†.Eἴχαμε μιλήσει τήν περασμένη φορά, ἀγαπητοί μου, γιά τούς τρεῖς βασικούς σκοπούς του γάμου καί ὅτι ἀπό τήν γνώση τῶν σκοπῶν τοῦ γάμου θά καθορισθεῖ καί ἡ πορεία τοῦ γάμου. Διότι ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι δέν γνωρίζουμε τούς σκοπούς τοῦ γάμου ἤ δέν τούς γνωρίζουμε μέ τήν προτεραιότητα πού τούς θέτει διά τῆς Ἐκκλησίας ἡ Ἁγία Γραφή, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τότε ἀσφαλῶς ὁ γάμος δέν θά ἔχει ὀρθή πορεία, ἀλλά θά ἐπηρεασθεῖ ἀπό ξένα πρός τό Εὐαγγέλιο και τήν Ἐκκλησία στοιχεῖα, καί δέν θά εἶναι ἐπιτυχημένος.
Μένει τώρα νά ποῦμε μερικές ακόμη σκέψεις ἀπό τίς τόσο πλούσιες τρεῖς πρῶτες εὐχές μέχρι τά ἀναγνώσματα, τοῦ Ἀποστόλου καί τοῦ Εὐαγγελίου. Βεβαίως δέν κάνουμε ανάλυση γυμνασιακή τοῦ κειμένου· ἁπλῶς μόνο παίρνουμε μερικές σκέψεις, πού ἔρχονται νά μᾶς ρίξουν πιό πολύ φῶς στις πολλές, στις πάμπολλες πτυχές τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου.
καί πάρα πολύ χαρακτηριστικό σημείο για το ζευγάρι πού μπαίνει στην πορεία του γάμου. Ἡ Ἐκκλησία διά τοῦ ἱερέως εὔχεται: «καὶ δὸς αὐτοῖς, Κύριε, ἀπὸ τῆς δρόσου τοῦ οὐρανοῦ ἄνωθεν, καὶ ἀπὸ τῆς πιότητος τῆς γῆς· ἔμπλησον τοὺς οἴκους αὐτῶν σίτου, οἴνου καὶ ἐλαίου καὶ πάσης ἀγαθωσύνης, ἵνα μεταδιδῶσι καὶ τοῖς χρείαν ἔχουσι» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 100.). Δηλαδή: καί δῶσε σ' αὐτούς, Κύριε, ἀπό τή δροσιά τοῦ οὐρανοῦ καί ἀπό τήν πιότητα –τό πι μέ γιῶτα, πού σημαίνει πάχος, πλοῦτος– δῶσε ἀπό τόν πλοῦτο τῶν ἀγαθῶν τῆς γῆς· τό σπίτι τους γέμισέ το από σιτάρι, από κρασί, ἀπό λάδι καί ἀπό κάθε ἄλλο ἀγαθό, με σκοπό νά τά μεταδώσουν καί σ' ἐκείνους πού ἔχουν ὑλικές ανάγκες. Δηλαδή γέμισε τίς ἀποθῆκες τους, τά ταμεία τους, για να μπορούν να βοηθούν καί τούς πτωχούς.
Δέν είναι τυχαίο που αναφέρονται τα τρία αυτά υλικά ἀγαθά, ὁ σίτος, ὁ οἶνος καί τό ἔλαιον. Γι' αὐτό και στην Αρτοκλασία βάζουμε τους άρτους, βάζουμε ἕνα μπουκάλι μέ λάδι καί ἕνα μπουκάλι μέ κρασί. Αὐτά τά τρία θεωρούνται τά πιό βασικά καί ἀντιπροσωπευτικά στοιχεία ὅλων τῶν ἀγαθῶν πού μπορεί να έχει ένα σπίτι.
Αὐτό τό σημεῖο, ὅπως εἴπαμε, εἶναι ἀπό τήν πρώτη εὐχή, πού πράγματι ἐδῶ παρακαλεῖ νά δοθοῦν στο ζευγάρι τῶν νεονύμφων ὅλα τά ἀγαθά. Οἱ σύζυγοι μέ τόν τρόπο αὐτό χρίονται οικονόμοι τοῦ Θεοῦ, καί μάλιστα οικονόμοι τοῦ Θεοῦ γενναιόδωροι, πού πρέπει νὰ εἶναι πάντοτε έτοιμοι να αναπληρώσουν κάθε Ελλλειψη υλική, «ἀπὸ τῆς πιότητος τῆς γῆς», ἡ πνευματική, «ἀπὸ τῆς δρόσου τοῦ οὐρανοῦ ἄνωθεν», τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ζεστασιά τῆς ἀγάπης τοῦ καινούργιου σπιτικοῦ θὰ πρέπει νά ἀφήνει πάντοτε την πόρτα τοῦ σπιτιοῦ ἀνοιχτή σε καθέναν πού θά ζητοῦσε υλική ή πνευματική συνδρομή.
Ανάμεσα σε όλα αυτά διαγράφεται μία πλούσια ἀρετή, πού ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ἰδιαιτέρως καυχόμαστε στους ξένους ότι την καλλιεργούμε εδώ και πολλούς αιώνες, από πρό Χριστού, ή φιλοξενία, και μάλιστα με τήν εὐρεῖα τῆς ἔννοια. Το καινούργιο αυτό ζευγάρι, που θα φτιάξει το σπιτικό του, θα πρέπει νά ἔχει τίς πόρτες του ἀνοιχτές καί νά 'χει κοινωνούς τῶν ὑλικῶν καί τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν του καί ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἡ φιλοξενία λοιπόν· τό πνεῦμα τῆς φιλοξενίας! Να μπορεί κανείς πάντα νά δίνει· νά μήν κλείσουν οἱ πόρτες τοῦ σπιτιοῦ· νά εἶναι τό πρόσχαρο ἐκεῖνο σπιτικό, τό ευλογημένο σπιτικό, το σπιτικό ἐκεῖνο πού ὁ Θεός μέ τά χέρια τῶν συζύγων θά δίνει πρός τούς ἄλλους ανθρώπους πλούσια υλικά αλλά και πνευματικά ἀγαθά. Ἐδῶ λοιπόν ἡ λέξη φιλοξενία μέ τήν εὐρεῖα της ἔννοια.
Μάλιστα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ειδικά για τη φιλοξενία μιλάει ή Αγία Γραφή, στην Προς Εβραίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, καί μᾶς λέει: «Η φιλαδελφία μενέτω, τῆς φιλοξενίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε· διὰ ταύτης γὰρ ἔλαθόν τινες ξενίσαντες ἀγγέλους» (Ἑβρ. 13, 1-2.). Δηλαδή: Η φιλαδελφία νά ὑπάρχει σέ σᾶς μονίμως· νά μήν εἶναι δραπέτης. Νὰ ἀγαπάτε τούς ἄλλους ἀνθρώπους, και μάλιστα νά τούς ἀγαπᾶτε μέ ὅλη σας τήν καρδιά. Επίσης μή ξεχνᾶτε τήν φιλοξενία, διότι μέ τήν ἀρετή αυτή μερικοί, χωρίς νά τό ἀντιληφθούν, φιλοξένησαν ἀγγέλους. Εδώ προφανώς ὑπαινίσσεται τὸν Ἀβραάμ, που φιλοξένησε τοὺς τρεῖς ἀγγέλους, ἀλλὰ καὶ τὸν Λώτ, που φιλοξένησε στη συνέχεια τούς δύο ἀπ' αὐτούς, ὅταν τόν εἶχαν ἐπισκεφθεῖ μετά τήν φιλοξενία τους στον Αβραάμ. (Βλ. Γέν. κεφ. 18-19.)
Ἀλλά καί κάτι ἀκόμη. Ὁ ἀπόστολος Παύλος, προκειμένου να δώσει εντολή στις Ἐκκλησίες να γράψουν στον κατάλογο των προστατευομένων χηρών τις χώρες έκεῖνες που πραγματικά έχουν ανάγκη, ζητάει κάποιο κριτήριο· ζητάει τρόπον τινά μία ταυτότητα ἀπό τήν χήρα γυναίκα. Ποιό εἶναι αὐτό; Ακούστε, παρακαλώ, το κριτήριο:
«Χήρα καταλεγέσθω... ἐν ἔργοις καλοῖς μαρτυρουμένη, εἰ ἐξενοδόχησεν... εἰ ἁγίων πόδας ἔνιψεν.» Δηλαδή: Η χήρα, για να μπεί στούς καταλόγους τῆς Ἐκκλησίας καί νά τύχει προστασίας, θα πρέπει να μαρτυρεῖται ἀπό τούς ἄλλους ὅτι ἔχει ἐπιτελέσει στή ζωή της ἔργα καλά, ενόσω ζοῦσε ὁ ἄνδρας της καί εἶχε ὅλα τά ἀγαθά· καί εἰδικεύει: ἐάν δέχθηκε μέ χαρά τούς ξένους καί τούς φιλοξένησε, ἐάν ἔπλυνε τα πόδια τῶν ἁγίων, τῶν Χριστιανῶν.
Οἱ ἄνθρωποι τότε περπατοῦσαν ξυπόλυτοι· ἤ ἐπειδή φοροῦσαν ἀτελῆ παπούτσια, ή σκόνη των δρόμων, οἱ ὁποῖοι δὲν ἦταν ἀπό ἄσφαλτο, δημιουργούσε βρωμιά στα πόδια τους. Ὅταν ἔμπαινε κανείς σε κάποιο σπίτι, ἔπρεπε ὁπωσδήποτε να πλύνει τα πόδια του. Τό ἔργο αὐτό τό ἔκαναν συνήθως δοῦλοι, ἢ ἄν δέν ὑπῆρχαν δούλοι, τό ἔκανε ὁ ἴδιος ὁ νοικοκύρης ή ή νοικοκυρά. Ὅμως αὐτό ἔχει ἕναν ευρύτερο χαρακτῆρα: νίπτω πόδας ἁγίων σημαίνει ὅτι ὑπηρετώ τις ανάγκες τῶν ἄλλων Χριστιανών. Τότε οἱ Χριστιανοί λέγονταν ἅγιοι· ἴσως θα πρέπει νά τό γνωρίζουμε και αυτό, διότι φανερώνει ὅτι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ Χριστιανοῦ εἶναι να γίνει ἅγιος.
Και συνεχίζει: «εί θλιβομένοις ἐπήρκεσεν, εἰ παντί ἔργῳ ἀγαθῷ ἐπηκολούθησε» (Α΄ Τιμ. 5, 9-10). Δηλαδή, ἐὰν ἀνακούφισε τούς θλιμμένους, ἂν τούς συμπόνεσε και στάθηκε πρόθυμη να τους βοηθήσει καί ἄν ἀφιερώθηκε σε κάθε καλό ἔργο.
Ορίστε, παρακαλῶν αὐτό εἶναι τό κριτήριο για να γραφεί μια χήρα στους καταλόγους προστασίας τῆς Εκκλησίας. Δηλαδή, οὔτε λίγο ούτε πολύ, ζητάει εδώ απολογισμό ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀπό τίς γυναίκες αυτές. Σαν νά τίς λέει: «Ἡ Ἐκκλησία όταν ἱερολόγησε τον γάμο σας, προφανῶς εὐχήθηκε νά σᾶς δώσει ὁ Θεός ὅλα τὰ ἀγαθά· τώρα ὅμως ἔχετε ἐσεῖς ἀνάγκη. Λοιπόν; Τί κάνατε ὅταν ὁ Θεός σᾶς ἔδινε τά ἀγαθά, Φανήκατε αντάξιες τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ, πού σᾶς τίς ἔδωσε μέ τίς παρακλήσεις και προσευχές τῆς Ἐκκλησίας;».
Βλέπετε λοιπόν ὅτι ἡ Ἐκκλησία ζητάει να δοθούν στο ζευγάρι πλούσια αγαθά, ὄχι για να προσκολληθοῦν σ' αὐτά, ὄχι γιά νά γίνουν αἰτία καί ἀφορμή γιά κοσμική ζωή, ἀλλά νά γίνουν αἰτία καί ἀφορμή γιά δοξολογία τοῦ Θεοῦ, πού κάλυψε τίς ἀνάγκες τῶν ἁγίων, τῶν πιστῶν.
Ἀπό τή δεύτερη ευχή βρίσκουμε τρία αιτήματα. Τό πρῶτο αἴτημα λέει: «Εὐλόγησον αὐτούς, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὡς εὐλόγησας τὸν Ἀβραὰμ καὶ τὴν Σάρραν...» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 100.).
Συνεχίζει ἡ εὐχή νά ζητάει από τόν Θεό νά εὐλογήσει τούς νεονύμφους, όπως εὐλόγησε τόν Αβραάμ μέ τήν Σάρρα, τόν Ἰσαάκ μέ τήν Ρεβέκκα, τόν Ἰακώβ καί ὅλους τούς Πατριάρχες, τόν Ἰωσήφ μέ τήν Ασυνέθ, τόν Μωϋσέα με την Σεπφόρα, τόν Ἰωακείμ μέ τήν Ἄννα, τόν Ζαχαρία μέ τήν Ἐλισάβετ. Εὐλογημένα ζευγάρια! Αληθινά ἕνας ὄμορφος κατάλογος πού ἀξίζει νά τόν θυμούμαστε!
Ζητάει λοιπόν να ευλογήσει ὁ Θεός το ζευγάριβτῶν νεονύμφων· μάλιστα ζητάει εὐλογία! Ἡ εὐλογία, ἀγαπητοί μου, είναι ἡ ἀφετηρία κάθε επιτυχίας στη ζωή.
Στην Παλαιά Διαθήκη ἡ εὐλογία ἦταν τόσο βασικό στοιχεῖο, ὥστε δέν ἦταν δυνατόν ποτέ να ξεκινήσει κάποιο ἔργο, ἐάν προηγουμένως δέν τύχαινε εὐλογίας. Γι' αυτό βλέπουμε στην Παλαιά Διαθήκη ὅτι τὸ ἄλφα καί τό ὠμέγα κάθε εργασίας ἦταν ἡ εὐλογία. Ἂν αὐτή ἐξασφαλιζόταν, τότε ἀσφαλῶς θά μποροῦσε νά ὑπερνικηθεί κάθε δυσκολία, καί ὁ καρπός θά ἦταν ἡ ἐπιτυχία. Τό ἴδιο πράγμα τώρα καί ἐδῶ· κάθε προσπάθεια τοῦ σπιτιοῦ καί τοῦ σπιτικοῦ χωρίς τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ εἶναι μία ματαιοπονία. Πρέπει να καταλάβουν καλά οἱ σύζυγοι ὅτι ἐκεῖνο πού τούς χρειάζεται εἶναι ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ!
Λένε πολλοί: «Ας είναι καλά ή τσέπη μου πού είναι γεμάτη!». Ἡ τσέπη σου πού εἶναι γεμάτη...! Καί ἂν ἡ τσέπη σου είναι γεμάτη, ἀδελφέ μου, ποιός σου τήν ἔκανε γεμάτη; Σου τήν ἔκανε ὁ Θεός, γιατί σέ εύλόγησε· κι ἐσύ δέν βλέπεις τήν εὐλογία του Θεού;...
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέει πώς μερικοί κάνουν καί κάτι ἄλλο· φιλοῦν τά χέρια τους καί λένε: «Ἂς εἶναι καλά τα χέρια μου, αὐτά πού μέ βοηθάνε στη δουλειά καί μοῦ δίνουν λεφτά, καί εἶμαι εὐλογημένος στο σπίτι μου!». Καί τά χέρια σου, ἀδελφέ μου, ποιός σοῦ τὰ ἔδωσε; Ένα μικρόβιο είναι ικανόναοσε ρίξει από κρεβάτι, να φᾶς ὅλη σου την περιουσία στούς γιατρούς, καί τότε νά δοῦμε ἄν τά χέρια σου είναι καλά ή το πορτοφόλι σου είναι γεμάτο, για να σε βοηθήσουν στο σπιτικό σου καί στήν πορεία τῆς ζωῆς σου. Ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ἀγαπητοί μου, εἶναι το πρώτο και το τελευταίο. Την έχουμε στο σπιτικό μας; Ἔχουμε τό πᾶν!
Κάποτε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός εἶχε πάει στην Κεφαλλονιά καί εἶδε νά χτίζουν ἕνα ἀρχοντικό· τότε μέ τή φώτιση τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ εἶπε: «Τί τό χτίζουν το σπίτι αὐτό τό ἀρχοντικό, ἀφοῦ δὲν πρόκειται να κατοικήσει κανένας μέσα σ' αυτό;». Πράγματι στό σπίτι ἐκεῖνο κανείς δέν πρόλαβε να κατοικήσει· πέθαναν πρίν τελειώσει τό χτίσιμό του. (Βλ. Ἐπίσκ. Αυγουστίνος Καντιώτης, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, αυξ. ἀρ. Προφητείας 113, Εκδ. «Ο ΣΤΑΥΡΟΣ», Ἀθῆναι 1977, σ. 349.)
Σπίτι και σπιτικό είναι δύο πράγματα τόσο στενά δεμένα· τό σπίτι εἶναι τα ντουβάρια, ἐνῶ τό σπιτικό εἶναι αυτοί πού μένουν μέσα στο σπίτι. Καί λέει η Αγία Γραφή: «Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομούντες» (Ψαλμ. 126, 1.). Δηλαδή: Ἐάν ὁ Θεός δεν εὐλογήσει, δεν βάλει το χέρι του να οικοδομηθεί σπίτι και σπιτικό, ματαίως ἀγωνίζονται οι σύζυγοι να δημιουργήσουν κάτι στή ζωή τους. Γι' αὐτό, ἀγαπητοί μου, προσέξτε το: τό ιδανικό μας δέν εἶναι νά φτιάξουμε ένα σπιτάκι –έτσι λένε οἱ σύζυγοι· «να κάνουμε ένα σπιτάκι»!– ἀλλά τό ιδανικό μας θά εἶναι νὰ ἔχουμε τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, γιά νά κάνουμε το σπιτάκι.
Ακόμη θά ἔλεγα ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἕνα εξαιρετικά λεπτεπίλεπτο και εύθραυστο πράγμα, πού ἔχει ἀνάγκη ἀπό πολλή προστασία κι από πολλή στοργή και από πολλή προφύλαξη. Γι' αὐτό, μετά τήν εὐλογία, εἶναι ἀνάγκη καί κάτι ἄλλο να γίνει: ἡ διαφύλαξη τῶν νεονύμφων, τοῦ νέου σπιτικοῦ. Γι' αὐτό ἀκριβῶς εύχεται καί ἡ Ἐκκλησία: «Διαφύλαξον αὐτούς. Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, ὡς διεφύλαξας τὸν Νῶς ἐν τῇ κιβωτῷ. Διαφύλαξον αὐτούς, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὡς διεφύλαξας τὸν Ἰωνᾶν ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους. Διαφύλαξον αὐτούς, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὡς διεφύλαξας τοὺς ἁγίους τρεῖς Παῖδας ἐκ τοῦ πυρός, καταπέμψας αὐτοῖς δρόσον οὐρανόθεν» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1984, σ. 102.).
Αγαπητοί μου, πολλοί βοριάδες θα χτυπήσουν τό σπιτικό· θά 'ρθουν πολλές καταστάσεις να προσβάλουν το καινούργιο ζευγάρι. Θά 'ρθοῦν διαβολές, θά ᾿ρθοῦν συκοφαντίες· θά 'ρθει ἴσως κάποιος νά πεῖ στὸν ἄνδρα «Είδα τη γυναίκα σου, και μιλούσε μέ τόν γείτονα!», καί ἄς μή φταίει σε τίποτα ἡ γυναίκα, κι ἔτσι νά μπεῖ μία διαβολή. Θα 'ρθεῖ ἴσως κάποια νά πεῖ στη γυναίκα «Είδα τον άνδρα σου, και χασκογελούσε με κάποιες!», και να μπεί ή διαβολή. Θα 'ρθούν πολλές κατηγορίες, θα 'ρθούν περιφρονήσεις εκ μέρους συγγενῶν καί φίλων, διότι ενδεχομένως η κοπέλα να μήν είχε πολλή προίκα, ὄχι ὅση ἤθελε ὁ γαμπρός, αλλά και ήθελε ή πεθερά, ἡ ὁποία να περιφρονεί την κοπέλα καί νά μήν τή δέχεται στο σπίτι, καί ἄς εἶναι μιά καλή και τίμια κοπέλα.
Απ' όλες αυτές τις καταστάσεις το ζευγάρι συγκλονίζεται· ἔρχονται πολλοί ἐχθροί να προσβάλουν τα τείχη τῆς ὑπάρξεώς του. Τί θα πρέπει να γίνει; Θά πρέπει ἐδῶ νά φυλάξει ὁ Θεός, να φυλάξει πολύ, ώστε οἱ ἄνθρωποι αὐτοί να ξεφύγουν ἀπ' ὅλες αὐτές τίς ἐπιθέσεις. Πρέπει όμως ακόμα να ξεφύγουν κι ἀπό ἕναν φοβερό ἐχθρό: ἀπό τίς ἐπιδράσεις τοῦ νῦν αἰῶνος, τοῦ κόσμου τούτου, να ξεφύγουν από τίς ἐπιρροές τοῦ περίφημου λεγόμενου κοσμικού φρονήματος. (Βλ. Β΄ Τιμ. 4, 10. Α' Ιωάν. 2, 15-17.) Ποιός θα εἶναι ἐκεῖνος πού θα φυλάξει τους συζύγους; Ὁ Θεός!
Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς πῶ κάτι πάνω σ' αὐτό τό τελευταῖο, το κοσμικό φρόνημα. Το κοσμικό φρόνημα μοιάζει με την υγρασία. Δεν μπορούμε εύκολα να περιορίσουμε τήν ὑγρασία· δέν μποροῦμε. Ὅταν ὁ καιρός εἶναι ὑγρός, ἕνας ἄνθρωπος πού ἔχει σπάσει ἄς ποῦμε ἕνα κόκκαλο τοῦ σώματός του, ἀκόμα καί στό καλοριφέρ αὐτός νά εἶναι, αὐτό τό μέλος τό σπασμένο θά πονάει, γιατί ἡ ὑγρασία τρυπώνει παντοῦ. Ἔτσι κι ἐδῶ· ἐάν τό ζευγάρι εἶναι ἀγαπημένο, μπορεῖ ἐνδεχομένως να ξεφύγει ἀπό τίς διαβολές, τις συκοφαντίες, τίς κατηγορίες και περιφρονήσεις· ὅμως θα μπορέσει νά ξεφύγει καί ἀπό τό κοσμικό πνεῦμα, ἀπό τό κοσμικό φρόνημα; Ἐδῶ εἶναι τό μεγάλο θέμα.
Αγαπητοί, τό κοσμικό φρόνημα εἶναι ὕπουλος ἐχθρός. Τί εἶναι τό κοσμικό φρόνημα; Εἶναι τό νά σκεπτόμαστε ὅπως σκέφτεται ὁ κόσμος· νά ἐνεργοῦμε ὅπως ἐνεργεῖ ὁ κόσμος· να κινούμαστε ὅπως κινεῖται ὁ κόσμος. Εἶναι ὅταν λέμε «Ἀφοῦ ὅλοι ἔτσι κάνουν, θα κάνουμε κι ἐμεῖς ἔτσι», καί δέν ἔχουμε τήν διάκριση να κρίνουμε καί νά ποῦμε: «Ἐμεῖς δέν πρέπει νά κάνουμε ἔτσι ὅπως κάνει ὁ κόσμος». Εἶναι ὅταν λέμε «Ὅλοι πηγαίνουν στα μπάνια το καλοκαίρι τις Κυριακές, καί δέν ἔχει σημασία ἂν πᾶμε ἤ δέν πᾶμε στήν Ἐκκλησία, γιατί ὅλοι ἔτσι κάνουν», ἐνῶ μποροῦμε να ποῦμε: «Πρῶτα θά πᾶμε στήν Ἐκκλησία, καί μετά για μπάνιο. Ὄχι ὅπως κάνει ὁ κόσμος, ἀλλά ὅπως πρέπει να κάνουν οἱ Χριστιανοί». Εἶναι ὅταν λέμε «Ὁ κόσμος ἔτσι ντύνεται», καί δέν λέμε: «Ἐμεῖς ὄχι ἔτσι· θά ντυθοῦμε σεμνά, γιατί ὁ Χριστός θέλει σεμνότητα». Καί οὕτω καθ' ἑξῆς.
Παρακαλῶ πολύ νά τό προσέξουμε αὐτό τό θέμα, τό κοσμικό φρόνημα. Δεν σας κρύβω ὅτι ὅποιος θά μποροῦσε νά καυχηθεῖ, καί ἀπό σᾶς τούς παρόντες, ἀλλά κι ἀπό μᾶς ἀκόμη τούς ἱερεῖς, ὅτι ἔχει ὁλότελα ἀποφύγει το κοσμικό φρόνημα καί ὅτι δέν σκέπτεται καθόλου κοσμικά, εἴτε λέει ψέματα εἴτε δέν καταλαβαίνει τήν θέση του. Μου φαίνεται ὅτι δέν μποροῦμε να ξεφύγουμε ὁλότελα, ἀλλά πρέπει νά 'χουμε τά μάτια μας ἄγρυπνα, γιά νά παρακολουθοῦμε καί νά βλέπουμε καί νά λέμε: «Μήπως δέχομαι τις κοσμικές ἐπιδράσεις;».
Αὐτή ἐδῶ ἡ εὐχή ἀναφέρει τρία περιστατικά, ἐπικαλεῖται τρία ιστορικά γεγονότα: μέ τόν Νῶε, τόν Ἰωνᾶ καί τούς τρεῖς Παῖδες. «Ὅπως Κύριε, λέει, διαφύλαξες τόν Νῶε ἀπό τόν κατακλυσμό με την κιβωτό, φύλαξε καί τό σπιτικό αυτό» «Κύριε, θυμᾶται ἐπίσης ἡ Ευχή, όπως φύλαξες τόν Ἰωνᾶ ὅταν ἦταν στην κοιλιά του κήτους, φύλαξε καί τό σπιτικό αυτό.» «Καί, ακόμη, ὅπως φύλαξες τα τρία ἐκεῖνα Παιδιά πού ἔριξε ὁ Ναβουχοδονόσορ μέσα στο καμίνι του πυρός καί δέν ἔπαθαν τίποτα, ἔτσι φύλαξε καί τό σπιτικό αὐτό.»
Γιατί κάνει αὐτή τήν ὑπόμνηση, τήν ἀναφορά, αὐτῶν τῶν τριῶν γεγονότων; Μήπως ἔτσι, γιά νά συσχετίσει κάπως τά πράγματα; Ὄχι. Αὐτά τά τρία γεγονότα εἶναι οἱ τύποι τριῶν βασικῶν δογμάτων τῆς Πίστεώς μας.
Τό καμίνι του πυρός, μέ τούς τρεῖς Παῖδες μέσα, εἶναι ὁ τύπος, ἡ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος· τό πρῶτο, το βασικό, τό θεμελιῶδες δόγμα τῆς Πίστεώς μας.
Ὁ Ἰωνᾶς στήν κοιλιά του κήτους, πού ὁ ἴδιος ὁ Χριστός τό ἑρμήνευσε (Βλ. Ματθ. 12, 39-40.), εἶναι ὁ τύπος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ· ὀγκόλιθος τῆς Πίστεως!
Καί τό τρίτο, ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε, εἶναι ὁ τύπος τῆς Ἐκκλησίας.
Αὐτά τά τρία ἱστορικά γεγονότα, οἱ τρεῖς τύποι, ἔρχονται νά δώσουν τα τρία αυτά μεγάλα δόγματα τῆς Πίστεως: τῆς Ἁγίας Τριάδος, τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, καί τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτά εἶναι τά μεγάλα ὁροθέσια τῆς Πίστεως για κάθε Χριστιανό.
Τό πρῶτο δόγμα, τῆς ᾿Αγίας Τριάδος, εἶναι τόσο βασικό, πού ἄν αὐτό δέν τό συνειδητοποιήσουμε και δὲν τὸ ἐρευνήσουμε, τότε ἴσως θα ξεπέσουμε σε πολύ ἄσχημα μονοπάτια. Ἐάν δέν πιστεύουμε στο δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος, σημαίνει ἀμέσως-ἀμέσως ὅτι δέν δεχόμαστε την θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ· καί ὅταν δεν δεχόμαστε τήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τότε ή σωτηρία μας... πάει περίπατο! δεν μπορούμε να μιλάμε για σωτηρία. Τα πάντα λοιπόν ἀπορρέουν από τήν πίστη στο δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Μάλιστα ἡ Ἁγία Τριάς είναι τύπος τῆς Ἐκκλησίας· ἄν θέλετε ἀκόμη, εἶναι τύπος καί τοῦ γάμου. Γιατί; Διότι ὅπως στην Αγία Τριάδα ἔχουμε τρία Πρόσωπα, μία ουσία, ἔτσι καί στον γάμο ἔχουμε δύο πρόσωπα, μία ουσία· «καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (Γέν. 2, 24. Ματθ. 19, 5. Μάρκ. 10, 7. Έφεσ. 5, 31.). Ὁπότε οἱ σύζυγοι ανά πάσα στιγμή πρέπει να πραγματοποιοῦν ἐκεῖνο πού ἤδη πέφτει επάνω τους σάν φῶς καί νά τό ἀντανακλούν γύρω τους, τό δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος, μέ τήν τιμιότητα μέσα στον γάμο τους.
Όσο γιά τό δόγμα τῆς Ἀναστάσεως, ή πίστη σ' αὐτό θά καθορίσει την πρακτική τους ζωή. Εάν δέν πιστεύουν καί οἱ δυό σύζυγοι ὅτι ὁ Χριστός ἀναστήθηκε ἀλλά κι αὐτοί οἱ δύο θά ἀναστηθούν, τότε ἄς ποῦν «φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν»!
Ὅσο καί γιά τό δόγμα τῆς Ἐκκλησίας; Ἡ Ἐκκλησία μέ τά Μυστήριά της θά τούς δώσει τήν χάρη της, θα τους δώσει τήν σωτηρία, θα τους δώσει την πορεία τη σωστή.
Αυτά τα τρία ὁροθέσια τῆς Πίστεως θα πρέπει να εἶναι οἱ δείκτες στη ζωή και στην πορεία των νεονύμφων. Αυτά τα τρία δόγματα θα πρέπει να φυλάξουν το ζευγάρι από κάθε κοσμική επίδραση, από κάθε επιβουλή, ἀπό κάθε ρεῦμα ἀντίθετο, ἀθεϊστικό, μισοαθείστικό, κοσμικό, που μπορεί να το χτυπήσουν στα πλευρά. Πρέπει να πούμε ότι κάθε εποχή καί ἡ ἐποχή μας, εἶναι μία ἐποχή αρκετά υλιστική, ἀθεϊστική, αντιτριαδική, πού σημαίνει πώς δέν πιστεύει στα δόγματα της Αγίας Τριάδος καί στήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πως λοιπόν θα σταθεῖ τό ζευγάρι; πώς θα μπορέσει να κρατήσει την πίστη του καί τήν πορεία του σταθερά, έάν δεν ξεκινήσει ἀπό αὐτή τήν πίστη στα τρία αυτά μεγάλα οροθέσια τῆς Πίστεώς του;
Αγαπητοί μου, βλέπετε ὅτι ἡ ἀκολουθία τοῦ Γάμου ἔρχεται νά μᾶς ἀποκαλύψει τόσες πτυχές μέσα στη ζωή τῶν νεονύμφων, πού πρέπει να γνωρίζουν οἱ νέοι μας, οἱ νέοι αυτοί άνθρωποι, ὅταν ξεκινούν για τον δικό τους γάμο.
Εἶπα νέοι. Μου κάνει εντύπωση ὅτι παλιά Εύχολόγια ἀποκαλοῦν αὐτούς πού πρόκειται να παντρευτοῦν νεονύμφους· ἀντιθέτως βρῆκα σ' ἕναν Κώδικα να ἀποκαλεῖ τοὺς ἡλικιωμένους ή διγάμους, αυτούς δηλαδή πού ἔρχονται σε δεύτερο γάμο, γηραιονύμφους, και γέλασα διαβάζοντάς το. Γηραιόνυμφοι! Το νεόνυμφοι δέν σημαίνει ἁπλῶς ὅτι εἶναι καινούργιοι στον γάμο, ἀλλά καί νέοι στην ηλικία. Καί τό σημεῖο αὐτό ἄς τό προσέξουμε· μή περιμένουμε να περάσουμε τα τριάντα μας καί τά σαράντα μας για να παντρευτούμε. Προσέξτε το. Τό εἴπαμε καί τήν περασμένη φορά· ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἰδιαιτέρως τό τονίζει αυτό. (Βλ. Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος. Εἰς τὴν Α΄ Προς Τιμόθεον, Ὁμιλία Θ΄, β΄, ΜPG 62.546.47. «Ταχέως αὐτοῖς (τοῖς τέκνοις) γυναῖκας άγωμεν, ὥστε καθαρὰ αὐτῶν καὶ ἀνέπαφα τὰ σώματα δέχεσθαι τὴν νύμφην· οὗτοι οἱ ἔρωτες θερμότεροι.» Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία ΝΘ', γ', MPG 54.517.69. «Μὴ τοίνυν ἀμελῶμεν τῶν νέων, ἀλλ᾿ ἰδόντες τῆς καμίνου τὴν πυράν, πρὶν ἢ εἰς ἀσέλγειαν ἐγκυλισθῆναι, σπουδάζωμεν κατὰ τὸν τοῦ Θεοῦ νόμον αὐτοὺς συνάπτειν πρὸς γάμον, ἵνα καὶ τὰ τῆς σωφροσύνης αὐτοῖς διατηρῆται, καὶ μηδεμίαν λύμην δέξωνται ἐξ ἀκολασίας, ἔχοντες ἀρκοῦσαν παραμυθίαν, καὶ δυνάμενοι τῆς σαρκὸς τὰ σκιρτήματα καταστέλλειν, καὶ κολάσεως ἐκτὸς εἶναι. » κ.ά.) Γιατί; Διότι προηγείται σχεδόν πάντα, δυστυχῶς, ἡ ἀνηθικότητα καί ἡ ἁμαρτία.
Καί τό τρίτο σημείο. Ακόμη τό ζευγάρι στην πορεία τῆς ζωῆς του ἔχει ἀνάγκη καί ἀπό μιά διαρκῆ μνημόνευση ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ· γι' αὐτό καί παρακαλοῦμε: «μνημόνευσον αὐτῶν, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὡς ἐμνημόνευσας τοῦ Ἐνώχ, τοῦ Σήμ, τοῦ Ἠλία» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1984, σ. 101.), δηλαδή θυμήσου αὐτούς, Κύριε, ὅπως θυμήθηκες τόν Ἐνώχ, τόν Σήμ καί τόν Ἠλία. Ὁ Θεός θυμᾶται μόνον αὐτούς πού γράφτηκαν στο «βιβλίο τῆς ζωῆς» (Βλ. Φιλιπ. 4, 3.). Τό λέει καθαρά ή Αγία Γραφή, ὅτι ὁ Θεός δεν θυμάται τους ἁμαρτωλούς. (Βλ. Ψαλμ. 9, 7. 15, 4. 33, 16. Σ. Σειρ. 10, 17. Αποκ. 17, 8. 20, 15.) Όχι ὅτι ὁ Θεός δέν ἔχει μνήμη· ἀλλά τό δεν θυμᾶται σημαίνει ὅτι δέν ἀναγνωρίζει ὡς δικούς Του. Κι ὅταν ἐμεῖς λέμε «Κύριε, θυμήσου μας», ακριβῶς αὐτό σημαίνει: «Κύριε, ἐλέησέ μας». Ὅταν ἔλεγε ὁ ληστής ἐπάνω στον σταυρό «μνήσθητί μου Κύριε» (Λουκ. 23, 42.), αὐτό ἐννοοῦσε· ἐλέησέ με, Κύριε θυμήσου με, Κύριε. Τό νά μᾶς θυμηθεῖ ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου, εἶναι μεγάλη υπόθεση. Γι' αυτό μου φαίνεται ὅτι πολλές φορές οἱ σύζυγοι πρέπει να λένε αὐτή τήν μικρή προσευχούλα από βάθους καρδιᾶς: «Μνημόνευσον ἡμῶν, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν! Μνημόνευσον ἡμῶν, θυμήσου μας, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν!» θὰ εἶναι μία ηχώ ἀπό τήν εὐχή που πρωτάκουσαν μέσα στον Γάμο τους.
Ἀλλὰ ἂς προσέξουμε κάτι ἐδῶ. Αὐτά τά τρία ὀνόματα πού ἀναφέρονται ἐδῶ –«θυμήσου, Κύριε, λέει, ὅπως τόν Ἠλία τόν Ἐνώχ, καί τόν Σήμ»– μήπως μπήκαν τυχαῖα καί αὐτά;
Όχι. Τα τρία αυτά πρόσωπα ἀναλήφθηκαν στον οὐρανό. Ὁ Ἐνώχ μᾶς λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι δέν βρισκόταν πουθενά, χάθηκαν τα ίχνη του, γιατί ὁ Θεός τόν μετέθεσε, τόν πῆρε, διότι εὐαρέστησε τόν Θεό. Στάθηκε πολύ εὐσεβής, δίκαιος ἄνθρωπος, καί «μετέθηκεν αὐτὸν ὁ Θεός». Δεν δοκίμασε θάνατο αναλήφθηκε ζωντανός. (Βλ. Γέν. 5, 22-24. Ἑβρ. 11, 5.) Γιά τόν Σήμ δεν λέει τίποτε ἡ Ἁγία Γραφή, ἀλλά τό διατήρησε ἡ ἑβραϊκή παράδοση. Γιά τον Ἠλία; Διά πολλῶν μας το λέει η Αγία Γραφή, ὅτι ἀναλήφθηκε «ὡς εἰς τὸν οὐρανόν». (Δ΄ Βασ. 2, 1-11.) Ὄχι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀλλά κάπου στον οὐρανό, ἐκεῖ πού ὁ Θεός ξέρει. Ἀναλήφθηκαν σωματικά. Ἡ ἀνάληψή τους αὐτή εἶναι μία προτύπωση τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ· ἀλλά καί ἡ Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ, παρακαλώ, εἶναι μία προπόρευση τῆς δικῆς μας αναλήψεως.
Πρίν προχωρήσω ὅμως σ' αὐτό, θα μπορούσε κανείς νά πεῖ ὅτι αὐτή ἡ ἀνάληψη –θά τό πάρω ἠθικῶς πρῶτα– δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ στροφή τῶν ματιῶν καί τῆς καρδιᾶς πρός τόν Οὐρανό. Οι σύζυγοι άσφαλῶς πρέπει νά ἔχουν τό ιδανικό τῆς ἀγάπης, πού να τούς δένει πολύ δυνατά, μέχρι τόν τάφο, καί πέρα ἀπό τόν τάφο. Αλλά ας προσέξουνε κάτι: ἡ ἀγάπη τους νά μήν γίνει κύριος σκοπός τῆς ζωῆς τους, αλλά σκοπός τοῦ γάμου τους. Καί λέμε ὄχι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τους, διότι τότε βλέποντας ὁ ἕνας τόν ἄλλο θα πέσουν στήν εἰδωλολατρία, κάνοντας ὁ ἕνας τόν ἄλλο εἴδωλο. Ἀλλά θά πρέπει, δεμένοι μέ τήν ἀγάπη, να κοιτάζουν πρός τά πάνω, σέ ἕναν κοινό σκοπό.
«Τὰ ἄνω ζητεῖτε» λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, κι ἀμέσως τό δένει δογματικά: «οὗ ὁ Χριστός ἐστιν»· τά ἐπάνω νά ζητᾶτε δηλαδή, ἐκεῖ πού εἶναι ὁ Χριστός. Ὅχι ἁπλῶς ἐκεῖ πού εἶναι τ' αστέρια, ὄχι ἁπλῶς ἐκεῖ πού εἶναι ἴσως κάποια ποθεινή πατρίδα, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ξέμακρη και ξέχωρη ἀπό τόν Χριστό, αλλά ἐκεῖ πού εἶναι ὁ Χριστός! Ἄλλωστε ὅπου ὁ Θεός, ἐκεῖ καί ἡ Βασιλεία Του, γιατί ή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι κάτι ἔξω ἀπό τόν Χριστό· ὁ Χριστός εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Λέει: «οὗ ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος», ἐκεῖ πού εἶναι ὁ Χριστός, πού ὡς ἄνθρωπος κάθεται στα δεξιά τῆς μεγαλειότητος τοῦ Θεοῦ Πατρός. Προσέξτε: ὡς ἄνθρωπος! «τὰ ἄνω φρονεῖτε, μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς», δηλαδή να σκέπτεσθε τά πράγματα ἐκεῖ πάνω, καί ὄχι τά ἐπίγεια. Τά ἐπίγεια αγαθά, ὅπως λέγαμε και προηγουμένως, νά εἶναι ἁπλῶς ἐκεῖνα τά ἐργαλεία, τρόπον τινά, πού θά κάνουν βιώσιμη τήν ζωή μας· ὄχι ὅμως καί νά γίνονται σκοπός τῆς ζωῆς μας.
Συνεπῶς ἡ μνημόνευση τῶν τριῶν αὐτῶν ἁγίων όνομάτων θα πρέπει νά μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι οἱ σύζυγοι ἔχουν μια πορεία, μια πορεία πρός τά άνω, μιά πορεία πού θά πρέπει ανά πάσα στιγμή νά ἀναζωπυρώνεται, γιά νά ἀποφεύγεται ὁ κίνδυνος προσκολλήσεως στα ύλικά αγαθά.
Μόλις παντρευτούν οἱ σύζυγοι καί πάνε στο σπίτι τους, πόσα δῶρα τούς περιμένουν ἐκεῖ! Μου φαίνεται σᾶς τό 'λεγα καί ἄλλοτε τί εἶχα δεῖ σ' ἕνα σπίτι ἐκεῖ στη γειτονιά μου. Πριν από πολύ καιρό, καθώς περπατοῦσα στον δρόμο, εἶδα σ᾿ ὅλα τά κάγκελα ενός σπιτιοῦ, καθώς και στα κάγκελα τοῦ ἀπέναντι σπιτιοῦ, ὅλο βελέντζες και χαλιά. Λέω: «Τί γίνεται ἐδῶ; κανένα παζάρι;»! Ὄχι· ἦταν ἡ ἔκθεση τῆς προίκας τῆς γυναικός.
Βεβαίως τόν γάμο τον πλαισιώνουν πολλά ἀγαθά. Οἱ φίλοι, οἱ γνωστοί θά τούς πᾶνε δῶρα. Τά δῶρα αυτά θα σταθοῦν χρήσιμα γιά τήν οἰκογενειακή τους ζωή. Μέσα ὅμως σ' αὐτά τά αγαθά μήπως ὑπάρχει ὁ κίνδυνος τῆς προσκολλήσεως; Ἕνα σερβίτσιο, δύο σερβίτσια, τρία σερβίτσια... Τό ἕνα εἶναι ἴσως ἀπό δεύτερο υλικό, τό ἄλλο ἀπό πρῶτο υλικό· ασημένια, χρυσά... Μήπως μέσα στον πλούτο αυτό αρχίσουν να ξεχνοῦν τήν πορεία τους πρός τόν Οὐρανό; Κίνδυνος! «Τὰ ἄνω φρονεῖτε»! Μ' ἄλλα λόγια, οἱ σύζυγοι θα πρέπει να προσέχουν, ὥστε ὅταν θά ἔρχονται οἱ κλήσεις ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ, πού θά λένε στους συζύγους «Σύζυγοι, ἐλάτε στὴν ἐκκλησία, έλατε να κοινωνήσετε, ελάτε να ἐξομολογηθεῖτε», αὐτοί νά μήν λένε, με το στόμα τοῦ ἀνδρός, τή γνωστή αυτή φράση ἀπό τήν παραβολή του μεγάλου δείπνου, «γυναίκα ἔγημα, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναμαι ἐλθεῖν» (Λουκ. 14, 20.), δηλαδή παντρεύτηκα, καί δέν μπορῶ νά ἔρθω. Αλλοίμονο! Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ἐδῶ διαβάλλεις τόν Θεό, γιατί Τοῦ λές ὅτι ἔχεις ἐμπόδιο τον γάμο, τὸν ὁποῖο ὁ Θεός ευλόγησε. Μά, ἐάν ὁ γάμος γίνεται ἐμπόδιο γιά τή σωτηρία σου, τότε συκοφαντεῖς τόν Θεό· διότι ὁ Θεός δὲν σοῦ ἔδωσε τόν γάμο γιά νά σέ ἐμποδίσει στη σωτηρία σου, ἀλλά, ἀντιθέτως, γιά να βοηθήσει». (Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος. Κατὰ Ἰουδαίων, MPG 48.1075.58 Περὶ παρθενίας, TLG 45.34. Πρὸς Ἑβραίους, Ὁμιλία Ζ΄, MPG 63.68.11. Εἰς τὸ ἀσπάσασθε Πρίσκιλλαν καὶ Ἀκύλαν, γ΄, ΜPG 51.190.50. κ.ά.)
Πιό κάτω, στην τελευταία ευχή τῆς ἀκολουθίας, τήν ὥρα πού θά βγάζει ὁ ἱερέας τά στέφανα ἀπό τούς νεονύμφους, θά δοῦμε νά λέει σ' ἕνα σημεῖο τό ἑξῆς: «ἀνάλαβε τοὺς στεφάνους αὐτῶν ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Αποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1984, σ. 111.). Ἕνας ἄλλος Κώδικας αναφέρει ότι τα στέφανα αὐτά τά παίρνει ὁ ἱερέας καί τά βάζει μέσα στό Ἱερό, ὅπου τά ἀφήνει να λειτουργηθούν «εἰς δόξαν Θεοῦ», ὅπως λέει, γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό τό «ἀνάλαβε» θά πεῖ πάρε. «Πάρε, λοιπόν, τα στέφανα τους στη Βασιλεία Σου.»
Στις ρωτάω όμως: Δεν νομίζετε ότι μαζί με τα στεφάνια προϋποτίθεται να είναι και οι σύζυγοι, που στα κεφάλια τους θα έχουν τα στεφάνια; Διότι τί να κάνουν τα στεφάνια μόνα τους στη Βασιλεία του Θεού;
Αὐτό ἐξυπακούεται. Δηλαδή ἡ εὐχή ἐδῶ ἐννοεῖ ότι μαζί μέ τά στεφάνια πρέπει να αναληφθούν καί οἱ σύζυγοι. Συνεπώς στην Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀγαπητοί μου, θα πρέπει να πορευθοῦν καί οἱ σύζυγοι. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ ἀνάληψη πρέπει να γίνει.
Κάποτε θα φθάσει ἡ ὥρα τοῦ θανάτου, καί οἱ σύζυγοι θα πεθάνουν· κι ὅταν θα φθάσουν στην αντίπερα ὄχθη, πού θά εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τότε κι ἐκεῖ πάλι μαζί θά εἶναι. Προσέξτε όμως, ὄχι ὡς σύζυγοι· ἔστω κι ἄν ὡς σύζυγοι δούλεψαν για να βρεθοῦν πάλι μαζί. Διότι αὐτός ἦταν ὁ σκοπός τοῦ γάμου· να βοηθηθοῦν νά φθάσουν ἐκεῖ, στή θέωση, μέ ἄλλους ὅμως βαθμούς συγγενείας, καινούργιους. Όχι πλέον μέ τόν βαθμό συγγενείας τοῦ γάμου, ἀλλά μέ μία καινούργια συγγένεια: στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά εἴμαστε ὅλοι ἀδέλφια! Ἄρα ἡ πορεία τοῦ γάμου δεν τελειώνει στον τάφο, ἀλλά συνεχίζεται καί πέρα ἀπό τόν τάφο. Εὐτυχισμένοι ἐκεῖνοι οἱ σύζυγοι πού θά μείνουν πιστοί καί καθαροί καί σώφρονες μέχρι τόν τάφο! Ναί, ἀγαπητοί μου!
Καί συνεχίζει ἡ εὐχή μέ ἀκόμη ἕνα «μνημόνευσον»: «Μνημόνευσαν αὐτῶν, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὡς ἐμνημόνευσας τῶν ἁγίων σου Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, καταπέμψας αὐτοῖς οὐρανόθεν τοὺς στεφάνους» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 102.)Δηλαδή: Θυμήσου τους, Κύριε, ὅπως θυμήθηκες τοὺς ἁγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρές Σου, που τοὺς ἔστειλες από τον Ουρανό τά στεφάνια,
᾿Αλλά θα λέγαμε: Γιατί γίνεται αὐτή ἡ μνημόνευση τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων; Μήπως υπάρχει καμία εξωτερική συσχέτιση ανάμεσα στα στεφάνια τῶν Μαρτύρων και στα στεφάνια τῶν νεονύμφων;
Ὄχι, ἀγαπητοί μου· δέν ὑπάρχει ἐξωτερική συσχέτιση, αλλά υπάρχει κάτι το πολύ βαθύτερο.
Κατ' αρχάς ἡ μνημόνευση αὐτή τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων είναι ἕνα προανάκρουσμα γιά τήν στέψη τῶν νεονύμφων, πού θά γίνει σε λίγο. Αλλά φανερώνει καί κάτι ἄλλο προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Φανερώνει ὅτι ἡ συζυγική ζωή είναι τό ἴδιο τίμια και δοξασμένη μπροστά στα μάτια τοῦ Θεοῦ, καί ἀξιώνεται να λάβει καί αὐτή στο τέλος τόν οὐράνιο στέφανο. Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, ὁ γάμος ἔχει κάτι ἀπό τό μαρτύριο. Ἀκοῦστε πῶς,
Ὅταν γίνει ὁ χορός τῶν νεονύμφων, μετά τό «Ησαΐα, χόρευε ἡ Παρθένος ἔσχεν ἐν γαστρί...» καί λοιπά, δηλαδή Ἡσαΐα, χοροπήδα, γιατί ἡ προφητεία σου ἔγινε πραγματικότητα, ἡ Παρθένος γέννησε τόν Λυτρωτή, πού πρῶτα ὁ Θεός θά τό ποῦμε τήν ἐρχόμενη φορά, ἀμέσως μετά λέμε: «Άγιοι Μάρτυρες, οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καὶ στεφανωθέντες...» (Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, ὅ.π. σ. 110.). Δηλαδή: Ὦ ἅγιοι Μάρτυρες, σεῖς πού ἀγωνισθήκατε καλῶς, καὶ ἔτσι στεφανωθήκατε, πρεσβεύσατε στον Κύριο να ἐλεήσει καί τίς ψυχές μας. Τί δείχνουν όλα αυτά, τα στέφανα, ἡ μνημόνευση τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα και το τροπάριο τῶν ἁγίων Μαρτύρων; Δείχνουν ότι στο βάθος τοῦ γάμου υπάρχει ένα σιωπηλό μαρτύριο· το μαρτύριο που δυο διαφορετικοί άνθρωποι καλούνται να συζήσουν και να προσαρμόσουν την ζωή τους κάτω ἀπό τόν ἴδιο ζυγό!
Νομίζετε ὅτι εἶναι εὔκολος ο ζυγός του γάμου. Οι πιό πολλοί κύριοι από σᾶς θά εἶσθε ἔγγαμοι ἀσφαλῶς καί θά συμφωνεῖτε ὅτι δέν εἶναι καθόλου εύκολος ο ζυγός του γάμου. Ο ζυγός της συζυγίας εἶναι βαρύς. Εἶναι τό μαρτύριο τῆς ἀνοχῆς τῶν συζύγων, δηλαδή το νὰ ἀνέχεται ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Είναι το μαρτύριο της ὑπομονῆς, τό νά ὑπομένει δηλαδή ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Εἰναι τό μαρτύριο τῆς καταρτίσεως καί τελειώσεως, το να περιμένει δηλαδή ὁ ἕνας πότε να μάθει ὁ ἄλλος κάτι γιά τήν Πίστη. Γιατί ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο συζύγους δέν εἶναι πολύ πιστός, τότε ὁ ἄλλος θα ἀγωνισθεῖ νά τόν κάνει πιστό· ἤ ἄν ἐνδεχομένως εἶναι ἀνήθικος ἤ ἄσωτος, ὁ ἄλλος θά ἀγωνισθεί να τον βοηθήσει. Τί νομίζετε; ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἕνα μαρτύριο; Εἶναι ἕνα παρατεταμένο μαρτύριο. Συνεπῶς ἄν οἱ σύζυγοι καταφέρουν να φθάσουν στο τέλος τῆς συζυγίας τους μέ κάποια ἐπιτυχία, χωρίς γογγυσμό, οπωσδήποτε θα πάρουν το στεφάνι τοῦ μαρτυρίου· ὅπως το στεφάνι τοῦ μαρτυρίου πῆραν καί οἱ Μάρτυρες, πού ἔδωσαν τήν ζωή τους ὁμολογώντας τόν Ἰησοῦ Χριστό.
Λέει σαφῶς ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι οἱ σύζυγοι θα σωθοῦν καί θά πάρουν ἀσφαλῶς αὐτό τό επεφάνι «ἐὰν μείνωσιν ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ καὶ ἁγιασμό μετὰ σωφροσύνης» (Α΄ Τιμ. 2, 15.). Ἀλλὰ τὸ νὰ ἐκπληρωθούν και να πραγματοποιηθοῦν αὐτά, ἡ πίστη, ἡ ἀγάπη, ὁ ἁγιασμός καί ἡ σωφροσύνη –γιά τήν ὁποία λέγαμε τήν περασμένη φορά, τό θέμα τῆς ἐγκρατείας καί λοιπά– το να πραγματοποιηθούν ὅλα αὐτά, είναι κόπος, ιδρώτας και αίμα είναι μαρτύριο!
Τα στέφανα λοιπόν εἶναι τά σύμβολα, τόσο τῆς δόξης, ὅσο καί τοῦ μαρτυρίου. Καί ὁ Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ἀγαπητοί μου, ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας μας, φόρεσε στεφάνι μαρτυρίου για χάρη τῆς Νύμφης Του Ἐκκλησίας!
Νά ποῦμε καί κάτι από την τρίτη εὐχή πού εἶναι μικρή, αλλά πολύ συμπυκνωμένη. Σ' αὐτή τήν εὐχή ὑπάρχει κάτι πολύ σημαντικό· ἀκοῦστε: «Ὁ Θεὸς ὁ ἅγιος... –αφήνω μερικά– εξαπόστειλον τὴν χεῖρά σου ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου, καὶ ἅρμοσον τὸν δοῦλον σου (τάδε) καὶ τὴν δούλην σου (τάδε), ὅτι παρὰ σοῦ ἁρμόζεται ἀνδρὶ γυνή» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ακολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Αποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 103.). Δηλαδή: Ὦ Θεέ Ἅγιε, στεῖλε το δεξί Σου χέρι από 'κεί πού κατοικεῖς (κοιτάξτε μια όμορφη έκφραση: «στείλε το χέρι Σου»! Όχι άπλωσε το χέρι Σου, αλλά «στείλε το χέρι Σου»!... μας κάνει εντύπωση) και έλα τώρα να ἁρμόσεις, να δέσεις άρμονικά, αὐτοὺς τοὺς δυὸ ἀνθρώπους: τον δούλο Σου (τάδε) –μέ τ' ὄνομά του· τό ὄνομα ἔχει σημασία– καί μέ την δούλη Σου (τάδε), γιατί Εσύ το είπες, στην Παλαιά Διαθήκη, ὅτι «παρὰ Κυρίου ἁρμόζεται ἀνδρὶ γυνή» (Παρ. 19, 14.), ἀπό τόν Θεό ἁρμόζεται, ενώνεται πρός τόν ἄνδρα ή γυναίκα.
Πράγματι καθώς λέγονται αὐτά τά λόγια, ὅπως λέει αμέσως παρακάτω το τυπικό, την ώρα εκείνη ο ιερέας «ἁρμόζει τὰς δεξιὰς τῶν νυμφευομένων» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Εκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1984, σ. 103.), δηλαδή παίρνει τα χέρια των νυμφευομένων καί τά ἑνώνει. Θά τό ἔχετε προσέξει ὅλοι αυτό.
Ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, βρισκόμαστε στο πιο κύριο σημείο του Γάμου· είναι το βασικότερο. Όπως ακριβῶς κατὰ τὴν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας προοδευτικώς ανερχόμαστε γιά νά γίνει ἡ τέλεση τοῦ Μυστηρίου, ἡ μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἶνου σε Σώμα και Αίμα Χριστοῦ, μέ ἐκεῖνο τὸ «Καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τούτον, τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου... μεταβαλών τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ» (Ἱερατικόν, Θεία Λειτουργία ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εκδ. Αποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήνναι 1981, σσ. 65-66.), ἀφοῦ τά μεταβάλεις με το Πνεύμα Σου το Άγιο –ἱερότατη στιγμή, βασικότατη στιγμή, κεντρική στιγμή!– ἔτσι καί ἐδῶ στόν Γάμο, αὐτή εἶναι ἡ πιό κεντρική του στιγμή. «Αρμοσον», ἕνωσε! Μέχρι τώρα ἦταν δυό ἄνθρωποι· τώρα ὅμως άρμοσέ τους, δέσε τους, ένωσέ τους, κάνε τους «σάρκα μία», ὥστε νά μήν είναι δύο άνθρωποι, ἀλλὰ ἕνας ἄνθρωπος, μια καρδιά, μια ψυχή.
Τό μυστήριο τοῦ Γάμου ἐδῶ κυρίως βρίσκεται, σ' αὐτήν τήν άρμοση. Ὁ ἱερέας είναι το όργανο. Όπως ὁ ἱερέας μπροστά στα τίμια Δώρα εὐλογεῖ, κατά παρόμοιο τρόπο καί ἐδῶ. Ὁ Θεός ἐπιτελεῖ· τό τελεταρχικό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἐκεῖνο πού ἐπιτελεῖ τὸ Μυστήριο. Ἔτσι καί ἐδῶ τό χέρι τοῦ ἱερέως γίνεται όργανο του Αγίου Πνεύματος, γιά νά ἑνωθοῦν οἱ δύο αὐτοὶ ἄνθρωποι.
Ἕνας Κώδικας, ὁ 851 γιά τήν ἀκρίβεια, πού βρίσσκεται στήν Ἐθνική Βιβλιοθήκη μας καί εἶναι τοῦ 16ου αιώνος, λέει τά ἑξῆς στό Τυπικό τοῦ Γάμου: «Καὶ ἐξελθὼν ὁ ἱερεύς»... Από τοῦ ἐξέρχεται; Από τήν ωραία Πύλη. Γιατί; Γιατί ὁ Γάμος –τό εἴπαμε δέκα φορές μέχρι σήμερα– γινόταν μέσα στη Θεία Λειτουργία. «Καὶ ἐξελθὼν ὁ ἱερεύς, ζευγνύει αὐτῶν τὰς δεξιάς χεῖρας, καὶ λέγει· παράλαβε αὐτὴν ἐκ ναοῦ Κυρίου». Δηλαδή: Αφού βγεῖ ὁ ἱερέας, "ζευγνύει" τα χέρια τους τά δεξιά, τά ἑνώνει, καί λέει στον ἄνδρα: «Πάρε τήν γυναίκα σου ἀπό τόν ναό τοῦ Θεοῦ».
Ἕνας ἄλλος Κώδικας τῆς ἴδιας Βιβλιοθήκης, ὁ 877, του 15ου αἰῶνος, λέει τά ἑξῆς –θά σᾶς τά διαβάσω, εἶναι πολύ ενδιαφέροντα, καί θά παρακαλέσω να προσέξετε πολύ:
«Εἶτα λαμβάνει ὁ ἱερεὺς τὴν δεξιάν χεῖρα τῆς γυναικὸς καὶ παραδίδει αὐτὴν τῷ ἀνδρί, λέγων οὕτως». Δηλαδή: Ἔπειτα παίρνει τό χέρι τῆς γυναικός, το βάζει στο χέρι τοῦ ἀνδρός, καί λέει στόν ἄνδρα: «Πρόσεχε, ἀδελφέ, ὅτι λαμβάνεις ταύτην τὴν γυναῖκα ἐκ τοῦ ναοῦ Κυρίου· ἄγγελοι γὰρ πάρεισιν ἀοράτως, καὶ συμμαρτυροῦσί σου τὴν ὁρμασίαν». Δηλαδή: Αδελφέ, πρόσεξε· τήν γυναίκα σου τήν παίρνεις ἀπό τόν ναό τοῦ Θεοῦ· γιατί ἄγγελοι στέκονται ἀοράτως μάρτυρες και βλέπουν τί κάνεις, και συμμαρτυρούν την "ορμασίαν". "Ορμασία" εἶναι ἡ ἄρμοσης, από το αρμόζω, λέξη έφθαρμένη από την γλώσσα του 15ου αιῶνος· μήν ξεχνάμε ότι μπαίνουμε στην τουρκοκρατία. Καί συνεχίζει: «ὅπως δώσης λόγον ἐν ἡμέρᾳ Κρίσεως δι' αὐτήν». Φοβερό! Την παίρνεις από τόν ναό τοῦ Θεοῦ, με μάρτυρες όχι μόνο τους πιστούς που παρευρίσκονται ἐδῶ τώρα, αλλά καί τούς ἀγγέλους, γιά τήν ὁποία γυναίκα σου θα δώσεις λόγο όταν θά σοῦ τόν ζητήσει ὁ Θεός κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως!
»Καὶ τῇ γυναικὶ λέγει· ἔπαρε σκοπόν, κόρη μου, ίδε πὼς παίρνεις τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐμπρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Θεοτόκου». Δηλαδή: Καί λέει στην γυνναίκα: «Κοίταξε καλά, κοπέλα μου· πρόσεξε: μπροστά ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας παίρνεις τόν ἄνδρα σου!». Ἔχει τό ἴδιο νόημα μέ τό προηγούμενο, τό «ἀπό τόν ναό τοῦ Θεοῦ», μόνο πού αλλάζει στα λόγια.
»Απανωθιῶν μαρτυροῦνται ἄγγελοι καὶ κάτω ἄνθρωποι· νὰ τοῦ ὑποτάσσησαι μὲ πάντα φόβον θεοῦ ὣς ἀντὶ σοῦ, διατὶ μέλλεις νὰ δώσῃς λόγον Θεοῦ διὰ λόγου του». Δηλαδή: Από πάνω μαρτυροῦν ἄγγελοι γιά τήν πράξη τοῦ Γάμου σου. Νά ὑποτάσσεσαι σέ ἐκεῖνον μέ φόβο Θεού, γιατί θα δώσεις λόγο στον Θεό γιά λόγου του. Ακούσατε; Μέ ἄλλα λόγια: «Γιατί σε ἔκανε ὁ Θεός, ὦ γυναίκα; Γιά να βοηθήσεις τόν ἄνδρα. Σέ τί νά τόν βοηθήσεις; Στήν σωτηρία του. Ἄν ὅμως τοῦ γίνεις ἐμπόδιο, ἂν ἐσύ ἡ γυναίκα δέν τόν βοηθήσεις στην σωτηρία του, θα δώσεις λόγο κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως!».
Λέει κάποιος σύγχρονος θεολόγος: «Τί φοβερό πράγμα!... ὁ Θεός ὁ αἰώνιος, ὁ ἄπειρος, να δίνει στα χέρια μας ένα πλάσμα, στα χέρια τοῦ ἀνδρός μιά γυναίκα καί στα χέρια τῆς γυναικός ἕναν ἄνδρα, τό όποῖο πλάσμα πρέπει να καθοδηγήσουμε οπωσδήποτε στην σωτηρία! Βάρος ασήκωτο!». Βάρος ασήκωτο!
Ἀλλὰ ἂς προσέξουμε όμως κάτι. Ἐκεῖνο πού θά κάνει το βάρος πολύ ελαφρό θα είναι μονάχα μια αγάπη τοποθετημένη μέσα στὴν ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅταν ἡ ἀγάπη των συζύγων είναι τοποθετημένη σ' ἐκείνη τήν ἀγάπη, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τήν ἀγάπη, τότε τό βάρος αυτό γίνεται ανάλαφρο καί τά πόδια γοργά στην πραγμάτωση τοῦ σκοποῦ τῆς ὑπάρξεως τῶν δυὸ αὐτῶν ἀνθρώπων.
Καί κάτι ἄλλο μας διδάσκει αυτό το σημείο. «Από τόν ναό, λέει, παίρνεις τήν γυναίκα σου! Μπροστά ἀπό τόν Χριστό καί τήν Παναγία παίρνεις τόν ἄνδρα σου!» Εδώ μᾶς δίδεται ἕνας υπαινιγμός; Ποῦ θὰ βρεῖς τόν ἄνδρα σου, ὦ γυναίκα; Ποῦ θὰ βρεῖς τήν γυναίκα σου, ὦ ἄνδρα; Πού; στους τόπους ἐκείνους πού ἀπουσιάζει ὁ Θεός;... Καί ξέρουμε ποιοί εἶναι οἱ τόποι πού ἀπουσιάζει ὁ Θεός· εἶναι οἱ χοροί, τά πάρτυ, τό πεζοδρόμιο, ή ποικίλη ἁμαρτία. Ἐκεῖ θα γνωρίσεις τήν γυναίκα σου; ἤ στόν τόπο ἐκεῖνο πού ὁ Θεός εἶναι παρών; Ἐδῶ λοιπόν αὐτός ὁ ὑπαινιγμός μᾶς εἶναι χρήσιμος. Δέν θά βροῦμε τόν ἄλλο ἄνθρωπο μακριά ἀπό τόν Θεό· θά τόν βροῦμε ἐκεῖ πού βρίσκεται ὁ Θεός. Κι ακόμη, ὅπως λέγαμε σ' ἕνα περασμένο μας θέμα, τόν ἄλλο ἄνθρωπο θα τον βρούμε με την προσευχή μας, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ· δηλαδή οἱ πορείες μας κάπου θα συναντηθοῦν, ἐκεῖ ὅμως που θέλει ὁ Θεός.
Εἴδατε τί λέει στην τρίτη ευχή; «εὐλόγησον», «διαφύλαξον», «μνημόνευσον» (Μικρὸν Εὐχολόγιον, Ἀκολουθία τοῦ Γάμου, Ἔκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1984, και 101-102.). Αὐτά τά τρία, ἡ εὐλογία, ή διαφύλαξη και ή μνημόνευση, είναι το τείχος ἐκεῖνο πού θά φυλάξει, θα προστατεύσει τους συζύγους και θα τους προάγει στήν ἀρετή.
Κλείνοντας τό ἀποψινό μας θέμα, θα πρέπει να ποῦμε κάτι καί ὡς πρός τό ζήτημα των κριτηρίων του γάμου· δηλαδή όταν ξεκινάει κάποιος για γάμο, ποιά κριτήρια θα λάβει υπ' όψη του προκειμένου να πετύχει. Οι κύριοι πού μέ ἀκοῦν, καί εἶναι ἤδη παντρεμένοι, θά τούς χρειαστεί πολύ αυτό γιά τά παιδιά τους· ὅχι βέβαια γιά τόν ἑαυτό τους. Γιά τόν ἑαυτό τους, τό εἶπαμε, ἂν δὲν εἶχαν καλά κριτήρια, να μετανοήσουν· να μετανοήσουν στὸ ἐξομολογητήριο. Τώρα όμως νά φροντίσουν γιά τά παιδιά τους, ὥστε τό κακό νά μήν μεταλαμπαδεύεται, ἀλλά νά τερματίζεται. Ὅ,τι λάθη σημείώθηκαν σέ μᾶς ἄς μήν τά διαιωνίζουμε και στα παιδιά μας· νά φροντίσουμε ν' ἀλλάζουμε τοποθετήσεις. Ποιά εἶναι λοιπόν αὐτά τά κριτήρια;
Οἱ πιό πολλοί άνθρωποι ἔχουν ως κριτήριο τόν πλοῦτο. «Τί ἔχει; Τί παίρνεις;», «Τί ἔχει ἡ νύφη; Τί ἔχει ὁ γαμπρός;», «Τί δουλειά κάνει; Ἔχει περιουσία;»
Ἄλλοι ἔχουν ὡς κριτήριο τήν ὀμορφιά. «Εἶναι ὡραία ἡ κοπέλα;», «Α, εἶναι ὄμορφη ἡ κοπέλα, πολύ ὡραία, θαυμάσια! Α, αυτή κάνει γιά νύφη!» Κι ὅταν πᾶνε οἱ καλεσμένοι στον Γάμο, χαζεύουνε τή νύφη δέν ἀκοῦν τίποτε ἀπό τήν ἱερολογία τοῦ Γάμου. Χαζεύουν τή νύφη, ἂν εἶναι ὄμορφη καί ὡραῖα ντυμένη! Τι συμφορά!... ὡ, συμφορά!... που καταντήσαμε τον Γάμο, που καταντήσαμε τον ἱερό χώρο!... Για να περιεργαζόμαστε τους νεονύμφους πηγαίνουμε, ἄν εἶναι ὡραῖοι, ἤ γιά νά προσευχηθοῦμε νά τούς θεμελιώσει ο Θεός;
Ἄλλοι προσέχουν το καλό ὄνομα! Ποιό καλό ὄνομα; Ὄχι βέβαια ἐκεῖνο πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «όσα εύφημα... ταῦτα λογίζεσθε... ταύτα πράσσετε» (Φιλιπ. 4, 8-9), όχι αὐτό, ἀλλά τό κατά κόσμον καλό όνομα. Η κοπέλα κοιτάζει ἂν ἔχει φήμη ὁ γαμπρός, ἂν εἶναι καλοτοποθετημένος μέσα στην κοινωνία, ἂν ἔχει ὄνομα, ἂν ἔχει δόξα! Καί ἄλλοι ἄλλα.
Τι νομίζετε; εἶναι σοβαρά κριτήρια αυτά; εἶναι χριστιανικά κριτήρια; Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι πολλές φορές Χριστιανοί, πού ἐκκλησιάζονται, πού ἐξομολογοῦνται, χρησιμοποιοῦν αὐτά τά κριτήρια. Εἶναι δυστύχημα! εἶναι δείγμα όχι μόνο ἀγνοίας, ἀλλά καί ἀπιστίας! Τότε όμως ποιά είναι τα σωστά κριτήρια;
Αγαπητοί μου, το πρώτο κριτήριο εἶναι ἡ εὐσέβεια, ἡ εὐσέβεια καί τῶν δύο. Ὄχι μόνο τοῦ ἑνός, αλλά καί τῶν δύο! Εἶπα καί τῶν δύο, διότι ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι ὁ ἕνας εἶναι εὐσεβής καί ὁ ἄλλος δέν εἶναι, καὶ ὁ εὐσεβής παίρνει τόν μή εὐσεβῆ μέ σκοπό νά τόν κάνει εύσεβῆ, θά ἔλεγα ὅτι πολύ διακινδυνεύει, κάνει ἕνα saltus mortale, ένα πήδημα θανάτου! Θα τοῦ λέγαμε: Είσαι σίγουρος ὅτι ὁπωσδήποτε ὁ ἄλλος θα γίνει εὐσεβής; Καί ἄν δέν γίνει; Καί τί εἶναι ὁ γάμος; πειραματικό εργαστήριο;... Γιατί λες ότι έ, δεν πειράζει κι ἂν δέν εἶναι καί πολύ ευσεβής; Τί εἶναι ὁ γάμος, μπαλωματίδικο;... εἶναι κουκούλωμα;... εἶναι πάπλωμα, Αντε, να μπαλώσουμε, να κουκουλώσουμε, να σκεπάσουμε»;...
Δέν εἶναι τίποτε από αυτά, αγαπητοί μου, ο γάμος· καί οἱ δύο πρέπει νά εἶναι εὐσεβεῖς, δοκιμασμένοι εὐσεβεῖς! Βεβαίως, ναι! Γιατί; Διότι ή πορεία είναι στενή. Ὁ Χριστός είπε: «τί στενή ή πύλη και τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ ευρίσκοντες αὐτήν!» (Ματθ. 7, 14.). Καί ὁ Χριστός το είπε αυτό για ἐκείνους πού βαδίζουν ἕνας-ένας τον δρόμο τον στενό. Μὰ ὁ δρόμος ὁ στενός γίνεται διπλά στενός ἄν τόν βαδίζουν δύο! Συνεπῶς θά πρέπει καί οἱ δύο σύζυγοι να λύσουνε πολλά προβλήματα μέσα στον γάμο. Προβλήματα πίστεως πρῶτα-πρῶτα, οἰκονομικά, καί ἄλλα πολλά.
Ἔσω ὅτι τὰ οἰκονομικά τοῦ ἀνδρός δέν πάνε καλά. Ὅταν ἡ γυναίκα ὀλιγοψυχήσει γιατί ὁ ἄνδρας διώχτηκε από τη δουλειά του, ὅταν τα χάσει και πελαγώσει κι ἀρχίσει νά λέει «Και τώρα τί θά κάνουμε; Αλλοίμονό μας! Τι θα κάνουμε; πῶς θὰ ζήσουμε;», τότε θά ἐμπνεύσει τόν φόβο στον ἄνδρα. Καί τί θα γίνει παρακάτω: Απρόβλεπτες οἱ συνέπειες. Μερικές φορές φθάνουμε καί σέ νευρολογικές κλινικές!
Ἐδῶ τώρα εἶναι ἡ πίστη· νά πεῖ ἡ γυναίκα στόν ἄνδρα, ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι κι ἐκεῖνος εἶναι πιστός, αλλά λιγάκι ίσως λιποψύχησε: «Μη φοβάσαι! Πιστεύεις στην πρόνοια τοῦ Θεοῦ; Δὲν θὰ μᾶς ἀφήσει ὁ Θεός! Θα μᾶς ἀφήσει ποτέ ὁ Θεός;... Ὁ Θεός εὐλόγησε τον γαμο μας. Αν τώρα στην πορεία μας συναντάμε μια δυσκολία, θά μᾶς ἐγκαταλείψει;... Ποιόν εὐσεβῆ ἄνθρωπο άφησε ποτέ ὁ Θεός; Εἶναι ὁ Πατέρας μας!» Και όταν στυλώσουν τα μάτια καί τήν καρδιά τους πρός τόν Οὐρανό καί ἀπαγγείλουν μια προσευχή, «Πάτερ ἡμῶν...», Πατέρα μας... –ἐκεῖνο τό «Πατέρα μας»... το τόσο τρυφερό!– τότε θα προσελκύσουν την φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, τήν εὐσπλαχνία Του, καί θά τούς προσφέρει τήν βοήθειά Του. Λοιπόν; Πίστη στην πρόνοια τοῦ Θεού!
Θα τύχει αρρώστια, ίσως μηνών, ἴσως χρόνων. Τί χρειάζεται ἐδῶ; Χρειάζεται ἡ ἀγάπη. Ἔχεις τή δύναμη ὦ ἄνδρα, να πλένεις τα πιάτα, να σκουπίζεις καί νά περιποιεῖσαι τα παιδιά σας, γιατί ή γυναίκα σου εἶναι στο κρεβάτι, μέχρι να γίνει καλά; Καί νά μήν τήν στενοχωρεῖς, ἀλλὰ νὰ τῆς λές: «Μὴ λυπάσαι! Εγώ είμαι ἐδῶ' τί σε νοιάζει ἐσένα;» νά τήν ἀγαπᾶς! Μπορείς;
«Κοίταξε, λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, κοίταξε ὁ Χριστός δεν παραιτήθηκε ἀπό τήν Γυναίκα Του, την Νύμφη Του Ἐκκλησία. Δεν παραιτήθηκε. Εφθασε μέχρι αὐτό τό μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ!» Ὅμως ποιός θά μᾶς ἐμπνεύσει αὐτό τό αἴσθημα τῆς ἀγάπης; Ἡ εὐσέβεια!
Αλλά πέρασε ἡ ὥρα, καί δέν ξέρω τί άλλο να προλάβω νά πῶ. Τό ταμεῖο, θά ἔλεγα, τῆς εὐσεβείας εἶναι ἀκένωτο, δέν ἀδειάζει· ἔχει τόσα χρήσιμα στοιχεία πού ἐκπηγάζουν ἀπό ἐκεῖ μέσα καί τά ὁποῖα εἶναι ἄκρως απαραίτητα για την πορεία του ζευγαριού.
Ἡ εὐσέβεια λοιπόν εἶναι τὸ πρῶτο στοιχεία, το πρώτο κριτήριο. Αν θέλετε να παντρέψετε την κόρη σας ἤ τόν γιό σας, ἀγαπητοί μου, πρέπει να ρωτήσετε ἂν ὁ ἄλλος εἶναι εὐσεβής ἄνθρωπος.
Προσέξτε ὅμως· νά σᾶς βγάλω από μία πλάνη. Θά σᾶς ποῦν ἴσως ὅτι πάει στὴν ἐκκλησία. Αλλά αυτό, όχι, δὲν εἶναι εὐσέβεια. Ὄχι, όχι! Ὑποτίθεται ὅτι εἶναι εὔσέβεια, ἀλλά δέν εἶναι. Θά ἦταν εὐτύχημα ἄν ὅσοι πήγαιναν στην Εκκλησία ήταν καί εὐσεβεῖς ἄνθρωποι! Ὄχι. Ἄλλο πρέπει να ρωτήσετε: κοινωνεῖ; ἐξομολογείται; προσεύχεται, μορφώθηκε ὁ Χριστός στη ζωή του; Εἶναι ἐκεῖνο πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «τεκνία μου, οὓς πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν!» (Γαλ. 4, 19), δηλαδή παιδάκια μου, πονάω τούς πόνους τῆς ἑτοιμόγεννης γυναίκας, έως ότου διαμορφωθεῖ ὁ Χριστός μέσα σας! Ἔτσι κι ἐδῶ λοιπόν: μορφώθηκε ὁ Χριστός μέσα στήν ψυχή αὐτοῦ τοῦ νέου ἤ αὐτῆς τῆς νέας: ζεῖ τόν Χριστό; Ὄχι ἁπλῶς ἂν ἐκκλησιάζεται, ἀλλὰ ἂν ζεῖ τόν Χριστό!
Θὰ μοῦ πεῖτε βεβαίως ὅτι πολλά τά ζητάω· που να τά βρεῖ κανείς αυτά σήμερα! Εκανα ὅμως μιά ἐξήγηση ἀπό τό πρῶτο μας θέμα· μιλάω γιά τόν χριστιανικό γάμο. Αὐτός εἶναι ὁ χριστιανικός γάμος.
Το δεύτερο σημείο, το δεύτερο κριτήριο, ἐξ ἴσου βασικό, είναι ἡ ταύτιση χαρακτήρων. Δηλαδή θα πρέπει αὐτοί οἱ δύο ἄνθρωποι να ταιριάζουν. Μπορεῖ μέν νὰ ἔχουμε δύο εὐσεβεῖς ἀνθρώπους, ἀλλὰ –πῶς νὰ τὸ πούμε;– να μην ταιριάζουν.
Ἐγώ, ἀπό παιδί, από ἔφηβος, γνώρισα εὐσεβεῖς ἀνθρώπους, φίλους, γνωστούς μου, γνώρισα εὐσεβεῖς νέους· δέν μποροῦσα όμως να κάνω καί ιδιαίτερη συντροφιά μέ ὅλους. Γιατί; Ε, ὁ καθένας ταιριάζει με τον τύπο του· πῶς νά τό κάνουμε; Ὁ Θεός μᾶς ἔκανε διαφορετικούς τύπους, τον καθένα ξεχωριστό. Ἄλλος ὁ τύπος τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, ἄλλος ὁ τύπος τοῦ ἀποστόλου Πέτρου, τοῦ ἀποστόλου Θωμά, καί οὕτω καθ' ἑξῆς· πῶς θὰ γίνει λοιπόν ἐδῶ πέρα τώρα; Πρέπει να προσέξουμε και το σημείο αυτό,
Ἔλεγα καί στις κυρίες προηγουμένως ένα παράδειγμα· θά τό πῶ καί σέ σας. Μου στέλνει κάποτε ένας ξάδερφος ἀπό τό χωριό ένα γράμμα καί μοῦ λέει: «Σέ παρακαλῶ πολύ νά μοῦ ἀγοράσεις ἕνα ραδιόφωνο». Μπήκα σε δύσκολη θέση, γιατί το ραδιόφωνο δέν εἶναι ἁπλῶς μία κατσαρόλα είναι ἔνα μηχάνημα που ἔχει κάποια χαρακτηριστικά. Τοῦ γράφω ὅτι ὑπάρχουν πολλῶν εἰδῶν ραδιόφωνα, με πολλές απαιτήσεις και μέ διάφορες ἐπιδόσεις, ἄλλο μέν ἔτσι, ἄλλο δέ ἀλλιῶς. Μου ξαναγράφει: «Πάρε ἐκεῖνο πού νομίζεις ότι είναι καλύτερο»! Δεύτερη δυσκολία. Τοῦ γράφω: «Τι κουτί θέλεις;», γιατί το θέμα του κουτιού παίζει ρόλο στα μάτια τῶν πολλῶν. Θέλει καρυδένιο; θέλει πλαστικό; Τί θέλει; Μοῦ γράφει «Ὅ,τι σοῦ ἀρέσει ἐσένα»!
Αὐτό ὅμως τό «ὅ,τι σοῦ ἀρέσει ἐσένα», ἀγαπητοί μου, εἶναι τό πιό δύσκολο σημεῖο. Αὐτό ἀρέσει σέ μένα· αλλά κατ' ανάγκη πρέπει ν' αρέσει καί σέ σένα; Το θέμα ἀρέσω είναι καθαρά θέμα υποκειμενικό, προσωπικό. Αν με ρωτήσετε γιατί ἀγαπῶ τά φασόλια, θά σᾶς πῶ: Ἔτσι, γιατί τ' ἀγαπῶ. Δέν υπάρχει γιατί· ἁπλῶς τ' αγαπώ. Κι ἂν με ρωτήσετε γιατί δεν αγαπώ τις πατάτες θά σᾶς πῶ: Ἔτσι, γιατί δέν τίς ἀγαπῶ. Δέν ὑπάρχει γιατί. Στα θέματα αυτά, τα προσωπικά, δεν υπάρχει περίπτωση να μπεί τρίτος. Στην περίπτωση της άρεσκείας δεν μπαίνει τρίτος· τί να κάνουμε; Περί ορέξεως οὐδείς λόγος (Quelqu'un a son gout.) λένε οἱ Γάλλοι, πάει, τέλειωσε. Αν ἀρέσει ἢ δὲν ἀρέσει, δέν ὑπάρχει γιατί.
Τί σημαίνει αὐτό λοιπόν; Σημαίνει ὅτι ἂν κάποιοι συστήνουν μια κοπέλα σ' ἕναν νέο, καί βλέπουν ὅτι αὐτοί οἱ δυὸ νέοι δεν ταιριάζουν ἢ δέν ἀρέσει ὁ ἕνας στόν ἄλλο, παρακαλῶ νά μήν ἐπιμένουν. «Θά τήν πάρεις, σώνει και καλά!» Μά, για στάσου· ἐσύ πού ἐπιμένεις θα παντρευτείς; Ὁ ἄλλος θα παντρευτεί. Ας μήν ἐπιμένουμε λοιπόν.
Επίσης το θέμα τοῦ γάμου δέν εἶναι μία υπόθεση κατά παραγγελία. Δεν είμαστε στο παζάρι, πού ἔχουμε ἕνα κιβώτιο μέ τόν γαμπρό μέσα, κι ἄλλο ἕνα κιβώτιο μέ τή νύφη μέσα, παίρνουμε τα μέτρα, ἀνοίγουμε τά κουπιά, τους βγάζουμε έξω και τους παντρεύουμε! Μου φαίνεται ὅτι τό θέμα τοῦ γάμου εἶναι καί θέμα χαρακτήρος, τρόπου ζωής, καί τά λοιπά. Συνεπῶς αὐτό το σημεῖο νά τό προσέξουμε ἐξ ἴσου.
Ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι ὑπάρχει ἡ ταύτιση χαρακτήρων, ἀλλά ὄχι ἡ εὐσέβεια, τό πρᾶγμα εἶναι πολύ ἐλλιπές. Ἄν ὑποτεθεῖ πάλι ὅτι ὑπάρχει ἡ εὐσέβεια, αλλά ὄχι ἡ ταύτιση χαρακτήρων, ὁμοίως εἶναι πολύ ἐλλιπές. Αὐτοί οἱ δυό ἄνθρωποι, ὡς εὐσεβεῖς, μποροῦν νά ζοῦν στο σπίτι τους ὄμορφα, καλά, νά μήν τσακωθούν ποτέ· ἀλλά τήν καρδιά τους νά μήν τήν ἀγγίξει ποτέ ἡ ἀγάπη, πού εἶναι ὁ πρῶτος βασικός σκοπός του γάμου.
Αὐτά εἶχα νά πῶ καί γιά τά κριτήρια τοῦ γάμου. Ἐπειδή ὅμως τό θέμα εἶναι μέν μεγάλο, ἀλλά τό μακρύναμε κι ἐμεῖς ἀπό τό ἄλλο μέρος, τήν ἐρχόμενη φορά, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Τρίτη, θα συνεχίσουμε, καί θά εἶναι τό τελευταῖο μας θέμα γύρω ἀπό τό ζήτημα του γάμου.
Τρίτη, 18-2-1969
5η ομιλία στην κατηγορία "Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου".
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/to-mysthrion-toy-gamoy
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_64.html?m=1
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου».🔻
https://drive.google.com/file/d/1Sk5M-5BMLWA_-m2N9GIGqJfW3U55oWHd/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Τό Μυστήριον τοῦ Γάμου».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A4%CF%8C%20%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%BD%20%CF%84%CE%BF%E1%BF%A6%20%CE%93%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%85.?m=1
💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
