βουνά μας καί τίς θάλασσές μας σέ κατάσταση καθαρή, ὅμορφα. Νά μή μεταβάλλουμε τήν γύρω μας περιοχή σέ σεληνιακό τοπίο ἤ σέ σκουπιδότοπο. 

     Ἀκόμη, μή μαθαίνουμε νά ρυπαίνουμε τό περιβάλλον. Πήγαμε στήν ἐκδρομή, πήραμε κάτι νά φᾶμε μαζί μας, μήν πετάξουμε ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ χαρτιά-κουτιά… ὅ,τι… ὅ,τι… ὅ,τι… ἔχουμε τά κατάλοιπα αὐτοῦ τοῦ γεύματος, τοῦ φοβεροῦ πού κάναμε. Ὑπάρχει κάποιος κάδος, φρόντισε κάποια ἀρχή νά βάλει ἕναν κάδο στήν περιοχή ἐκείνη… μά παραλία εἶναι, μά βουνό εἶναι; Καλῶς. Μέσα στόν κάδο θά βάλουμε τά ἀπορρίμματά μας. Δέν ὑπάρχει; Θά τά μαζέψουμε ὅλα αὐτά σέ μία νάϋλον σακκούλα καί θά τά πάρουμε μαζί μας στό σπίτι μας, νά τά πετάξουμε στά σκουπίδια, ὥστε τό περιβάλλον νά εἶναι πραγματικά πολύ καθαρό. Ἀκόμη, θά πρέπει νά προσέχουμε νά μή γινώμεθα ἀκούσιοι ἐμπρηστές. Εἶπα «ἀκούσιοι», γιατί ὁμολογουμένως εἶναι ἀδιανόητο πρᾶγμα νά βάζει κανείς φωτιά ὡς ἐμπρηστής. Θά γνωρίζετε ἀπό τήν Ἱστορία ὅτι ὀ Νέρων, μ’ αὐτήν τήν μοχθηρή ψυχή, ἔβαλε κάποτε φωτιά στήν Ρώμη -ἀκοῦστε!- γιά νά ἐμπνευστεῖ, νά γράψει ἕνα ποίημα! Ἀκοῦστε! Κι ὅταν βέβαια τοῦ ζητήθηκαν εὐθύνες, ξέρετε τί εἶπε; «Ὄχι ἐγώ, ἀλλά οἱ Ἑβραῖοι ἔβαλαν τήν φωτιά». Καί ἐπειδή ἦσαν ἀποδιοπομπαῖοι οἱ Ἑβραῖοι ὅπου καί νά πήγαιναν, ἀπεδόθη σ’ αὐτούς ἡ κατηγορία. Ὥστε τί θά εἶμαι, πυρομανής; Νά βλέπω ἕνα δάσος νά καίεται, καί νά εὐχαριστοῦμαι; Μπορεῖς νά εὐχαριστεῖσαι νά βλέπεις τό δάσος νά καίεται; Δέν καίεται ἡ καρδιά σου; Καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι ἐκεῖνος τοῦ ὁποίου ἡ καρδιά καίεται. Κάποτε θυμᾶμαι εἴχαμε πάει… πολλά χρόνια… ἄ, ἤμουνα πιό μεγάλος λίγο ἀπό σᾶς ‘τά μεγαλύτερα παιδιά, ἤμουνα μόλις στήν ἀρχή τῆς τρίτης δεκαετίας τῆς ζωῆς μου, εἴχαμε πάει μέ ὁμαδόπουλα… μεγάλα παιδιά ἦταν, στήν Πάρνηθα. Εἶναι πολλά-πολλά χρόνια, εἶναι λίγο μετά τό 1950, καί τότε ἄνοιγαν ἕναν δρόμο, γιά νά φθάσουνε σέ δύο κορυφές, ἐκεῖ πού θά ἔστηναν κάτι ραντάρ ὁ Στρατός καί ὁ Ο.Τ.Ε. Ἔπρεπε, λοιπόν, ἀνοίγοντας τόν δρόμον αὐτόν, νά κόψουνε πάρα πολλά ἔλατα. Ἔκλαιγε ἡ ψυχή μου, ὅταν ἔβλεπα τά κομμένα ἔλατα. Ἔτσι, πρέπει νά πονᾶμε. Μάλιστα πάνω σ’ αὐτό ὑπάρχει μία μεγαλειώδης περιγραφή πού κάνει, «περί ἀγαπώσης καρδίας», μάλιστα ἐπί λέξει «περί καιομένης καρδίας» -κοιτᾶξτε τί εἶπα: «καιομένης καρδίας»!- στόν Ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρον· πού λέγει, ὁ ἄνθρωπος ὅταν βλέπει νά γίνεται μία βλάβη, νά γίνεται μία ζημία μέσα στήν Δημιουργία, στά φυτά, στά ζῶα, ἐπειδή, λέγει, λυπᾶται πολύ, καί ἀγαπᾶ πολύ, γεμίζουν τά μάτια του δάκρυα, ὅταν βλέπει ὅτι ἡ φύσις ὑφίσταται μία τέτοια κακοποίηση. 

     Πάνω σ’ αὐτό θά σᾶς ἔλεγα, δέν νομίζετε ὅτι εἶναι φοβερά βάναυσο ὅταν χιονίσει καί τά πουλιά τά καημένα ζητοῦν καταφύγιο - πολλές φορές στά παράθυρά μας- καί ἐμεῖς βγαίνουμε νά κάνουμε κυνήγι! Προσέξτε με, τό κυνήγι δείχνει…. Τί δείχνει ἄραγε; Δείχνει πρωτογονισμόν. Ὅπως ὁ πρῶτοι ἄνθρωποι ἔβγαιναν στό κυνήγι. Δείχνει πρωτογονισμόν! Ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος ποτέ δέν πηγαίνει στό κυνήγι. Οὔτε χρησιμοποιεῖ ὅπλα, πρέπει νά σᾶς τό πῶ αὐτό. Καί μάλιστα δέν εἶναι δική μου θέσις αὐτή. Καί τήν ἔχω ἀκούσει εὐρύτατα καί τήν ἔχω διαβάσει εὐρύτατα, ἀλλά καί τήν ὑποστηρίζω καί ἐγώ. Δέν μπορεῖς… τά πουλάκια θά ρθοῦν στό παράθυρό σου, ἄν ἔχει βαρυχειμωνιά, ἄν βγάλεις λίγα ψίχουλα, ἄν βγάλεις κάτι ἐκεῖ στό πεζούλι, καί τά πουλάκια φᾶνε αὐτό πού θά τούς βάλεις… εἶναι ἥμερα… Θυμᾶμαι κάποτε διάβαζα ἕνα διήγημα μέ κάποιον πολύ καλλιεργημένον ἄνθρωπο, πού ἔβγαζε ταβάδες ὁλοκλήρους στήν ταράτσα του γιά τά πουλιά. Τάϊζε τά πουλιά. Καί βέβαια εἶχα κι ἕναν θεῖο -ἱερομόναχος ἦτο, μακαρίτης βεβαίως, ἦτο ἀδελφός τῆς γιαγιᾶς μου-, ὁ ὁποῖος -μή γελάσετε!- ἐτάϊζε τά μυρμήγκια! Ναί! Οἱ καλλιεργημένοι ἄνθρωποι ἔτσι κάνουν, ἂν μάλιστα διαβάσετε σέ βίους ἁγίων, θά τό δεῖτε αὐτό. Τήν ἔκφρασιν «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι καλός ἄνθρωπος, δέν πατάει οὔτε μυρμήγκι», τήν ἔχετε ἀκούσει; Τό λέει ὁ λαός μας. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀγαπᾶμε τά πάντα. Ἔτσι, λοιπόν, πρέπει νά εἴμεθα προσεκτικοί, νά μήν καταστρέφουμε τήν βλάστηση -πολύ παραπάνω νά βάλουμε φωτιά, ὅπως σᾶς εἶπα- ἀπό τό ἀγριολούλουδο, μέχρι τά πανύψηλα δέντρα. Θέλεις νά κόψεις ἕνα λουλουδάκι νά τό μυρίσεις; Κόψε το, γιά σένα τό ἔκανε ὁ Δημιουργός. Θέλεις νά τό πάρεις στό σπίτι σου νά τό βάλεις στό βάζο; Πᾶρτο. Γιά σένα τό ἔκανε ὁ Θεός Λόγος. Ἀλλά ἐκείνη ἡ κίνηση πού τήν ἔχω δεῖ μυριάδες φορές (κατά ἕνα βάναυσο τρόπο), κόβουμε τό λουλούδι, τό βάζουμε στή μύτη μας, μυρίζει-δέν μυρίζει καί μετά τό πετᾶμε! Αὐτό εἶναι περιφρόνηση... Δέν εἶναι περιφρόνηση στά λουλούδια, εἶναι περιφρόνηση στόν Δημιουργό τῶν λουλουδιῶν. Κι ὅταν κανείς ἀγαπάει τήν βλάστηση ἔτσι, τότε… -Μήν τό πάρετε ὅτι εἶναι παλαβό ἐκεῖνο πού ἔλεγε ὁ πατήρ τῆς Βοτανολογίας Carl von Linné ἢ, ἐξελληνισμένα, Κάρολος Λινναῖος –Σουηδός-, ἐνθυμεῖσθε ποιός εἶναι ἔ; Ὁ Λινναῖος. Λινναῖος! Αὐτός ὁ ἄνθρωπος -ἐπιστήμων! Ὁ πατήρ τῆς Βοτανολογίας- ὅταν ἔβγαινε περίπατο, δέν ἤθελε ποτέ νά πατάει ἀπάνω στά ἀγριολούλουδα… στή χλόη… τήν ἐλυπεῖτο! Εἶχε ἕνα μπαστούνι καί χτυποῦσε πολύ ἐλαφρά, τά κεφαλάκια τῶν ἀνθέων (τά λουλούδια) τά χτυποῦσε ἔτσι ἐλαφρά καί ἔλεγε: «Σωπᾶστε, σωπᾶστε, μέ τίς φωνές σας μέ ξεκουφάνατε!». Ἔτσι εἶναι, αὐτός εἶναι ὁ καλλιεργημένος ἄνθρωπος. 

     Ἄχ νά ‘ξερα ὅτι αὐτά τά παιδιά, ὅλοι αὐτοί οἱ νέοι καί οἱ νέες πού μ’ ἀκοῦτε, κάπως ἔτσι θά σκέφτεσθε… δέν μπορῶ ποτέ νά φανταστῶ ὅτι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος καλλιεργημένος δέν θά μποροῦσε ν’ ἀγαπάει πάρα πολύ τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Νά τό ‘ξερα ὅτι κάπως ἔτσι κάποτε θά σταθεῖτε! Ἀλλά πρέπει ἀπό μικρά παιδιά αὐτό νά συμβεῖ. Ν’ ἀγαπᾶμε τήν πανίδα. Ἡ πανίδα εἶναι τά ζῶα. Σᾶς εἶπα -πόσες φορές μιλοῦν οἱ ἁρμόδιοι- ὅταν πηγαίνετε στό δάσος καί βρεῖτε χελῶνες… βρεῖτε σκαντζοχοίρους… βρεῖτε… βρεῖτε… μήν τά σκοτώνετε. Μόλις δοῦμε μία χελῶνα ἐμεῖς οἱ βάρβαροι τῶν πόλεων, παίρνουμε πέτρες κι ἀρχίζουμε καί σπάζουμε τήν χελῶνα καί τήν σκοτώνουμε. Γιατί; Ἤ τόν σκαντζόχοιρο… ἤ τήν σαλαμάνδρα… Ξέρετε τί εἶναι οἱ σαλαμάνδρες; Κάτι συμπαθητικότατες σαύρες, εἶναι μαῦρες μέ κίτρινες βοῦλες. Ὅταν πρωτόρθα ἐδῶ, δέν τίς εἶχα δεῖ ποτέ μου, καί λέω σ’ ἕναν ντόπιο ἐκεῖ τοῦ χωριοῦ (στό Στόμιο): «Τί εἶναι αὐτά;». «Ἄ», μοῦ λέει, «αὐτές πέφτουν ἀπό τόν οὐρανό». Δηλαδή; Πέφτουν ἀπό τόν οὐρανό. Βέβαια δέν τό πίστεψα ὅτι πέφτουν ἀπό τόν οὐρανό, ἀλλά ὑπάρχει μία παράδοσις, γιατί ὅταν βρέξει, βγαίνουν οἱ σαλαμάνδρες νά βοσκήσουν. Περπατᾶνε πολύ ἀργά καί εἶναι συμπαθητικότατες. Δέν θά σκοτώσουμε τίποτε, μά τίποτε! Ξέρετε ὅτι κάποτε, ἔχοντας κάποια ζῶα… κότες… ξέρω γώ, γελάδες ἐπάνω στό μοναστήρι μας, ὅταν ἔρχονται οἱ «βάρβαροι τῶν πόλεων» (τά παιδιά), ἀρχίζουν καί πετροβολοῦν τά ζῶα. Κάτι πού τό χωριατόπουλο, τό χωριατόπαιδο, δέν θά τό ἔκανε ποτέ. Ἀκόμα βρήκαμε παιδί, παιδιά, νά πιάνουν κότα καί νά τήν πιάνουν ἀπ’ τόν λαιμό νά τήν πνίξουν! Ἄ, τ’ ἀβγά εἶναι ὡραῖα, ἀλλά… γιατί λοιπόν ἔτσι νά συμπεριφερόμαστε; 

     Ν’ ἀγαπᾶμε, λοιπόν, τήν πανίδα, τό ζωϊκό βασίλειο. Νά εἴμεθα φιλόζωοι, ὄχι βέβαια μ’ ἐκείνη τήν φιλοζωΐα πού ἔχουνε, κάποιοι σύλλογοι, πού πᾶτε στά σοῦπερ μάρκετ καί βρίσκετε εἰδικά φαγητά γιά τίς γάτες καί γιά τούς σκύλους… κ.λπ… κ.λπ… κ.λπ… μέχρι τοῦ βαθμοῦ -στήν Ἑλλάδα ἀκόμη δέν σημειώθηκε αὐτό, ἀκόμη εἴμαστε φτωχοί- ὅπως στήν Ἀμερική ν’ ἀφήνει κανείς χιλιάδες καί ἑκατομμύρια δολάρια κληρονομιά στόν παπαγάλο του, στήν γάτα του, στόν σκύλο του ἤ στό ἄλογό του! Αὐτά εἶναι παραλογισμοί, ὅταν τήν ἴδια ὥρα πεινοῦν ἄνθρωποι καί πεθαίνουν ἀπό τήν πεῖνα. Ὄχι τέτοια περίπτωση, ἀλλά νά εἴμεθα οἱ φιλόζωοι ἄνθρωποι -τήν λέξη «φιλόζωος» τήν παίρνω ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, κάτι θά σᾶς διαβάσω-, μέ τήν ἔννοια νά ἀγαπᾶμε κάθε ζωντανό. Ἡ γλάστρα σου εἶναι ξερή, πότισέ την! Τό ζωάκι σου εἶναι χωρίς φαΐ, δός του φαγητό. Ἔλεγε ἡ μητέρα μου ὅτι ὁ θεός τῶν ζώων εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Κάποτε ὅταν μεγάλωσα λίγο τό ἀπέρριψα αὐτό, τώρα πού γέρασα τό ξαναγυρίζω πίσω. Ναί, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ θεός τῶν ζώων καί μάλιστα ἐκείνων τῶν ζώων τῶν κατοικιδίων, πού κατά κάποιο τρόπο ἔχουμε τήν εὐθύνη γι’ αὐτά.

     Λέγει, λοιπόν, ἡ «Σοφία Σολομῶντος», γιά νά μή νομισθεῖ ὅτι αὐτά λέγονται ἀπό μία φιλολογία… ἔτσι… ἄ… δέν ξέρω πῶς, πού τήν ὑποβάλλει σήμερα ὁ πολιτισμός. Ὄχι. Προέτρεξε ἡ Ἁγία Γραφή, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, νά μᾶς μιλήσει γιά ὅλα αὐτά τά ὁποῖα σᾶς λέγω. Λέγει, λοιπόν, τό βιβλίο τῆς «Σοφίας Σολομῶντος» (11, 24) εἶναι σάν ἕνα εἶδος προσευχῆς πρός τόν Δημιουργόν, καί λέγει ἐκεῖ: «Ἀγαπᾷς γὰρ τὰ ὄντα πάντα καὶ οὐδὲν βδελύσσῃ», «Ὃλα τά ὄντα», λέγει, «τά ἀγαπᾶς καί τίποτα δέν συχαίνεσαι» «ὧν ἐποίησας (:ἀπ’ αὐτά πού ἐδημιούργησες). Οὐδὲ γὰρ ἂν μισῶν τι κατεσκεύασας». «Διότι», λέγει, «δέν θά κατασκεύαζες κάτι πού θά ἔφθανες νά τό μισήσεις. Ὅ,τι κατασκευάζεις, Σύ, Δημιουργέ, τό ἀγαπᾶς». «Πῶς δὲ ἔμεινεν ἄν τι, εἰ μὴ σὺ ἠθέλησας ἢ τὸ μὴ κληθὲν ὑπὸ σοῦ διετηρήθη;». «Πῶς θά μποροῦσε», λέγει, «νά ἔμενε κάτι στήν ὕπαρξη, ἄν Ἐσύ δέν τό ἤθελες; Καί πῶς θά μποροῦσε, ἀφοῦ κλήθηκε ἀπό Σένα μ’ ἕνα ὄνομα…»· προσέξτε, γιατί; Ὁ Θεός κάλεσε τόν Ἀδάμ, νά δώσει ὀνόματα στά ζῶα. Ξέρετε τί πλοῦτος ὑπάρχει σ’ αὐτό τό σημεῖο; Δέν εἶναι τῆς ὥρας ὅμως, νά σᾶς τό πῶ. Πού σημαίνει ὅτι «Ἐσύ καθετί τό ἔχεις ὀνοματίσει, πῶς θά μποροῦσε», λέει «αὐτό νά διατηρηθεῖ, ἂν Σύ δέν τό εἶχες ὀνοματίσει;». Τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ ἀναφέρει ὅτι ὁ Θεός ξέρει ὅλα τ’ ἀστέρια μέ τά ὀνόματά τους. Πέστε μου, ποσα εἶναι τ’ ἀστέρια; Τά βρῆκαν τά μέτρησαν οἱ ἀστρονόμοι; Πόσα νά εἶναι ἄραγε τ’ ἀστέρια;… Κι ὅλο βρίσκουνε καί πᾶμε πιό πέρα κι ἀκόμη πηγαίνουμε πιό πέρα στό σύμπαν, καί λέγει ἡ Ἁγία Γραφή: «Εἶναι ὀνοματισμένα αὐτά». Εἶναι γνωστά στόν Θεό, αὐτό θά πεῖ «ὀνοματισμένα», εἶναι γνωστά στόν Θεό. Εἶναι ἐκπληκτικόν! «Φείδῃ -προσέξτε το, δέν ἔχει καμία σχέση μέ τό φίδι. Εἶναι τοῦ ρήματος «φείδομαι», πού θά πεῖ «λυποῦμαι». Σᾶς θυμίζω ἕνα ρητό παλιό, ἀρχαῖο: «Χρόνου φείδου», νά λυπᾶσαι τόν χρόνο-, φείδῃ δὲ πάντων, ὅτι σά ἐστι, δέσποτα φιλόψυχε». «Τά λυπᾶσαι ὅλα». Εἴδατε, «τά λυπᾶσαι ὅλα»! Γιατί; Γιατί τά χαίρεσαι. 

     Λέει κάπου στό 8ο κεφάλαιο τῶν «Παροιμιῶν». Λέγει: «Ὃταν», λέγει, «ὁ Πατήρ δημιουργοῦσε, ἡ Σοφία (εἶναι ἕνα ἄλλο ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρίν γίνει ἄνθρωπος, εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος), ‘’ Ἢμουν», λέει, «κοντά Του καί συνδημιουργοῦσα καί χαιρόμουνα!’’». Ἀκοῦτε; Ἐπί λέξει: «Ἢμην εὐφραινομένη», καί μάλιστα ἰδιαίτερα ὅταν ἐδημιουργήθηκαν οἱ ἄνθρωποι. «Ἢμην εὐφραινομένη». «Ἐγώ ἡ Σοφία, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Θεός Λόγος, ὁ μετέπειτα Ἰησοῦς Χριστός». «Φείδῃ δὲ πάντων», «Τά λυπᾶσαι ὅλα, καί τά χαίρεσαι ὅλα». Ἐγώ μάλιστα πολλές φορές… ἄ, εἴδαμε καί τώρα πού ἐρχόμαστε κάτι προβατάκια, νεογέννητα προβατάκια, τί χαριτωμένα! Τί χαριτωμένα, ὅπως χορεύουν καί πηδοῦν! Εἶπα: «Ὃταν ὁ Θεός Λόγος ἔκανε τό πρῶτο προβατάκι καί χοροπηδοῦσε, δέν χαμογέλασε; -τό λέω ἀνθρωποπαθῶς αὐτό- δέν χαμογέλασε, δέν χάρηκε;». Ὅτι χάρηκε τό βλέπουμε στήν Ἁγία Γραφή: «Ἢμην», λέει, «εὐφραινομένη», δέν χαμογέλασε ὁ Θεός; Τί ὡραῖο πρᾶγμα! Ἔτσι κι ὁ ἄνθρωπος ὅταν σταθεῖ σέ ὅλη τήν Δημιουργία. Γιατί, λοιπόν, λυπᾶσαι τά πάντα; «Ὃτι σά ἐστι», «γιατί εἶναι δικά Σου», «Δέσποτα φιλόψυχε». Εἴδατε; «Φιλόψυχε»! «Ψυχή» ἐδῶ εἶναι ἡ ζωή. «Δέσποτα πού ἀγαπᾶς κάθε ζωή», δηλαδή εἶσαι φιλόζωος, ἐκεῖνο πού προηγουμένως σᾶς εἶπα. Καί σᾶς εἶπα ὅτι ἀναφέρεται εἰς αὐτήν τήν Ἁγίαν Γραφήν. 

     Καί ἐκεῖνος,παιδιά, πού ἀγαπᾶ τήν κτίσιν, τό περιβάλλον, τό φυσικόν περιβάλλον, ὁμοιάζει τοῦ Δημιουργοῦ Του καί εἶναι παιδί Του. Ἄν ξέρατε πόσο καλλιεργεῖται ὁ ἄνθρωπος -καί γράμματα νά μήν ξέρει- ὅταν ἀγαπάει τήν κτίσιν! Καί γράμματα, ναί! Κάποτε, μικρός-μικρός-μικρός, ἤτανε τότε προοίμια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καί ὁ πατέρας μου ἀγόρασε μιά κότα ἀπό τό παζάρι, ἔφερε ἄλλη μιά κότα -τώρα θά γελάσετε μ’ αὐτά πού θά σας πῶ, ἀλλά δέν πειράζει- καί μετά ἔ, τήν προσεχῆ ἑβδομάδα, ἔφερε ἄλλη μία κότα. Υἱοθέτησα, λοιπόν, ἐγώ τή μία κότα, καί ἡ ἀδελφή μου υἱοθέτησε τήν ἄλλη κότα. Τίς εἴχαμε στό κοτέτσι, αὐτές ἐβγάλανε πουλάκια, ἐβγάλανε αβγά … ξέρω γώ ἐγίνηκαν περισσότερες οἱ κότες, καθόμουνα μέ τίς ὧρες μέσα στό κοτέτσι, μοῦ φώναζε ἡ μητέρα μου: «Μά τί κάνεις;» καί γώ τραγουδοῦσα τίς κότες! Ἀνεκάλυψα δέ τό ἐξῆς, ὅτι οἱ κότες ὅταν σφυρίξεις ἤ φωνάξεις ἐνοχλοῦνται καί κινοῦν τό κεφάλι τους ἔτσι… κάπως, δοκιμάστε το, μπεῖτε σ’ ἕνα κοτέτσι καί δοκιμάσατέ το. Καί ἔκανα συντροφιά μέ τίς κότες. Βέβαια θά πεῖτε ἔ, λίγο παλαβός πρέπει νά εἶμαι… δέν ξέρω… δέν ξέρω… ἄς εἶναι… Ἀκόμη θά ἤθελα νά σᾶς ἔλεγα ὅτι τελευταῖα ἡ Ἐκκλησία μας, καθιέρωσε τήν 1ην Σεπτεμβρίου ὡς ἡμέρα οἰκολογικῆς ἀντιλήψεως. Θά τό ξέρετε αὐτό, τήν 1η Σεπτεμβρίου. Εἶναι μόλις δύο χρόνια καί μάλιστα κηρύχτηκε σέ τοῦτο τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως. 

     Πρέπει, ὅμως, νά παρατηρήσουμε τό ἐξῆς σ’ ὅλα αὐτά πού σᾶς λέγω, ὅτι ἄν δέν προσέξουμε καί ὑπάρξει μία ὑπέρβασις αὐτῆς τῆς οἰκολογικῆς ἀντιλήψεως, τότε ὁδηγούμεθα στήν εἰδωλολατρίαν, καί ἐκεῖ ὑπάρχει ἕνας κίνδυνος. Ὅταν εἶσαι πνευματικός ἄνθρωπος, Χριστιανός σωστός, δέν κινδυνεύεις. Ὅταν, ὅμως, δέν εἶσαι; Γι’ αὐτό πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι σήμερα πολλοί οἰκολογικοί σύλλογοι οὐσιαστικά εἶναι εἰδωλατρικοί. Εἶναι καί κάτι ἄλλα πράγματα ἄσχημα. Ὄχι, θ’ ἀγαπᾶμε τήν κτίση ἀλλά οὐδέποτε θά ὑπερβοῦμε κάποια ὅρια. Δέν θά θεοποιήσουμε ποτέ-μά ποτέ τήν κτίση. Γι’ αὐτό θέλει πολλή προσοχή. Μήν ξεχνᾶτε ὅτι ὁ μασονισμός, ἐπί παραδείγματι, εἶναι λατρεία τῆς κτίσεως. Ναί, εἶναι λατρεία τῆς κτίσεως. Καί ὅπως ἐρχόμαστε… δέν τό εἴπαμε στό αὐτοκίνητο, ἀλλά τό σκέφθηκα, κατεβαίνοντας τήν ἐθνική ὁδό, ἀριστερά μας εἶναι ὁ Κίσσαβος, κι αὐτά τά πρῶτα μικρά βουναλάκια, χαμηλά (λόφοι), πού εἶναι πρό τοῦ Κισσάβου, πού πίσω ἀπ’ αὐτά τά βουναλάκια εἶναι τό Συκούριο. Καί θυμήθηκα ἕνα... ἀπ’ τήν Μυθολογία, ὅτι κάποτε ἡ Ἀθηνᾶ εἶχε πάει στά βόρεια τῆς Ἀττικῆς καί κουβαλοῦσε ἕνα μεγάλο βράχο, γιά νά τόν φέρει νά μεγαλώσει λίγο τόν βράχο τῆς Ἀκροπόλεως. Τῆς λένε ὅμως ὅτι… «Ξέρεις, κινδυνεύει τό ἀγαπημένο σου φίδι, ὁ Ἐρεχθεύς». Τότε ἀπό τήν βιασύνη της νά τρέξει, πέταξε τήν πέτρα, γιά νά πάει πιό γρήγορα, κι αὐτός εἶναι ὁ Λυκαβηττός. Αὐτή ἡ πέτρα εἶναι ὁ Λυκαβηττός. Τώρα… δέν εἶστε Ἀθηναῖοι, ἀλλά ἔχουμε δύο λοφίσκους μέσα στό λεκανοπέδιο ἐκεῖ τῆς Ἀττικῆς. Εἶναι ὁ Λυκαβηττός καί ἡ Ἀκρόπολη, εἶναι καί τά Τουρκοβούνια ἀλλά δέν μιλάω γι’ αὐτά.

     Τί ἔκαναν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες, ξέρετε τί ἔκαναν; Δέν ἔκαναν ποτέ ἑρμηνεία τῆς Ἱστορίας. Ἔκαναν ἑρμηνεία τῆς φύσεως. Ἑρμηνεία τῆς φύσεως! Ὅ,τι ἔβλεπαν ἀμέσως ἔδιδαν μίαν ἱστορίαν, μία εἰκόνα. Ἑρμηνεία τῆς φύσεως. Γιατί; Ἦσαν εἰδωλολάτρες. Ἐμεῖς δέν ἔχουμε ἀνάγκη νά κάνουμε καμμία ἑρμηνεία τῆς φύσεως. Γιατί; Δημιουργός τῶν πάντων εἶναι ὁ Θεός. Ἄς προσέξουμε λοιπόν, διότι ὅπως σᾶς εἶπα οἱ Μασσῶνοι δέν κάνουν τίποτε ἄλλο, παρά βλέπουν παντοῦ -ἑρμηνεύοντες τήν φύσιν- τήν γονιμότητά της. Αὐτό εἶναι μασονισμός. Ναί, ναί. Εἶναι εἰδωλολατρία καθαρή 100%. Ἄς προσέξουμε, λοιπόν, στό σημεῖο αὐτό. Γι’ αὐτό λέει, σᾶς εἶπα, ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης: «Τεκνία, φυλάξατε ἑαυτούς ἀπό τῶν εἰδώλων», «Παιδάκια», λέει, «φυλᾶξτε τούς ἑαυτούς σας ἀπό τά εἴδωλα». Εἰς δέ τήν ἐποχή μας πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ἔχουμε μίαν ἀναβίωση τῆς εἰδωλολατρίας μέ τήν ὠμή της μορφή, ἐκείνη ἡ ὁποία ὑπῆρχε π.Χ.

     Ἀκόμη, παιδιά, καλλιεργημένος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού γνωρίζει γράμματα. Ἄχ, αὐτά τά γράμματα! Σᾶς εἶπα προηγουμένως πόσο εὐτυχεῖς θά εἴμαστε σάν πατρίδα, σάν λαός, ἐάν τά παιδιά μας ἀγαποῦσαν τά γράμματα. Βέβαια ὅλα τά παιδιά δέν ἀγαποῦν ἐξίσου τά γράμματα, ἄλλα ὀλιγότερο κι ἄλλα περισσότερο. Ἄλλα ἔχουν περισσοτέρα ἀντίληψη κι ἄλλα ὀλιγοτέρα, δέν ἔχει καμία σημασία, ἀλλά μιά ἀγάπη στά γράμματα, δέν… ὄχι δέν θά ἔβλαπτε, ἀλλά τά μέγιστα θά ὠφελοῦσε. Δηλαδή, εἶναι αὐτός πού ἔχει μίαν γραμματικήν παιδείαν, μία γραμματική μόρφωση. Οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι, ὅπως θά γνωρίζετε -ἰδιαιτέρως οἱ Ἀθηναῖοι!- καλλιεργοῦσαν στούς νέους τρία μαθήματα. Τήν Γραμματική -εἶναι γενικός ὅρος «Γραμματική», ἡ ὁμιλητική, ἡ Ρητορική… ὅλα αὐτά, ἡ Φιλολογία μέ μία λέξη: Γραμματική- τήν Μουσική, καί τήν Γυμναστική. Ἦταν αὐτό τό θαυμάσιο τρίπτυχον (γιά τούς Ἀθηναίους) ἀληθοῦς μορφώσεως. Θά ἐπαναλάβω, Γραμματική, Μουσική, καί Γυμναστική. 

      Μάλιστα στή Μουσική ἐδιδάσκετο καί τό μέτρον, διότι ἡ Μουσική εἶναι μέτρον. Ἄν δέν ἔχεις μέτρον, δέν μπορεῖς νά μιλᾶς γιά Μουσική. Μήν ξεχνᾶτε ἀκόμα ὅτι ὁ Πυθαγόρας ὁ Σάμιος καλλιεργοῦσε τήν Μουσικήν, καλλιεργοῦσε τούς ἀριθμούς, γιατί ἀκριβῶς εὔρισκε σ’ αὐτούς τήν ἁρμονία. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς πῶ πῶς ὑπάρχει αὐτή ἡ ἁρμονία. Πρόχειρα-πρόχειρα μόνο σᾶς λέγω ὅτι ἄν κλείσετε τά μάτια σας ἤ ἔκλεισε τό φῶς καί δέν ξέρετε τώρα ποιός ἦρθε νά μιλήσει, κι ἀκούγατε τήν φωνή μου, δέν θά λέγατε ὅτι εἶμαι ἐγώ; Ἐμένα πού μέ ξέρετε πῶς μέ ἀναγνωρίζετε; Θά μοῦ πεῖτε: «Ἀπό τήν φωνή». Μά τί εἶναι ἡ φωνή; Ἡ φωνή δέν εἶναι… γιατί λέμε… στό τηλέφωνο λέμε: «Ἂ, καλημέρα κύριε Τάδε, καλημέρα κυρία Τάδε», γιατί; Διότι γνωρίζουμε τή φωνή. Τί εἶναι ἐκεῖνο πού μᾶς κάνει νά γνωρίζουμε τή φωνή; Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει μία ἰδιομορφία στή φωνή του. Τί εἶναι ἐκεῖνο πού κάνει τήν ἰδιομορφία στή φωνή του; Τό ρωτήσατε ποτέ; Εἶναι ὁ ἀριθμός τῶν ἁρμονικῶν τῆς φωνῆς. Ἕνας φυσικός (πού σπουδάζει Φυσική) μέ καταλαβαίνει πάρα πολύ καλά. Ἔτσι ἡ νότα «λά», ἡ βασική εἶναι 400 παλμοί. Ἄν πάρω τήν 2αν ἁρμονικήν, εἶναι 800 παλμοί… καί τώρα μάλιστα καί τό μέγεθος γίνεται πιό μικρό, δηλαδή ἡ ἔντασις. Ἡ τρίτη ἁρμονική εἶναι 1200 παλμοί. Ἐδῶ τί μιλᾶμε; Περί ἀριθμῶν περί ἁρμονίας, ἐξ οὗ καί ἡ ὀνομασία ἁρμονική, 1η ἁρμονική, 2α ἁρμονική, 3η ἁρμονική… τί εἶναι λοιπόν; Ἡ μουσική… ἐδῶ στήν ὁμιλία τό θέμα, πόσο περισσότερο στή Μουσική· πού σημαίνει ὅτι εἶναι ἕνα μέτρον, ἕνας ρυθμός. 

     Νά μάθουμε τό μέτρο, νά μάθουμε τόν ρυθμό, νά εἶναι κάτι πού νά φωλιάσει μέσα μας ἡ αἴσθησις τοῦ μέτρου. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν την αἴσθηση τοῦ μέτρου, ἰδίως οἱ Ἀθηναῖοι! Ὅταν δεῖ κανείς τά γλυπτά τους, δεῖ τά κτίσματά τους, τόν Παρθενῶνα… κι ὅλα τ’ ἄλλα, ὑπάρχει ἡ αἴσθησις τοῦ μέτρου. Ὁ Παρθενών δέν ἔγινε ἕνας τεράστιος ναός, οὔτε καί κάτι μικρούτσικο, ἐκεῖ πού ταίριαζε στό μάτι καί ὑπηγόρευε τό μέτρο εἰς τό ἀθηναϊκό μάτι, εἰς τό μάτι τοῦ Ἀθηναίου πολίτου… εἶναι πολύ ὡραῖα πράγματα αὐτά! Ἡ αἴσθησις τοῦ μέτρου! Ἔτσι σᾶς εἶπα ἕνα μικρό παραδειγματάκι γιά καταλάβετε ὅτι δέν εἶναι… νά πάρω ἕνα μπουζούκι καί ν’ ἀρχίσω νά μαθαίνω μουσική. Μήν τό νομίσετε ὅτι τό πρᾶγμα εἶναι ἔτσι. Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι. Εἶναι κάτι πολύ-πολύ βαθύτερο τό θέμα. Λοιπόν, γραμματική παιδεία, Μουσική καί Γυμναστική. Τρίπτυχο μορφώσεως, λοιπόν, διά τούς ἀρχαίους καί εἰδικότερα γιά τούς Ἀθηναίους. Ἀλλά κι ἄλλοτε σᾶς ἔχω πεῖ, καί μακάρι νά ξαναγυρίσει αὐτό -γιατί δέν ὑπάρχει σήμερα- ὅτι στήν ἀρχαιότητα δέν συνεδέετο, ἡ γραμματική μόρφωσις μέ τόν ἐπαγγελματισμό. Σήμερα στριμωχνόμαστε στίς πόρτες τῶν Ἀνωτέρων καί Ἀνωτάτων Ἱδρυμάτων γιά νά πετύχουμε μιά θέση, γιά νά βγάλουμε λεφτά, ὅταν θά πάρουμε τό πτυχίο μας. Καί ἔχουμε καί τό φαινόμενο τῆς ἀνεργίας, καί πόσοι καί πόσοι εἶναι ἐκεῖνοι πού παίρνουν πτυχίο καί πτυχία κι ἀκόμη δέν μποροῦν νά βροῦν μία δουλειά. Γιατί; Γιατί συνδέσαμε τήν μόρφωση μέ τόν ἐπαγγελματισμό. 

     Στήν ἀρχαιότητα δέν ὑπῆρχε,παιδιά, αὐτό. Αὐτό γιά πρώτη φορά ἐπεχειρήθη νά συνδεθεῖ (ἡ μόρφωσις μέ τόν ἐπαγγελματισμό) ἀπό τούς σοφιστές καί στήν ἀρχαία Ἀθήνα καί σ’ ὅλη τήν Ἑλλάδα (γιατί αὐτοί ἦσαν περιοδεύοντες). Ἔτσι βρίσκουμε τόν Σωκράτη ἐπί παραδείγματι, νά εἶναι ὁ φιλόσοφος ὁ Σωκράτης, ὁ σκεπτόμενος ἄνθρωπος -θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω γιά τήν Φιλοσοφία- δέν τόν ἐμποδίζει, ὅμως, νά εἶναι ἕνας γλύπτης, καί μάλιστα ἔδειχναν ὅτι ἐπάνω στήν Ἀκρόπολη ὑπῆρχε ἕνα γλυπτό πού ἦταν ἔργο δικό του. Δέν τόν ἐμπόδιζε νά εἶναι φιλόσοφος, δέν ἐπληρώνετο ποτέ, ἦταν ἀδιανόητο πρᾶγμα νά πληρωθεῖ, ἔ, νά εἶναι καί χειρώνανακτας, μέ τά χέρια του νά κάνει δουλειές. Ἀλλά τό θέμα αὐτό τῆς καλλιεργείας μέ τά γράμματα, πού εἶναι τόσο σπουδαῖο, θά τό συνεχίσουμε, ὅπως κι ἄλλες πτυχές, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχομένη Κυριακή.

32η ομιλία στην κατηγορία "Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ. " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/h-pnevmatikh-diauhkh-toy-tvbit
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_7.html?m=1

Ἀπομαγνητοφώνηση, ψηφιοποίηση: Ἠλίας Τσακνάκης.

Επιμέλεια κειμένου : Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἡ Πνευματική Διαθήκη τοῦ Τωβίτ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1RZ1sYHVgLqBWiFNCBGi90Z__kjEnhr2H/view?usp=drivesdk

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.