†.Ερχόμαστε, ἀγαπητοί μου, νά ἀναλύσουμε, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τό 5ο κεφάλαιο τῆς Ἀποκαλύψεως, τό ὁποῖο ἔρχεται να συμπληρώσει τήν ὑπάρχουσα ὀπτασιακή εικόνα κατά τρόπο μεγαλειώδη καί δραματικό, ὅπως ἤδη ἄρχισε νά μᾶς τήν περιγράφει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής στο προηγούμενο κεφάλαιο, το 4ο.
Συμπληρώνεται ἡ εἰκόνα αυτή μέ τό κατεσφραγισμένον μυστηριώδες βιβλίο καί μέ τόν λυτρωτή Χριστό ὡς ἐσφαγμένον ἀρνίον. Εἶναι δύο κύρια σημεία πού συμπληρώνουν τήν εἰκόνα, ὅπως ἀναλύεται στο 5ο κεφάλαιο.
«Καὶ εἶδον ἐπὶ τὴν δεξιὰν τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ θρόνου βιβλίον γεγραμμένον ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν, κατεσφραγισμένον σφραγῖσιν ἑπτά.» (Αποκ. 5, 1. Σε κάποιους κώδικες ὑπάρχει ἡ γραφή «έμπροσθεν καὶ ἔσωθεν» ή «ἔμπροσθεν καὶ ὄπισθεν») Εἶδα, λέει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, στο δεξιό χέρι τοῦ καθημένου ἐπάνω στον θρόνο, νά ὑπάρχει ἕνα βιβλίο γραμμένο από μέσα καί ἀπ᾿ ἔξω, πού ἦταν κατασφραγισμένο μέ ἑπτά σφραγίδες.
Ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου, ὅπως μᾶς λέει ἐδῶ τό χωρίο, είχε στο δεξί του χέρι ἕνα βιβλίο, πού θά τό ἔδινε σε κάποιον. Το βιβλίο αὐτό ἦταν περγαμηνό ή παπύρινο, πάντως ήταν ειλητό, ειλητάριο, δηλαδή μία λωρίδα χάρτου. Ὄχι ὅπως εἶναι ἡ μορφή σήμερα τῶν βιβλίων, πού εἶναι φύλλα πού ἀπό τήν μία τους ἄκρη εἶναι κολλημένα, η γνωστή μορφή δηλαδή του βιβλίου, ὄχι μὲ αὐτή τήν ἔννοια, ἀλλά μέ τήν ἔννοια τοῦ εἰληταρίου, τοῦ εἰλητοῦ· δηλαδή δύο κύλινδροι, ὅπου ἐπάνω στὸν ἕναν ἀπ' αὐτούς ἦταν τυλιγμένος ο πάπυρος ἢ ἡ περγαμηνή σε μορφή λωρίδας, καί ὅταν ξετύλιγες τόν ἕναν κύλινδρο για να διαβάσεις, τύλιγες τόν ἄλλο κύλινδρο.
Αὐτή ἦταν ἡ παλιά μορφή των βιβλίων. Με αυτήν τήν ἔννοια ήταν το βιβλίο που κρατοῦσε ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου, καί τό ὁποῖο, κατά τόν ἱερό οπτασιαστή, ήταν γραμμένο καί εσωτερικά καί ἐξωτερικά. Τώρα, ἀντιλαμβάνεσθε τί σημαίνει ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά. Διότι, ἀφοῦ ἦταν μία λωρίδα γραφικῆς ὕλης, ἔγραφε κανείς καί ἀπό μέσα, ἀνοίγοντας τά ξύλα αὐτά, τους κοντούς, ξετυλίγοντας το βιβλίο –όχι ξεφυλλίζοντας– στήν ἐσωτερική επιφάνεια, αλλά ἔγραφε καί ἀπ' ἔξω, στό ἀπ᾿ ἔξω μέρος. Ήταν λοιπόν γραμμένο το βιβλίο καί ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά.
Τί σημαίνει αυτό το βιβλίο, πού ήταν γραμμένο και από μέσα καί ἀπ᾿ ἔξω;
Σημαίνει ἐδῶ τό ἑξῆς, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας: «Βιβλίον τὴν πάνσοφον τοῦ Θεοῦ μνήμην νοοῦμεν, ἐν ᾗ πάντες, κατὰ τὸν θεῖον Δαβίδ, γράφονται, καὶ τῶν θείων κριμάτων την άβυσσον. Ταύτης δε τὰ μὲν ἔσω, διὰ τὸ πνεῦμα, εύληπτα οὐκ εἰσί, αλλά δυστέκμαρτα· τὰ δὲ ἔξω, διὰ τὸ γράμμα, ευληπτότερα.» (PG 106, 260B.) Τί είναι αυτό το βιβλίον, το ειλητάριον; Είναι το σύμβολο τῆς πάνσοφης μνήμης του Θεού, στην οποία είναι γραμμένα τα πάντα.
Μοιάζει μ' αὐτό πού πολλές φορές λέει ο λαός –άν καί ἔχει άλλη διάσταση εκεί· έχει διάσταση ειμαρμένης καί δέν εἶναι σωστό· αλλά, εν πάση περιπτώσει, πλησιάζει λίγο: Είναι γραμμένα ὅλα· το τί θά σοῦ συμβεῖ εἶναι γραμμένο. Ὅμως γραμμένο δεν υπάρχει. Προσέξτε: γραμμένο δέν ὑπάρχει τίποτα! Απλῶς αὐτά βρίσκονται στη μνήμη τοῦ Θεοῦ, στη γνώση τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνα πού πρόκειται να γίνουν ἐλεύθερα, καί πού σύμβολό τους ἔχουν το βιβλίο, δηλαδή τό γράψιμο. Όταν λοιπόν λέμε ὅτι κάτι εἶναι γραμμένο, είναι το σύμβολο εκφράσεως τῆς γνώσεως ἤ τῆς μνήμης τοῦ Θεοῦ, καὶ ὄχι το γραμμένο, τό τυχερό, το κισμέτ που λένε οἱ Τοῦρκοι. Ὄχι, δέν ὑπάρχει τίποτα ἀπό ὅλα αὐτά. Προσέξτε: όποιος Χριστιανός υποστηρίζει ότι ήταν γραφτό του ἤ τυχερό του να πάθει ἤ νά τοῦ συμβεῖ κάτι, ἁμαρτάνει! Το υπογραμμίζουμε αυτό. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Περὶ ειμαρμένης τε καὶ προνοίας Λόγοι ἔξ, PG 50, 750-774.)
Καί ἐκεῖ στό βιβλίο, λέει, είναι γραμμένα –πάντασύμβολο– ἡ ἄβυσσος τῶν θείων κριμάτων, δηλαδή το πῶς σκέπτεται ὁ Θεός, ποιά τά σχέδια τοῦ Θεοῦ, καὶ οὕτω καθ᾿ ἑξῆς.
Ακόμη, τό ὅτι τό βιβλίο ἦταν γραμμένο από μέσα καί ἀπ᾿ ἔξω εἶναι σύμβολο ότι τά από μέσα δηλώνουν το πνεύμα τῶν πραγμάτων, τῶν γραμμάτων, ἐνῶ τὰ ἀπ'ἔξω δηλώνουν το γράμμα. Δηλαδή, το γράμμα, ὅπως καταλαβαίνετε, το βλέπουμε, το διαβάζουμε στην Αγία Γραφή, ἤ, ἐν προκειμένω, στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως. Τί είναι καταχωρημένο μέσα στην Καινή Διαθήκη; τί διαβάζουμε; Το γράμμα. Το πνεῦμα ὅμως; Τό πνεῦμα είναι από μέσα, δηλαδή είναι κρυμμένο. Αυτό ακριβῶς θέλει νά πεῖ ὅτι τό βιβλίο που κρατούσε στο δεξί του χέρι ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου ήταν γραμμένο καί ἀπό μέσα καί ἀπ' έξω. («Ἔσωθεν» εἶναι γραμμένοι «οἱ ἐξ Ἱερουσαλήμ», «ὡς θεοσεβεῖς», ἐπειδή ζοῦν «τῇ ὁδηγίᾳ τοῦ νόμου», ἐνῶ «ὄπισθεν» εἶναι «οἱ ἐξ ἐθνῶν», πού ἐξαιτίας τῆς εἰδωλολατρίας στην οποία ζοῦσαν πρίν πιστέψουν στον Χριστό είναι «τῆ χείρονι μοίρα». (Οικουμένιος, σ. 76. Αρέθας, σ. 577A). «Η πᾶσα Γραφή ἐστιν ἡ δηλουμένη διὰ τῆς Βίβλου, ἔμπροσθεν μὲν γεγραμμένη διὰ τὴν πρόχειρον αυτῆς ἐκδοχήν, ὄπισθεν δὲ διὰ τὴν ἀνακεχωρηκυῖαν καὶ πνευματικήν.» (Τῶν εἰς τὸ Κατὰ Ἰωάννην ἐξηγητικών, Β΄, PG 14, 193Α).)
Ἀλλά καί κάτι ακόμη λέει ὁ ἅγιος Ανδρέας: «Βίβλος δὲ καὶ ἡ προφητεία νοεῖται». Επίσης, το βιβλίον εἶναι καί τό σύμβολο τῆς προφητείας· «ήν αὐτὸς ὁ Χριστὸς ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ πεπληρώσθαι ἔφη· ἧς τὰ ἑξῆς ἐπ᾿ ἐσχάτων πληρωθήσονται» (PG 106, 260B.), τήν ὁποία ὁ Χριστός στο Ευαγγέλιο είπε ὅτι ἦρθε να εκπληρώσει, τῆς ὁποίας τα παρακάτω θά ἐκπληρωθοῦν στα ἔσχατα.
Δηλαδή: Ο Κύριος θυμᾶστε τί εἶπε; «Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι» (Ματθ. 5, 17.). Δέν ήρθα να καταλύσω τόν νόμο, αλλά νά τόν πληρώσω. Πληρώσω σημαίνει τόσο να συμπληρώσω, ὅσο καί νά εκπληρώσω. Ἐκεῖνο τὸ ἐκπληρώσω σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός είναι το βιβλίο της προφητείας, ὁ ἴδιος εἶναι ἡ προφητεία. Ο ἴδιος ἔρχεται όχι μόνο να ερμηνεύσει την προφητεία όπως θά τήν ερμήνευε ἕνας προφήτης, αλλά και να έκπληρώσει την προφητεία, να πραγματώσει την προφητεία.
Ὅλα αὐτά φανερώνουν τί είναι το βιβλίο που κρατάει στα χέρια του ὁ ἐπί τοῦ θρόνου καθήμενος, το ὁποῖο πάει να δώσει σε κάποιον· σάν νά ἀναζητεῖται δηλαδή κάποιος, γιά νά τοῦ δοθεῖ τό βιβλίο αυτό.
Το βιβλίο ὅμως αὐτό ἦταν κατασφραγισμένο με έπτά σφραγίδες. Αὐτή ἡ πρόθεση κατά, στη λέξη κατεσφραγισμένον, ἐπιτείνει τη σημασία τοῦ σφραγισμού. Δηλαδή, οἱ ἑπτά σφραγίδες πρέπει να εννοηθοῦν σάν νά ἦταν ἀδύνατο νά ἀναγνωσθεῖ τό βιβλίο. («Ὁ ἔβδομος, τέλειος ὢν ἀριθμός, δηλοῖ τὸ λίαν ἀσφαλῶς κεκλεῖσθαι καὶ κατασεσημάνθαι τὸ βιβλίον.» (Οικουμένιος, σ. 76) Βέβαια, κατ' ἐπίδρασιν αὐτοῦ τοῦ χωρίου, λέμε και στην καθημερινή μας γλώσσα αὐτή τήν ἔκφραση: Αὐτή ἡ ὑπόθεση είναι σφραγισμένη με επτά σφραγίδες, επτασφράγιστη. Το λέμε αυτό, αλλά κατ' ἐπίδρασιν, ἀπό ἐδῶ εἶναι· καί σημαίνει ὅτι δέν μπορεῖς νά καταλάβεις, να ἐξιχνιάσεις μια ὑπόθεση. Ἄρα τό βιβλίον ἦταν ἀκατανόητο, απροσπέλαστο, μυστηριώδες.
Ὁ ἅγιος Ανδρέας γράφει πάλι πάνω σ' αυτό: «Τὰς δὲ ἑπτὰ σφραγίδας, ἢ τὴν τελείαν τῆς βίβλου ἀσφάλειαν καὶ πᾶσιν ἄγνωστον δηλοῦν φημι, ἢ τὰς οἰκονομίας τοῦ ἐρευνῶντος τὰ βάθη του Θείου Πνεύματος· ᾶς λῦσαι πάσας οὐδεμία κτιστὴ φύσις δύναται.» (PG 106, 260B.). Τί μπορεῖ νά φανερώνουν αυτές οἱ ἑπτά σφραγίδες; Η ότι υπάρχει πλήρης κατασφράγιση, πού νά μή μπορεί κανείς να γνωρίσει τί γράφει στο βιβλίο, ἢ ἁπλῶς ὅτι ὑπάρχουν ἐκεῖ τά βάθη του μυστηρίου τῆς θείας οικονομίας, δηλαδή τό τί ὁ Θεός σκέπτεται να κάνει στην Ἱστορία, καί ποιό θά εἶναι τό τέλος τῆς Ἱστορίας.
Αλήθεια, ποιό τό τέλος τῆς Ἱστορίας; Το ξέρουμε; Βλέπετε ὅτι ἔχουμε –εκτός βέβαια από τούς ἀγύρτες, τσαρλατάνους, ἀστρολόγους, ψεῦτες και δαιμονισμένους ἀνθρώπους, που προσπαθοῦν νά δώσουν μιά ἀπάντηση στο τί θα συμβεῖ μέσα στον χρόνο ή στο τέλος τοῦ κόσμου– ἔχουμε καί ἐκείνους πού προσπαθοῦν μέ τό ἀνθρώπινο μυαλό τους να καταλάβουν μερικά πράγματα γιά τό μέλλον, γιά τό μέλλον τῆς Ἱστορίας. Φυσικά αυτό που προβλέπουν δέν μπορεῖ νά πάει παραπέρα ἀπό τά εἴκοσι, τριάντα, πενήντα, το πολύ εκατό χρόνια. Περισσότερο δέν μπορεῖ νά πάει. Κι αυτά τά λένε εἰκάζοντας, ὑποθέτοντας. Ποιός γνωρίζει το μέλλον; καί προπαντός αὐτό πού λέμε, καί πού εἶναι ἀκατανόητο στήν ἀνθρώπινη διάνοια καί ἀπορριπτέο, τό τέλος τῆς Ἱστορίας; Σε όποιον διανοούμενο μιλήσετε για τέλος τῆς Ἱστορίας, θά σᾶς τό ἀπορρίψει αμέσως. Γιατί; Δέν μποροῦμε νά συλλάβουμε αυτό που λέει ἐδῶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τέλος τῆς Ἱστορίας.
Ε, λοιπόν, ὅλα αὐτά εἶναι σφραγισμένα μέ ἑπτά σφραγίδες· δηλαδή είναι απροσπέλαστα, μυστηριώδη, ἀκατανόητα.
Αλλά καί τό σπουδαῖο, πού θα παρακαλέσω ἰδιαιτέρως να το προσέξουμε, είναι ότι υπάρχει μία διέπουσα αρχή ἐδῶ, στο κεφάλαιο αυτό, ὅτι οὐδεμία κτιστή φύση δέν μπορεῖ νά ἀνοίξει αυτό το βιβλίο.
Όπως λοιπόν ἀντιλαμβανόμαστε, το περιεχόμενο τοῦ βιβλίου πού προτάσσεται νά ἐπιδοθεῖ περιλαμβάνει όλο το βιβλίο της Αποκαλύψεως –αυτό πού ἔχουμε στα χέρια μας– από το 6ο έως το 22ο κεφάλαιο, και σ αυτό περιέχεται ολόκληρο το σωτηριώδες σχέδιο του Θεοῦ γιά τό μέλλον, ἐκεῖνο τὸ «ἃ δεῖ γενέσθαι». Τό μυστηριώδες αυτό μέλλον, πού εἶναι ἀπρόσιτο σε κάθε κτιστή δημιουργία όπως σας τόνισα, εἶναι προσιτό και γνωστό μόνο στο εσφαγμένον ἀρνίον, ὅπως θὰ δοῦμε πιό κάτω. Συνεπῶς, ἐφόσον τό ἐσφαγμένον ἀρνίον θά ἄνοιγε τό βιβλίον, τότε θα μπορούσαμε να γνωρίσουμε –ἔστω τό γράμμα, καί ὄχι το πνεύμα– τό τί γράφει αυτό το βιβλίο.
Καί πράγματι το βιβλίον ἀνοίχθηκε, καί φανερώθηκαν κατά ἕναν μεγαλειώδη τρόπο ἐκεῖνα πού ἔγραφε. Ξέρετε πῶς; Θά σᾶς τό πῶ μ' ένα παράδειγμα· καί, παρακαλῶ, προσέξτε το, γιατί εἶναι ἕνα κλειδί κατανοήσεως.
Ἔχουμε κάποιον που διηγεῖται μία ιστορία, και τόν βλέπουμε στον κινηματογράφο, σε μία κινηματογραφική ταινία. Διηγεῖται μία ἱστορία· δηλαδή ανοίγει ένα βιβλίο καί ἀρχίζει να διαβάζει. Ἐκεῖ πού διηγεῖται τήν ἱστορία, ἐκεῖ πού διαβάζει, χάνουμε τόν ἀναγνώστη, όχι όμως τη φωνή του· ἀκοῦμε τήν διήγηση. Προβάλλει τώρα ὁ κινηματογράφος σκηνές κατά εποπτικό τρόπο, ὡς εἰκόνες δηλαδή, ἀπό ἐκεῖνα πού περιγράφει ὁ ἄνθρωπος πού διηγεῖται καί διαβάζει ἀπό τό βιβλίο.
Δηλαδή να: Κάποιος διηγεῖται μία ἱστορία ἀπό τήν Μικρά Ασία, τά γεγονότα τῆς καταστροφῆς καί λοιπά καί λοιπά. Ἐκεῖ λοιπόν πού τόν βλέπουμε να διαβάζει, τόν χάνουμε ἀπό τήν οθόνη, ἀκοῦμε ὅμως τή φωνή του, συνεχίζει να διηγεῖται. Καί τώρα βλέπουμε τη Σμύρνη, βλέπουμε τίς ἄλλες πόλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, βλέπουμε τη φωτιά που βάζουν οἱ Τοῦρκοι, βλέπουμε τήν ἀναχώρηση, τήν ἄτακτη εκείνη αναχώρηση τῶν ἀνθρώπων μας πού ἔφυγαν ἀπό τήν Ανατολή, καί λοιπά. Ὁ διηγούμενος συνεχίζει την διήγηση, ἀκοῦμε τή φωνή του, ἐνῶ οἱ εἰκόνες αλλάζουν συνέχεια.
Αὐτό τό πράγμα, αγαπητοί μου, γίνεται κι ἐδῶ. Θά δοῦμε πιό κάτω –αὐτό θά τό δοῦμε τοῦ χρόνου, πρώτα ὁ Θεός– ὅταν θά ἀρχίσουν νά ἀνοίγονται οἱ σφραγίδες μία-μία, ἐνῶ θά ἀνοίγεται μία σφραγίδα –καί θά τήν ἀνοίγει τό ἐσφαγμένον ἀρνίον– αμέσως θά ἐκτυλίσσεται καί μία εἰκόνα. Μέ τή διαφορά πώς, στο παράδειγμα πού σᾶς εἶπα, τά τῆς Μικρᾶς Ἀσίας που διηγεῖται ὁ διηγούμενος ἀνήκουν στο παρελθόν, ἐνῶ αὐτά ἐδῶ ἐν προκειμένῳ ἀνήκουν στο μέλλον. Επειδή λοιπόν ανήκουν στο μέλλον κι ἐπειδή ἔχουμε εικόνες καί ὄχι διατυπώσεις καί ὁρισμούς, γι' αὐτό ἡ ἑρμηνεία τους εἶναι δύσκολη. Ὅπως θα ξέρετε, ἡ εἰκόνα εἶναι πληθωρική, εἶναι πλούσια, αλλά ταυτοχρόνως εἶναι καί ἀσαφής, ἐπειδή ἀκριβῶς εἶναι πληθωρική, δηλαδή ἔχει πολλές ἑρμηνεῖες.
Ἔτσι, ἐκτυλίσσεται το γράμμα τό ὁποῖο καταγράφεται ἀπό τόν εὐαγγελιστή Ιωάννη στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, που κρατάμε τώρα στα χέρια μας και πού ἀναλύουμε, ἐνῶ τό πνεῦμα τῶν γραφομένων θά κατανοεῖται –κατά τήν ὡραιότατη καί βαθύτατη ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ανδρέου Καισαρείας– (Βλ. PG 106, 340C: «Τὴν μὲν ἀκρίβειαν τῆς ψήφου, ὡς καὶ τὰ λοιπὰ τὰ περὶ αὐτοῦ γεγραμμένα, ὁ χρόνος ἀποκαλύψει καὶ ἡ πεῖρα τοῖς νήφουσιν». Πρβλ. άγ. Ειρηναίου Λουγδούνου, Κατὰ Αἱρέσεων, V, 30, 3. PG 7, 1205C. Παν. Μπρατσιώτη, σσ. 218-219. Πρβλ. ἁγίου Ιππολύτου Ρώμης, Απόδειξις περὶ Χριστοῦ καὶ Ἀντιχρίστου 50, ΒΕΠ 6, 215 (κατά την κριτική έκδοση του H. Achelis): «Ἔχοντας δὲ τὸ μυστήριον τοῦ Θεοῦ ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ (Α΄ Τιμ. 3, 9), μετὰ φόβου φυλάσσειν πιστῶς τὰ ὑπὸ τῶν μακαρίων προφητῶν προειρημένα, ἵνα γινομένων αὐτῶν προειδότες μὴ σφαλλώμεθα», καί ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν ἀσάφειαν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης 1, PG 56, 177: «Προφητεία δέ, όταν συνεσκιασμένως λέγηται, μετὰ τὴν τῶν πραγμάτων ἔκβασιν γίνεται σαφεστέρα, πρὸ δὲ τῆς ἐκβάσεως οὐδαμῶς».) σε κάθε σημείο τῆς Ἱστορίας, καθώς θά ἐκδηλώνονται, θα φανερώνον και τα γραφόμενα καί θά πραγματοποιούνται αυτά (οἱ προφητείες) πού τό γράμμα ἔχει.
Θά παρακαλέσω, αὐτό τό πράγμα πού σᾶς εἶπα να το κρατήσετε, γιατί ἀποτελεῖ ἕνα κλειδί για να κατανοήσουμε τήν Αποκάλυψη. Θά δεῖτε ὅτι ὑπάρχει ἕνας κυκεώνας εἰκόνων, που μπερδευόμαστε και λέμε: Μά ποῦ θὰ βροῦμε ἄκρη; Κάπως ἔτσι ὅμως μπορούμε να βροῦμε τήν ἄκρη.
Εἴπαμε ὅτι τό ἐσφαγμένον ἀρνίον –πού ὅπως θὰ δοῦμε εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός– εἶναι ἐκεῖνο πού μπορεῖ νά ἀνοίξει τό βιβλίο, διότι αυτό μόνο γνωρίζει τα μέλλοντα, καί καμμία άλλη κτιστή δημιουργία. Αὐτό τό βλέπουμε ἀκόμη καί στά ευαγγέλια.
Γράφει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος ἕναν λόγο του ἴδιου τοῦ Κυρίου: «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι.» (Ματθ. 24, 35. Μαρκ. 13, 31. Λουκά 21, 33.).
Αγαπητοί μου, ποιός τολμάει νά πεῖ, μέσα στην Ἱστορία, αὐτόν τόν λόγο, αὐτήν τήν κουβέντα; Ποιός τολμάει νά τό πεῖ, οἱ οὐρανοί θα περάσουν, αλλά τα λόγια μου ποτέ; Ποιός ἄνθρωπος τολμᾶ νά τό πεῖ; ποιό κτιστό πλάσμα, ποιά κτιστή δημιουργία, ἄγγελος ἢ ἄνθρωπος; Μόνον ὁ Θεός τολμᾶ νά τό πεῖ. Κι ἐπειδή ὁ Χριστός εἶναι ὁ Θεός, γι' αυτό καί τό λέει.
«Περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καὶ ὥρας οὐδεὶς οἷδεν», κανείς δέν γνωρίζει –είναι τό κατεσφραγισμένον βιβλίον– «οὐδὲ οἱ ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν, εἰ μὴ ὁ πατήρ μου μόνος» (Ματθ. 24, 36. Βλ. Μάρκ. 13, 32.). Εάν ὅμως ὁ Πατήρ γνωρίζει, γνωρίζει καί ὁ Υἱός, ὡς ὁμοούσιος. Αλλά ἐδῶ δέν μιλάει γιά τόν ἑαυτό του ὡς Θεό. Διότι όταν ρωτήθηκε από τους μαθητές του, πρόσθεσε «οὐδὲ ὁ υἱός» (Μάρκ. 13, 32.), εννοώντας τόν ἑαυτό του ὡς ἄνθρωπο καί ὄχι ὡς Θεό, και αυτό για να πάψουν νά τόν ρωτοῦν. («Ὡς μὲν Λόγος, γινώσκει, ὡς δὲ ἄνθρωπος, ἀγνοεῖ· ἀνθρώπου γὰρ ἴδιον τὸ ἀγνοεῖν, καὶ μάλιστα ταῦτα... οὐδενός ἐστι περιεργάζεσθαι, ἃ σεσιώπηκε αυτός... ὅτι "οὐδὲ ὁ Υἱὸς οἶδεν" οὐδένα τῶν πιστῶν ἀγνοεῖν οἶμαι, ὅτι καὶ τοῦτο οὐδὲν ἧττον διὰ τὴν σάρκα ὡς ἄνθρωπος ἔλεγεν. Οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῦτο ἐλάττωμα τοῦ Λόγου ἐστίν, ἀλλὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ἧς ἐστιν ἴδιον καὶ τὸ ἀγνοεῖν.» (Μ. Αθανασίου, Κατὰ Ἀρειανών, Λόγος Γ΄, PG 26, 413). «Τῷ μὲν εἰπεῖν "οὐδὲ οἱ ἄγγελοι", ἐπεστόμισεν αὐτούς, ὥστε μὴ ζητῆσαι μαθεῖν... τὸ δὲ εἰπεῖν "οὐδὲ ὁ Υἱός", κωλύει οὐ μόνον μαθεῖν, ἀλλὰ καὶ ζητῆσαι. Ὅτι γὰρ διὰ τοῦτο εἴρηκεν, ἐπειδὴ περιεργοτέρους εἶδε γενομένους... Πῶς δέ, εἰ “πάντα δι' αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν", τὴν ἡμέραν ἠγνόησεν; Ὁ γὰρ τοὺς αἰῶνας ποιήσας, εὔδηλον ὅτι καὶ τοὺς χρόνους· εἰ δὲ τοὺς χρόνους, καὶ τὴν ἡμέραν· πῶς οὖν ἣν ἐποίησεν ἀγνοεί;» (Ιω. Χρυσοστόμου, Εἰς τὸν Ματθαῖον, Ὁμιλία ΟΖ΄, Α΄, PG 58, 703).)
Μιά παρέκβαση ἐδῶ. Ἔχουμε δύο γνώσεις στον Χριστό. Ἔχουμε ένα πρόσωπο, ἔχουμε δύο θελήσεις, έχουμε καί δύο γνώσεις στόν Ἰησοῦ Χριστό τήν θεία καί τήν ἀνθρώπινη. Ἡ ἀνθρώπινη εἶναι πεπερασμένη· ἡ θεία εἶναι ἄπειρη. Ὡς Θεός, γνωρίζει τα πάντα· ό,τι γνωρίζει ὁ Πατήρ, το γνωρίζει κι ὁ Υἱός. Ὅταν ὁ ἴδιος λέει «ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἐν ἐσμεν» (Ἰωάν. 10, 30. Βλ. Ἰωάν. 5, 20. 10, 15. 21, 17. 9, 4. κ.ά.), εἴμαστε ἕνα, αυτό ἐννοεῖ. Ὡς ἄνθρωπος είχε πεπερασμένη γνώση· πότε; ὅταν ἦταν ἐδῶ στή γῆ. Αλλά τώρα ἡ ἀνθρώπινη φύση γνωρίζει ὅσα καί ἡ θεία, ἕνεκα τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεών του. (Υποστατική Ένωση στον Χριστό εἶναι αὐτή πού ἔγινε στὴν ὑπόσταση –ἐξ οὗ καί ἡ ὀνομασία–, στο πρόσωπο τοῦ Λόγου. Στην ἕνωση αυτή οἱ φύσεις τοῦ Θεανθρώπου δέν ἐπηρέασαν ή μία την ἄλλη, δέν μετατράπηκε ή μία στη φυσική ποιότητα τῆς ἄλλης, οὔτε ἡ μία αφομοίωσε τήν ἄλλη, αλλά κάθε μιά παρέμεινε στη φυσική της ποιότητα και πληρότητα, χωρίς στὸ ἑξῆς νά ἀποχωρίζονται ἡ μία ἀπό τήν ἄλλη. Ἡ ὑποστατική ἕνωση τῶν δύο φύσεων, κατά την Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, προσδιορίζεται μέ τά ἐπιρρήματα ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως. Αὐτήν τήν στενή ενότητα τῶν δύο φύσεων στο πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τήν ὀνομάζει περιχώρηση (Βλ. Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ορθοδόξου πίστεως, PG 94, 997-1228). Πρβλ. π. Αθανασίου Μυττιληναίου, Ἡ Ἀποκάλυψις, Τόμος Α΄, Ομιλία 2η, https://youtu.be/v25h5b9qTl0?si=IVBKj6BhD1-HafVS
📜Ολόκληρη η ομιλία :https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_912.html?m=1 ἐκδ. Ι. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2023, ύποσ. 26.)
Ωστόσο όμως συνεχίζει καί λέει: «Ὁ πατὴρ φιλεῖ τὸν υἱὸν καὶ πάντα δείκνυσιν αὐτῷ ἃ αὐτὸς ποιεῖ» (Ἰωάν. 5, 20.). Ὁ Πατήρ ἀγαπᾶ τόν Υἱό, καί ὅ,τι κάνει το δείχνει στον Yió.
Κι αὐτό πού εἶχε πεῖ τότε στούς μαθητές του, μετά τήν ἀνάστασή του: «Οὐχ ὑμῶν ἐστι γνῶναι χρόνους ἢ καιροὺς οὓς ὁ πατὴρ ἔθετο ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσία» (Πράξ. 1, 7.). Δέν είναι δική σας υπόθεση να ξέρετε τους χρόνους ἤ τούς καιρούς, τούς ὁποίους ὁ Πατήρ ὅρισε κατά τη δική του ἐξουσία.
Αὐτά εἶναι δηλωτικά ὅτι πράγματι τό μέλλον εἶναι σφραγισμένο με ἑπτά σφραγίδες. Ὅ,τι ἀποκαλύψει ὁ Θεός, θα μποροῦμε νά τό ξέρουμε· ὅ,τι δέν ἀποκαλύψει, θα μένει σφραγισμένο.
«Καὶ εἶδον ἄγγελον ἰσχυρὸν κηρύσσοντα ἐν φωνῇ μεγάλῃ· τίς ἄξιός ἐστιν ἀνοίξαι τὸ βιβλίον καὶ λῦσαι τὰς σφραγῖδας αὐτοῦ;» (Αποκ. 5, 2.) Καί εἶδα ἄγγελο ἰσχυρό, λέει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, δηλαδή άγγελο με ισχυρή φωνή, να κηρύσσει με μεγάλη φωνή και να λέει: Ποιός είναι ἄξιος νά ἀνοίξει το βιβλίο και τις σφραγίδες του;
Ἡ παρουσία τοῦ ἀγγέλου μέ τήν ἰσχυρή φωνή, άγαπητοί μου, θυμίζει ἐκεῖνον τόν λόγο τοῦ βιβλίου Παροιμίαι, στο 9ο κεφάλαιο, πού ή «σοφία», ἡ ἐνυπόστατος Σοφία, «ἔσφαξε τὰ ἑαυτῆς θύματα», τα σφάγιά της, καί κάλεσε τούς συνδαιτημόνες –προσέξτε μία ωραία φράση– «μετὰ ὑψηλού κηρύγματος» (Παρ. 9, 1-3.)!
Αὐτό τό ὑψηλόν κήρυγμα τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν, καθώς καί ὁ ἄγγελος ὁ ἰσχυρός που κηρύσσει μέ μεγάλη φωνή τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, δείχνουν ὅτι ἐκεῖνο πού ἔπρεπε νά ἀκουστεῖ ἦταν ἀπαραίτητο νά ἀκουστεῖ στά πέρατα τῆς οἰκουμένης, –τί εἶπα;– στά πέρατα τῆς κτιστῆς δημιουργίας, ὁρατῆς καί ἀόρατης! Διότι αὐτό τό ὑψηλόν κήρυγμα, αυτή ή μεγάλη φωνή, δείχνει ὄχι μόνο τή δύναμη τῆς φωνῆς, ὥστε νά ἀκούσει καί ἡ τελευταία γωνίτσα ολόκληρης της κτιστῆς δημιουργίας, ὁρατῆς καί ἀόρατης, δηλαδή τῶν ἀγγέλων, αλλά δείχνει καί τό ὕψος τοῦ περιεχομένου καί τῆς ποιότητος τοῦ βιβλίου. Καί ἀκόμη να φανεῖ καί κάτι ἄλλο· ὅτι, ἀφοῦ κανείς δέν μπορεῖ νά ἀνοίξει το βιβλίον, θά τό ἀνοίξει τό ἐσφαγμένον ἀρνίον.
Συνεπῶς τό ἐσφαγμένον ἀρνίον ἔχει να παίξει ἕνα πολύ σπουδαίο ρόλο στην αποσφράγιση του βιβλίου, δηλαδή στην αποκάλυψη τῶν μελλόντων τῆς Ἱστορίας.
«Καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο ἐν τῷ οὐρανῷ οὔτε ἐπὶ τῆς γῆς οὔτε ὑποκάτω τῆς γῆς ἀνοίξαι τὸ βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό.» (Αποκ. 5, 3.) Καί κανείς στόν οὐρανό, οὔτε στή γῆ, οὔτε στα καταχθόνια, δέν μποροῦσε νά ἀνοίξει τό βιβλίο, οὔτε κἄν νά τό βλέπει, ὄχι νά τό ἀνοίξει!
Μελαγχολική σημείωση αυτή.
Θὰ ἐπικαλεσθῶ πάλι τόν ἅγιο Ανδρέα Καισαρείας. Σᾶς εἶχα πεῖ στήν ἀρχή τῶν ὁμιλιῶν μας ὅτι θά χρησιμοποιοῦμε τόν ἅγιο Ανδρέα και κάθε ἐπίσημο τῆς Ἐκκλησίας μας ερμηνευτή, βήμα προς βήμα, ἀκριβῶς γιά νά μήν ποῦμε πράγματα φαντασιόπληκτα. Θά τό παρακαλέσω, αὐτό πάντα νά τό ἔχετε στο μυαλό σας. Γιατί, ξέρετε, ἡ φαντασία μας πολλές φορές νοσεῖ, καί ζητᾶ διάφορα πράγματα γιά νά ἱκανοποιήσει τη νοσηρότητά της, ἔστω καί ἄν ξέρει ὅτι αὐτά εἶναι ψεύτικα. Αὐτό τό πράγμα δέν εἶναι λόγος Θεοῦ καί δέν μπορεῖ να προσφερθεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησία. Από τήν Ἐκκλησία θα προσφερθεῖ τό ὑγιές, ὄχι τό νοσηρό, μέ σκοπό ὄχι νά ἱκανοποιεῖται ἡ νοσηρή μας φαντασία, αλλά να μαθαίνουμε μόνον ὅ,τι ὁ Θεός ἀποκαλύπτει.
Λέει λοιπόν ὁ ἅγιος Ανδρέας: «Διὰ τοῦ, Οὐδεὶς ἠδύνατο ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον, δηλοῦται μήτε ἀγγέλους, μήτε ἀνθρώπους τοὺς ἐν σαρκὶ ὄντας, μήτε τοὺς ἐκ σαρκὸς ἀποδεδημηκότας ἁγίους, τὴν ἀκριβὴ τῶν θείων κριμάτων κατειληφέναι γνῶσιν, πλὴν τοῦ Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ τῶν προφητευθέντων περὶ αὐτοῦ ἔκπαλαὶ διὰ τῆς παρουσίας αὐτοῦ τὴν ἀσφάλειαν λύσαντος» (PG 106, 260C.). Λέει ὅτι κανείς δέν θά μποροῦσε νά ἀνοίξει το βιβλίο, οὔτε ἄνθρωπος οὔτε ἄγγελος οὔτε ἅγιος πού ἔφυγε ἀπό τήν παροῦσα ζωή, δηλαδή από τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων πού βρίσκονται στα καταχθόνια, δηλαδή στόν Ἅδη.
Ἐδῶ βλέπουμε να υπάρχει μία τριμερής υποδιαίρεση ὅλης γενικά τῆς κτιστῆς δημιουργίας· εἶναι τά ἐπουράνια, τὰ ἐπίγεια καί τά καταχθόνια. Είναι μία τριμερής υποδιαίρεση, πού τήν συναντοῦμε πολλές φορές στην Αγία Γραφή. (Βλ. Ἔξοδ. 20, 4. Φιλιπ. 2, 10. κ.ά.) Βεβαίως, περιττό νά σᾶς πῶ, αυτή ἡ ὑποδιαίρεση τῶν ὄντων είναι συμβατική, καὶ αὐτό τό κρίνουμε μόνον ἀπό ἕνα σημεῖο, ἀπό τά καταχθόνια. Καταχθόνια εἶναι αὐτά πού βρίσκονται στα έγκατα τῆς γῆς· αὐτό σημαίνει κατά-χθόνια. Αλλά δέν εἶναι στα ἔγκατα τῆς γῆς οἱ ψυχές, ἀγαπητοί μου· αὐτό εἶναι μία έκφραση. Συνεπώς ἡ τριμερής αυτή υποδιαίρεση είναι συμβατική, και θέλει να δείξει αυτά τα τρία επίπεδα τῆς δημιουργίας: τους αγγέλους, τούς ἀνθρώπους και τίς ψυχές τῶν κεκοιμημένων ἀνθρώπων.
Πάντως θέλει νά πεῖ κάτι ἐδῶ· θέλει νά πεῖ ἐκεῖνο πού σᾶς εἶπα προηγουμένως, καί σᾶς εἶπα νά τό θυμόσαστε, ὅτι καμμία, μά καμμία κτιστή δημιουργία δέν μπορεῖ νά ἀνοίξει το βιβλίο αυτό. Καμμία! οὔτε ἄγγελος οὔτε ἄνθρωπος οὔτε ἅγιος! (Βλ. Αρέθα, PG 106, 577C: «Οὐδὲ γὰρ ἄγγελος, οὐκ ἄνθρωπος ταῦτα κατώρθωσεν, ὥς φησιν Ἡσαΐας, οὐ πρέσβυς, οὐκ ἄγγελος, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ Κύριος ἔσωσεν αὐτούς.» (Ησ. 63, 9).) Όπως σας εἶπα, τό βιβλίο θά τό ἀνοίξει μόνο τό ἐσφαγμένον ἀρνίον.
Γίνεται λοιπόν φανερό ἀπό ἐδῶ –καί εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο αὐτό νά τό σημειώσουμε– ὅτι, ἀφοῦ σέ καμμία ἀπό τίς τρεῖς ὑποδιαιρέσεις τῆς κτίσεως δέν βρίσκεται κανένας νά ἀνοίξει τό βιβλίο, τό ἐσφαγμένον αρνίον δέν εἶναι κτίσμα. Προσέξτε: δέν εἶναι κτίσμα! Αρα τί εἶναι; Εἶναι ὁ Θεός! Αρα τό έσφαγμένον ἀρνίον, ξαναλέω, δέν εἶναι κτίσμα! Ποῦ εἶναι οἱ Χιλιαστές, πού λένε ὅτι ὁ Υἱός εἶναι κτίσμα, καί βλασφημοῦν ἔτσι τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ;
Τό ὅτι δέν μποροῦσε κανείς νά δεῖ τό βιβλίο, καί πολύ παραπάνω νά τό ἀνοίξει, αυτό δείχνει τό μυστηριῶδες τοῦ μέλλοντος, τίς ἅγιες βουλές τοῦ Θεοῦ καί τὸ ἀπροσπέλαστο της γνώσεώς του, από πλευρᾶς ἀνθρώπινης προγνώσεως· δέν μποροῦμε νά προγνωρίσουμε τίποτα, ούτε να προβλέψουμε τίποτα.
Ακόμη πρέπει να ξέρουμε ότι ή προφητεία ανήκει στόν χῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ ποτέ να χαλκεύσει προφητεία. Ἐκεῖνο ποὺ σᾶς εἶπα προηγουμένως –τό ὅτι μπορεί κάποτε να προβλέψει κάτι– είναι κατ' εἰκασίαν· πολύ δέ παραπάνω τό να προβλέψει κάποιος τί μπορεῖ νά γίνει σε εἴκοσι χρόνια –ας πούμε, το μέλλον τῆς ἐπιστήμης– σε εἴκοσι χρόνια ή σε πενήντα σέ ἑκατό. Αὐτό ὅμως εἶναι μία εἰκασία, καί δέν μποροῦμε ποτέ νά ποῦμε λεπτομέρειες· μα ποτέ!
Η προφητεία, επαναλαμβάνω, εἶναι στον χώρο τοῦ Θεοῦ, καί συνεπώς, εφόσον μόνο ἡ Ἐκκλησία μας προσφέρει την προφητεία, είναι ἡ μόνη αληθινή πίστη. Οὔτε ὁ ἀνατολικός διαλογισμός έχει προφητεία, δηλαδή ὁ Βουδδισμός, οὔτε ἄλλα φρούτα τῆς ἐποχῆς πού ἔρχονται ἀπό τήν Ανατολή και εγκαθίστανται στον Δυτικό κόσμο, καί μάλιστα σ' αυτή τήν φτωχή ταλαίπωρη πατρίδα μας. Μόνο ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀληθινή, γιατί μόνη αυτή κατέχει τήν γνώση τοῦ μέλλοντος, τήν ἀληθινή προφητεία, πού ἀνήκει, σας είπα, στον χώρο τοῦ Θεοῦ.
«Καὶ ἐγὼ –λέει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης– ἔκλαιον πολύ, ὅτι οὐδεὶς ἄξιος εὑρέθη ἀνοίξαι τὸ βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό.» (Αποκ. 5, 4.) Κι ἐγώ ἔκλαιγα πολύ, γιατί δεν βρέθηκε κανένας... κανείς δεν βρέθηκε ἄξιος, οὔτε νὰ βλέπει τό βιβλίον, οὔτε πολύ παραπάνω νά τό ἀνοίξει.
Αὐτός ὁ Παρατατικός, «έκλαιον», δείχνει ότι αναζητεῖτο ἐναγωνίως μία λογική ὕπαρξη μέσα στήν κτιστη δημιουργία πού θά μπορούσε να φανερώσει τήν τυχόν ἀγαθή ἔκβαση τῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας –πού μέσα στήν Ἱστορία ὑπέφερε από φοβερούς διωγμούς– αλλά δεν βρισκόταν καμμία τέτοια ύπαρξη! Κι ο Εύαγγελιστής, εφόσον ἀγαποῦσε τήν Ἐκκλησία καί ἔβλεπε ὅτι δὲν ὑπάρχει κανείς πού νά ἀποκαλύψει ποιό είναι τό μέλλον της, ἔκλαιγε πολύ!
Ὤ, Κύριε, θά ἔλεγε ὁ Εὐαγγελιστής, θα διωκόμαστε διαρκώς; Θα κρυβόμαστε σαν τους ποντικούς μέσα στις τρύπες τῆς γῆς γιά νά Σέ λατρέψουμε; Θά μᾶς σκορπίζουν οἱ ἐχθροί σου σάν τα παιδιά του λαγού; Θα τρέχουμε ἀπό ἐδῶ καὶ ἀπὸ κεῖ; Κοίταξε, Κύριε· εγώ είμαι στερημένος τοῦ ποιμνίου του, τῶν λογικῶν σου προβάτων. Εγώ είμαι εξόριστος στην Πάτμο· δέν βλέπω τους δικούς σου· είμαι εγώ κι Ἐσύ, Ἐσύ κι ἐγώ. Ποῦ εἶναι τὸ ποίμνιό σου; Σκορπισμένο! Πόσο, Κύριε, θα κρατήσει αὐτό; Γιά πάντα; σ' ολόκληρη τήν Ἱστορία; μέχρι πού να ξανάρθεις, Κύριε; Πές μας. Κανείς λοιπόν δέν ὑπάρχει πού ν' ἀποκαλύψει τι θα γίνει στο μέλλον; Σε παρακαλώ, Κύριε, πές μας!
Καί ὁ Εὐαγγελιστής κλαίει... διαρκώς κλαίει! Καί μάλιστα αὐτό τό «ἔκλαιον πολύ» αὐτό δείχνει παρατεταμένα και πολύ
Είπε κάποιος: Χωρίς δάκρυα δεν γράφηκε ή Αποκάλυψη ούτε μπορεί να κατανοηθεί χωρίς δάκρυα! (Ανευ δακρύων δέν ἐγράφη ἡ Ἀποκάλυψις, οὐδέ δύναται να κατανοηθῇ ἄνευ δακρύων (Bengel). (Μπρατσιώτης, σ. 125).)
Αγαπητοί μου, αὐτὸ θὰ ἔλεγα ότι ισχύει και για ολόκληρη την Αγία Γραφή. Προσέξτε το. Αν πάρουμε αὐτό τό βιβλίο στα χέρια μας, τήν Ἁγία Γραφή, καί τό διαβάζουμε ακαδημαϊκά, όπως θα διαβάζαμε τα βιβλία τσέπης πού κυκλοφοροῦν μέ τά ποικίλα μυθιστορήματα, τότε ποτέ δέν θά γνωρίσουμε τό πνεῦμα τοῦ βιβλίου, παρά μόνο τό γράμμα. Γιά νά καταλάβουμε το πνεῦμα τοῦ βιβλίου, πιστέψτε με, πρέπει να χύσουμε δάκρυα πάνω από βιβλίο αυτό... ποικίλα δάκρυα· δάκρυα ἀπορίας και αναζητήσεως τῶν βαθέων· Κύριε, τί σημαίνει αὐτό πού διαβάζω ἐδῶ; Αποκάλυψέ το μου, φανέρωσε το μου· ἡ δάκρυα χαράς καί ἱκανοποιήσεως ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ· ἡ δάκρυα πού ἔρχονται ἀπό τή συναίσθηση τῆς μεγάλης αγάπης τοῦ Θεοῦ... τῆς πολύ μεγάλης αγάπης τοῦ Θεοῦ! πάντως με δάκρυα. Το βιβλίο αὐτό δέν ἀνοίγει χωρίς δάκρυα ἀκοῦστε το, νά τό ξέρετε. Σας παρακαλῶ πολύ νά τό καταλάβουμε αυτό.
Πάντως, από την όλη σκηνή που βλέπουμε, εἶναι ὁ Πατήρ, που κρατάει το βιβλίον –το οποίο όμως κανείς δέν βλέπει, ἀλλά ἔγινε φανερό γιατί ἐξαγγέλθηκε από τόν ἄγγελο γι' αὐτό καί δέν δίδεται σαφής περιγραφή, ἐκτός τοῦ ὅτι τό κρατάει στο δεξί του χέρι ὁ Πατήρ και ἑτοιμάζεται νά τό δώσει σε κάποιον· αλλά σέ ποιόν;– εἶναι ἐπίσης ὁ ἄγγελος που φωνάζει, εἶναι καὶ ὁ Ἰωάννης πού κλαίει. (Στήν ὅλη σκηνή παρατηρούμε δύο τινά: τά δάκρυα τῆς Ἐκκλησίας, χωρίς τά ὁποῖα δέν ἀνοίγει ὁ οὐρανός, ἀλλά καί τήν μοναδικότητα τῆς ἀγαθῆς ἐκβάσεως, πού εἶναι τό ἐσφαγμένον ἀρνίον.)
Είναι αξιοπαρατήρητο αυτό που λέει παρακάτω: «Καὶ εἰς ἐκ τῶν πρεσβυτέρων λέγει μοι· μὴ κλαίε, ἰδοὺ ἐνίκησεν ὁ λέων, ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ῥίζα Δαυΐδ, ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ τὰς ἑπτὰ σφραγῖδας αὐτοῦ.» (Αποκ. 5, 5.). Μήν κλαῖς τοῦ λέει ἕνας ἀπό τούς πρεσβυτέρους. Τί ὡραία καί ἀληθινά συγκινητική εικόνα!
Πολλές φορές σε κάποιον που κλαίει απαρηγόρητα τοῦ λέμε: Μήν κλαῖς. Αλλά όταν είμαστε έτοιμοι να ποῦμε σε κάποιον να μή κλαίει, πρέπει καί νά ἔχουμε έτοιμο τον λόγο για να τον κάνουμε να μην κλαίει. Θα τοῦ ποῦμε νά σταματήσει, αλλά θά τοῦ ποῦμε καί τόν λόγω ἐκεῖνον για να μην ξανακλάψει πιά.
Ὅταν ὁ Κύριος εἶπε στη χήρα τῆς Ναΐν «μὴ κλαῖε» (Λουκά 7, 13.), τῆς τό εἶπε ὄχι φιλολογικά. Ὄχι ὅπως πολλές φορές ἐμεῖς μπορεῖ νά λέμε σε κάποιον πού πενθεῖ μή κλαίς, χωρίς νά τοῦ μιλήσουμε καί γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ἐάν τοῦ ποῦμε γι' αυτήν, τότε ἔχουμε τό δικαίωμα νά τοῦ ποῦμε καὶ τὸ μήν κλαῖς. Καὶ ὁ Κύριος, ὅταν εἶπε στή χήρα μήν κλαῖς, εἶχε μπροστά του τήν ἀνάσταση τοῦ γιοῦ της. Αὐτό εἶναι τόσο σπουδαῖο.
Ένας λοιπόν από τους πρεσβυτέρους τοῦ εἶπε: «μὴ κλαῖε», μήν κλαῖς. Ὁ πρεσβύτερος αὐτός –θυμάστε τήν εἰκόνα· οἱ εἴκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι γύρω από τόν θρόνο τοῦ καθημένου– ανήκει στο ανθρώπινο γένος, καί συνεπῶς συμμερίζεται τήν θλίψη τοῦ Ἰωάννου. Ἐπειδή τώρα αὐτός ὁ πρεσβύτερος ανήκει στον ουράνιο χῶρο, βλέπει καί ἀτενίζει τόν Χριστό ως νικητή και δυνάμενο νά ἀνοίξει τό βιβλίον, γι' αυτό καί λέει στον Ἰωάννη μήν κλαῖς. Είναι ἡ παρηγορία τῶν ἁγίων, που δίνουν στούς πιστούς πού βρίσκονται ἀγωνιζόμενοι ἐδῶ στή γῆ. Ὤ, αὐτή ἡ παρηγορία...
Ξέρετε δέ ὅτι στην κορυφή τῶν ἁγίων εἶναι ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος· γι' αυτό καί τή λέμε ὑπέρ ἁγία. Ὄχι ἁπλῶς ἀγία, αλλά υπέρ-αγία, στην κορυφή! Και ή υπεραγία Θεοτόκος παρηγορεῖ τούς ἀνθρώπους. Εἶναι ἡ παρηγορία τῶν ἁγίων. Είναι πολύ μεγάλη ή παρηγορία τῶν ἁγίων! Ὅσοι μάλιστα πιστοί ζοῦν τήν θλίψη τοῦ κόσμου τούτου για χάρη τοῦ Χριστοῦ, αὐτήν τήν κατά Θεόν θλίψη, τότε συχνά ἐπιτρέπει ὁ Θεός στήν ὑπεραγία Θεοτόκο και στους αγίους του να δίνουν παρηγορία στούς πιστούς με διάφορους τρόπους. Δέν σᾶς λέω τώρα με ποιούς τρόπους· με πολλούς τρόπους. Δίνουν παρηγορία στούς πιστούς... μεγάλη παρηγορία!
«Ἰδοὺ ἐνίκησεν ὁ λέων, ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ῥίζα Δαυΐδ, ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ τὰς ἑπτὰ σφραγῖδας αὐτοῦ.»
Αὐτός ὁ πρεσβύτερος πού μιλάει στον Ιωάννη δέν λέει τό ὄνομα Ἰησοῦς Χριστός, αλλά χρησιμοποιεῖ δύο ἄλλα πασίγνωστα ονόματα, ὡς χριστολογικά χωρία της Παλαιᾶς Διαθήκης. (Η Αποκάλυψη σχετίζεται άμεσα μέ τήν Παλαιά Διαθήκη, και μάλιστα εἶναι θεμελιωμένη σ' αυτήν, καταδεικνύοντας ανά πάσα στιγμή ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ προκατηγγελμένος ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη Μεσσίας.)
Τό πρῶτο ὄνομα: ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα. Τοῦ λέει: Μήν κλαῖς! Νά, νίκησε ὁ λέων, τό λιοντάρι, ἀπό τή φυλή τοῦ Ἰούδα.
Ὅπως θά γνωρίζετε, αγαπητοί μου, αὐτό ἀναφέρεται στο βιβλίο τῆς Γενέσεως, στο προτελευταίο κεφάλαιο.
Ὅταν ὁ Ἰακώβ δίνει προφητείες στα δώδεκα παιδιά του, λέει στόν Ἰούδα ὅτι ἀπ' αὐτόν θα προέλθει ὁ Μεσσίας γιά νά ἔλθει στον κόσμο. Καί τοῦ λέει ἐκεῖ: «Αναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν;» (Γέν. 49, 9.). Ξάπλωσες και κοιμήθηκες σαν λιοντάρι καί σάν λιονταράκι! Ποιός τολμά νά τόν ξυπνήσει; Ποιός τολμᾶ νά τόν σηκώσει, ἀφοῦ εἶναι λιοντάρι; Ποιός τολμάει νά πεῖ στό λιοντάρι Σήκω, μὲ ἐνοχλεῖς; φύγε από δῶ; Κανείς! Λιοντάρι εἶναι!... λιοντάρι! Δηλαδή, μ' ἄλλα λόγια, εἶναι ὁ Μεσσίας, καί τόν ἐμφανίζει ἐδῶ ὡς λέοντα. (Ὁ Κύριος ἔχει προφητευθεῖ ὡς λέων «διά τε τὸ ἀνδρεῖον καὶ νικητικὸν καὶ βασιλικὸν αὐτοῦ» (Ἄνθιμος, σ. 58). Αλλά ὡς λέων προσαγορεύεται καί ὁ ἀντίχριστος Διάβολος. Γράφει ὁ ἅγ. Ιππόλυτος Ρώμης: «Καὶ τὸν Ἀντίχριστον ὁμοίως λέοντα προανηγόρευσαν αἱ Γραφαὶ διὰ τὸ τυραννικὸν αὐτοῦ καὶ βίαιον (βλ. Α΄ Πέτρ. 5, 8). Κατὰ πάντα γὰρ ἐξομοιοῦσθαι βούλεται ὁ πλάνος τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ. Λέων μὲν ὁ Χριστός, καὶ λέων ὁ Ἀντίχριστος βασιλεὺς ὁ Χριστός, καὶ βασιλεὺς ὁ Ἀντίχριστος...» (Απόδειξις περὶ Χριστοῦ καὶ Ἀντιχρίστου, IV, PG 10, 733Β).)
Χρησιμοποιεῖ λοιπόν αυτήν τήν γνωστότατη στους Εβραίους χριστολογική θέση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης για να δηλώσει ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Μεσσίας. Ταλαίπωροι Εβραίοι, πού τόν ἀναμένετε ακόμα, αλλά ἀντ᾽ αὐτοῦ θά ἔλθει γιά σᾶς ὁ Αντίχριστος! (Βλ. Ἰωάν. 5, 43.)
Το ἄλλο όνομα: ἡ ῥίζα τοῦ Δαυΐδ. Εἶναι ἀπό τόν προφήτη Ησαΐα, 11ο κεφάλαιο, στίχοι 1-10 –σπίτι σας, ἅμα πάτε, νά τό διαβάσετε αυτό. Λέει ἐκεῖ ὅτι ὁ Μεσσίας κατάγεται ἀπό τήν ρίζα τοῦ Ἰεσσαί, καί τοῦ δίνει χαρακτηριστικά μεσσιακά. Αυτά βεβαίως δέν ἀποδίδονται στον Δαβίδ, γιατί ή ρίζα τοῦ Ἰεσσαί –Ιεσσαί εἶναι ὁ πατέρας του– δέν ἔχει τά χαρακτηριστικά αυτά, δέν εἶναι δυνατόν, γιατί ὁ Δαβίδ εἶναι μόνο άνθρωπος. Συνεπῶς ἡ «ρίζα Δαυΐδ» εἶναι ὁ ἀπόγονος τοῦ Δαβίδ, δηλαδή ὁ Μεσσίας. («Ρίζα μὲν Δαυΐδ, ὡς Κτίστης, διὰ τὴν θεότητα· ἐκ ρίζης δὲ αὐτοῦ, διὰ τὴν ἀνθρωπότητα» (Ανδρέας, σ. 260D). «Ὁ Κύριος Ιησοῦς Χριστός... διά τε τὸ ἀνδρεῖον καὶ νικητικὸν καὶ βασιλικόν αὐτοῦ, λέων προηγόρευται... ὡς δὲ καὶ τέλειος άνθρωπος γενόμενος, λέγεται ράβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ φυλής Δαβὶδ κατὰ τὸν Ἡσαΐαν.» (Ἄνθιμος, σ. 58)
Πιθανότατα, το ένα από τα τέσσερα ζώα –πού εἶχαμε αναλύσει την περασμένη φορά καί πού ἔμοιαζε με λιοντάρι-- πιθανότατα το ζώο αυτό να απηχεῖ τήν ἰδιότητα τοῦ Μεσσίου, ὅπως καί ὁ συμβολισμός τῶν ὑπόλοιπων τριῶν ζώων. Οἱ ἰδιότητες αὐτές τῶν τεσσάρων ζώων αναφέρονται τόσο στον καθήμενον ἐπί τοῦ θρόνου, ὅσο καί στό ἐσφαγμένον ἀρνίον, τόν Ἰησοῦ Χριστό.
Ἔτσι, ὁ Μεσσίας, ὁ Ἰησοῦς, ὁ ἱστορικός Ἰησοῦς, νίκησε, υπερίσχυσε τῆς Ἱστορίας διά τοῦ ἀπολυτρωτικοῦ τοῦ ἔργου, για να ανοίξει αυτό το κατεσφραγισμένον βιβλίον.
«Καὶ εἶδον ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου καὶ τῶν τεσσάρων ζώων καὶ ἐν μέσῳ τῶν πρεσβυτέρων αρνίον ἑστηκός ὡς ἐσφαγμένον, ἔχον κέρατα ἑπτὰ καὶ ὀφθαλμοὺς ἐπτά, ἅ εἰσι τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ ἀποστελλόμενα εἰς πᾶσαν τὴν γῆν.» (Αποκ. 5, 6.)
Ὅπως βλέπουμε, ἡ εἰκόνα τῆς ὀπτασίας τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελιστοῦ συμπληρώνεται μέ ἕνα ἀκόμα κυριότατο στοιχεῖο, καί τό ὁποῖο ἐφεξῆς νά τό θυμόσαστε θα εἶναι δεσπόζον σέ ὅλη τήν Ἀποκάλυψη· θα δεσπόζει! Αρκεῖ νὰ σᾶς πῶ ὅτι αὐτή ἡ μορφή τοῦ ἐσφαγμένου ἀργίου συναντᾶται εἴκοσι εννέα φορές μέσα στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως!
Ὥστε ποιό εἶναι τὸ ἐσφαγμένον ἀρνίον; Εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός! Αὐτός εἶναι τό ἐσφαγμένον ἀρνίον.
Καί τώρα θα παρακαλέσω να προσέξετε. Στο υπόλοιπο μέρος τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως ή θεολογία τοῦ ἀρνίου ἀντικαθιστά τή θεολογία τοῦ σταυροῦ.
Στο 1ο κεφάλαιο εἴδαμε κάποια σημεία, ὅπου ὁ Χριστός ἐμφανίζεται ὡς τὸ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν» –σαφῶς, ὁ πρῶτος που αναστήθηκε από τους νεκρούς. Επίσης λέει ἐκεῖ ὅτι μᾶς ἔλουσε ἀπό τίς ἁμαρτίες μας «ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ», μέ τό αἷμα του. Ακόμη λέει ότι «ὄψεται αὐτὸν πᾶς ὀφθαλμὸς καὶ οἵτινες αὐτὸν ἐξεκέντησαν», θά τόν δοῦν ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ τὸν λόγχισαν. Συνεπῶς ἔχουμε τή θεολογία τοῦ σταυροῦ· εἶναι ὁ Χριστός ἐπί τοῦ σταυρού. (Αποκ. 1, 5-7. Πρβλ. Καλ. 1, 18.)
Τώρα, φεύγει ή θεολογία τοῦ σταυροῦ καί ἔρχεται ἡ θεολογία τοῦ ἀρνίου. Δέν θά μιλάει πλέον για την θεολογία τοῦ σταυροῦ, ἀλλά γιά τήν θεολογία τοῦ ἀρνίου. Φυσικά ὅμως αὐτή ἡ θεολογία τοῦ ἀρνίου εἶναι ἡ σταυρική θυσία τοῦ Χριστοῦ, καί συνεπῶς, ἀφοῦ ἔχουμε τό ἐσφαγμένον ἀρνίον, εἶναι τό ἴδιο πράγμα. Είτε μιλᾶμε γιά τήν θεολογία τοῦ ἀρνίου εἴτε μιλᾶμε γιά τήν θεολογία τοῦ σταυροῦ, εἶναι τὸ ἴδιο ἀκριβῶς πράγμα· ἁπλῶς ἀλλάζει ἡ ἔκφραση.
«Καὶ εἶδον ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου καὶ τῶν τεσσάρων ζῴων καὶ ἐν μέσῳ τῶν πρεσβυτέρων ἀρνίον ἑστηκός ὡς ἐσφαγμένον.»
Τό ἀρνίον λοιπόν, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, παίρνει την θέση του στο όλο σκηνικό. Δέν θά δοῦμε πουθενά τον σταυρό, ἀλλά τό ἀρνίον. Ἡ εἰκόνα όλο και συμπληρώνεται· ἀλλ' ὅμως φθάσαμε σε μία επαρκή συμπλήρωση. Λέω ἐπαρχή γιατί θά ἔχουμε κι ἄλλα συμπληρωματικά στοιχεῖα· ἀλλά ἡ κύρια εἰκόνα συμπληρώθηκε: εἶναι ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου, δηλαδή ὁ Πατήρ, εἶναι τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ὡς ἑπτά καιόμενες λαμπάδες, εἶναι καί ὁ Υἱός ὡς ἐσφαγμένον ἀρνίον. Δηλαδή, στην όλη εικόνα, στο όλο σκηνικό, έχουμε όλη την Αγία Τριάδα. Πῶς ἀλλιῶς νά ἐμφανισθεῖ ἡ Ἁγία Τριάδα; Είναι δυνατόν, ἀγαπητοί μου, νά ἐμφανισθεῖ ὁ Θεός; Πῶς;
Ὁ Μωυσῆς κάποτε ζήτησε από τόν Κύριο νά τοῦ ἐμφανισθεῖ. Τοῦ εἶπε λοιπόν, καί μάλιστα φιλικότατα, τό ἑξῆς: Κύριε, μου δείχνεις, μοῦ μιλᾶς, μοῦ λές τόσα καί τόσα, καί μέ ἀποκάλεσες καί φίλο σου. Ὅμως δέν εἶδα ποτέ τό πρόσωπό σου. Ἔλα να μου παρουσιασθεῖς! Ὁ Θεός τοῦ λέει: Κανείς δέν μπορεῖ νὰ δεῖ τό πρόσωπό μου και να ζήσει. Παρά ταῦτα θά σοῦ κάνω τή χάρη. Θά πᾶς σ' ἐκείνη τήν τρύπα, σ' ἐκείνη τή σπηλιά τοῦ βουνού, κι ἐγώ θά σέ σκεπάσω με το χέρι μου μέχρις ότου περάσω. Μετά θά ἀφαιρέσω το χέρι μου καί θά δεῖς τὰ ὀπίσω μου, ὄχι το πρόσωπό μου. (Εξοδ. 33, 18-23.)
Αυτό καταγράφεται στην Αγία Γραφή· πλήν ὅμως δέν ὑπάρχει καμμία περιγραφή τῶν ὀπίσω τοῦ Θεοῦ, παρά μόνο αναφέρεται ὅτι ὁ Μωυσῆς εἶδε τά ὀπίσω τοῦ Θεοῦ. Τί σημαίνει αυτό; Ὅτι εἶδε ἐκεῖνα πού δέν αναφέρονται στο πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, δηλαδή εἶδε κάποια σύμβολα ασαφῆ τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ. (Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ουσία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία παραμέννει ἀπρόσιτη σε κάθε κτιστή λογική φύση. Τά ὀπίσω τοῦ Θεοῦ είναι, κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ θεῖες ἐνέργειες, διά μέσου τῶν ὁποίων αποκαλύπτεται καί δρᾶ ὁ Θεός. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἐνῶ μᾶς λέει ὅτι στην παρούσα ζωή γνωρίζουμε «δι' ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι» (Α΄ Κορ. 13, 12), λίγο παρακάτω μᾶς λέει ὅτι οἱ δίκαιοι, «τότε», στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, θά βλέπουν τον Θεό «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον», εννοώντας τὸν ἐνανθρωπήσαντα Υἱό τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ «ὸ ἑωρακώς (αὐτόν) ἑώρακε τὸν Πατέρα» (Ιωάν. 14, 9) καί θά βλέπουμε αυτόν «καθώς ἐστι, ἐπειδή «όμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα» (Α΄ Ἰωάν. 3, 2). Γράφει ἐπ' αὐτοῦ ὁ Δίδυμος ὁ Τυφλός: «Κατὰ τὴν ἐπιδημίαν τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὀπίσω δόξης αὐτοῦ τυγχάνει τὸ "σάρκα αὐτὸν γενέσθαι" καὶ ὀφθῆναι ἐν σαρκί, προ τῆς τοιαύτης ἐμφανίου δόξης ούσης "μονογενούς παρὰ Πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας".» (Εἰς τὸν Ζαχαρίαν, 1.141. 5-8) καί «Ἡ μὲν προκόσμιος ὕπαρξίς τε καὶ θειότης δηλοῦται διὰ τοῦ "προσώπου"· ἡ δὲ δημιουργία καὶ πρόνοια διὰ τῶν "ὀπίσω".» (τοῦ ἰδίου, Εἰς τὴν Ὀκτάτευχον, PG 39, 1116AB).)
Ἐδῶ λοιπόν τώρα ἔχουμε το πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μέ σύμβολα όμως. Διότι κανείς ποτέ δέν εἶδε τόν Άγιο Τριαδικό Θεό. Ὅχι ὁ Ιωάννης ὁ ὁπτασιαστής ὄχι κανείς ἅγιος, ἀλλά οὔτε καί οἱ ἄγγελοι· οὔτε τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ, τά ὑποκάτω τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ. Κανείς! Κανείς ποτέ δέν εἶδε τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ὅπως εἶναι. Μόνο ο Υιός βλέπει το πρόσωπο τοῦ Πατρός, καί ὁ Πατήρ τό πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ. Μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο βλέπει καί ἐρευνᾶ τά βάθη τοῦ Θεοῦ καί κανείς ἄλλος. (Βλ. Α΄ Κορ. 2, 10.) Μόνο ὁ Θεός βλέπει τόν ἑαυτό του κανείς ἄλλος!
Ὅμως ἔχουμε μπροστά μας μία εἰκόνα· τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ σέ μία μεγαλειότητα, ή όποία αναφέρεται καί εἶναι συντονισμένη κατά κάποιον τρόπο καί διαρθρωμένη πρός τό μυστήριο τῆς θείας οικονομίας, δηλαδή τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, ὅπως θὰ δοῦμε πιο κάτω. Διότι ἐδῶ στήν εἰκόνα ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο ἐμφανίζεται μέ ἕνα ἐπτάγλωσσο πῦρ, ὡς ἑπτά λαμπάδες καιόμενες, πού ἀποστέλλεται στον κόσμο τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, προσφέρει τα χαρίσματά του καί ἐπικυρώνει τήν υἱοθεσία τῶν ἀνθρώπων· ἔχουμε τόν Υἱό, ὡς ἀρνίον, πού δείχνει ὅτι ἐνανθρώπησε καί θυσιάστηκε για την σωτηρία τοῦ κόσμου· ἔχουμε καὶ τὸν Πατέρα, ὡς καθήμενον ἐπὶ τοῦ θρόνου.
Συνεπῶς ἡ εἰκόνα που βλέπει ὁ Ἰωάννης εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος ὡς πρός τό μυστήριο τῆς θείας οικονομίας, ὡς πρός τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου. Εἶναι λοιπόν σχετική εἰκόνα. Δέν εἶναι πολύπλευρη, να δώσει όλες τις πτυχές τῆς γνώσεως τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ· δίνει μόνο μία πλευρά, τήν σωτηρία τοῦ κόσμου.
Ας προσέξουμε καί κάτι ἄλλο. Ὅπως εἶναι διαρθρωμένη ἡ εἰκόνα, μπροστά στον καθήμενον ἐπί τοῦ θρόνου εἶναι οἱ ἑπτά λαμπάδες καί τό ἐσφαγμένον ἀρνίον. Αὐτό φανερώνει ὅτι ὁ Πατήρ ἀποστέλλει καί τόν Υιό καί τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο στον κόσμο. Ὁ Υἱός, ὡς Θεάνθρωπος καί ἀποστελλόμενος στον κόσμο, στέκεται μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων. Ωραία εικόνα, πού λέει: εἶδα τὸ ἀρνίον ἐν μέσῳ τοῦ θρόνου καί τῶν τεσσάρων ζώων καί ἐν μέσῳ τῶν πρεσβυτέρων, ανάμεσα. Ἂς ποῦμε, ὁ θρόνος εἶναι ἐδῶ στή μέση, καί γύρω οἱ εἴκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι συνεπῶς τό ἀρνίον βρίσκεται μεταξύ τοῦ θρόνου καί τῶν εἴκοσι τεσσάρων πρεσβυτέρων, σ' αυτόν τόν χῶρο. Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ὅτι τό ἀρνίον στέκεται μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων! Εἶναι ὁ Μεσίτης Χριστός, πού εἶναι μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων!
Ακούστε πῶς τό σημειώνει μεγαλειωδῶς ὁ ἀπόστολος Παῦλος στην Α΄ Προς Τιμόθεον ἐπιστολή του: «Ὁ Θεὸς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, εἰς γὰρ Θεός, εἷς καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος Χριστὸς Ἰησοῦς.» Είδατε; ἄνθρωπος! ἡ ἀνθρώπινη φύση, ὁ Ἰησούς Χριστός· ἐξ ἄλλου καί Χριστός θά πεῖ Μεσσίας, ἡ ἀνθρώπινη φύση. (Μεσσίας: ἀπό τήν ἑβραϊκή λέξη masiha < μεσσίας, που σημαίνει χριστός, δηλαδή ὁ ἀλειμμένος με ειδικό έλαιο, που προέβλεπε ὁ ἑβραϊκός νόμος γιά τούς ἱερεῖς. Πρβλ. Ιωάν. 1, 41: «ευρήκαμε τὸν Μεσσίαν· ὁ ἐστι μεθερμηνευόμενον Χριστός».) «ὁ δοὺς ἑαυτὸν ἀντίλυτρον ὑπὲρ πάντων, τὸ μαρτύριον καιροῖς ἰδίοις» (Α΄ Τιμ. 2, 4-6.).
Ὥστε λοιπόν, ὅταν τὸ ἀρνίον εἶναι μεταξύ Θεού καί πρεσβυτέρων, μεταξύ ἁγίων καί Θεοῦ, ἔχει τον ρόλο του Μεσσίου, και είναι ρόλος λυτρωτικός.
Ἐδῶ, γιά νά τό καταλάβετε, θὰ ἤθελα νὰ σᾶς πῶ ἀπό τήν Τεχνική ένα παράδειγμα, που έχει σχέση με τήν προσαρμογή του πηνίου φωνῆς ἑνός μεγαφώνου με τό πρωτεύον τοῦ μετασχηματιστού. Ἴσως ὅμως δὲν θὰ το καταλάβετε· ἀλλά εἶναι ἕνα θαυμάσιο παράδειγμα, γιά νά ἐκφράσει κανείς αὐτό πού τώρα θα ήθελα να σᾶς πῶ.
Ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, εἶναι ένα πρόσωπο μέ τίς δύο του ὄψεις, τις δύο του φύσεις· ἡ μία εἶναι ἡ ἀνθρώπινη, ἡ ἄλλη εἶναι ἡ θεία. Ἕνα πρόσωπο ὅμως ὑπάρχει· ἕνα! Μέ τήν θεία φύση του βλέπει τόν Θεό· ή, καλύτερα, βλέπει τον Πατέρα, τόν Υιό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Μέ τήν ἀνθρώπινη φύση του βλέπει τούς ἀνθρώπους. Συνεπῶς ὁ Θεός βλέπει τούς ἀνθρώπους ὄχι βλέποντάς τους απευθείας, αλλά βλέποντας τη θεία φύση τοῦ Υἱοῦ, ἡ ὁποία εἶναι ἑνωμένη μέ τήν ἀνθρώπινη φύση· καί συνεπώς τούς ἀνθρώπους τους βλέπει διά τοῦ Υἱοῦ. (Καί οἱ ἄνθρωποι, αντιστρόφως, δὲν μποροῦν νὰ δοῦν τόν Θεό, παρά μόνο διά τῆς ἀνθρώπινης φύσεως τοῦ Χριστοῦ.)
Αὐτήν τήν εἰκόνα ἔχουμε μπροστά μας. Αὐτός εἶναι ὁ Μεσίτης Χριστός. Προσέξτε μόνο, οἱ λέξεις μεσσίας καί μεσίτης δέν ἔχουν καμμία σχέση μεταξύ τους. Μεσσίας ἑβραϊκά σημαίνει χριστός, χρισμένος, ἐνῶ μεσίτης εἶναι ἑλληνική λέξη. Μοιάζουν φωνητικά, αλλά δέν ἔχουν τήν ἴδια σημασία.
Βλέπουμε ἐδῶ νὰ ἐμφανίζεται ὁ Υἱός ὡς ἀρνίον. Υπάρχει όμως πάρα πολύ μεγάλη αντίθεση μέ τήν προηγούμενη εἰκόνα, τοῦ λέοντος. Είδαμε πώς ένας πρεσβύτερος ἔσκυψε καί εἶπε στον Ιωάννη μήν κλαῖς· ὁ λέων τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα, αὐτός μπορεῖ νά ἀνοίξει το βιβλίο. Εδώ βλέπουμε ἕνα ἀρνίο. Υπάρχει μία αντίθεση μεταξύ λέοντος καί ἀρνίου. Εἶναι δέ γνωστό ότι το λιοντάρι τρώει τό αρνί. Τό ἀρνάκι εἶναι ἄκακο, εἶναι πολύ αγαθό, εἶναι ἕνα ἀθῶο ζώο καί ἀφελές.
Λοιπόν, ὅπως λέει ὁ Βικτωρῖνος, ὁ Χριστός ὑπῆρξε λέων ἵνα νικήσῃ τόν θάνατον, καί ἀρνίον ἵνα πάθῃ ὑπέρ τῶν ἀνθρώπων. (Π. Μπρατσιώτης, σ. 126.)
Είναι δέ γνωστό ὅτι ἡ εἰκόνα τοῦ ἀμνοῦ ἦταν πολύ οἰκεία στη λατρευτική ζωή τῶν Ἑβραίων. Εἶναι ὁ πασχάλιος αμνός, ὡς τύπος τοῦ Μεσσίου. Καί τό προμήνῦσε ὁ Μωυσῆς αὐτό. (Βλ. Εξοδ. 12, 5.) Ακόμα, ὁ Ἡσαΐας τό προτυπώνει αὐτό καί ἀποκαλεῖ τόν Μεσσία πρόβατον, ἀμνόν. (B. 'Ho. 53, 7.) Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής δείχνει τον Μεσσία, τόν ονοματίζει καί λέει: Να ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. (Ἰωάν. 1, 29.) Επίσης, ἡ πρώτη χριστιανική Ἐκκλησία χρησιμοποιεῖ τήν εἰκόνα τοῦ ἀρνίου-Χριστοῦ, ὥστε ἐδῶ, στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, να μήν χρειάζεται καμμία απολύτως περαιτέρω εξήγηση, διότι οἱ ἀναγνῶστες ἢ οἱ ἀκροατές γνωρίζουν πολύ καλά ότι τό ἀρνίον εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί ἐπειδὴ ὁ ἀμνός ἦταν ἕνα κύριο ζώο κατά τίς θυσίες, γι' αὐτόν τόν λόγο, ὅσες φορές πρόκειται να δηλωθεῖ ἡ ἱλαστήρια θυσία τοῦ Χριστοῦ, ἐμφανίζεται το σύμβολο του αρνίου.
Όπως βλέπουμε λοιπόν, αγαπητοί μου, εἴτε περί σταυροῦ μιλήσουμε εἴτε περί ἀμνοῦ μιλήσουμε, είναι τό ἴδιο πράγμα.
«Αρνίον ἑστηκὸς ὡς ἐσφαγμένον.» (Αποκ. 5, 5.)
Περίεργο πράγμα! Φαινομενικῶς ἔχουμε ἕνα ὀξύμωρο σχήμα. Προσέξτε: «Εσφαγμένον» καί «ἑστηκός»!
Αλλά, ἂν εἶναι σφαγμένο, πως στέκεται; Ἀφοῦ εἶναι σφαγμένο!
Καί ὅμως! Ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας, «Τό, ὡς ἐσφαγμένον, δηλοῖ τὴν μετὰ τὴν σφαγὴν ζωὴν αὐτοῦ· ἐν ᾗ ἐδείκνυ τὰ τοῦ πάθους σύμβολα, ὡς ἐσφαγμένον ἀληθῶς μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἔγερσιν. (PG 106, 261Α). Δηλαδή, δείχνει τήν διπλή φύση τοῦ Χριστοῦ. Διπλή φύση, ὡς πρός τό πάθος του καί τήν ἀνάστασή του· ἔπαθε ἐπάνω στον σταυρό, σταυρώθηκε, πέθανε, ἀλλά νά, ζεῖ, γιατί αναστήθηκε.
Ωραιότατα θα μπορούσε να εκφρασθεῖ τό ἐσφαγμένον ἀλλ᾽ ἑστηκός αρνίον ὡς ἑξῆς. Την Κυριακή τῆς Αναστάσεως, πού ἐμφανίσθηκε ὁ Κύριος στους μαθητές του, εἶχε τα χέρια του τρυπημένα καί τήν πλευρά του λογχισμένη. Να, λοιπόν, τό εσφαγμένον ἀρνίον· τά τρυπημένα χέρια καί ἡ λογχισμένη πλευρά! Καί ὅμως, στέκεται όρθιος· γιατί; αναστήθηκε από τούς νεκρούς,
Τί ωραία εικόνα! Ἴσως συναντήσετε σε παλαιοχριστιανικά μνημεία αὐτή τήν εἰκόνα τοῦ ἐσφαγμένου ἁρνίου. Τί ὡραία εἰκόνα!... θαυμάσια πραγματικά και ἐκφραστικότατη!
Αλλά ἐνῶ ἐμφανίζεται, αγαπητοί μου, ὁ Μεσσίας ὡς ἀρνίον –τό αρνάκι εἶναι ἄοπλο καί ἀδύναμο– ταυτόχρονα όμως φέρει ἑπτά κέρατα καί ἑπτά ὀφθαλμούς. Βλέπουμε δηλαδή εναλλασσόμενες σκηνές καί εἰκόνες ἐκ πρώτης ὄψεως αντιφατικές, πού ὅμως συμπληρώνουν ὅλες τίς πτυχές τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Φέρει λοιπόν ἑπτά κέρατα καί ἑπτά μάτια. Το κέρας, κατά τήν Παλαιά Διαθήκη, εἶναι σύμβολο δυνάμεως, και μάλιστα βασιλικῆς. Το κέρας θα το δούμε πολλές φορές να χρησιμοποιεῖται ὡς σύμβολο τῆς δυνάμεως. Φέρ' εἰπεῖν, στήν ᾠδή τῆς ἁγίας Ἄννης, τῆς μητέρας τοῦ Σαμουήλ, ἀναφέρεται ἐκεῖ. (Γ' Βασ. 2, 1· 10.) Καί γενικά, πολλές, πάρα πολλές φορές χρησιμοποιείται το κέρας.
Ωστόσο ὁ ἀριθμός επτά, σχετικά με τα κέρατα, ξέρετε τί δείχνει; τό πλήρωμα τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας καί τῆς δυνάμεως τοῦ ἀρνίου σε ὅλη τήν κτιστή δημιουργία! στούς ἀγγέλους, στούς ἀνθρώπους καί στούς δαίμονες! Τελικά θά βασιλεύσει ὁ Χριστός, καί ἐνώπιόν του «πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων» (Φιλιπ. 2, 10.). Αὐτό εἶναι τό σύμβολο τῶν ἑπτά κεράτων. Καί ὅμως ἀρνίον, καί ὅμως ἀρνάκι! Τί χαριτωμένο πράγμα!
Ὡς πρός τούς ἑπτά ὀφθαλμούς, γράφει ὁ προφήτης Ζαχαρίας: «Έπτὰ ὀφθαλμοὶ Κυρίου εἰσὶν οἱ ἐπιβλέποντες ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν» (Ζαχ. 4, 10. Βλ. και 3, 9.). Επτά ὀφθαλμοί Κυρίου εἶναι αὐτοί πού ἐπιβλέπουν πάνω σέ ὅλη τή γῆ. Εάν ἐκεῖ –προσέξτε αυτό το σημεῖο–, στον προφήτη Ζαχαρία, ὁ Θεός εἶναι αὐτός πού ἔχει ἑπτά ὀφθαλμούς, τότε καί ἐδῶ, στο παρόν χωρίο τῆς Ἀποκαλύψεως, τό ἀρνίον, πού ἔχει καί αὐτό ἑπτά ὀφθαλμούς, δηλαδή ὁ Ἰησους, εἶναι Θεός! Είναι χαρακτηριστικό γιά τή χριστολογία τῆς Ἀποκαλύψεως τό χωρίο αυτό. Σε κάθε βήμα μας θα βλέπουμε ὅτι ὁ Ἰησοῦς, ὁ ἱστορικός Ἰησοῦς, πού ἔζησε στή γῆ μας πρίν από δυό χιλιάδες περίπου χρόνια, εἶναι ὁ αἰώνιος Θεός πού ένανθρώπησε!
Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι οἱ ἑπτά λαμπάδες, τά ἑπτά πνεύματα τοῦ Θεοῦ, βρίσκονται μπροστά στον θρόνο τοῦ καθημένου καί ἀποστέλλονται στον κόσμο ὅπως καί οἱ ἑπτὰ ὀφθαλμοί τοῦ ἀρνίου, πού εἶναι πάλι τά ἑπτά πνεύματα που αποστέλλονται στον κόσμο. Έπτά λαμπάδες - ἑπτά μάτια. Επτά λαμπάδες μπροστά στον θρόνο τοῦ Πατρός, ἑπτά μάτια στο αρνίον. Είναι δύο διαφορετικά σύμβολα, αλλά τό ἴδιο αντικείμενο· τό Ἅγιο Πνεῦμα στην πληρότητά του.
Προσέξτε όμως ἐδῶ. Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ὅτι καί ὁ Πατήρ καί τό ἀρνίον αποστέλλουν το Πνεύμα τό Ἅγιο στον κόσμο.
Ἀκοῦστε τώρα πως το λέει αυτό στό εὐαγγέλιο του Ἰωάννου: «Καὶ ἐγὼ –λέει ὁ Χριστός– ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ' ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας» (Ἰωάν. 14, 16-17.). Ποιός θα στείλει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο; Ὁ Πατήρ, πού θά τόν παρακαλέσει ὁ Υἱός.
Παρακάτω γράφει: «Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ παράκλητος –λέει ὁ Χριστός– ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ πατρός», πού ἐγώ θα στείλω τόν Παράκλητο, τό Πνεῦμα το Ἅγιο, «τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὁ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ.» (Ἰωάν. 15, 26.).
Ὥστε καί ὁ Πατήρ στέλνει τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, καί ὁ Υἱός στέλνει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, αλλά μόνον ἀπό τόν Πατέρα ἐκπορεύεται. Ἄλλο ἀποστέλλεται, καί ἄλλο ἐκπορεύεται· εἶναι δυο διαφορετικά πράγματα. Τό ἐκπορεύεται δείχνει τη ζωή του Αγίου Πνεύματος σε σχέση μέ τόν Πατέρα· τό ἀποστέλλεται δείχνει την σχέση του μέ τόν κόσμο· είναι δυο διαφορετικά.
Προσέξτε λοιπόν. Αποστέλλει ὁ Πατήρ τό Πνεῦμα το Ἄγιο, ἀποστέλλει καί ὁ Υἱός τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Νά: οἱ ἑπτά λαμπάδες στον Πατέρα μπροστά, το Άγιο Πνεῦμα, τά ἑπτὰ μάτια στο αρνίον. Ὥστε καί ὁ Πατήρ είναι Θεός, καί ὁ Υἱός είναι Θεός, αλλά καί τό Πνεῦμα το Άγιο είναι Θεός! Πόση Θεολογία, πόση Χριστολογία! Ολόκληρο το Ευαγγέλιο μέσα στην Αποκάλυψη!
Καί ταυτοχρόνως, ἀγαπητοί μου, ξεδιπλώνεται μπροστά μας το μέλλον τῆς Ἐκκλησίας μέσα στην Ιστορία.
Αυτά για απόψε.
Κυριακή, 31 Μαΐου 1981
26η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_80.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1
💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
