†.Η αλήθεια για την ανάσταση των νεκρών είναι ένα δόγμα Πίστεως αποκλειστικά χριστιανικό, πού ουδέποτε το συνέλαβε η φιλοσοφική σκέψη• ανήκει δηλαδή αποκλειστικά στον χώρο της σοφίας, της δυνάμεως και της αγάπης του Θεού.
Ωστόσο, όπως ο Θεός δεν άφησε χωρίς μαρτυρίες τον εαυτό του από την εποχή του Αδάμ έως την εποχή του Αβραάμ, έτσι ακριβώς δεν άφησε και χωρίς μαρτυρίες την αλήθεια για την καθολική ανάσταση των ανθρώπων.
Έτσι λοιπόν στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης παρατηρούμε μία προοδευτική και συνεχώς σαφέστερη αποκάλυψη αυτής της παμμέγιστης αλήθειας για την ανάσταση των νεκρών. Αξίζει να ασχοληθούμε με αυτές τις μαρτυρίες που δίνει ο Χριστός μέσα στον δικό Του λόγο, στην Παλαιά Διαθήκη, και να δούμε πώς η αλήθεια αυτή του λόγου Του οδηγεί, όπως σας είπα, όλο και πιο προοδευτικά στη διασάφηση του θέματος.
Είναι γνωστή η ιστορία του Ιώβ, με την φρίκη της λέπρας του, παράλληλα με την πικρία των λόγων των τριών φίλων του που ήρθαν να τον παρηγορήσουν. Ο Ιώβ, μεταξύ των άλλων, είπε σ' αυτούς και μερικά αξιοσημείωτα λόγια. Αυτά αποτελούν το κεντρικότατο σημείο όλου εκείνου του θαυμάσιου διαλόγου που έγινε ανάμεσα στον Ιώβ και στους τρείς φίλους του βασιλεϊς, πού πήγαν ώς παρήγοροι της δυστυχίας του τέως άρχοντος Ιώβ. Τα λόγια του αυτά είναι τα εξής: «οἶδα γὰρ ὅτι ἀένναός ἐστιν ὁ ἐκλύειν με μέλλων ἐπὶ γῆς,/ ἀναστήσει δὲ τὸ δέρμα μου τὸ ἀναντλοῦν ταῦτα· παρὰ γὰρ Κυρίου ταῦτά μοι συνετελέσθη,/ ἃ ἐγὼ ἐμαυτῷ συνεπίσταμαι, ἃ ὁ ὀφθαλμός μου ἑώρακε καὶ οὐκ ἄλλος, πάντα δέ μοι συντετέλεσθαι ἐν κόλπῳ». (Ιωβ. 19, 25 - 27) Δηλαδή: Γνωρίζω ότι είναι αιώνιος Εκείνος που πρόκειται να με ελευθερώσει από τα δεινά της επίγειας αυτής ζωής μου. Θα αναστήσει το σώμα μου, που γεύεται εξαντλητικά όλα αυτά τα δεινά, διότι αυτή η ανάσταση θα συντελεσθεί από τον Κύριο και παντοδύναμο Θεό. Αυτά που εγώ γνωρίζω μέσα μου πολύ καλά, τα γνωρίζω με το μάτι της ψυχής• τα βλέπει το μάτι της πίστεως, και κανείς άλλος. Όλα αυτά τα θεωρώ ότι ήδη έχουν πραγματοποιηθεί, με την ελπίδα που μου δίνει η πίστη μου, που αναπαύεται μέσα στην καρδιά μου.
Ωστε λοιπόν ξεπερνά την αρρώστια του ο πολύαθλος Ιώβ, ξεπερνά και τον εαυτό του, και βλέπει το μεγαλείο αυτό, που κανείς δεν βλέπει, παρά μόνον αυτος. Με το μάτι της ψυχής του βλέπει ότι ο Θεός θα τόν αναστήσει, θα του δώσει καινούργιο δέρμα, θα του δώσει καινούργιο σώμα.
Μήν πεί κάποιος ότι θα του έδινε την ίαση. Μήν ξεχνάμε ότι πίσω από τις ιστορικές διαστάσεις ενός γεγονότος στην Παλαιά Διαθήκη πάντοτε υπάρχει έκείνο το μακρινό, που πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Μεσσίου και στα έργα Του. "Αν δεν ήταν έτσι, δέν θα τα διέσωζε αυτά όλα η Αγία Γραφή. Αν θέλουμε πραγματικά να καταλαβαίνουμε τον λόγο του Θεού και να μπαίνουμε στο αληθινό πνεύμα του, όπως το Πνεύμα του Θεού κατέγραψε τις μεγάλες αυτές αλήθειες, έτσι πρέπει να τα βλέπουμε.
Ο Ωσηέ στο 13ο κεφάλαιο, στίχος 14, γράφει: «ἐκ χειρὸς ᾅδου ῥύσομαι καὶ ἐκ θανάτου λυτρώσομαι αὐτούς, ποῦ ἡ δίκη σου, θάνατε; ποῦ τὸ κέντρον σου, ᾅδη;». Δηλαδή: Θά τούς γλυτώσω από το χέρι του άδου, λέει ο Θεός, προσωποποιώντας εδώ τόν άδη και τον θάνατο, και θα τους λυτρώσω από τον θάνατο. Πού είναι η καταδίκη που επέφερες σε όλους τους ανθρώπους να πεθάνουν, ώ θάνατε; Πού είναι το κεντρί σου το δηλητηριασμένο, σαν άλλη σφήκα, ώ Άδη, που μάζευες τις ψυχές όλων;...
Ο λόγος αυτός μας θυμίζει εκείνο το θαυμάσιο που θα πεί αργότερα ο Απόστολος Παύλος στο 15ο κεφάλαιο της Α' Πρός Κορινθίους επιστολής του, και που θα επανέλθουμε πολλές φορές σ'αυτό. Λέει ακριβώς τα ίδια λόγια.
Ο προφήτης Ησαΐας στο 26ο κεφάλαιο, στον στίχο 19, γράφει ακόμα σαφέστερα: «ἀναστήσονται οἱ νεκροί, καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνημείοις,». Θα αναστηθούν οι νεκροί καί θά σηκωθούν αυτοί που είναι μέσα στα μνήματα. Όπως βλέπετε, πάμε προοδευτικά, όλο και σαφέστερα. Εδώ παρατηρούμε ότι υπάρχει ένας ρεαλισμός. Και αυτός ο ρεαλισμός, αγαπητοί μου, είναι τόσο έντονος στις παρακάτω προφητείες, που μας καταπλήσσει, και αποκλείει κάθε περίπτωση άλληγορίας ή μεταφοράς.
Περίφημοι επίσης είναι οι τελευταίοι λόγοι των έπτά Μακκαβαίων, που μαρτύρησαν μαζί με τη μητέρα τους τη Σολομονή και τον διδάσκαλό τους τον Έλεάζαρο στην εποχή του Αντιόχου του Επιφανούς, ενός από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Είναι γνωστό ότι ο Αντίοχος και Επιφανής πραγματικά βασάνισε τους Εβραίους τότε -τους ευσεβείς Εβραίους• όχι όλους τους Εβραίους- διότι επιθυμούσε να τους εξελληνίσει. Εξάλλου γι' αυτόν τον λόγο γράφτηκε η Σοφία Σειράχ• για να θέσει ένα πρόχωμα, ένα εμπόδιο κατά του εξελληνισμού των Εβραίων.
Προσέξτε παρακαλώ αυτό το σημείο, γιατί ίσως θα πείτε από μέσα σας: «Δεν θα ήταν καλά οι Εβραίοι να είχαν γίνει Έλληνες; Γιατί να μην είχαν εξελληνιστεί και να γίνουν Έλληνες;».
Όταν λέμε Ελλάς, ελληνισμός, ελληνικό πνεύμα, δεν εννοούμε ένα γεωγραφικό χώρο, αλλά μία νοοτροπία, έναν τρόπο του σκέπτεσθαι. Διότι αν σκεφθούμε ότι η Ελλάδα απλώθηκε τότε στα πέρατα της οικουμένης, και κατόπιν χάσαμε όλες εκείνες τις κατακτήσεις που έγιναν από το χέρι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αύτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάς έσβησε. Καταρχάς βέβαια γεωγραφικά υπάρχει ακόμα Eλλάς, η χώρα μας η Έλλάδα. Αλλά δεν εννοώ αυτό. Όταν λέμε Ελλάς, έννοούμε τον τρόπο του σκέπτεσθαι, το πνεύμα, τη νοοτροπία. Δεν είναι λοιπόν η Ελλάς απλώς ένας γεωγραφικός χώρος. Εξάλλου Ελλάς, με την ευρεία έννοια, μπορεί ακόμη να χαρακτηρισθεί και ολόκληρη η Δύση. Η Ευρώπη και η Αμερική μπορούν να χαρακτηρισθούν Έλλάς. Γιατί; Διότι η Δύση σκέπτεταιελληνικά, Όταν λέμε ελληνικά, εννοούμε ότι η σκέψη και η θεμελίωση του δυτικού πολιτισμού είναι ελληνική.
Αυτό λοιπόν ήθελε να επιβάλει ό Αντίοχος ο Έπιφανής στην Παλαιστίνη, στους Εβραίους. Δεν ήθελε απλώς να τους κατακτήσει -άλλωστε ήταν κατακτημένη ή Παλαιστίνη• την είχε κατακτήσει ο Μέγας Αλέξανδρος- ούτε ακόμη ήθελε να τους κρατά πάντοτε δέσμιους, επειδή ως συνήθως οι Εβραίοι έκαναν συχνά επαναστάσεις για να ελευθερωθούν. Όχι. Ήθελε να επιβάλει την αλλαγή της νοοτροπίας των Εβραίων, την αλλαγή της σκέψεώς τους. Γι' αυτό για πρώτη φορά στην ιστορία των Εβραίων ιδρύθηκαν γυμναστήρια ελληνικού τύπου στα Ιεροσόλυμα. Ήθελε να κάνει τους Εβραίους να σκέπτονται ελληνικά.
Όπως και σήμερα, ναι μεν η Δύση σκέπτεται έλληνικά, αλλά παρά ταύτα τα φρούτα της δεν είναι ελληνικά πιά. Τα θεμέλιά της είναι ελληνικά. ΓΙ' αυτό βλέπουμε ότι το ελληνικό πνεύμα, αυτό που πάρθηκε απ' τη Δύση, όταν ξαναγυρίζει πίσω στην Ελλάδα, δεν είναι εκείνο που έφυγε από την Ελλάδα• είναι κάτι διαφορετικό. Είδατε; Γιάννης φεύγει απ' την Ελλάδα, Τζώνης γυρίζει στην Ελλάδα! Βέβαια ο Τζώνης είναι ο Γιάννης. Αλλά δεν είναι ακριβώς ο Γιάννης• είναι ο Τζώνης, ο Τζών.
Ε, λοιπόν, αυτά που έρχονται πίσω, τελικά έρχονται να καταστρέψουν την Ελλάδα. Κι όπως εμείς σήμερα σκεφτόμαστε ότι είσορμώντας το δυτικό πνεύμα, που είναι ήδη ξεφτισμένο, χάνουμε την ελληνική μας ταυτότητα και προσπαθούμε να φέρουμε μια αντίσταστη σ' αυτό το ανοσιούργημα που επιτελείται, το ίδιο άκριβώς προσπαθούσαν να κάνουν και οι Εβραίοι τότε, τον 2ο αιώνα π.Χ.. Ελπίζω τώρα να με καταλαβαίνετε. Αγωνίζονταν δηλαδή να αντιμετωπίσουν το ρεύμα της ελληνικής σκέψεως, που έμπαινε μέσα στην πατρίδα τους και ήθελε να τους αλλάξει εκείνο που είχαν: την πίστη στον αληθινό Θεό, με όλες τις προφητικές προσδοκίες περί του Μεσσίου, ως Λυτρωτού της ανθρωπότητος. Είναι συνεπώς πελώριο θέμα, πραγματικά. Θα μπορούσα ώρα πολλή να σας μιλώ επάνω σ' αυτό, αλλά βγαίνω από το θέμα μου.
Στις ημέρες εκείνες λοιπόν μαρτύρησαν οι επτά Μακκαβαίοι με αυτό το θαυμαστό μαρτύριο, που είναι υπόδειγμα χριστιανικού μαρτυρίου, μοναδικό μέσα στην Παλαιά Διαθήκη τέτοιου τύπου. Βεβαίως οι Έβραίοι υπέφεραν πολλά κατά τις πολεμικές τους επιχειρήσεις, τις ήττες τους από διάφορους εχθρούς και λοιπά, αλλά μαρτύριο για την Πίστη ουδέποτε τούς έπιβλήθηκε. Μόνο οι επτά Μακκαβαίοι μαρτύρησαν για την Πίστη, και έτσι αποτελούν, όπως σας είπα, υπόδειγμα, πρότυπο χριστιανικού μαρτυρίου. Είναι ιδεώδες μαρτύριο! Ο τρόπος με τον οποίο αυτά τα επτά παλληκάρια αντιμετωπίζουν το μαρτύριό τους είναι υποδειγματικός.
'Ηταν μία μητέρα, χήρα, είχε πεθάνει ο σύζυγός της, με τον οποίο είχε αποκτήσει επτά αγόρια, επτά παλληκάρια, το ένα ωραιότερο και καλύτερο από το άλλο. Ο Αντίοχος ο Επιφανής λοιπόν είχε επιβάλει τότε στους Ισραηλίτες να τρώνε χοιρινό κρέας, γιατί αυτός ήταν ένας τρόπος να μπορέσει να καταργήσει τα βαθέα του Νόμου. Όπως και σήμερα, που λέμε να καταργήσουμε τη νηστεία, να αλλάξουμε και το πότε θα γιορτάζουμε το Πάσχα, (Το Ορθόδοξο Πάσχα γιορτάζεται πάντοτε την πρώτη Κυριακη μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.) ώστε να συνεορτάζουμε με τους αλλόθρησκους και αλλόδοξους, να κάνουμε την εβδομάδα όχι επτά μέρες αλλά δέκα μέρες, κάτι τέτοια, που μοιάζουν εξωτερικοί τύποι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά το δόλωμα για να πετάξουμε και την ουσία. Μή σας κάνει εντύπωση αυτό. Έτσι λοιπόν ας μη θεωρηθεί στενοκεφαλιά το ότι τα επτά αυτά παιδιά επέμεναν να μη φάνε χοιρινό κρέας. Δεν ήταν στενοκεφαλιά. Ο λόγος ήταν αυτός.
Έτσι, όταν προκλήθηκαν να φάνε χοιρινό κρέας, είπαν το όχι. Και τότε ο Αντίοχος ο Επιφανής τους απείλησε ότι θα τους βασανίσει. Αξίζει να διαβάσετε στο Β' Μακκαβαίων το 7ο κεφάλαιο. Ολόκληρο το κεφάλαιο αναφέρεται στο μαρτύριό τους. Θα παρακαλέσω πολύ, στο σπίτι σας να το διαβάσετε. Το πρωτότυπο βιβλίο είναι γραμμένο στα ελληνικά• έχει μία ώραιότατη γλώσσα, όχι από μετάφραση. Σταχυολογώ κάποιες απαντήσεις μερικών από τα επτά αυτά αγόρια.
Αφού μαρτύρησε ο πρώτος και πέθανε, έρχεται η σειρά του δευτέρου, που ενώ πεθαίνει, λέει στον Αντίοχο τον Επιφανή: «σὺ μὲν ἀλάστωρ ἐκ τοῦ παρόντος ἡμᾶς ζῆν ἀπολύεις, ὁ δὲ τοῦ κόσμου βασιλεὺς ἀποθανόντας ἡμᾶς ὑπὲρ τῶν αὐτοῦ νόμων εἰς αἰώνιον ἀναβίωσιν ζωῆς ἡμᾶς ἀναστήσει». (Β Μακ. 7,9) Δηλαδή: Σύ μέν, αλιτήριε, προσπαθείς να μάς βγάλεις από την παρούσα ζωή, να μας ξοφλήσεις, να πεθάνουμε πρόωρα, βιάζεσαι να μας πεθάνεις• αλλά ο Βασιλιάς του κόσμου, ο αιώνιος Θεός, που τηρούμε μέχρι θανάτου τις εντολές Του, θα μας αναστήσει σε μια αιώνια ζωή!
Ο τρίτος, πεθαίνοντας, είπε τα εξής: «ἐξ οὐρανοῦ ταῦτα κέκτημαι καὶ διὰ τοὺς αὐτοῦ νόμους ὑπερορῶ ταῦτα καὶ παρ᾿ αὐτοῦ ταῦτα πάλιν ἐλπίζω κομίσασθαι». (Β Μακ. 7,11) Δηλαδή: Αυτά τα μέλη μου, τα χέρια, τα πόδια, λέει στον Αντίοχο, αυτά τα μέλη του σώματός μου τα έχω αποκτήσει από τον Ουρανό, δηλαδή από τον Θεό, ο Θεός μου τα έδωσε -ο Θεός δίνει τη ζωή και την ύπαρξη σε κάθε άνθρωπο που γεννιέται- καί γιά χάρη του νόμου Του δεν τα υπολογίζω, τα περιφρονώ και τα παραβλέπω, και έχω την ελπίδα ότι από τον Θεό πάλι θα τα ξαναπάρω πίσω.
Προσέξτε: 2ος αιώνας π.Χ.! Είναι πραγματικά καταπληκτικό να βλέπει κανείς πως το Πνεύμα του Θεού καταγράφει αυτά μέσα στο βιβλίο της Αγίας Γραφής! Σας κάνει εντύπωση;... Δέν λέει για την ψυχή τίποτα, δεν μιλάει για την ψυχή• μιλάει για τα μέλη του σώματος. Διότι στο μαρτύριο, άν το θέλετε, δεν μπορεί να μπεί η ψυχή. Πού να μπεί; στους τροχούς; στα τηγάνια; στα βραστά λάδια; στά ξέστρα; πού; τι;... Tó σώμα υφίσταται αυτά, τα μέλη του δεινοπαθούν. Εξάλλου το είπε, ότι αυτά τα μέλη του σώματός του τώρα δεινοπαθούν, και χάνει αυτά που του τα έδωσε ο Θεός, και θα τα αποκτήσει πάλι. Θα επανακτήσει τα χέρια του και τα πόδια του και τα μάτια του και τα αυτιά του• όλα! Σας κάνει εντύπωση αυτό, το ότι μιλάει για αναβίωση των μελών του ανθρώπινου σώματος; Τί ρεαλισμός!...
Ο τέταρτος είπε: «αἱρετὸν μεταλλάσσοντα ὑπ᾿ ἀνθρώπων τὰς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ προσδοκᾶν ἐλπίδας πάλιν ἀναστήσεσθαι ὑπ᾿ αὐτοῦ· σοὶ μὲν γὰρ ἀνάστασις εἰς ζωὴν οὐκ ἔσται». (Β Μακ. 7,14) Δηλαδή: Είναι προτιμότερο να πεθαίνει κανείς από τα χέρια των ανθρώπων, με την ελπίδα που έχει στόν Θεό ότι θα αναστηθεί και πάλι από Εκείνον. Για σένα όμως, βασιλιά, ή άνάστασή σου δεν θα είναι προς τη ζωή. Ώστε Λοιπόν κι εσύ, βασιλιά, θα αναστηθείς! Κι εγώ θα αναστηθώ, κι εσύ θα αναστηθείς!... Αλλά εγώ θα αναστηθώ «είς ανάστασιν ζωής», σύ όμως θα αναστηθείς «είς ανάστασιν κρίσεως». <<καὶ ἐκπορεύσονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως>>. (Ιω. 5,29) Καταπληκτικό!
Τέλος, όταν ο Αντίοχος βλέπει ότι νικιέται από τα νεαρά αυτά παιδιά, που μένουν σταθερά στην Πίστη τους παρά το φρικτό μαρτύριο που υφίστανται, ελπίζει ότι θα ικανοποιήσει πλέον τον εγωισμό του κερδίζοντας τον τελευταίο, τον έβδομο, που ήταν το πιο μικρό παιδί. Έτσι, νομίζοντας ότι η μητέρα τους η Σολομονή, πονά τώρα -θαυμάστε την παρακαλώ• ήταν παρούσα στο μαρτύριο των παιδιών και της!- και ελπίζοντας ότι σαν μάνα θα επηρεάσει το μικρό της το παιδί να θυσιάσει στα είδωλα και να φάει χοιρινό κρέας, της στέλνει τον μικρό να του μιλήσει, υπολογίζοντας πώς θα του έλεγε ό,τι μια μητέρα θα μπορούσε να πεί σε τέτοιες στιγμές στο παιδί της: «Παιδί μου, σε παρακαλώ λυπήσου με! "Έξι αδέλφια σου έχασα, έξι παιδιά μου έχασα• μή σε χάσω κι εσένα!». Εκεί υπολόγιζε ο Αντίοχος,
Ακούστε όμως τι είπε αυτή η ένδοξη, ή μακαρία μητέρα στο παιδί της: «υἱέ, ἐλέησόν με τὴν ἐν γαστρὶ περιενέγκασάν σε μῆνας ἐννέα καὶ θηλάσασάν σε ἔτη τρία καὶ ἐκθρέψασάν σε καὶ ἀγαγοῦσαν εἰς τὴν ἡλικίαν ταύτην καὶ τροφοφορήσασαν». (Β Μακ. 7,27) Δηλαδή: Παιδί μου, λυπήσου με! Λυπήσου εμένα, που σε κράτησα εννέα μήνες στα σπλάχνα μου, εμένα που σε θήλασα τρία χρόνια -τόσος ήταν ο θηλασμός στους Εβραίους- και σε έθρεψα και σε μεγάλωσα και σε έφερα στήν ήλικία που βρίσκεσαι τώρα! Παιδί μου, λυπήσου με!...
Και συνεχίζει: «ἀξιῶσε, τέκνον, ἀναβλέψαντα εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς πάντα ἰδόντα, γνῶναι ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτὰ ὁ Θεὸς καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος οὕτως γεγένηται». (Β Μακ. 7,28) Απαιτώ, παιδί μου -όχι «σε παρακαλώ», αλλά «αξιώνω, απαιτώ»!- ρίξε μια ματιά στον ουρανό, δές τα αστέρια τ' αναρίθμητα, και δες ότι όλα αυτά τα δημιούργησε ο Θεός. Ρίξε μια ματιά στούς ανθρώπους• όλους ο Θεός τους έκανε. Όλα αυτά, και τους άνθρώπους και τ' αστέρια και τη γή, τα δημιούργησε «ἐξ οὐκ ὄντων», από το μηδέν.
Αυτή εδώ η έκφραση είναι μοναδική στην Αγία Γραφή, ως έκφραση, την οποία θα ζήλευαν όλα τα φιλοσοφικά συστήματα. Είναι βέβαια έξω από κάθε λογική, και είναι θέμα μόνο αποκαλύψεως ότι εκ του μηδενός δημιουργήθηκε το παν. Τη φράση αυτή την έχει πάρει και ο Μέγας Βασίλειος και την έχει βάλει μέσα στη Θεία Λειτουργία του. «...ό εκ του μη όντος εις το είναι παραγαγών τα σύμπαντα...» Διότι ο Αριστοτέλης έλεγε ότι εκ του μηδενός μηδέν, «ουκ άν ποτε ουδέν γένοιτο εκ μηδενός», «ουδέν αν εκ μηδενός αν γενέσθαι» κ.ά. ενώ η αποκάλυψη του Θεου λέει ότι εκ του μηδενός τα πάντα, εκ του μη όντος εις το είναι τα πάντα! Αυτό είπε μία μάνα στο παιδί της, στο μικρό της το παιδί! «Λυπήσου με, λοιπόν, παιδί μου, πρόσεξε, αξιώ», «μὴ φοβηθῇς τὸν δήμιον τοῦτον, ἀλλὰ τῶν ἀδελφῶν ἄξιος γενόμενος, ἐπίδεξαι τὸν θάνατον, ἵνα ἐν τῷ ἐλέει σὺν τοῖς ἀδελφοῖς σου κομίσωμαί σε». (Β Μακ. 7,29) Δηλαδή: Παιδί μου, μή τον φοβηθείς αυτόν τον δήμιο, αλλά να γίνεις ισάξιος με τους αδελφούς σου. Όπως εκείνοι φάνηκαν άξιοι, να γίνεις κι εσύ ισάξιος με αυτούς. Δέξου τον θάνατο τον μαρτυρικό, για να σε αποκτήσω πάλι, με τους αδελφούς σου, στον καιρό του ελέους του Θεού. Προσέξτε: Ποιό είναι αυτό το έλεος του Θεού; Είναι η ανάσταση των νεκρών! Δηλαδή: Όταν θα δώσει ο Θεός το έλεός Του να αναστηθούν οι άνθρωποι, τότε τα παιδιά μου, εσένα μαζί με τα αδέλφια σου, να σάς ξαναποκτήσω!
Είδατε, παρακαλώ, μέγεθος ομολογίας πίστεως στην καθολική ανάσταση των νεκρών;... Μας καταπλήσσει, αγαπητοί! Αλλά θα προχωρήσω και λίγο πιό πέρα: Είδατε την ηρωική ψυχή μιας μητέρας, της θαυμασίας και μακαρίας αυτής μητέρας, της ηρωίδος της Πίστεως αλλά και της πατρίδος της;... (σ.σ Τό Λείψανό της Αγίας Σολομονής φυλάσσεται ἀδιάφθορο στόν Πατριαρχικό Ναό τοῦ ἁγ. Γεωργίου, στό Φανάρι ΚΠόλεως, μαζί μέ τά ἐπίσης ἀδιάφθορα Λείψανα τῶν Ἁγίων Θεοφανοῦς τῆς Βασιλίσσης καί Μεγαλομάρτυρος Εὐφημίας. Ἡ μνήμη της τιμᾶται τήν 1η Αὐγούστου.)
Αλήθεια, δεν ξέρω πώς εμείς θα βλέπαμε τα παιδιά μας, αγαπητοί μου, τι θα τα συμβουλεύαμε, αν θα είχαμε παιδιά. Μήπως θα φοβόμασταν μη πάθουν τίποτα, όταν θα βρίσκονταν σε έναν κίνδυνο, και μάλιστα για την Πίστη τους; Μήπως είμαστε έτοιμοι να τα απεμπολήσουμε όλα, να τα κλωτσήσουμε όλα, αρκεί το παιδί μας νά μή δεινοπαθήσει; Ποιά μητέρα θα είχε τη δύναμη να πεί αυτά τα λόγια στο παιδί της, όπως τα είπε η Σολομονή; Αλλά αυτά γράφηκαν για τη Σολομονή ως υπόδειγμα. Και μη νομίσετε ότι θα ήταν μικρότερη ή αξία κάθε γυναίκας, οποιασδήποτε εποχής, όταν θα μιλούσε μ' αυτόν τον τρόπο στα παιδιά της. Κατά την ημέρα της Κρίσεως, την ημέρα των λογαριασμών που θα ζητήσει ο Θεός, θα δοξασθεί και εκείνη πλάι στη Σολομονή με τα ένδοξα εκείνα παιδιά της. Ναι!
Όμως ένα μόνο σας παρακαλώ: να τρέφουμε τα παιδιά μας μας με ηρωικό πνεύμα! Αυτό μόνο σας λέω. Με ήρωϊκό πνεύμα να τρέφουμε τα παιδιά μας, και όχι με πνεύμα μαλθακό, με το πνεύμα της καλοζωίας, με το πνεύμα εκείνο του βολέματος, με το πνεύμα του να μη δεινοπαθήσει, να μην κακοπάθει το παιδί μας, και δεν βαριέσαι παρακάτω...! Όχι, αγαπητοί μου, όχι• ήρωικό πνεύμα να δώσουμε στα παιδιά μας!... Αλλά τα παιδιά μας βέβαια θα πρέπει να δούν και σε μας αυτό το ηρωικό πνεύμα. Δημιουργήστε ήρωες και της Πίστεως και της πατρίδος μας! Γιατί, μή το ξεχνάμε, αν κάποτε μάς χτυπήσουν οι εχθροί, δεν θα πολεμήσουν οι όποιοι- όποιοι Έλληνες, αλλά θα πολεμήσουν μόνο εκείνοι που πιστεύουν στον Θεό. Έτσι είναι τα πράγματα, και πιστεύω θα συμφωνείτε κι εσείς. Την πατρίδα τους την αγαπούν μόνον όσοι πιστεύουν και αγαπούν τον Θεό• αλλιώτικα θα πούν εκείνο το ιστορικό «Pourquoi?». (Κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου οι Γάλλοι στρατιώτες, κάτω από τις οδηγίες του στρατάρχη Πεταίν αλλά και επηρεασμένοι από το αντιπολεμικό πνεύμα των καιρών, οδηγήθηκαν στο «Pourquoi?».) δηλαδή «Γιατί να πολεμήσουμε; Για ποιόν λόγο;». Βεβαίως κανείς δεν θα ήθελε να πολεμά• αλλά όταν απειλούνται ιερά και όσια, δέν θά πολεμήσει; Λοιπόν, θα πολεμήσουν μόνον εκείνοι οι ήρωες που είναι ήρωες της Πίστεως.
Πάντως τα λόγια της γυναίκας αυτής, της Σολομονής, είναι ένα μνημείο αληθινής παιδαγωγικής, ορθής αντιλήψεως σχέσεων γονέων και παιδιών και ορθής πίστεως στόν Θεό• ακόμα αποκαλύπτουν και μιά προφητική δύναμη για τη μέλλουσα ανάσταση των νεκρών, που αποτελεί καθολική πίστη.
Ο Ιούδας ο Μακκαβαίος -είναι στο Β' Μακκαβαίων, 12ο κεφάλαιο- σε κάποια μάχη που είχε και σκοτώθηκαν αρκετοί στρατιώτες του, όταν πήγαν να τούς θάψουν, αντελήφθη ότι μέσα στον κόλπο τους είχαν κάτι ειδωλολατρικά φυλαχτά. Ηταν, θα λέγαμε, σαν κι εκείνα που πολλές φορές μερικοί παίρνουν από τούς μάγους -κάτι νυχτερίδες, κάτι πέταλα, κάτι.. και τα λοιπά- και τα βάζουν οι άνθρωποι επάνω τους για φυλαχτά, για να μην τους πιάνει το κακό το μάτι, να μήν τούς βρεί η κακιά η ώρα, και ό,τι άλλα παραμύθια λένε. Αντελήφθη λοιπόν ο Ιούδας ο Μακκαβαίος ότι οι στρατιώτες που φονεύθηκαν είχαν τέτοια πράγματα επάνω τους, και παρατήρησε ότι φονεύθηκαν μόνον εκείνοι που είχαν αυτά τα φυλαχτά! Τότε κατάλαβε ότι τούς τιμώρησε ο Θεός, διότι έφεραν επάνω τους ειδωλολατρικά αντικείμενα.
Και τι έκανε; «ποιησάμενός τε κατ᾿ ἀνδραλογίαν κατασκευάσματα εἰς ἀργυρίου δραχμὰς δισχιλίας, ἀπέστειλεν εἰς Ἱεροσόλυμα προσαγαγεῖν περὶ ἁμαρτίας θυσίαν, πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος·». (Β Μακ. 12,43) Δηλαδή: Μέτρησε πόσοι ήταν οι φονευθέντες, και «κατ’ ανδραλογίαν», δηλαδή ανάλογα με τον αριθμό των ανδρών, μάζεψε χρήματα, 2.000 αργυρές δραχμές, και τις έστειλε στα Ιεροσόλυμα, για να γίνουν θυσίες για την εξιλέωσή τους. Και σημειώνει ο ιερός ιστοριογράφος εδώ ότι «πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος», δηλαδή πολύ καλά έκανε με αυτό που έκανε -«αστείως» θα πεί θεαρέστως- σκεπτόμενος την ανάσταση των νεκρών. Και συμπληρώνει: «εἰ γὰρ μὴ τοὺς προπεπτωκότας ἀναστῆναι προσεδόκα, περισσὸν ἂν ἦν καὶ ληρῶδες ὑπὲρ νεκρῶν προσεύχεσθαι». (Β Μακ. 12,44) Δηλαδή: Άν δεν υπήρχε η πίστη στην ανάσταση των νεκρών, το να κάνει κανείς θυσίες γιά τους νεκρούς που είχαν πέσει στην αμαρτία, αυτό, λέει, θα ήταν περιττό και «ληρώδες», θα ήταν τρελλό πράγμα.
Ώστε βάζει και σχόλιο ο ιερός ιστοριογράφος γιά την ανάσταση των νεκρών! Και το σχόλιο αυτό μάς θυμίζει τον Απόστολο Παύλο, που λέει «εἰ γὰρ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται./ εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, ματαία ἡ πίστις ὑμῶν· ἔτι ἐστὲ ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν». (Α Κορ. 15, 16 - 17) εάν οι νεκροί δεν ανασταίνονται, τότε ούτε ο Χριστός αναστήθηκε: και εάν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τότε μάταιη η πίστη μας, μάταιο και το κήρυγμά μας. Αλλά, σας είπα, προχωράμε προοδευτικά στην αποκάλυψη του ρεαλισμού της αναστάσεως των νεκρών.
Ο Προφήτης Δανιήλ. μας περιγράφει κατά τρόπο σαφέστατο την ανάσταση των νεκρών. Ακούστε τι γράφει στο 12ο κεφάλαιο: «καὶ πολλοὶ τῶν καθευδόντων ἐν γῆς χώματι ἐξεγερθήσονται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς αἰσχύνην αἰώνιον». (Δαν. 12,2) Δηλαδή: Και πολλοί –δηλαδή όλοι- από εκείνους που κοιμούνται στο χώμα της γης -δέν λέει πέθαναν- θα αναστηθούν. Όταν λέει «πολλοί», εννοεί όλοι. Να σας θυμίσω κάτι από την Καινή Διαθήκη. Όταν λέει ο Χριστός «τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.» (Ματθ. 26,28) «καὶ εἶπεν αὐτοῖς· τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον». (Μαρκ. 14,24) δεν εννοεί ότι το Αίμα Του ο Χριστός το έχυσε απλώς μόνο για πολλούς, αλλά το έχυσε για όλους τους ανθρώπους. Ή έκφραση λοιπόν «πολλοί» σημαίνει πάντες.
Επίσης βλέπουμε εδώ να λέει ότι ο θάνατος είναι «ύπνος». Ξέρετε γιατί μιλάει για «ύπνο»; Διότι ο καθένας που κοιμάται ξυπνάει, δηλαδή ο καθένας που πεθαίνει ανασταίνεται. Ακόμη λέει για το «χώμα της γης». Φοβερός ρεαλισμός! Ακόμη λέει ότι θα γίνει ανάσταση και θα αναστηθούν δυο κατηγορίες ανθρώπων: η μία κατηγορία «είς ανάστασιν ζωής», που είναι η αιώνια ζωή, και η άλλη «είς ανάστασιν κρίσεως».
Βέβαια στον 1ο Ψαλμό αναφέρεται κάτι το οποίο εκμεταλλεύονται οι Χιλιαστές. Λέει: «διὰ τοῦτο οὐκ ἀναστήσονται ἀσεβεῖς ἐν κρίσει, οὐδὲ ἁμαρτωλοὶ ἐν βουλῇ δικαίων·». (Ψαλ. 1,5) Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι ασεβείς δεν θα αναστηθούν, αλλά ότι δεν θα αναστηθούν «εις ζωήν αιώνιον». Διότι τότε όλα αυτά τα πράγματα θα έπρεπε να έρχονται σε αντίθεση, σε αντίφαση μεταξύ τους. Όχι• θα αναστηθούν. Δέν θά αναστηθούν όμως «εις ζωήν αιώνιον», αλλά «είς ανάστασιν κρίσεως», δηλαδή καταδίκης.
Και συνεχίζει ο Δανιήλ: «καὶ οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος καὶ ἀπὸ τῶν δικαίων τῶν πολλῶν ὡς οἱ ἀστέρες εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ ἔτι». (Δαν. 12,3) Πώ πώ. Δηλαδή εκείνοι που θα είναι δίκαιοι και θα σωθούν θα είναι πολλοί, θα είναι σάν τα αστέρια του ουρανού. Ώστε πολλοί θα σωθούν;... Κάποτε που ρώτησαν τον Κύριο «εἶπε δέ τις αὐτῷ· Κύριε, εἰ ὀλίγοι οἱ σῳζόμενοι; ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτούς·/ ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διὰ τῆς στενῆς πύλης· ὅτι πολλοί, λέγω ὑμῖν, ζητήσουσιν εἰσελθεῖν καὶ οὐκ ἰσχύσουσιν.» (Λουκ. 13, 23 - 24) ο Κύριος δέν είπε ούτε αν είναι λίγοι ούτε αν είναι πολλοί• είπε «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν». Εδώ βλέπουμε να λέει ότι θα είναι πολλοί έκείνοι που θα σωθούν. Ξέρετε γιατί; Για να μην πούν οι άνθρωποι: «Και πόσοι θα σωθούν; Κι αν μέσα στα δέκα δισεκατομμύρια ανθρώπων σωθούν μόνο δέκα άνθρωποι, ο Θεός δέν θά λυπηθεί τους υπόλοιπους;». Υπάρχει αυτή η ψυχολογία στους ανθρώπους, ότι: «Έ, θα μας λυπηθεί ο Θεός, καί κάτι θα γίνει».
Προσέξτε, αδελφοί μου, δεν θα γίνει τίποτα παραπάνω από εκείνο που αποκαλύπτει ο λόγος του Θεού. Ο Θεός δεν ψεύδεται, ούτε παίζει. Εάν ήταν να κάνει κάτι, θα μας το έλεγε. Ας μη ξεχνάμε ότι στις προφητείες όταν μιλάει για πολεμικές απειλές στους Εβραίους, ταυτοχρόνως προσφέρει και τη λύτρωση. Λέει: «θα σας τιμωρήσω, θα σας πάω αιχμαλώτους στην Βαβυλώνα• αλλά μετά ταύτα εγώ θα τιμωρήσω εκείνους που θα σας έχουν απαγάγει στην αιχμαλωσία• και πάλι θα σας αποκαταστήσω». (Βλ. Ψαλμ. 77, 61-66. / 136, 1-9. / Ησ, 14, 2./ Ιερ, 37, 16-19./ Ιεζ. 25, 1-17. κ.ά.) Γιατί το λέει ο Θεός εκ των προτέρων; Διότι ο Θεός δεν ψεύδεται και δεν διστάζει να πεί εκείνο που θα κάνει. Όταν λοιπόν δεν αφήνει περιθώρια αποκαταστάσεως, μη νομίζουμε ότι τελικά όλοι θα σωθούν και θα αποκατασταθούν τα πάντα, όπως έλεγε ο Ωριγένης, με την έννοια δηλαδή ότι και ο Διάβολος ακόμη θα συγχωρεθεί, και τότε θα είναι όλα πολύ ωραία. Όχι, αγαπητοί μου• η Βασιλεία του Θεού είναι αιώνια και η Κόλαση θα είναι αιώνια! Αυτό δεν πρέπει να μας εξαπατά, να μας διαφεύγει, και να πιστεύουμε ότι θα γίνει κάτι διαφορετικό. Γι' αυτό λοιπόν εδώ λέει ότι θα είναι πολλοί εκείνοι που θα σωθούν.
Και ξέρετε τι φοβερό θα είναι! Θα σας πω ένα μικρό παράδειγμα από τη σχολική ζωή, και όσοι υπήρξατε μαθητές θα καταλάβετε την ψυχολογία του πράγματος. Δέν διαβάζετε τα μαθήματά σας, και νομίζετε πώς θα μείνουν πολλοί μαθητές στην ίδια τάξη, όπως εσείς, κι έτσι θα έχετε παρέα. Βλέπετε όμως να προβιβάζονται οι περισσότεροι, σχεδόν όλοι, και να μένετε στην ίδια τάξη μόνο εσείς και ένας-δυό άλλοι. Τι έκπληξη! «Ώστε λοιπόν πέρασαν οι άλλοι, και εμείς μείναμε!...» Έ, αυτή η έκπληξη, αγαπητοί μου, είναι μία έκπληξη αγωνιώδης, φοβερή! Όσοι υπήρξαν μαθητές και είχαν λίγη αγωνία μέσα τους για τις εξετάσεις, καταλαβαίνουν με τί γλώσσα μιλάω. Φοβερή έκπληξη. Και ξέρετε τι εύχονται μερικοί μαθητές που είχαν μια αποτυχία στις εξετάσεις και πρόκειται να δώσουν πάλι τον Σεπτέμβριο; Να γίνει μέχρι τότε ένας πόλεμος, να μην πάνε οι καθηγητές στο σχολείο, αλλά να πάνε στο μέτωπο!... Ναί! Ναί• καί δέν είναι αδικαιολόγητο. Αυτό φανερώνει ότι θα είναι τρομερή ή έκπληξη αμα δούμε πολλούς να σώζονται, κι εμείς να μένουμε απ' έξω!
Η προφητεία του Δανιήλ ακόμη δείχνει και το μέλλον των ανθρώπων μέσα στη Βασιλεία του Θεού, και λέει: «οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος». Πώ πώ... «θα λάμψουν»! Ο Χριστός είπε «τότε οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς αὐτῶν. ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω». (Ματθ. 13,43) Και το έδειξε με τη Μεταμόρφωσή Του. Αλλά αυτό το θέμα, για το μέλλον του σώματός μας, θα μας απασχολήσει ιδιαιτέρως στις προσεχείς συναντήσεις μας.
Και λέει στόν Δανιήλ ο άγγελος που του αποκαλύπτει όλα αυτά: «καὶ σὺ δεῦρο καὶ ἀναπαύου· ἔτι γὰρ ἡμέραι καὶ ὧραι εἰς ἀναπλήρωσιν συντελείας, καὶ ἀναστήσῃ εἰς τὸν κλῆρόν σου, εἰς συντέλειαν ἡμερῶν». (Δαν. 12,13) Δηλαδή: Και συ, Δανιήλ, έλα και ξεκουράσου• θα περάσει καιρός και καιρός έως ότου γίνουν αυτά. Και όταν θα συμπληρωθούν οι ημέρες καί θά τελειώσει η Ιστορία, τότε εσύ θά αναστηθείς και θα βρεθείς ανάμεσα σ' εκείνους που θα είναι όμοιοι με σένα, με τούς δικαίους.
Είδατε; «θα αναστηθείς»! Ώστε εν προκειμένω ο θάνατος, με αυτή την προϋπόθεση, της αναστάσεως, είναι ανάπαυση• δεν είναι διάλυση! Είναι φρικτό πράγμα ο θάνατος, φρικτό!... αλλά, με την προσδοκία της αναστάσεως, είναι ανάπαυση! Είναι κάτι που και περιμένουν οι Αγιοι με χαρά.
Αυτός ο ρεαλισμός του Δανιήλ συναγωνίζεται τον ρεαλισμό του οράματος του προφήτου Ιεζεκιήλ. Είναι εκείνη η προφητεία που διαβάζουμε όταν γυρίσουμε από την περιφορά του Επιταφίου στην εκκλησία. Αυτό το θαυμάσιο ανάγνωσμα, αυτή η προφητεία του Ιεζεκιήλ, θα έλεγα ότι ξεχωρίζει ιδιαίτερα απ' όλη αυτή την Ακολουθία, που είναι βέβαια ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Είναι υπέροχη! Εκείνοι που φεύγουν για τα σπίτια τους και δεν επιστρέφουν στην εκκλησία, χάνουν την προφητεία αυτή, δεν την ακούν. Και είναι μια ωραία προφητεία, μιά προφητεία γεμάτη από ελπίδα! Σας είπα ότι συναγωνίζεται σε ρεαλισμό τα όσα γράφει ο Δανιήλ. Ακούστε την: «Καὶ ἐγένετο ἐπ᾿ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου, καὶ ἐξήγαγέ με ἐν πνεύματι Κύριος καὶ ἔθηκέ με ἐν μέσῳ τοῦ πεδίου, καὶ τοῦτο ἦν μεστὸν ὀστέων ἀνθρωπίνων·». (Ιεζ. 37,1) Δηλαδή: Με πήρε το χέρι του Θεού και πνευματικά μεταφέρθηκα σε μια πεδιάδα, κι εκεί με έστησε στη μέση της πεδιάδος, και η πεδιάδα αυτή ήταν γεμάτη από ανθρώπινα κόκκαλα.
Έχετε μπει ποτέ σε οστεοφυλάκιο κάποιου άκατάστατου χωριού, που συνήθως αντικατοπτρίζει την ακαταστασία του; Γιατί πραγματικά το νεκροταφείο και το οστεοφυλάκιο ενός τόπου είναι ο καθρέπτης της πόλεως ή του χωριού• να το ξέρουμε αυτό. Αν μπαίνετε σ' ένα οστεοφυλάκιο και βλέπετε μισολιωμένα κόκκαλα μέσα σε τσουβάλια, που είναι ριγμένα μέσα σ' ένα δωμάτιο, μιά παράγκα, που τη δέρνει η βροχή και ο άνεμος, θα πείτε: «Θεέ μου, Θεέ μου!». Αγαπητοί μου, το να περιποιούμαστε τα νεκροταφεία μας και τα όστεοφυλάκια δείχνει το πώς πιστεύουμε το μέλλον των ανθρώπων μας αλλά και των εαυτών μας. Όταν περιποιούμαστε τον τάφο ή τα οστά, δεν το κάνουμε από ματαιοδοξία ή απλώς έτσι, εική καί ώς έτυχε, αλλά γιατί πιστεύουμε στην ανάσταση των νεκρών. Γιατί, όπως θα δούμε, και το ξέρετε ήδη από τις τόσες ομιλίες που έχουμε κάνει για την Ανάσταση του Χριστού, τα ίδια τα σώματά μας θα αναστηθούν. Και όχι βεβαίως ότι θα υπήρχε ανάγκη να μαζέψουμε τα οστά για να μη χαθεί κανένα κοκκαλάκι, μήπως αναστηθεί κανείς και θα του λείπει κανένα κοκκαλάκι...! Όχι αυτό, αλλά για τον ίδιο λόγο που περιποιούμαστε και ένα μνήμα. Δέν πάμε κι ανάβουμε ένα κερί; δέν ανάβουμε το καντήλι; δέν βάζουμε λουλούδια; Γιατί τα κάνουμε αυτά; Μήπως ο νεκρός θα μυρίσει τα λουλούδια;... ή μήπως -εκείνο το ανόητο που λένε- με το φως του κεριού ή του καντηλιού να βλέπει στον άλλο κόσμο, για να μην περπατάει στα σκοτεινά;... Γιαυτό τα κάνουμε όλα αυτά; Αγαπητοί μου, όταν ανάβουμε το καντήλι και το κερί και το θυμίαμα, και βάζουμε και λουλούδια, το κάνουμε προς τιμήν της εικόνος του Θεού, που θα ξαναστηθεί όρθια στα πόδια της! Αφού λοιπόν είναι πρός τιμήν, γιατί να μην έχουμε και τον τάφο καθαρό, περιποιημένο κι ωραίο, όσο κρατήσει μέσα στον χρόνο, πού να εκφράζει το «προσδοκώ ανάστασιν νεκρών»;
Λοιπόν, σ' ένα τέτοιο περιβάλλον οδήγησε ο Θεός τον Ιεζεκιήλ, σε μία πεδιάδα γεμάτη από ανθρώπινα κόκκαλα, και μας αποκαλύπτει: «καὶ περιήγαγέ με ἐπ᾿ αὐτὰ κυκλόθεν κύκλῳ, (το "περιήγαγέ" και το "κυκλόθεν κύκλῳ" είναι πλεονασμός) καὶ ἰδοὺ πολλὰ σφόδρα ἐπὶ προσώπου τοῦ πεδίου, ξηρὰ σφόδρα./ καὶ εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, εἰ ζήσεται τὰ ὀστέα ταῦτα; καὶ εἶπα· Κύριε Κύριε, σὺ ἐπίστῃ ταῦτα./ καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς· τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυρίου». (Ιεζ. 37, 2 - 4) Δηλαδή: Μέ γύρισε γύρω-γύρω από τα οστά, και είδα που ήταν πάρα πολλά επάνω στην πεδιάδα! Και νά, κόκκαλα!... πολλά κόκκαλα... ξηρά κόκκαλα, πολύ παλιά, ξεραμένα από τον χρόνο!... Και μου είπε ο Θεός: «Άνθρωπε, τι λές: μπορούν να ζήσουν τα κόκκαλα αυτά;». Και είπα: «Κύριε, εσύ γνωρίζεις τι μπορεί να γίνει με αυτά». Δεν λέει αυτό που θα λέγαμε εμείς: «Αν είναι δυνατόν...! Πώς μπορούν να ξαναζήσουν τα κόκκαλα αυτά;...». Και μου είπε ο Θεός: «Νά προφητεύσεις πάνω στα κόκκαλα και να πείς: “ώ κόκκαλα, ξηρά και παλιωμένα, ακούστε τον λόγο του Κυρίου"». Θα μας πεί ο Απόστολος Παύλος ότι η ανάσταση των νεκρών θα γίνει «εν λόγω Κυρίου» «τοῦτο γὰρ ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ Κυρίου, ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου οὐ μὴ φθάσωμεν τοὺς κοιμηθέντας·» (Α Θεσ. 4,15) συμφωνία Καινής και Παλαιάς Διαθήκης!
Και θα πείς, ώ Προφήτη: "τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέοις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ᾿ ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς/ καὶ δώσω ἐφ᾿ ὑμᾶς νεῦρα καὶ ἀνάξω ἐφ᾿ ὑμᾶς σάρκας, καὶ ἐκτενῶ ἐφ᾿ ὑμᾶς δέρμα καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς, καὶ ζήσεσθε· καὶ γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος». (Ιεζ. 37, 5 - 6) Δηλαδή: Τα εξής λέει Κύριος σ' αυτά τα κόκαλα: «Νά, εγώ θα δώσω σε σάς πνοή ζωής, θα σας δώσω νεύρα, θα σας βάλω σάρκες, θά άπλώσω επάνω σας δέρμα και θα σας δώσω την πνοή μου και θα ζήσετε πάλι, και τότε θα γνωρίσετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος», ο σοφός, ο δυνατός, που αγαπάει τους ανθρώπους! Μη ξεχνάτε αυτά τα τρία: σοφία, δύναμη και αγάπη του Θεού• είναι τα τρία αυτά που θα δώσουν την ανάσταση των νεκρών. Αυτα παραγγέλλει ο Θεός στον Ιεζεκιήλ να πεί σ' εκείνα τα κόκκαλα.
Και τότε ο Προφήτης λέει: «καὶ ἐπροφήτευσα καθὼς ἐνετείλατό μοι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐμὲ προφητεῦσαι καὶ ἰδοὺ σεισμός, καὶ προσήγαγε τὰ ὀστᾶ ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ». (Ιεζ. 37,7) Δηλαδή: Και προφήτευσα, και είπα, όπως μου έδωσε εντολή ο Κύριος. Και ενώ τα έλεγα αυτά στα κόκκαλα τα γυμνά, νά, έγινε σεισμός, και τα κόκκαλα άρχισαν να κινούνται• και καθώς μετακινούνταν το ένα προς το άλλο, συναρμολογούνταν μεταξύ τους. Θυμηθείτε τον σεισμό, όταν ο Χριστός ήταν πάνω στον σταυρό, που ανοίχθηκαν τα μνήματα και βγήκαν οι νεκροί. Θυμηθείτε το. Αυτό δεν ήταν προφητεία, αλλά ήταν γεγονός. Ξέρετε τί σημαίνει; Υστερα από την προφητεία να έχουμε το γεγονός. Φοβερό!
Συνεχίζουμε την προφητεία: «καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ ἐπ᾿ αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ᾿ αὐτὰ δέρμα ἐπάνω, καὶ πνεῦμα οὐκ ἦν ἐπ᾿ αὐτοῖς./ καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὸ πνεῦμα, προφήτευσον, υἱὲ ἀνθρώπου, καὶ εἰπὸν τῷ πνεύματι· τάδε λέγει Κύριος· ἐκ τῶν τεσσάρων πνευμάτων ἐλθὲ καὶ ἐμφύσησον εἰς τοὺς νεκροὺς τούτους, καὶ ζησάτωσαν». (Ιεζ. 37, 8 - 9) Δηλαδή: Και είδα, και να, αμέσως άρχισαν να εκτείνονται νεύρα επάνω στα κόκκαλα, φύτρωναν σάρκες και απλωνόταν δέρμα επάνω τους, αλλά ακόμη δέν υπήρχε πνοή ζωής. Και μου είπε ο Κύριος: «Προφήτευσε και πές στο Άγιο Πνεύμα», δηλαδή πές για λογαριασμό μου στο Άγιο Πνεύμα. Προσέξτε, παρακαλώ. Εδώ, κατά κάποιον τρόπο, ο Πατήρ λέει στόν Προφήτη να απευθυνθεί στο Άγιο Πνεύμα, τό τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος: «Και πές στο Πνεύμα το Άγιο: “Αυτά λέει ο Κύριος: Έλα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος Σύ, Πνεύμα Άγιο, και φύσηξε στους νεκρούς αυτούς, και θα ζήσουν”». Εδώ «πνεύμα» θα πεί άνεμος, και τα «τέσσερα πνεύματα» είναι οι άνεμοι που φυσάνε από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος: Βορράς, Νότος, Ανατολή, Δύση.
Ώστε το Πνεύμα το Άγιο θα μας δώσει την πνοή της αναστάσεως. Αλλά η ανάσταση θα γίνει δυνάμει της Αναστάσεως του Χριστού. Είναι αυτό που είπε ο Χριστός: «ἀλλ᾿ ἐγὼ τὴν ἀλήθειαν λέγω ὑμῖν· συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω. ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς· ἐὰν δὲ πορευθῶ, πέμψω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς·». (Ιω. 16,7) Είναι συμφέρον για σας να φύγω. Εγώ φεύγω• το έργο μου το τελείωσα επάνω στη γή. Εάν δεν φύγω, τότε δεν θα έρθει το Πνεύμα το Άγιο κοντά σε σάς να συνεχίσει. Και το Πνεύμα το Άγιο, πού μένει στην Εκκλησία, Αυτό θα μας δώσει την ανάσταση των νεκρών. Προσέξτε όμως: ουδέποτε το Άγιο Πνεύμα θα ερχόταν να μας δώσει την ανάσταση των νεκρών, εάν ο Υιός του Θεού δεν γινόταν άνθρωπος, να αναστηθεί, για να αναστηθούμε και εμείς.
Και συνεχίζει: «καὶ ἐπροφήτευσα καθότι ἐνετείλατό μοι· καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτοὺς τὸ πνεῦμα, καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα». (Ιεζ. 37,10) Δηλαδή: και μίλησα όπως μου είπε και μπήκε η ζωή μέσα τους, και στάθηκαν επάνω στα πόδια τους, και ήταν πολλοί, πολλοί, πάρα πολλοί!... Φοβερό!... Είχαμε πει και την περασμένη φορά, ότι γι' αυτό δέν γονατίζουμε αυτή την περίοδο, του Πεντηκοσταρίου, γιατί η όρθια στάση είναι τύπος της αναστάσεώς μας, δηλαδή θα αναστηθούμε, και θα σταθούμε όρθιοι με τα δυό μας τα πόδια, τα σωματικά. Όχι τα πνευματικά πόδια, αλλά τα σωματικά!
Και μετά: «καὶ ἐλάλησε Κύριος πρός με λέγων·... προφήτευσον καὶ εἰπὸν πρὸς αὐτούς· -τους Ιουδαίους• τώρα στρέφεται πρός τούς Ιουδαίους- τάδε λέγει Κύριος· ἰδοὺ ἐγὼ ἀνοίγω τὰ μνήματα ὑμῶν καὶ ἀνάξω ὑμᾶς ἐκ τῶν μνημάτων ὑμῶν». (Ιεζ. 37,12) Δηλαδή: Και μου είπε ο Κύριος: «Πές τους ότι εγώ ο Θεός ανοίγω τα μνήματα και θα σας βγάλω από τα μνήματά σας. Εγώ ο Θεός!»
Βέβαια η προφητεία αυτή έχει δυό διαστάσεις: η μία είναι εθνική και η άλλη εσχατολογική. Αλλά πέστε μου: θα μπορούσε να δοθεί μία τόσο τρομερή εικόνα, μια τόσο φοβερή εικόνα, γιά μία εθνική παλιγγενεσία; Κι όμως ο Θεός την δίνει• διότι η εθνική παλιγγενεσία, η εθνική αναγέννηση, είναι ένα σχήμα του αιώνος -πράγματι, αυτό έγινε στους Εβραίους και πέρασε- αλλά πίσω απ' αυτό είναι η μεγάλη, η παγκόσμια, ή έσχατη παλιγγενεσία: η ανάσταση των νεκρών! Γι' και η μεγαλοπρεπής, φρικώδης και ρεαλιστικότατη αυτή εικόνα της αναστάσεως των νεκρών.
Ώστε λοιπόν, βλέπουμε ότι η φοβερή αυτή εικόνα του προφήτου Ιεζεκιήλ. θα πραγματοποιηθεί μία ακόμη και τελευταία φορά, θα πραγματοποιηθεί την «έσχατη ημέρα», που θα γίνει η ανάσταση των νεκρών.
Αλλά ας μείνουμε εδώ, ώστε την ερχόμενη Κυριακή, πρώτα ο Θεός, να δούμε πώς ακριβώς μας αποκαλύπτει η Καινή Διαθήκη το μυστήριο της αναστάσεως των νεκρών. Εκεί πλέον θα δούμε κατά έναν ολοφάνερο τρόπο ότι το κέντρο, ο πυρήνας, που στρέφεται ολόκληρη η Καινή Διαθήκη, και η Αγία Γραφή γενικότερα, είναι η Ανάσταση του Χριστού και η ανάσταση των νεκρών.
Πώς μπορούμε λοιπόν να μην υμνήσουμε τον Θεό, να μήν τον ευχαριστήσουμε, γι' αυτή τη μεγάλη ευεργεσία Του, που με τη σοφία Του, τη δύναμή Του και την αγάπη Του εργάστηκε το έργο της ψυχοσωματικής μας αναστάσεως; Ο Θεός να σας ευλογεί.
Κυριακή, 20 Απριλίου 1980.
2α ομιλία στην κατηγορία
« Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/h-anastasis-tvn-nekrvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40rGCaIN1q0EiOT8FsCxhgQw
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
Αθανάσιος Άμβωνας.
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
