†.Συνεχίζουμε το μάθημά μας από την προηγούμενη η φορά, παιδιά, για να δούμε ποιά ήταν η πρόπτωτική κατάσταση τοῦ Ἀδάμ μέσα στον Παράδεισο, ὥστε νά ἔχουμε ἕνα μέτρο συγκρίσεως, ἀλλά καί ἕνα πρότυπο μιμήσεως, ἕνα ἀρχέτυπο. Βέβαια, ἐπειδή δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα γιά τόν Ἀδάμ, ὅπως λέγαμε την περασμένη φορά, καί εἶναι πολύ δύσκολο νὰ ἔχουμε τήν εἰκόνα τῆς προπτωτικής του καταστάσεως, το κλειδί να κατανοήσουμε τόν ἀρχαῖο Ἀδάμ, κατά τόν ἅγιο Εἰρηναῖο, ἐπίσκοπο Λυῶνος, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός λοιπόν ἀποτελεῖ τήν κλεῖδα, το κλειδί κατανοήσεως τοῦ Ἀδάμ,
Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεῖα, πού εἶναι ἤδη καταχωρημένα μέσα στήν Ἁγία Γραφή, γιά τό πρόσωπο τοῦ Ἀδάμ, γιά τήν ἀρχέγονη κατάστασή του.
Ὁ Ἀδάμ ἦταν προφήτης. Καί τό προφητικό χάρισμα ἀναμφισβήτητα δίνεται σ' ἐκείνους πού ἔχουν τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἄρα εἶχε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Καί μάλιστα ἦταν προφήτης τόσο του παρελθόντος, ὅσο καί τοῦ μέλλοντος.
Ἦταν προφήτης τοῦ παρελθόντος, γιατί ὅταν εἶδε τὴν Εὔα εἶπε: «τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου» (Γέν. 2, 23). Ἐνῶ ἡ δημιουργία της Εύας ήταν μία πράξη που συνέβη στο παρελθόν –δεν ἔχει σημασία τό ὅτι δέν συνέβη στο απώτατο παρελθόν ἀλλά ἁπλῶς στο παρελθόν– δείχνει πώς εἶναι προφήτης τοῦ παρελθόντος, ἀφοῦ, βλέποντάς την, ἀποκαλύπτει ὅτι αὐτή κατάγεται ἀπό τόν ἑαυτό του. Από που μποροῦσε νά τό ξέρει αὐτό ὁ Ἀδάμ, ὅτι ἡ Εὔα κατάγεται ἀπό ἐκεῖνον, ἐφόσον ὁ Θεός τόν ὑπέβαλε σέ ἔκσταση, ἕνα εἶδος ὑπνώσεως; Ἄρα λοιπόν προφητικῷ τῷ τρόπῳ ὁ Ἀδάμ εἶπε αὐτά πού εἶπε.
Αλλά εἶναι καί προφήτης του μέλλοντος, διότι ὅταν εἶδε τήν Εὔα εἶπε: «ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται τῇ ἰδίᾳ γυναικί, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (Γέν 2, 24). Και πράγματι, παιδιά, ἐκεῖνο τό ὁποῖο εἶπε ὁ Ἀδάμ μέ προφητική γλώσσα ισχύει μέχρι σήμερα· εἶναι λοιπόν προφήτης καί τοῦ μέλλοντος.
Ὁ Ἀδάμ, ἀκόμα, ἀφοῦ ἦταν καί προφήτης, εἶχε μία πληρότητα πνευματικῶν δυνάμεων, καί σέ τίποτα δέν ὑπολειπόταν δηλαδή ἦταν πλήρης καί ὁλόκληρος ἄνθρωπος.
Αὐτό τό σημεῖο τό ὑπογραμμίζω, ὅτι ἦταν πλήρης καί ὁλόκληρος ἄνθρωπος. Από πού τό ξέρουμε αυτό; ἀπό μία φαινομενικῶς ἀσήμαντη πράξη που συνέβη.
Ὁ Ἀδάμ ἦταν μόνος στόν Παράδεισο· δέν ὑπῆρχε κανείς ἄλλος. Καί ὅπως σᾶς ἔλεγα μιά περασμένη φορά, οὔτε ζῶα ὑπῆρχαν στον Παράδεισο, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό. (Βλ. Μάθημα 306, καί ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ Παραδείσου, PG 94, 913ΑΒ). Δέν ὑπῆρχαν ζῶα ἐκεῖ μέσα. Τὰ ζῶα ὁδηγήθηκαν ἀπό τόν Θεό στον Παράδεισο για νὰ τὰ ὀνοματίσει ὁ Ἀδάμ,
Ὅταν δέ τά εἰσήγαγε ὁ Θεός στόν Παράδεισο τά ζῶα, αὐτά παρήλασαν, τρόπον τινά, μπροστά από τόν Ἀδάμ, κι ἐκεῖνος τά ἔβλεπε καί τούς ἔδινε ὀνόματα. Εσένα θα σε λένε λιοντάρι. Εσένα θά σέ λένε τίγρη. Ἐσένα θα σέ λένε σκύλο, γάτα, ἄλογο... Ὅλα τά ζῶα πέρασαν από μπροστά του.
Αυτό γιατί τό ἔκανε ὁ Θεός; Τό ἔκανε αὐτό τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή- γιά νά δεῖ ὁ Ἀδάμ ὅτι κανένα ζῶο ἀπ' ὅσα παρήλασαν μπροστά του δέν ἦταν ὅμοιο μέ αὐτόν. Ἔβλεπε τά ζῶα τό κάθε ἕνα νά μήν εἶναι μόνο του δέν ἔβλεπε μόνο ἕνα λιοντάρι· ἔβλεπε περισσότερα λιοντάρια- κι ἔτσι ἔπρεπε νά ἀντιληφθεῖ ὅτι τό κάθε ζῶο στο γένος του ἀνῆκε σε κάποιο πλῆθος. Ἀλλά ὁ Ἀδάμ ἦταν μόνος· δέν ὑπῆρχε κανείς πού νά τοῦ μοιάζει, κανένα ζῶο. Καί ἔτσι τοῦ γεννήθηκε μές στην ψυχή ἡ ἐπιθυμία νά ἔχει ἕναν σύντροφο, μιά συντροφιά, μιά κοινωνία, πού νά εἶναι τῆς ἴδιας του κατασκευῆς, δηλαδή ἕναν ἄνθρωπο.
Εἶναι πολύ σοφό. Γενικά βλέπουμε, παιδιά, πώς ὅταν ὁ Θεός θέλει να δώσει κάτι, γεννάει πρῶτα τήν ἐπιθυμία. Ὅπως καί ὅταν ἐπρόκειτο νά ἔλθει ὁ Χριστός, εἶχε δημιουργηθεῖ στήν ἀνθρωπότητα ἡ προσδοκία γι᾽ Αὐτόν. Καί αὐτή ἡ προσδοκία δέν ὑπῆρχε μόνο στούς Ἑβραίους, ἀλλά ἦταν καί προσδοκία τῶν ἐθνῶν, ὅπως προφητεύει ὁ Ἰακώβ. (Γέν. 49, 10). Ἦταν προσδοκία ὅλων τῶν ἐθνῶν, ὥστε, ὅταν θά ἔφθανε τό Εὐαγγέλιο σ' αὐτούς, νά τό δεχθοῦν. (Ὁ Θεός, διά τοῦ σπερματικοῦ λόγου του (Ἰουστίνου, Ἀπολογία Α΄, PG 6, 396B), εἰσέδυε στίς καρδιές τῶν καλοπροαίρετων ἀνθρώπων σέ ὅλο τόν κόσμο, προετοιμάζοντάς τους νά Τόν δεχθοῦν, ὅταν θά ἐρχόταν το πλήρωμα τοῦ χρόνου (Γαλ. 4, 4). Βλ. Λεωνίδα Ἰ. Φιλιππίδη, Ἡ παγκόσμιος προσδοκία Θεανθρώπου Λυτρωτοῦ, ἔκδ. Πανελλήνια Ένωση Γονέων, Ἀθῆναι 2003).
Εἶναι κάτι που βλέπουμε ὅτι ὁ Θεός μᾶς προπαρασκευάζει ψυχολογικά, θα λέγαμε, γιά ἐκεῖνο πού θέλει να δώσει. Ποτέ δεν δίνει κάτι χωρίς μία ψυχολογική προπαρασκευή.
Ἔτσι, ὁ Ἀδάμ ψυχολογικά προπαρασκευάζεται. Συνειδητοποίησε: Εἶμαι μόνος μου!... Ἴσως μέχρι τότε δέν μπόρεσε να συλλάβει τήν ἔννοια τοῦ μόνος μου, διότι δέν εἶχε καμμία εἰκόνα ἄλλου ἀνθρώπου. Αὐτό εἶναι τό κύριο σημεῖο στο γιατί ὁ Θεός παρήλασε τά ζῶα μπροστά στόν Ἀδάμ· ἔπρεπε νά ἀποκτήσει αὐτήν τήν ἐπίγνωση τῆς ἀπουσίας μιᾶς ἀνθρώπινης κοινωνίας.
Ὑπάρχει ὅμως καί ἕνα ἄλλο σημεῖο, πού μοιάζει ὅτι δέν εἶναι ἴσως σπουδαῖο, ἀλλά εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό· εἶναι τό ἑξῆς· ὅτι ὁ Ἀδάμ ἔδωσε ὀνόματα.
Θά μποροῦσε ὁ Ἀδάμ, ὅταν περνοῦσαν τά ζῶα, ἁπλῶς νά τά βλέπει τίποτε ἄλλο. Τί ἔννοια θά εἶχε τό νά δώσει ὀνόματα στά ζῶα; Καί ὅμως αὐτό ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, γιατί δείχνει ὅτι γιά νά μπορεῖ κανείς, μία ὕπαρξη, ὁ ἄνθρωπος, νά δώσει ὀνόματα, σημαίνει ὅτι ἔχει τήν ἱκανότητα μιας διανοητικῆς διαδικασίας..
Μπορεῖ ἡ γάτα μου να δώσει ὀνόματα; Μπορεῖ ὁ σκύλος μου να δώσει ὀνόματα; Μπορεῖ ἡ ἀγελάδα μου νὰ δώσει ὀνόματα; Ὄχι, γιατί εἶναι ἄλογα ζώα. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δίνει ονόματα, γιατί ἔχει τή δυνατότητα τῆς λογικῆς καί μπορεῖ νά κάνει αυτήν τή διανοητική διαδικασία,
Ξέρετε ὅτι τό ὄνομα βοηθάει στο να μπορούμε να συνεννοηθοῦμε. Λέμε τραπέζι, κι αυτό σημαίνει ὅτι μιλᾶμε γιά ἕνα ἀντικείμενο πού γνωρίζουμε ὅλοι· κι ἐνῶ το τραπέζι μπορεῖ νά ἀπουσιάζει, να μή τό βλέπουμε μπροστά μας, καταλαβαίνουμε για ποιό αντικείμενο μιλάμε. Αυτό σημαίνει ὅτι τό ὄνομα εἶναι μιά ἔννοια. Ἡ ἔννοια αὐτή, ὅταν προφερθεῖ ὡς λόγος καί φθάσει στην ακοή τοῦ ἄλλου, στο μυαλό του, δημιουργεῖ τήν ἀντίστοιχη ἔννοια, μέ μία νοητική εἰκόνα. Αυτή λοιπόν ἡ διαδικασία, τό νά περνῶ ἀπό τίς εἰκόνες στίς ἔννοιες καί ἀπό τίς ἔννοιες στις εικόνες, εἶναι καθαρά μία διανοητική ἐργασία, πού μόνο ἕνας πλήρης, ἕνας λογικός νοῦς δύναται νά κάνει.
Συμπέρασμα: Ὁ Ἀδάμ ἦταν πλήρης ἄνθρωπος, μέ πλήρεις διανοητικές δυνατότητες καί ἱκανότητες! Ἄρα δέν ἐξελίχθηκε· δέν ἔχουμε δηλαδή ἕνα προϊόν ἐξελίξεως. (Γιά τήν θεωρία τῆς ἐξελίξεως, βλ. π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου, Α΄, Μάθημα 11ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017). Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἦταν ἐξαρχῆς μία ὕπαρξη ἑκατό τοῖς ἑκατό λογική!... Καί ὄχι μόνο λογική, αλλά καί ἀπό πλευρᾶς ἀνθρώπινης ποιότητος ὁ Ἀδάμ ἦταν ἀνώτερος ἀπό κάθε μεταγενέστερό του ἄνθρωπο· ἦταν καί προφήτης!
Μάλιστα, μετά τήν πτώση, κάθε απόγονός του εἶχε μία έκπτωση, μία αμαύρωση θα λέγαμε τῶν δυνάμεών του. Ὄχι βέβαια πώς οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ ἔπαψαν νά εἶναι ἄνθρωποι· ὄχι! ἦταν ἄνθρωποι ἑκατό τοῖς ἑκατό! ἀλλά ὑπῆρξε μία μείωση, κατά κάποιον τρόπο,μία αμαύρωση αὐτῶν τῶν δυνατοτήτων, τῶν διανοητικῶν τους δυνάμεων.
Ὁ ἄνθρωπος κάποτε πέφτει σ' ἕναν βαρβαρισμό, σέ μία ἀγριότητα, καί γίνεται βάρβαρος, ἀπολίτιστος. Σήμερα ἔχουμε ἀπολίτιστους ἀνθρώπους, ἔχουμε φυλές ἀπολίτιστες. Ωστόσο, αὐτοί εἶναι ἑκατό τοῖς ἑκατό ἄνθρωποι· ἑκατό τοῖς ἑκατό! Ἄν ὅμως πάρετε τα παιδιά αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἀπό τό περιβάλλον πού γεννήθηκαν καί τά ἐκπολιτίσετε, θά ἀποδώσουν ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, οἱ πολιτισμένοι· δέν τίθεται θέμα. Ἀλλά ἔχουν γενικά μιά κατάπτωση τῶν διανοητικῶν δυνάμεων, ἕνεκα μή καλλιεργείας· εἶναι πολύ φυσικό.
Ἐδῶ ἔρχομαι νά ἀπαντήσω στήν ἀπορία μιᾶς κοπέλας. Λέει: Ἐφόσον ἔχει ἀποδειχθεῖ πώς ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐξελιχθεῖ ἀπό τήν ἀρχική του μορφή –Νεαντερτάλειος Ἄνθρωπος καί τά λοιπά– ἡ ὕπαρξη του Αδάμ σέ ποιό στάδιο τοποθετεῖται; Ὑπῆρξε πρίν ἀπό τά ἀνθρωπολογικά ευρήματα πού ἔχουμε, ή μήπως ἐμφανίστηκε σέ κάποιο στάδιο ἐξελίξεως τοῦ ἀνθρώπου, δεδομένου ὅτι ἀρχαιότερα ευρήματα μαρτυροῦν πώς ὁ ἄνθρωπος δέν μιλοῦσε;
Καταρχάς θά ἤθελα νά πῶ στήν καλή αυτή κοπέλα πού ἔδωσε τήν ἀπορία τό ἑξῆς: ἤ πρέπει νά εἶναι καινούργια κοπέλα, νά ἦρθε μόλις την περασμένη φορά, ἤ μέχρι σήμερα νά μήν κατανόησε τίποτε ἀπό τά μαθήματα πού κάναμε. Τί θέλω νά πῶ μ' αὐτό;
Μά ἐδῶ μιλοῦμε γιά τόν Ἀδάμ, ὁ ὁποῖος εἶναι πλήρης και τέλειος ἄνθρωπος. Καί παρουσιάζουμε τήν ἀρχέγονη, τήν ἀρχική του δηλαδή κατάσταση, πρίν τήν πτώση, καί τήν προβάλλουμε γιά νά τή μιμηθοῦμε ἐμεῖς. Πῶς μποροῦμε λοιπόν να ρωτάμε σε ποιό στάδιο τοποθετεῖται ὁ Ἀδάμ;... Ἔχουμε δηλαδή ἀνθρώπους καί πρό τοῦ Ἀδάμ; Αναμφισβήτητα ὄχι.
Ὅσο γι᾿ αὐτά πού λέει ἐδῶ, ὅτι ἔχει ἀποδειχθεῖ πώς ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐξελιχθεῖ ἀπό τήν αρχική του μορφή καί ὅτι τά ἀρχαιότερα ευρήματα πού ἔχουμε μαρτυροῦν πώς ὁ ἄνθρωπος δέν μιλοῦσε, αὐτά εἶναι τα γνωστά παραμύθια τῆς Χαλιμᾶς!... Διότι, ἄν τό θέλετε, εἶναι θεωρίες, πού στήν τελευταία ανάλυση –λυποῦμαι πού τό λέω– πού τίς ὑποστηρίζουν καί τίς ὑποθάλπουν κάποιες, δυστυχῶς, πολιτικές σκοπιμότητες, ἤ κοσμοθεωριακές σκοπιμότητες. Ὅταν λέμε κοσμοθεωριακή σκοπιμότητα, ἐννοοῦμε, ἄς ποῦμε, τόν Ὑλισμό· εἶναι γνωστό.
Σᾶς τό ἔχω πεῖ καί μιά ἄλλη φορά παλαιότερα, ὅτι ὁ Δαρβίνος, ὅταν διατύπωσε τη θεωρία τῆς ἐξελίξεως, δέν εἶχε καμμία πρόθεση ὁ ἴδιος νά παρουσιάσει ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται από τά ζῶα. Αὐτό τό πράγμα δέν τό εἶπε ἄμεσα ὁ Δαρβίνος. Παρατήρησε μόνο καί εἶπε ὅτι ὑπάρχει μία κλιμάκωση τῶν εἰδῶν τῶν ζώων. (Ὁ Δαρβίνος, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἱστορικός τῆς ἐπιστήμης John Hedley Brooke, δέν ἀμφισβήτησε τήν ἰδέα τῆς δημιουργίας ὡς πρός τό γενικό δόγμα στο οποίο αναφέρονται οἱ Χριστιανοί, λέγοντας ὅτι τό σύμπαν ὀφείλει τήν ὕπαρξή του καί τή συνέχισή του στόν Θεό, ἀλλά τήν πολύ στενότερη ιδέα ὅτι κάθε είδος είχε δημιουργηθεῖ ξεχωριστά μέ κάποιο τρόπο, εἴτε ἀπό θεϊκή παρέμβαση εἴτε διαφορετικά)
Αλλά ἡ θεωρία του αυτή, τόν περασμένο αιώνα, ἔτυχε φοβερῆς καπηλεύσεως ἀπό τόν μεσουρανοῦντα τότε Υλισμό. (Γιά ἕνα διάστημα ή θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἔπεσε σε ανυποληψία μεταξύ τῶν ἐπιστημόνων· ἀλλά ἀπό τή δεκαετία του 1950, κυρίως, ἔτυχε γενικῆς ἀποδοχῆς, καί μέ τή συνδυαστική θεωρία τῶν μεταλλάξεων, ὡς μηχανισμοῦ τῆς ἐξελίξεως καί τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς, πέτυχε σήμερα νά εἶναι ἡ κρατοῦσα θεωρία στη Βιολογία, γνωστή καί ὡς συνθετική θεωρία, ή Νεοδαρβινισμός). Ὁ Υλισμός πῆρε τή θεωρία αυτή καί τήν ἔκανε φλάμπουρο, γιά ν' ἀποδείξει, δῆθεν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αυτομάτως βρέθηκε ἐπάνω στή γῆ, ἤ, καλύτερα, εἶναι προϊόν ἐξελίξεως· ὅτι ἡ ζωή ἐπί τῆς γῆς ἐμφανίστηκε αυτομάτως καί ὅτι δέν ὑπάρχει οὔτε Θεός οὔτε σχέδιο δημιουργίας.
Αλλά τί λέμε από πέρυσι ἐδῶ στά μαθήματα αὐτά; τί θέλουμε να καταδείξουμε; ὅτι ὁ Ἀδάμ δέν ἔχει καμμία σχέση μ' αὐτή τή θεωρία. Καί ἐπί τέλους εἶναι μία θεωρία. Αὐτό τό ἔχει ἀποδειχθεῖ πού λένε –τό λέω ἄλλη μία φορ–- δέν ἰσχύει, δέν ἔχει ἀποδειχθεῖ τίποτα!... Μπορεῖ νά ὑπάρχουν κάποιες ενδείξεις· ἀλλά πολλές φορές στήν ἐπιστήμη, ὅταν ἔρχονται κάποιες ἀντίθετες ἐνδείξεις, οἱ νεότερες ματαιώνουν, δηλαδή ακυρώνουν τίς προηγούμενες ενδείξεις. Δέν μποροῦμε λοιπόν να λέμε ὅτι αὐτά τά πράγματα εἶναι μία ἐπιστημονική ἀλήθεια. (Ὁ Δαρβίνος εἶχε σοβαρές επιφυλάξεις και προβληματισμούς γιά πολλά ἐπιμέρους σημεῖα καί θέματα, καί ἔβρισκε ἀδύναμη τή θεωρία του νά τά ἐξηγήσει ἱκανοποιητικά γι' αυτό κατέφευγε συχνά σέ ὑποθετικές ἐκφράσεις του τύπου: πιθανόν, ἴσως, θά ἔπρεπε, ὑποθέτω, μοῦ φαίνεται ὅτι, εἶμαι διατεθειμένος να πιστέψω, φανταζόμαστε..., ἐκφράσεις δηλαδή πού ἀποκαλύπτουν τήν ὑποθετική δομή τῆς θεωρίας του καί τήν προσπάθεια ἑρμηνείας πολλῶν γεγονότων πού τήν ἀντιστρατεύονταν, ὅπως ἡ ἔλλειψη μεταβατικῶν μορφῶν, τό αἴνιγμα τῶν καμβριανῶν ἀπολιθωμάτων –τό Holy Grail τῆς παλαιοντολογίας– ἡ ὕπαρξη πολύπλοκων ὀργάνων (μάτι, αὐτί, ἐγκέφαλος), τό ἔνστικτο στα ἔντομα καί τά πουλιά και ἄλλα πολλά. Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Α', Μάθημα 11ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017).
Αὐτά καί ὡς ἀπάντηση στην απορία.
Ὥστε ὁ Ἀδάμ ήταν μία ὕπαρξη ἐξ ὁλοκλήρου λογική ἀπαρχῆς. Ἀπό τή δημιουργία της αὐτή ἡ ὕπαρξη ήταν λογική· μποροῦσε δηλαδή να κάνει συλλογισμούς καί νά ἔχει ὅλη τή δυνατότητα νοητικῆς διαδικασίας να σκεφθεῖ, νά δώσει ὀνόματα, να δημιουργήσει ἔννοιες, εἰκόνες, καί τά λοιπά καί τά λοιπά. Ὅλα αὐτά λοιπόν δείχνουν ὅτι ὁ Ἀδάμ ήταν τέλειος, τελειότατος ἄνθρωπος! (Περί τῆς δομῆς καί τῶν χαρακτηριστικῶν τοῦ ἀνθρώπου, βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μαθήματα 13ο-17ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2018).
Ὁ Ἀδάμ, ἀκόμα, εἶχε θεῖες ἐπισκέψεις· εἶχε δηλαδή ἐκεῖνο τό ὁποῖο κατόπιν θά νοσταλγοῦσε ἡ ἀνθρωπότητα, καί νοσταλγεί μέχρι σήμερα, τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θα μπορέσει να συναντήσει τόν Θεό καί νά ἔχει κοινωνία μαζί Του. Μια κοινωνία ὅμως ὄχι ἁπλῶς διά τῆς προσευχῆς. Ὁ ᾿Αδάμ πρέπει νά προσευχόταν· ἀλλὰ ἡ κοινωνία του δέν ἦταν μόνο διά τῆς προσευχῆς· ἦταν κάτι περισσότερο. (Ορισμένοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πιστεύουν ὅτι ὁ νοῦς τῶν πρωτοπλάστων ἦταν ἐν θεοπτίᾳ. Εἶναι ἰσχυρή αὐτή ἡ παράδοση είναι ἡ Ἀλεξανδρινή σχολή. Στην Αντιοχειανή ὅμως θεολογία υπῆρχε ἡ μνήμη Θεοῦ, μέ θεοπτία κάποτε-κάποτε, αλλά κυρίως μέ την μνήμη καί τήν δική τους ἐμπειρία τῆς ἀσκητικῆς. (Από τό Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, κατά τις προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Τόμος Β΄, Μητρ. Ναυπάκτου καί ἁγ. Βλασίου Ιεροθέου Βλάχου).
Τί κοινωνία εἶχαν οἱ μαθητές μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό; Εἶχαν μία κοινωνία ὁλότελα ἀνθρώπινη. Δέν μπόρεσαν νά ἀντιληφθοῦν ὅμως ὅτι ἐκεῖνος πού συναναστρεφόταν μαζί τους ἦταν ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός! Αυτό δέν μποροῦσαν ποτέ να το συλλάβουν. Θα γράψει ὁ Λουκᾶς στις Πράξεις ὅτι ἦταν «συναλιζόμενος» (Πράξ. 1, 4. Συναλίζομαι (συντἁλίζομαι): τρώω αλατισμένο φαγητό μαζί μέ κάποιον (μαζί φάγαμε ψωμί καί ἁλάτι), τρώω στό ἴδιο τραπέζι, κατ' επέκτασιν συναναστρέφομαι) μετά τῶν μαθητῶν Του ὁ Κύριος, δηλαδή ἔτρωγε μαζί τους! Ἔφαγε καί ἤπιε μαζί μας, θά πεῖ σέ μιά ὁμιλία του ὁ ἀπόστολος Πέτρος. (Πράξ. 10, 41). Εἶναι πολύ σημαντικό αυτό. Τόσο ἀνθρώπινη κοινωνία; Ναί, τόσο ἀνθρώπινη!
Μά, στον Παράδεισο ὁ Θεός δέν ἦταν ἄνθρωπος· τί εἶδους κοινωνία ἦταν αὐτή;
Ἦταν βέβαια μία ακατανόητη γιά μᾶς κοινωνία· ἀλλά ἦταν ὅμως μία κοινωνία. Από που τό ξέρουμε; ἀπό τόν διάλογο πού ἀνοίχθηκε ανάμεσα στόν Θεό καί τόν Ἀδάμ, ὅταν παρέβη τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ ὁ Ἀδάμ και κρύφτηκε μόλις ἄκουσε τή φωνή Του· Ἀδάμ, που εἶσαι;... Αὐτό βεβαίως –τό ἄκουσε τή φωνή Του– εἶναι ίσως μιά ἀνθρωποπαθής καί ἀνθρωπομορφική ἔκφραση· ἀλλά δείχνει πώς ἔχουμε κοινωνία· ἔχουμε κοινωνία πραγματική.
Ὁ Θεός ἐδῶ χρησιμοποιεῖ μιά ἀνθρώπινη φωνή. (Θά δοῦμε ἀργότερα ὅτι καί ὁ διάβολος θά χρησιμοποιήσει ἀνθρώπινη φωνή, καί μάλιστα ἀπό τό στόμα ενός φιδιοῦ.) Ὁ Θεός συνομιλεῖ, ἔχει κοινωνία μέ τόν Ἀδάμ. Έτσι, τον ρωτάει ὁ Θεός: Γιατί κρύφτηκες... Μήπος παρέβης τὴν ἐντολή μου καί ἔφαγες ἀπό τόν καρπό του δένδρου ποὺ σοῦ εἶπα νά μή φας; (Γέν. 3, 11)
Κοιτάξτε: Γιατί κρύφτηκες;... Αυτό σημαίνει ὅτι πρώτα ὁ Ἀδάμ δεχόταν τήν ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ χωρίς να κρύβεται. Δὲν ὑπῆρχε λόγος να κρυφτεί. Γιά ποιόν λόγο να κρυφτεῖ; Ἄρα ὁ Ἀδάμ εἶχε μία κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ.
Πέστε μου λοιπόν, σᾶς παρακαλῶ αὐτή ἡ κοινωνια τοῦ Ἀδάμ μέ τόν Θεό δέν είναι κάτι παρά πολύ μεγάλο... Σᾶς εἶτα, εἶναι ὕψιστη ἐπιθυμία τῆς ἀνθρωπότητας, ὅλων τῶν αἰώνων, ὅλων τῶν ἐποχῶν, ὅλων τῶν λαῶν, ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό!
Αὐτῇ ὅμως ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό ἔσπασε, καί έσπασε όταν σημειώθηκε ἡ ἐνοχή, τό ἁμάρτημα τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στον Θεό.
Βέβαια, αὐτή ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό θά ἀποκατασταθεῖ ἀργότερα, καί θά ἀποκατασταθεῖ μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἀλλά αὐτή ἡ κοινωνία, ὅσο ζοῦμε ἐδῶ στή γῆ, δέν εἶναι τέλεια. Ὅταν ὅμως τό σύμπαν θα γίνει καινούργιο καί ὅταν θά ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί καί ὅταν οἱ εὐσεβεῖς θὰ βρεθοῦν στόν καινούργιο ἀνακαινισμένο κόσμο, τότε ἐκεῖ, ὅπως μᾶς λέει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, θα κατοικήσει ὁ Θεός μαζί τους. (Αποκ. 21, 3). Κατεβαίνει ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἡ Ἐκκλησία, στόν καινούργιο αυτόν χῶρο, τοῦ καινούργιου οὐρανοῦ καί τῆς καινούργιας γῆς, καί ὁ Θεός θά κατοικήσει μαζί τους, αἰωνίως.
Αυτή λοιπόν τώρα ἡ κοινωνία πού διασπάστηκε μέ τήν ἁμαρτία θά ἀποκατασταθεῖ. Πότε; Τότε. Μερικώς ἐδῶ στή γῆς ἤ, καλύτερα, ἐξ ὁλοκλήρου, αλλά δυνάμει τό ἐνεργείᾳ ἐπιφυλάσσεται γιά τό μέλλον. Τό ἐνεργεία θά εἶναι ὅταν θά ἀποκατασταθεῖ ὁ κόσμος, δηλαδή τό σύμπαν, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί θά ζήσουμε μέσα σ' αὐτήν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τότε θά ἔχουμε μία πλήρη μετά τοῦ Θεοῦ κοινωνία. (Ὁ ὅρος δυνάμει δηλώνει τήν ἱκανότητα ἑνός ὄντος ἢ πράγματος νά πάρει τήν τελική του μορφή π.χ. ὁ σπόρος εἶναι δυνάμει φυτό· τό μάρμαρο εἶναι δυνάμει ἄγαλμα. Ὁ ὅρος ἐνεργεία σημαίνει τή μορφή πού πῆρε ἕνα ἐν δυνάμει ὄν· σημαίνει τήν ἀλλαγή καταστάσεως ἑνός πράγματος ἢ ὄντος· π.χ. ἀπό ἀκατέργαστο μάρμαρο ἤ σπόρο, σέ ἄγαλμα ἤ σέ φυτό ἀντίστοιχα).
Μ' ὅλα αὐτά πού λέμε, ειδικά μ' αὐτό τό τελευταῖο μάλιστα, καταλαβαίνετε σε τί πλεονεκτική θέση ἦταν ὁ Αδάμ; Πολύ μεγάλη θέση, σπουδαία θέση... νά ἔχεις κοινωνία μέ τόν Θεό!...
Καί τώρα ἐρχόμαστε σέ ἕνα ἄλλο θέμα. Ὁ Ἀδάμ, μέσα στον Παράδεισο, ἦταν ντυμένος; φοροῦσε ρούχα; Μᾶς λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ἦταν γυμνός· «καὶ ἦσαν οἱ δύο γυμνοί, ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ» (Γέν. 2, 25). Πράγματι ·γιατί νά βάλει ροῦχα ὁ Ἀδάμ; Δέν ὑπῆρχε λόγος να φορέσει ρούχα. Αλλά ἦταν γυμνός πραγματικά;
Ὄχι, παιδιά, ὁ Ἀδάμ δέν ἦταν γυμνός.
Τότε πῶς ἦταν ντυμένος; Ὁ Θεός κανένα ὂν δέν τό ἔκανε γυμνό. Κανένα ζῶο δέν τό ἔχει κάνει γυμνό. Θά τό δοῦμε καί λίγο πιο κάτω, θά τό δοῦμε πλατύτερα αὐτό τό σημεῖο. Πάρτε ἕνα ζῶο, ὁποιοδήποτε ζῶο· ὅλα ἔχουν τό ἔνδυμά τους, ἔχουν τόν τρόπο τοῦ ὁπλισμοῦ τους. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι μόνο ὁ ἄνθρωπος γεννιέται γυμνός. Κι ἀκοῦμε πάρα πολύ συχνά τήν ἔκφραση γυμνός βγῆκα ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας μου, γυμνός θα φύγω καί ἀπό τόν κόσμο αὐτόν. (Βλ. Ἰώβ 1, 21). Γυμνός!... Αὐτή ἡ γύμνωση εἶναι ἕνα μεταπτωτικό φαινόμενο.
Ὁ Ἀδάμ ὅμως δέν ήταν γυμνός. Ἦταν γυμνός μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν φοροῦσε ροῦχα· ἀλλά δέν ἦταν γυμνός! Ἄλλωστε τα ρούχα εἶναι ἕνα προϊόν μιᾶς τεχνικῆς, ἑνός πολιτισμοῦ. Πολιτισμός ὅμως δέν ὑπῆρχε μέσα στον Παράδεισο. Δέν ὑπῆρχε ἴχνος πολιτισμοῦ μέσα στον Παράδεισο· ὑπῆρχε αὐτή ἡ ἀπόλυτη φυσικότητα, τα πάντα ἦταν ὅπως βγῆκαν ἀπό τά χέρια τοῦ Θεου.
Ὅταν λέμε πολιτισμός, πάντα ἐννοοῦμε κάτι πού βγαίνει ἀπό τά χέρια τοῦ ἀνθρώπου. Δέν ὑπῆρχε λοιπόν πολιτισμός· ἄρα δέν ὑπῆρχε καί ἔνδυση. Πολύ ἀργότερα θά δοῦμε ὅτι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ, εἰδικότερα οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν, θά ἐπινοήσουν τήν ὕφανση. Μάλιστα μιά ἀπόγονος του Κάιν εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ἐπινοεῖ τήν ὕφανση. (Κατά τήν ἑβραϊκή παράδοση, ἡ Νοεμά, κόρη τοῦ σφυροκόπου χαλκέως και σιδηρουργοῦ Θεβέλ, ἐφηύρε τό γνέσιμο τῶν μαλλιῶν καί τήν ὕφανση. Βλ. Γέν. 4, 22 καί Ἀρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, ἔκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 72).
Τί λέτε, λοιπόν; ἦταν γυμνός ὁ Ἀδάμ; Δέν θά ἀδικεῖτο, ἐάν ὅλα τά ζῶα ἦσαν ντυμένα, καί μόνο αυτός ἦταν γυμνός; Δέν θά ἀδικεῖτο;
Παιδιά, ὁ Ἀδάμ ἦταν ντυμένος. Μέ τί ἦταν ντυμένος; Μέ θεία δόξα. Θεία δόξα! Αὐτή ἡ θεία δόξα εἶναι κάτι καταπληκτικό!
Πάλι θα χρησιμοποιήσουμε ἐδῶ τό κλειδί Ἰησοῦς Χριστός, κατά τόν ἅγιο Εἰρηναῖο. (Βλ. Μάθημα 31ο).
Τόν Χριστό, ὅταν ἦρθε στον κόσμο, οἱ ἄνθρωποι τόν ἔβλεπαν ὡς ἁπλό ἄνθρωπο. Ὅμως στην πραγματικότητα ἦταν ὅπως τόν ἔβλεπαν; Ὄχι. Πῶς ἦταν; Εἶχε θεία δόξα! Δηλαδή ἡ ἀνθρώπινη φύση Του είχε θεία δόξα, καί τήν εἶχε ἀπό τή Θεότητά Του, λόγω τῆς ἀντιδόσεως τῶν ἰδιωμάτων, ὅπως λέμε στη δογματική· δηλαδή τίς ἰδιότητες πού ἔχει ἡ Θεότητα, τίς παίρνει και ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ. (Μέ τό ὅρο αντίδοση ἰδιωμάτων ἐννοοῦμε ὅτι τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι κοινός φορέας ὅλων τῶν ἰδιωμάτων καί ἐνεργειῶν καί τῶν δύο φύσεων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης. Στήν ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων ή θεία φύση αντιδίδει κυρίως τα δικά της στήν ἀνθρώπινη καί ὄχι τό ἀντίθετο. Ἡ πτυχή αυτή του δόγματος εἶναι πολύ σημαντική, γιατί ἀποτελεῖ τή λυδία λίθο αναγνωρίσεως και σταθμίσεως τῶν χριστολογικῶν κακοδοξιῶν καί αἱρέσεων. (Βλ. ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, Γ΄, κεφ. δ', PG 94, 9974. Ανδρέα Θεοδώρου, ὁμ. Καθηγητοῦ Παν/μίου Ἀθηνῶν, Ἀπαντήσεις σε ερωτήματα δογματικά, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, σσ. 93-96. ΘΗΕ, τ. Β, στ. 863).
Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ἕνα πολύ ὡραῖο καί δογματικότατο τροπάριο τῆς 6ης Αυγούστου, ὅταν ὁ Χριστός μεταμορφώθηκε μπροστά στα μάτια τῶν μαθητῶν Του. Ἀκοῦστε τί λέει: «Σήμερον ἐπ᾿ ὄρους Θαβώρ, μεταμορφωθεὶς ἐπὶ τῶν μαθητῶν, ἔδειξε τὸ ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος ἐν ἑαυτῷ, τὴν ἀνθρωπίνην ἀναλαβὼν οὐσίαν... τὴν ἀμαυρωθεῖσαν ἐν Ἀδὰμ φύσιν, μεταμορφωθείς, απαστράψαι πάλιν πεποίηκας, μεταστοιχειώσας αὐτὴν εἰς τὴν σὴν τῆς Θεότητος δόξαν τε καὶ λαμπρότητα» –είναι ἀπό τά ιδιόμελα τῶν ἀποστίχων τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Μεταμορφώσεως.
Ἄς τό ἀποδώσουμε: Σήμερα μεταμορφώθηκε ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ ὁ Κύριος καί ἔδειξε στούς μαθητές Του τό ἀρχέτυπο κάλλος τῆς εἰκόνος στόν ἑαυτό Του. Ἀρχέτυπο σημαίνει τό ἀρχαῖο, τό ἀρχικό. Τήν ἀρχική ομορφιά, πού εἶχε ὁ Ἀδάμ, τήν ἔδειξε στόν ἑαυτό Του, ἀφοῦ ἀνέλαβε τήν οὐσία τήν ἀνθρώπινη, «τὴν ἀνθρωπίνην ἀναλαβὼν οὐσίαν», ἀφοῦ δηλαδή ἔγινε ἄνθρωπος. Ἔδειξε δηλαδή τί ἦταν ὁ ἄνθρωπος στόν Παράδεισο. Καί τήν φύση πού ἀμαυρώθηκε στόν Ἀδάμ, «τὴν ἀμαυρωθεῖσαν ἐν Ἀδὰμ φύσιν, μεταμορφωθεὶς», όταν μεταμορφώθηκε καί ἔλαμψε, τήν ἔκανε πάλι να ἀπαστράψει, τήν μεταστοιχείωσε, τήν ἔκανε καινούργια. Καί τή δική Του δόξα και τη λαμπρότητα τήν ξαναδίνει στήν ἀνθρώπινη φύση, ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ πρίν ἁμαρτήσει.
Αὐτό, παιδιά, δέν ξέρω πῶς τό βλέπετε, ἀλλά εἶναι καταπληκτικό! Ἄν κάποτε ἀντιληφθοῦμε, δηλαδή συνειδητοποιήσουμε, ὅτι ὁ ἄνθρωπος είχε αὐτήν τή δόξα, αὐτήν τήν ἔνδυση, τότε αυτό πρέπει νά μᾶς κάνει πραγματικά νά αἰσθανθοῦμε ἕνα μεγαλεῖο! Διότι θά ἐπανακτήσει ὁ ἄνθρωπος αὐτήν τή δόξα. Θυμᾶστε πού εἶπε ὁ Χριστός ὅτι οἱ δίκαιοι θά λάμψουν σάν τόν ἥλιο στη Βασιλεία τοῦ Πατρός αὐτῶν; (Ματθ. 13, 43).
Ἐκεῖνο πού εἶχε ὁ Ἀδάμ καί τό ἔχασε, καί πού τώρα τό ἔχει ὁ Χριστός, ἀφοῦ τό ἀνέλαβε στόν ἑαυτό Του, στήν ἀνθρώπινη φύση Του, αὐτό μᾶς τό δείχνει ὡς γεγονός, μέ τήν Μεταμόρφωσή Του, ὅτι θά τό ἔχουμε καί ἐμεῖς στόν μέλλοντα αἰώνα! Γιά νά μήν πῶ ὅτι αὐτή ἡ θεία δόξα σε μερικούς, στούς Ἁγίους, ἀρχίζει ἀπό τήν παροῦσα ζωή! Καί σέ μερικούς Ἁγίους ἤδη φαίνεται ἀπό τήν παροῦσα ζωή! Δηλαδή υπάρχουν Ἅγιοι πού ἔχουν λάμψει, και λάμπουν, ὅπως ἔλαμπε καί ὁ Χριστός ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ!
Καί ἔτσι ἀποδεικνύεται ὁ Χριστός ἀληθής. Αποδεικνύεται καί ὁ ἀρχαῖος Αδάμ ἀληθής· ὅτι ἔτσι ἦταν πρό τῆς πτώσεως· ἐκεῖνο πού τώρα ἐμεῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ μποροῦμε πάλι νά ἀποκτήσουμε. Διότι, λέω ἄλλη μία φορά, ὁ Χριστός εἶναι ὁ καινούργιος, ὁ δεύτερος Αδάμ.
Αλλά ἂς δοῦμε λίγο λεπτομερέστερα τό θέμα.
Λέει στο βιβλίο τῆς Γενέσεως: «Καὶ ἦσαν οἱ δύο γυμνοί, ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἠσχύνοντο» (Γέν. 2, 25)· ἦσαν καί οἱ δύο γυμνοί, καί δέν ντρέπονταν.
Βεβαίως ἡ φράση καί δέν ντρέπονταν εἶναι πολύ φυσικό νά ἔχει γραφτεί μετά τήν πτώση. Διότι θά ἦταν ἀδιανόητο πράγμα να γράφει τό κείμενο ὅτι δέν ντρέπονταν, ἄν δέν ὑπῆρχε θέμα νά ντρέπονται. Γιατί να ντρέπονται; Αλλά, ἀφοῦ ἔγινε ἡ πτώση καί τότε σημειώθηκε καί τό αἴσθημα τῆς ντροπῆς, εἶναι πολύ φυσικό να γραφτεῖ στό βιβλίο αυτό ὅτι δέν ντρέπονταν τότε. Προσέξτε αὐτό εἶναι πολύ λεπτό σημεῖο.
Εἴπαμε ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι δέν φοροῦσαν ροῦχα ἦταν ντυμένοι τή θεία δόξα. Ὅταν ἔχασαν τή θεία δόξα, τότε ὁ Θεός ἔντυσε τους πρωτοπλάστους μέ δερμάτινους χιτῶνες, δηλαδή μέ προβιές ζώων.
Δεν θα μιλήσω γιά τούς δερμάτινους χιτώνες σήμέρα, γιατί ἀποτελεῖ ἕνα ξεχωριστό θέμα, αλλά θα μιλήσουμε κάπως αργότερα. Πρέπει να μεσολαβήσει ή πτώση, ἡ παρακοή τῶν πρωτοπλάστων καί ἡ ἔξοδός τους ἀπό τόν Παράδεισο, καί ἐκεῖ θά δοῦμε πώς τότε πιά ὁ Θεός τούς ἔντυσε μέ τούς δερμάτινους χιτῶνες. θ' αργήσουμε να μιλήσουμε γιά τό θέμα αυτό· αλλά γιά τήν ὥρα σᾶς λέω ὅτι ὁ Θεός ἔντυσε τούς πρωτοπλάστους μ' αὐτούς τούς δερμάτινους χιτῶνες. Δηλαδή θέλω να καταλάβετε ὅτι οἱ δερμάτινοι χιτῶνες μπήκαν στούς πρωτοπλάστους ἔξω τοῦ Παραδείσου· ὄχι μέσα στον Παράδεισο.
Ἀλλά καί ὁ Χριστός -πού, ὅπως εἴπαμε, ἀποτελεῖ το κλειδί κατανοήσεως τοῦ ἀρχαίου Ἀδάμ, καί ἀναλαμβάνει τόν πεσμένο Αδάμ- ὅταν σταυρώθηκε ἐπί τοῦ σταυροῦ ἦταν γυμνός τελείως γυμνός! Γιά λόγους ευσχημοσύνης ζωγραφίζουν οἱ ἁγιογράφοι τόν Χριστό μέ ἕνα κάλυμμα.
Βέβαια γνωρίζουμε ὅτι ἡ τότε καταδίκη ἐκείνων πού ὑφίσταντο τήν σταυρική ποινή ἦταν να ξεγυμνωθοῦν τελείως γιά νά διαπομπευθοῦν. Δέν ἦταν δηλαδή μόνο ὁ ἐπώδυνος ἐκεῖνος θάνατος πού ὑφίσταντο, ἀλλά ἦταν καί ἡ καταισχύνη, τό καταντρόπιασμα, ἡ διαπόμπευσή τους. Συνεπῶς ὁ Χριστός ἐπί τοῦ σταυροῦ ἦταν ἀπολύτως γυμνός!
Γιατί ὅμως ἦταν γυμνός; Διότι αναλαμβάνει τώρα τή γύμνωση του Αδάμ. Ὄχι ὅμως ἐκείνη τή γύμνωση πού γράφει ὅτι εἶχαν οἱ πρωτόπλαστοι μέσα στόν Παράδεισο –ἐκεῖ δέν ἦταν γυμνοί· εἶχαν τή θεία δόξα– ἀλλά ἀναλαμβάνει τή γύμνωση πού εἶχαν μόλις ἔχασαν τή θεία δόξα.
Βέβαια ὁ Χριστός, στόν σταυρό, δέν ἔχασε τή θεία Του δόξα τήν διατηροῦσε. Ἡ θεία δόξα –πού μᾶς ἔδειξε στο Θαβώρ– ὑπῆρχε πάντοτε στόν Χριστό· ἐδῶ ὅμως τώρα τήν περιέκρυβε. Ὁ Χριστός ανέλαβε τόν πεσμένο Ἀδάμ, γιατί από το σπέρμα τοῦ Ἀδάμ πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση, ἀφοῦ ἡ Θεοτόκος, ἀπό τή σάρκα τῆς ὁποίας πῆρε ύλη, δηλαδή ψυχή καί σῶμα, ἦταν ἀπόγονος τοῦ Ἀδάμ. Ἑπομένως ὁ Χριστός φέρει τήν πεσμένη φύση τοῦ Ἀδάμ. Ἐκείνη όμως τή θεία δόξα πού ἔχει, ἀπό τήν ἀντίδοση τῆς Θεότητός Του στήν ἀνθρώπινη φύση Του, τήν περικρύπτει.
Καί τώρα βλέπουμε ἐδῶ στόν σταυρό, παιδιά, τόν Χριστό νά εἶναι γυμνός.
Ἴσως ὅμως δέν θά ἔχετε ποτέ σκεφθεῖ τί ροῦχα φοροῦσε ὁ Χριστός ὅταν ἀναστήθηκε.
Παιδιά, ροῦχα ὁ Χριστός δέν φοροῦσε μετά τήν ἀνάστασή Του· ἦταν περιττά τά ροῦχα.
Θυμηθεῖτε ὅτι ὅταν πῆγαν οἱ μυροφόρες γυναῖκες στο μνῆμα, πῆγε καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος μέ τόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή καί ἐκεῖ στό μνῆμα εἶδαν μόνο τά ὀθόνια. (Βλ. Λουκᾶ 24, 12. Ἰωάν. 20, 6). Σαφῶς μᾶς λένε ὅτι, ἐνῶ στόν σταυρό ἦταν γυμνός καί τά ροῦχα Του τά μοίρασαν οἱ στρατιῶτες, δέν ὑπῆρχαν ροῦχα τοῦ Ἰησοῦ στο μνῆμα. Κατόπιν ὁ Νικόδημος μέ τόν Ἰωσήφ περιτύλιξαν τό σῶμα τοῦ Κυρίου μέ τά νεκρικά ἐκεῖνα ὀθόνια, δηλαδή τά σάβανα, καί κατέθεσαν τό σῶμα Του μέσα στον τάφο.
Ὅταν ὁ Χριστός ἀναστήθηκε, βγῆκε μέσα ἀπό τά σάβανα ὅπως ἀκριβῶς βγαίνει ὁ μεταξοσκώληκας μέσα ἀπό τό βομβύκιο, το κουκούλι, σαν πεταλούδα, πού ἀφήνει τήν παλιά του κατάσταση· ἔτσι ἀκριβῶς παρουσιάστηκε καί ὁ Χριστός. Δηλαδή, βγήκε μέσα ἀπό τά σάβανα χωρίς νά πειραχθοῦν αὐτά καθόλου! Σαν να ήταν κάτι ἄλλο τό σῶμα Του. Βεβαίως ήταν κάτι ἄλλο πιά. Σῶμα πραγματικό ήταν, το παλιό Του σῶμα· ήταν ὅμως ἀνακαινισμένο.
Οἱ μαθητές καί οἱ γυναῖκες εἶδαν τά σάβανα μέσα στον τάφο. Ἄρα λοιπόν ὁ Χριστός δέν εἶχε ροῦχα.
Θά μοῦ πεῖτε: Δέν θά μποροῦσε νά οἰκονομήσει γιά τόν ἑαυτό του ρούχα, για να φοράει, ἀφοῦ θά ἐμφανιζόταν πρῶτα στις μυροφόρες γυναῖκες καί ὕστερα στούς μαθητές Του, ξανά και ξανά και ξανά, τόσες ἐμφανίσεις;
Ε, λοιπόν, παιδιά, στα μάτια τῶν μαθητῶν φαινόταν ὅτι φοροῦσε ὁ Κύριος ροῦχα. Αυτό γινόταν κατ' οικονομίαν γιά τά μάτια τῶν μαθητῶν Του καί τῶν μαθητριῶν Του στήν πραγματικότητα ὅμως ὁ Χριστός δέν φοροῦσε ροῦχα, γιατί δέν εἶχε ἀνάγκη από ροῦχα. Ὅπως καί ὁ Ἀδάμ δέν εἶχε ἀνάγκη από ροῦχα στόν Παράδεισο. Καί ποιά εἶναι ἡ ἔνδυση τοῦ Χριστοῦ; Ἡ θεία δόξα! ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ πριν πέσει· καί τήν ὁποία θά πάρουμε ἐμεῖς, δυνάμει του νέου Αδάμ, ὅταν θά ἀναστηθοῦμε –καί θά ἐπαναλάβω αὐτό πού σᾶς εἶπα προηγουμένως- καί θά λάμψουμε στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σάν τόν ἥλιο!
Ἄρα ὁ Χριστός αύτήν τή στιγμή στη Βασιλεία Του, τί λέτε; ἔχει ροῦχα;... Ὄχι.
Ἡ Ἐκκλησία μας δέχεται ὅτι μόνο ἕνα πρόσωπο, μετά τόν Χριστό, εἶναι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ· ἡ Θεοτόκος. Ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι ὡς ψυχές, καί εἶναι στον Παράδεισο και περιμένουν τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, Τί λέτε; ἡ Θεοτόκος, μέ τό σῶμα της, στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ –ὄχι στον Παράδεισο στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ!– ἡ Θεοτόκος στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ φοράει ρούχα;... φοράει ἱμάτια;... Ὄχι. Αλλά τί ἔχει; φέρει τό πρῶτο, τό θεοΰφαντο ἱμάτιο, τῆς θείας δόξας!
Εἶναι καταπληκτικό! Καταπληκτικό!...
Βλέπει κανείς ὅλη τήν ἱστορία τοῦ Ἀδάμ νά περνάει ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί ἔτσι μπορούμε να καταλάβουμε τί σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας. Καί ὅταν λέμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας, δέν ἐννοοῦμε ὅτι ἦρθε νά μᾶς πεῖ ὅτι πρέπει νά εἴμαστε καλοί ἄνθρωποι... αλλά ἦρθε νά μᾶς δώσει τήν παλαιά μας φόρμα, και μάλιστα βελτιωμένη, καινούργια, αἰώνια! Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι σωτήρας μας. (Ὁ π. Ἀθανάσιος, σέ μιά ὁμιλία του στήν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως, ἔλεγε: Ἀλλά γι' αὐτό ἦρθε ὁ Χριστός στον κόσμο; γιά νά μᾶς κάνει ἀνθρώπους "καλούς καγαθούς", πού ἔλεγε ὁ Πλάτων;... Ἄν, ἀγαπητοί μου, ἦλθε γι' αὐτό ὁ Χριστός, τότε σας βεβαιώνω ὅτι ἦταν περιττός! Αυτό τό λένε καί οἱ Πατέρες. Ἦταν περιττός νά ἔρθει ὁ Χριστός, γιατί "καλούς καί ἀγαθούς πολίτες" θά μᾶς ἔκανε καί ὁ Πλάτων! (από τόν υπό έκδοση Τόμο Α΄, Ενότητα 4η).
Καί ἀκόμη κάτι ἄλλο θέλω νά δεῖτε. Ἐάν ὁ Ἀδάμ δέν ὑπῆρξε, τότε δέν ὑπῆρξε οὔτε πτώση. Καί ἄν δέν ὑπῆρξε πτώση, τότε ὁ Χριστός τί ἦρθε νά κάνει; Ἔτσι, ἂν ἀγνοοῦμε αὐτά πού σᾶς λέω, τότε μέ πάρα πολλή εὐκολία μποροῦμε νά ποῦμε καί νά δεχθοῦμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἁπλῶς ἕνας κοινωνικός αναμορφωτής, ὅπως ὑπῆρξαν ὅλοι οἱ κοινωνικοί αναμορφωτές, ὅλοι οἱ φιλόσοφοι, ὅλοι οἱ κοινωνιολόγοι. (Στήν ἐρώτηση τοῦ Χριστοῦ «τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι;» πολλοί ἄνθρωποι μέσα στήν Ἱστορία προσπάθησαν νά ἑρμηνεύσουν το πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μέ βασικό κριτήριο τή λογική τους, μέ ἀποτέλεσμα τή δημιουργία πολλῶν αἱρέσεων, τῆς ἀθεΐας τοῦ Διαφωτισμοῦ καί τοῦ Κομμουνισμοῦ, ἀλλά καί τοῦ σύγχρονου θρησκευτικοῦ συγκριτισμοῦ, τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ἡ ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας ὅμως εἶναι σαφής, καί δίνεται μέ τήν ἀπάντηση τοῦ ἀποστόλου Πέτρου: «Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» (Ματθ. 16, 13-16. Μαρκ. 8, 27-29. Λουκά 9, 19-20). Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας διατύπωσαν τήν πίστη τους αὐτή για το πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας ὁριστικά καί ἐπίσημα στόν Ὅρο τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, το 451 μ.Χ., στη Χαλκηδόνα, ὡς ἑξῆς: «Εἷς καὶ ὁ αὐτὸς Χριστὸς ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, αδιαιρέτως, ἀχωρίστως καὶ εἰς ἓν πρόσωπον καὶ μίαν ὑπόστασιν, ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν καὶ μονογενῆ, τὸν Θεὸν λόγον».
Μά τέτοια πράγματα ὁ Χριστός δέν εἶναι. Ὁ Χριστός αναλαμβάνει τόν παλαιό Ἀδάμ, γίνεται ὁ νέος Αδάμ, καί ἀνοίγει τον δρόμο γιά τούς ἀπογόνους τοῦ Αδάμ, ξεκινώντας αυτός πρῶτος, κι ἐμεῖς ἀπό πίσω για αὐτό λέγεται ὁ πρωτότοκος ἀπό τούς νεκρούς. (Βλ. Κολ. 1, 18). Ἐκεῖνος μπροστά, ἐμεῖς πίσω· γιά τήν ἐπαναφορά μας στήν πρώτη μας κατάσταση, ὅπως μᾶς δημιούργησε ὁ Θεός, τὴν ἐπιστροφή μας στό ἀρχέγονο κάλλος, σ' ἐκείνη τήν αρχαία, τήν πρώτη ομορφιά, καί πολύ-πολύ μεγαλύτερη ἀπό ἐκείνη πού εἶχε ὁ Ἀδάμ στόν Παράδεισο. Τόσο μεγαλύτερη και καλύτερη ὀμορφιά, ὥστε νά λέει ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος ὅτι τό λάθος τοῦ Ἀδάμ μᾶς ἔκανε ὄχι νά χάσουμε τόν Παράδεισο, αλλά να κερδίσουμε ἕναν καινούργιο Παράδεισο, τη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι πολύ μεγαλύτερη, πολύ ωραιότερη κι ἀφάνταστα ποθητή στούς ἀνθρώπους!
Φθάνει μάλιστα ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος να χαρακτηρίζει το σφάλμα τῶν πρωτοπλάστων εὐτυχισμένο! Ὄχι βεβαίως ὅτι θά ἔπρεπε να πέσουμε για να τύχουμε μιᾶς βελτιώσεως· ὄχι· ἀλλά αυτό δείχνει τήν ἀγάπη του Θεοῦ στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Ἰησσοῦς Χριστός εἶναι ὁ ἀνακεφαλαιωτής, ὁ ἀνακαινιστής τῶν πάντων. (Βλ. Ἐφεσ. 1, 10. Αποκ. 21, 5).
Ὥστε, ὅταν θά ἀναστηθοῦμε καί θά εἴμαστε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, δέν θά φορᾶμε ἱματισμό, δέν θά φορᾶμε ροῦχα· αλλά τά σώματά μας, τά πραγματικά σώματά μας, θά εἶναι ντυμένα μέ τή θεία δόξα.
Ἀλλά ἄς σταματήσουμε κάπου ἐδῶ, παιδιά, γιά νά συνεχίσουμε το θέμα αὐτῆς τῆς γυμνώσεως καί τῆς ἐνδύσεως πάλι μέ θεία δόξα, γιατί εἶναι πολύ μεγάλο, καί λάβετε υπόψη ὅτι σήμερα ζουμε ἕνα ὑποκατάστατο αὐτῆς τῆς γυμνώσεως, μέ τό νά ἐπιμένουμε σέ ἕνα φαινόμενο πού λέγεται γυμνισμός.
Αλλά γι' αὐτά τά θέματα θα μιλήσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.
Κυριακή, 27 Νοεμβρίου 1983
33η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.