19 Οκτωβρίου 2024

Ἡ δημιουργία τῆς γυναίκας (Α΄)

†.Καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεός· οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον· ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ' αὐτόν» (Γέν. 2, 18). Καί εἶπε ὁ Κύριος ὁ Θεός: Δέν εἶναι καλό πράγμα νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος μόνος του· πρέπει να δημιουργήσουμε καί κάποιον ὅμοιο μέ ἐκεῖνον, πού νά εἶναι βοηθός του.

   Βεβαίως, γιά τή δημιουργία τῆς γυναίκας ἤδη μιλήσαμε, παιδιά, ὅταν πιο μπροστά τό ἱερό κείμενο μᾶς ἔλεγε ὅτι ὁ Θεός «ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς» (Γέν. 1, 27). Αὐτό, ἄν θυμόσαστε, τό ἀναλύσαμε πέρυσι, στα περσινα μας μαθήματα. (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 150, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2018, σ. 69 κ.ε.) Ἐδῶ, ὅπως τό καταγράφει ἡ Ἁγία Γραφή, δέν πρόκειται βεβαίως νά μᾶς ξαναπεῖ γιά τή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ἔρχεται νά μᾶς περιγράψει μέ λεπτομερή τρόπο την δημιουργία τῆς γυναίκας, καί ἀκριβῶς αὐτό εἶναι τό ἐνδιαφέρον.

   Δηλαδή λέει ἐκεῖ ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνδρα καί τή γυναίκα· ἔκανε τόν ἄνθρωπο, ἄνδρα καί γυναίκα. Αυτό σημαίνει ὅτι καί ἡ γυναίκα καί ὁ ἄνδρας εἶναι ἄνθρωποι. Πῶς ἔγινε ὅμως ἡ γυναίκα, αὐτό δέν μᾶς τό εἶχε περιγράψει· μᾶς εἶπε μόνο γιά τόν Ἀδάμ, ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ. Θυμόσαστε πού εἴχαμε πεῖ πέρυσι ὅτι ἡ σωματική κατασκευή τοῦ Ἀδάμ δέν ἀποτελεῖται παρά από υλικά που συναντοῦμε μέσα στη δημιουργία. (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 21ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2018, σ. 230 κ.ε.) Αλλά καί ἡ ψυχή του εἶναι ἀποτέλεσμα ίδιαίτερης δημιουργικῆς πράξεως, κτίσμα ὅμως· ὁ Θεός «ἐνεφύσησε» καί ἔκανε τόν πρῶτο ἄνθρωπο.  (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μαθήματα 23ο και 240)

   Ἡ Εὔα ὅμως πῶς ἔγινε, ἀφοῦ δημιουργήθηκε ἐκ τῶν ὑστέρων; Αὐτό, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, ἔρχεται τώρα νά μᾶς τό περιγράψει ἡ Ἁγία Γραφή.

   Πάντως, ὅταν λέει ἐδῶ εἶπε ὁ Θεός· δέν εἶναι καλό νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος μόνος του· ἄς δημιουργήσουμε σ' αυτόν βοηθό, πού νά εἶναι ὅμοιος μέ τόν Ἀδάμ, δείχνει ὅτι πάλι ὁ Θεός ἀποφασίζει γιά τήν γυναίκα, ὅπως ἀκριβῶς εἶχε ἀποφασίσει καί γιά τόν Αδάμ. Μέ ἄλλα λόγια, βλέπουμε ὅτι λέει κι ἐδῶ τό «ποιήσωμεν». Ὅπως τό εἶπε γιά τόν ἄνδρα, τό λέει τώρα καί γιά τήν γυναίκα «ποιήσωμεν»!

   Ἐξηγούσαμε πέρυσι ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶναι δημιούργημα καί τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. Αλλά ἐδῶ τώρα τί λέει; ὅτι καί ἡ γυναίκα εἶναι δημιούργημα καί τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος.

   Βεβαίως, ὅταν ὁ Θεός δημιουργεῖ, δέν δημιουργεῖ μόνο ὁ Πατήρ ἤ μόνο ὁ Υἱός ἤ μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο· καί τά τρία πρόσωπα δημιουργοῦν, ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι μία ουσία, εἶναι ἕνας. Ἔτσι, χρησιμοποιεῖ τό ρημα «ποιήσωμεν», σε πληθυντικό αριθμό, τόσο διότι θέλει να δείξει καί νά παρουσιάσει τό τριαδικόν τῆς Θεότητος, τό ὁποῖο θά κατανοηθεῖ καί θά ἀποκαλυφθεῖ στην Καινή Διαθήκη, ὅσο καί διότι θέλει να δείξει τήν τιμητική κατασκευή τῆς γυναίκας, πού εἶναι ἴσης ἀξίας μέ τήν τιμητική κατασκευή τοῦ ἄνδρα. (Τήν πατερική τριαδολογική ἑρμηνεία τοῦ «ποιήσωμεν» συναντοῦμε σέ ἕνα πλῆθος πατερικῶν ὑπομνημάτων. Βλ. Μ. Βασιλείου, Περὶ τῆς ἀνθρώπου κατασκευῆς, Α΄, PG 30, 13Β: «Νῦν μέντοι ποιήσωμεν, ἵνα γνωρίσῃς Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα», καί στο Εἰς τὴν Ἑξαήμερον, ὁμιλ. Θ', PG 29, 205ABC. Θεοδωρήτου, Εἰς τὰ ἄπορα τῆς Θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, PG 80, 101: «Ὀλιγάκις δὲ πληθυντικῶς τὴν διάλεξιν σχηματίζει, τῶν τῆς Τριάδος προσώπων ἐμφαίνοντο τὸν ἀριθμόν». Αγ. Γρηγορίου Νύσσης, Εἰς τῆς Γραφῆς ῥήματα ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ' εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν, Α', PG 44, 260BC: «Οὐκ εἶπεν "ποίησον", ἀλλὰ "ποιήσωμεν ἄνθρωπον", ἵνα νοήσῃς τὴν δεσποτείαν, ἵνα μὴ τὸν Πατέρα ἐπιγινώσκων, τὸν Υἱὸν ἀγνοῇς, ἵνα εἰδῇς ὅτι Πατὴρ ἐποίησε δι᾿ Υἱοῦ καὶ Υἱὸς ἐκτίσατο πατρώω θελήματι». Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλ. Η', PG 53, 93, και στο PG 53, 71: «Οὐδὲ γὰρ προστακτικῶς εἶπε ποίησον, ὡς ὑποδεστέρῳ ἢ ὡς ἐλάττονι κατὰ τὴν οὐσίαν, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς ἰσοτιμίας ποιήσωμεν». Αγ. Θεοφίλου Αντιοχείας, Πρὸς Αὐτόλυκον, 2, PG 6, 1081: «Οὐκ ἄλλῳ δέ τινι εἴρηκε ποιήσωμεν, ἀλλὰ τῷ ἑαυτοῦ Λόγῳ καὶ τῇ ἑαυτοῦ Σοφία». Θεοδωρήτου Κύρου, Εἰς τὰ άπορα τῆς Θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, PG 80, 101C. Βασιλείου Σελευκείας, Εἰς τὸν Ἀδάμ, Λόγος Β', PG 85, 44C. Μ. Αθανασίου, Λόγος κατὰ Ἑλλήνων, 46, PG 25, 93. κ.ά.)

   Γι' αὐτό, λέει ἐδῶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «ἵνα μάθῃ ὁ Ἀδὰμ ὅτι ὁμότιμον αὐτῷ τὸ ζῷον μέλλει εἶναι τὸ διαπλαττόμενον». Ἐδῶ ζῶον εἶναι ἡ γυναίκα· ζῶον μέ τήν ἔννοια ζωντανό ὄν, ὅτι ἔχει ζωή· ὄχι ὅτι εἶναι ζῶο, κτήνος. Νά μάθει ὁ Ἀδάμ δηλαδή ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι ὁμότιμη μέ τόν ἴδιο· εἶναι τῆς ἴδιας τιμῆς, τῆς ἴδιας ἀξίας. «Διὰ τοῦτο καθάπερ ἐπ' αὐτοῦ ἔλεγε, Ποιήσωμεν, οὕτω καὶ νῦν φησι, Ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ' αὐτόν» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία ιδ', PG 53, 116, 11-15). Ὅπως τότε ἔλεγε να κάνουμε, ἔτσι καί τώρα λέει νά κάνουμε, καί στόν Ἀδάμ καί στήν Εὔα.

   Τί λέει ἐδῶ ὁ Θεός; Ὁ Θεός λέει ὅτι δέν εἶναι καλό ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μόνος. Τί σημαίνει αυτό;

   Ἐδῶ θά ἤθελα νά προσέξετε.

   Ἐδῶ ὑπῆρχε ἡ ἀνάγκη στόν ἄνθρωπο, στόν Ἀδάμ, νά ἔχει μία ὁμοειδή κοινωνία· δηλαδή ὁ ἄνθρωπος να ἔχει μία κοινωνία μέ κάποιον ἄλλον ἄνθρωπο. Βέβαια, ὁ Ἀδάμ εἶχε μία κοινωνία μέ τόν Θεό· άλλά αὐτή ἡ κοινωνία ἦταν ἄλλης διαστάσεως. Φυσικά ὁ ἄνθρωπος, γενικά, θά ἔχει κοινωνία μέ τόν Θεό, ὅπως καί ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο. Αὐτό ὅμως φαίνεται ὅτι δέν εἶναι ἐπαρκές γιά τόν ἄνθρωπο. Βεβαίως, τα τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχουν κοινωνία μεταξύ τους. Αλλά, ἐάν ἔχει κοινωνία ὁ Πατήρ μέ τόν Υἱό, καί ὁ Υἱός μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τά πρόσωπα αὐτά εἶναι ὁμότιμα· εἶναι Θεός ὁ Πατήρ, Θεός καί ὁ Υἱός, Θεός καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ἡ κοινωνία τους λοιπόν εἶναι κοινωνία ὁμοειδής καί ὁμότιμος, επειδή καί τά τρία πρόσωπα εἶναι Θεότητα. (Βλ. μεγ. Βασιλείου, Επιστολή 38,4, PG 32, 332D-333A: «Οὐ γὰρ ἐστιν ἐπινοῆσαι τομὴν ἢ διαίρεσιν κατ᾽ οὐδένα τρόπον, ὡς ἢ Υἱὸν χωρὶς Πατρὸς νοηθῆναι, ἢ τὸ Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ διαζευχθῆναι· αλλά τις ἄρρητος καί ἀκατανόητος ἐν τούτοις καταλαμβάνεται καί ἡ κοινωνία καί ἡ διάκρισις»)

   Θα μπορούσαμε λοιπόν νά ποῦμε ὅτι ὁ Ἀδάμ δέν θά εἶχε καί πάρα πολλή ἄνεση στην κοινωνία του μέ τον Θεό –ὅσο καί ἄν μοιάζει αυτό περίεργο– ὅση θά είχε στην κοινωνία του μέ ἕναν ἄνθρωπο. Ἦταν ἀνάγκη λοιπόν να έχει μία κοινωνία καί μέ ἕναν ἄνθρωπο. Μ' αὐτή τήν ἔννοια ὁ Θεός εἶπε ὅτι δέν εἶναι καλό ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μόνος του,

   Αυτό δείχνει ὅτι στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν θά εἶναι μόνο ἕνας ἄνθρωπος μέ τόν Θεό, ἀλλά ἐκεῖ θά εἶναι πολλοί άνθρωποι, θά εἶναι ὅλοι οἱ Ἅγιοι.

   Υπάρχει μια λαϊκή παροιμία που λέει: Μόνος σου; οὔτε στον Παράδεισο!... Δηλαδή, ὁ Παράδεισος δὲν εἶναι Παράδεισος ὅταν εἶσαι μόνος σου, ἐνῶ ἦ κοινωνία τῶν ἀνθρώπων εἶναι κάτι πού κάνει καί τόν τόπο ακόμη Παράδεισο.

   Σημειώστε ὅτι στην Κόλαση δέν θά ὑπάρχει κοινωνία. Δηλαδή οἱ κολασμένοι στην Κόλαση δέν θά ἔχουν κοινωνία μεταξύ τους. Καί λέω δέν θά ἔχουν διότι ἀκόμη ἡ Κόλαση δέν ἐνεργεῖται, ἀφοῦ δέν ἔχει πάει κανείς ἀκόμη στήν Κόλαση. Καί στόν Ἅδη, ἄν θέλετε, δέν ὑπάρχει κοινωνία μεταξύ τῶν ψυχῶν. Ὅσες ψυχές εἶναι ἐκεῖ δέν δέχονται τή χάρη τοῦ Θεοῦ, τό φῶς τοῦ Θεοῦ, τή δόξα τοῦ Θεοῦ.

   Εἶναι φοβερό πράγμα, παιδιά, ἡ ἀπουσία αὐτῆς τῆς κοινωνίας! Αλλά στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά ὑπάρχει ἡ κοινωνία τῶν Ἁγίων μεταξύ τους, ἀλλά καί μέ τόν Θεό. Αὐτό ἔχει πάρα πολλή σημασία. Θά ὑπάρχει δηλαδή μιά κοινωνία οριζόντια και κάθετη. Ὅπως ἀκριβῶς καί μέσα στήν Ἐκκλησία, ἔχουμε μία κοινωνία οριζόντια και κάθετη.

   Ποιά εἶναι ἡ ὁριζόντια; Εἶναι ἡ κοινωνία μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Καί ποιά εἶναι ἡ κάθετη; Εἶναι ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό. Ποτέ δέν μπορεῖ νά πεῖ ὁ ἄνθρωπος ἐγώ θέλω νά ἔχω κοινωνία μόνο μέ τόν Θεό, καί δέν μ' ἐνδιαφέρει τί κάνουν οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι. Αὐτό εἶναι ἔξω ἀπό τήν πραγματικότητα πού λέγεται Ἐκκλησία· διότι ἡ σωτηρία εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία. Καί ἀνάμεσα σέ ὅλα τά ἄλλα στοιχεία που συνιστούν τη σωτηρία μας μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι καί αὐτό τό στοιχεῖο, ὅτι δέν μπορεῖς νά σωθεῖς μόνος σου· πρέπει να σωθεῖς μαζί μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, καί δέν μπορεῖς νά μήν ἔχεις κοινωνία μαζί τους. (Γιά τόν ἀνθρωποκεντρισμό πού ἐπικρατεῖ στόν Παπισμό και τήν ἀτομοκρατία στον Προτεσταντισμό, σέ ἀντιδιαστολή πρός τήν Ὀρθοδοξία, βλ. ἁγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, Αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, ἐκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1972, σ. 73)

   Θυμηθεῖτε ἀκόμη καί ἐκείνη τήν ἐρώτηση πού ἔκανε ὁ νομικός στόν Κύριο γιά τό ποιές εἶναι οἱ μεγάλες ἐντολές. Ὁ Κύριος τί εἶπε; «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου... καὶ τὸν πλησίον σου» (Ματθ. 22, 34-40. Λουκᾶ 10, 26). Γιατί δέν εἶπε μόνα «ἀγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου» καί νά παραλείψει «καὶ τὸν πλησίον σου»; Διότι εἶναι δύο ἐντολές πού εἶναι σπουδαῖες· δέν μπορεῖ νά σταθεῖ ἡ μιά χωρίς τήν ἄλλη.

   Ὥστε λοιπόν, ὅταν ἐδῶ λέει ὁ Θεός ὅτι δέν εἶναι καλό πράγμα ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μόνος, σημαίνει ὅτι ἔπρεπε νά ὑπάρξει κοινωνία ὁμοειδής στον Αδάμ.

   Ἔτσι, οἱ ἄνθρωποι πιά –ἡ πρώτη κοινωνία, ὁ Αδάμ καί ἡ Εὔα, καί τά παιδιά τους αργότερα, αλλά και οἱ ἀπόγονοί τους– μαζί μέ τόν Θεό συνιστοῦν τήν Ἐκκλησία, συνιστοῦν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι' αυτό στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως γράφει: «ἰδοὺ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ' αὐτῶν, καὶ αὐτοὶ λαὸς αὐτοῦ ἔσονται, καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς μετ' αὐτῶν ἔσται» (Αποκ. 21, 3). Νά, ἡ σκηνή τοῦ Θεοῦ μαζί μέ τούς ἀνθρώπους, καί θά κατοικήσει μαζί μέ αυτούς, καί αὐτοί θα είναι λαός Του, καί ὁ ἴδιος ὁ Θεός θά είναι μαζί τους.

   Ὥστε βλέπουμε ἐδῶ, παιδιά, πολύ καθαρά ὅτι αὐτή ἡ κοινωνία ἦταν ἀναγκαιότατη.

   Και λέει στη συνέχεια: «ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ' αὐτόν» (Γέν. 2, 18). Ἄς δημιουργήσουμε για χάρη του βοηθό ὅμοιο μ' αὐτόν. Ἐδῶ, σ' αυτήν τή φρασούλα, μᾶς ἀναφέρει τά γνωρίσματα αὐτοῦ τοῦ νέου ὄντος, δηλαδή τῆς γυναίκας. (Πρῶτος σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ ἀλληλοβοήθεια τῶν συζύγων γιά τή θέωση· εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός γιά τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα, «ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ' αὐτόν». Αὐτό τό «κατ' αὐτόν» σημαίνει νά εἶναι ὅμοιος μέ τόν Ἀδάμ, δηλαδή ἄνθρωπος αναμφισβήτητα θά μποροῦσε νά κάνει καί ἕνα ζῶο πού νά ἐξυπηρετεῖ τόν Ἀδάμ Αλλά λέει νά τόν κάνουμε νά εἶναι βοηθός. Σε τί; Στό να σωθοῦν καί νά θεωθοῦν. (π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Το μυστήριο τοῦ Γάμου, Ὁμιλία 4η, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2011, σ. 133.) Βλ. Α' Κορ. 7, 14, καί ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν, Ὁμιλ. 15, PG 53, 122. Πρβλ. Παναγ. Τρεμπέλα, Δογματική Γ΄, ἔκδ. Ὁ Σωτήρ, Ἀθῆναι 1981, σ. 324)

   Τί σημαίνει το «κατ' αὐτόν»;

   Σημαίνει ὅτι ἡ κατασκευή τῆς γυναίκας θά εἶναι σύμφωνα μέ τήν κατασκευή του Αδάμ δηλαδή θά εἶναι καί ἡ γυναίκα πλήρης και τέλειος ἄνθρωπος. Δέν θά ὑστερεῖ ἡ γυναίκα, ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ἔναντι τοῦ Ἀδάμ. Σέ τίποτα δέν θά ὑστερεῖ. Πλήρης καί τέλειος ἄνθρωπος θά εἶναι ἡ γυναίκα, αὐτό τό ὂν πού θά ἔκανε δίπλα στον Αδάμ. Καί μάλιστα θά εἶναι «κατ' αὐτόν», δηλαδή ἀπολύτως ὅμοια ὄντα. Απολύτως! Ὁ ἄνδρας ἄνθρωπος, ἡ γυναίκα ἄνθρωπος. (Ἡ ἀπόλυτη ισοτιμία ανδρός καί γυναικός πῆρε σάρκα και ὀστᾶ μόνο στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, βασισμένη στα λόγια του ἀποστόλου Παύλου: «οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3, 28)

   Βλέπετε πόσο ἐπιμένω στο σημεῖο αὐτό; Ἐπιμένω διότι μέσα στήν Ἱστορία ἔχουν γίνει καταχρήσεις. Κατάχρηση εἶναι νά θεωρεῖται ὅτι ἡ γυναίκα δέν εἶναι ἄνθρωπος. Στήν ἀρχαιότητα οἱ Λατίνοι θεωροῦσαν τή γυναίκα αντικείμενο, res, πράγμα!

   Αλλά ὑπέρβαση καί ὑπερβολή εἶναι κι ἐκεῖνο πού ζοῦμε σήμερα, τό νά θέλει δηλαδή ἡ γυναίκα να μοιάζει μέ τόν ἄνδρα παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού ὁ Θεός ἔχει ορίσει! Καί ναί μέν ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα εἶναι ισότιμοι ἔναντι τοῦ Θεοῦ, ἀλλά αυτό δεν σημαίνει ὅτι καί οἱ ρόλοι πού θα παίξουν εἶναι ἴδιοι· οἱ ρόλοι τους εἶναι διαφορετικοί.

   Ἐπί παραδείγματι, ἐγώ εἶμαι ἱερέας, καί ἔχω νάπαίξω ἕναν ρόλο –ἐπιτρέψτε μου νά τό πῶ μ' αὐτήν τήν ἔκφραση. Ὁ λαϊκός ἔχει μία ἄλλη θέση. Δέν σημαίνει μ' αὐτό ὅμως ὅτι ἐγώ καί ὁ λαϊκός δέν εἴμαστε ἄνθρωποι. Εἴμαστε μέν ἄνθρωποι, οἱ ρόλοι μας ὅμως εἶναι διαφορετικοί. Ὁ πατέρας ἄνθρωπος εἶναι, καί τό παιδί του ἄνθρωπος εἶναι· ἀλλά ὁ πατέρας ἔχει να παίξει ἕναν ρόλο, τόν ρόλο του πατέρα καί ἡ μάνα ἔχει ἕναν ἄλλον ρόλο, αὐτόν τῆς μάνας· ἀλλά καί τό παιδί ἔχει τόν ρόλο τοῦ παιδιοῦ.

   Σήμερα ἡ γυναίκα, επειδή πάσχει ἀπό ἕνα αἴσθημα μειονεκτικότητος –αὐτό πού καταστάλαξε μέσα της ἀπό τούς αἰῶνες, καί ὄχι ἀσφαλῶς ἀπό χριστιανική πηγ–- νιώθει ὅτι ὑστερεῖ ἔναντι τοῦ ἀνδρός, καί θέλει να μιμηθεῖ τόν ἄνδρα σε ρόλους πού δέν εἶναι δικοί της.

   Τό νά θέλει νά βγαίνει ἔξω νά ἐργάζεται, αὐτό εἶναι μία απόπειρα να μιμηθεῖ τόν ἄνδρα. Ἔφθασε ναπεῖ ὅτι θά γίνει και στρατιωτίνα καί χωροφυλακίνα!...Ναί, θά γίνει στρατιωτίνα και χωροφυλακίνα, αλλά θά πρέπει να κάνει και μερικά πράγματα δύσκολα γιά τή φύση της, πού ἐκεῖ μετά ἡ γυναίκα... ὑποχωρεῖ, οπισθοχωρεῖ. Θα πρέπει να φυλάξει σκοπιά, να κινηθεῖ ὅπως οἱ ἄνδρες, να σηκώσει βάρη καί τά λοιπά... Μά, οὔτε ὁ ρόλος της, οὔτε ἡ κατασκευή της είναι γι' αυτά τα πράγματα. Δέν εἶναι ἡ κατασκευή της· πως να το κάνουμε; πῶς νά γίνει; Ε, αὐτό κάποιες γυναῖκες δέν μποροῦν νά τό ἀντιληφθοῦν.

   Σᾶς τό λέω, καί σᾶς τό ἔχω πεῖ πολλές φορές, ὅτι κάποτε αὐτό θά πρέπει νά τό καταλάβετε, ἄν θέλετε να λέγεστε χριστιανές κοπέλες.

   Τί θά πεῖ βοηθός; Λέει: «ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ' αὐτόν». Τί σημαίνει ὅτι θά γινόταν βοηθός στόν Αδάμ; Σέ τί βοηθός; 

   Αὐτό τό βοηθός, παιδιά, ἔχει τίς ἑξῆς σημασίες.

   Βεβαίως, πρῶτα πρῶτα, στό νά ὑπάρξει μία κοινωνία ανάμεσα στους δύο αὐτούς ἀνθρώπους –ὅπως ἀκριβῶς μπορεῖ νά εἶναι καί δύο φίλοι τοῦ ἴδιου φύλου, δύο ἄνδρες ἤ δύο γυναῖκες, πού ἔχουν μιά κοινωνία, μία φιλία. Αὐτή ἡ κοινωνία, ἄνδρα και γυναίκας, εἶναι σπουδαία, πάρα πολύ σπουδαία. Εἶναι, θά ἔλεγα, ἴσως τό πρῶτο σημεῖο καί τό κυριότατο αὐτή ἡ κοινωνία. Τά ἄλλα πού θά σᾶς πῶ πιό κάτω εἶναι σπουδαῖα, ἀλλά αὐτό ὅμως νομίζω ὅτι εἶναι τό σπουδαιότερο ἀπ' ὅλ · νά ἔχουν μιά κοινωνία.

   Ἐδῶ ὅμως ὑπάρχει μία διαστροφή. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι, ἐπειδὴ ἴσως ἀπογοητεύθηκαν ἀπό ἄλλους ἀνθρώπους, θά ἤθελαν νά ζήσουν μία κοινωνία με τα ζώα, (Ἐδῶ πολύ ταιριάζει ή χαρακτηριστική φράση του Μενέλαου Λουντέμη, Γνώρισα τούς ἀνθρώπους, καί ἀγάπησα τά ζῶα!)

   Βλέπετε, συντηροῦν ἕνα σκυλάκι, μία γατούλα, καί τό φροντίζουν μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, πού εἶναι εξωφρενικό καί ἐξοργιστικό! Μπορεῖ νά εἶναι ἕνας ἄνδρας, μία γυναίκα. Ἔχουν κλειδωμένη την πόρτα τοῦ σπιτιοῦ τους, δέν ἔχουν κοινωνία μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, θέλουν νά εἶναι μόνοι τους, καί νά ἔχουν ἕνα σκυλάκι, νά τό ταΐζουν καί τό ποτίζουν πιό πολύ καί ἀπό ὅ,τι ἕνα μωρό παιδάκι! Καί ἄν ἀρρωστήσει... γιατρούς και γιατρικά!

   Ὑπάρχουν δέ καί κλινικές σκύλων –ἴσως νά τό ἔχετε υπόψη σας αυτό το πράγμα– καί εἰδικές τροφές καί εἰδικά αξεσουάρ –νά τό πῶ καί ἔτσι– κι ἄλλα πολλά! Μάλιστα, πολλές φορές βγάζουν περίπατο τά σκυλιά αυτά, αγοράζουν από το περίπτερο σοκολάτα... και μπροστά στα μάτια τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, προκλητικότατα, θα δώσουν τη σοκολάτα στο σκυλί!

   Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ζοῦν μία κοινωνία διαστροφῆς. Δέν σημαίνει βέβαια ότι καί μέ τά ζῶα δέν μποροῦμε νά ἔχουμε μιά κοινωνία καί μ' αυτά ἔχουμε κάποια κοινωνία. Μάλιστα ὁ ἀγαθός ἄνθρωπος αἰσθάνεται πολύ ὡραῖα καί μέ τά ζῶα. Ἄς τό ποῦμε, μιλάει μέ τά ζῶα ὁ ἄνθρωπος! Πῶς μιλάει μέ τά ζῶα; Νά, θά χαϊδέψει τον σκύλο του, την κατσίκα του, τόν γάιδαρό του... Πῶς νά σᾶς τό πῶ...

   Μάλιστα οἱ ἀγρότες, πού ζοῦν μέ τά ζωντανά τους, τὰ ἀγαποῦν πάρα πολύ. Ὁ τσοπάνης, για παράδειγμα, μέ τά πρόβατά του, μέ τίς κατσίκες του, ἔχει μια κοινωνία. Βεβαίως δέν εἶναι μία πλήρης και τέλεια κοινωνία, ὅπως μιλᾶμε τόση ὥρα, ἀλλά εἶναι ὅμως μία κοινωνία.

   Τό ἴδιο καί μέ τά πουλιά.

   Ἀκόμη καί μέ τά φυτά μπορεῖ νά ἔχουμε μία κοινωνία!

   Ἂν ἔχουμε γλάστρες, παρατηροῦμε πῶς μεγαλώνουν τα λουλούδια. Ἔχετε πανσέδες; Ἀσφαλῶς θά ξέρετε τούς πανσέδες. Οἱ πανσέδες μοιάζουν σαν προσωπάκια. Ὅπως ἀνοίγουν καί σέ κοιτάζουν, εἶναι σάν να σου λένε Καλημέρα! (Ο Κάρολος Λινναῖος (1707-1778), πατέρας τῆς Βοτανικῆς, συνήθιζε να βγαίνει στήν ἐξοχή καί νά χαιρετά τά ἀγριολούλουδα χτυπώντας τα τρυφερά μέ τό μπαστουνάκι του, λέγοντάς τα πώς τον ξεκούφαιναν μέ τίς φωνές τους!) Εἶναι μιά κοινωνία καί αυτό, είναι μια κάποια κοινωνία. Αλλά τό νά ἔχει κάποιος κοινωνία μόνο μέ τούς πανσέδες καί μέ τά λουλούδια ἤ μέ τούς παπαγάλους καί μέ τά καναρίνια, αὐτό εἶναι διαστροφή.

   Ξέρετε ἐπίσης ὅτι κάποιοι εκκεντρικοί ἄνθρωποι κληροδοτούν χιλιάδες ἢ ἑκατομμύρια δολάρια στον παπαγάλο τους, στη γάτα τους καί στόν σκύλο τους;... Το ξέρετε αυτό;... Αὐτό εἶναι διαστροφή, παιδιά!

   Λοιπόν, πρῶτο σημεῖο ἡ Εὔα ἔγινε βοηθός κατ' αὐτόν γιά νά ἀποτελεῖ μέ τόν Αδάμ κοινωνία.

   Δεύτερο σημεῖο. Γιά ποιόν σκοπό ὁ Θεός ἔπλασε τόν Ἀδάμ; Γιά νά θεωθεῖ, δηλαδή νά ἀσκήσει τήν ἀρεττή, ν' ἀνεβεῖ ψηλά στήν πνευματική ζωή καί νά φθάσει στη θέωση. Ἡ Εὔα, ἀφοῦ ἦταν ἄνθρωπος, ἔπρεπε καί αυτή να φθάσει στη θέωση.

   Αλλά ἡ Εὔα –ἐδῶ τώρα προσέξτε– ὄφειλε νά βοηθήσει τόν Ἀδάμ στον σκοπό γιά τόν ὁποῖο πλάστηκε· ἀλλά τό ἴδιο καί ὁ Ἀδάμ θά βοηθοῦσε τήν Εὔα στο να ἀνεβοῦν χέρι με χέρι τα σκαλοπάτια τῆς θεώσεως. (Ένα πολύ ὡραῖο ποίημα τοῦ Βερίτη λέει: Μαζί θα περπατήσουμε χέρι μέ χέρι, στο δρόμο τοῦτο πού στη θέωση θά μᾶς φέρει. (Ἅπαντα Ποιήματα, ἐκδ. Δαμασκός, Ἀθῆναι 1982, σ. 131)

   Αὐτός εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖος σκοπός, παιδιά, τό νά βροῦν τό νόημα τῆς ὑπάρξεώς τους, καί μέσα σ' αὐτή τήν κοινωνία τους νά ἀρχίσουν νά ἀνεβαίνουν τα σκαλοπάτια τῆς θεώσεως.

   Κι ἐδῶ ὅμως ἔχουμε μία διαστροφή σήμερα. Βλέπετε, πολλές φορές, ἡ παρέα μας, πού εἶναι μία κοινωνία, κάποτε μᾶς καταστρέφει μᾶς καταστρέφει και μᾶς στέλνει στην Κόλαση! Καί ἄν θέλετε, σέ μιά στενότερη κοινωνία, μέσα στόν γάμο, ἀντί ἡ γυναίκα νά βοηθήσει τόν ἄνδρα γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τόν στέλνει στην Κόλαση! Καί ἀντίστροφα ὁ ἄνδρας, ἀντί να βοηθήσει τή σύζυγό του γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τήν σπρώχνει στην Κόλαση! Ὅλα αὐτά, ὅπως βλέπετε, εἶναι διαστροφές.

   Τρίτο σημεῖο. Ἡ Εὔα δημιουργήθηκε ἐν ὄψει τῆς πτώσεως.

   Ὁ Θεός εἶναι παντογνώστης και προγνώστης. Γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει χρόνος. Ἐκεῖνο πού μᾶς ἐμποδίζει νά γνωρίζουμε τί θά γίνει σέ λίγο εἶναι τό φαινόμενα τοῦ χρόνου. Ὅταν δέν ὑπάρχει ὁ χρόνος, τότε δέν ἐμποδιζόμαστε νά γνωρίζουμε το κάθε τί. Γιά τόν Θεό δὲν ὑπάρχει χρόνος· ἄρα λοιπόν ὁ Θεός γνωρίζει το μέλλον. Μόνος ὁ Θεός γνωρίζει το μέλλον. Λοιπόν, γνώριζε ὁ Θεός ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι θά ἁμάρταναν, καί ἁμαρτάνοντας θά εἰσερχόταν ὁ θάνατος στή ζωή τῶν ἀνθρώπων, καί ἔτσι θα ματαιωνόταν ὅλο τό σχέδιο τῆς δημιουργίας.

   Γι' αυτό τώρα, παιδιά, ὁ Θεός δημιουργεῖ τόν ἄν δρα καί τή γυναίκα, προπαρασκευαστικά τρόπον τινά, για να φτάσουν στην κοινωνία τοῦ γάμου. Ὄχι μόνο στήν ἁπλή κοινωνία, αὐτήν πού ἔχουν οἱ ἄνθρωποι μεταξύ τους, ἀλλά νά προχωρήσουν καί στήν κοινωνία τοῦ γάμου, καί μέσα ἐκεῖ νά ἀποκτήσουν παιδιά. Αὐτό σημαίνει ὅτι, πεθαίνοντας αὐτοί, θά ἄφηναν ἀπογόνους. Ἔτσι, ἡ δημιουργία, ὅλο αυτό τό σύμπαν πού ὁ Θεός ἔκανε γιά τόν ἄνθρωπο, δέν θά ἦταν μία δημιουργία μάταιη· πού γιά μιά στιγμή ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτάνει, πεθαίνει, καί ὅλα πηγαίνουν χαμένα.

   Βλέπουμε ἐδῶ τήν σοφία τοῦ Θεοῦ!

Καί, τέλος, τέταρτη περίπτωση. Ὁ Θεός δημιουργεῖ τήν Εὔα, ὥστε αὐτοί οἱ δύο ἄνθρωποι, ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα, νά ἀναπτύξουν τήν ἀγάπη καί τήν ἀλληλεξάρτηση, καί στήν εὐρύτερη κοινωνία, ἀλλά καί στόν γάμο μέσα.

   Δηλαδή, γιά νά τό καταλάβετε, ἐάν ὁ Ἀδάμ ἔμενε μόνος του, καί ὁ Θεός ἀποφάσιζε να κάνει καί ἄλλους ἀνθρώπους καί τούς δημιουργοῦσε ὅπως δημιούργησε τόν Ἀδάμ, πιθανότατα δέν θά ὑπῆρχε μία στενή σχέση ἀγάπης ανάμεσά τους. Τώρα ὅμως ὁ Θεός δημιουργεῖ τήν Εὔα (θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω, ὅτι τήν ἔβγαλε ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ, ἀπό τό εἶναι του, ἀπό τήν οὐσία του, καί αὐτό εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο) για να ὑπάρξει ἡ ἀγάπη, ν' αναπτυχθεῖ αὐτή ἡ ἀγάπη.

   Παιδιά, ξέρετε τί εἶναι ἐκεῖνο πού θά μπορούσε νά μᾶς κάνει νά ἔχουμε ἀγάπη, ὄχι μόνο μέσα στόν γάμο, ἀλλά καί μέσα σε μια ευρύτερη κοινωνία; Εἶναι ἡ γνώση δύο πραγμάτων· ὅτι εἴμαστε ἐκ φύσεως ἀδελφοί, ὁμοούσιοι, ἀλλά καί ἐπί πλέον εἴμαστε ἀδελφοί,  μέλη, πού ἀνήκουμε στό ἴδιο σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήνἘκκλησία. Δυό φορές ἀδελφοί!

   Τό πρῶτο, εἴμαστε ἐκ φύσεως ἀδελφοί, γιατί, κοιτάξτε, ὅ,τι ἔχω ἔχετε, καί ὅ,τι ἔχετε ἔχω. Δηλαδή ὅ,τι ἔχουμε, τά μέλη μας, τά πάντα, ὅ,τι ἔχει ἕνας ἄνθρωπος, τό ἔχει καί ὁ ἄλλος δίπλα. Καί ἔχουμε τήν ἴδια ουσία· ὁ ἕνας κατάγεται από τόν ἄλλο. Τό ἀκούσατε αυτό πουεἶπα; ὁ ἕνας κατάγεται ἀπό τόν ἄλλο! Εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο! Τό ἀνακαλύψατε αυτό;

   Σᾶς τό ἔχω πεῖ κι ἄλλη φορά πώς ἂν κάποτε άνακαλύψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι ὁμοούσιός του, θά κάνει τή μεγαλύτερη ανακάλυψη στή ζωή του! Καί αὐτή ἡ ἀνακάλυψη δέν ἔχει νά κάνει μέ τό νά τή διαβάσουμε κάπου ἤ νά τήν ἀκούσουμε, ὅπως σᾶς τή λέω εγώ τώρα. Θα λέγατε αὐτή εἶναι ἡ σπουδαία ανακάλυψη;... Ναί, παιδιά, γιατί ἡ σπουδαιότητα τῆς ἀνακαλύψεως ἔγκειται στό νά τήν ἀνακαλύψεις βιωματικά, να συγκλονισθεῖς, να συγκινηθεῖς, καί νά πεῖς: Γιά κοίταξε... καί ὁ διπλανός μου εἶναι ἄνθρωπος!...

   Αὔριο τό παιδάκι πού θά κρατάτε στα χέρια σας, το παιδάκι σας, θά τό βλέπετε καί θά λέτε: Τί εἶναι αὐτό;... Από που ἦρθε αὐτό τό παιδί;... Δικό μου εἶναι;... Τί θὰ πεῖ δικό μου.... Δηλαδή, ἦλθε από την ουσία σου το παιδάκι. Ἀπό τήν ουσία σου! εἶναι ὁμοούσιό σου!... Θ α συγκλονιστεῖτε καί θά μέ θυμηθεῖτε! Θα συγκλονιστείτε πραγματικά!

   Αὐτή εἶναι ἡ φυσική μας διάσταση· εἴμαστε ἀδελφοί, ἔχουμε ὅλοι τήν ἴδια ουσία, εἴμαστε ὁμοούσιοι· πολυπρόσωποι, ἀλλά ὁμοούσιοι.

   Ἡ ἄλλη μας συγγένεια εἶναι ὅτι κοινωνοῦμε ὅλοι τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, καί συνεπῶς ἀνήκουμε τώρα καί σέ ἕνα ἄλλο σῶμα, στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ ὅμως ξέρετε από ποῦ εἶναι; εἶναι ἀπό τή φύση τή δική μας πάλι, γιατί τό πῆρε από τήν Θεοτόκο, ἡ ὁποία εἶναι ἀπόγονος τοῦ Ἀδάμ. Αλλά αυτό τώρα τό σῶμα, πού παίρνουμε στη θεία Εὐχαριστία, εἶναι τό ἐξαγιασμένο σῶμα, ἑνωμένο μέ τήν Θεότητα· εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ὁ νέος Ἀδάμ, θά λέγαμε ὁ προπτωτικός Αδάμ, ὁ ἀνακαινισμένος Αδάμ. Καί ἔτσι ἡ παλαιά μας φύση ἀνακαινίζεται μέ τήν καινούργια φύση τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι πολύ σπουδαῖο· ἀποτελεῖ μυστήριο πραγματικά· ἕνα βαθύ μυστήριο... μυστήριο ἀγάπης!

   Ὥστε βλέπουμε ἐδῶ ὅτι ὑπάρχει κι ἕνας τέταρτος λόγος γιά τήν παρουσία τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου· ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἀγάπης, ἀλλά καί τῆς ἀλληλοεξαρτήσεως.

   Ποιός ἄνθρωπος μπορεῖ ποτέ νά πεῖ Εγώ μπορῶ νὰ ζῶ μόνος μου· εἶμαι αὐτάρκης· δέν ἔχω ἀνάγκη ἀπό κανέναν; Ποιός μπορεῖ νά τό πεῖ αὐτό; Ὁ ἕνας ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἄλλο. Κι ὅταν ὁ ἕνας ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἄλλο, παιδιά, αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό.

   Ας δοῦμε τώρα πῶς δημιουργήθηκε ἡ γυναίκα.

   «Καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πάντα τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ καὶ πάντα τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἤγαγεν αὐτὰ πρὸς τὸν Ἀδάμ, ἰδεῖν τί καλέσει αὐτά καὶ πᾶν ὃ ἐὰν ἐκάλεσεν αὐτὸ Ἀδὰμ ψυχὴν ζῶσαν, τοῦτο ὄνομα αὐτῷ, καὶ ἐκάλεσεν Ἀδὰμ ὀνόματα πᾶσι τοῖς κτήνεσι καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τοῦ ἀγροῦ· τῷ δὲ Ἀδὰμ οὐχ εὑρέθη βοηθὸς ὅμοιος αὐτῷ.» (Γέν. 2, 19-20)

   Προκειμένου να δημιουργήσει ὁ Θεός τή γυναίκα, τήν Εὔα, καί νά καλύψει ἐκεῖνο τό «οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον», προβαίνει, παιδιά, σε μία ψυχολο ικότατη πράξη, μέθοδο. Παρακολουθῆστε.

   Ὁδηγεῖ τά ζῶα στον Αδάμ, γιά νά τά ὀνοματίσει,  νά τούς δώσει ὀνόματα να περάσουν από μπροστά του, νά ἀντιληφθεῖ ὅτι αὐτά εἶναι ανά ζεύγη, νά ἀντιληφθεῖ ὅτι δέν βρῆκε τελικά κάτι πού νά τοῦ μοιάζει, ν' αρχίσει νά λυπᾶται, νά αἰσθάνεται μία μοναξιά, και αἰσθανόμενος τή μοναξιά, τότε νά τοῦ προσφέρει ὁ Θεός τόν σύντροφο, τήν Εὔα.

   Γιά νά καταλάβετε πόσο ψυχολογημένο εἶναι αὐτό, σᾶς λέω τοῦτο. Πότε, παρακαλῶ, θά δεχθεῖ ὁ ἄλλος πρόθυμα ἕνα πιάτο φαΐ πού θά τοῦ τό δώσουμε; ὅταν δέν πεινάει ἤ ὅταν πεινάει; Πότε θά δεχθεῖ εὐχαρίστως ἕνα ποτήρι νερό; ὅταν δέν διψᾶ ἤ ὅταν διψᾶ; 

   Μέ ἄλλα λόγια, καταλαβαίνετε ὅτι ἔπρεπε νά δημιουργηθεῖ μία ἀνάγκη ψυχολογική μέσα στόν Ἀδάμ, ἡ ἀνάγκη τῆς συντροφικότητος. Καί αὐτή ἡ ἀνάγκη ἡ ψυχολογική δημιουργήθηκε μέ τό νά ἀντιληφθεῖ ὅτι τό καθένα ἀπό τά ζῶα ἦταν ἄρρεν ἤ θῆλυ, ἀρσενικό ή θηλυκό, καί ὅτι δέν ἔμοιαζαν τοῦ Ἀδάμ κανένα! Τί κρίμα!... Ὅλα ὡραῖα εἶναι· ἀλλά ἐγώ δέν ἔχω σύντροφο! Δηλαδή δημιουργήθηκε μέσα του ἡ ἐπιθυμία, ὁ πόθος να αποκτήσει σύντροφο.

   Μέ αὐτόν τόν τρόπο, παιδιά, ὁ Θεός δημιούργησε στόν ἄνθρωπο αὐτό τό αἴσθημα τῆς ἐπιθυμίας. Πολύ σπουδαῖο, πολύ σοφό αυτό! Βλέπετε πόσο ψυχολογημένα προχωρεῖ ὁ Θεός, πῶς προβαίνει τόσο σοφά!

   Αλλά ὑπάρχει καί κάτι ἄλλο σ' αυτήν τήν πράξη  τοῦ Θεοῦ, κατά τήν ὁποία ὁδηγεῖ τά ζῶα στον Αδάμ γιά νά τά ὀνοματίσει, καθώς μ' αὐτόν τόν τρόπο ἐξυπηρετεῖ ταυτόχρονα ὁ Θεός καί ἄλλους σκοπούς. Μέ τήν ἴδια μέθοδο εξυπηρετεῖ καί ἄλλους σκοπούς· ἤ τουλάχιστον, ἄν τό θέλετε, σκοπούς μελλοντικούς. Ποιούς; Τί; Τό κάνει γιά μᾶς, παιδιά γιά νά μάθουμε σήμερα μερικά πράγματα. Ἀκοῦστε λοιπόν.

   Τό ὅτι ὁ Ἀδάμ ἔδωσε ὀνόματα στά ζῶα σημαίνει ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶχε ἔναρθρο λόγο, δηλαδή μιλοῦσε, ἀφοῦ μποροῦσε νά λέει ἐσύ θά λέγεσαι λιοντάρι και λοιπά.Ἔδωσε, λέει ἡ Γραφή, σέ ὅλα τά ζῶα ὀνόματα. Ἐσένα θά σέ λένε λιοντάρι. Εσένα θά σέ λένε πρόβατο. Αὐτό δείχνει ὅτι εἶχε ἔναρθρο λόγο, δηλαδή ὁμιλία, μποροῦ σε νά μιλάει.

   Εἶναι γνωστό ὅτι μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἔναρθρο λόγο. Κανένα ἄλλο ζῶο δέν ἔχει ἔναρθρο λόγο. Ξέρετε τί θά πεῖ ἔναρθρος. Λέμε: Πηγαίνω στήν ἐκκλησία. Δέν ἔχω μια κραυγή άναρθρη –τό ἀντίθετο δηλαδή–, ὅπως ἔχουν τά ζῶα, πού κραυγάζουν, αλλά σχηματίζω συλλαβές, ἀφοῦ ἔχω ἄρθρωση, καί σχηματίζω λέξεις. Ὥστε λοιπόν αὐτό δείχνει ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶχε τήν ἱκανότητα να μιλάει.

   Ἀλλά θά μοῦ πεῖτε ὅτι καί ὁ παπαγάλος μιλάει. Ναί, ἀλλά ὁ παπαγάλος ἔχει ἔναρθρο λόγο; Ὄχι. Γιατί; Ἁπλῶς μιμεῖται ὅ,τι ἀκούει. Κάτι του λείπει. Ὅταν ὁ παπαγάλος λέει μια φράση, καταλαβαίνει τίποτα ἀπό αὐτά πού λέει; Τίποτα δεν καταλαβαίνει ἁπλῶς ἀκούει καί μιμεῖται. Αυτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶχε τήν δυνατότητα τῆς λογικῆς.

   Ὥστε λοιπόν ὑπῆρχε έναρθρος λόγος και λογική στον Αδάμ. Σπουδαῖα αὐτά!

   Αλλά τώρα ἔρχομαι νά σᾶς ἐξηγήσω μία διαδικασία ἐπάνω σ' αὐτό, γιά νά σᾶς δώσω μία καλή εἰκόνα γιά ὅ,τι σᾶς λέω.

   Εἶχε λοιπόν ὁ Ἀδάμ ἔναρθρο λόγο και λογική. Ἀλλά ὁ ἔναρθρος λόγος προϋποθέτει τη λογική.

   Θά μοῦ πεῖτε: Εἶχε λογική ὁ Ἀδάμ;...

   Καί βέβαια εἶχε λογική! Αλλά, έάν εἶχε λογική ὁ Ἀδάμ, τότε δέν ἦταν ζῶο πού ἐξελίχθηκε! Νά τό σπουδαῖο! Ἄρα ὁ Ἀδάμ δέν ἦταν ζῶο πού ἐξελίχθηκε, διότι ἀπαρχῆς εἶχε λογική.

   Ποῦ εἶναι οἱ θεωρίες πού ὑποστηρίζουν πώς ὁ ἄνθρωπος ἦταν ζῶο καί ἐξελίχθηκε στη λογική του και στόν ἔναρθρο λόγο του; Διότι λένε οἱ ἐξελικτικοί ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀρχικά εἶχε ἄναρθρο λόγο, δηλαδή ἔβγαζε κραυγές ὅπως τ᾿ ἀγρίμια, τά θηρία! Αλλά ἄλλο πράγμα τό νά μήν ξέρει κανείς να μιλήσει, καί ἄλλο πράγμα νά μή μπορεῖ νά μιλήσει. (Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 206, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017, σ. 201 κ.ε.)

   Ἄν, ἐπί παραδείγματι, ἀφήσουμε στο δάσος ἕνα π αιδί καί μεγαλώσει μόνο του, δέν ξέρω μέ ποιόν τρόπο, τό παιδί αὐτό ἀσφαλῶς ἔχει τή δυνατότητα ἔναρθρου λόγου, δηλαδή μπορεῖ νά μιλήσει, αλλά δέν ἔχει μάθει να μιλάει –από που να μάθει να μιλάει; Όταν αὐτό ἀκούει μόνο τά ζῶα να φωνάζουν, τά μιμεῖται· γι' αὐτό, ὅταν ἐμεῖς τό πλησιάσουμε, βγάζει ἄναρθρες κραυγές. Ἄν ὅμως τό βάλουμε να μάθει γράμματα, δηλαδή ἀρχίσουμε νά τοῦ μιλᾶμε, θα μάθει να μιλάει. Δηλαδή τοῦ λείπει ἡ διδασκαλία· ὄχι ὅμως ἡ δυνατότητα να μιλήσει. Διότι ἔναρθρος λόγος και λογική πηγαίνουν πάντοτε μαζί. (Προφανῶς ἐδῶ ὁ π. Ἀθανάσιος ἔχει ὑπόψη του τά χαμένα παιδιά (feral children), μιά εξαιρετικά σπάνια περίπτωση παιδιῶν πού, ἄν καί ἀποσυνδέθηκαν ἀπό τούς γονεῖς τους σε βρεφική ηλικία, κατάφεραν νά ἐπιβιώσουν στήν ἄγρια φύση, εἴτε ἀπό μόνα τους εἴτε μέ τή βοήθεια ζώων. Κάποια απ' αυτά προσαρμόστηκαν εύκολα ὅταν ἐπέστρεψαν σε πολιτισμένο περιβάλλον, ἐνῶ κάποια ἄλλα δύσκολα, ανάλογα μέ τήν ἡλικία τους. Πάντως ἡ ἐπίδραση τῆς παντελοῦς ἀπουσίας ἀνθρώπινης ἐπαφῆς σέ ἕνα παιδί εἶναιπολύ βαθειά, ἀφοῦ ἡ γλωσσική ανάπτυξή του είναι αποτέλεσμα τόσο τῆς κληρονομικότητος ὅσο καί τοῦ περιβάλλοντος)

   Αλλά προσέξτε καί κάτι ἄλλο. Τοῦ πῆγε ὁ Θεός τοῦ Ἀδάμ τά κατοικίδια ζώα, τα πτηνά καί τά ἄγρια ζῶα γιά νά τά ὀνοματίσει. Τό ὅτι ἀναφέρονται τά ζῶα ταξινομημένα σέ αὐτές τίς τρεῖς κατηγορίες, παιδιά, αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶχε τήν ἱκανότητα νά διαιρέσει καί νά ταξινομήσει!

   Ἔτσι, εἶπε ὅτι αὐτά εἶναι τά κατοικίδια ζῶα, αὐτά εἶναι τά πουλιά, τά πτηνά, καί αὐτά εἶναι τά ζῶα του δάσους, δηλαδή τά ἄγρια ζῶα. Τό ἀκούσατε αυτό; Νά σᾶς ξαναδιαβάσω τό κείμενο; «καὶ ἐκάλεσεν ὁ Ἀδὰμ ὀνόματα πᾶσι τοῖς κτήνεσι καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τοῦ ἀγροῦ». Ἔκανε διάκριση λοιπόν. Αλλά τό νά κάνει διαίρεση καί ταξινόμηση, αὐτό εἶναι μία ἱκανότητα. Ὅταν ὅμως ἔχει αὐτήν  τήν ἱκανότητα ὁ ἄνθρωπος να κάνει διαίρεση καί ταξινόμηση, σημαίνει πώς ἔχει καί τήν ἱκανότητα νά ὁρίζει τά ζῶα. Ἔχει λοιπόν τήν ἱκανότητα καί τοῦ ὁρισμοῦ.

   Ἄν ἔχετε κάνει Λογική στο σχολεῖο σας, θά τά καταλάβετε πολύ καλά αὐτά πού σᾶς λέω. Ἄν ἔχει ὁ ἄνθρωπος τήν ἱκανότητα τοῦ ὁρισμοῦ, τότε ἔχει καί τήν ἱκανότητα νά συλλογίζεται. Ξέρετε τί εἶναι ὁ συλλογισμός; Εἶναι νά κάνει μιά σειρά από ἔννοιες, να βάζει τή μία δίπλα στήν ἄλλη. Αλλά έάν ἔχει ὅμως τόν συλλογισμό, τότε ἔχει τήν κρίση καί τήν διάκριση καί τήν σύγκριση.

   Μπορεῖ δηλαδή νά πεῖ: Αὐτό τό πράγμα εἶναι τό Α' δέν εἶναι τό Β. Ἄλλο τό Α καί ἄλλο τό Β. Ἄλλο τό ἀρνί καί ἄλλο ἡ γάτα· εἶναι δυό διαφορετικά. Ἔχει λοιπόν τή δυνατότητα αὐτό νά τό συλλογιστεῖ, ἔχει μιά κρίση. Ἔχοντας κρίση ὅμως, σημαίνει ὅτι ἔχει τήν ἱκανότητα να δημιουργεῖ ἔννοιες, πού εἶναι ἡ ἀφετηρία τῶν κρίσεων.

   Τί εἶναι ἡ ἔννοια; Αυτήν τη στιγμή σᾶς λέω τή λέξη λιοντάρι. Ποῦ εἶναι τό λιοντάρι; Τό βλέπετε; Ὄχι· ἀλλά τό ἀναπαριστάνετε στη σκέψη σας. Μπορεῖ μία γάτα νά πεῖ στήν ἄλλη γάτα ὁ σκύλος; Δέν μπορεῖ αὐτό  νά τό πεῖ. Νά πεῖ στήν ἄλλη γάτα: Ξέρεις, καημένη, μέ κυνήγησε χθές ἕνας σκύλος! Μην πηγαίνεις σ' ἐκεῖνο τό σπίτι· ἔχει ἕναν σκύλαρο φοβερό!... Μπορεῖ αὐτό νά τό πεῖ μιά γάτα; Ὄχι. Εγώ σᾶς λέω αὐτήν τή στιγμή λιοντάρι. Ποῦ εἶναι τό λιοντάρι; Ἡ λέξη λιοντάρι ἔχει μιά ἔννοια. Μέσα στόν νοῦ μου ὑπάρχει αὐτή ἡ ἔννοια, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέ μία λέξη, μέ ἕνα ὄνομα.(Ἔννοια εἶναι τό σύνολο τῶν κύριων γνωρισμάτων ἑνός πλήθους ὁμοειδῶν ἀντικειμένων, συγκεκριμένων ἤ ἀφηρημένων, καθώς καί ἡ μόνιμη καί ὁρισμένη παράσταση πού σχηματίζεται στον νοῦ μας ἀπό αὐτά. Αὐτό στη Γλωσσολογία ὁρίζεται ὡς σημαῖνον και σημαινόμενο. Μιά λέξη εἶναι ἕνα σημεῖο πού σημαίνει κάτι, εἶναι ἕνα σημαῖνον, ἐνῶ αὐτό τό κάτι εἶναι τό σημαινόμενο. Ἔτσι ἡ λέξη γάτα εἶναι τό σημαῖνον, ἐνῶ ἡ ἔννοια τῆς γάτας, ἤ μία συγκεκριμένη γάτα πού ἔχω μπροστά μου, εἶναι τό σημαινόμενο. Το σημαῖνον δηλαδή εἶναι μία λέξη, ἤ γενικότερα μία λεκτική περιγραφή, ἐνῶ τό σημαινόμενο εἶναι μία ἔννοια ἤ ἕνα ἀντικείμενο)

   Αν λοιπόν ἔχω τήν ἱκανότητα νά δίνω ὄνομα, σημαίνει πώς ἔχω τήν ἱκανότητα να δημιουργῶ ἔννοιες. Και με καταλαβαίνετε πολύ καλά τόσην ὥρα, ἐνῶ δέν ἔχουμε μπροστά μας γάτες, σκύλους καί λιοντάρια!

   Αλλά όταν μπορῶ νά φτιάχνω ἔννοιες μέσα μου, σημαίνει αὐτές εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν τεσσάρων κατά Ἀριστοτέλη λογικῶν κατηγορημάτων.

   Ποιές εἶναι αὐτές οἱ τέσσερις ἀρχές τοῦ Ἀριστοτέλους, πάνω στις οποίες στηρίζεται ή λογική; Εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ταυτότητος (Κάθε ἔννοια νοεῖται ἴση ἤ ἡ αὐτή πρός ἑαυτήν, ἤ πρός τό σύνολο τῶν γνωρισμάτων της, ὅπου καί ἐκφράζεται ὡς Α εἶναι Α, καί Α είναι (α+β+γ). Π.χ.: ὁ Ἄνθρωπος εἶναι Ἄνθρωπος, καί ὁ Ἄνθρωπος εἶναι ζῶο λογικό), ἡ ἀρχή τῆς ἀντιφάσεως (Κάθε ἔννοια δέν εἶναι δυνατόν νά νοεῖται ὡς ἀντίθετη πρός τόν ἑαυτό της, ἀλλά οὔτε καί ἔχει ἀντιφατικά γνωρίσματα, ἡ ὁποία καί διατυπώνεται ὡς Α εἶναι ὄχι Α, ἤ Α εἶναι ὄχι (α+β+γ). Π.χ.: ὁ Ἄνθρωπος εἶναι ὄχι Ἄνθρωπος, ή μή Ἄνθρωπος, ἤ ὁ Ἄνθρωπος εἶναι ὄχι ζῶο λογικό), ἡ ἀρχή τῆς τοῦ τρίτου, ἤ τοῦ μέσου ἀποκλείσεως (Δύο ἔννοιες αντιφατικά αντικείμενες πού λέγονται γιά τό ἴδιο ἀντικείμενο δέν μπορεῖ νά εἶναι καί οἱ δύο ψευδεῖς, ἀλλά οὔτε καί νοοῦνται ὡς τέτοιες· ἀλλά ἂν ἡ μία εἶναι ἀληθής, τότε ἡ ἄλλη εἶναι ὑποχρεωτικά ψευδής χωρίς ἄλλο περιθώριο. Αὐτή ἡ ἀρχή διατυπώνεται ὡς ἑξῆς: Α, ἢ εἶναι, ἤ δέν εἶναι Β. Π.χ.: το διαστημόπλοιο Χ ἢ εἶναι ἤ δέν εἶναι ἐπανδρωμένο), καί ἡ ἀρχή τοῦ ἀποχρῶντος λόγου (Καμμία ἔννοια δέν ἔχει κῦρος, ἄν δέν ἔχει λόγο πού νά πείθει γιά τήν ἀλήθεια της, δηλαδή λόγο ἀποχρῶντα. Γενικά στη φύση υπάρχει ἕνας εἰρμός καί μία ἐξάρτηση τῶν ὄντων καί τῶν ὅποιων γινομένων. Κάθε προηγούμενο αὐτῶν στή σειρά εἶναι τό αἴτιο, ἐνῶ τό ἑπόμενο τό ἀποτέλεσμα, δηλαδή τό αἰτιατόν ἐκείνου, ἰσχύοντας ἔτσι ἡ ἀρχή οὐδέν γίνεται ἄνευ αἰτίας. Αὐτή ἡ αἰτία χαρακτηρίζεται οὐσιώδης ἤ πραγματικός λόγος). Δέν σᾶς τά ἐξηγῶ πιό πολύ γιατί πέρασε ἡ ὥρα.

   Το συμπέρασμα ξέρετε ποιό εἶναι, παιδιά; ὅτι ἀπ' αὐτήν τή μικρή περικοπή, που μοιάζει ὅτι δέν εἶναι καί τόσο σημαντική, βγάζουμε ἕνα πολύ σπουδαῖο πόρισμα· ὅτι δηλαδή ὁ Ἀδάμ, ἀπό τήν ἀρχή πού δημιουργήθηκε, ἦταν λογικός καί δέν εἶναι προϊόν ἐξελίξεως!

   Αὐτό εἶναι πελώριο! Εἶναι ἡ καλύτερη απάντηση πού μπορεῖ νά δοθεῖ σ' ἐκείνους πού ὑποστηρίζουν ὅτι οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, ἤ ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ἦταν ζῶο. Αὐτό εἶναι ὕβρις ἐναντίον τοῦ ἴδιου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους! Εἶναι ὕβρις καί ἐναντίον καί τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο νά εἶναι λογικός!

   Ἐάν ρωτήσετε πάλι, παιδιά, πῶς ὁδηγήθηκαν τά  ζῶα στόν Ἀδάμ, εἶναι ἀστεῖο καί νά τό λέμε. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «περὶ Θεοῦ ὁμιλεῖς, καὶ τὸ πῶς λέγεις;» (Βλ. Αρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, ἔκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 53) Ἐδῶ λέμε ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τά πάντα, κι ἐμεῖς ρωτᾶμε πῶς ἔφθασαν τά ζῶα μέχρι τόν Ἀδάμ;...

   Ἔτσι ἀκριβῶς κάποτε ὁδηγήθηκαν τά ζῶα στόν Νῶε γιά νά τά βάλει μέσα στήν κιβωτό. Διότι ἐκεῖνος πού εἶπε στον Νῶε να βάλει τα ζώα στην κιβωτό (που να πήγαινε να μαζέψει τά ζῶα ὁ Νῶε... πέστε μου, που να πήγαινε να τα μαζέψει!...) ὁ ἴδιος ἔφερε τα ζώα μπροστά στην κιβωτό, καί ὁ Νῶε τά ὁδήγησε μέσα στην κιβωτό. Εἶναι πάρα πολύ απλό. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού τά ὁδηγεῖ ἔτσι.

   Θα λέγαμε τελικά ὅτι, παρά ταῦτα, ὕστερα ἀπό ὅλη αὐτήν τή σπουδαιότατη γνωστική και ψυχολογική διαδικασία πού σᾶς εἶπα, βοηθός ὅμοιος μέ τόν Ἀδάμ δεν βρέθηκε. Γνωστική διαδικασία, καθώς ἀποδεικνεται πώς ὁ Ἀδάμ ήταν λογικός, ἀλλά καί ψυχολογική διαδικασία, καθώς ὁδηγεῖ ὁ Θεός τόν Ἀδάμ να καταλάβει ὅτι εἶναι μόνος του, καί ὅτι δέν ἔχει παρέα, δέν ἔχει συντροφιά, δέν ἔχει κοινωνία.

   Ἔτσι, μόλις ἀντελήφθη ὁ Ἀδάμ ὅτι εἶναι μόνος, τότε προβαίνει ὁ Θεός στό νά δημιουργήσει τήν Εὔα.

   Αλλά τή μεγάλη στιγμή που δημιουργεῖται ἡ Εὔα, παιδιά, θά τή δοῦμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

Κυριακή, 11 Δεκεμβρίου 1983


35η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ γυμνότητα τοῦ Ἀδάμ (Β΄)

†.Την περασμένη φορά, παιδιά, εἴχαμε αναφερθεῖ στό ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο ἦταν γυμνοί. Στήν πραγματικότητα ὅμως δέν ἦταν γυμνοί· ἦταν ντυμένοι μέ θεία δόξα. Διότι, ὅπως λέγαμε, κανένα ζώο, ἀπ' ὅσα ἔκανε ὁ Θεός, δέν εἶναι γυμνό· συνεπῶς οὔτε καί οἱ πρωτόπλαστοι, ἀφοῦ ἦταν τό σπουδαιότερο δημιούργημα, δέν ἦταν δυνατόν νά εἶναι γυμνοί.

   Λέγαμε ἐπίσης πώς ὁ Χριστός, ὁ δεύτερος Ἀδάμ, στόν σταυρό ἐπάνω ἦταν γυμνός, καθώς ανέλαβε τόν πεπτωκότα Αδάμ. Μετά τήν ἀνάστασή του ὁ Χριστός βεβαίως πάλι δέν ἦταν ντυμένος, ἀφοῦ ὁ ἱματισμός του ἔμεινε ἐδῶ στή γῆ, τά ὀθόνια ἔμειναν στον τάφο, ὅπου τά εἶδαν οἱ μαθητές, ὁ Ἰωάννης καί ὁ Πέτρος (Βλ. Λουκᾶ 24, 12. Ἰωάν. 20, 6). Ὅταν ἐμφανίστηκε στούς μαθητές του, φαινομενικῶς ἦταν ντυμένος· στην πραγματικότητα ὅμως περιβαλλόταν μέ τη θεία δόξα. Διότι ὁ Χριστός πιά, μέ τήν ἀνθρώπινη φύση του, ἀνήκει στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί συνεπῶς δέν εἶχε ἀνάγκη ἱματισμοῦ.

   Επιπλέον λέγαμε ότι στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν θὰ ὑπάρχει ἡ ἀνάγκη τοῦ ἱματισμού, γιατί θα ντυθούμε πάλι ἐκείνη τή στολή τήν πρώτη. Θυμηθείτε την παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, πού ὁ πατέρας, ὅταν ἐπιστρέφει το παιδί του τό ἄσωτο, λέει στους δούλους του: Φέρτε τη στολή τήν πρώτη. (Λουκᾶ 15, 11-32) Αὐτή εἶναι ἡ στολή ή πρώτη, παιδιά· τοῦ Ἀδάμ ἡ στολή, ἡ γεμάτη δόξα.

   Την στολή αὐτή τήν ξαναπαίρνουμε στο Βάπτισμα. Ὅμως ἡ θεία δόξα δέν φαίνεται. Αυτή θα αποκαλυφθεῖ ὅταν θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Γι' αὐτόν τόν λόγο, χωρίς τήν ἔνδυση τοῦ Βαπτίσματος, δέν μποροῦμε νά μπούμε στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

   Αν προσέξατε σήμερα στον Απόστολο, ἐκεῖ στήν Πρός Γαλάτας ἐπιστολή του, λέει ὁ ἀπόστολος Παύλος: «ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. 3, 27)· ὅσοι ἔχετε βαπτισθεῖ στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἔχετε ντυθεῖ τόν Χριστό! Τί σημαίνει αυτό; σημαίνει ὅτι ἅμα ντυθήκαμε τον Χριστό, ντυθήκαμε τή θεία δόξα. ντυθήκαμε την πρώτη στολή.

   Ὥστε, ἄν δέν πάρουμε την πρώτη στολή ἀπό τόν παρόντα κόσμο –βγάζοντας τήν δερμάτινη στολή (γιά τήν ὁποία θά μιλήσουμε ὅταν θά φθάσουμε στο σημεῖο ἐκεῖνο) πού φόρεσαν οἱ πρωτόπλαστοι, ἀφοῦ ἔχασαν τή θεία δόξα, καί ὁ Θεός τούς ἔντυσε μέ δερμάτινους χιτῶνες– κανείς μας δέν μπαίνει στή Βασιλεία τοῦ Θεου.

   Γι' αὐτό, τό Βάπτισμα θεωρεῖται πολύ σπουδαῖο. Βεβαίως δέν εἶναι μόνο αυτό το στοιχεῖο στο Βάπτισμα· εἶναι καί ἄλλα στοιχεία, καί ἄλλοι συμβολισμοί· ἀλλὰ ἕνα ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ Βαπτίσματος εἶναι καί αὐτό.

   Τὰ ροῦχα πού φοροῦμε στη Βάπτισή μας εἶναι λευκά ἐπειδή συμβολίζουν τήν καθαρότητα τῆς ψυχῆς. Ακόμη βαπτιζόμαστε τελείως γυμνοί· κι αυτό συμβολίζει ότι βγάζουμε τους δερμάτινους χιτῶνες, πού ἀντιπροσωπεύονται από τα ρούχα μας –βέβαια οἱ δερμάτινοι χιτῶνες εἶναι κάτι πολύ βαθύτερο ἀπό ἐκεῖνο τό οποίο νομίζουμε. Βαπτιζόμαστε γυμνοί –καί ὁ Χριστός γυμνός βαπτίσθηκε στόν Ἰορδάνη ποταμό– καί ντυνόμαστε τήν ἄλλη στολή, τήν πρώτη. Εἶναι πολύ απλό· βγάζουμε τα παλιά μας ρούχα, καί βάζουμε τά καινούργια μας ρουχα· βγάζουμε ὅ,τι φορούσαμε μέχρι τώρα, γιά νά ντυθοῦμε ἐκεῖνο πού εἴχαμε αρχικά στον Παράδεισο.

   Στήν ἀρχαία εποχή οἱ Χριστιανοί, πού βαπτίζονταν σε μεγάλη ηλικία, ὁμοίως ἦταν γυμνοί κατά τήν Βάπτισή τους.

   Νά σᾶς διαβάσω μιά περικοπή από τήν Β΄ Μυσταγωγική Κατήχηση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου, πού μᾶς τό λέει πολύ ὡραῖα· ἀκοῦστε πῶς τό λέει:

   «Εὐθὺς γ᾽ οὖν εἰσελθόντες, ἀπεδύεσθε τὸν χιτῶνα» ὅταν ἤρθατε γιά νά βαπτισθεῖτε, λέει, βγάλατε τόν χιτῶνα σας, ξεντυθήκατε «καὶ τοῦτο ἦν εἰκὼν τοῦ τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον ἀπεκδύσασθαι σὺν ταῖς πράξεσιν»· κι αὐτό εἶναι εἰκόνα, εἶναι σύμβολο, ὅτι γδυθήκατε τόν παλιό ἄνθρωπο μαζί μέ τίς πονηρές του πράξεις.

   Ἀποδυθέντες γυμνοὶ ἦτε»· ὅταν γδυθήκατε, ἤσαστε γυμνοί, «μιμούμενοι καὶ ἐν τούτῳ τὸν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ γυμνωθέντα Χριστόν», μιμούμενοι καί σέ τοῦτο τό σημεῖο τόν Χριστό, που γυμνώθηκε ἐπάνω στόν σταυρό.

   Σε κάποιο ἄλλο σημεῖο ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέει ὅτι ὅποιος βαπτίζεται πιστεύοντας στόν Χριστό, στον θάνατό του βαπτίζεται. (Βλ. Ρωμ. 6, 3). Ὕστερα, ἡ τριπλή κατάδυση δέν εἶναι τί ἄλλο παρά ή ταφή, σύμβολο τῆς ταφῆς τοῦ πιστοῦ, πού συμμετέχει στην ταφή τοῦ Χριστοῦ. Καί ἡ τριπλή ἀνάδυση εἶναι σύμβολο τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, στήν ὁποία ἐπίσης μετέχει και ο πιστός, πού συνανασταίνεται μέ τόν Χριστό, συνεγείρεται μέ τόν Χριστό. Γι' αυτό λέει καί σ' αὐτό τό σημεῖο μιμηθήκατε τόν Χριστό ἐπί τοῦ σταυροῦ.

   «Ὃν –χιτῶνα- μὴ εἴη πάλιν ἐνδύσασθαι τῇ ἅπαξ τοῦτον ἀποδυσαμένῃ ψυχῇ»· τόν ὁποῖο χιτώνα, λέει, μή γένοιτο νά ξαναντυθεῖ ἡ ψυχή σας, ἀφοῦ τόν ἔβγαλε. Ποιόν χιτώνα; συμβολικά ἐννοεῖται· τόν χιτώνα τόν παλιό, τόν ἁμαρτωλό. «ἀλλὰ λέγειν κατὰ τὴν ἐν τῷ Ἄσματι τῶν ἀσμάτων τοῦ Χριστοῦ νύμφην· Ἐξεδυσάμην τὸν χιτῶνά μου, πῶς ἐνδύσομαι αὐτόν;» Εἶναι εἰκόνα ἀπό τό βιβλίο Ἆσμα Ασμάτων, ὅταν ἔρχεται ὁ νυμφίος καί ζητᾶ νά μπεῖ μέσα στόν οἶκο, καί ἡ νύμφη λέει: Δέν μπορῶ νά σοῦ ἀνοίξω· γδύθηκα, καί πῶς νά ξαναντυθῶ;...(Ἄσμ. Ασμ. 5, 3). Παίρνει αὐτόν τόν στίχο, πού εἶναι πάρα πολύ ὡραῖος –δέν σᾶς κάνω περισσότερη ανάλυση– καί τόν ἐφαρμόζει ὁ ἅγιος Κύριλλος στο Βάπτισμα.

   Εἴδατε; γδύθηκα τόν χιτῶνα μου· πῶς πάλι θά τόν ξαναντυθῶ;... Ποιόν χιτῶνα; Τόν παλιό.

   »Ώ θαυμασίου πράγματος...», συνεχίζει ὁ ἅγιος Κύριλλος, «γυμνοὶ ἦτε ἐν ὄψεσι πάντων, καὶ οὐκ ᾔσχύνεσθε»· ήσαστε γυμνοί μπροστά στα μάτια όλων, καί δεν ντρεπόσαστε.

   «Ἀληθῶς γὰρ μίμημα ἐφέρετε τοῦ πρωτοπλάστου Ἀδάμ, ὃς ἐν τῷ παραδείσῳ γυμνὸς ἦν καὶ οὐκ ἠσχύνετο» (Αγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, Κατήχησις Μυσταγωγικὴ Β΄, Περὶ Βαπτίσματος, PG 33, 10771-1079 Α). Πράγματι, μιμεῖσθε τόν Ἀδάμ, ὁ ὁποῖος ἦταν γυμνός στον παράδεισο, καί δέν ντρεπόταν, οὐκ ἠσχύνετο.

   Αὐτά, παιδιά, μᾶς γράφει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, στα μέσα του 4ου αἰῶνος μ.Χ.

   Ὅλα αὐτά, ὅπως καταλαβαίνετε, τό ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι ἦταν γυμνοί καί δέν αἰσχύνονταν, συνέβαιναν στόν χῶρο τοῦ Παραδείσου καί τῆς θείας χάριτος.

   Ὅμως ὁ ἄνθρωπος τώρα, παρότι βαπτίζεται, ἔχει μέσα του τήν κλίση προς το κακό· ὁπωσδήποτε γι' αυτό καί ὀφείλει νά ἀγωνισθεῖ, ἢ μᾶλλον συνεχῶς νά ἀγωνίζεται, να βγάζει αὐτόν τόν χιτώνα τόν παλιό τῆς ἁμαρτίας. Επομένως ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι καθαρισμένος στήν καρδιά του, δέν εἶναι κεκαθαρμένος. Αὐτός λοιπόν, ὁ μή κεκαθαρμένος ἄνθρωπος, –ἐνῶ ὁ Θεός τόν ἔντυσε, μετά τή γύμνωση πού αἰσθάνθηκε ὁ ἴδιος, καί πρέπει συνεπῶς νά μένει πάντοτε ντυμένος– ζητάει ἀφορμή καί θέλει νά ἀπογυμνώνεται γιά τήν ἁμαρτία! Εἶναι κάτι στ' αλήθεια ἀποκαρδιωτικό.

   Ὁ σύγχρονος γυμνισμός, παιδιά, δέν εἶναι παρά ἕνα ὑποκατάστατο ἐκείνης τῆς γυμνώσεως, ἐφόσον γίνεται ἀφορμή τῇ σαρκί, ἀφορμή γιά ἁμαρτία. Λέει κάπου ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «μὴ τὴν ἐλευθερίαν εἰς ἀφορμὴν τῇ σαρκί» (Γαλ. 5, 13)· ἡ ἐλευθερία σας μή γίνει αφορμή τη σαρκί. Δηλαδή, ἄν καί εἶσαι ἐλεύθερος για κάτι, αυτό νά μή γίνει ἀφορμή γιά ν' ἁμαρτήσεις· αὐτό νά μή γίνει ἀφορμή νά ζητήσεις σαρκική απόλαυση. Να το προσέξετε αὐτό τό σημεῖο.

   Λέει ἐπίσης: «Πάντα μοι ἔξεστι, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστι, ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐκ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Α΄ Κορ. 6, 12). Ὅλα μοῦ ἐπιτρέπονται –εἶναι μιά απάντηση στο θέμα τῆς ἐλευθερίας– ἀλλά δέν μέ συμφέρουν ὅλα.

   Αναμφισβήτητα μοῦ ἐπιτρέπονται ὅλα, μπορῶ νά κάνω ὁτιδήποτε, ἀκόμα καί νά πέσω ἀπό τόν τέταρτο ὄροφο καί νά σκοτωθῶ· ἀλλά δέν μέ συμφέρει αυτό. Ὅλα μοῦ ἐπιτρέπονται, μπορῶ νά τά κάνω ἂν θέλω· ἀλλά ἐγώ δέν πρέπει νά ἐξουσιασθῶ ἀπό τίποτε· πρέπει ἐγώ νά εἶμαι ὁ κυβερνήτης τῆς ὑπάρξεώς μου.

   Δυστυχῶς ὅμως βλέπουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος τήν ἐλευθερία πού τοῦ δίνει ὁ Χριστός τή χρησιμοποιεῖ σάν  ἀφορμή «τῇ σαρκί, δηλαδή νά ἱκανοποιήσει τη σάρκα. Ἔτσι, ὅταν σήμερα ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος τῆς κάθε ἐποχῆς, εἰδικότερα δέ ὁ σύγχρονος ζητάει να ξεγυμνώνεται, μέ τόν διαβόητο ἐκεῖνον γυμνισμό, αὐτό εἶναι ἕνα ὑποκατάστατο ἐκείνης τῆς ἁγνῆς, τῆς ἀγαθῆς, τῆς ἀναμάρτητης γυμνώσεως, και θέλει ἔτσι νά ἁμαρτάνει.

   Μποροῦμε λοιπόν νά ποῦμε ὅτι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἤ τά βγάζει ὅλα τά ροῦχα του ἢ εἶναι ντυμένος κατά τόν τρόπο πού ἐκεῖνος θέλει, ὅπως κι ἂν ἔχει τό ζήτημα, ἡ σύγχρονη ἀμφίεση ὑπηρετεῖ ὁπωσδήποτε δαιμονικούς σκοπούς. Κι αυτό δέν θέλει φιλοσοφία, τό ξέρετε ὅλοι σας, ὅτι ἡ μόδα ὑπηρετεῖ αὐτό τό θέμα· ή μόδα εἶναι μιά πρόκληση στήν ἁμαρτία.

   Τί σημαίνει μόδα; Βέβαια μόδα εἶναι κάτι τό εὐρύτερο εἶναι ὁ τρόπος τοῦ σκέπτεσθαι σέ μιά ἐποχή. Αυτό λέγεται μόδα. Ἡ λέξη μόδα –από το mode– θά πεῖ τρόπος, θά πεῖ νοοτροπία, κι ἔχει μεταφραστεῖ στά Ελληνικά ὡς συρμός. Σήμερα δέν ξέρω πιά ἄν χρησιμοποιεῖται, ἀλλά αὐτή εἶναι ἡ ἀντίστοιχη ελληνική λέξη. Εἶναι τοῦ συρμοῦ, λέμε, δηλαδή τῆς μόδας.

   Η μόδα λοιπόν ἐκφράζει, ὅπως εἶπα, κάτι τό πολύ ευρύτερο· εἶναι τό πῶς σκέπτεσαι, πῶς ζεῖς· ἄν σκέπτεσαι καί ζεῖς ὅπως ὅλος ὁ κόσμος. Σέ ἕναν ειδικό τομέα εκφράζει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ντυνόμαστε. Καί ὅταν ντυνόμαστε σύμφωνα μέ τή μόδα, λέμε εἶμαι ἄνθρωπος τῆς μόδας. Ἀλλά αὐτή ἡ μόδα, τό ξαναλέω, δέν εἶναι παρά μία πρόκληση για ἁμαρτία. (Ἡ μόδα, πού συνεχῶς προβάλλεται καί ἔχει περάσει τίς τελευταίες δεκαετίες στίς ἐνδυματολογικές συμπεριφορές ὅλων τῶν ἀνθρώπων, κρύβει τα σχέδια τῶν παγκοσμιοποιητῶν γιά χειρισμό τῆς μόδας ὡς ἕνα ἀκόμη ὅπλο προκειμένου να χειραγωγήσουν τούς ἀνθρώπους ἀλλά καί νά διαμορφώσουν τά ἤθη τους. Αὐτό ουσιαστικά ἀποσκοπεί στη σύγχυση των δύο φύλων. Βλ. τή νέα μόδα στο hollywood να ντύνουν τά ἀνήλικα παιδιά τους μέ ροῦχα τοῦ ἀντίθετου φύλου, καί Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Α΄, ἔκδ. Ἱερ. Ἡσυχ. Εὐαγγελιστής Ιωάννης, Σουρωτή 1998, σ. 44).

   Τί εἶναι γύμνωση; Γύμνωση εἶναι μία ὀντολογική ἔλλειψη· κάτι μᾶς λείπει. Αὐτό ὅμως πού μᾶς λείπει, ἡ ἔλλειψη, δέν εἶναι ἠθική· εἶναι ὀντολογική ἔλλειψη, κάτι που πραγματικά μου λείπει. Ὅπως ἀκριβῶς ἄν ἔπαιρνα καί κούρευα ἕνα πρόβατο, θά ἔλεγα ὅτι του λείπει το μαλλί του. Αλλά τό μαλλί του προβάτου εἶναι κάτι που υπάρχει στη φύση του τήν ἴδια. Επομένως ο ἱματισμός, ἂς τό ποῦμε ἔτσι, ὁ ἱματισμός του προβάτου εἶναι ὀντολογικό του στοιχεῖο, εἶναι κάτι δοσμένο από τή φύση του τήν ἴδια.

   Ἔτσι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος γυμνώνεται, σημαίνει ότι ἔχει μία ὀντολογική ἔλλειψη. Καί αὐτή ἡ ἔλλειψη δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἔλλειψη τῆς θείας δόξας. Τοῦ λείπει αὐτό· διότι ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο νά ἔχει αὐτή τή θεία δόξα. Ἔτσι, ὁ ἱματισμός πού φορᾶμε σήμερα ὅλοι μας, δέν εἶναι ὀντολογική προσθήκη, δέν ἔρχεται νά μᾶς προσθέσει κάτι τό ὀντολογικό, ἁπλούστατα γιατί ἐγώ ὁ ἴδιος, ἤ ὁποιοσδήποτε ἄλλος, μπορεῖ νά μοῦ βγάλει τα ρούχα μου.

   Γιά νά καταλάβουμε τί σημαίνει ὀντολογική σύνδεση, δέν ἔχουμε παρά νά δοῦμε τα δάχτυλά μας. Φυσικά δέν εἶναι κάτι που τ' ἀφήνουμε στο σπίτι μας ὅποτε θέλουμε, καί τά παίρνουμε μαζί μας όποτε θέλουμε· τά δάχτυλά μας τά ἔχουμε πάντα μαζί μας. Γιατί; Διότι ἀποτελοῦν μία ὀντολογική σύνδεση μέ τό ὅλο μας σῶμα. Τά ροῦχα μας ὅμως, ἂν θέλουμε τ᾿ ἀφήνουμε, καί ἄν θέλουμε τά παίρνουμε.

   Θα λέγαμε λοιπόν ὅτι τά ροῦχα πού φορᾶμε δέν εἶναι μία ὀντολογική προσθήκη, αλλά οπωσδήποτε εἰναι μία ἀναπλήρωση τῆς ἐλλείψεως τῆς θείας δόξας, μία ἀναπλήρωση αὐτῆς τῆς ἁπλότητος καί ἁγνότητος τῶν πρωτοπλάστων πού ἔχασαν, εἶναι ἕνα ὑποκατάστατο.

   Μᾶς κάνει ἐντύπωση ἐκεῖνος ὁ δαιμονισμένος τῶν Γεργεσηνῶν, πού, ὅπως μᾶς τόν περιγράφει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, ἦταν γυμνός. (Βλ. Μαρκ. 5, 1-20. Λουκᾶ 8, 26-31). Ροῦχο, λέει, δέν ἔβαζε ἐπάνω του, σέ σπίτι δέν ἔμενε· κατοικοῦσε στα μνήματα, τόν ἔδεναν μέ αλυσίδες, καί τίς ἔσπαζε. Τα μνήματα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ήταν κοιλώματα σε βράχους, τεχνητά ή φυσικά, καί ἐκεῖ ἐναπέθεταν τούς νεκρούς.

   Ὅταν ὁ Κύριος τόν θεράπευσε, σημειώνει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, οἱ Γεργεσηνοί πού εἶχαν ἐν τῷ μεταξύ καταφθάσει, γιατί ἔμαθαν ὅτι πνίγηκαν οἱ χοῖροι τους, εἶδαν τόν συμπατριώτη τους, τον πρώην δαιμονισμένο, ἀκοῦστε! «ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ»! ντυμένο και σωφρονισμένο!... Τοῦ ἔδωσαν ἐκεῖ κάτι πρόχειρο και φόρεσε.

   Πότε κατάλαβε τήν γύμνωσή του; Ὅταν ἦρθε στά λογικά του· ὅταν πλέον συνῆλθε κι ἀπέκτησε φρόνηση. Ὥστε αὐτό τό «ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα» γιά τόν Γεργεσηνό δείχνει κάτι πολύ σπουδαῖο· ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού σωφρονεῖ δέν μπορεῖ νά γυμνώνεται. Διότι ὁ Θεός τόν ἔντυσε, μετά τήν πτώση, ἔστω μέ τόν δερμάτινο χιτώνα, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ μιά ἀναπλήρωση ὄχι βεβαίως ὀντολογική -γιατί στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν θά ἔχουμε ροῦχα–, αλλά μία ηθική αναπλήρωση, μία αναπλήρωση τῆς σωφροσύνης!

   Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν πού ἔχει σωφροσύνη δέν ξεγυμνώνεται. Γι' αυτό λέει ἐκεῖ ὅτι τόν βρῆκαν οἱ Γεργεσηνοί, τόν πρώην δαιμονισμένο, «ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα»!

   Πάντως, οἱ ἄνθρωποι πού ἐπικαλοῦνται τόν γυμνισμό, ἐν ὀνόματι δῆθεν μιᾶς ἁπλότητος, σφάλλουν διότι ἀντιπράττουν, ἐνεργοῦν ἀντίθετα σέ αὐτό πού ἔκανε ὁ Θεός. Καί τί ἔκανε ὁ Θεός; Ἔφτιαξε τούς δερμάτινους χιτῶνες, μέ τούς ὁποίους έντυσε τους πρωτοπλάστους.

   Ἄν θέλετε, ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη ἀπό τά ροῦχα του καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο· να κρύβει τήν προσωπικότητά του. Τά ροῦχα γιά τόν ἄνθρωπο –προσέξτε αὐτό πού θά σᾶς πῶ– ταυτοχρόνως εἶναι καί ἕνα νοητό προσωπεῖο. Τό προσωπεῖο ξέρετε τί εἶναι; εἶναι ἡ μουτσούνα, ἡ μάσκα. Ἀλλά ἡ μάσκα μπαίνει στο πρόσωπο. Καί ὅπως τό αἰσθητό προσωπεῖο μπαίνει μπροστά στο πρόσωπό μας, μέ τά μάτια μας καί τή μύτη, ἔτσι καί τό νοητό αὐτό προσωπεῖο μπαίνει μπροστά στην προσωπικότητά μας.

   Τὰ ροῦχα λοιπόν, ἀπό μιά ἄποψη, εἶναι ἕνα προσωπεῖο, πού ἔρχονται να δηλώσουν τό εἶδος τῆς προσωπικότητος. Π.χ. Ὁ ἀξιωματικός φοράει τή στολή τοῦ στρατιωτικοῦ, καί δηλώνει ὅτι εἶναι στρατιωτικός. Ὁ κληρικός φοράει τα ράσα, και φανερώνει πώς εἶναι κληρικός. Ὁ ἄνδρας φοράει τά ἀνδρικά ροῦχα, καί δίνει τό μέτρο τῆς ἀνδροπρέπειάς του, ὅπως καί ἡ γυναίκα, ἀντίστοιχα, τῆς γυναικείας της φύσεως. Ὥστε λοιπόν ἐκεῖνο πού φορῶ, ἀπό μία άποψη, δέν εἶναι παρά ἕνα προσωπεῖο πού ἔρχεται νά μέ βοηθήσει νά ἐκφράσω τήν προσωπικότητά μου.

   Ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι, γιά μιά στιγμή, βγάλω το προσωπεῖο μου, ἡ προσωπικότητα πού εἶναι ἀπό μέσα ταράσσεται. Πῶς θά ἔπρεπε νά αἰσθανθεῖ ἕνας ἄνθρωπος ἄν τοῦ βγάλουν τα ρουχα; ὄχι βέβαια νά τοῦ βγάλουν τά ρούχα καί νά τόν ἀφήσουν γυμνό, ἀλλά νά τοῦ ἀφαιρέσουν την στολή τοῦ ἀξιώματός του. Για παράδειγμα, πάρτε ἕναν κληρικό πού τοῦ βγάζουν τα ράσα μέ τήν ἔννοια τῆς καθαιρέσεως. Πάρτε ἕναν ἀξιωματικό πού τοῦ ἀφαιροῦν τήν στρατιωτική στολή καί τοῦ λένε ὅτι δέν θά εἶναι πιά ἀξιωματικός· καί οὕτω καθεξῆς. Εἶναι κάτι που φέρνει ταραχή στόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει να αἰσθάνεται ἄσχημα.

   Αλλά τώρα θά σᾶς πῶ ἕνα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, καί θά τό καταλάβετε πολύ καλά.

   Καθένας ἔχει το πρόσωπό του, δηλαδή τήν προσωπικότητά του, καί τό προσωπεῖο του. Στην περίοδο τῶν Ἀπόκρεω θά ἤθελε ὁ Χριστιανός –τί δυστύχημα!– νὰ ἀλλάξει πρόσωπο, ἢ μᾶλλον προσωπεῖο, καί νά βγάλει από μέσα του μιά πολύ βρώμικη προσωπικότητα, τέτοια πού δέν θά ἔπρεπε νά εἶχε! Ὡστόσο ἐπιθυμεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἐκφράσει τήν προσωπικότητά του πρός τά ἔξω, μιά προσωπικότητα τήν ὁποία μέχρι τώρα δέν ἔχει δείξει στούς ἀνθρώπους· διότι ἀλλοίμονό του ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι θά μποροῦσαν οἱ ἄνθρωποι νά δοῦν τήν ἀληθινή του προσωπικότητα! Βρωμερός! ἐλεεινός! βορβορώδης! τελματώδης! χαώδης ἄνθρωπος! σκοτεινός! συμπλεγματικός!... ὅ,τι θέλετε πεῖτε!

   Ποιός τολμάει νά ἐμφανιστεῖ ἔτσι; Κανένας.

   Μά ἐγώ θέλω νά ἐκφραστῶ ἔτσι, ὅπως πολλές φορές λένε κάποιοι, θέλω να βγάλω τά ἀπωθημένα μου, θέλω νά πῶ ἐκεῖνα πού αἰσθάνομαι από μέσα μου!

   Ναί· ἀλλά γιά νά κάνει αυτό, θα πρέπει να βγάλει τα συνηθισμένα του ροῦχα –γιατί ὁ κόσμος τόν ξέρει με τα συνηθισμένα του ρούχα– και να φορέσει κάποια ἄλλα ρούχα. Ἐάν λοιπόν βάλει μουτσούνα, δηλαδή μάσκα, καί ἀλλάξει τήν ἐμφάνισή του, τότε μπορεῖ νά κυκλοφορεῖ στόν δρόμο καί νά λέει ὅ,τι χυδαιότητες ἐπιθυμεῖ καί θέλει!

   Τί κάνει δηλαδή ἐδῶ; Τή στιγμή πού πηγαίνει να ἀποκαλύψει τήν προσωπικότητά του, βγάζοντας τά πραγματικά του ροῦχα, τρομάζει, καί σπεύδει να φτιάξει ἕνα καινούργιο προσωπεῖο, διαφορετικό, γιά νά τό βάλει για να καλυφθεῖ καί νά μή ντροπιαστεῖ. Δέν θά ἄντεχε νά σταθεῖ μπροστά στήν κοινωνία χωρίς αὐτό το προσωπεῖο.

   Αὐτό εἶναι ἐνδεικτικό ότι, ἀπό μιά ἄποψη, τά ρουχα παίζουν τόν ρόλο ενός προσωπείου.

   Ἀλλά θά ἤθελα νά σᾶς ρωτήσω κάτι: Αλήθεια, ὅταν τόν Χριστό τον ξεγύμνωσαν καί τόν ἔβαλαν ἐπάνω στόν σταυρό, γιατί τό ἔκαναν;

   Προφανῶς γιά νά τόν διαπομπεύσουν. Βεβαίως ήταν μιά συνήθεια νά τό κάνουν αυτό σέ ὅσους σταύρωναν, γιά νά τούς ἐξευτελίζουν.

   Μπορεῖτε νά μοῦ πεῖτε ἄν ὁ Χριστός αἰσθανόταν ντροπή ἐπάνω στον σταυρό;

   Οὐδόλως! Καθόλου! Ποτέ δέν θά μπορέσουμε να προσμετρήσουμε τό βάθος αὐτῆς τῆς θείας ἁγνότητος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ποτέ! Μόνο στόν Ἰησοῦ Χριστό δέν ὑπάρχει προσωπεῖο –ἀναφερόμενοι πάντα στήν ἀνθρώπινη φύση Του. Δέν ὑπάρχει προσωπεῖο στον Χριστό· ὑπάρχει μόνο τό πρόσωπο.

   Καταλαβαίνετε τώρα, παιδιά, τί σημαίνει εἶμαι γυμνός ἤ δέν εἶμαι γυμνός; Καταλαβαίνετε ὅτι ἔχει ένα βάθος ὅλη αὐτή ἡ ἱστορία; Δέν εἶναι δηλαδή τόσο απλό τό φαινόμενο. Δέν εἶναι κάτι πού μπορούμε να ποῦμε μέ πολλή ευκολία ὅτι βγάζουμε τα ρούχα μας, γιατί εἶναι τῆς μόδας, καί ξεγυμνωνόμαστε. Δέν εἶναι ἁπλό· εἶναι κάτι πολύ σημαντικό.

   Ὥστε ὁ ἄνθρωπος πρέπει να ντύνεται· αὐτό μᾶς δίδαξε ὁ Θεός. Καί τό χαρακτηριστικό εἶναι ὅτι ὁ Θεός κατασκεύασε καί τά πρῶτα ροῦχα τοῦ ἀνθρώπου!

   Πῶς ὅμως πρέπει να ντύνεται ὁ ἄνθρωπος;

   Το ντύσιμό του πρέπει νά ἐκφράζει τήν ἀληθινή του προσωπικότητα, αυτό πού εἶναι. Εἶναι σεμνός; Όφείλει νά εἶναι σεμνός. Τα ρούχα του πρέπει νά εἶναι σεμνά. Ἕναν ἄσεμνο ἄνθρωπο ἀπό ποῦ τόν καταλαβαίνουμε; Ἀπό τά ροῦχα του. Ὅταν μπεῖ ἐδῶ μέσα μία κοπέλα –μιά πού μιλῶ σέ κοπέλες περισσότερο– (Το Ανώτερο Κατηχητικό Σχολείο Θηλέων παρακολουθοῦσαν καί πολλοί ενήλικες, ἄνδρες καί γυναῖκες). ὅταν μπεῖ μιά κοπέλα με ροῦχα παρδαλά –ὄχι πολύχρωμα, ἀλλά περίεργα, παράξενα– (τή λέξη περίεργα θά σᾶς τήν ἐξηγήσω λίγο πιό κάτω, πού τήν ἀναφέρει ὁ ἅγιος Κύριλλος), τότε ἀσφαλῶς θά ἀναρωτηθοῦμε: μπά, πῶς εἶναι ἔτσι ντυμένη αὐτή ἡ κοπέλα;... Αὐτό τό ντύσιμο ἐκφράζει τόν ἐσωτερικό της κόσμο· ὅτι ἡ κοπέλα αὐτή δέν εἶναι σεμνή· εἶναι φῶς- φανάρι.

   Λέει μάλιστα ἡ Σοφία Σειράχ ὅτι ὁ βηματισμός ενός ἀνθρώπου, τό ἄνοιγμα του στόματός του ὅταν θά γελάσει καί ὁ τρόπος πού θά ντυθεῖ, φανερώνουν ποιός εἶναι. (Σοφ. Σειρ. 19, 29-30)

   Ανησυχήσατε ποτέ μήπως οἱ ἄνθρωποι παραδεχθοῦν γιά σᾶς κάτι πού δέν εἶναι πολύ σωστό, ἴσως γιατί σε κάποια στιγμή δείξατε μια χαλαρότητα, μέ ἕνα άσεμνο γέλιο, μέ ἕνα ἄσεμνο ντύσιμο ἤ μέ ἕνα ἄσεμνο περπάτημα; Ανησυχήσατε ποτέ; Εγώ νομίζω ότι θά ἔπρεπε ν' ἀνησυχεῖ κανείς γι' αυτό.

   Ἀκοῦστε λοιπόν πῶς πρέπει νά εἶναι αὐτό τό σεμνό ντύσιμο, πού πρέπει νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ὅπως μᾶς τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν Α' Προς Τιμόθεον ἐπιστολή του.

   Λέει: «Βούλομαι ... ὡσαύτως τὰς γυναῖκας, ἐν καταστολῇ κοσμίῳ, μετὰ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης κοσμεῖν ἑαυτάς, μὴ ἐν πλέγμασιν ἢ χρυσῷ ἢ μαργαρίταις ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ, ἀλλ᾿ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν, δι᾿ ἔργων ἀγαθῶν» (Α΄ Τιμ. 2, 9-10).

   Θέλω, ὁμοίως, οἱ γυναῖκες να ντύνονται μέ ἐνδυμασία σεμνή –ή καταστολή εἶναι τό ντύσιμο, ἡ στολή- νά στολίζουν τόν ἑαυτό τους μέ ντροπαλότητα καί σωφροσύνη, καί ὄχι μέ περίεργα πλεξίματα τῶν μαλλιῶν τους ἤ μέ χρυσά ἤ μαργαριταρένια στολίδια ή μέ πολυτελῆ ροῦχα, ἀλλά ὅπως ταιριάζει σέ γυναῖκες πού παρουσιάζονται θεοσεβεῖς μέ τά καλά τους ἔργα.

   Ὁ Ἀπόστολος μιλάει πρῶτα γιά τήν κόσμια εμφάνιση γενικά, και συνεχίζει ἀναφερόμενος σε τρία στοιχεῖα πιό συγκεκριμμένα. Πρῶτα τό «ἐν πλέγμασιν». Αὐτό εἶναι ἡ κόμμωση ὅταν πηγαίνουν οἱ γυναῖκες στο κομμωτήριο καί φτιάχνουν τα μαλλιά τους σγουρά, παράξενα, περίεργα καί λοιπά και λοιπά.

   Μάλιστα, πάνω σ' αυτό, θά σᾶς ἔλεγα ὅτι πάρα πολλές γυναῖκες και κοπέλες πηγαίνουν στο κομμωτήριο πάρα πολύ συχνά, και μάλιστα κάθε Κυριακή.

   Ἔτσι, καί τήν κομμώτρια τήν ἀπασχολοῦν ὥστε να μήν πάει στήν ἐκκλησία της, ἀλλά καί οἱ ἴδιες δεν πάνε στήν ἐκκλησία τους, γιά νά κάνουν την κόμμωσή τους την Κυριακή το πρωί, καί νά εἶναι ἕτοιμες, φρέσκιες στην κόμμωση, γιά νά πᾶνε στις δεξιώσεις, στα πάρτυ, στίς ἐπισκέψεις, τό ἀπόγευμα ἤ τό βράδυ της Κυριακῆς. Τί δυστύχημα! Δηλαδή τό δυστύχημα είναι πολλαπλό.

   Ωστόσο, ἐδῶ λέει: «μὴ ἐν πλέγμασιν»· ὄχι μ' ἐκεῖνα τα τεχνητά σγουρά μαλλιά πού κάνουν, τίς περίτεχνες κομμώσεις.

   Καί συμπληρώνει: «ἢ χρυσῷ ἢ μαργαρίταις», ἤ μέ διάφορα κοσμήματα. Αὐτό εἶναι τό δεύτερο στοιχεῖο τῆς κόσμιας ἐμφανίσεως τα κοσμήματα. Μια κοπέλα ὅμως πού ἔχει γεμάτη ὕπαρξη εσωτερικά, έχει γεμάτη προσωπικότητα, δέν ἔχει ἀνάγκη νά βάλει κοσμήματα.

   Εἶχα τήν πολύ μεγάλη ευκαιρία, ἀπό τά μικρά μου χρόνια, να βρεθῶ σε κύκλους πολύ σπουδαίων γυναικῶν, καί σέ μόρφωση και στα γράμματα καί σέ κοινωνικές θέσεις. Πολύ υψηλές κυρίες, θαυμάσιες κύριες! Ἄν τίς βλέπατε πῶς ἦταν ντυμένες, θα μένατε ἔκπληκτες. Πολύ ἁπλᾶ, πάρα πολύ ἁπλᾶ, ἀφάνταστα ἁπλᾶ!... Οὔτε κοσμήματα, οὔτε βαψίματα, οὔτε τίποτα!... Ἕνα ρολόι μόνο μπορεῖ νά φοροῦσαν.

   Ὅταν βλέπετε ἕναν ἄνθρωπο νά εἶναι στολισμένος μέ κοσμήματα καί μέ βαψίματα, αὐτό εἶναι ἀντιστρόφως ανάλογο μέ τό περιεχόμενο τῆς ψυχῆς του. Δηλαδή, ὅσο πιο πολύ φορτώνεται εξωτερικά, τόσο πιό ἄδειος εἶναι ἐσωτερικά. Αν θέλετε να δείξετε στούς ἄλλους ὅτι εἶναι γεμάτη ἡ ὕπαρξή σας, μέ μόρφωση –ἐν εὐρείᾳ ἐννοίᾳ μόρφωση- με περιεχόμενο, με προσωπικότητα, δέν ἔχετε ἀνάγκη να στολίζεστε. Για ποιόν λόγο στολίζεστε; Γιά ποιόν; Σᾶς τό λέω ἀλήθεια. Ἄν ἔχετε λιγάκι ευστροφία, θά μέ καταλάβετε.

   Πάντως, αὐτό πού λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, καί ἄν ἀκόμη δέν τό καταλαβαίνουμε, θά τό δεχθοῦμε σάν ἐντολή. Ἐγώ ὅμως θά ἔλεγα νά ξεπερνᾶμε τήν ἐντολή. Ὄχι μόνο αὐτήν τήν ἐντολή περί τῆς ὁποίας ὁ λόγος, ἀλλά πάντα νά κάνουμε ὑπέρβαση τῶν ἐντολῶν. Δέν ἔχω ἀνάγκη νά μοῦ δώσει ἐντολή ὁ Θεός νά Τόν ἀγαπῶ· δέν ἔχω ἀνάγκη νά μοῦ δώσει εντολή νά μήν κάνω τοῦτο ἤ ἐκεῖνο· τό καταλαβαίνω από μόνος μου ὅτι ἔτσι πρέπει νά γίνεται· καί μέ τό νά τό καταλαβαίνω, κάνω ὑπέρβαση πραγματικά τῆς ἐντολῆς.

   Τό δεύτερο λοιπόν στοιχεῖο ἐδῶ εἶναι ὁ χρυσός καί τά μαργαριτάρια, δηλαδή τα κοσμήματα· ὄχι, λέει, κοσμήματα.

   Καί συνεχίζει μέ τό τρίτο στοιχεῖο· «ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ», πού εἶναι ἡ πολυτελής ἐνδυμασία. Θά ἔχεις τά ροῦχα σου, αλλά ὄχι πολυτελή.

   Πᾶνε οἱ ἄνθρωποι καί ἀγοράζουν πανάκριβα πράγματα, ἐπώνυμα, και μάλιστα πολύ ἐντυπωσιακά! Πᾶνε σέ εἰδικά καταστήματα να αγοράσουν αὐτά τά ἐντυπωσιακά ροῦχα, μόνο καί μόνο από μία ἀλαζονεία τοῦ βίου (Βλ. Α΄ Ἰωάν. 2, 16) –πού κάποτε μπορεῖ νά μήν εἶναι καί ὡραῖα αὐτά τά ἐντυπωσιακά–, γιά νά λένε ὅτι τά ἀγόρασαν μέ τόσα λεφτά, ἤ τά ἀγόρασαν ἀπό ἐκεῖνο, τό ἄλφα ἤ βῆτα, πανάκριβο κατάστημα!...

   Τί κουφότητα ὑπάρχει! Πιστέψτε, ὑπάρχει μεγάλη κουφότητα! Να καυχηθεῖ κανείς γιά κάποιες γνώσεις του, το καταλαβαίνω να καυχηθεῖ ὅμως για κούφια πράγματα, ὅτι ἔδωσε τόσα λεφτά, ὅτι εἶναι τάχα πλούσιος, και μπορεῖ ν' ἀγοράζει ἀπό ἐκεῖνο τό κατάστημα ἤ τό ἄλλο, δέν νομίζετε πῶς εἶναι κούφιο πράγμα;... Ὁ ἱματισμός λοιπόν νά εἶναι ἁπλός· ὄχι πολυτελής.

   Και καταλήγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, λέγοντας: «ἀλλ᾿ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν, δι' ἔργων ἀγαθῶν». Να μη στολίζονται οἱ γυναῖκες με ἐκεῖνα πού σᾶς εἶπα, μέ τίς κομμώσεις, τά κοσμήματα καί τόν πολυτελῆ ἱματισμό, αλλά μ' ἐκεῖνο πού ἁρμόζει σέ γυναῖκες πού δείχνουν ὅτι σέβονται τόν Θεό, πού είναι χριστιανές, καί πρέπει να κοσμοῦν τόν ἑαυτό τους μέ ἔργα ἀγαθά, μέ ἀρετές, μέ σοφία.

   Ποτέ μου δέν θά μποροῦσα νά ἐκτιμήσω μιά γυναίκα, ὅσο ὡραία καί ἄν εἶναι, ἡ ὁποία, ἄν ἀνοίξει τό στόμα της, δέν μπορεῖ νά πεῖ τίποτα! ἄσοφη γυναίκα καί μωρή, ἀνόητη γυναίκα!... Απεναντίας, πόσο θά ἐκτιμοῦσε κανείς μία γυναίκα, ἡ ὁποία εἶναι πολύ απλή, ἀλλά ἔχει σοφία... ἔχει ἐσωτερικό πλοῦτο!... Τί ὡραῖο πράγμα!...

   Αὐτό νά ζηλέψετε, παιδιά· τόν ἐσωτερικό πλοῦτο! αὐτόν πού δέν παλιώνει ποτέ! Οἱ ὀμορφιές; περνοῦν, ρυτιδώνονται. Τα πολυτελῆ ἐνδύματα; Ξέρετε τί λέει ὁ Θεός διά τοῦ προφήτου Ἡσαΐου στις κοπέλες και στις γυναῖκες τῆς Ἱερουσαλήμ; Στολίσατε τόν ἑαυτό σας μέ ἀρώματα, μέ πολυτελῆ ροῦχα, μέ κοσμήματα, μέ κομμώσεις... Ὅταν θά σᾶς σέρνουν στήν αἰχμαλωσία, ἕνα σχοινί θά εἶναι δεμένο στη μέση σας... μέ τά μαλλιά σας ξέπλεκα!... Ποῦ εἶναι οἱ κομμώσεις;... Ποῦ εἶναι τα αρώματα;... Θά σᾶς φάει ἡ βρώμα, λέει, καί θά περπατάτε ξυπόλητες στο χῶμα χάμω!... (Ho. 3, 16-26).

   Πόσα τέτοια γίνονται στήν Ἱστορία!... Εἶναι πράγματα πού καί ἐγώ μέ τά ἴδια μου τά μάτια τά ἔχω δεῖ. Τά ἔχω δεῖ, στη νεώτερη Ιστορία μας!

   Παιδιά, ἁπλότητα· ἁγία ἁπλότητα! Εἶναι σπουδαῖο, καί γιά τόν ἄνδρα καί γιά τή γυναίκα.

   Αλλά μή ξεχνᾶτε ὅτι δέν ἀρκεῖ μόνο ἡ ἐνδυμασία τῆς γυναίκας νά εἶναι αὐτή πού τῆς ἁρμόζει, αλλά ταυτόχρονα δέν πρέπει καί νά εἶναι διεστραμμένη.

   Ποιά εἶναι αὐτή ἡ διαστροφή τῆς ἐνδυμασίας, πού ἀπαγορεύεται ἀπό τόν Θεό;

   Εἶναι ὅταν ἡ γυναίκα φοράει ἀνδρικά ροῦχα!

   Νά τό πῶ ξανά; Νά πῶ ὅτι στήν ἐποχή μας ἡ διαστροφή τῆς γυναικείας ένδυμασίας εἶναι τά παντελόνια; Κατάντημα τό θεωρῶ ἐγώ, ὅταν ἀκόμα καί στά σχολεῖα σας πηγαίνετε μέ παντελόνια! (Στις 6 Φεβρουαρίου τοῦ 1982 αποφασίστηκε ἡ κατάργηση τῆς ὑποχρεωτικῆς χρήσης τῆς σχολικῆς ποδιᾶς, ὡς ἔνδειξη έκδημοκρατισμοῦ, πλουραλισμοῦ καί ἀπόδειξη ἐλευθερίας στήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητος τῶν μαθητῶν!) Αφῆστε δέ ὅτι οἱ κοπέλες ἀλλάζουν φουστάνια συνέχεια. Κάθε μέρα ἀλλάζουν φουστάνια γιά νά κάνουν ἐπίδειξη στο σχολεῖο... αλλά βάζουν καί παντελόνια! Το σκεφθήκατε ὅμως ὅτι εἶναι ἁμαρτία; Το σκεφτήκατε;

   Ἀκοῦστε πῶς τό λέει ὁ Θεός, στο Δευτερονόμιο, 22ο κεφάλαιο, στίχος 5. Λέει: «Οὐκ ἔσται σκεύη ἀνδρὸς ἐπὶ γυναικί, οὐδὲ μὴ ἐνδύσηται ἀνὴρ στολὴν γυναικείαν, ὅτι βδέλυγμα Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου ἐστι πᾶς ποιῶν ταῦτα». Δέν θά εἶναι ἡ ἐνδυμασία τοῦ ἄνδρα γιά τή γυναίκα, οὔτε θα φοράει ὁ ἄνδρας γυναικεῖα ἐνδύματα, γιατί ὅποιος τό κάνει αὐτό εἶναι σιχαμερός για τον Θεό σου. (Με βάση τήν Καμπάλα, ὁ Θεός εἶναι ἀνδρόγυνος! Αντίστοιχα ὁ πρῶτος ὁ ἀρχέγονος, ὁ ἀρχετυπικός ἄνθρωπος (adam kadmon) ἦταν ἀνδρόγυνος! Ἡ ἐμφάνιση ξεχωριστῶν φύλων (ἄνδρας-γυναίκα) ἦταν ἀποτέλεσμα πτώσεως, παρακμῆς· ἑπομένως πρέπει να καταργηθοῦν τά φύλα, ὥστε νά ξαναγίνουμε αὐθεντικοί ἄνθρωποι (androgynous). Ἡ γυναίκα νά εἶναι ταυτόχρονα καί ἄνδρας, ἀλλά καί ὁ ἄνδρας νά εἶναι γυναίκα. Γι' αὐτό καί τό σχέδιο τῶν Σιωνιστῶν ἐδῶ καί χρόνια προέβλεπε νά ἐπικρατήσει στη γυναικεία μόδα τῆς Εὐρώπης τό ανδρικό ντύσιμο (παντελόνι), ὥστε ἀκούσια νά ἀρχίσουν οἱ γυναῖκες νά αἰσθάνονται ἄνδρες. Οἱ ἄνδρες, ἀντίστοιχα, παρακινοῦνται πλέον από παντοῦ να σέβονταιτήν "διαφορετικότητα" τῶν ὁμοφυλοφίλων καί, γιατί ὄχι, νά τήν δοκιμάζουν. Ὁ ξεπεσμός τῆς Εὐρώπης δέν ἔχει τελειωμό. Ακόμη καί στήν Ἑλλάδα διοργανώνονται gay pride, πού χρηματοδοτοῦνται από σιωνιστικές ΜΚΟ, καί οἱ πολιτικοί μας "ἡγέτες" παίρνουν ἐντολή να συμμετέχουν στην πρώτη γραμμή τῶν παρελάσεων! Καί ἡ κορύφωση τοῦ αἴσχους εἶναι τό ὅτι ἡ διαστροφή γίνεται και νόμος τοῦ κράτους, ὅπως εἴδαμε καί στήν Ἑλλάδα, ὅπου ψηφίστηκε νομοσχέδιο για δήλωση ἀλλαγῆς φύλου σέ ἐφήβους 15 ἐτῶν! Δεν θα αργήσει νά ἔρθει ἡ μέρα πού οἱ Σιωνιστές θά ἐπιβάλουν αυτό που λέει ἡ θρησκεία τους· θα καταργήσουν ὁριστικά τά δύο φύλα. (Διόδωρος Ράμμος, Ἱστορικός-Αρχαιολόγος, Γίνε θεός χωρίς τόν Θεό, ἐκδ. παραγωγή Σαΐτης, Αθήνα 2018, σσ. 36-37)

   Μή βάλει ἡ γυναίκα ανδρικά ρούχα, οὔτε ὁ ἄνδρας γυναικεῖα. Αὐτά ὅλα, λέει, εἶναι βδέλυγμα στον Θεό, σίχαμα! Τό τί σημαίνει δέ ἡ γυναίκα νά βάζει ἀνδρικά καί ὁ ἄνδρας γυναικεία ρούχα, ἔχει τέτοιο βάθος, πού καλύτερα νά πῶ ἐκεῖνο πού λέει ἡ Γραφή: «Θοῦ, Κύριε, φυλακὴν τῷ στόματί μου» (Ψαλμ. 140, 3)! Καλύτερα να κλείσω το στόμα μου, νά μή πῶ τίποτα, γιά τό τί βάθος ἔχει αὐτή ἡ διαστροφή τῆς ἐνδυμασίας! Τί βάθος ἔχει; Εἶναι διαστροφή τῆς ψυχῆς! Καί ποιές εἶναι οἱ διαστροφές τῆς ψυχῆς; Θά πῶ ἄλλη μιά φορά: «θοῦ, Κύριε, φυλακὴν τῷ στόματί μου» βάλε σκοπιά στο στόμα μου, Θεέ μου, νά μή μιλήσω!

   Αλλά, ἐπάνω στο θέμα αὐτό τῆς ἐνδυμασίας, ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων κάτι ἔχει νά μᾶς πεῖ. Στις Κατηχήσεις του, ὅταν μιλάει στούς κατηχουμένους, ἀνάμεσα σ' ἐκεῖνα πού λέει στην 4η Κατήχηση, εἶναι καί τό τί θά τρῶς, πῶς θά τρῶς, πῶς θά βλέπεις τό σῶμα σου, πῶς θά βλέπεις τήν ψυχή σου, τί εἶναι ἡ ψυχή σου, τί εἶναι τό σῶμα σου, τί εἶναι τά ἐνδύματά σου... Βλέπετε ὅτι τήν παλιά εποχή γινόταν κατήχηση. Ὁ ἄνθρωπος δεν γινόταν Χριστιανός μόνο μέ τό νά βαπτισθεῖ· ἔπρεπε καί νά κατηχηθεῖ. Καί ἡ κατήχηση δέν ἦταν μόνο κατήχηση περί τῶν δογμάτων τῆς Πίστεως, ἀλλά καί περί τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς.

   Ἀκοῦστε λοιπόν τί λέει: «Ἔνδυσις δέ σοι λιτὴ περικείσθω, μὴ πρὸς καλλωπισμόν, ἀλλὰ πρὸς ἀναγκαίαν σκέπην». Τά ροῦχα σου, ἡ ἔνδυσή σου, νά εἶναι γιά σένα λιτή, απλή, πολύ απλή· καί νά μήν εἶναι τά ἐνδύματα μέσο για να καλλωπίζεσαι, αλλά ἁπλῶς νά σκεπάζεσαι.

   Βέβαια, τά ροῦχα, μέχρις ενός βαθμοῦ, μπορεῖ νά ἔχουν κάτι τό ὄμορφο, αλλά ὄχι τό ἐξεζητημένο. Προσέξτε με: κάτι τό ὄμορφο ὄχι τό ἐπιτηδευμένο. Ὅταν λέει καλλωπισμός, ἐννοεῖ τό ἐξεζητημένο, κι ὄχι ἁπλῶς το καθαρό –ᾶς μιλήσω μέ μιά σύγχρονη ἔκφραση– τό σιδερωμένο, τό ἁπλό.

   Και συνεχίζει: «μηδὲ ἵνα χαυνωθῇς, ἀλλ᾽ ἵνα ἐν χειμῶνι θερμανθῇς»· ὥστε οὔτε νά ὑποστεῖς μιά σωματτική ατονία, να κρυώνεις δηλαδή, αλλά τόν χειμῶνα να εἶσαι ζεστός. Τά ροῦχα τά φορᾶμε ἀκόμη γιά νά προφυλάσσουμε τό σῶμα μας ἀπό τίς ποικίλες καιρικές συνθήκες.

   Αλλά: «καὶ τοῦ σώματος τὴν ἀσχημοσύνην καλύπτης». Νά ἕνα ἀκόμη σημεῖο. Ὄχι μόνο νά ζεσταίνεσαι, φορώντας τά ροῦχα σου, ἀλλά καί νά καλύπτεις ὅ,τι πρέπει να καλύψεις στό σῶμα σου, ὅλα ὅσα θεωροῦνται ἀσχημοσύνη. (Βλ. Εξοδ. 20,26. 22,27. Λευιτ. 18. Δευτ. 23,4. Ἔσδρα 4,14. κ.ά.)

   Καί παρακάτω: «μὴ προφάσει τοῦ τὴν ἀσχημοσύνην καλύπτειν, ταῖς περιέργοις στολαῖς εἰς ἑτέραν ἀσχημοσύνην ἐμπέσῃς» (Αγ. Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, Κατήχησις Δ', PG 33, 492). Πρόσεξέ το ὅμως, λέει· μήπως μέ τήν πρόφαση ὅτι πᾶς να καλύψεις τήν ἀσχημοσύνη, δηλαδή να βάλεις ροῦχα, μέ τόν τρόπο αὐτόν πέσεις σε ἄλλη ἀσχημοσύνη, δημιουργώντας περίεργες στολές.

   Ἐδῶ τώρα ἡ περίεργη στολή, ἄν δεῖτε στό λεξικό, εἶναι ὁ ἱματισμός ὁ ὑπερβολικά επιμελημένος, τό πολυτελές ντύσιμο, γιά τό ὁποῖο ξοδεύουμε χρόνο πολύ. Πόσο κάθονται οἱ γυναῖκες στον καθρέφτη για να στολιστοῦν καί πόσο καιρό ξοδεύουν στην μοδίστρα! Εἶναι φοβερό. Θά μποροῦσαν αὐτά πολύ ἁπλᾶ νά τά τελειώνουν πιο γρήγορα. Πρόσεξε, λέει· ὄχι μέ τό πρόσχημα να καλύψεις τήν ἀσχημοσύνη, φορώντας αὐτές τίς ὑπερβολικά επιμελημένες στολές, πέσεις σε ἄλλη ἀσχημοσύνη.

   Γι' αὐτήν, τήν ἄλλη ἀσχημοσύνη, θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά σᾶς πῶ ποιά εἶναι σήμερα. Βέβαια, δέν ξέρω αν θα γελάσετε, δέν ξέρω ἂν θά σᾶς φανεῖ ἀστεῖο, ἀλλά ἐγώ τό ἔχω πεῖ πάρα πολλές φορές από μέσα μου· και ἄν εἶμαι μέ κάποιον δίπλα μου πού μέ συνοδεύει, τό λέω καί σ' αὐτόν.

   Πολλές φορές, λοιπόν, βλέπω γυναῖκες ντυμένες περίεργα... πολύ περίεργα! Ἔχουν κι ἕνα βάψιμο πολύ περίεργο! Ιδίως ἐκεῖνο τό βάψιμο τῶν ματιῶν τους! Εἶναι τό πιό ἄσχημο πράγμα σέ μιά γυναίκα, τό νά εἶναι βαμμένα τα μάτια της! Ὅπως καί ἄλλοτε σᾶς ἔχω πεῖ, εἶναι σάν νά ἔχουν φάει γροθιά... ἤ νά ἔχουν ἑλονοσία... ἤ φυματίωση... ἤ σάν νά εἶναι ξαγρυπνημένες, νά μήν ἔχουν κοιμηθεῖ γιά μέρες πολλές! Πολύ ἄσχημο πράγμα. Νομίζουν οἱ ταλαίπωρες ὅτι εἶναι ὡραῖες, μέ τόν τρόπο πού ντύνονται, μέ τόν τρόπο πού βάφονται!

   Καί λέω: Δέν βρέθηκε ἕνας Χριστιανός νά πεῖ σ' αὐτήν τή γυναίκα ὅτι εἶναι σκέτος καραγκιόζης... καί ὅτι μᾶλλον προκαλεῖ τό γέλιο καί τή θυμηδία, παρά τόν θαυμασμό γιά κάποια τυχόν ομορφιά της;... Δέν βρέθηκε ἕνας Χριστιανός;...

   Δέν ξέρω... Δέν ξέρω ἂν κάποιος βρεθεῖ, νά πεῖ μέ εἰλικρίνεια: κυρά μου, κοπέλα μου, τί ροῦχα εἶναι αὐτά... τί ντύσιμο εἶναι αὐτό;... τί βάψιμο εἶναι αὐτό...

   Αλλά οἱ κοπέλες πού «ἐπαγγέλονται θεοσέβειαν» –να χρησιμοποιήσω ἐδῶ τόν λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου–, οἱ κοπέλες πού εἶναι Χριστιανές, οὔτε ἀνδρικά ροῦχα φοροῦν, ὅπως τά παντελόνια, οὔτε μέ ἄσεμνα ροῦχα ντύνονται, ἀλλά εἶναι κοπέλες μέ κάθε σεμνότητα καί μέ κάθε ἁπλότητα.

   Εὔχομαι δέ αὐτά ὅλα που λέμε ἐδῶ, ὅλα αὐτά να γεμίζουν τήν ὕπαρξή σας, να γεμίζουν τήν ψυχή σας, καί νά τά βάζετε σε εφαρμογή. Τότε πραγματικά θά ἔχετε γίνει ἕνας πολύτιμος θησαυρός· θά ἔχετε ἀποκτήσει μια αληθινή ομορφιά. Καί ἡ ὀμορφιά σας θά εἶναι ἔσωθεν, θά εἶναι ἀπό μέσα· καί θά εἶναι ἐκείνη πού στα μάτια τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐξαιρετικά πολυτελής! (Βλ. Α΄ Τιμ. 2,9. Α΄ Πέτρ. 3,1-4: «Ὁμοίως αἱ γυναῖκες... ἔστω οὐχ ὁ ἔξωθεν ἐμπλοκῆς τριχῶν καὶ περιθέσεως χρυσίων ἢ ἐνδύσεως ἱματίων κόσμος, ἀλλ' ὁ κρυπτὸς τῆς καρδίας ἄνθρωπος ἐν τῷ ἀφθάρτῳ τοῦ πραέος καὶ ἡσυχίου πνεύματος, ὅ ἐστιν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πολυτελές».)

   Αλλά... θά μποῦμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη φορά σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

Κυριακή, 4 Δεκεμβρίου 1983


34η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

18 Οκτωβρίου 2024

Ἡ ἀρχέγονη κατάσταση τοῦ Ἀδάμ (Γ΄) Ἡ γυμνότητα τοῦ Ἀδάμ (Α΄).

†.Συνεχίζουμε το μάθημά μας από την προηγούμενη η φορά, παιδιά, για να δούμε ποιά ήταν η πρόπτωτική κατάσταση τοῦ Ἀδάμ μέσα στον Παράδεισο, ὥστε νά ἔχουμε ἕνα μέτρο συγκρίσεως, ἀλλά καί ἕνα πρότυπο μιμήσεως, ἕνα ἀρχέτυπο. Βέβαια, ἐπειδή δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα γιά τόν Ἀδάμ, ὅπως λέγαμε την περασμένη φορά, καί εἶναι πολύ δύσκολο νὰ ἔχουμε τήν εἰκόνα τῆς προπτωτικής του καταστάσεως, το κλειδί να κατανοήσουμε τόν ἀρχαῖο Ἀδάμ, κατά τόν ἅγιο Εἰρηναῖο, ἐπίσκοπο Λυῶνος, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός λοιπόν ἀποτελεῖ τήν κλεῖδα, το κλειδί κατανοήσεως τοῦ Ἀδάμ,

   Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεῖα, πού εἶναι ἤδη καταχωρημένα μέσα στήν Ἁγία Γραφή, γιά τό πρόσωπο τοῦ Ἀδάμ, γιά τήν ἀρχέγονη κατάστασή του.

   Ὁ Ἀδάμ ἦταν προφήτης. Καί τό προφητικό χάρισμα ἀναμφισβήτητα δίνεται σ' ἐκείνους πού ἔχουν τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἄρα εἶχε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Καί μάλιστα ἦταν προφήτης τόσο του παρελθόντος, ὅσο καί τοῦ μέλλοντος.

   Ἦταν προφήτης τοῦ παρελθόντος, γιατί ὅταν εἶδε τὴν Εὔα εἶπε: «τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου» (Γέν. 2, 23). Ἐνῶ ἡ δημιουργία της Εύας ήταν μία πράξη που συνέβη στο παρελθόν –δεν ἔχει σημασία τό ὅτι δέν συνέβη στο απώτατο παρελθόν ἀλλά ἁπλῶς στο παρελθόν– δείχνει πώς εἶναι προφήτης τοῦ παρελθόντος, ἀφοῦ, βλέποντάς την, ἀποκαλύπτει ὅτι αὐτή κατάγεται ἀπό τόν ἑαυτό του. Από που μποροῦσε νά τό ξέρει αὐτό ὁ Ἀδάμ, ὅτι ἡ Εὔα κατάγεται ἀπό ἐκεῖνον, ἐφόσον ὁ Θεός τόν ὑπέβαλε σέ ἔκσταση, ἕνα εἶδος ὑπνώσεως; Ἄρα λοιπόν προφητικῷ τῷ τρόπῳ ὁ Ἀδάμ εἶπε αὐτά πού εἶπε.

   Αλλά εἶναι καί προφήτης του μέλλοντος, διότι ὅταν εἶδε τήν Εὔα εἶπε: «ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται τῇ ἰδίᾳ γυναικί, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (Γέν 2, 24). Και πράγματι, παιδιά, ἐκεῖνο τό ὁποῖο εἶπε ὁ Ἀδάμ μέ προφητική γλώσσα ισχύει μέχρι σήμερα· εἶναι λοιπόν προφήτης καί τοῦ μέλλοντος.

   Ὁ Ἀδάμ, ἀκόμα, ἀφοῦ ἦταν καί προφήτης, εἶχε μία πληρότητα πνευματικῶν δυνάμεων, καί σέ τίποτα δέν ὑπολειπόταν δηλαδή ἦταν πλήρης καί ὁλόκληρος ἄνθρωπος.

   Αὐτό τό σημεῖο τό ὑπογραμμίζω, ὅτι ἦταν πλήρης καί ὁλόκληρος ἄνθρωπος. Από πού τό ξέρουμε αυτό; ἀπό μία φαινομενικῶς ἀσήμαντη πράξη που συνέβη.

   Ὁ Ἀδάμ ἦταν μόνος στόν Παράδεισο· δέν ὑπῆρχε κανείς ἄλλος. Καί ὅπως σᾶς ἔλεγα μιά περασμένη φορά, οὔτε ζῶα ὑπῆρχαν στον Παράδεισο, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό. (Βλ. Μάθημα 306, καί ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ Παραδείσου, PG 94, 913ΑΒ). Δέν ὑπῆρχαν ζῶα ἐκεῖ μέσα. Τὰ ζῶα ὁδηγήθηκαν ἀπό τόν Θεό στον Παράδεισο για νὰ τὰ ὀνοματίσει ὁ Ἀδάμ,

   Ὅταν δέ τά εἰσήγαγε ὁ Θεός στόν Παράδεισο τά ζῶα, αὐτά παρήλασαν, τρόπον τινά, μπροστά από τόν Ἀδάμ, κι ἐκεῖνος τά ἔβλεπε καί τούς ἔδινε ὀνόματα. Εσένα θα σε λένε λιοντάρι. Εσένα θά σέ λένε τίγρη. Ἐσένα θα σέ λένε σκύλο, γάτα, ἄλογο... Ὅλα τά ζῶα πέρασαν από μπροστά του.

   Αυτό γιατί τό ἔκανε ὁ Θεός; Τό ἔκανε αὐτό τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή- γιά νά δεῖ ὁ Ἀδάμ ὅτι κανένα ζῶο ἀπ' ὅσα παρήλασαν μπροστά του δέν ἦταν ὅμοιο μέ αὐτόν. Ἔβλεπε τά ζῶα τό κάθε ἕνα νά μήν εἶναι μόνο του δέν ἔβλεπε μόνο ἕνα λιοντάρι· ἔβλεπε περισσότερα λιοντάρια- κι ἔτσι ἔπρεπε νά ἀντιληφθεῖ ὅτι τό κάθε ζῶο στο γένος του ἀνῆκε σε κάποιο πλῆθος. Ἀλλά ὁ Ἀδάμ ἦταν μόνος· δέν ὑπῆρχε κανείς πού νά τοῦ μοιάζει, κανένα ζῶο. Καί ἔτσι τοῦ γεννήθηκε μές στην ψυχή ἡ ἐπιθυμία νά ἔχει ἕναν σύντροφο, μιά συντροφιά, μιά κοινωνία, πού νά εἶναι τῆς ἴδιας του κατασκευῆς, δηλαδή ἕναν ἄνθρωπο.

   Εἶναι πολύ σοφό. Γενικά βλέπουμε, παιδιά, πώς ὅταν ὁ Θεός θέλει να δώσει κάτι, γεννάει πρῶτα τήν ἐπιθυμία. Ὅπως καί ὅταν ἐπρόκειτο νά ἔλθει ὁ Χριστός, εἶχε δημιουργηθεῖ στήν ἀνθρωπότητα ἡ προσδοκία γι᾽ Αὐτόν. Καί αὐτή ἡ προσδοκία δέν ὑπῆρχε μόνο στούς Ἑβραίους, ἀλλά ἦταν καί προσδοκία τῶν ἐθνῶν, ὅπως προφητεύει ὁ Ἰακώβ. (Γέν. 49, 10). Ἦταν προσδοκία ὅλων τῶν ἐθνῶν, ὥστε, ὅταν θά ἔφθανε τό Εὐαγγέλιο σ' αὐτούς, νά τό δεχθοῦν. (Ὁ Θεός, διά τοῦ σπερματικοῦ λόγου του (Ἰουστίνου, Ἀπολογία Α΄, PG 6, 396B), εἰσέδυε στίς καρδιές τῶν καλοπροαίρετων ἀνθρώπων σέ ὅλο τόν κόσμο, προετοιμάζοντάς τους νά Τόν δεχθοῦν, ὅταν θά ἐρχόταν το πλήρωμα τοῦ χρόνου (Γαλ. 4, 4). Βλ. Λεωνίδα Ἰ. Φιλιππίδη, Ἡ παγκόσμιος προσδοκία Θεανθρώπου Λυτρωτοῦ, ἔκδ. Πανελλήνια Ένωση Γονέων, Ἀθῆναι 2003).

   Εἶναι κάτι που βλέπουμε ὅτι ὁ Θεός μᾶς προπαρασκευάζει ψυχολογικά, θα λέγαμε, γιά ἐκεῖνο πού θέλει να δώσει. Ποτέ δεν δίνει κάτι χωρίς μία ψυχολογική προπαρασκευή.

   Ἔτσι, ὁ Ἀδάμ ψυχολογικά προπαρασκευάζεται. Συνειδητοποίησε: Εἶμαι μόνος μου!... Ἴσως μέχρι τότε δέν μπόρεσε να συλλάβει τήν ἔννοια τοῦ μόνος μου, διότι δέν εἶχε καμμία εἰκόνα ἄλλου ἀνθρώπου. Αὐτό εἶναι τό κύριο σημεῖο στο γιατί ὁ Θεός παρήλασε τά ζῶα μπροστά στόν Ἀδάμ· ἔπρεπε νά ἀποκτήσει αὐτήν τήν ἐπίγνωση τῆς ἀπουσίας μιᾶς ἀνθρώπινης κοινωνίας.

   Ὑπάρχει ὅμως καί ἕνα ἄλλο σημεῖο, πού μοιάζει ὅτι δέν εἶναι ἴσως σπουδαῖο, ἀλλά εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό· εἶναι τό ἑξῆς· ὅτι ὁ Ἀδάμ ἔδωσε ὀνόματα.

   Θά μποροῦσε ὁ Ἀδάμ, ὅταν περνοῦσαν τά ζῶα, ἁπλῶς νά τά βλέπει τίποτε ἄλλο. Τί ἔννοια θά εἶχε τό νά δώσει ὀνόματα στά ζῶα; Καί ὅμως αὐτό ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, γιατί δείχνει ὅτι γιά νά μπορεῖ κανείς, μία ὕπαρξη, ὁ ἄνθρωπος, νά δώσει ὀνόματα, σημαίνει ὅτι ἔχει τήν ἱκανότητα μιας διανοητικῆς διαδικασίας.. 

   Μπορεῖ ἡ γάτα μου να δώσει ὀνόματα; Μπορεῖ ὁ σκύλος μου να δώσει ὀνόματα; Μπορεῖ ἡ ἀγελάδα μου νὰ δώσει ὀνόματα; Ὄχι, γιατί εἶναι ἄλογα ζώα. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δίνει ονόματα, γιατί ἔχει τή δυνατότητα τῆς λογικῆς καί μπορεῖ νά κάνει αυτήν τή διανοητική διαδικασία,

   Ξέρετε ὅτι τό ὄνομα βοηθάει στο να μπορούμε να συνεννοηθοῦμε. Λέμε τραπέζι, κι αυτό σημαίνει ὅτι μιλᾶμε γιά ἕνα ἀντικείμενο πού γνωρίζουμε ὅλοι· κι ἐνῶ το τραπέζι μπορεῖ νά ἀπουσιάζει, να μή τό βλέπουμε μπροστά μας, καταλαβαίνουμε για ποιό αντικείμενο μιλάμε. Αυτό σημαίνει ὅτι τό ὄνομα εἶναι μιά ἔννοια. Ἡ ἔννοια αὐτή, ὅταν προφερθεῖ ὡς λόγος καί φθάσει στην ακοή τοῦ ἄλλου, στο μυαλό του, δημιουργεῖ τήν ἀντίστοιχη ἔννοια, μέ μία νοητική εἰκόνα. Αυτή λοιπόν ἡ διαδικασία, τό νά περνῶ ἀπό τίς εἰκόνες στίς ἔννοιες καί ἀπό τίς ἔννοιες στις εικόνες, εἶναι καθαρά μία διανοητική ἐργασία, πού μόνο ἕνας πλήρης, ἕνας λογικός νοῦς δύναται νά κάνει.

   Συμπέρασμα: Ὁ Ἀδάμ ἦταν πλήρης ἄνθρωπος, μέ πλήρεις διανοητικές δυνατότητες καί ἱκανότητες! Ἄρα δέν ἐξελίχθηκε· δέν ἔχουμε δηλαδή ἕνα προϊόν ἐξελίξεως. (Γιά τήν θεωρία τῆς ἐξελίξεως, βλ. π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου, Α΄, Μάθημα 11ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017). Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἦταν ἐξαρχῆς μία ὕπαρξη ἑκατό τοῖς ἑκατό λογική!... Καί ὄχι μόνο λογική, αλλά καί ἀπό πλευρᾶς ἀνθρώπινης ποιότητος ὁ Ἀδάμ ἦταν ἀνώτερος ἀπό κάθε μεταγενέστερό του ἄνθρωπο· ἦταν καί προφήτης!

   Μάλιστα, μετά τήν πτώση, κάθε απόγονός του εἶχε μία έκπτωση, μία αμαύρωση θα λέγαμε τῶν δυνάμεών του. Ὄχι βέβαια πώς οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ ἔπαψαν νά εἶναι ἄνθρωποι· ὄχι! ἦταν ἄνθρωποι ἑκατό τοῖς ἑκατό! ἀλλά ὑπῆρξε μία μείωση, κατά κάποιον τρόπο,μία αμαύρωση αὐτῶν τῶν δυνατοτήτων, τῶν διανοητικῶν τους δυνάμεων.

   Ὁ ἄνθρωπος κάποτε πέφτει σ' ἕναν βαρβαρισμό, σέ μία ἀγριότητα, καί γίνεται βάρβαρος, ἀπολίτιστος. Σήμερα ἔχουμε ἀπολίτιστους ἀνθρώπους, ἔχουμε φυλές ἀπολίτιστες. Ωστόσο, αὐτοί εἶναι ἑκατό τοῖς ἑκατό ἄνθρωποι· ἑκατό τοῖς ἑκατό! Ἄν ὅμως πάρετε τα παιδιά αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἀπό τό περιβάλλον πού γεννήθηκαν καί τά ἐκπολιτίσετε, θά ἀποδώσουν ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, οἱ πολιτισμένοι· δέν τίθεται θέμα. Ἀλλά ἔχουν γενικά μιά κατάπτωση τῶν διανοητικῶν δυνάμεων, ἕνεκα μή καλλιεργείας· εἶναι πολύ φυσικό.

   Ἐδῶ ἔρχομαι νά ἀπαντήσω στήν ἀπορία μιᾶς κοπέλας. Λέει: Ἐφόσον ἔχει ἀποδειχθεῖ πώς ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐξελιχθεῖ ἀπό τήν ἀρχική του μορφή –Νεαντερτάλειος Ἄνθρωπος καί τά λοιπά– ἡ ὕπαρξη του Αδάμ σέ ποιό στάδιο τοποθετεῖται; Ὑπῆρξε πρίν ἀπό τά ἀνθρωπολογικά ευρήματα πού ἔχουμε, ή μήπως ἐμφανίστηκε σέ κάποιο στάδιο ἐξελίξεως τοῦ ἀνθρώπου, δεδομένου ὅτι ἀρχαιότερα ευρήματα μαρτυροῦν πώς ὁ ἄνθρωπος δέν μιλοῦσε;

   Καταρχάς θά ἤθελα νά πῶ στήν καλή αυτή κοπέλα πού ἔδωσε τήν ἀπορία τό ἑξῆς: ἤ πρέπει νά εἶναι καινούργια κοπέλα, νά ἦρθε μόλις την περασμένη φορά, ἤ μέχρι σήμερα νά μήν κατανόησε τίποτε ἀπό τά μαθήματα πού κάναμε. Τί θέλω νά πῶ μ' αὐτό;

   Μά ἐδῶ μιλοῦμε γιά τόν Ἀδάμ, ὁ ὁποῖος εἶναι πλήρης και τέλειος ἄνθρωπος. Καί παρουσιάζουμε τήν ἀρχέγονη, τήν ἀρχική του δηλαδή κατάσταση, πρίν τήν πτώση, καί τήν προβάλλουμε γιά νά τή μιμηθοῦμε ἐμεῖς. Πῶς μποροῦμε λοιπόν να ρωτάμε σε ποιό στάδιο τοποθετεῖται ὁ Ἀδάμ;... Ἔχουμε δηλαδή ἀνθρώπους καί πρό τοῦ Ἀδάμ; Αναμφισβήτητα ὄχι.

   Ὅσο γι᾿ αὐτά πού λέει ἐδῶ, ὅτι ἔχει ἀποδειχθεῖ πώς ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐξελιχθεῖ ἀπό τήν αρχική του μορφή καί ὅτι τά ἀρχαιότερα ευρήματα πού ἔχουμε μαρτυροῦν πώς ὁ ἄνθρωπος δέν μιλοῦσε, αὐτά εἶναι τα γνωστά παραμύθια τῆς Χαλιμᾶς!... Διότι, ἄν τό θέλετε, εἶναι θεωρίες, πού στήν τελευταία ανάλυση –λυποῦμαι πού τό λέω– πού τίς ὑποστηρίζουν καί τίς ὑποθάλπουν κάποιες, δυστυχῶς, πολιτικές σκοπιμότητες, ἤ κοσμοθεωριακές σκοπιμότητες. Ὅταν λέμε κοσμοθεωριακή σκοπιμότητα, ἐννοοῦμε, ἄς ποῦμε, τόν Ὑλισμό· εἶναι γνωστό.

   Σᾶς τό ἔχω πεῖ καί μιά ἄλλη φορά παλαιότερα, ὅτι ὁ Δαρβίνος, ὅταν διατύπωσε τη θεωρία τῆς ἐξελίξεως, δέν εἶχε καμμία πρόθεση ὁ ἴδιος νά παρουσιάσει ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται από τά ζῶα. Αὐτό τό πράγμα δέν τό εἶπε ἄμεσα ὁ Δαρβίνος. Παρατήρησε μόνο καί εἶπε ὅτι ὑπάρχει μία κλιμάκωση τῶν εἰδῶν τῶν ζώων. (Ὁ Δαρβίνος, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἱστορικός τῆς ἐπιστήμης John Hedley Brooke, δέν ἀμφισβήτησε τήν ἰδέα τῆς δημιουργίας ὡς πρός τό γενικό δόγμα στο οποίο αναφέρονται οἱ Χριστιανοί, λέγοντας ὅτι τό σύμπαν ὀφείλει τήν ὕπαρξή του καί τή συνέχισή του στόν Θεό, ἀλλά τήν πολύ στενότερη ιδέα ὅτι κάθε είδος είχε δημιουργηθεῖ ξεχωριστά μέ κάποιο τρόπο, εἴτε ἀπό θεϊκή παρέμβαση εἴτε διαφορετικά)

   Αλλά ἡ θεωρία του αυτή, τόν περασμένο αιώνα, ἔτυχε φοβερῆς καπηλεύσεως ἀπό τόν μεσουρανοῦντα τότε Υλισμό. (Γιά ἕνα διάστημα ή θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἔπεσε σε ανυποληψία μεταξύ τῶν ἐπιστημόνων· ἀλλά ἀπό τή δεκαετία του 1950, κυρίως, ἔτυχε γενικῆς ἀποδοχῆς, καί μέ τή συνδυαστική θεωρία τῶν μεταλλάξεων, ὡς μηχανισμοῦ τῆς ἐξελίξεως καί τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς, πέτυχε σήμερα νά εἶναι ἡ κρατοῦσα θεωρία στη Βιολογία, γνωστή καί ὡς συνθετική θεωρία, ή Νεοδαρβινισμός). Ὁ Υλισμός πῆρε τή θεωρία αυτή καί τήν ἔκανε φλάμπουρο, γιά ν' ἀποδείξει, δῆθεν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αυτομάτως βρέθηκε ἐπάνω στή γῆ, ἤ, καλύτερα, εἶναι προϊόν ἐξελίξεως· ὅτι ἡ ζωή ἐπί τῆς γῆς ἐμφανίστηκε αυτομάτως καί ὅτι δέν ὑπάρχει οὔτε Θεός οὔτε σχέδιο δημιουργίας.

   Αλλά τί λέμε από πέρυσι ἐδῶ στά μαθήματα αὐτά; τί θέλουμε να καταδείξουμε; ὅτι ὁ Ἀδάμ δέν ἔχει καμμία σχέση μ' αὐτή τή θεωρία. Καί ἐπί τέλους εἶναι μία θεωρία. Αὐτό τό ἔχει ἀποδειχθεῖ πού λένε –τό λέω ἄλλη μία φορ–- δέν ἰσχύει, δέν ἔχει ἀποδειχθεῖ τίποτα!... Μπορεῖ νά ὑπάρχουν κάποιες ενδείξεις· ἀλλά πολλές φορές στήν ἐπιστήμη, ὅταν ἔρχονται κάποιες ἀντίθετες ἐνδείξεις, οἱ νεότερες ματαιώνουν, δηλαδή ακυρώνουν τίς προηγούμενες ενδείξεις. Δέν μποροῦμε λοιπόν να λέμε ὅτι αὐτά τά πράγματα εἶναι μία ἐπιστημονική ἀλήθεια. (Ὁ Δαρβίνος εἶχε σοβαρές επιφυλάξεις και προβληματισμούς γιά πολλά ἐπιμέρους σημεῖα καί θέματα, καί ἔβρισκε ἀδύναμη τή θεωρία του νά τά ἐξηγήσει ἱκανοποιητικά γι' αυτό κατέφευγε συχνά σέ ὑποθετικές ἐκφράσεις του τύπου: πιθανόν, ἴσως, θά ἔπρεπε, ὑποθέτω, μοῦ φαίνεται ὅτι, εἶμαι διατεθειμένος να πιστέψω, φανταζόμαστε..., ἐκφράσεις δηλαδή πού ἀποκαλύπτουν τήν ὑποθετική δομή τῆς θεωρίας του καί τήν προσπάθεια ἑρμηνείας πολλῶν γεγονότων πού τήν ἀντιστρατεύονταν, ὅπως ἡ ἔλλειψη μεταβατικῶν μορφῶν, τό αἴνιγμα τῶν καμβριανῶν ἀπολιθωμάτων –τό Holy Grail τῆς παλαιοντολογίας– ἡ ὕπαρξη πολύπλοκων ὀργάνων (μάτι, αὐτί, ἐγκέφαλος), τό ἔνστικτο στα ἔντομα καί τά πουλιά και ἄλλα πολλά. Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Α', Μάθημα 11ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017).

   Αὐτά καί ὡς ἀπάντηση στην απορία. 

  Ὥστε ὁ Ἀδάμ ήταν μία ὕπαρξη ἐξ ὁλοκλήρου λογική ἀπαρχῆς. Ἀπό τή δημιουργία της αὐτή ἡ ὕπαρξη ήταν λογική· μποροῦσε δηλαδή να κάνει συλλογισμούς καί νά ἔχει ὅλη τή δυνατότητα νοητικῆς διαδικασίας να σκεφθεῖ, νά δώσει ὀνόματα, να δημιουργήσει ἔννοιες, εἰκόνες, καί τά λοιπά καί τά λοιπά. Ὅλα αὐτά λοιπόν δείχνουν ὅτι ὁ Ἀδάμ ήταν τέλειος, τελειότατος ἄνθρωπος! (Περί τῆς δομῆς καί τῶν χαρακτηριστικῶν τοῦ ἀνθρώπου, βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μαθήματα 13ο-17ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2018).

   Ὁ Ἀδάμ, ἀκόμα, εἶχε θεῖες ἐπισκέψεις· εἶχε δηλαδή ἐκεῖνο τό ὁποῖο κατόπιν θά νοσταλγοῦσε ἡ ἀνθρωπότητα, καί νοσταλγεί μέχρι σήμερα, τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θα μπορέσει να συναντήσει τόν Θεό καί νά ἔχει κοινωνία μαζί Του. Μια κοινωνία ὅμως ὄχι ἁπλῶς διά τῆς προσευχῆς. Ὁ ᾿Αδάμ πρέπει νά προσευχόταν· ἀλλὰ ἡ κοινωνία του δέν ἦταν μόνο διά τῆς προσευχῆς·  ἦταν κάτι περισσότερο. (Ορισμένοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πιστεύουν ὅτι ὁ νοῦς τῶν πρωτοπλάστων ἦταν ἐν θεοπτίᾳ. Εἶναι ἰσχυρή αὐτή ἡ παράδοση είναι ἡ Ἀλεξανδρινή σχολή. Στην Αντιοχειανή ὅμως θεολογία υπῆρχε ἡ μνήμη Θεοῦ, μέ θεοπτία κάποτε-κάποτε, αλλά κυρίως μέ την μνήμη καί τήν δική τους ἐμπειρία τῆς ἀσκητικῆς. (Από τό Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, κατά τις προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Τόμος Β΄, Μητρ. Ναυπάκτου καί ἁγ. Βλασίου Ιεροθέου Βλάχου).

   Τί κοινωνία εἶχαν οἱ μαθητές μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό; Εἶχαν μία κοινωνία ὁλότελα ἀνθρώπινη. Δέν μπόρεσαν νά ἀντιληφθοῦν ὅμως ὅτι ἐκεῖνος πού συναναστρεφόταν μαζί τους ἦταν ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός! Αυτό δέν μποροῦσαν ποτέ να το συλλάβουν. Θα γράψει ὁ Λουκᾶς στις Πράξεις ὅτι ἦταν «συναλιζόμενος» (Πράξ. 1, 4. Συναλίζομαι (συντἁλίζομαι): τρώω αλατισμένο φαγητό μαζί μέ κάποιον (μαζί φάγαμε ψωμί καί ἁλάτι), τρώω στό ἴδιο τραπέζι, κατ' επέκτασιν συναναστρέφομαι) μετά τῶν μαθητῶν Του ὁ Κύριος, δηλαδή ἔτρωγε μαζί τους! Ἔφαγε καί ἤπιε μαζί μας, θά πεῖ σέ μιά ὁμιλία του ὁ ἀπόστολος Πέτρος. (Πράξ. 10, 41). Εἶναι πολύ σημαντικό αυτό. Τόσο ἀνθρώπινη κοινωνία; Ναί, τόσο ἀνθρώπινη!

   Μά, στον Παράδεισο ὁ Θεός δέν ἦταν ἄνθρωπος· τί εἶδους κοινωνία ἦταν αὐτή;

   Ἦταν βέβαια μία ακατανόητη γιά μᾶς κοινωνία· ἀλλά ἦταν ὅμως μία κοινωνία. Από που τό ξέρουμε; ἀπό τόν διάλογο πού ἀνοίχθηκε ανάμεσα στόν Θεό καί τόν Ἀδάμ, ὅταν παρέβη τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ ὁ Ἀδάμ και κρύφτηκε μόλις ἄκουσε τή φωνή Του·  Ἀδάμ, που εἶσαι;... Αὐτό βεβαίως –τό ἄκουσε τή φωνή Του– εἶναι ίσως μιά ἀνθρωποπαθής καί ἀνθρωπομορφική ἔκφραση· ἀλλά δείχνει πώς ἔχουμε κοινωνία· ἔχουμε κοινωνία πραγματική.

   Ὁ Θεός ἐδῶ χρησιμοποιεῖ μιά ἀνθρώπινη φωνή. (Θά δοῦμε ἀργότερα ὅτι καί ὁ διάβολος θά χρησιμοποιήσει ἀνθρώπινη φωνή, καί μάλιστα ἀπό τό στόμα ενός φιδιοῦ.) Ὁ Θεός συνομιλεῖ, ἔχει κοινωνία μέ τόν Ἀδάμ. Έτσι, τον ρωτάει ὁ Θεός: Γιατί κρύφτηκες... Μήπος παρέβης τὴν ἐντολή μου καί ἔφαγες ἀπό τόν καρπό του δένδρου ποὺ σοῦ εἶπα νά μή φας; (Γέν. 3, 11)

   Κοιτάξτε: Γιατί κρύφτηκες;... Αυτό σημαίνει ὅτι πρώτα ὁ Ἀδάμ δεχόταν τήν ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ χωρίς να κρύβεται. Δὲν ὑπῆρχε λόγος να κρυφτεί. Γιά ποιόν λόγο να κρυφτεῖ; Ἄρα ὁ Ἀδάμ εἶχε μία κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ.

   Πέστε μου λοιπόν, σᾶς παρακαλῶ αὐτή ἡ κοινωνια τοῦ Ἀδάμ μέ τόν Θεό δέν είναι κάτι παρά πολύ μεγάλο... Σᾶς εἶτα, εἶναι ὕψιστη ἐπιθυμία τῆς ἀνθρωπότητας, ὅλων τῶν αἰώνων, ὅλων τῶν ἐποχῶν, ὅλων τῶν λαῶν, ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό!

   Αὐτῇ ὅμως ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό ἔσπασε, καί έσπασε όταν σημειώθηκε ἡ ἐνοχή, τό ἁμάρτημα τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στον Θεό.

   Βέβαια, αὐτή ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό θά ἀποκατασταθεῖ ἀργότερα, καί θά ἀποκατασταθεῖ μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἀλλά αὐτή ἡ κοινωνία, ὅσο ζοῦμε ἐδῶ στή γῆ, δέν εἶναι τέλεια. Ὅταν ὅμως τό σύμπαν θα γίνει καινούργιο καί ὅταν θά ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί καί ὅταν οἱ εὐσεβεῖς θὰ βρεθοῦν στόν καινούργιο ἀνακαινισμένο κόσμο, τότε ἐκεῖ, ὅπως μᾶς λέει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, θα κατοικήσει ὁ Θεός μαζί τους. (Αποκ. 21, 3). Κατεβαίνει ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἡ Ἐκκλησία, στόν καινούργιο αυτόν χῶρο, τοῦ καινούργιου οὐρανοῦ καί τῆς καινούργιας γῆς, καί ὁ Θεός θά κατοικήσει μαζί τους, αἰωνίως.

   Αυτή λοιπόν τώρα ἡ κοινωνία πού διασπάστηκε μέ τήν ἁμαρτία θά ἀποκατασταθεῖ. Πότε; Τότε. Μερικώς ἐδῶ στή γῆς ἤ, καλύτερα, ἐξ ὁλοκλήρου, αλλά δυνάμει τό ἐνεργείᾳ ἐπιφυλάσσεται γιά τό μέλλον. Τό ἐνεργεία θά εἶναι ὅταν θά ἀποκατασταθεῖ ὁ κόσμος, δηλαδή τό σύμπαν, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί θά ζήσουμε μέσα σ' αὐτήν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τότε θά ἔχουμε μία πλήρη μετά τοῦ Θεοῦ κοινωνία. (Ὁ ὅρος δυνάμει δηλώνει τήν ἱκανότητα ἑνός ὄντος ἢ πράγματος νά πάρει τήν τελική του μορφή π.χ. ὁ σπόρος εἶναι δυνάμει φυτό· τό μάρμαρο εἶναι δυνάμει ἄγαλμα. Ὁ ὅρος ἐνεργεία σημαίνει τή μορφή πού πῆρε ἕνα ἐν δυνάμει ὄν· σημαίνει τήν ἀλλαγή καταστάσεως ἑνός πράγματος ἢ ὄντος· π.χ. ἀπό ἀκατέργαστο μάρμαρο ἤ σπόρο, σέ ἄγαλμα ἤ σέ φυτό ἀντίστοιχα).

   Μ' ὅλα αὐτά πού λέμε, ειδικά μ' αὐτό τό τελευταῖο μάλιστα, καταλαβαίνετε σε τί πλεονεκτική θέση ἦταν ὁ Αδάμ; Πολύ μεγάλη θέση, σπουδαία θέση... νά ἔχεις κοινωνία μέ τόν Θεό!...

   Καί τώρα ἐρχόμαστε σέ ἕνα ἄλλο θέμα. Ὁ Ἀδάμ, μέσα στον Παράδεισο, ἦταν ντυμένος; φοροῦσε ρούχα; Μᾶς λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ἦταν γυμνός· «καὶ ἦσαν οἱ δύο γυμνοί, ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ» (Γέν. 2, 25). Πράγματι ·γιατί νά βάλει ροῦχα ὁ Ἀδάμ; Δέν ὑπῆρχε λόγος να φορέσει ρούχα. Αλλά ἦταν γυμνός πραγματικά;

   Ὄχι, παιδιά, ὁ Ἀδάμ δέν ἦταν γυμνός.

   Τότε πῶς ἦταν ντυμένος; Ὁ Θεός κανένα ὂν δέν τό ἔκανε γυμνό. Κανένα ζῶο δέν τό ἔχει κάνει γυμνό. Θά τό δοῦμε καί λίγο πιο κάτω, θά τό δοῦμε πλατύτερα αὐτό τό σημεῖο. Πάρτε ἕνα ζῶο, ὁποιοδήποτε ζῶο· ὅλα ἔχουν τό ἔνδυμά τους, ἔχουν τόν τρόπο τοῦ ὁπλισμοῦ τους. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι μόνο ὁ ἄνθρωπος γεννιέται γυμνός. Κι ἀκοῦμε πάρα πολύ συχνά τήν ἔκφραση γυμνός βγῆκα ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας μου, γυμνός θα φύγω καί ἀπό τόν κόσμο αὐτόν. (Βλ. Ἰώβ 1, 21). Γυμνός!... Αὐτή ἡ γύμνωση εἶναι ἕνα μεταπτωτικό φαινόμενο.

   Ὁ Ἀδάμ ὅμως δέν ήταν γυμνός. Ἦταν γυμνός μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν φοροῦσε ροῦχα· ἀλλά δέν ἦταν γυμνός! Ἄλλωστε τα ρούχα εἶναι ἕνα προϊόν μιᾶς τεχνικῆς, ἑνός πολιτισμοῦ. Πολιτισμός ὅμως δέν ὑπῆρχε μέσα στον Παράδεισο. Δέν ὑπῆρχε ἴχνος πολιτισμοῦ μέσα στον Παράδεισο· ὑπῆρχε αὐτή ἡ ἀπόλυτη φυσικότητα, τα πάντα ἦταν ὅπως βγῆκαν ἀπό τά χέρια τοῦ Θεου.

   Ὅταν λέμε πολιτισμός, πάντα ἐννοοῦμε κάτι πού βγαίνει ἀπό τά χέρια τοῦ ἀνθρώπου. Δέν ὑπῆρχε λοιπόν πολιτισμός· ἄρα δέν ὑπῆρχε καί ἔνδυση. Πολύ ἀργότερα θά δοῦμε ὅτι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ, εἰδικότερα οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν, θά ἐπινοήσουν τήν ὕφανση. Μάλιστα μιά ἀπόγονος του Κάιν εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἐπινοεῖ τήν ὕφανση. (Κατά τήν ἑβραϊκή παράδοση, ἡ Νοεμά, κόρη τοῦ σφυροκόπου χαλκέως και σιδηρουργοῦ Θεβέλ, ἐφηύρε τό γνέσιμο τῶν μαλλιῶν καί τήν ὕφανση. Βλ. Γέν. 4, 22 καί Ἀρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, ἔκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 72).

   Τί λέτε, λοιπόν; ἦταν γυμνός ὁ Ἀδάμ; Δέν θά ἀδικεῖτο, ἐάν ὅλα τά ζῶα ἦσαν ντυμένα, καί μόνο αυτός ἦταν γυμνός; Δέν θά ἀδικεῖτο;

   Παιδιά, ὁ Ἀδάμ ἦταν ντυμένος. Μέ τί ἦταν ντυμένος; Μέ θεία δόξα. Θεία δόξα! Αὐτή ἡ θεία δόξα εἶναι κάτι καταπληκτικό!

   Πάλι θα χρησιμοποιήσουμε ἐδῶ τό κλειδί Ἰησοῦς Χριστός, κατά τόν ἅγιο Εἰρηναῖο. (Βλ. Μάθημα 31ο).

   Τόν Χριστό, ὅταν ἦρθε στον κόσμο, οἱ ἄνθρωποι τόν ἔβλεπαν ὡς ἁπλό ἄνθρωπο. Ὅμως στην πραγματικότητα ἦταν ὅπως τόν ἔβλεπαν; Ὄχι. Πῶς ἦταν; Εἶχε θεία δόξα! Δηλαδή ἡ ἀνθρώπινη φύση Του είχε θεία δόξα, καί τήν εἶχε ἀπό τή Θεότητά Του, λόγω τῆς ἀντιδόσεως τῶν ἰδιωμάτων, ὅπως λέμε στη δογματική· δηλαδή τίς ἰδιότητες πού ἔχει ἡ Θεότητα, τίς παίρνει και ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ. (Μέ τό ὅρο αντίδοση ἰδιωμάτων ἐννοοῦμε ὅτι τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι κοινός φορέας ὅλων τῶν ἰδιωμάτων καί ἐνεργειῶν καί τῶν δύο φύσεων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης. Στήν ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων ή θεία φύση αντιδίδει κυρίως τα δικά της στήν ἀνθρώπινη καί ὄχι τό ἀντίθετο. Ἡ πτυχή αυτή του δόγματος εἶναι πολύ σημαντική, γιατί ἀποτελεῖ τή λυδία λίθο αναγνωρίσεως και σταθμίσεως τῶν χριστολογικῶν κακοδοξιῶν καί αἱρέσεων. (Βλ. ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, Γ΄, κεφ. δ', PG 94, 9974. Ανδρέα Θεοδώρου, ὁμ. Καθηγητοῦ Παν/μίου Ἀθηνῶν, Ἀπαντήσεις σε ερωτήματα δογματικά, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, σσ. 93-96. ΘΗΕ, τ. Β, στ. 863).

   Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ἕνα πολύ ὡραῖο καί δογματικότατο τροπάριο τῆς 6ης Αυγούστου, ὅταν ὁ Χριστός μεταμορφώθηκε μπροστά στα μάτια τῶν μαθητῶν Του. Ἀκοῦστε τί λέει: «Σήμερον ἐπ᾿ ὄρους Θαβώρ, μεταμορφωθεὶς ἐπὶ τῶν μαθητῶν, ἔδειξε τὸ ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος ἐν ἑαυτῷ, τὴν ἀνθρωπίνην ἀναλαβὼν οὐσίαν... τὴν ἀμαυρωθεῖσαν ἐν Ἀδὰμ φύσιν, μεταμορφωθείς, απαστράψαι πάλιν πεποίηκας, μεταστοιχειώσας αὐτὴν εἰς τὴν σὴν τῆς Θεότητος δόξαν τε καὶ λαμπρότητα» –είναι ἀπό τά ιδιόμελα τῶν ἀποστίχων τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Μεταμορφώσεως.

   Ἄς τό ἀποδώσουμε: Σήμερα μεταμορφώθηκε ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ ὁ Κύριος καί ἔδειξε στούς μαθητές Του τό ἀρχέτυπο κάλλος τῆς εἰκόνος στόν ἑαυτό Του. Ἀρχέτυπο σημαίνει τό ἀρχαῖο, τό ἀρχικό. Τήν ἀρχική ομορφιά, πού εἶχε ὁ Ἀδάμ, τήν ἔδειξε στόν ἑαυτό Του, ἀφοῦ ἀνέλαβε τήν οὐσία τήν ἀνθρώπινη, «τὴν ἀνθρωπίνην ἀναλαβὼν οὐσίαν», ἀφοῦ δηλαδή ἔγινε ἄνθρωπος. Ἔδειξε δηλαδή τί ἦταν ὁ ἄνθρωπος στόν Παράδεισο. Καί τήν φύση πού ἀμαυρώθηκε στόν Ἀδάμ, «τὴν ἀμαυρωθεῖσαν ἐν Ἀδὰμ φύσιν, μεταμορφωθεὶς», όταν μεταμορφώθηκε καί ἔλαμψε, τήν ἔκανε πάλι να ἀπαστράψει, τήν μεταστοιχείωσε, τήν ἔκανε καινούργια. Καί τή δική Του δόξα και τη λαμπρότητα τήν ξαναδίνει στήν ἀνθρώπινη φύση, ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ πρίν ἁμαρτήσει.

   Αὐτό, παιδιά, δέν ξέρω πῶς τό βλέπετε, ἀλλά εἶναι καταπληκτικό! Ἄν κάποτε ἀντιληφθοῦμε, δηλαδή συνειδητοποιήσουμε, ὅτι ὁ ἄνθρωπος είχε αὐτήν τή δόξα, αὐτήν τήν ἔνδυση, τότε αυτό πρέπει νά μᾶς κάνει πραγματικά νά αἰσθανθοῦμε ἕνα μεγαλεῖο! Διότι θά ἐπανακτήσει ὁ ἄνθρωπος αὐτήν τή δόξα. Θυμᾶστε πού εἶπε ὁ Χριστός ὅτι οἱ δίκαιοι θά λάμψουν σάν τόν ἥλιο στη Βασιλεία τοῦ Πατρός αὐτῶν; (Ματθ. 13, 43).

   Ἐκεῖνο πού εἶχε ὁ Ἀδάμ καί τό ἔχασε, καί πού τώρα τό ἔχει ὁ Χριστός, ἀφοῦ τό ἀνέλαβε στόν ἑαυτό Του, στήν ἀνθρώπινη φύση Του, αὐτό μᾶς τό δείχνει ὡς γεγονός, μέ τήν Μεταμόρφωσή Του, ὅτι θά τό ἔχουμε καί ἐμεῖς στόν μέλλοντα αἰώνα! Γιά νά μήν πῶ ὅτι αὐτή ἡ θεία δόξα σε μερικούς, στούς Ἁγίους, ἀρχίζει ἀπό τήν παροῦσα ζωή! Καί σέ μερικούς Ἁγίους ἤδη φαίνεται ἀπό τήν παροῦσα ζωή! Δηλαδή υπάρχουν Ἅγιοι πού ἔχουν λάμψει, και λάμπουν, ὅπως ἔλαμπε καί ὁ Χριστός ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ!

   Καί ἔτσι ἀποδεικνύεται ὁ Χριστός ἀληθής. Αποδεικνύεται καί ὁ ἀρχαῖος Αδάμ ἀληθής· ὅτι ἔτσι ἦταν πρό τῆς πτώσεως· ἐκεῖνο πού τώρα ἐμεῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ μποροῦμε πάλι νά ἀποκτήσουμε. Διότι, λέω ἄλλη μία φορά, ὁ Χριστός εἶναι ὁ καινούργιος, ὁ δεύτερος Αδάμ.

   Αλλά ἂς δοῦμε λίγο λεπτομερέστερα τό θέμα.

   Λέει στο βιβλίο τῆς Γενέσεως: «Καὶ ἦσαν οἱ δύο γυμνοί, ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἠσχύνοντο» (Γέν. 2, 25)· ἦσαν καί οἱ δύο γυμνοί, καί δέν ντρέπονταν.

   Βεβαίως ἡ φράση καί δέν ντρέπονταν εἶναι πολύ φυσικό νά ἔχει γραφτεί μετά τήν πτώση. Διότι θά ἦταν ἀδιανόητο πράγμα να γράφει τό κείμενο ὅτι δέν ντρέπονταν, ἄν δέν ὑπῆρχε θέμα νά ντρέπονται. Γιατί να ντρέπονται; Αλλά, ἀφοῦ ἔγινε ἡ πτώση καί τότε σημειώθηκε καί τό αἴσθημα τῆς ντροπῆς, εἶναι πολύ φυσικό να γραφτεῖ στό βιβλίο αυτό ὅτι δέν ντρέπονταν τότε. Προσέξτε αὐτό εἶναι πολύ λεπτό σημεῖο.

   Εἴπαμε ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι δέν φοροῦσαν ροῦχα ἦταν ντυμένοι τή θεία δόξα. Ὅταν ἔχασαν τή θεία δόξα, τότε ὁ Θεός ἔντυσε τους πρωτοπλάστους μέ δερμάτινους χιτῶνες, δηλαδή μέ προβιές ζώων.

   Δεν θα μιλήσω γιά τούς δερμάτινους χιτώνες σήμέρα, γιατί ἀποτελεῖ ἕνα ξεχωριστό θέμα, αλλά θα μιλήσουμε κάπως αργότερα. Πρέπει να μεσολαβήσει ή πτώση, ἡ παρακοή τῶν πρωτοπλάστων καί ἡ ἔξοδός τους ἀπό τόν Παράδεισο, καί ἐκεῖ θά δοῦμε πώς τότε πιά ὁ Θεός τούς ἔντυσε μέ τούς δερμάτινους χιτῶνες. θ' αργήσουμε να μιλήσουμε γιά τό θέμα αυτό· αλλά γιά τήν ὥρα σᾶς λέω ὅτι ὁ Θεός ἔντυσε τούς πρωτοπλάστους μ' αὐτούς τούς δερμάτινους χιτῶνες. Δηλαδή θέλω να καταλάβετε ὅτι οἱ δερμάτινοι χιτῶνες μπήκαν στούς πρωτοπλάστους ἔξω τοῦ Παραδείσου· ὄχι μέσα στον Παράδεισο.

   Ἀλλά καί ὁ Χριστός -πού, ὅπως εἴπαμε, ἀποτελεῖ το κλειδί κατανοήσεως τοῦ ἀρχαίου Ἀδάμ, καί ἀναλαμβάνει τόν πεσμένο Αδάμ- ὅταν σταυρώθηκε ἐπί τοῦ σταυροῦ ἦταν γυμνός τελείως γυμνός! Γιά λόγους ευσχημοσύνης ζωγραφίζουν οἱ ἁγιογράφοι τόν Χριστό μέ ἕνα κάλυμμα.

   Βέβαια γνωρίζουμε ὅτι ἡ τότε καταδίκη ἐκείνων πού ὑφίσταντο τήν σταυρική ποινή ἦταν να ξεγυμνωθοῦν τελείως γιά νά διαπομπευθοῦν. Δέν ἦταν δηλαδή μόνο ὁ ἐπώδυνος ἐκεῖνος θάνατος πού ὑφίσταντο, ἀλλά ἦταν καί ἡ καταισχύνη, τό καταντρόπιασμα, ἡ διαπόμπευσή τους. Συνεπῶς ὁ Χριστός ἐπί τοῦ σταυροῦ ἦταν ἀπολύτως γυμνός!

   Γιατί ὅμως ἦταν γυμνός; Διότι αναλαμβάνει τώρα τή γύμνωση του Αδάμ. Ὄχι ὅμως ἐκείνη τή γύμνωση πού γράφει ὅτι εἶχαν οἱ πρωτόπλαστοι μέσα στόν Παράδεισο –ἐκεῖ δέν ἦταν γυμνοί· εἶχαν τή θεία δόξα– ἀλλά ἀναλαμβάνει τή γύμνωση πού εἶχαν μόλις ἔχασαν τή θεία δόξα.

   Βέβαια ὁ Χριστός, στόν σταυρό, δέν ἔχασε τή θεία Του δόξα τήν διατηροῦσε. Ἡ θεία δόξα –πού μᾶς ἔδειξε στο Θαβώρ– ὑπῆρχε πάντοτε στόν Χριστό· ἐδῶ ὅμως τώρα τήν περιέκρυβε. Ὁ Χριστός ανέλαβε τόν πεσμένο Ἀδάμ, γιατί από το σπέρμα τοῦ Ἀδάμ πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση, ἀφοῦ ἡ Θεοτόκος, ἀπό τή σάρκα τῆς ὁποίας πῆρε ύλη, δηλαδή ψυχή καί σῶμα, ἦταν ἀπόγονος τοῦ Ἀδάμ. Ἑπομένως ὁ Χριστός φέρει τήν πεσμένη φύση τοῦ Ἀδάμ. Ἐκείνη όμως τή θεία δόξα πού ἔχει, ἀπό τήν ἀντίδοση τῆς Θεότητός Του στήν ἀνθρώπινη φύση Του, τήν περικρύπτει.

   Καί τώρα βλέπουμε ἐδῶ στόν σταυρό, παιδιά, τόν Χριστό νά εἶναι γυμνός.

   Ἴσως ὅμως δέν θά ἔχετε ποτέ σκεφθεῖ τί ροῦχα φοροῦσε ὁ Χριστός ὅταν ἀναστήθηκε.

   Παιδιά, ροῦχα ὁ Χριστός δέν φοροῦσε μετά τήν ἀνάστασή Του· ἦταν περιττά τά ροῦχα.

   Θυμηθεῖτε ὅτι ὅταν πῆγαν οἱ μυροφόρες γυναῖκες στο μνῆμα, πῆγε καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος μέ τόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή καί ἐκεῖ στό μνῆμα εἶδαν μόνο τά ὀθόνια. (Βλ. Λουκᾶ 24, 12. Ἰωάν. 20, 6). Σαφῶς μᾶς λένε ὅτι, ἐνῶ στόν σταυρό ἦταν γυμνός καί τά ροῦχα Του τά μοίρασαν οἱ στρατιῶτες, δέν ὑπῆρχαν ροῦχα τοῦ Ἰησοῦ στο μνῆμα. Κατόπιν ὁ Νικόδημος μέ τόν Ἰωσήφ περιτύλιξαν τό σῶμα τοῦ Κυρίου μέ τά νεκρικά ἐκεῖνα ὀθόνια, δηλαδή τά σάβανα, καί κατέθεσαν τό σῶμα Του μέσα στον τάφο.

   Ὅταν ὁ Χριστός ἀναστήθηκε, βγῆκε μέσα ἀπό τά σάβανα ὅπως ἀκριβῶς βγαίνει ὁ μεταξοσκώληκας μέσα ἀπό τό βομβύκιο, το κουκούλι, σαν πεταλούδα, πού ἀφήνει τήν παλιά του κατάσταση· ἔτσι ἀκριβῶς παρουσιάστηκε καί ὁ Χριστός. Δηλαδή, βγήκε μέσα ἀπό τά σάβανα χωρίς νά πειραχθοῦν αὐτά καθόλου! Σαν να ήταν κάτι ἄλλο τό σῶμα Του. Βεβαίως ήταν κάτι ἄλλο πιά. Σῶμα πραγματικό ήταν, το παλιό Του σῶμα· ήταν ὅμως ἀνακαινισμένο.

   Οἱ μαθητές καί οἱ γυναῖκες εἶδαν τά σάβανα μέσα στον τάφο. Ἄρα λοιπόν ὁ Χριστός δέν εἶχε ροῦχα.

   Θά μοῦ πεῖτε: Δέν θά μποροῦσε νά οἰκονομήσει γιά τόν ἑαυτό του ρούχα, για να φοράει, ἀφοῦ θά ἐμφανιζόταν πρῶτα στις μυροφόρες γυναῖκες καί ὕστερα στούς μαθητές Του, ξανά και ξανά και ξανά, τόσες ἐμφανίσεις;

   Ε, λοιπόν, παιδιά, στα μάτια τῶν μαθητῶν φαινόταν ὅτι φοροῦσε ὁ Κύριος ροῦχα. Αυτό γινόταν κατ' οικονομίαν γιά τά μάτια τῶν μαθητῶν Του καί τῶν μαθητριῶν Του στήν πραγματικότητα ὅμως ὁ Χριστός δέν φοροῦσε ροῦχα, γιατί δέν εἶχε ἀνάγκη από ροῦχα. Ὅπως καί ὁ Ἀδάμ δέν εἶχε ἀνάγκη από ροῦχα στόν Παράδεισο. Καί ποιά εἶναι ἡ ἔνδυση τοῦ Χριστοῦ; Ἡ θεία δόξα! ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ πριν πέσει· καί τήν ὁποία θά πάρουμε ἐμεῖς, δυνάμει του νέου Αδάμ, ὅταν θά ἀναστηθοῦμε –καί θά ἐπαναλάβω αὐτό πού σᾶς εἶπα προηγουμένως- καί θά λάμψουμε στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σάν τόν ἥλιο!

   Ἄρα ὁ Χριστός αύτήν τή στιγμή στη Βασιλεία Του, τί λέτε; ἔχει ροῦχα;... Ὄχι.

  Ἡ Ἐκκλησία μας δέχεται ὅτι μόνο ἕνα πρόσωπο, μετά τόν Χριστό, εἶναι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ· ἡ Θεοτόκος. Ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι ὡς ψυχές, καί εἶναι στον Παράδεισο και περιμένουν τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, Τί λέτε; ἡ Θεοτόκος, μέ τό σῶμα της, στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ –ὄχι στον Παράδεισο στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ!– ἡ Θεοτόκος στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ φοράει ρούχα;... φοράει ἱμάτια;... Ὄχι. Αλλά τί ἔχει; φέρει τό πρῶτο, τό θεοΰφαντο ἱμάτιο, τῆς θείας δόξας!

   Εἶναι καταπληκτικό! Καταπληκτικό!...

   Βλέπει κανείς ὅλη τήν ἱστορία τοῦ Ἀδάμ νά περνάει ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί ἔτσι μπορούμε να καταλάβουμε τί σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας. Καί ὅταν λέμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας, δέν ἐννοοῦμε ὅτι ἦρθε νά μᾶς πεῖ ὅτι πρέπει νά εἴμαστε καλοί ἄνθρωποι... αλλά ἦρθε νά μᾶς δώσει τήν παλαιά μας φόρμα, και μάλιστα βελτιωμένη, καινούργια, αἰώνια! Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας. (Ὁ π. Ἀθανάσιος, σέ μιά ὁμιλία του στήν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως, ἔλεγε: Ἀλλά γι' αὐτό ἦρθε ὁ Χριστός στον κόσμο; γιά νά μᾶς κάνει ἀνθρώπους "καλούς καγαθούς", πού ἔλεγε ὁ Πλάτων;... Ἄν, ἀγαπητοί μου, ἦλθε γι' αὐτό ὁ Χριστός, τότε σας βεβαιώνω ὅτι ἦταν περιττός! Αυτό τό λένε καί οἱ Πατέρες. Ἦταν περιττός νά ἔρθει ὁ Χριστός, γιατί "καλούς καί ἀγαθούς πολίτες" θά μᾶς ἔκανε καί ὁ Πλάτων! (από τόν υπό έκδοση Τόμο Α΄, Ενότητα 4η).

   Καί ἀκόμη κάτι ἄλλο θέλω νά δεῖτε. Ἐάν ὁ Ἀδάμ δέν ὑπῆρξε, τότε δέν ὑπῆρξε οὔτε πτώση. Καί ἄν δέν ὑπῆρξε πτώση, τότε ὁ Χριστός τί ἦρθε νά κάνει; Ἔτσι, ἂν ἀγνοοῦμε αὐτά πού σᾶς λέω, τότε μέ πάρα πολλή εὐκολία μποροῦμε νά ποῦμε καί νά δεχθοῦμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἁπλῶς ἕνας κοινωνικός αναμορφωτής, ὅπως ὑπῆρξαν ὅλοι οἱ κοινωνικοί αναμορφωτές, ὅλοι οἱ φιλόσοφοι, ὅλοι οἱ κοινωνιολόγοι. (Στήν ἐρώτηση τοῦ Χριστοῦ «τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι;» πολλοί ἄνθρωποι μέσα στήν Ἱστορία προσπάθησαν νά ἑρμηνεύσουν το πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μέ βασικό κριτήριο τή λογική τους, μέ ἀποτέλεσμα τή δημιουργία πολλῶν αἱρέσεων, τῆς ἀθεΐας τοῦ Διαφωτισμοῦ καί τοῦ Κομμουνισμοῦ, ἀλλά καί τοῦ σύγχρονου θρησκευτικοῦ συγκριτισμοῦ, τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ἡ ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας ὅμως εἶναι σαφής, καί δίνεται μέ τήν ἀπάντηση τοῦ ἀποστόλου Πέτρου: «Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» (Ματθ. 16, 13-16. Μαρκ. 8, 27-29. Λουκά 9, 19-20). Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας διατύπωσαν τήν πίστη τους αὐτή για το πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας ὁριστικά καί ἐπίσημα στόν Ὅρο τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, το 451 μ.Χ., στη Χαλκηδόνα, ὡς ἑξῆς: «Εἷς καὶ ὁ αὐτὸς Χριστὸς ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, αδιαιρέτως, ἀχωρίστως καὶ εἰς ἓν πρόσωπον καὶ μίαν ὑπόστασιν, ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν καὶ μονογενῆ, τὸν Θεὸν λόγον».

   Μά τέτοια πράγματα ὁ Χριστός δέν εἶναι. Ὁ Χριστός αναλαμβάνει τόν παλαιό Ἀδάμ, γίνεται ὁ νέος Αδάμ, καί ἀνοίγει τον δρόμο γιά τούς ἀπογόνους τοῦ Αδάμ, ξεκινώντας αυτός πρῶτος, κι ἐμεῖς ἀπό πίσω για αὐτό λέγεται ὁ πρωτότοκος ἀπό τούς νεκρούς. (Βλ. Κολ. 1, 18). Ἐκεῖνος μπροστά, ἐμεῖς πίσω· γιά τήν ἐπαναφορά μας στήν πρώτη μας κατάσταση, ὅπως μᾶς δημιούργησε ὁ Θεός, τὴν ἐπιστροφή μας στό ἀρχέγονο κάλλος, σ' ἐκείνη τήν αρχαία, τήν πρώτη ομορφιά, καί πολύ-πολύ μεγαλύτερη ἀπό ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ στόν Παράδεισο. Τόσο μεγαλύτερη και καλύτερη ὀμορφιά, ὥστε νά λέει ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος ὅτι τό λάθος τοῦ Ἀδάμ μᾶς ἔκανε ὄχι νά χάσουμε τόν Παράδεισο, αλλά να κερδίσουμε ἕναν καινούργιο Παράδεισο, τη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι πολύ μεγαλύτερη, πολύ ωραιότερη κι ἀφάνταστα ποθητή στούς ἀνθρώπους!

   Φθάνει μάλιστα ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος να χαρακτηρίζει το σφάλμα τῶν πρωτοπλάστων εὐτυχισμένο! Ὄχι βεβαίως ὅτι θά ἔπρεπε να πέσουμε για να τύχουμε μιᾶς βελτιώσεως· ὄχι· ἀλλά αυτό δείχνει τήν ἀγάπη του Θεοῦ στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Ἰησσοῦς Χριστός εἶναι ὁ ἀνακεφαλαιωτής, ὁ ἀνακαινιστής τῶν πάντων. (Βλ. Ἐφεσ. 1, 10. Αποκ. 21, 5).

   Ὥστε, ὅταν θά ἀναστηθοῦμε καί θά εἴμαστε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, δέν θά φορᾶμε ἱματισμό, δέν θά φορᾶμε ροῦχα· αλλά τά σώματά μας, τά πραγματικά σώματά μας, θά εἶναι ντυμένα μέ τή θεία δόξα.

   Ἀλλά ἄς σταματήσουμε κάπου ἐδῶ, παιδιά, γιά νά συνεχίσουμε το θέμα αὐτῆς τῆς γυμνώσεως καί τῆς ἐνδύσεως πάλι μέ θεία δόξα, γιατί εἶναι πολύ μεγάλο, καί λάβετε υπόψη ὅτι σήμερα ζουμε ἕνα ὑποκατάστατο αὐτῆς τῆς γυμνώσεως, μέ τό νά ἐπιμένουμε σέ ἕνα φαινόμενο πού λέγεται γυμνισμός.

   Αλλά γι' αὐτά τά θέματα θα μιλήσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

   Κυριακή, 27 Νοεμβρίου 1983


33η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.