Αθανάσιος Άμβωνας

02 Απριλίου 2025

Περί Κατακρίσεως.

†. Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, αγαπητοί, τελειώνει την κατανυκτική του προσευχή, που τις ημέρες αυτές ιδιαιτέρως αναφέρομε, με τούτα τα λόγια: «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

Πράγματι βλέπουμε τον ιερόν συντάκτη αυτής της προσευχής να ζητάει σαν δώρο του Θεού δύο πράγματα. Το ένα είναι η αυτογνωσία, λέγοντας «τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα», «να βλέπω τα δικά μου τα πταίσματα, τις δικές μου τις αμαρτίες, δώρισέ μου το δώρημα, χάρισέ μου το δώρημα αυτό, αυτής της αυτογνωσίας». Και το δεύτερο είναι εκείνο που ζητά, η απουσία της κατακρίσεως. Δηλαδή να μάθω να μην κατακρίνω τον αδελφό μου.

Και για την αυτογνωσία ήδη έχομε μιλήσει παλαιότερα. Μένει να αναφερθούμε εις την κατάκρισιν, από την οποίαν ζητούμε από τον Θεόν να μας απαλλάξει. Πολύ σοφά βλέπομε, εδώ, ο άγιος Πατήρ να συνδέει την αυτογνωσία με την κατάκριση. Διότι αυτός που έχει αυτογνωσία, είναι αδύνατον να κατακρίνει τον αδελφόν του. Διότι βλέπει τον εαυτόν του και δεν μπορεί –πρώτα πρώτα δεν έχει καιρό να κατακρίνει τον πλησίον του- και ύστερα βλέποντας τον εαυτό του, τα χάλια του, την κατάστασή του, δεν έχει διάθεση να κατακρίνει τον πλησίον του. Και όσο πνευματικότερος γίνεται ο άνθρωπος, τόσο περισσότερο καλά βλέπει τον εαυτό του.

Και δεν είναι ψιλός λόγος ότι «Είμαι αμαρτωλός άνθρωπος», όπως μερικοί λέγουν «Είμαι αμαρτωλός άνθρωπος» κι άμα τους πεις, ιδίως στην εξομολόγηση, «Τι έχεις να πεις;», λέγουν: «Δεν έκανα τίποτα». Τότε πώς είσαι αμαρτωλός άνθρωπος, αν δεν έκανες τίποτα; Βλέπετε λοιπόν, αγαπητοί μου, ότι είναι μια κουβέντα να λέμε: «Είμαι αμαρτωλός άνθρωπος». Αυτό είναι ένα δώρο του Θεού, να έχει κανείς αυτογνωσία και να βλέπει τον πραγματικό του εαυτόν.

Ωστόσο, τι είναι η κατάκρισις; Η κατάκρισις είναι η κατηγορία, η καταλαλιά. Είναι η δυσφήμησις. Είναι η κακολογία. Είναι η καταδίκη· όταν καταδικάζουμε τον άλλον. Η κατάκρισις είναι μία κοινωνική μάστιγα· διότι όλοι κατακρίνουν· δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην κατακρίνει. Όλοι κατακρίνουν. Η κατάκρισις, σαν κοινωνική μάστιγα, μπορεί να γκρεμίσει υπολήψεις, να δημιουργήσει περιφρονήσεις, να ατιμώσει, να επιφέρει σύγχυση, σε κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις. Να προκαλέσει, ακόμη, διαστάσεις, μίση, πικρίες, εχθρότητες· κυριολεκτικά, τα πάντα να αναποδογυρίσει. Ο λαός μας λέγει εκείνη τη γνωστή παροιμία ότι «η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει». Είναι φοβερό εάν το στόμα μας δεν το κλείνουμε, και κατηγορούμε προς πάσαν κατεύθυνση.

Στην κατηγορία ή στην καταλαλιά, ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος έρχεται να μας πει τα εξής: «Καταλαλιὰ ἐστὶν ἀποκύημα μίσους». «Τι είναι», λέγει, «η κατηγορία, η καταλαλιά; Το γέννημα του μίσους». Δηλαδή όταν μισείς, τότε κατηγορείς. Λεπτή νόσος. Δηλαδή, αρρώστια η οποία δεν φαίνεται ότι νοσείς απ’ αυτήν, διότι έχει την ικανότητα να κρύπτεται ο κατηγορών, τάχα με το ενδιαφέρον υπέρ του άλλου, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Και συνεπώς, πράγματι, είναι μια λεπτή νόσος, δυσδιάκριτη εις τον άλλον.

«Παχεῖα δὲ καὶ κρυμμένη καὶ λανθάνουσα βδέλλα, ἀγάπης ἐκδαπανῶσα καὶ ἐξαφανίζουσα αἷμα». Τι είναι; «Είναι», λέγει, «μια παχιά, κρυμμένη βδέλλα, η οποία με λανθάνοντα τρόπο, απομυζεί και εξαφανίζει το αίμα της αγάπης». Ρουφάει το αίμα της αγάπης. «Ἀγάπης ὑπόκρισις» λέγει ότι είναι η κατηγορία, η καταλαλιά. Ότι υποκρίνεται την αγάπη· ότι «εγώ από αγάπη και ενδιαφέρον υποκρίνομαι και σου λέγω αυτό»- θα το δούμε λίγο πιο κάτω-, ενώ στην πραγματικότητα είναι η υποκρισία. Είναι, θα λέγαμε, η μουτσούνα. Είναι το προσωπείον της αγάπης, αλλά από μέσα είναι η κατηγορία.

«Καρδίας ῥύπου καὶ βάρους πρόξενος (:Είναι πρόξενος η κατηγορία να λερώνει η καρδιά, να γίνεται ρυπαρή η καρδιά· διότι, όταν κατηγορεί κανείς, ρυπαίνεται, αλλά και έχει το βάρος η καρδιά ότι κατηγορεί τον πλησίον)». «Ἁγνείας ἀφανισμός». Τι είναι η κατάκρισις; «Εκείνη η οποία εξαφανίζει την αγνεία». Αυτό το τελευταίο θα σας το αναλύσω λίγο πιο κάτω.

Ωστόσο, πολλές φορές, δημιουργείται μία σύγχυσις ανάμεσα στην κατάκριση και στην πληροφόρηση ή την συμβουλή. Γι'αυτό τον λόγο θα πρέπει να γίνει εδώ ένα ξεχώρισμα, μία διάκρισις. Πολλές φορές λέμε: «Τώρα τι να κάνω; Αυτό που είπα ήτο κατηγορία; Ή δεν ήτο κατηγορία; Κι αν θα πρέπει να μην κατηγορήσω, να μην ανοίγω ποτέ το στόμα μου;».

Προσέξτε· υπάρχει πράγματι μία σύγχυσις. Και επιτρέψατέ μου να σας πω ότι η διαχωριστική γραμμή δεν είναι πάντοτε σαφής. Μας διαφεύγει πολλές φορές ή γλιστρούμε προς το μέρος της κατακρίσεως. Η κατάκρισις είναι εκείνη η καταδικαστική απόφαση που παίρνουμε εναντίον της ενεργείας του άλλου. Χωρίς πολλές φορές, βεβαίως, να έχουμε επαρκή γνώση για εκείνα, τα οποία θα πούμε για τον άλλον.

Ακόμα, η κατάκρισις δεν περιορίζεται σε μια αποδοκιμασία του άλλου για κάτι το οποίο είπε ή έπραξε, αλλά επιφέρει και μομφή. Χωρίς επιείκεια. Χωρίς συγχώρηση. Και χωρίς αγάπη. Η κατάκρισις πάντα γεννιέται εκεί που δεν υπάρχει αγάπη. Η αγάπη εξαφανίζει την κατάκρισιν. Η απουσία της αγάπης γεννάει την κατάκρισιν. Ποια μητέρα θα βγει να κατηγορήσει το παιδί της έξω στη γειτονιά; Σπανίως. Το αγαπάει και το δικαιολογεί. Άλλο ότι κάποτε αυτές οι δικαιολογίες είναι διάτρητες και δεν πιάνουν. Ωστόσο, ξαναλέγω άλλη μία φορά, ότι όταν αγαπάμε, δεν κατακρίνουμε.

Αντιθέτως, όταν υπάρχει ο έλεγχος, ακόμα η παιδαγωγική απειλή –να απειλήσουμε· ότι «πρόσεξε ότι θα σε τιμωρήσω, ότι θα…» κ.τ.λ. – ή ακόμη η συμβουλή, ή η υπόδειξις, είτε ιδιωτικώς είτε δημοσίως- κάποτε και δημοσίως. Όταν γίνει κάτι κακό δημοσίως, βεβαίως δημοσίως θα γίνει και ο έλεγχος, δεν τίθεται θέμα. Αυτό δεν είναι κατάκρισις. Βλέπομε να λέγει με σαφήνεια ο Κύριος την ίδια αυτή περίπτωση. «Ἐὰν ἁμαρτήσῃ», λέγει, «εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ὕπαγε καὶ ἔλεγξον αὐτὸν μεταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ μόνου (:Έκανε κάτι ο συνάνθρωπός σου, ο αδελφός σου, σε σένα; Πάρ’ τον και έλεγξέ τον. Πες του: ‘’Δεν έκανες καλά, αυτό δεν είναι σωστό που έκανες’’). Ἐάν σου ἀκούσῃ, ἐκέρδησας τὸν ἀδελφόν σου· ἐὰν δὲ μὴ ἀκούσῃ, παράλαβε μετὰ σοῦ ἔτι ἕνα ἢ δύο, ἵνα ἐπὶ στόματος δύο μαρτύρων ἢ τριῶν σταθῇ πᾶν ῥῆμα (:Δεν σε άκουσε; Πάρε ακόμη ένα δυο ανθρώπους, αδελφούς· μπροστά τους να τον ελέγξεις, ώστε να καταλάβει, να του πουν κι εκείνοι κάτι). Ἐὰν δὲ παρακούσῃ αὐτῶν, εἰπὲ τῇ ἐκκλησίᾳ (:Όταν παρακούσει και εκείνους τους δυο τρεις, τότε να το ανακοινώσεις στην εκκλησία· δηλαδή να δημοσιεύσεις εκείνο το οποίον έκανε)». Είδατε; Είδατε κλιμάκωσις; «Πάρ’ τον μόνο του. Δεν σε ακούει. Πάρε δυο-τρεις μόνον. Δεν τους ακούει. Πες το δημοσίως στην εκκλησία - Είδατε; Δημοσίως! «Εἰπὲ τῇ ἐκκλησίᾳ», λέγει. «Ἐὰν δὲ καὶ τῆς ἐκκλησίας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὥσπερ ὁ ἐθνικὸς καὶ ὁ τελώνης (:Εάν φτάσει, ακόμη, να παρακούσει και την εκκλησία και να μην ακούσει τίποτε, τότε ξεχώρισέ τον. Να είναι για σένα όπως ο εθνικός, δηλαδή ο ειδωλολάτρης)». Όπως οι ειδωλολάτραι τότε εις την εκκλησίαν των Εβραίων, δηλαδή εις την συναγωγή, εις τον λαό του Θεού, τον Ισραήλ, δεν είχαν καμία θέση οι ειδωλολάτραι. Ήσαν χωριστά. «Έτσι», λέγει, «θα είναι και αυτός για σένα. Ξεχώρισέ τον. Δεν ακούει τίποτα. Ξεχώρισέ τον». Βλέπετε ότι εδώ δεν έχομε κατάκρισιν, αλλά γίνεται, όμως, όλη αυτή η εργασία με αγάπη.

Και λέγει και ο απόστολος Παύλος: «Ἒλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον» - τι ωραίο που είναι αυτό!- «Και θα ελέγξεις, και θα επιπλήξεις, αλλά και θα παρακαλέσεις». Αυτό δεν είναι κατηγορία. Ο δε Ιερός Χρυσόστομος σημειώνει πάνω σ’ αυτό, το εξής. Σας το λέγω σε μετάφραση: «Δεν πρέπει να ειρωνεύεσαι αυτόν που φταίει, ούτε να προσβάλλεις, αλλά να νουθετείς. Ούτε να κατηγορείς, αλλά να συμβουλεύεις. Ούτε άπονα να επιτίθεσαι, αλλά φιλόστοργα να διορθώνεις. Θα πεις: ‘’Τι λοιπόν; Αν πορνεύει ο άλλος δεν θα του το πω ότι είναι κακό πράγμα η πορνεία, ούτε αυτόν που ασελγαίνει, δεν θα τον διορθώσω;’’. Ναι, θα τον διορθώσεις, αλλά όχι σαν εχθρός που ζητά να καταδικάσει, αλλά σαν γιατρός που δίνει φάρμακα για θεραπεία. Εξάλλου, δεν είπε ο Χριστός: ‘’Μη σταματήσεις αυτόν που αμαρτάνει’’, αλλά ‘’Να μην τον κρίνεις, δηλαδή να μη γίνεις πικρός δικαστής και τιμητής’’».

Πολύ, αγαπητοί μου, θα βοηθηθούμε, αν μπορούσαμε να μελετήσουμε μερικές πτυχές αυτού του φοβερού πάθους – γιατί πρόκειται περί πάθους- που λέγεται κατάκρισις. Και πρώτα πρώτα, όταν ακούμε και δεχόμεθα τις κατηγορίες εναντίον τρίτων – κι είναι τόσο γλυκό πράγμα το κουτσομπολιό, είναι πιο γλυκό και από το μέλι… Αγαπάμε υπερβολικά πολύ να κατηγορούμε· αισθανόμεθα ηδονή, ευχαρίστηση να κατηγορούμε, γι'αυτό και είναι δυσθεράπευτον πάθος· όπως ακριβώς τα πάθη τα οποία δημιουργούν μία ηδύτητα, μία γλυκύτητα εις τον άνθρωπο, δυσκολεύεται να τα αποχωριστεί. Και το κουτσομπολιό, η κατηγορία είναι κάτι που είναι πολύ γλυκό στον άνθρωπο. Αγαπά να συναντηθεί με έναν άνθρωπο άλλον και να αρχίζει να κατηγορεί έναν τρίτον. Λοιπόν. Εάν υποτεθεί ότι εμείς ακούμε κάποιον που κατηγορεί, αγαπητοί μου, είμεθα συνένοχοί του· διότι εκείνος βάζει τη φωτιά της κατηγορίας και εμείς βάζουμε την εύφλεκτη ύλη της κατηγορίας. Γι'αυτό και ο Ψαλμωδός συνιστά και λέγει: «Τὸν καταλαλοῦντα λάθρα τὸν πλησίον αὐτοῦ, τοῦτον ἐξεδίωκον». «Εκείνον, ο οποίος», λέει, «‘’λάθρα’’, με τρόπο, με τέχνη, υποβολιμαία, μπορεί να κατηγορεί τον πλησίον του, αυτόν», λέγει, «τον έδιωχνα, του ΄λεγα να φύγει».

Δεύτερον. Πώς θα μπορέσουμε να αποφύγουμε εκείνους οι οποίοι κατηγορούν; Σε μια συντροφιά βρεθούμε μπροστά σε κατηγόρους, που κατηγορούν τρίτους; Απόντας; Λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος τα εξής: «Ποτέ μην ντραπείς εκείνον που κατηγορεί. Πες του: ‘’Παύσε, αδελφέ μου. Εγώ καθημερινά είμαι χειρότερος από εκείνον που κατηγορείς. Και συνεπώς, πώς θα μπορέσω να τον κατηγορήσω;’’. Έτσι, με το ίδιο φάρμακο, έχεις διπλή την ενέργεια. Προφυλάττεις τον εαυτόν σου και θεραπεύεις αυτόν που κατηγορεί. Του δίνεις ένα μάθημα ότι δεν πρέπει να κατηγορεί».

Τρίτον. Όταν, ακόμη, κάποιος πεθάνει, και μάλιστα πεθάνει στην αμαρτία, ούτε τότε πρέπει να τον κατηγορήσουμε, διότι την μεν αμαρτία μπορούμε να την είδαμε, την ώρα που πέθαινε ο άνθρωπος αυτός, έστω και να του ‘μεινε ένα δευτερόλεπτο, προσέξτε με, ένα δευτερόλεπτο να του έμεινε, πού ξέρουμε αν ο άνθρωπος αυτός δεν είχε μία τυχόν μετάνοια, την οποία αναμφισβητήτως δεν βλέπουμε; Την αμαρτία την βλέπουμε, αλλά την μετάνοιά του δεν την βλέπουμε. Θα ‘ταν δε τραγικό για μας, όταν κάποτε εμείς βρεθούμε εις την κόλασιν, και εκείνος τον οποίον κατηγορούσαμε ως αμαρτωλόν, τελικά βρεθεί εις την Βασιλείαν του Θεού.

Γι' αυτό και σημειώνει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Μηδὲ τοῖς σοῖς ὀφθαλμοῖς ὁρῶν, κατάκρινε. Πολλάκις γὰρ καὶ αὐτοὶ πεπλάνηνται (:Ούτε με τα μάτια σου αν δεις, μην κατηγορήσεις. Διότι πολλές φορές, πολλές φορές και τα μάτια είναι εκείνα τα οποία πλανώνται)».

Τέταρτον. Ο Κύριος μάς είπε: «Ἐν ᾧ κρίματι κρίνετε, κριθήσεσθε (:Με το κρίμα που κρίνετε, θα κριθείτε)». Δηλαδή πράγματι, προσέξτε εδώ, εκείνα που κατηγορούμε, σ’ αυτά και πέφτομε· είτε αυτά είναι ψυχικά, είτε αυτά είναι σωματικά. Αν κατηγόρησα κάποιον ότι έχει ένα κουσούρι, σε λίγο το αποκτάω εγώ. Αν κατηγόρησα κάποιον για μία του αμαρτία, σε λίγο πέφτω εγώ εις αυτήν την αμαρτία. Κατά θεία δικαιοσύνη. Προσέξτε, αγαπητοί μου. Αυτό που κατηγόρησα, το ’παθα. Θα έχετε πείρα πάνω στο θέμα αυτό. Ο καθένας σας θα το γνωρίζει το θέμα αυτό. Ό,τι κατηγόρησα, το έπαθα. Κι αν κατηγορήσουμε μεγάλα πράγματα, τότε μήπως κινδυνεύουμε να πάθουμε και τα μεγάλα πράγματα; Γι'αυτό, να φοβηθούμε.

Πέμπτον – εδώ θέλω να προσέξετε κάτι. Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος μάς λέγει ότι υπάρχει μία σχέση μεταξύ κατακρίσεως και αγνείας. Τι σχέση υπάρχει; Δηλαδή, συγκεκριμένα: Δεν μπορείς να μείνεις αγνός άνθρωπος -αγνός από σαρκικής πλευράς- διότι θα σε κυκλώσουν πειρασμοί και θα πέσεις. Θα πέσεις με πτώση μεγάλη. Δεν μπορείς να μείνεις αγνός, εάν κατηγορείς. Εδώ τώρα είναι το πρόβλημα. Τι σχέση έχει η αγνότητα με την κατάκρισιν; Ακούστε τι σχέση έχει. «Εκείνος που κατηγορεί», λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, «αυτός ανεβάζει τον εαυτό του πιο πάνω από τον αδελφό του». Κατηγορώ τον άλλον ότι εγώ δεν είμαι όμοιος με αυτόν, εγώ αυτό το πράγμα δεν το κάνω. Όταν, όμως, κατηγορώ τον αδελφό μου, τότε δείχνω μία υπερηφάνεια. Διότι κατεβάζω τον άλλον για να ανεβώ εγώ. Και επειδή «ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται», δηλαδή κλωτσάει τον υπερήφανο άνθρωπο, αίρεται η Χάρις και η βοήθεια. Είναι δε γνωστό ότι χωρίς την Χάρη του Θεού και χωρίς την βοήθεια του Θεού, η αγνότης είναι τελείως αδύνατη. Δεν μπορώ να μείνω αγνός, εάν αγαπητοί μου, κατακρίνω ή υπερηφανεύομαι. Χωρίς την Χάρη του Θεού, την οποία έχω ανάγκη, δεν μπορώ να μείνω αγνός.

Θα σας θυμίσω κάτι. Χωρίς να κατακρίνει κανείς, δείτε τη σχέση υπερηφανείας. Γιατί η κατάκρισις είναι υπερηφάνεια. Υπερηφανείας και αγνότητος. Έχεις εγκράτεια. Και πέρασαν αρκετές μέρες. Και λες: «Για στάσου. Πολλές μέρες έχω εγκράτεια». Μέσα σου γεννήθηκε η υπερηφάνεια. Την επομένη, χαλάει η εγκράτειά σου. Την έχασες την εγκράτειά σου. Γιατί την έχασες την εγκράτεια; Διότι υπερηφανεύτηκες. Εδώ είναι το πάρα πολύ σπουδαίο, αγαπητοί μου, ότι βλέπει κανείς να υπάρχει σχέσις αγνότητος και κατακρίσεως. Γι'αυτό λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος –που σας είπα θα σας το πω πιο κάτω-: «Καταλαλιὰ ἁγνείας ἀφανισμός». «Τι είναι η καταλαλιά; Αφανίζει, πραγματικά, την αγνότητα».

Έκτον. Συνήθως κατηγορούν αυτοί που πράττουν τα ίδια με εκείνους που κατηγορούν, νομίζοντας ότι με αυτή τους την συμπεριφορά θα κρύψουν τις δικές τους τις πτώσεις, δημιουργώντας ένα άλλοθι· ότι «Μην προσέξετε εμένα, προσέξτε εκείνον, ο οποίος κάνει αυτά και αυτά». Βεβαίως και εγώ κάνω τα ίδια εκείνα τα οποία εγώ κατηγορώ στον άλλον. Είναι εκείνο που λέγει ένα ρητόν: «Ἐξ ἰδίων κρίνω τὰ ἀλλότρια». Δηλαδή «κρίνω τα ξένα με βάση τα δικά μου, τον εαυτό μου βλέπω και κρίνω τα ξένα». Γι’ αυτό λέγει ο Κύριος: «Τί βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς;». «Τι βλέπεις», λέει, «το καρφί στο μάτι του αδελφού σου; Ολόκληρο δοκάρι στο δικό σου το μάτι, δεν το βλέπεις!». Αυτό ας το προσέξουμε, αγαπητοί μου. Πολλές φορές, άμα δούμε ανθρώπους και κατηγορούν, υπάρχει πολλή πιθανότης ότι εκείνα που κατηγορούν, αυτοί τα πράττουν. Εκείνος ο οποίος είναι ταπεινός άνθρωπος, ποτέ δεν κατηγορεί τον άλλον τι κάνει. Μα ποτέ!

Έβδομον. Η κατηγορία μπορεί να είναι και σαν λογισμός. Μπορεί ουδέποτε να εκφέρω με το στόμα μου την κατηγορία, αλλά να την σκέφτομαι, όμως, την κατηγορία. Κι αυτό θυμίζει τον Φαρισαίο της παραβολής, ο οποίος, λέγει, κατηγορούσε τον τελώνην –πώς τον κατηγορούσε; Ενδιάθετα. Από μέσα του. Δεν εφώναζε να πει: «Να, αυτός, κόσμε, τρέξε να δεις, ένας αμαρτωλός εδώ που προσεύχεται, ο τελώνης!». Όχι, το λέει στην προσευχή του. «Δεν είμαι», λέει, «σαν κι αυτόν εκεί τον τελώνη». Τον κατηγορεί ενδιαθέτως· από μέσα του. Βλέπετε, λοιπόν, ότι κατηγορία δεν είναι μόνο ό,τι θα πούμε με τα χείλη μας. Κατηγορία είναι και αυτό που θα πούμε με την σκέψη μας.

Όγδοον. Οι δαίμονες μάς βάζουν, λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ή να αμαρτήσουμε, ή να κρίνουμε εκείνους οι οποίοι αμαρτάνουν. Ή έτσι, λοιπόν, ή έτσι, οι δαίμονες μάς πιάνουν και μας ρίχνουν στην αμαρτία.

Αγαπητοί μου, όλοι μιλάμε εναντίον της κατακρίσεως και, όπως σας είπα προηγουμένως, όλοι την αγαπάμε. Όλοι αγαπάμε την κατάκριση, το κοτσομπολιό. Πρέπει, ωστόσο, να απαλλαγούμε. Ο άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να νιώσει στον εαυτό του χαρά και γέμισμα ψυχής, αν κατηγορεί. Έχετε προσέξει, όταν κατηγορείτε ή γελάτε πολύ, γέλια άπρεπα, και μείνετε μόνοι σας –αν υποτεθεί ότι υπάρχει κάποιο βάθος στην ψυχή- θα αντιληφθείτε ότι υπάρχει ένα κενό μέσα εις την ψυχήν. Άδεια η ψυχή. Γιατί; Γιατί έφυγε το Πνεύμα του Θεού. Πώς έφυγε; Με τα άπρεπα γέλια –δεν είναι θέμα μου τα γέλια, απλώς το λέγω τώρα έτσι, εν παρόδω- και την κατάκρισιν. Το Πνεύμα του Θεού φεύγει. Και αισθανόμεθα άδειο, κενό τον εαυτό μας.

Ωστόσο, σας είπα, πρέπει να απαλλαγούμε. Αφού την κατηγορία την γεννά το μίσος ή ο φθόνος, τότε, θα λέγαμε, πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε. Αν δεν μάθουμε να αγαπάμε, δεν μπορούμε να κόψουμε την κατηγορία.

Δεύτερον. Η κατηγορία γεννιέται με τη σύγκριση του εαυτού μας με τον άλλον. Συγκρίνω πάντα τον εαυτό μου με τον άλλον και τον κατηγορώ. Δεν θα συγκρίνω ποτέ τον εαυτό μου με τους άλλους ανθρώπους, αλλά θα έχω αυτογνωσία, θα έχω ταπείνωση, θα έχω το κατά Θεόν πένθος. Γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος κάτι πολύ ωραίο: «Κι αν ακόμη», λέει, «ζήσει κανείς εκατό χρόνια, δεν του αρκούν για να πενθήσει τον εαυτό του, ούτε να τον γνωρίσει. Ούτε ακόμη αρκούν τα εκατό χρόνια, κι αν ακόμη δει τα δάκρυά του να σχηματίζουν έναν Ιορδάνη ποταμό!». Δεν μας φτάνουν… Γι'αυτό μην πούμε: «Αργότερα θα διορθωθώ». «Ἐπεσημηνάμην πένθος», λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, «καὶ οὐχ εὗρον ἐν αὐτῷ ἴχνος καταλαλιᾶς ἢ κατακρίσεως (:Επεσήμανα το κατά Θεόν πένθος στον εαυτό μου και δεν βρήκα ίχνος από καταλαλιά ή κατάκριση)».

Και τέλος, η μνήμη του θανάτου. «Μέμνησο τὰ ἔσχατά σου», λέγει η Παλαιά Διαθήκη, «καὶ οὐχ ἁμαρτήσεις εἰς τὸν αἰῶνα (:Θυμήσου πως θα πεθάνεις και δεν θα αμαρτήσεις ποτέ)». Μια εικόνα του αδεκάστου Κριτού μπροστά μας είναι σημαντική· που μας δείχνει ότι θα μας κρίνει ο Χριστός. Κι αυτό μας βοηθάει.

Αγαπητοί μου. Κάποτε τόλμησε η Μαριάμ, η αδελφή του Μωυσέως, να τον κατηγορήσει. Γιατί λέτε; –ζήλεψε- «Μπα», λέει, «μόνο αυτός προφήτης, θα ‘μαστε και εμείς προφήτες». Και τι βρήκε; Βρήκε να τον κατηγορήσει ότι είχε Αιθιόπισσα γυναίκα. Και τον κατηγορεί: «Γιατί», λέει, «να πάει να πάρει Αιθιόπισσα γυναίκα και να μην πάρει μια δική μας;». Και τότε έπεσε βαρύ το χέρι του Θεού, αγαπητοί μου, καλεί τα τρία αδέρφια, τον Μωυσή, τον Ααρών και την Μαριάμ, και πέφτει λέπρα επάνω στην Μαριάμ. Και τότε προσευχήθηκε ο Μωυσής και παρεκάλεσε τον Θεό να την απαλλάξει και την απήλλαξε ύστερα από οκτώ ημέρες. Αγαπητοί μου, έπεσε λέπρα επάνω στην Μαριάμ.

Ας προσέξουμε, αγαπητοί. Ας προσέξουμε. Έχουμε πολύ αγώνα να καταβάλουμε για να νικήσουμε την κατάκριση και έχουμε και πολλή προσευχή. Γι'αυτό και ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος σημειώνει και λέγει: «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου». Και το Πνεύμα το Άγιον επιγραμματικά μας λέγει στο βιβλίο των «Παροιμιῶν»: «Μὴ ἀγάπα καταλαλεῖν».

26η ομιλία στην κατηγορία : "Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν"

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν" εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/milies-xairetism-n
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_9.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1KRKcnIbrmAoOMzsW80296JZ1OPDiWnTP/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pJ07DV3ARtGRuPQcpZRNwT

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9F%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B5%CF%82%20%CE%A7%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8E%CE%BD.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Περί Ὑπομονῆς.

†. Μία τρίτη, αγαπητοί μου, αρετή, μετά από την σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη, που γίνεται αίτημα εις εκείνη τη γνωστή μικρή ευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου, είναι η υπομονή. Σημειώνει η ευχή: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ».

Ο λόγος, λοιπόν, περί της υπομονής. Τι είναι, όμως, η υπομονή; Λέγει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Ὑπομονὴ ἐστὶ πασῶν ἀρετῶν συγκρότησις. Οὐδὲ γὰρ μία τῶν ἀρετῶν δίχα ταύτης ἵσταται. Διότι πᾶς ὁ στραφείς εἰς τὰ ὀπίσω οὐκ ἔνδεκτος ἐστὶν εἰς τὴν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν». «Η υπομονή», λέγει, «είναι εκείνη, η οποία συγκρατεί όλες τις αρετές. Γιατί καμιά αρετή δεν μπορεί να σταθεί χωρίς την υπομονή. Γιατί όποιος στραφεί στα οπίσω, όπως λέγει ο Κύριος, δηλαδή χάσει την υπομονή του και σταματήσει το έργον, αυτός δεν είναι κατάλληλος δια την Βασιλείαν των Ουρανών». Πράγματι, αγαπητοί μου, η υπομονή συγκροτεί κάθε αρετή, διότι αυτή φέρει όλες τις αρετές εις πέρας και όλες αυτή τις τελειοποιεί. Εάν το ξεκίνημα του κάθε έργου, αλλά και της αρετής, είναι το ήμισυ, όπως λέγει η παροιμία «τὸ ἥμισυ τοῦ παντός», τότε η υπομονή συνιστά το τέλος της κάθε αρετής. Γι'αυτό και ο Κύριος είπε: «Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». «Αυτός που θα υπομείνει έως το τέλος, αυτός θα σωθεί».

Η υπομονή έχει τη φυσική της και την υπερφυσική της διάσταση. Γι'αυτό και μπορεί να την έχει και ένας φυσικός άνθρωπος. Και όταν λέμε «φυσικός άνθρωπος» εννοούμε όχι πνευματικός άνθρωπος. Και είναι η περίπτωσις αποκτήσεως γνώσεως, μορφώσεως, επιστήμης, πλούτου κ.λπ. Όλα αυτά εάν κανείς από φυσικού του, χωρίς δηλαδή την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, έχει υπομονή, μπορεί όλα αυτά να τα αποκτήσει.

Είναι εκείνο που πάλι λέγει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Ἐν πάσῃ γὰρ ἐπιστήμῃ καὶ γνώσει ὑπομονῆς χρεία (:Σε κάθε επιστήμη και σε κάθε γνώση και σε κάθε εργασία υπάρχει ανάγκη υπομονής). Καὶ εἰκότως (:Φυσικά)· διότι οὐδὲ αὐτὰ τὰ αἰσθητὰ πράγματα δίχα ταύτης γίνονται (:Ακόμη και αυτά τα εγκόσμια, τα αισθητά πράγματα, δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς την υπομονή). Ἀλλὰ κἂν εἰ γένηταί τι ἐξ αὐτῶν, ὑπομονῆς δεῖται, ἵνα παραμείνῃ αὐτοῦ τὸ γινόμενον (:Για να γίνει κάτι, αλλά και για να παραμείνει αυτό το κάτι, χρειάζεται υπομονή). Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν (:Και για να πούμε με απλά λόγια)», συνεχίζει ο άγιος πατήρ, «πᾶν πρᾶγμα πρὸ τοῦ γενέσθαι δι’ αὐτῆς γίνεται, καὶ γενόμενον δι’ αὐτῆς παραμένει· καὶ ταύτης χωρίς, οὐκ ἵσταται, ἀλλ’ οὐδὲ τελειοῦται». Ότι «Κάθε πράγμα, πριν από αυτό υπάρχει η υπομονή». Δηλαδή ξεκινάει κανείς με την υπομονή. «Αλλά και παραμένει αυτό που κάνουμε, με την υπομονή. Και χωρίς αυτήν τίποτα, κανένα έργο, είτε υλικό είτε πνευματικό, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί και να τελειωθεί».

Είναι, όμως, και η υπερφυσική διάστασις της υπομονής. Και αυτή είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. Δια της οποίας υπομονής, ως καρπού πάντα του Αγίου Πνεύματος, πετυχαίνουμε ουράνια πράγματα. Γι’ αυτό σημειώνει ο Απόστολος Παύλος εις την προς Εβραίους επιστολήν: «Δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα». «Με την υπομονή να τρέχομε αυτόν τον αγώνα που πρόκειται, που είναι μπροστά μας». Δεν μπορεί κανείς να τρέχει σε μια ζωή ολόκληρη, αυτόν τον δρόμο της αρετής, της πίστεως, εάν δεν έχει την υπομονή. Κι όπως ακριβώς λέγει πάλι ο Απόστολος Παύλος ότι «γι΄αυτό ακριβώς ονομάζεται ο Θεός και Θεός υπομονής». «Θεός υπομονής». Διότι είναι ο Θεός, ο Οποίος όχι μόνο μακροθυμεί προς τους ανθρώπους, αλλά και δίδει την υπομονή εις εκείνους, οι οποίοι αγωνίζονται. Και λέγει ο Απόστολος στην προς Ρωμαίους: «Ὁ δὲ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ παρακλήσεως δῴη ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονεῖν ἐν ἀλλήλοις κατὰ Χριστὸν Ἰησοῦν».

Αλλά και στα έργα της σωτηρίας προβάλλεται και ο Χριστός ως υπόδειγμα υπομονής, προς μίμησιν, όπως λέγει ο απόστολος Παύλος πάλι εις την δευτέραν προς Θεσσαλονικείς επιστολήν του: «Εἰς τὴν ὑπομονὴν τοῦ Χριστοῦ», σημειώνει. Και στην προς Εβραίους: «Ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν, ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἀναλογίσασθε γὰρ τὸν τοιαύτην ὑπομεμενηκότα ὑπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν εἰς αὐτὸν ἀντιλογίαν, ἵνα μὴ κάμητε ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν ἐκλυόμενοι». «Δεν έχομε παρά να βλέπομεν προς τον Ιησούν Χριστόν, τον αρχηγόν της πίστεως, Αυτός ο Οποίος υπέμεινε σταυρόν και κατεφρόνησε την αισχύνην του σταυρού. Αναλογιστείτε –λέγει- ότι υπέμεινε τους αμαρτωλούς στη διαρκή τους αντιλογία, για να μην αποκάμετε βαρούμενοι από τον κόπον του να αγωνίζεστε υπέρ του ονόματος του Χριστού».

Αγαπητοί μου, ο παράδεισος, ο αρχαίος, εκείνος, Παράδεισος των πρωτοπλάστων, δια της ανυπομονησίας εχάθη. Διότι οι πρωτόπλαστοι, ανυπόμονοι όντες, εδοκίμασαν τον καρπόν, για να θεωθούν πριν από τον ορισμένον χρόνον, που ο Θεός είχε κατά νουν. Έπρεπε να ωριμάσουν και θα εδοκίμαζαν τον καρπόν της γνώσεως. Αλλά δοκιμάζοντες τον καρπόν της γνώσεως, μέσα στην υπακοή, θα εδοκίμαζαν και τον καρπόν της ζωής, της αιωνίου ζωής. Αλλ΄ εφάνησαν ανυπόμονοι, δεν έδειξαν υπομονή, διότι βιάστηκαν να θεωθούν. Εκείνο που ο διάβολος υπέβαλε εις αυτούς ήτο αληθές, ότι θα εθεούντο. Αλλά δεν ήτο αυτό. Ήτο η βιασύνη, ήτο η ανυπομονησία προκειμένου να επιτύχουν την θέωσιν. Γι'αυτό ακριβώς χάσαμε τον Παράδεισον. Τώρα, για να επανακτήσομε τον Παράδεισον, απαιτείται χρόνος, άσκησις, κακοπάθεια, υπομονή.

Ακόμη, είναι γνωστόν ότι το άκρον άωτον των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος είναι το μαρτύριον. Μας φέρει το Άγιο Πνεύμα πολλά χαρίσματα, χρήσιμα στην Εκκλησία και εις ημάς. Αλλά το άκρον άωτον της προσφοράς του Αγίου Πνεύματος προς τους ανθρώπους είναι το μαρτύριον. Το να μαρτυρήσει κανείς υπέρ του Χριστού. Αλλά πώς θα επιτύχει κανείς το μαρτύριον, εάν δεν έχει υπομονή; Διότι όλες οι αρετές συγκεντρώνονται κατά την διάρκεια του μαρτυρίου. Η πίστις, η αγάπη, η ελπίδα, η ανεκτικότης, όλες οι αρετές. Εκείνη, όμως, που συντηρεί, υποδαυλίζει και κρατά τις αρετές αυτές, ώστε ο μάρτυς, ανά πάσα στιγμή, να συγχωρεί τους εχθρούς του, τους ανθρώπους που τον υποβάλουν στο μαρτύριο, να συγχωρεί, να αγαπά, να δέεται υπέρ αυτών κ.λπ. τι είναι; Είναι η υπομονή. Χωρίς, λοιπόν, την υπομονή, είναι ανύπαρκτον το μαρτύριον. Γι'αυτό και η υπομονή είναι η αρετή των αγίων, όπως λέγει και ο ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη 14,12· ότι «δια της υπομονής των οι άγιοι κερδίζουν τον ουρανόν». Και όπως λέγει ο Κύριος: «Ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν (:Θα υποστείτε μαρτύριον, θα υποστείτε πάνδεινα, όμως με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας)».

Ακόμη κάτι άλλο. Η αρετή της υπομονής είναι εκείνη η οποία σκοτώνει την απόγνωσιν. Ωραία λέγει ο όσιος Πέτρος: «Ἀποκτείνειν ἡ ὑπομονὴ εἴωθε τὴν ἀποκτείνουσαν τὴν ψυχὴν ἀπόγνωσιν». «Η υπομονή σκοτώνει την απόγνωση, που σκοτώνει την ψυχή». Τι είναι η απόγνωσις; Η απελπισία. Όταν κανείς φτάσει στο σημείο να μην μπορεί πλέον να αντέξει μία κατάσταση. Πέφτει στην απόγνωση. Και είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος όταν πέφτει στην απόγνωση, ακόμη φτάνει και εις αυτήν την αυτοχειρία… Δηλαδή εις αυτήν την αυτοκτονία. Και σημειώνει εδώ ο άγιος πατήρ και λέγει: «Ταύτης ὁ Ἰούδας ἀστοχήσας τὸν διπλοῦν εὗρεν θάνατον ὡς ἀπειροπόλεμος». «Επειδή ακριβώς ηστόχησε ο Ιούδας εις το θέμα της υπομονής και αποδεικνυόμενος ως απειροπόλεμος, άπειρος πνευματικού πολέμου, έφτασε, μετά από την πτώση του, να σταθεί προδότης του Διδασκάλου του, έφθασε να αυτοκτονήσει». Δεν εγνώριζε να πολεμά πνευματικά.

Αντιθέτως, «ταύτης τυχών ὁ κορυφαῖος Πέτρος, ὡς ἐμπειροπόλεμος, καὶ πεσών, ἐνίκησε τὸν καταβαλόντα διάβολον». Ο απόστολος Πέτρος και εκείνος ηρνήθη τον Κύριον. Αλλά ήτο εμπειροπόλεμος, εγνώριζε πώς να πολεμά τον διάβολον. Ο διάβολος τον ανέτρεψεν τον Πέτρον στην αυλή του Άννα και του Καϊάφα. Αλλά ο Πέτρος γνωρίζοντας να πολεμά, σηκώθηκε, βγήκε έξω, έκλαυσε πικρώς. Μετενόησε. Υπέμεινε την όλην κατάσταση. Υπέμεινε αυτό το εσωτερικό μαρτύριον της αρνήσεως. Διότι, αγαπητοί, σκεφτείτε, για μια στιγμή, ὃ μή γένοιτο, κανείς, κατά λάθος ή και εκ προ μελέτης, να σκοτώσει, τον πατέρα του και την μάνα του, τον αδελφό του. Συντρίβεται· και τον πιάνει απελπισία. Και ζητά να αυτοκτονήσει… Δεν έχει υπομονή. Να υπομείνει μία κατάσταση. «Το έκανα. Τι μπορώ τώρα να κάνω παρακάτω... Όχι βεβαίως εις εκείνο το απονενοημένο διάβημα, στο να φτάσω να αυτοχειριαστώ». Γι΄ αυτόν τον λόγο χρειάζεται να είναι κανείς εμπειροπόλεμος: «Με ανέτρεψε ο διάβολος. Θα τον ανατρέψω δια της υπομονής».

Έτσι ο Ιώβ, ο πολύαθλος, δεν απογοητεύεται όταν ο διάβολος κυριολεκτικά τον λιανίζει, αλλά υπομένει, λέγοντας εκείνα τα αθάνατα λόγια, τα οποία, αν κανείς μπορεί να φιλοσοφήσει και να θεολογήσει, θα μπορεί να αντιμετωπίζει πάντοτε κάθε δυσκολίες της ζωής: «Αὐτὸς γυμνὸς ἐξῆλθον ἐκ κοιλίας μητρός μου (:Από την μάνα μου γυμνός γεννήθηκα), γυμνὸς καὶ ἀπελεύσομαι ἐκεῖ (: και στη γη θα καταλήξω πάλι γυμνός. Δεν θα πάρω τίποτα μαζί μου)· ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος ἀφείλατο (:Ο Κύριος έδωκε και τα παιδιά μου και τη γυναίκα μου και τα αγαθά μου, ο Κύριος τα πήρε). Ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν, οὕτω καὶ ἐγένετο (:όπως φάνηκε καλόν εις τον Κύριον, έτσι και έγινε). Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας (:Ας είναι το όνομα του Κυρίου ευλογημένο αιωνίως)».

Κι όπως σχολιάζουν οι Πατέρες και λέγουν ότι επειδή έδειξε υπομονή εις την πρώτην περίπτωσιν, όταν είχε τα αγαθά του και ήρθε η δυστυχία, γι'αυτό και εκέρδισε και τα δεύτερα αγαθά, που είναι ανώτερα από τα πρώτα. Τα δεύτερα αγαθά, μετά την πληγήν, μετά την λέπρα του και μετά την απώλεια και αυτών των παιδιών του, ο Θεός πάλι του έδωκε παιδιά, του έδωσε πλούτη περισσότερα από την πρώτη φορά. Αλλά και την τρίτην περίπτωσιν κατέκτησε: την αιωνία ζωή. Γενόμενος ο ίδιος αιώνιον πρότυπον υπομονής, εικόνα και τύπος του Ιησού Χριστού.

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, αγαπητοί μου, η υπομονή είναι μία τεραστία δύναμις και όχι αδυναμία, όπως μερικοί νομίζουν και θεωρούν την υπομονήν. Αλλά είναι μία τεραστία δύναμις. Αντιθέτως μάλιστα, η ανυπομονησία είναι μία ασθένεια. Δηλαδή μία αδυναμία. Ο ανυπόμονος στο βάθος είναι εγωιστής. Στο βάθος είναι μικρόψυχος. Γι'αυτό και η μικροψυχία, όπως λέγει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός, η μικροψυχία είναι ο αρραβών της γεένης, ενώ η υπομονή είναι ο αρραβών της Βασιλείας του Θεού.

Η υπομονή είναι χρήσιμη, ακόμη, για να μπορούμε να αντιμετωπίζομε την παιδαγωγία του Θεού. Ναι. Ο Θεός μάς παιδαγωγεί εις τον παρόντα κόσμον. Αλίμονο σε εκείνον που νομίζει ή που δεν ξέρει ότι ο Θεός παιδαγωγεί τον άνθρωπον. Μας παιδαγωγεί σαν παιδιά Του. Λέγει στην προς Εβραίους ο Απόστολος Παύλος ότι «ο Θεός, σαν παιδιά Του που σας αναγνωρίζει, σας παιδαγωγεί. Τι εκπλήττεστε και παραξενεύεστε εάν ζείτε την παιδαγωγία του Θεού;». Λέγει η Σοφία Σειράχ: «Τέκνον, εἰ προσέρχῃ δουλεύειν Κυρίῳ Θεῷ, ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν (:Παιδί μου, αν αποφάσισες να υπηρετήσεις τον Κύριον, ετοίμασε τον εαυτό σου να μπει σε δοκιμασία). Εὔθυνον τὴν καρδίαν σου καὶ καρτέρησον καὶ μὴ σπεύσῃς ἐν καιρῷ ἐπαγωγῆς (: Φρόντισε να γίνεις καρτερικός, υπομονετικός και μη σπεύσεις να απομακρυνθείς από τον Κύριο, τον καιρό που θα έρθουν οι πειρασμοί). Κολλήθητι αὐτῷ καὶ μὴ ἀποστῇς, (: Προσκολλήσου εις τον Κύριον, μη φύγεις από κοντά Του), ἵνα αὐξηθῇς ἐπ᾿ ἐσχάτων σου (: για να μπορέσεις να έχεις προκοπή στο τέλος της ζωής σου). Πᾶν ὃ ἐὰν ἐπαχθῇ σοι (: Ό,τι σου φορτώσει ο Θεός, να το δεχτείς). Ἐμβλέψατε εἰς ἀρχαίας γενεὰς καὶ ἴδετε (:Κοιτάξτε πίσω, στις παλιές γενιές, στους αγίους και στους δικαίους και στους προφήτας)· τίς ἐνεπίστευσε Κυρίῳ καὶ κατῃσχύνθη; (: Ποιος εμπιστεύτηκε τον εαυτό του εις τον Θεόν και ντροπιάστηκε;). Ἢ τίς ἐνέμεινε τῷ φόβῳ αὐτοῦ καὶ ἐγκατελείφθη; (: Ποιος –λέγει- έμεινε εις τον φόβο του Κυρίου και εγκατελείφθη από τον Κύριον;). Ἢ τίς ἐπεκαλέσατο αὐτόν, καὶ ὑπερεῖδεν αὐτόν; (: Ποιος λέγει επεκαλέσθη τον Κύριον, ζώντας μέσα στην υπομονήν και ο Κύριος δεν τον πρόσεξε;). Διότι οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων ὁ Κύριος. Οὐαὶ ὑμῖν τοῖς ἀπολωλεκόσι τὴν ὑπομονήν· καὶ τί ποιήσετε ὅταν ἐπισκέπτηται ὁ Κύριος; (:Αλίμονό σας όσοι χάσατε την υπομονή· και τι θα κάνετε όταν ο Κύριος σάς επισκεφθεί με την παιδαγωγία Του;)».

Γι'αυτό, αγαπητοί μου, ας ρίξουμε μια ματιά στους προγόνους μας. Πράγματι. Εις τους αγίους της Εκκλησίας μας. Εκτός από τον Ιώβ, ο Μωυσής ήτο πράος και υπομονετικός. Ο Ηλίας το ίδιο· ο Ησαΐας είχε πολλήν υπομονήν· ο Ιερεμίας· οι μάρτυρες· οι άγιοι· όλοι είχαν υπομονήν και έφτασαν έως το τέλος.

Αν επιθυμούμε να έχομε την υπομονή, τι πρέπει να κάνομε; Γράφει πάλι ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός- προσέξτε αυτό: «Αὕτη γίνεται ἐκ τοῦ φόβου καὶ τῆς πίστεως. Ἄρχεται δὲ ἐκ τῆς φρονήσεως». «Αυτή», λέγει, «μπορεί να σταθεί, η υπομονή, με τον φόβο του Θεού, με την πίστη και αρχίζει με την φρόνηση». Προσέξτε· όλοι θέλομε να έχομε την υπομονή. Και πολλές φορές λέμε: «Πώς μπορώ να έχω την υπομονή;». Βεβαίως δώρο του Θεού. Αλλά το δώρο του Θεού πρέπει για να δοθεί να έχουμε χέρια να το πάρουμε. Ποια είναι αυτά τα «χέρια»; Αυτά που λέγει εδώ ο άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός. Τι; Πρώτον. Πρέπει να έχουμε φρόνηση. Τι θα πει φρόνησις; Μυαλό, σκέψη. Σωστή σκέψη. Να μπορούμε να εκτιμούμε τη δύσκολη κατάσταση στην οποία υπάρχουμε. Παράδειγμα, λέγει ο ίδιος πατήρ, την Σωσάννα, που αναφέρεται εις το βιβλίον του Δανιήλ. Όταν την κατηγόρησαν εκείνοι οι ελεεινοί πρεσβύτεροι, δικασταί όντες, δια να την πειράξουν ηθικώς, την πάναγνην, έγγαμον Σωσάνναν, και της είπαν: «Ή θα παραδοθείς στις επιθυμίες μας ή θα πούμε ότι σε είδαμε με κάποιον άλλον. Δικασταί είμεθα, τι θα μας κάνεις;». Εκείνη, αμέσως, εβυθομέτρησε το θέμα, εξετίμησε την υπόθεση, με φρόνηση. Και επροτίμησε τα κρείττονα, τα καλύτερα. Τι; Να παραδοθεί στα χέρια τους; Θα πέσει στη μοιχεία. Να μην παραδοθεί στα χέρια τους; Θα την εφόνευον με λιθοβολισμό ως μοιχαλίδα με άλλο πρόσωπο. Τι να κάνει; Πήγε, είπε στον Θεόν: «Κύριε, στενά από παντού είναι. Δύσκολα, στενάχωρα». Αμέσως εκτιμά την κατάσταση. Έρχεται ο φόβος του Θεού. Και λέγει: «Να παραβώ την εντολή του Θεού; Δεν πρέπει, επ’ ουδενί λόγω». Έρχεται η πίστις και λέγει: «Εγώ θα αντισταθώ και την υπόθεση ας την αναλάβει ο Θεός». Και ενίκησε, αγαπητοί μου, η Σωσάννα, διότι ο Θεός έστειλε τον νεαρόν Δανιήλ, να αποδείξει με θαυμαστόν τρόπον ότι ήτο αντικείμενον σκευωρίας, θύμα η Σωσάννα, αυτών των αδίκων, ανηθίκων πρεσβυτέρων.

Έτσι βλέπομε ότι πρέπει να έχομε φρόνηση, να εκτιμούμε τα πράγματα τι πρέπει να κάνομε για μια στιγμή, πρέπει να έχουμε τον φόβο του Θεού, να μην κάνουμε εκείνο που δεν πρέπει να κάνουμε, και να έχουμε την πίστη στον Θεό, ότι θα μας βγάλει από την δύσκολη θέση ο Θεός. Αυτά τα τρία συνιστούν και εργάζονται την υπομονή.

Η υπομονή, όταν αναπτύσσεται, διακρίνεται σε τρεις βαθμίδες. Η πρώτη, όταν απλώς έρχεται η δοκιμασία. Ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ούτε ευχάριστα, ούτε δυσάρεστα. Ήρθε η δοκιμασία. Την υπομένει. Η δευτέρα βαθμίδα ωριμότητος είναι όταν κανείς επιθυμεί να δεχτεί την δοκιμασία, μπαίνοντας μέσα εις τον χώρον ή του καθήκοντος ή της αγάπης. Αποδύεται δηλαδή στη δουλειά, και λέει «Ξέρω τι θα μου συμβεί, συνεπώς επιθυμώ να δεχθώ την δοκιμασία και να ασκήσω την αρετή της υπομονής». Και τρίτον, όταν χαίρεται στην δοκιμασία σαν δώρο του Θεού και σαν ευκαιρία αυξήσεως της πνευματικής ζωής.

Αγαπητοί μου. Η εποχή μας είναι τέτοια, που μόνο με την υπομονή θα σωθούμε. Όχι απλώς με την υπομονή, αλλά με την πολλή υπομονή θα σωθούμε. Στην υπομονή δεν υπάρχουν όρια. Γιατί τα όριά της είναι ο θάνατος. Και τα ξεπερνά η υπομονή. Λέγουν πολλοί: «Έως πότε θα κάνω υπομονή;». Έως θανάτου. Δια τον πιστόν δεν τελειώνει η ζωή του στον θάνατο. Γι'αυτό και η υπομονή ξεπερνά, όπως σας είπα, τον θάνατο. Σε όλα μας τα έργα, πρόσκαιρα ή αιώνια, αρχή και τέλος είναι η υπομονή. Κυριολεκτικά καθημερινά βασανιζόμαστε γιατί δεν έχομε υπομονή. Κι όπως λέγει πάλι ο άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Δίχα ὑπομονῆς, οὐκ ἔστιν εὑρεῖν ἀνάπαυσιν». «Χωρίς την υπομονή, δεν μπορούμε να βρούμε ανάπαυση». Και επειδή ακριβώς δεν έχομε υπομονή, όπως σας είπα, καθημερινά βασανιζόμαστε.

Αγαπητοί μου. Η υπομονή είναι το φάρμακον κατά των νευρώσεων και των ψυχώσεων. Νευρίασες αδερφέ μου; Τρέμεις ολόκληρος; Αισθάνεσαι ότι τα χέρια σου δεν πιάνουν το αντικείμενον; Αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να σταθείς στα πόδια σου από την οργή σου από μια κατάσταση αντίξοη; Θα πας γρήγορα στον ψυχίατρο ή στον νευρολόγο, αν δεν έχεις υπομονή. Η υπομονή είναι το φάρμακο όλων αυτών των καταστάσεων. Αλλά μια υπομονή εν Κυρίω. Μία αληθινή υπομονή εν Κυρίω. Μια υπομονή θεολογική. Μια υπομονή σαν καρπό και υπαγόρευση του Αγίου Πνεύματος. Ναι. Αυτή η υπομονή είναι η υπομονή των αγίων, εκείνη η οποία θα κατακτήσει την αιωνία Βασιλεία των Ουρανών.

25η ομιλία στην κατηγορία : "Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν"

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Περί Ταπεινοφροσύνης.

†. Μια δευτέρα αρετή, αγαπητοί μου, μετά από τη σωφροσύνη, που γίνεται αίτημα εις την γνωστήν μικράν ευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου, είναι η ταπεινοφροσύνη. Λέγει ο άγιος πατήρ: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

Έτσι, αγαπητοί μου, στη σειρά έχομε να αναλύσομε με τη βοήθεια του Θεού, την πολυπόθητον αρετήν της ταπεινοφροσύνης. Τι να πούμε γι’ αυτήν την αρετή; Τι άλλο; Από τα λόγια εκείνα του αγίου Ισαάκ του Σύρου που λέγει: «Θέλω, να ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί, και να λαλήσω για την υψηλή υπόθεση της ταπεινοφροσύνης. Αλλά γεμίζω από φόβο, όπως γεμίζει εκείνος που γνωρίζει ότι πρόκειται να μιλήσει για τον Θεό με τη δική του σκέψη. Κι αυτό γιατί η ταπείνωσις είναι στολή του Θεού. Γιατί ο Λόγος που ενηνθρώπησε, αυτήν ενεδύθη και μ’ αυτήν μας μίλησε. Κι όποιος την ντύνεται αυτή την στολή, αληθινά εξομοιώνεται με Εκείνον που κατέβη από το ύψος Του και κάλυψε την αρετήν της μεγαλοσύνης Του και σκέπασε την δόξα Του με την ταπεινοφροσύνη».

Έτσι, αγαπητοί, η ταπείνωσις είναι ένας θησαυρός, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Ένας θησαυρός κλειδωμένος. Με εντελώς άγνωστη γεύση. Μόνο μια επιγραφή υπάρχει απέξω, λέγει ο άγιος Πατήρ, που γράφει: «Η αγία ταπείνωσις». Αλλά κι αυτή, όμως, μένει ακατανόητος και δεν μπορούμε να συλλάβουμε το περιεχόμενο αυτού του κλειδωμένου θησαυρού. Γι΄αυτό λέγει ο άγιος Πατήρ: «Ταπείνωσις ἐστὶν ἀνώνυμος χάρις ψυχῆς, μόνης ἐνώνυμος τοῖς πεῖραν εἰληφόσιν, ἄφραστος πλοῦτος, Θεοῦ ὀνομασία καὶ χορηγία». Τι είναι ταπείνωσις; «Είναι», λέει, «μία χάρις της ψυχής που δεν έχει όνομα, παρά μόνο σε εκείνους που έχουν πάρει πείρα, γεύση, αυτής της αρετής, αυτής είναι επώνυμος, έχει όνομα. Είναι ένας ανείπωτος πλούτος. Είναι μια ονομασία του Θεού. Είναι μία χορηγία, μία δωρεά του Θεού». Και τούτο, όπως συνεχίζει ο άγιος πατήρ και λέγει, «γιατί ο Ίδιος ο Χριστός μάς λέγει: ’’Μάθετε, όχι από άγγελο, όχι από άνθρωπο, όχι από βιβλία, αλλά από μένα, δηλαδή από την ενοίκησή μου και την έλλαμψή μου και την ενέργειά μου μέσα σας- ότι πρᾶος εἰμὶ καὶ ταπεινὸς τῇ καρδία καὶ τῷ λογισμῷ καὶ τῷ φρονήματι. Και θα βρείτε ανάπαυση από πολέμους και αγώνες και ανακούφιση από λογισμούς στις ψυχές σας».

Έτσι, αγαπητοί μου, όταν ο Κύριος μάς λέγει να μάθομε από Εκείνον την ταπείνωση, μας κάνει, για δεύτερη φορά, το ίδιο μάθημα. Ναι. Την πρώτη φορά το μάθημα μάς το ‘δωσε μέσα εις τον Παράδεισον, εις τους Πρωτοπλάστους. Την δεύτερη φορά, δείχνοντας σε μας την Ενανθρώπησή Του. Την πρώτη φορά εδόθη στους Πρωτοπλάστους η εντολή της πίστεως και της υπακοής. Να μην δοκιμάσουν τον καρπόν. Αλλά για να πραγματωθεί η πίστις και η υπακοή στο θέλημα του Θεού, έπρεπε πίσω από αυτές τις δυο αρετές να υπάρχει η ταπείνωσις. Και επειδή ακριβώς εις τους πρωτοπλάστους δεν υπήρχε η ταπείνωσις, γι’ αυτό ακριβώς και ξέπεσαν οι πρωτόπλαστοι. Και όλο το ανθρώπινο γένος στο δικό τους το πρόσωπο. Δηλαδή, τι έπρεπε να υπάρχει εις τον Αδάμ; Μια βαθιά επίγνωσις του τι ήτο ο Αδάμ και τι ο Θεός. Τι είναι ο Θεός και τι είμαι εγώ ο άνθρωπος. Τι ζητάει ο Θεός από μένα και τι οφείλω εγώ, σαν άνθρωπος, εις τον Θεόν. Αυτό όφειλε να γνωρίζει ο Αδάμ.

Γι'αυτό γράφει ο αββάς Δωρόθεος: «Ἐξ ἀρχῆς εἰ ἐταπεινώθη -δηλαδή ο Αδάμ-, οὐκ εἶχεν ἐκπεσεῖν». «Εάν από την αρχή ο Αδάμ είχε ταπεινωθεί, δεν υπήρχε λόγος να πέσει, δεν υπήρχε ο κίνδυνος να πέσει». Και συνεπώς, για τον καθένα μας θα λέγαμε, και όπως λέγει πάλι ο ίδιος πατήρ: «Δίχα ταπεινώσεως οὐ δύναται ὑποταγῆναι ταῖς ἐντολαῖς, οὐδὲ ἐλθεῖν εἰς τι ποτὲ ἀγαθόν». «Χωρίς την ταπείνωση, δεν μπορεί κανείς να πραγματοποιήσει τις εντολές του Θεού. Δεν μπορεί να έλθει ποτέ εις την πραγμάτωσιν του αγαθού, εάν δεν υποταγεί δια της ταπεινώσεως στις εντολές του Θεού».

Αλλά και δεύτερη φορά μας έδωσε, ο Θεός, ο Χριστός, αγαπητοί μου, το μάθημα της ταπεινώσεως. Και μας το ‘δωσε με την αγία Του Σάρκωση. Μας έδειξε ότι «ἐκένωσεν ἑαυτὸν μορφὴν δούλου λαβών». Ότι «εκένωσε τον εαυτόν Του, άδειασε -δηλαδή κάλυψε- τον εαυτόν Του από την θεία δόξα και ενεφανίσθη με την δική μας, την δουλικήν μορφήν». Ποιος; Αυτός ο άπειρος Λόγος του Θεού. Και συνεπώς, πόσο περισσότερο εμείς, οι δούλοι, φύσει-θέσει, ως κτίσματα, οφείλομε εις τον Θεόν να ταπεινούμεθα απέναντί Του. Γι΄αυτό, λοιπόν, αγαπητοί μου, η ταπείνωσις είναι ένα μάθημα. Ένα μάθημα που μας το διδάσκει Αυτός ο Ίδιος ο Λόγος, έργα των χειρών του Οποίου είμεθα. Εκείνος μας κατεσκεύασε, Εκείνος αναλαμβάνει και να μας διδάξει. Και μας λέγει: «Μάθετε απ’ εμού. Εγώ είμαι το υπόδειγμά σας. Από μένα θα μάθετε. Όχι από το στόμα μου, αλλά από την παρουσία μου. Όχι ό,τι θα σας πω, αλλά αυτό που είμαι Εγώ». Δηλαδή, πέρα από τους λόγους, αυτή η ίδια η Ενανθρώπησις, που είναι η ταπείνωσις του Θεού Λόγου που ήρθε ανάμεσά μας.

Η ουσία, αγαπητοί μου, της ταπεινώσεως, δεν είναι τι άλλο παρά η συναποδοχή του θείου «Εγώ» μετά του ανθρωπίνου «εγώ». Να δεχθώ, εγώ, τον Θεόν. Το δικό μου «εγώ» να αποδεχθεί το θείο «Εγώ». Και μάλιστα το δικό μου «εγώ» να το υποτάξω κάτω από το θείο «εγώ». Είναι η αναγνώρισις της θείας αυθεντίας, η οποία εξαφανίζει την ανθρωπίνη αυτονομία. Όταν εγώ αναγνωρίσω τον Θεόν ως αυθεντία, παύω πλέον να μένω αυτόνομος. Όταν δεν αναγνωρίσω την θείαν αυθεντίαν, τότε αμέσως μέσα μου γεννιέται η αυτονομία. Το αίτημα της αυτονομίας. Είμαι ελεύθερος, να κάνω ό,τι θέλω. Δηλαδή όχι ακριβώς ελεύθερος, έκανα κατάχρηση της λέξεως και την προσέβαλα: είμαι ασύδοτος, είμαι ασύδοτος!

Στην εποχή μας, με την απόρριψη δήθεν του κάθε κατεστημένου, στην πραγματικότητα απορρίπτεται η αυθεντία Αυτού του Θεού. Στο βάθος ζητάμε να απορρίψομε την αυθεντία του Θεού! Διότι ο σεβασμός στους γονείς μας, τι άλλο είναι παρά ένας τύπος υποταγής μας στο θέλημα του ουρανίου Πατρός. Ο σεβασμός στους διδασκάλους μας, τι άλλο είναι παρά ένας τύπος υποταγής μας εις τον ουράνιον Διδάσκαλον. Εάν τους γονιούς μου δεν σέβομαι, θα σεβαστώ τον Θεόν Πατέρα; Εάν τους διδασκάλους μου απορρίπτω, θα δεχτώ τον Χριστόν ως Διδάσκαλον; Πίσω, λοιπόν, από την απόρριψη του λεγομένου δήθεν «κατεστημένου», ζητάει ο σύγχρονος άνθρωπος να απορρίψει την αυθεντία του Θεού. Και συνεπώς να έχομε επανάληψη του προπατορικού αμαρτήματος, που σημαίνει ολοφάνερα την απουσία της ταπεινοφροσύνης.

Αγαπητοί μου, πρέπει το «εγώ» το ανθρώπινο να πεθάνει, καλύτερα: να πεθαίνει, να πεθαίνει διαρκώς. Αυτό ο άνθρωπος το φοβείται. Γιατί πιστεύει ότι θα εξαφανιστεί η προσωπικότητά του. Όμως, στην πραγματικότητα, όταν ο άνθρωπος νεκρώνει το ίδιον «εγώ», και το υποτάσσει κάτω από το θείον «Εγώ», την θείαν αυθεντία, τότε δεν έχομε εξαφάνιση, έχομε ανάδειξη και αυτό φαίνεται ανάγλυφα σε όλους τους αγίους. Οι άγιοι ενέκρωσαν τον εγωισμό τους, ενέκρωσαν το «εγώ» τους και ανεδείχθη το πρόσωπό τους, η προσωπικότητά τους. Θα λέγαμε, καταδύεται το ανθρώπινον «εγώ», εις αυτό το μηδέν της νεκρώσεως και αναδύεται εις την πραγματικότητα της ζωής. Όταν ο άνθρωπος βυθίζεται εις την ταπείνωση, τότε αποκτά όραση του αληθινού εαυτού του. Τότε μόνο μπορεί να βλέπει αληθινά και πραγματικά ποιος είναι.

Γι'αυτό λέγει ο αββάς Ησαΐας: «Ὁ τὴν ταπείνωσιν κτησάμενος ἀποκαλύπτει αὐτῷ ὁ Θεὸς τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ». «Εκείνος ο οποίος απέκτησε την ταπείνωσιν, τότε του αποκαλύπτει ο Θεός τον πραγματικό του εαυτόν, ποιος είναι». Ενώ αντιθέτως, όπως λέγει ο ίδιος άγιος πατήρ: «Ὁ μὴ γινώσκων τήν ἑαυτοῦ ἀσθένειαν, ἐλλείπει ἐκ τῆς ταπεινώσεως». «Αυτός που δεν γνωρίζει την ασθένειά του, δηλαδή τις αμαρτίες του, αυτός είναι έξω από τον χώρο της ταπεινώσεως».

Πρέπει ακόμη να προσέξομε κάτι. Ότι η αρετή της ταπεινώσεως δεν πρέπει να είναι εκλεκτική στην ανθρώπινη συμπεριφορά και εις την ανθρωπίνη βίωση, αλλά συνεκτική. Να συνδέεται, δηλαδή, με κάθε αρετή και με όλες τις πτυχές του ανθρωπίνου βίου. Έτσι, η αγάπη, επί παραδείγματι, πρέπει να κινείται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως. Γιατί εάν δεν κινείται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, τότε δεν θα είναι αγάπη γνησία. Είναι κι ένας άλλος συνυπάρχων χώρος, που δεν είναι της ώρας να αναλύσομε, είναι ο χώρος της διακρίσεως. Μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως και της διακρίσεως κινείται η αρετή της αγάπης. Μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως και της διακρίσεως, αλλά δεν επαναλαμβάνω την διάκριση γιατί δεν είναι θέμα μας, κινείται και η ελεημοσύνη. Εάν δεν έχω ταπείνωση, τότε και η ελεημοσύνη μου δεν είναι παρά μία επίδειξις. Η εγκράτεια, πρέπει να ευρίσκεται μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, διότι αλλιώτικα είναι μία ιδιοτροπία μου να θέλω να μένω εγκρατής και μία κενοδοξία μου. Το ίδιο και η προσευχή. Εάν η προσευχή δεν είναι μέσα εις τον χώρον της ταπεινώσεως, τότε αντιλαμβάνεσθε δεν είναι παρά μόνο ένας κομπασμός, ένας φαρισαϊσμός. Και η υπομονή· και η ανοχή· και η χρηστότης, δηλαδή το να είμαι χρήσιμος άνθρωπος, άνθρωπος ωφέλιμος, πρέπει να είναι και αυτή εις τον χώρον της ταπεινώσεως· η εργατικότης· κ.ο.κ. Όλες οι αρετές πρέπει να συνδέονται με την ταπείνωσιν.

Ακόμα η ταπείνωσις πρέπει να καλύπτει όλα τα μέρη της ψυχής. Πρώτα πρώτα την διάνοιαν. Να έχω την λεγομένην ταπείνωσιν της διανοίας. Και η ταπείνωση της διανοίας εκφράζεται και εκδηλούται πρώτον, ως απουσία του ορθολογισμού· ο ταπεινός δεν ορθολογίζει. Δεν προβάλλει την αντίσταση του νου στο θαύμα του Θεού, στην παρουσία του Θεού, στην αγάπη του Θεού. Ο ορθολογισμός είναι μία αρρώστια· είναι μια αρρώστια του νου που τον κατατρώει. Γι'αυτό χρειάζεται να ταπεινωθεί η διάνοια, ο νους.

Ακόμα, ταπείνωση της διανοίας είναι και η απλότης. Η απλότης, που δεν ζητάει περιπλόκους συλλογισμούς ή να προσφέρει, ή να κατανοήσει. Αυτή η αγία απλότης είναι μόνο γνωστή ως γεύσις και πηγή πολλής χαράς μόνο σε εκείνον που την έχει. Και εκείνοι που βλέπουν αυτήν την απλότητα του νου, μπορούν να αισθάνονται ότι κάτι θαυμάσιο υπάρχει εδώ. Αλλά σε όλη της την γεύση, αυτήν την απλότητα, δεν μπορούν να έχουν γνώση. Διότι μόνο όταν κανείς μπαίνει μέσα εις την περιοχή της κάθε αρετής, του κάθε καρπού του Αγίου Πνεύματος, τότε μόνο έχει μία καλυτέρα και καλυτέρα γνώση.

Ακόμα, χρειάζεται η ταπείνωση της καρδιάς. Εννοούμε την έδρα του συναισθήματος. Κι αυτό δεν είναι τι άλλο παρά όταν ο άνθρωπος αγαπά να έχει κοινωνία. Με ολόκληρην την κτίσιν. Δεν περιφρονεί τίποτα. Πολύ παραπάνω, δεν περιφρονεί κανέναν άνθρωπο. Δεν κάνει διακρίσεις χρώματος – οι διαβόητες φυλετικές, φερειπείν, διακρίσεις… Ξέρετε τι είναι η παρουσία φυλετικών διακρίσεων; Παρουσία υπερηφανείας. Τι θα πει «Σε ξεχωρίζω γιατί είσαι μαύρος. Γιατί είσαι κίτρινος…». Τι θα πει αυτό; Τι θα πει αυτό; Είναι υπερηφάνεια.

Ακόμα, είναι το να αγαπώ όλους τους ανθρώπους. Να τους καταδέχομαι όλους, σε οποιαδήποτε- αν υποτεθεί ότι υπάρχουν κοινωνικές τάξεις-, να τους αποδέχομαι. Φτωχός είναι ο άλλος ή πλούσιος. Μορφωμένος ή όχι μορφωμένος. Μικρός ή μεγάλος. Εύσημος ή περιφρονημένος. Ό,τι και να είναι, η ταπείνωση της καρδιάς αποδέχεται κάθε άνθρωπον. Ταπείνωση της καρδιάς είναι η κοινωνία με όλον τον κτιστόν κόσμον, προπαντός όπως σας είπα με τους ανθρώπους.

Ακόμα είναι η ταπείνωση της βουλήσεως, της θελήσεως. Έχει ανάγκη και αυτή να εξαγιαστεί. Και εκφράζεται η ταπείνωση της βουλήσεως με την διακονία. Να μάθομε να υπηρετούμε. Αυτό που είπε ο Κύριος: «Δεν ήλθα ανάμεσά σας σαν αφεντικό, αλλ΄ήλθα ως ο διακονών. Οὐκ ἦλθον διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι». «Δεν ήλθα να διακονηθώ, αλλά να διακονήσω, να υπηρετήσω». Όταν υπηρετώ, να πω μια ωραία έκφραση της αρχαίας Εκκλησίας, αγιογραφική, που τότε γιατί δεν είχαν παπούτσια, και τα παπούτσια ήταν ατελή και οι δρόμοι σκονισμένοι, «εάν νίπτει κανείς πόδας αγίων». Ήταν συνήθεια, όταν εισέρχεται κανείς μέσα σε ένα σπίτι, να του πλένουν τα πόδια, τα σκονισμένα, βεβαίως, από τον δρόμον. Βέβαια τα έπλεναν οι δούλοι- εάν το σπίτι ήταν πλούσιο και διέθετε δούλους- αλλά θα έπλενε τα πόδια ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά του σπιτιού, αν ήσαν φτωχοί άνθρωποι. Ήταν το πρώτο δείγμα φιλοφρονήσεως και φιλοξενίας. Αυτό μεταφορικά σημαίνει –νίπτω πόδας αγίων- που λέγει ο Απόστολος Παύλος, υπηρετώ· υπηρετώ τους άλλους ανθρώπους, έστω και στις πιο χαμηλές τους ανάγκες.

Ακόμη, η ταπείνωσις αυτή επεκτείνεται και εις αυτό το σώμα. Και στο σώμα επεκτείνεται όταν εξορίζεται η αλαζονεία του βίου: το πώς θα ντυθώ, το πώς θα κατοικήσω, πού θα κατοικήσω και το πώς θα μετακινούμαι. Τι μέσα μεταφορικά έχω. Όταν αυτά είναι απλά, ή όταν δεν είναι απλά· κι εκεί φαίνεται η ταπείνωσις. Όπως και η νηστεία. Η νηστεία είναι μια μορφή ταπεινώσεως του σώματος.

Αγαπητοί μου. Εκείνο που ανήκει τον δρόμο προς την αρετή της ταπεινώσεως είναι οι πειρασμοί. Μην φοβούμεθα τους πειρασμούς. Η οδός που ανοίγεται πάντα προς την ταπείνωσιν είναι οι πειρασμοί· τον οποίον δρόμον ανοίγει Αυτός ο Θεός, πολλές φορές, είτε κατ’ ευδοκίαν είτε κατά παραχώρησιν. Ουδέποτε ένας πειρασμός έρχεται εάν δεν θέλει ο Θεός ή δεν παραχωρήσει ο Θεός. Αλλά οι πειρασμοί αυτοί οδηγούν στο να χαλκευτεί η αρετή της ταπεινοφροσύνης. Λέει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Οὐ διορθοῦται τις τὸ ἔργον αὐτοῦ ἄνευ ταπεινώσεως καὶ οὐ παιδεύεται (:Δεν παιδαγωγείται) ἢ μὴ διὰ πειρασμῶν καὶ ἄνευ παιδείας τὴν ταπείνωσιν οὐ καταλαμβάνει (:χωρίς παιδαγωγία που έρχεται από τους πειρασμούς δεν μπορεί να κατακτήσει και να αποκτήσει την ταπείνωσιν)».

Η ταπείνωσις, η αγία ταπείνωσις, έχει μια ποικίλη γεύση, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ενώ είναι πάντα η ίδια. Προσέξτε, έχει μια ποικίλη γεύση, ενώ είναι πάντα η ίδια. Αλλιώς την νιώθει εκείνος ο οποίος είναι μέσα στον χειμώνα των παθών· ή καλύτερα να σας διαβάσω σε μία απόδοση: «Διαφορετική είναι η όψις που παρουσιάζει η οσία, αυτή, άμπελος- η ταπεινοφροσύνη- όταν ακόμα επικρατεί ο χειμώνας των παθών. Και διαφορετική όταν πλέον έρθει η άνοιξις των καρπών. Και διαφορετική όταν φτάσει το θέρος των αρετών. Όταν αρχίσει να ανθίζει, αισθανόμαστε πάραυτα κόπωση και μίσος προς κάθε ανθρώπινη δόξα και έπαινο, ενώ συγχρόνως εξορίζομε από μέσα μας τον θυμό και την οργή. Προχωρώντας στο θέρος των αρετών, κάθε καλό που εκτελούμε το θεωρούμε σαν τίποτα ή σαν βδέλυγμα. Λέμε: ‘’Τιποτένιο πράγμα αυτό που έκανα’’. Κάθε ημέρα που περνά, αισθανόμεθα να αυξάνει το φορτίο των αμαρτιών μας, όχι τι άλλο, γιατί βλέπομε καλύτερα την ψυχή μας και στις πιο λεπτές πτυχές της. Το πλήθος των χαρισμάτων που μας δίδει ο Θεός το αισθανόμεθα σαν αιτία μεγαλυτέρας τιμωρίας, γιατί δεν μας αξίζει: ‘’Κύριε, μου δίνεις αυτό, μου δίνεις εκείνο. Ω, βασανίζομαι. Γιατί με τιμωρείς. Σε μένα μου δίνεις; Δεν αξίζω…’’. Είναι το θέρος των αρετών».

Ακόμα ο ταπεινός άνθρωπος, κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, στερείται από το δηλητήριο της υποκρισίας. Και της καταλαλιάς· του μίσους, της αντιλογίας και της απειθαρχίας. Αντιθέτως είναι ήπιος, είναι προσηνής, είναι ευκατάνυκτος, είναι ευσπλαχνικός, είναι γαλήνιος, είναι χαρωπός, είναι ευκολοκυβέρνητος, είναι άλυπος, είναι άγρυπνος, είναι άοκνος. Και ερωτώ, αγαπητοί μου: Με τόσα στολίδια που κοσμείται η αγία ταπείνωσις ίσως αρχίσομε να την αγαπούμε. Και να ζηλεύομε να την αποκτήσομε.

Αλλά πώς όμως; Πρώτα πρώτα με τη μετάνοια· που είναι καρπός μιας βαθιάς αυτογνωσίας· που δέχεται κάθε ατιμία και ύβρη και πειρασμό. Δεύτερον· με το κατά Θεόν πένθος· που εξορίζει τον θυμό. «Τὸ μὴ πλῆξαι τὴν συνείδησιν τοῦ πλησίον τίκτει τὴν ταπείνωσιν», λέγει ο αββάς Ησαΐας. Τρίτον· με το πνεύμα της μαθητείας· που έχει πρότυπο και υπόδειγμα Αυτόν τον Κύριον.

Έτσι η μετάνοια πραγματικά σηκώνει τον άνθρωπο πνευματικά όρθιο, το πένθος κρούει τον ουρανό και η μίμησις του Χριστού, που είναι η ταπείνωσις, ανοίγει και εισάγει εις αυτόν τον ουρανόν. Αγαπητοί. Βασανιζόμαστε στη ζωή με τους άλλους ανθρώπους και με τον ίδιο τον εαυτό μας, ξέρετε γιατί; Γιατί δεν έχουμε ταπείνωση. Κάτι μας κρατά. Να την αγκαλιάσουμε· γιατί φοβόμαστε ότι θα βυθιστούμε στην ανυποληψία και στην ανυπαρξία... Η ανθρωπίνη ύπαρξις είναι χρυσάφι. Γιατί είναι εικόνα του ενανθρωπήσαντος Θεού Λόγου. Και όπου και αν πέσει αυτό το χρυσάφι, και στον Άδη ακόμη να πέσει, έχει την αξία του. Εξάλλου, στον Άδη βυθίστηκε ο Χριστός και ανέσυρε από ‘κει τους δικαίους και τους ταπεινούς.

Και πολύ ωραία τελειώνει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ό,τι έγραψε για την αγία ταπείνωση, με τούτα τα λόγια: «Είδε κάποτε κάποιος στην καρδιά του την ομορφιά της ταπεινώσεως και θαμπώθηκε. Και την ρώτησε ποιο είναι το όνομα εκείνου που την γέννησε. Κι αυτή, με χαρούμενο και γαλήνιο χαμόγελο τού είπε: ‘’Πώς θες να μάθεις το όνομα του γεννήτορά μου; Είναι ανώνυμος. Δεν θα σου το πω, έως ότου τον Θεόν αποκτήσεις’’».

24η ομιλία στην κατηγορία : "Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν"

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Περί Σωφροσύνης.

†. Καθ΄όλον το μήκος, αγαπητοί μου, της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, συχνοτάτη χρήσις γίνεται μιας πολύ μικράς ευχής, συντάκτης της οποίας είναι ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος. Είναι η εξής: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

Η ευχή αυτή είναι κατανυκτικοτάτη και αποβλέπει εις την νήψιν του ανθρώπου, ιδιαιτέρως κατά την περίοδον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Όπως αντελήφθητε, αναφέρονται δύο ζεύγη παθών, που είναι η αργία και η περιέργεια, η φιλαρχία και η αργολογία, και από τα οποία, ζεύγη παθών, ζητά ο ιερός συντάκτης και ο κάθε πιστός που απαγγέλλει την ευχή αυτήν, όπως ο Κύριος τον απαλλάξει.

Αλλά ακολουθούν και δύο ζεύγη αρετών· γιατί βλέπετε ο Χριστιανισμός δεν είναι μόνο η εκκοπή των παθών, αλλά και η φύτευσις των αρετών. Δεν μπορούμε μόνο κατά αρνητικόν τρόπον να μείνομε στην πνευματικότητα, δηλαδή μόνο στο να καθαρίσομε τον εαυτό μας, πρέπει και να εμπλήσουμε τον εαυτό μας· διότι ο εμπλησμός είναι το Πνεύμα του Θεού. Το Πνεύμα του Θεού δια να μας εμπλήσει, να μας γεμίσει, πρέπει να δημιουργηθεί ένας καθαρισμός. Συνεπώς, θα ‘τανε περίεργο πράγμα να καθαρίσω τον εαυτό μου και να μην τον εμπλήσω. Για να καταλάβετε, να μου φέρουν ένα ποτήρι πολύ καθαρό, μα τελείως καθαρό, αλλά άδειο. Τι έχω να το κάνω; Το ζητώ καθαρό ακριβώς για να γίνει μεταφορά νερού να το πιω. Έτσι, μην το ξεχνάμε, δεν είναι αρκετό να πούμε ότι δεν κάνω αυτήν και αυτήν την αμαρτία, αλλά πρέπει να γνωρίζομε ότι πρέπει να γεμίσομε από αρετές και κυρίως, ούτε και ο σκοπός είναι των αρετών, αλλά ο σκοπός είναι δια των αρετών να εμπλησθούμε, να γεμίσουμε από το Πνεύμα του Θεού. Δηλαδή ο τελικός σκοπός μας είναι να γεμίσουμε από Πνεύμα Θεού. Να αποκτήσομε το Πνεύμα το Άγιον.

Και φυσικά η διαδικασία που ακολουθείται είναι η κάθαρσις από τα πάθη, και η οδός την οποία θα περπατήσομε, των εντολών, για να φτάσομε να δημιουργήσομε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να αποκτήσομε το Πνεύμα του Θεού. Η ευχή αυτή κατακλείει με μία αίτηση αυτογνωσίας και ακατακρισίας. «Να μην κατακρίνω, Κύριε», λέγει, «τον πλησίον μου, τον αδελφό μου», αλλά και του «ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα» «και να βλέπω τις δικές μου αμαρτίες, να μην κάθομαι να βλέπω του αλλουνού». Και τέλος με μία δοξολογία προς τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν.

Παλιότερα, σε μια σειρά ακολουθιών κατά Παρασκευή, στον Ακάθιστον Ύμνον, είχαμε αναλύσει, θα ενθυμείσθε,τα δύο ζεύγη των παθών. Τώρα, δια να μην αφήσομε αυτήν την τότε προσπάθεια ημιτελή, με την βοήθεια του Θεού, στην διαδρομή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, δηλαδή κατά Παρασκευή, κατά την ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου, θα αναλύομε και από μίαν αρετήν. Δηλαδή είναι η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, η υπομονή και η αγάπη. Βέβαια, περιττό να σας πω, ότι αυτές οι αρετές καθ’ εαυτάς είναι… απέραντες, έχουν βάθος και πλάτος πολύ. Θα ήθελε κανείς χρόνον πολύ να αναλύσει αυτές τις μεγάλες αρετές. Όμως, δεν θα γίνει τι άλλο παρά μια προσπάθεια υπαινιγμών, μια προσπάθεια ερεθισμάτων, δια να υποκινηθούμε στο να εφαρμόζουμε και να ζούμε αυτές τις αρετές, να εργαζόμεθα αυτές τις αρετές. Επειδή ο άνθρωπος ένεκα της πεπτωκυίας του φύσεως λησμονεί και πρέπει ανά πάσα στιγμή να ανανεώνομε, να υπενθυμίζομε στον εαυτόν μας ότι πρέπει να αγαπώ, ότι πρέπει να έχω υπομονή, ότι πρέπει να σωφρονώ κ.ο.κ.

Αν προσέξατε, λέγει: «Μη μου δώσεις, Κύριε, πνεύμα αργίας, φιλαρχίας…». «Πνεύμα». Θα λέγαμε ότι τόσο στις κακίες, όσο και εις τις αρετές η ευχή αναφέρεται σε αυτό το «πνεύμα». «Μη μου δώσεις ‘’πνεύμα’’· αλλά δώσε - πνεύμα δηλαδή- αργίας. Δώσ΄ μου, όμως, πνεύμα ταπεινοφροσύνης». Τι είναι αυτό το «πνεύμα»; Πρόκειται περί μιας αφηρημένης εκφράσεως, όπως θα λέγαμε: «η ιδέα του καλού»; Αυτό που λέμε «η ιδέα του καλού» για μια στιγμή, αν είμεθα έξω από τον Θεό, προσέξτε, έξω από τον Θεό, τότε είναι μια αφηρημένη έννοια. Λέμε «η έννοια ή η ιδέα της δικαιοσύνης». Οπωσδήποτε είναι μια αφηρημένη έννοια. Αυτό, λοιπόν, που λέμε πνεύμα αργίας ή πνεύμα ταπεινοφροσύνης ή σωφροσύνης, είναι μια αφηρημένη έκφρασις; Μιας πραγματικότητος; Όχι. Είναι μία πραγματικότης.

Συγκεκριμένα, στο πνεύμα των παθών όταν λέμε «Μη μου δώσεις πνεύμα αργίας», εδώ το πνεύμα αντιπροσωπεύεται από πονηρόν πνεύμα. Δηλαδή πρόκειται περί πονηρού πνεύματος. Και, όπως παραδείγματι, λέμε «πνεύμα πλάνης». Δηλαδή «δαίμων, ο οποίος επιφέρει την πλάνη». Ή λέμε «πνεύμα ασθενείας». Σας θυμίζω την περίπτωση της συγκυπτούσης γυναικός. Όταν ο Κύριος την εθεράπευσε μέσα εις την Συναγωγήν, τι είπε; Ότι αυτή που είχε, λέγει, πνεύμα ασθενείας. Συγνώμη· ο ευαγγελιστής λέγει: «Είχε πνεύμα ασθενείας». Και ο Κύριος ερμηνεύει αυτό το «πνεύμα ασθενείας». «Αυτήν που έδεσε ο σατανάς 18 ολόκληρα χρόνια». Ώστε, λοιπόν, το πνεύμα της ασθενείας δεν είναι παρά ο σατανάς, είναι ο διάβολος, είναι ο δαίμων, ο οποίος έρχεται και δημιουργεί μίαν κατάστασιν.

Όταν, όμως, λέμε εδώ: «Μη μου δώσεις, Κύριε, πνεύμα αργίας». Ο Θεός δίνει το πονηρό πνεύμα; -ίσως κάποιος να νομίσει. Θα το ερμηνεύαμε έτσι: «Μην επιτρέψεις, ένεκα της κακοκεφαλιάς μου και του εγωισμού μου και της επιμονής μου εις την αμαρτία, μην επιτρέψεις να με κατακυριεύσει πνεύμα, δηλαδή δαιμόνιον, αργίας, φιλαρχίας κ.ο.κ». Πρόκειται, λοιπόν, περί δαιμονίων, διότι και άλλοτε σας έχω πει ότι κάθε πάθος αντιπροσωπεύεται από δαίμονες, από δαίμονα. Λέμε: «ο δαίμων της πορνείας». Δεν λέμε απλώς «το πάθος της πορνείας», αλλά «ο δαίμων της πορνείας». Το πάθος είναι κάτι το οποίο ανήκει στον άνθρωπο μέσα, από την χρονίζουσα αμαρτία. Ο δαίμων της πορνείας είναι εκείνος ο οποίος υποκαίει το πάθος, να υφίσταται και να μη φεύγει. Αναρριπίζει, θα λέγαμε, την φωτιά του πάθους, ο δαίμων, αυτός ο ειδικός δαίμων, ο οποίος είναι επί του αμαρτήματος της πορνείας.

Όπως και αντιστρόφως, ή αντιστοίχως, όταν λέμε στις αρετές, πνεύμα σωφροσύνης, «Δώσ’ μου, Κύριε», λέει, « πνεύμα σωφροσύνης», αν θέλετε, «πνεύμα σοφίας» που λέγει η Καινή Διαθήκη, ή ακριβέστερα, που έχει τρία χαρακτηριστικά ο Απόστολος Παύλος στη Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή του, 1,7: «Πνεῦμα δυνάμεως καὶ ἀγάπης καὶ σωφρονισμοῦ», λέγει ο απόστολος Παύλος. «Πνεῦμα δυνάμεως», επαναλαμβάνεται αυτό το «πνεῦμα ἀγάπης», επαναλαμβάνεται «πνεῦμα σωφρονισμοῦ». Τι θα πει αυτό; Θα πει: Και εδώ το πνεύμα αντιπροσωπεύεται· από τι; Από το Άγιο Πνεύμα. Όταν λέμε «πνεῦμα ἀγάπης», τι σημαίνει; Το Άγιον Πνεύμα, που έχει την αγάπη, να μου την δώσει εμένα. Το Άγιο Πνεύμα, που είναι ταμειούχον της σωφροσύνης, να μου δώσει την σωφροσύνη. Το Πνεύμα το Άγιον, που είναι ταμειούχον της δυνάμεως, να μου εξορίσει την δειλίαν και να μου δώσει την ανδρεία, να μου δώσει την δύναμιν, να μου δώσει τον ανδρισμόν. Να ανδρίζομαι. Ώστε, λοιπόν, βλέπομε εδώ ότι όταν λέμε «πνεύμα σωφροσύνης», είναι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος· τις οποίες ζητούμε να μας τις δώσει ο Θεός.

Συνεπώς, στην προσευχή αυτήν του αγίου Εφραίμ του Σύρου, όταν λέμε «πνεῦμα ἀργίας μή μοι δῷς», σημαίνει «διώξε μακριά μου τον δαίμονα, μην επιτρέψεις να με πλησιάσει, αλλά δώσ’ μου πνεύμα σωφροσύνης». Δηλαδή «στείλε το Πνεύμα Σου το Άγιο να μου δώσει τη σωφροσύνη κ.λπ.». Και μην ξεχνάμε ότι χωρίς το Πνεύμα το Άγιον δεν μπορούμε απολύτως, μα απολύτως τίποτε να επιτύχουμε. Κι όταν λέμε το Πνεύμα το Άγιον, και χωρίς τον Υιόν, και χωρίς τον Πατέρα. Ακούσατε στην ευαγγελική περικοπή σήμερα, τώρα, προ ολίγου, ότι «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». «Γιατί χωρίς Εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε». Έτσι, ούτε χωρίς τον Πατέρα, ούτε χωρίς τον Υιόν, ούτε χωρίς το Πνεύμα το Άγιον δεν μπορούμε, μα δεν μπορούμε απολύτως τίποτε να επιτύχουμε. Κι αν υποτεθεί ότι κάτι πετυχαίνομε εξαιτίας αυτής της φύσεώς μας ως εικόνος του Θεού, θα λέγαμε ότι αυτό τελικά δεν θα τελεσφορήσει, ή θα μείνει αυτόνομο και θα καταστραφεί.

Και ερχόμεθα, αγαπητοί μου, να ιδούμε αυτήν την θαυμασίαν αρετήν, που λέγεται σωφροσύνη. «Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ». «Χάρισέ μου σε μένα τον δούλο Σου, Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα σωφροσύνης». Η σωφροσύνη, αγαπητοί, είναι μία σπουδαιοτάτη αρετή· που την είχε ήδη εκτιμήσει και ο αρχαίος εθνικός κόσμος. Οι αρχαίοι Έλληνες την συναριθμούσαν με τις τρεις μεγάλες κεφαλαιώδεις αρετές, της φρονήσεως και της ανδρείας και της δικαιοσύνης. Αυτές οι τέσσερις μεγάλες αρετές, τις οποίες αρετές υιοθέτησαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας και από τις οποίες τέσσερις μεγάλες αρετές απορρέουν όλες οι άλλες αρετές, κατανεμόμενες εις τις τρεις δυνάμεις της ψυχής, την νόηση, την βούληση και το συναίσθημα.

Η έννοια της σωφροσύνης κατά την διαδρομή της ελληνικής γλώσσης, της πολυπαθήτου ελληνικής γλώσσης, της πολυπαθήτου ελληνικής γλώσσης, απέκτησε μία διαφοροποιημένη έννοια. Η αρχική της σημασία εταυτίζετο με την φρόνησιν. Δηλαδή ό,τι λέει η λέξις: σωφροσύνη. Θα το δούμε παρακάτω. Και εταυτίζετο με την φρόνησιν. Την συναντούμε έτσι στον Όμηρο. Επί παραδείγματι βρίσκομε την φράσιν «ἔχειν τὰς φρένας ὑγιεῖς». Δηλαδή το να έχει κανείς τις φρένες του, το μυαλό του, να το ΄χει υγιές. Συνεπώς η σωφροσύνη εταυτίζετο με την φρόνησιν. Αργότερα, στην εποχή του Πλάτωνος, εταυτίζετο με την εγκράτειαν· με την αγνότητα και με τη νηφαλιότητα. Βρίσκομε στον Πλάτωνα, επί παραδείγματι, «τὸ κρατεῖν ἡδονῶν καὶ ἐπιθυμιῶν». Εις τον Αριστοτέλην, το «κρατεῖν περὶ τὰς γυναίκας», δηλαδή το να μην πλησιάζει κανείς την ανηθικότητα. Αυτό ήτο η σωφροσύνη. Συνεπώς, βλέπομε ότι η αρχική σημασία της λέξεως «σωφροσύνη» ήτο η φρόνησις.

Πρέπει να σας πω ότι στους Πατέρες συναντούμε την έννοια αυτή άλλοτε ως φρόνηση και άλλοτε ως σωφροσύνη, εγκράτεια δηλαδή, όπως θα δούμε λίγο πιο κάτω, όπως και σαν διάκριση, κ.ο.κ. – θα το ιδούμε. Τι βλέπουμε λοιπόν εδώ; Ότι θα ‘τανε μια αδικία, πραγματικά, αυτής της θαυμαστής αρετής, της σωφροσύνης, να την περιορίσουμε μόνο στα στενά όρια της εγκρατείας και της αγνότητος και της νηφαλιότητος. Για να μην την απλώσουμε και εις την φρόνησιν, δηλαδή σ’ αυτό που λέμε «φρονιμάδα». Σ΄ αυτό που λέμε «μυαλοσύνη». Να είναι κανείς σώφρων.

Πράγματι, βρίσκομε ότι σωφροσύνη θα πει «ὁ ἔχων σώας τὰς φρένας», και τούτο παράγεται από το σῶς, φρήν. Φρήν, τῆς φρενός ή τοῦ φρενός, ὁ φρήν - τοῦ φρενός, οἱ φρένες, δηλαδή το μυαλό. Συνεπώς, σώες, δηλαδή ολόκληρες τις φρένες, δηλαδή χωρίς να έχω διαλείψεις, που να σκέπτομαι όχι σωστά. Δηλαδή ανά πάσα στιγμή να σκέπτομαι μυαλωμένα. Να μην έχω διαλείψεις μη φρονήσεως, μη μυαλοσύνης. Αυτό είναι πάρα πολύ σπουδαίο. Είναι το αντίθετο, αγαπητοί μου, του άφρονος, του μωρού, του ανοήτου. Κι αν το θέλετε, είναι εκείνο που ο Κύριος είπε για τον άφρονα πλούσιον, που ήταν άφρων· τι θα πει «άφρων»; Ήταν άμυαλος· δηλαδή, μη προνοητικός. Προ-νοητικός. Νόησις. Προ-νοητικός, άφρων. Σε τι δεν ήτο προνοητικός; Εις την σωτηρίαν του. Η Παλαιά Διαθήκη λέγει: «Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός». «Είπεν άφρων, δεν υπάρχει Θεός». Δηλαδή, άμυαλος άνθρωπος. Ασύνετος άνθρωπος. Α, ώστε, λοιπόν, εκείνος που λέγει «Δεν υπάρχει Θεός» είναι άμυαλος; Μάρτυς η Γραφή. Είναι άμυαλος; Ναι, άμυαλος. Κουκούτσι μυαλό δεν έχει αυτός που λέγει ότι δεν υπάρχει Θεός! Μα κουκούτσι μυαλό δεν έχει! Έχει μωρία και τυφλότητα απέραντη!

Αλλά τι βλέπει κανείς; Η έλλειψη της φρονήσεως, δηλαδή της σωφροσύνης, γεννάει την αθεΐα. Και είναι αυτό πάρα πολύ χαρακτηριστικό. Και συνεπώς ο άνθρωπος πρέπει να είναι σώφρων. Δηλαδή φρόνιμος. Πάντα με την έννοια του «μυαλωμένος». Γι'αυτό και ο Κύριος, αγαπητοί μου, κάποτε επέπληξε την ανοησία των μαθητών. Και τους είπε: «Ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοι ἐστέ;». «Ώστε κι εσείς», λέει, «είσαστε άμυαλοι;». Ή ακόμη τι είπε, παρακαλώ, στους δύο προς Εμμαούς; Τους είπε: «Ὦ ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ»· «Βραδυκίνητοι στο μυαλό σας», δηλαδή άμυαλοι, δύο μη σώφρονες. Τους ήλεγξε. Ο Θεός μάς θέλει με μυαλό. Και το μυαλό μας να μην έχει διαλείψεις. Το μυαλό μας να είναι πάντοτε εις ακμαιότητα. Το μυαλό μας να είναι πάντοτε εν ενεργεία. Και πάντοτε να κρίνει και να σκέπτεται ορθά περί τα συμφέροντα.

Γι'αυτό και ο Κύριος επήνεσε τον φρόνιμον οικονόμον της παραβολής. «Ποιος», λέει, «θα βρεθεί φρόνιμος και πιστός –αξιόπιστος- οικονόμος;». Γι΄αυτό, αγαπητοί μου, με κάθε τρόπον πρέπει να διατηρούμε, αντί πάσης θυσίας, αυτήν την σωφροσύνην, την οποία την προσβάλλουν -μην το ξεχνούμε- την προσβάλλουν τα πάθη. Διότι τα πάθη έρχονται και τελικά θολώνουν το μυαλό και ο άνθρωπος δεν βλέπει. Γι'αυτό και ο Κύριος είπε εις τους Φαρισαίους: «Μωροί και τυφλοί». Τους είπε μωρούς και τυφλούς. Μωρία στο μυαλό. Τύφλωση στο μυαλό. «Κύριε», λέγει, «μας λες τυφλούς;». Διότι είπε ο Κύριος, οι τυφλοί, σ’ αυτό, λέει, ήρθε ο Υιός του ανθρώπου, να δημιουργήσει κρίση. Δηλαδή, οι τυφλοί να ανοίγουν τα μάτια τους και να βλέπουν. Κι αυτοί που είναι υγιείς στα μάτια, να μένουν τυφλοί και να μη βλέπουν. «Και μας λες τυφλούς;». «Ναι», τους είπε ο Κύριος, «μωρούς και τυφλούς» τους Φαρισαίους. Δηλαδή είχαν έλλειψη φρονήσεως· σωφροσύνης, με την έννοια της φρονήσεως.

Αλλά η σωφροσύνη, αγαπητοί μου, ως εργασία του νου, έρχεται και εις τον τομέα της διακρίσεως. Τι θα πει «διάκρισις»; Λέγει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Σωφροσύνη ἐστί, φρόνημα σῶον -ολόκληρο φρόνημα, σωστό-, ἤγουν ἀνελλιπές -δηλαδή χωρίς ελλείψεις, χωρὶς διακοπές, ανελλιπές- καὶ οὔτε πρὸς ἀκολασίαν ἐκκλίνειν ἐᾷ, τὸν ἔχοντα ταύτην, οὔτε πρὸς ἠλιθιότητα, ἀλλὰ τὰ συλλεγόμενα καλὰ ἐκ τῆς φρονήσεως φυλάττει καὶ ἀποβάλλει πάντα τὰ χείρονα καὶ συνάγει πρὸς ἑαυτὴν τὸν λογισμὸν καὶ δι’ ἑαυτῆς ἀνάγει πρὸς τὸν Θεὸν· δίχα δὲ ταύτης, οὐ φυλλάττεται τί ἀγαθὸν, κἂν γένηται ἴσως, διότι μὴ οὔσης σωφροσύνης ἢ ἄνω φέρεται τὸ τριμερὲς τῆς ψυχῆς ἢ κάτω» – το τριμερές της ψυχής, βούλησις, συναίσθημα, νόησις- ή πάνω, λέει, ή κάτω· δηλαδή αναποδογυρίζεται η ψυχή. Πότε; Όταν δεν υπάρχει σωφροσύνη· η οποία, λέει, διακρατεί και διακρίνει τα πάντα. Δεν σας κάνω πιο πολλή ερμηνεία, γιατί δεν υπάρχει χρόνος.

Αλλά, ακόμα, η σωφροσύνη τώρα στην τρέχουσα σημασία και στη σύγχρονη σημασία ως αγνότης και ως εγκράτεια. Είναι η εγκράτεια, αγαπητοί μου, εν ευρεία και στενή σημασία. Είναι η αγνότης εν ευρεία και στενή σημασία. Γι'αυτό, εν ευρεία εννοία, γράφει ο απόστολος Παύλος στον Τιμόθεο: «Σεαυτὸν ἁγνὸν τήρει». «Να φυλάττεις τον εαυτόν σου αγνό». Εν ευρεία εννοία. Ή όπως γράφει στους Φιλιππησίους: «Ὃσα ἐστὶν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ταῦτα λογίζεσθε». «Όσα αγνά· ταύτα λογίζεσθε, αυτά να σκέπτεστε». Εν ευρεία εννοία. Ό,τι είναι αγνό και εγκρατές, εν ευρεία εννοία.

Αλλά εν στενή εννοία, με τη στενή σημασία της λέξεως «σωφροσύνη» είναι η παρθενία προ του γάμου, να μην πέσεις στην ανηθικότητα μέχρι την στιγμή του γάμου· όχι μέχρι την στιγμή του αρραβώνος, αλλά μέχρι την στιγμή του γάμου! Ο αρραβών δεν είναι ξέφραγο αμπέλι, για να χάσουμε εκεί ακριβώς την αγνότητά μας, αλλά μέχρι τη στιγμή του γάμου χρειάζεται παρθενία και εγκράτεια και η αγνότης μέσα εις τον γάμον, δια να μην υπάρξει κάτι δυσάρεστον. Δηλαδή εξορίζει η σωφροσύνη προ του γάμου, την πορνείαν και μετά τον γάμον, την μοιχείαν. Αυτά τα εξορίζει. Και περιφρουρεί τον άνθρωπον πραγματικά.

Με αυτήν την έννοιαν, τη στενή έννοια, γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Ἁγνεία ἐστὶν ἀσωμάτου φύσεως οἰκείωσις». Τι είναι αγνεία; «Αγνεία», λέει, «είναι το να οικειούσαι την ασώματην φύσιν», δηλαδή τους αγγέλους. «Ἁγνεία ἐστὶν οἶκος Χριστοῦ ἐπέραστος καὶ οὐρανὸς καρδίας ἐπίγειος». Τι είναι αγνεία; «Είναι αξιαγάπητο σπίτι του Χριστού, ‘’οἶκος Χριστοῦ ἐπέραστος’’, αξιαγάπητο σπίτι του Χριστού· αγαπάει να μένει εκεί, στις αγνές ψυχές και στα αγνά σώματα ο Χριστός». Και «οὐρανὸς καρδίας ἐπίγειος». «Και είναι επίγειος ουρανός της καρδιάς η αγνότητα». «Ἁγνεία ἐστὶν ἡ ὑπερφυὴς ἄρνησις τῆς φύσεως καὶ σώματος φθαρτοῦ καὶ θνητοῦ παράδοξος, ὄντως πρὸς ἀσωμάτους ἅμιλλα». Τι είναι η αγνεία; «Είναι η υπερφυής, η υπερφυσική –δηλαδή- άρνησις της φύσεως. Και του θνητού τούτου και φθαρτού σώματος, το οποίο έχομε, που αμιλλάται, παραβγαίνει, με τις ασώματες φύσεις, τους αγγέλους».

Ο όσιος Θεόγνωστος γράφει τα εξής: «Ἄσπασαι τὴν ἁγνείαν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ, ἵνα γένῃ ναὸς Θεοῦ καὶ οἶκος ἐπέραστος. Ἀδύνατον γὰρ, σωφροσύνης χωρὶς, προσοικειωθῆναι Θεῶ». «Να ασπαστείς την αγνείαν σαν κόρη οφθαλμού και να την κρατήσεις για να γίνει οίκος Θεού, κατοικία Θεού». Λέει ο απόστολος Παύλος: «Δεν γνωρίζετε - Οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ἡμῶν ναὸς τοῦ ἐν ἡμῖν Ἁγίου Πνεύματος ἐστίν;» κ.λπ. Και λοιπόν;- «Και έτσι», λέγει, «σου λέγω ότι είναι αδύνατον χωρίς την σωφροσύνη να προσοικειωθεί κανείς τον Θεό». Μ΄ άλλα λόγια, αν, αγαπητοί μου, δεν έχομε σωφροσύνη, ο Θεός δεν έρχεται μέσα μας. Αυτό να το γνωρίζουμε. Δεν έρχεται μέσα μας. Κι αν έρθει; Θα αφήσει μπιλιέτο-στιλέτο. Μπιλιέτο-στιλέτο. Θα μας τιμωρήσει. Εάν με το ζόρι Τον πάρουμε, δια της Θείας Κοινωνίας.

Πώς θα μπορούσαμε, αγαπητοί μου, να αποκτήσουμε αυτήν την «ἐπέραστον ἀρετήν», την σωφροσύνην; Γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Ρωμαίος, ο Κασσιανός: «Οὐχ ἱκανὴ ὑπάρχει μόνη ἡ σωματικὴ νηστεία (:Δεν έρχεται μόνη η σωματική νηστεία -η οποία είναι επιβεβλημένη) πρὸς κτῆσιν τῆς τελείας σωφροσύνης καὶ ἀληθοῦς καρδίας, εἰ μὴ καὶ συντριμμὸς γένηται καρδίας (:να συντριβεί η καρδιά σου από την ταπείνωσιν) καὶ εὐχὴ -δηλαδή προσευχὴ- πρὸς τὸν Θεὸν ἐκτενὴς καὶ πυκνὴ τῶν Γραφῶν μελέτη (:πυκνή μελέτη της Αγίας Γραφής) καί κάματος -θα δουλέψεις, θα εργαστείς, και πνευματικά και σωματικά- καὶ ἐργόχειρον - διότι, ιδίως στους νεοτέρους, η διοχέτευσις δυνάμεων σε έργα χειρωνακτικά είναι ωφελιμοτάτη. Γιατί ένας νέος που κάθεται και δεν κάνει τίποτε δεν μπορεί να νικήσει τον δαίμονα της ανηθικότητος- Πρὸ δὲ τούτων, συμβάλλεται ταπείνωσις ψυχῆς (:Προ δε αυτών, συμβολή σπουδαία έχει η ταπείνωσις της ψυχής. Αν δεν είσαι ταπεινός, δεν πετυχαίνεις την αγνότητα). «Προηγουμένως τοίνυν χρὴ πᾶσι τηρεῖν τὴν καρδίαν ἀπὸ ῥυπαρῶν λογισμῶν (: Αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι πρέπει με κάθε τρόπο να φυλάξουμε την καρδιά μας από ρυπαρές σκέψεις· διότι αυτές προδίδουν τελικά την όλη μας υπόθεση)».

Αλλά θαυμαστή, θαυμαστοτάτη μέθοδος, είναι εκείνη που λέγει δύσκολη, είναι υψηλή μέθοδος, είναι εκείνη που λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Ἁγνὸς ἐστὶν ὁ ἔρωτι ἔρωτα διακρουσάμενος καὶ πῦρ πυρὶ ἀΰλῳ ἀποσβέσας (: Αγνός είναι εκείνος που με τον ένα έρωτα προς τον Θεό απέκρουσε τον άλλον έρωτα, τον σαρκικόν, και έσβησε το πυρ του πάθους με το άυλον πυρ του Αγίου Πνεύματος)».

Κατ΄εκλογήν, αγαπητοί μου, από τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, μερικές συμβουλές του, σε απόδοση σύγχρονη: «Μην εμπιστευτείς στη ζωή σου το πήλινο σώμα και μην ξεθαρρέψεις μαζί του, μέχρις ότου συναντήσεις τον Χριστό. Αν θα ζήσεις 110 χρόνια, θα φυλάς τον εαυτό σου από τον δαίμονα της πορνείας 110 χρόνια! – Μην σας κάνει εντύπωση. Δηλαδή, μόνο ο ταπεινός σώζεται σ’ αυτήν την περίπτωση, ότι μπορεί να αμαρτήσει 110 χρονών- . Όποιος αποφάσισε να πολεμήσει, να νικήσει τη σάρκα του με τις δικές του δυνάμεις, άδικα τρέχει. Εάν ο Κύριος δεν γκρεμίσει τον οίκο της σαρκός και δεν οικοδομήσει τον οίκο της ψυχής, άδικα αγρύπνησε και ενήστευσε αυτός που απεφάσισε να γκρεμίσει τον οίκον».

Άλλο: «Όταν αισθανθείς πειρασμό, αναπήδησε γρήγορα. Αν μπορείς, κρύψου για λίγο μυστικά, ανύψωσε τους ψυχικούς σου οφθαλμούς- αν σου είναι δυνατόν- ειδεμή, ανύψωσε τους σωματικούς. Σταύρωσε τα χέρια σου ακίνητα, ώστε με τον τύπο του Σταυρού να καταισχύνεις και να νικήσεις τον Αμαλήκ. Φώναξε δυνατά προς τον δυνάμενον να σε σώσει. Όχι με επιτηδευμένες φράσεις, αλλά με ταπεινά λόγια, αρχίζοντας εν πρώτοις με το ‘’Ελέησόν με, ότι ασθενής ειμί ’’. Τότε θα αισθανθείς την δύναμη του Υψίστου και θα αποδιώξεις τους αοράτους αοράτως με αόρατη βοήθεια. Ποιος νίκησε το σώμα; Αυτός που συνέτριψε την καρδιά. Και ποιος συνέτριψε την καρδιά; Αυτός που αρνήθηκε τον εαυτόν του. Γιατί πώς να μη συντριβεί εκείνος που απέθανε ως προς το θέλημα της σαρκός;». Έτσι, σταχυολογώντας μερικά από τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος.

Αγαπητοί μου, ο άγιος Εφραίμ, με πόνο ψυχής, ζητούσε από τον Θεό τη σωφροσύνη, που είναι το υπόβαθρον των λοιπών αρετών. Όποιος φύλαξε μέχρι τώρα- επιτρέψατέ μου να σας πω- την σωφροσύνη του, ας την περιφρουρήσει με πολλή πολλή ταπείνωση, σαν τον πιο πολύτιμο θησαυρό του. Όποιος την έχασε την σωφροσύνη του, με πολλή πολλή ταπείνωση, με μετάνοια και συντριβή, ας προσπαθήσει να την επανεύρει.

Δυο σπουδαία αναστήματα ορθώνονται μπροστά μας προς μίμησιν. Ο Ιωσήφ, στους άνδρες. Η Σωσάννα, στις γυναίκες. Αν πάλι κάποιος –γιατί και οι δυο υπήρξαν αγνοί άνθρωποι-, αν πάλι κάποιος έχασε την αγνότητά του και την σωφροσύνη του, η Μαρία η Αιγυπτία είναι θαυμάσιο παράδειγμα που θα μπορούσε να βοηθήσει πολλούς να επανεύρουν, χωρίς απελπισία, τη χαμένη τους σωφροσύνη. Μην ξεχνάμε ότι ο αγών είναι σκληρός. Όταν όμως τηρηθούν οι κανόνες του, δηλαδή οι προϋποθέσεις του, δηλαδή έχουμε…[δυστυχώς, στο σημείο αυτό, στο τέλος της ομιλίας, έχει γίνει απότομη διακοπή της ηχητικής καταγραφής της, καθώς προφανώς τελείωσε η κασέτα…].

23η ομιλία στην κατηγορία : "Ὁμιλίες Χαιρετισμῶν. Ὁμιλίες τῶν πέντε Παρασκευῶν τῶν Χαιρετισμῶν"

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.