Уход Иакова. Несправедливое отношение Лавана.

†.Мы рассмотрим сейчас, возлюбленные, 31-ю главу книги Бытия.

Как вы помните, Иаков стал очень богат: Бог благоволил к нему и помог ему потому, что с ним несправедливо поступал его тесть Лаван. От него не укрылось, что сыновья Лавана стали роптать на обогащение их зятя Иакова, потому что они завидовали ему: «Иаков завладел всем, что было у отца нашего, и из имения отца нашего составил все богатство сие» (Быт. 31, 1). Эти слова, конечно же, были вызнаны завистью. Просто-напросто Иаков работал, а поскольку он трудился с утра и до ночи, то вполне естественно, что он достиг процветания. Но главная причина его благополучия заключалась не в том, что он много работал, а в том, что у него было благословение Божие, ведь когда человека благословляет Сам Бог, то тогда, как вы понимаете, он может быть очень и очень успешным.

А еще Иаков заметил, что лицо его тестя Лавана было к нему «не таково, как было вчера и третьего дня» (Быт. 31, 5), то есть лицо его было угрюмым и хмурым. Лаван стал плохо относиться к своему зятю. Всем своим видом он выражал неудовольствие и обиду или, как говорится в повседневной речи, злился на него.

И вот в этой атмосфере всеобщего недовольства в доме Лавана, к Иакову приходит Господь и обращается к нему с такими словами: «Возвратись в землю отцов твоих и на родину твою; и Я буду с тобою» (Быт. 31, 3).

Вы видите, что Бог оставил Иакова в доме Лавана на 20 лет. И когда Он находит удобный случай, чтобы обратиться к нему? Когда в душе Иакова созрело желание вернуться. Видите ли вы, как Бог использует внешние обстоятельства, чтобы вмешаться в жизнь человека? Бог никогда не вмешивается в историю или в жизнь человека грубо и резко, но дает ему возможность действовать самому. Он дожидается, чтобы в душе Иакова окрепло желание возвратиться домой. Этому способствует и не очень приятное окружение, и Бог пользуется этим. Когда окружающие Иакова люди начинают выказывать ему свою неприязнь, Бог вмешивается и говорит Иакову: «Встань и иди».

Но уйти было не так-то просто, потому что он жил в доме не как хозяин, а как человек подневольный, как зять. Поэтому он решил действовать тайно. Однажды он пас овец далеко, в трех днях пути от стад своего тестя Лавана. И вот, находясь там, он тайно позвал своих жен, Лию и Рахиль. А когда они пришли, он сказал: «Я вижу лице отца вашего, что оно ко мне не таково, как было вчера и третьего дня; но Бог отца моего был со мною» (Быт. 31, 5). То есть, я замечаю, что отношение вашего отца ко мне теперь не такое, как прежде; он отвращает свое лицо и как будто недоволен мною. Мы в таких случаях говорим: «Он обижается и игнорирует меня». Такое нередко бывает и в наших домах.

И он начинает говорить своим женам, что их отец несправедливо обходится с ним, ведь Иаков всегда очень хорошо относился к своему тестю. «Вы сами знаете, что я всеми силами служил отцу вашему» (Быт. 31, 6), то есть я служил ему не жалея себя, до полного изнеможения. Разве может он быть недоволен мною за это? А кроме того, он еще и несправедливо рассчитался со мной: «Отец ваш обманывал меня и раз десять переменял награду мою; но Бог не попустил ему сделать мне зло» (Быт. 31, 7). И дальше он поясняет, как все это было.

Помните ли вы, о какой награде идет речь? Что сказал Иаков Лавану? «Когда белые овцы родят пятнистых, черных и темных овец, то они достанутся мне». А еще он должен был получить белых козлят, рожденных темными козами (ср. Быт. 30, 32-33). Лаван согласился на эти условия с радостью, потому что когда белых баранов скрещивают с белыми овцами, вероятность рождения потомства темного цвета крайне низка. Это хорошо известно пастухам и животноводам. Темные от белых рождаются редко. Лаван принял это предложение, потому что оно показалось ему очень выгодным. О чем он должен был сказать своему зятю, если бы действовал по справедливости? «Нет, чадо мое, ты запросил себе слишком мало, это неправильно. Много ли можно получить черных животных от стада, где одни только белые?». Но Лаван не делает этого. И тогда Бог, видя совершающуюся несправедливость, устраивает так, чтобы от белых овец родились темные овцы. Справедливость была восстановлена, и Иаков получил достаточное вознаграждение за свой труд.

При виде этого Лавану стало не по себе. А поскольку овцы рождались два раза в год, он сказал так: «Смотри, в следующем приплоде твоими будут белые овцы». «Хорошо, — отвечает Иаков, — пусть будет так, как ты желаешь, отец». В следующий раз большинство ягнят были белого цвета. Видя это, Лаван снова переменил условия договора и велел зятю взять себе уже темных овец. Вот почему здесь говорится: «И раз десять переменял награду мою; но Бог не попустил ему сделать мне зло» (Быт. 31, 7). Текст семидесяти толковников не очень понятен, более ясно говорит об этом еврейский текст[1]. Поэтому я и рассказал вам эту историю. При дословном переводе с греческого требуется дополнительное толкование, тогда как в еврейском тексте хорошо показано переиначивание договора, который Лаван заключил со своим зятем Иаковом, и это очень плохой признак, свидетельствующий о его корыстолюбии.

Представьте, что вы вызываете мастера и задаете вопрос: сколько ты возьмешь за ремонт? Он называет вам цену. Вы соглашаетесь и не торгуетесь с ним. Он приходит, принимается за работу и начинает ворчать. Почему? Он хочет получить больше. И работает спустя рукава. Ты спрашиваешь его, что не так? Он отвечает, что оплата слишком мала. Подожди, разве я не спросил у тебя цену заранее? Ты назвал стоимость работы сам, и я не оспаривал ее. Почему же ты теперь недоволен? Это все жадность… Честно говоря, ужасно, когда так происходит. Мы встречаемся с подобными ситуациями не только в семье, но и в отношениях с людьми, с которыми нам приходится иметь дело… Дорогие мои, давайте обратим на это внимание. Если имеется договоренность между людьми, то она должна быть соблюдена. Но бывает и обратная ситуация, когда работа действительно оказывается сложнее, чем можно было представить. Если мы, приступив к работе, увидим, что просчитались, следует обратиться к хозяину и искренне, без лукавства сказать: «Прошу прощения, но я ошибся в расчетах, и в реальности здесь больше работы, чем казалось в начале. Ты видишь это и сам. Прошу тебя по возможности увеличить оплату сверх того, о чем был договор. А я постараюсь выполнить эту работу максимально качественно». И если хозяин увидит, что это действительно так, то он — при условии что он справедлив — даст ответ: «Да я и сам вижу, что работы здесь больше, чем думали», и увеличит оплату. Но если мы имеем дело с человеком неправедным, то он скажет, что не может прибавить, и дело с концом. И тогда мы понесем убытки и будем более внимательны в следующий раз, берясь за другую работу такого же рода. Постараемся впредь избегать нарушения договоренностей, потому что это нехорошо, я уже говорил вам об этом не раз.

Так вот, Иаков жалуется своим женам на тестя. И он говорит: смотрите, я ничем не обидел вашего отца, но работал на совесть, поэтому Бог благоволил ко мне и помог мне.

Кроме того, он говорит своим женам о бывшем ему откровении Божием:

«Я Бог [явившийся тебе] в Вефиле, где ты возлил елей на памятник и где ты дал Мне обет; теперь встань, выйди из земли сей и возвратись в землю родины твоей [и Я буду с тобою]» (Быт. 31, 13).

Что ответили на это жены Иакова? Они высказали справедливую критику против действий отца.

Вы знаете, как бывает в жизни: если твоя жена слышит обвинения в адрес своего отца, она становится похожа на дикого зверя. А теперь представьте себе, что у Иакова было две жены, у которых был один и тот же отец. Что могло бы произойти в таком случае?.. Какое счастье, что Рахиль и Лия в один голос сказали: «Есть ли еще нам доля и наследство в доме отца нашего?» (Быт. 31, 14) Нам нечего ждать от отца, и нас больше ничего с ним не связывает. Наш отец воспользовался нами и посчитал нас чужими, как будто мы не его дети. Послушайте, как жалуются женщины: «Не за чужих ли он нас почитает? ибо он продал нас и съел даже серебро наше» (Быт. 31, 15)… Они согласны с Иаковом. Но давайте рассмотрим этот вопрос немного подробней.

Иаков захотел устроить семейный совет. Он позвал своих жен, чтобы тайно побеседовать с ними; рассказать им о ситуации, сложившейся в доме, и о том, что они должны принять решение покинуть дом своего отца и отправиться в землю Ханаанскую.

Этот семейный совет проводился исключительно между Иаковом и его женами. В нем не участвовали никакие другие лица.

Когда у нас возникает какой-то важный вопрос, собираем ли мы семейный совет? Да, но замечено, что часто на семейный совет приглашают и других родственников. Приглашают двоюродных братьев и сестер, дядей и теть, а иногда, чтобы принять какое-то решение, семья приглашает даже друзей и знакомых. Хороший ли это способ? Дорогие мои, я хочу вам сказать, что этот способ не очень хорош. Потому что каждый будет высказывать свое мнение, и что хуже всего, каждый будет настаивать на том, чтобы поступили по его воле. И тогда возникает конфуз. Небывалая путаница. А страшнее всего то, что, когда мнение одного из тех, кто настаивал на своем в рамках расширенного семейного совета, не принимается во внимание, он выходит обиженным и начинает нас обвинять. Он становится нашим врагом, он не разговаривает с нами и все время возмущается, что мы не прислушались к его мнению. <…>

Но есть и другая сторона медали, на которую необходимо обратить внимание. Обычно решения принимают в узком домашнем кругу. Что имеется в виду под таким «узким кругом»? Самое близкое окружение человека: муж или жена. Если дети уже большие, можно спросить и их мнение тоже. Но иногда встречается следующая ситуация, и, к сожалению, это не редкость. Супруги не имеют единомыслия и они никогда не были близки друг другу душой, с момента заключения брака. А все потому, что жена или муж слишком сильно привязаны к своим родителям. И когда нужно принять важное решение, супруги не обсуждают это между собой, но женщина бежит за советом к отцу или матери, чтобы узнать их мнение, или мужчина спрашивает родных, как ему поступить. И он сделает то, что скажут его отец или мать, а не то, что он решит вместе с женой. А порой он жену и не спросит. На это жалуются многие женщины, и я прошу вас обратить внимание на этот момент, дорогие мои. Женщины часто говорят: мой муж не советуется со мной ни о чем, он идет к своей матери, разговаривает с ней и принимает решения с матерью, а мною пренебрегает. Как это плохо, дорогие мои. Я еще раз повторю то, что уже говорил вам прежде. Священное Писание, Слово Божие, Дух Божий устами Адама (подумайте только, насколько древнее это установление!) говорит нам то, что в дальнейшем было повторено и обновлено Господом нашим Иисусом Христом в Новом Завете: «Потому оставит человек отца своего и мать свою и прилепится к жене своей; и будут [два] одна плоть» (Быт 2, 24; Мф. 19, 5). Поразмыслите-ка над этим. Нужно «оставить».

Кажется я уже рассказывал вам, как однажды беседовал на эту тему с одним офицером. Он всегда приезжал к нам в монастырь без жены, поэтому я спросил, женат ли он. Офицер ответил: «Конечно». Это может показаться странным, но он всегда приезжал со своей матерью, оставлял ее в машине возле монастыря, а сам шел на охоту. Бедняжка-мать сидела в машине одна и ждала, пока он вернется с охоты и они поедут домой. Очень странное поведение для взрослого мужчины, тем более офицера. И вот однажды я спросил его, почему он никогда не берет с собой жену. В ответ он стал приводить богословские аргументы... У него были претензии к апостолу Павлу, который говорил: «Сего ради оставит человек отца своего и матерь» (Еф. 5, 31). За это он сердился на апостола Павла. Было видно, что у него нехорошие отношения с женой и нездоровая привязанность к матери. Учитывая, что он всюду возил ее за собой, такая ситуация была вполне естественной.

И тогда я ему объяснил, что слово «оставить» не означает бросить мать и отца на произвол судьбы, потому что это будет противоречить заповеди о почитании родителей, но такое «оставление» относится к психологической связи. После того, как у вас появилась жена, вы с ней — единое целое. Никто не должен встать между вами. Вы должны хранить взаимопонимание и не можете прилепляться душой к отцу или матери в ущерб вашей семейной жизни. Вы, конечно, будете советоваться с родителями, поскольку у них большой жизненный опыт, но вы не должны позволять им вмешиваться в вашу личную жизнь и в ваши решения. Он не мог этого понять и очень злился..., но оставим его, все это дела давно минувших дней.

Пользуясь случаем, я скажу вам еще одну вещь, хоть это и не совсем относится к теме нашего разговора. Когда некоторые дети покидают родителей, чтобы посвятить себя Богу и уйти в монастырь, знаете, к чему взывают родители? Они апеллируют к заповеди: «Почитай отца твоего и мать твою» (Исх. 20, 12). Они не понимают, что к монашеству относятся те же слова, что и к браку: «Посему оставит человек отца и мать» (Мф. 19, 5). В чине пострига звучат такие слова: «Кто любит отца или мать более, нежели Меня, не достоин Меня» (Мф. 10, 37). Это сказал Сам Христос. Но люди этого не понимают.

Если человек идет в монастырь, это не значит, что он презирает своих родителей, что он их не любит. Я бы сказал, что больше других любит своих родителей тот из детей, кто молится за них денно и нощно, посвятив себя Богу, а не тот, которому мы отдадим много имущества, поля, деньги, дома, и который в конце концов даст нам пинка и оставит нас умирать на улице. Родители не могут понять, что одно дело — заповедь о почитании родителей, а другое — психологическая отстраненность от них. И вот эта болезненная привязанность к родителям во взрослые годы создает очень много проблем: часть разводов происходит именно потому, что жена или муж слишком привязаны к отчему дому. Поэтому я просил бы вас быть осторожными. Когда ваши дети вырастут, они по-прежнему будут любить вас, потому что они так воспитаны с детства. Напоминать им о любви к родителям было бы неуместно и даже смешно. Но если вы увидите, что между вами есть излишняя привязанность, вы должны дать им свободу, чтобы они были хозяевами в собственном доме; вы не должны вмешиваться в их личную жизнь. Вы можете дать совет, если вас спросят, но не более.

К счастью, жены Иакова согласились со своим мужем, хотя могли бы не согласиться, и тогда, как вы понимаете, это было бы очень болезненно для Иакова. После того, как решение было принято, состоялся отъезд. Они собрали свои пожитки, причем все было сделано тайно, погрузили их и уехали.

Поступили ли они правильно, совершив этот, по сути, побег от родных? Позвольте, я объясню вам. Некоторое время спустя, встретив их на дороге, Лаван будет упрекать их в этом, намереваясь насильно вернуть их назад. Лаван так и скажет: «Зачем вы сбежали?» (ср. Быт. 31, 26). Но это естественно. Если ты, господин тесть, создал такие условия в доме, что твой зять стал твоим пленником, по сути попал в психологический плен, то вполне естественно, что человек убежал от тебя, желая жить самостоятельной и зрелой жизнью. Одобряет ли этот побег Священное Писание? В Писании часто упоминаются и отрицательные поступки — просто для истории, но это не означает, что они считаются правильными. Например, если Сара сказала ложь, это не значит, что Бог ее одобряет; или когда Авраам солгал в Египте, это не значит, что его обман был угоден Богу. Писание просто фиксирует, что это произошло как некий свершившийся факт. Но что касается бегства Иакова, Бог одобряет его, мои возлюбленные. Да, Бог поддерживает его. Ибо в этот тяжелый момент, когда Лаван и его сыновья злились на Иакова, кто сказал, что ему надо уйти? Это сказал ему Бог. [...]

Здесь мы можем коснуться толкования того места из послания апостола Павла, где он говорит: «Отцы, не раздражайте детей ваших» (Еф 6, 4). Что это за раздражение?

Очень часто дети сердятся на родителей, когда те их наказывают. Но наказание, как правило, носит воспитательный характер. О нем ли говорит слово Божие? Разве не бывает так, что Сам Бог посылает некое бедствие для вразумления народа, а люди не понимают этого и изрыгают хулу? Скажешь, Бог раздражает людей? Прекрати! Да не будет… Помню, как однажды отец побил меня за какой-то проступок, а я разозлился на него и тихонько шептал: «Я тебе покажу...». Что мы можем на это сказать? Что мой отец прогневал меня, а потому он находится под осуждением Слова Божия, где говорится, что родители не должны раздражать своих детей? Это не так, дорогие мои. Единичное наказание не является тем «раздражением», о котором говорит Слово Божие. Речь идет о тактике, о манере поведения родителей, которая доводит детей до состояния постоянного негодования и гнева на них. Позвольте привести вам примеры.

Одним из таких примеров, в первую очередь, является Лаван, который доходит великого жестокосердия, но желает казаться праведным и лицемерно прикрывает свою жестокость вежливыми и любезными словами. Его бессердечие и корысть вызывают возмущение зятя и дочерей. Они разгневались на него до такой степени, что сказали: хватит уже, наконец...

Другой случай.

Если отец каждый день приходит домой пьяный и избивает мать, дети будут испытывать возмущение, ненависть и отвращение к такому отцу.

Когда отец богохульствует в доме, это тоже вызовет у детей возмущение.

То же самое касается и тех случаев, когда отец гуляет то с одной, то с другой, или когда он расточителен или ленив и не заботится о том, чтобы собрать детям денег на свадьбу или дать им образование, и оставляет их без гроша, нимало не беспокоясь о том…

Я думаю, что именно это имеет в виду Слово Божие, когда говорит: «Отцы, не раздражайте детей ваших» (Еф 6, 4). Это не относится к легким шлепкам или наказаниям в воспитательных целях, это другое. Конечно, я не хочу сказать, что надо лупить ребенка с утра и до вечера, потому что это уже не строгость и воспитание, но жестокость, которая также недопустима.

И когда они приготовились, «встал Иаков, и посадил детей своих и жен своих на верблюдов, и взял с собою весь скот свой и все богатство свое, которое приобрел, скот собственный его, который он приобрел в Месопотамии» (Быт. 31, 17-18). При отъезде Рахиль похитила несколько идолов, которые были у ее отца (Быт. 31, 19). Как Рахиль удалось это сделать и остаться незамеченной?

Они воспользовались благоприятным случаем для побега. Лаван ушел стричь овец, а поскольку его стадо находилось в трех днях пешего пути, за это время им удалось быстро собраться и уйти. И когда отца не было в доме, Рахиль украла его идолов.

Что это были за идолы? Это были статуэтки в облике человека — мужчины или женщины, например богиня Астарта или Ваал. Я называю эти божества просто ради примера, потому что их культ, как известно, был позже.

Кому поклонялись в то время в Месопотамии, в земле Харран, я сейчас не могу сказать, я не знаю. Известно, что у них были боги семьи, отвечающие за благополучие домашнего очага. Им обычно поклонялись в семье, и они считались священными символами, присутствие которых обеспечивало защиту и благословение дома. Такой обычай был у всех язычников, он был и у древних греков, у которых тоже были свои боги домашнего очага. Вплоть до нашего времени некоторые символы такого рода сохраняются в наших домах. Несмотря на то, что мы христиане, это перешло и в нашу повседневную жизнь…

Такие великие отцы, как святитель Иоанн Златоуст (почитайте его проповеди и вы увидите это), постоянно обличают эти обычаи и сокрушаются о них.

Все отцы нашей Церкви скорбят о своей христианской пастве, которая не до конца познала Христа. В наше время тоже проводятся языческие мероприятия, которые невероятно ущербны. Это неоправданная попытка воскресить то, что уже давно следовало предать погребению. Я назову вам самый характерный из них — праздник Анастенарья, когда разжигаются костры и люди проходят по горячим углям. Есть и немало других обычаев такого рода, например, карнавалы в Козани. Все эти обычаи финансируются государством как «традиционные мероприятия». Дорогие мои, многие вещи могут считаться традицией, однако бывают и плохие традиции, которые непременно следует искоренить. К ним относится все то, что возвращает нас ко греху, к идолопоклонству, и несовместимо с христианской верой.

Так вот, Рахиль крадет идолов своего отца, но не говорит об этом мужу, а прячет. Почему она спрятала их? Иаков не был идолопоклонником и он запретил бы ей это делать по двум причинам. Во-первых, он не захотел бы держать идолов у себя в доме. А во-вторых, он не позволил бы ей обокрасть своего отца. О безукоризненной честности Иакова свидетельствуют его слова, сказанные позже Лавану (ср. Быт. 31, 37-42).

«И ушел со всем, что у него было; и, встав, перешел реку и направился к горе Галаад» (Быт. 31, 21).

На третий день после побега Иакова Лавану сообщили, что Иаков ушел (ср. Быт. 31, 22). И тогда Лаван «взял с собою [сынов и] родственников своих, и гнался за ним семь дней, и догнал его на горе Галаад» (Быт. 31, 23). Как только Лаван узнает о бегстве Иакова с домочадцами, он созывает свою многочисленную родню и они все вместе пускаются в погоню — конечно, верхом на животных — чтобы схватить беглецов и силой вернуть их обратно…

Эта погоня за беглецами со всей родней имеет особое символическое значение. Когда юноша или девушка хочет посвятить себя Богу, а родители ему не дают, он (или она) убегает из дома. Хорошо это или нет? Мы уже говорили об этом, давайте не будем повторять сказанное вновь. Конечно же, это хорошо, и мы уже говорили почему. Итак, он убегает. И что тогда делает отец? Он собирает против сбежавшего ребенка всю семью, всех друзей и знакомых. И они ищут его, а когда находят, хотят вернуть его силой, осыпают угрозами и даже обращаются в суд, только бы добиться его возвращения в дом. Они приводят тысячи аргументов и главным из них является то, что ребенок нарушает заповедь о почтении к отцу и матери. Ты ушел в монастырь, а сам пренебрег этой заповедью, как же теперь благословит тебя Бог… а также много других бессмысленных аргументов, которым не будет конца.

Этим же занимается сейчас и Лаван: он привлекает свою родню к нападению.

За день до того, как Лаван пришел на встречу с Иаковом, Бог явился ему и сказал: «Берегись, не говори Иакову ни доброго, ни худого» (Быт. 31, 24). Разве Бог не мог помешать Лавану вообще покинуть свою страну? Однако же Он не делает этого. Св. Иоанн Златоуст говорит: «Откуда Иакову и его женам было узнать, что Бог их защищает?». Когда все они были напуганы при виде Лавана и его спутников, сам Лаван признается, что не может причинить им вреда, потому что ночью ему явился Бог и заповедал не делать Иакову зла: «Есть в руке моей сила сделать вам зло; но Бог отца вашего вчера говорил ко мне и сказал: берегись, не говори Иакову ни хорошего, ни худого» (Быт. 31, 29). Итак, мы видим, возлюбленные, непосредственное вмешательство Самого Бога, происходит чудо.

Лаван сразу же укоряет и обвиняет Иакова.

«Что ты наделал?» — резко бросает он ему при встрече. Как вы видите, в таких ситуациях люди не здороваются друг с другом… Они сразу начинают выяснять отношения в жестких тонах.

«Для чего ты обманул меня и увел дочерей моих, как плененных оружием?» (Быт. 31, 26). Лаван сразу же приступает к обвинениям. Но постой, разве не сказал тебе Бог: не произноси ни слова худого? Конечно, Бог имел в виду и другое: чтобы Лаван удержался от избиения беглецов и от насильственного возвращения их домой. Это повеление было исполнено. И все же Лаван не удержался от оскорблений. Он предъявляет Иакову два обвинения. Первое — что он убежал, не сказав ему об этом ни слова, а второе — что Иаков его обокрал. И Лаван добавляет к этому уговоры и обещания (давайте не будем забывать о тактике «кнута и пряника»). Точно так же разговаривают родные и с теми детьми, которые уходят из дома, чтобы посвятить себя Богу, — перемежают угрозы и обещания всяческих благ.

«Зачем ты убежал тайно и укрылся от меня, и не сказал мне? я отпустил бы тебя с веселием и с песнями, с тимпаном и с гуслями» (Быт. 31, 27). Если бы ты сказал мне об отъезде, — говорит он, — я бы торжественно проводил тебя в дом твоего отца, с музыкой и оркестром. Вы только посмотрите на это… А теперь скажи честно, Лаван, неужели все было бы так?

Помню, как однажды некая мать, которая очень хотела выманить своего сына из монастыря, пообещала ему, что отправит его на учебу в Европу. Будет излишним вам говорить, что когда он покинул монастырь, она, конечно же, не отправила его ни в Европу, ни куда-то еще. Это все громкие слова только для того, чтобы достичь своей цели. Так поступали гонители по отношению к христианам. Они перемежали угрозы и лесть. Если угрозы не действуют, сработает лесть. Если лесть не поможет, подействует угроза. Счастлив тот христианин, который не боится угроз и равнодушно относится к лести.

Но, дорогие мои, время нашей беседы прошло, и, даст Бог, мы продолжим в следующий раз.

†. Во славу Святого Бога Троицы

Архимандрит Афанасий Митилинеос.

► 36-я беседа по книге Ветхого Завета «Бытие».
► 36η ομιλία στο βιβλίο της Π. Διαθήκης " Γένεσις ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Γένεσις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/genesis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40rClT2Mk7zJ5r_c115WmmRp

Расшифровка магнитозаписи беседы :
http://myrophoros.blogspot.com/?m=1
🇬🇷⤵️Ολόκληρη η ομιλία :
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2023/02/blog-post_25.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Γένεσις».🔻
https://drive.google.com/file/d/167JrGkQ4SjNscguk3vvunUHa3rnAOkyI/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Γένεσις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%93%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%83%CE%B9%CF%82.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἑρμηνεία τῶν ἑπτά ἀστέρων καί τῶν ἑπτά λυχνιῶν. Προοίμιο τῆς ἐπιστολῆς πρός Ἔφεσον.

†.Τὁ μυστήριον τῶν ἑπτὰ ἀστέρων ὧν εἶδες ἐπὶ τῆς δεξιᾶς μου, καὶ τὰς ἑπτὰ λυχνίας τὰς χρυσᾶς. οἱ ἑπτὰ ἀστέρες ἄγγελοι τῶν ἑπτὰ ἐκκλησιῶν εἰσι, καὶ αἱ λυχνίαι αἱ ἑπτὰ ἑπτὰ ἐκκλησίαι εἰσίν.» (Αποκ. 1, 20.)

   Θά θυμᾶστε ὅτι ὁ Κύριος  ἐμφανίστηκε στον εὐαγγελιστή Ἰωάννη «ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ» σέ ὅραμα, σέ ὁπτασία, μέ ἐκείνη τήν καταπληκτική ὄψη πού μᾶς περιγράφει ὁ Εὐαγγελιστής στο 1ο κεφάλαιο τῆς Ἀποκαλύψεως, στίχοι 9-19, καί ἡ ὁποία τόν κατατρόμαξε. Ἐδῶ τώρα συνεχίζει ὁ Κύριος νά ὁμιλεῖ καί νά ἐξηγεῖ ἐκεῖνα πού μποροῦσε νά βλέπει ὁ Ἰωάννης. Μάλιστα ὁ ἴδιος ὁ Κύριος προβαίνει στην ερμηνεία καί τοῦ ἐξηγεῖ τί ἀκριβῶς σημαίνουν οἱ εἰκόνες αυτές, μερικές από τίς ὁποῖες θά χρησιμοποιηθούν ὡς ὑλικό προφητικῆς ρήσεως.

   Οἱ εἰκόνες αὐτές –οἱ ἀστέρες, οἱ λυχνίες καί λοιπά– ἀποκαλοῦνται μυστήριον. Καί συνεπῶς, ἀφοῦ ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο θεωροῦνται, ἀποκαλοῦνται καί χαρακτηρίζονται μυστήριον, τότε θά ἦταν ἀναγκαία ἡ ἀποκάλυψή τους. Γι' αυτό καί ὁ Κύριος προβαίνει στην ἀποκάλυψη του μυστηρίου, ἐπειδή δεν θα μπορούσε κάποιος ἄλλος νά ἑρμηνεύσει τίς εἰκόνες αυτές.

   Τό ἴδιο ἀκριβῶς συμβαίνει καί μέ τίς παραβολές τῶν εὐαγγελίων· βλέπουμε νά ὑπάρχει τό μυστήριον· διότι κάθε παραβολή εἶναι μυστηριώδης· τί ἀκριβῶς σημαίνει;

   Ὅπως θα γνωρίζετε, με δύο τρόπους μπορούμε να δώσουμε στόν ἄλλο να καταλάβει κάτι· μέ τόν ορισμό καί μέ τήν παραβολή –τήν εἰκόνα, καλύτερα, διότι και ἡ παραβολή εἶναι μιά εικόνα. Ἔχουμε λοιπόν τόν όρισμό καί τήν εἰκόνα. Οἱ Ἕλληνες χρησιμοποιοῦν πάντοτε τόν ὁρισμό, ἐνῶ ἡ ἑβραϊκή φιλολογία πάντοτε τήν εἰκόνα.

   Ὁ ὁρισμός βεβαίως ἔχει μία ακρίβεια· αλλά ποτέ δέν μπορεῖ νά ἐξαντλήσει στη διατύπωσή του ὅλο τό βάθος μιᾶς ἐννοίας. Αυτό όμως τό βάθος μπορεῖ νά ἐξαντληθεῖ μέ μιά εἰκόνα.

   Ἡ εἰκόνα βέβαια ἔχει τό μειονέκτημα ὅτι πάντοτε κρύβει ἕνα μυστήριο, αφήνει μία περιοχή ἀνεξερεύνητη, καί ἡ ἑρμηνεία της ἐξαρτᾶται κι ἀπό τό πῶς θά δεῖ κανείς αὐτήν τήν εἰκόνα γιά νά καταλάβει ἐκεῖνο πού παρουσιάζει. Αὐτό ὄντως ἀποτελεῖ ἕνα μειονέκτημα. Αλλά ὅταν ὅμως ἔχουμε το κλειδί, τόν τρόπο να μπούμε στήν ἑρμηνεία τῆς εἰκόνας, τότε ἡ εἰκόνα εἶναι πολύ ἀνώτερη, ἀσυγκρίτως καλύτερη ἀπό τόν ὁρισμό, διότι δίνει πολύ περισσότερα στοιχεῖα ἀπ' ὅ,τι ὁ ὁρισμός· ἀλλά, καί τό πιό σπουδαῖο, ἀφήνει περιθώρια να κινηθεῖ τό μυστήριον, τό βάθος και πλάτος καί ὕψος ἑνός θέματος, μέσα σέ μιά ἀδιάκοπη έρευνα και ανακάλυψη ἐκ μέρους τοῦ ἀναγνώστου ἤ τοῦ ἐρευνητοῦ. Αὐτά τά σπουδαῖα χαρακτηριστικά έχει πάντοτε ή εικόνα. Γι' αυτόν τον λόγο στην Αγία Γραφή έχουμε πάντοτε εἰκόνες πουθενά δέν θά βρεῖτε ορισμό.

   Γιά τήν ἀκρίβεια ὅμως, ἂν κάποιος θά ἤθελε νὰ μέ διαψεύσει αὐτήν τήν στιγμή, θά μοῦ ἔλεγε ὅτι ὑπάρχει ἕνας ορισμός στην Πρός Εβραίους ἐπιστολή: «Έστι δὲ πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος οὐ βλεπομένων» (Έβρ. 11, 1.) καί τά λοιπά. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι ὅρισμός· ἁπλῶς εἶναι μερικά στοιχεία που αναφέρονται στο θέμα τῆς πίστεως. Ο ορισμός υποτίθεται ὅτι ἐξαντλεῖ τό περιεχόμενο τοῦ θέματος· ἐδῶ ὅμως στο θέμα πίστις δέν ἐξαντλείται το περιεχόμενό του μ' ἐκεῖνα πού γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· συνεπῶς δέν εἶναι ὁρισμός.

   Γι' αὐτό λοιπόν ὁ Κύριος μιλάει στα εὐαγγέλια μέ παραβολές, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν μυστήριον. Καί ὁ ἴδιος μάλιστα, ὅταν κάποτε Τόν ρώτησαν οἱ μαθητές γιατί μιλάει μέ παραβολές, ἀπάντησε. Σέ ἐσᾶς δόθηκε ἡ χάρη να γνωρίσετε τα μυστήρια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ στούς ἀπ᾿ ἔξω μέ παραβολές. (Ματθ. 13, 10-14.) Αυτό δείχνει ὅτι ἡ παραβολή, ἡ εἰκόνα, διασαφηνίζει, καί ταυτοχρόνως συσκοτίζει. Γιά μέν τόν πιστό γίνεται διασάφηση για τόν ἄπιστο ὅμως γίνεται συσκότιση. Αὐτό εἶναι ἕνα στοιχεῖο πολύ χρήσιμο στα χέρια τοῦ Θεοῦ γιά τούς ἀνθρώπους, πού ἀνήκουν στις δύο αυτές κατηγορίες. Καί ἐπειδή ἀκριβῶς οἱ μαθητές ἤξεραν τήν δυσκολία τοῦ μυστηρίου μιᾶς εἰκόνας, μιας παραβολῆς, γι' αυτό βλέπουμε να λένε στον Κύριο: «φράσον ἡμῖν τὴν παραβολήν» (Ματθ. 13, 36. 15, 15.), ἐξήγησέ μας τήν παραβολή.

   Ἐν τούτοις ὁ Κύριος δεν ερμήνευσε όλες τις παραβολές που υπάρχουν μέσα στα τέσσερα ευαγγέλια· έρμήνευσε μόνο δύο· την παραβολή του σπορέως καί τήν παραβολή τῶν ζιζανίων. Αλλά με τον τρόπο πού έρμήνευσε αυτές τις δυό παραβολές, ἔδωσε το κλειδί τῆς ἑρμηνείας. Αυτό είναι πάρα πολύ πολύτιμο και χρήσιμο.

   Κατά παρόμοιο τρόπο καί ἐδῶ ὁ Κύριος λέει ότι το μυστήριον τῶν ἑπτὰ ἀστέρων εἶναι οἱ ἑπτά ἄγγελοι-ἐπίσκοποι τῶν ἑπτὰ Ἐκκλησιῶν, καί οἱ ἑπτά λυχνίες εἶναι οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἔτσι, ὁ Κύριος, ἐρμηνεύοντας αὐτό τό σημεῖο, δίνει το κλειδί, ὥστε ὁ ἀναγνώστης –ἐν προκειμένω ὁ Ἰωάννης, που βλέπει τά ὁράματα, και στη συνέχεια ὁ κάθε αναγνώστης μέσα στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μέσα στούς αιῶνες– να μπορεῖ νά ἑρμηνεύσει καί ὅλα τὰ ἄλλα τῆς Αποκαλύψεως.

   Ὅπως τό ἀντιλαμβάνεστε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ὁ Κύριος μᾶς δίνει αυτό το κλειδί.

   Ἀλλά ἀκόμη καί τό κλειδί τῆς ἑρμηνείας ἄν κρατᾶμε, δέν θά εἶναι ἀρκετό, ἂν ὁ ἑρμηνευτής- αναγνώστης δέν ἔχει Πνεῦμα Θεού. Τότε, όχι μόνο το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀλλά καί κάθε λόγος τοῦ Κυρίου μένει σφραγισμένος μέ σφραγίδες ἑπτά! (Βλ. Αποκ. 5, 5. 6, 1.)

   Βλέπετε πόσο επιμένω στο σημείο αυτό; Διότι παρακάτω ἔχουμε ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο, μέ πλησμονή εἰκόνων· πῶς θά τίς ἐξηγήσουμε αυτές, ἄν δέν ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα;

   Οἱ ἑπτά λυχνίες λοιπόν, κατά την έρμηνεία που κάνει ὁ Κύριος, εἶναι οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ασίας. Αὐτό εἶπε και προηγουμένως. Γράψε στίς ἐπτά Ἐκκλησίες: τῆς Ἐφέσου, τῆς Σμύρνης, τῆς Περγάμου (Αποκ. 1, 11.) καί λοιπά. Ἄρα αυτές είναι οι λυχνίες.

   Είναι χρυσές, ὅπως καί ἡ ἑπτάφωτος λυχνία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Αὐτό δείχνει, ἐκεῖ μέν, στην Παλαιά Διαθήκη, τόν περιούσιο λαό, ἐδῶ δέ, στην ΚαινήΔιαθήκη, τόν νέο Ἰσραήλ τῆς χάριτος, πού εἶναι οἱ Χριστιανοί.

   Οἱ ἑπτά αστέρες εἶναι οἱ ἑπτά ἄγγελοι, οἱ ἑπτά ἐπίσκοποι, τῶν ἑπτά ἀντίστοιχων Ἐκκλησιῶν πού ἀναφέρθηκαν προηγουμένως. Πολύ συχνά ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης θά ἀναφερθεῖ στό θέμα ἄγγελος, πού ἐδῶ εἶναι ὁ ἐπίσκοπος. (Ἄγγελοι τῶν ἑπτά ἐκκλησιῶν δέν νοοῦνται οὔτε οἱ ἄγγελοι φύλακες, ὡς ἐνόμισαν τινές (Ωριγένης, ἐν μέρει δέ καί οἱ Οἰκουμένιος, Ανδρέας και πολλοί νεώτεροι), ὅτε θά προέκειτο περί ούρανίων πνευμάτων, οὔτε ἀπεστελμένοι τῶν ἐκκλησιῶν παρ' αὐτῷ (Spitta, Ebrard) οὔτε πρόκειται περί προσωποποιήσεως τοῦ πνεύματος ἑκάστης εκκλησίας (Bousset, Charles, Lahmeyer κ.ά.), αλλά κατά τήν ὑπό πολλῶν ἐξηγητῶν διατυπωθεῖσαν καί ὑπό πολλῶν νεωτέρων ὑποστηριζομένην ἐκδοχήν νοοῦνται οἱ προϊστάμενοι ἢ ἐπίσκοποι τῶν ἐκκλησιῶν, οἵτινες ἐξεπροσώπουν καὶ τὸ πνεῦμα αὐτῶν καί ἦσαν ὑπεύθυνοι δι᾿ αὐτό·  εἰκονίζονται δέ διά τῶν ἀστέρων, ὡς ἀποτελοῦντες κατ' ἐξοχήν τό φῶς τοῦ κόσμου (Πρβλ. Ματθ. 5, 14). (Μπρατσιώτης, σ. 82) Αὐτοί δέ οἱ ἑπτά ἄγγελοι-ἐπίσκοποι εἶναι αὐτοί πού ἐκπροσωποῦν τήν μία Ἐκκλησία.

   Κάποια χαρακτηριστικά ἀγγέλων- ἐπισκόπων καί Ἐκκλησιῶν πού μᾶς δίνει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι τά ἑξῆς:

   Πρῶτον. Ὁ Κύριος περπατάει ανάμεσα στις λυχνίες, στίς Ἐκκλησίες Του. Τό ὅτι περπατάει δείχνει μία κινητικότητα καί μία δυναμικότητα, και συνεπῶς αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπάρχει μία ἄμεση ἐποπτεία τῶν Ἐκκλησιῶν Του.

   Ὁ Κύριος κυβερνᾶ τήν Ἐκκλησία Του, παρ' ὅλες τίς λυσσαλέες ἐπιθέσεις τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων μέσα στήν Ἱστορία, δηλαδή τῶν αἱρέσεων, ἀλλά καί ὅλων αὐτῶν –θά ἔλεγα μέ μία σύγχρονη ἔκφραση– τῶν σιωνιστικῶν ἐγκεφάλων, (Βλ. Ὁμιλία 12η, σελ. 374 κ.έ.) πού μέσα στήν Ἱστορία τῶν δύο χιλιάδων ἐτῶν δέν ἔπαυσαν νά στρέφονται πάντοτε ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Από την στιγμή πού θανάτωσαν τόν Κύριο, ὅσοι ἀπό τούς Εβραίους τῆς διασπορᾶς πίστεψαν ἀποτέλεσαν τόν λαό τῆς χάριτος, τόν νέο Ἰσραήλ, ἐνῶ ὅσοι δέν πίστεψαν στρέφονταν πάντοτε ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας.

   Θα γράψει χαρακτηριστικά ὁ βιογράφος τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου Σμύρνης ὅτι οἱ Ἑβραῖοι ἔπεισαν τόν ἔπαρχο να κάψει τό λείψανο, τό σῶμα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, γιά νά μή το πάρουν οἱ Χριστιανοί. Καί ὅταν ἔδωσε ἐντολή ὁ ἔπαρχος νά καεῖ τό σῶμα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, πρῶτοι αυτοί πῆγαν να βάλουν φωτιά γιά νά τό κάψουν! Καί ἐκεῖ σημειώνει ὁ βιογράφος τοῦ Ἁγίου ὅτι οἱ Ἑβραῖοι πολύ πρόθυμα τό ἔκαναν αὐτό, ὅπως ὑπάρχει συνήθεια πάντα σ' αυτούς να πρωτοστατοῦν στά ἔργα τά σατανικά! («Ταῦτα οὖν μετὰ τοσούτου τάχους ἐγένετο, θᾶττον ἢ ἐλέγετο, τῶν ὄχλων παραχρῆμα συναγόντων ἔκ τε τῶν ἐργαστηρίων καὶ βαλανείων ξύλα καὶ φρύγανα· μάλιστα Ἰουδαίων προθύμως, ὡς ἔθος αὐτοῖς εἰς ταῦτα ὑπουργούντων.» (PG 5, 1037D-1040A). Καί αὐτή ἡ βιογραφία γράφηκε λίγο πρίν ἀπό τό 150 μ.Χ., στο πρώτο ἥμισυ του 2ου αἰῶνος.

   Βλέπουμε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ὅτι παρά τις λυσσαλέες ἀντιδράσεις τῶν σιωνιστικῶν ἐγκεφάλων έναντίον τῆς Ἐκκλησίας, τήν Ἐκκλησία τήν κυβερνάει ὁ Χριστός. Τό βεβαίωσε ὁ ἴδιος ἄλλωστε, ὅταν εἶπε «καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. 16, 18.). Δηλαδή όλα τα ξεβράσματα τοῦ ᾅδου καί ἄν ξεσηκωθοῦν καί ἔρθουν στήν ἐπιφάνεια, δέν θά μπορέσουν να νικήσουν τήν Ἐκκλησία. Ἡ Ὀρθοδοξία θά μείνει, ὅ,τι καί ἄν χαλκεύουν οἱ ἐχθροί της ἐναντίον της. Μόνο ἕνα μᾶς λυπεῖ· ὅτι χάνονται ψυχές! Αὐτό εἶναι τό λυπηρό, αὐτό εἶναι τό ἄξιο πολλῶν δακρύων!

   Δεύτερον. Ὁ Κύριος κρατάει στο δεξί χέρι Του τούς ἑπτά ἀστέριες, πού σημαίνει ὅτι στα χέρια Του κρατάει τούς ἑπτά ἐπισκόπους. Συνεπῶς δέν κυβερνοῦν οἱ ἐπίσκοποι τήν Ἐκκλησία, ὡς ἀντιπρόσωποι τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ὁ Χριστός κυβερνᾶ τήν Ἐκκλησία, καί οἱ ἐπίσκοποι ἁπλῶς ἐκπροσωποῦν τόν Χριστό.

   Ἄν προσέξατε, ἀνέφερα τίς λέξεις ἀντιπρόσωπος καί ἐκπρόσωπος. Υπάρχει διαφορά μεταξύ τους. Γιά νά δεῖτε τό πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τό πνεῦμα τῆς Δύσεως σ' αὐτό τό σημεῖο, ἀκοῦστε νά σᾶς πῶ.

   Ὁ πάπας στη Ρώμη λέει ὅτι εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλὰ ἀντιπρόσωπος σημαίνει ότι απουσιάζει ὁ ἐξουσιοδοτῶν καί ὑπάρχει ὁ ἀντιπρόσωπός του. Αυτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός κυβερνᾶ στόν Οὐρανό –ἐξ ἄλλου ἔτσι τὸ λένε οἱ Ρωμαιοκαθολικοί– και ὁ πάπας κυβερνά στή γῆ! Ὁ Χριστός λοιπόν δέν εἶναι στή γῆ εἶναι στον Οὐρανό. Ἔτσι, ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ στή γῆ εἶναι ὁ πάπας Ρώμης! (Μιά από τις βασικές αιρετικές δοξασίες τοῦ παπισμοῦ ἀποτελεῖ τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα. Σύμφωνα μέ ἀπόφαση τῆς Α΄ Συνόδου τοῦ Βατικανοῦ (1870), ὁ Πάπας εἶναι ὁ τοποτηρητής τοῦ Χριστοῦ καί ὁ μοναδικός αντιπρόσωπός του πάνω στη Γη! Εἶναι ὁ ἀρχηγός καί ἡ ὁρατή κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας! Στο πρόσωπό του συνψίζεται ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία! Αὐτή ἡ θέση ὅμως εἶναι καθαρά αἱρετική, ἀφοῦ ἡ ἀλήθεια είναι ότι μόνον ὁ Χριστός είναι κεφαλή καί ἀρχηγός τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό διαβάζουμε καί στήν Πρός Εφεσίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὅτι δηλαδή ὁ οὐράνιος Πατέρας «αὐτὸν (τὸν Κύριο Ιησού) ἔδωκε κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστί τὸ σῶμα αὐτοῦ» (1, 22-23). Αὐτόν κατέστησε κεφαλή, πάνω από όλους, στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι τό σώμα του. (Αρχιμ. Γερβασίου Ραπτοπούλου, Αιρέσεις στην Ελλάδα καί οἱ κακοδοξίες του Παπισμοῦ, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήνα 1996, σσ. 153-154)

   Αὐτό ὅμως εἶναι ἀντίθετο στο πνεύμα τῶν ὅσων μελετοῦμε, γιατί ὁ Χριστός κρατάει στα χέρια Του τοὺς ἀστέρες και περπατάει ανάμεσα στις Ἐκκλησίες Του, στις λυχνίες. Αλλά τό ὅτι κρατάει στα χέρια Του τοὺς ἀστέρες σημαίνει πώς δέν κυβερνοῦν τήν Ἐκκλησία οἱ ἐπίσκοποι· τήν κυβερνᾶ ὁ Χριστός.

   Τὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι τοῦτο· ὅτι ὁ ἐπίσκοπος –ἤ ὁ ἱερέας καί λοιπά– δέν εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ· εἶναι ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι παρών, καί ἔτσι ὁ κληρικός εἶναι ἀπό προσώπου Χριστού,

   Ὅταν, ἐπί παραδείγματι, ὁ ἱερέας τελεῖ τήν θεία Λειτουργία, δίνει, δανείζει τα χέρια του στον Χριστό και του λέει: Σύ είσαι ο θύτης και το θύμα. Εσύ είσαι ὁ Θύτης δεν είμαι εγώ, ὁ ἱερέας. Εσύ είσαι, που προσφέρεις και προσφέρεσαι. (Βλ. Ἱερατικόν, Θεία Λειτουργία Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καί Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, ἔκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Αθήναι 1981, και 87, 127.) Αλλά όταν ὁ Κύριος προσφέρει, μέ τήν ἔννοια ὅτι Αὐτός ἐνεργεῖ καί προσφέρει τη θυσία, τοῦ ἑαυτοῦ Του τη θυσία, τότε ὁ ἱερέας τί ρόλο παίζει; Απλῶς κινεῖ τά χέρια του, εἶναι ὁ ὑπηρέτης Του· τίποτε ἄλλο. Ὁ Χριστός όμως, ὁ Ὁποῖος προσφέρει καί προσφέρεται, είναι παρών

   Ακόμη, στο μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, ἄς ποῦμε, θά δεῖτε τὸ ἑξῆς. Ὁ Λατίνος ἱερέας θὰ πεῖ: Ἐγώ σε συγχωρώ. Γιατί; Φυσικό είναι. Ἀφοῦ ὁ Χριστός είναι στον Ουρανό, πῆρε τήν ἐξουσία ὁ ἱερέας, καί τώρα αὐτός συγχωρεῖ πάνω στη Γῆ. Ὁ Ὀρθόδοξος ὅμως θά πεῖ: «Ἡ χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος διὰ τῆς ἐμῆς ἐλαχιστότητος ἔχοι σε –εἴθε νά σέ ἔχει– λελυμένον καὶ συγκεχωρημένον». Με άλλα λόγια: Εγώ ἄκουσα τὴν ἐξομολόγησή σου. Εγώ δεν κάνω τίποτα. Εγώ ἁπλῶς ἄκουσα, δίνω τήν εὐχή. Ὁ Θεός είναι αυτός πού ἐξετάζει τις καρδιές. Ἄν ἐσύ ἐξομολογήθηκες εἰλικρινά, τότε ὁ Θεός, πού εἶναι παντογνώστης, παντεπόπτης και καρδιογνώστης, θὰ σοῦ δώσει τήν συνχώρηση· ἐάν ὅμως δέν εἶναι εἰλικρινής ἡ ἐξομολόγησή σου, ἀδελφέ μου, μή νομίσεις ὅτι ὑφάρπασες τήν συγχωρητική εὐχή, και τώρα συγχωρήθηκαν οἱ ἁμαρτίες σου! Δέν σε συγχώρησε ὁ Χριστός. Ὁ ἄνθρωπος ἱερέας, πλανάται, ξεγελιέται, ἐξαπατάται, ἄνθρωπος εἶναι· ὁ Χριστός ὅμως ὄχι.

   Βλέπετε λοιπόν ποιός εἶναι παρών καί δίνει τήν συγχώρηση; Εἶναι ὁ Χριστός! Βλέπετε τί σημαίνει Ορθοδοξία; Σ' ένα μόνο σημεῖο στάθηκα, κι αυτό μάλιστα εἶναι ἐλάχιστο μπροστά σέ ἄλλα παμμεγέθη.

   Ἔτσι, ἀγαπητοί, βλέπουμε πώς ὁ Χριστός εἶναι ἐκεῖνος πού κρατάει τούς ἐπισκόπους στα χέρια Του. Κρατάει τόν ἱερό κλήρο στα χέρια Του ὁ Χριστός... τόν κρατάει στο δεξί χέρι Του!

   Αὐτό εἶναι φοβερό, καί ταυτοχρόνως παρήγορο, ὅτι ὁ ἱερός κλῆρος εἶναι στο δεξί χέρι τοῦ Θεοῦ. Φοβερό μέν διότι ανά πᾶσα στιγμή ὁ κληρικός, πού εἶναι στα χέρια τοῦ Χριστοῦ, μπορεῖ νά δεχθεῖ σύνθλιψη, ζούληγμα –Εἶσαι στο χέρι μου, ὑπό τήν προστασία μου, ἀλλά καί σέ ζουλάω ὅμως!– ἀλλά μπορεῖ νά δεχθεῖ καί ἀποδοκιμασία ἢ ἀπόρριψη –Πρόσεξε, γιατί θα σε πετάξω! Αὐτό εἶναι φοβερό. Εἶναι ὅμως καί παρήγορο, διότι κάθε τι που συμβαίνει στήν Ἐκκλησία δέν τό ἐπωμίζεται ἐξ ὁλοκλήρου ὁ ἐργάτης τῆς Ἐκκλησίας στούς ὤμους του, αλλά τό πολύ βάρος πέφτει στον Χριστό· Ἐκεῖνος σηκώνει το βάρος τῆς Ἐκκλησίας Του, γιατί σηκώνει μαζί καί τόν ἐργάτη.

   Ὁ ἐργάτης τῆς Ἐκκλησίας, ὁ τίμιος ἐργάτης, αἰσθάνεται τήν ἀσφάλεια τοῦ Κυρίου, μέσα στη φούχτα Του, μέσα στο χέρι τοῦ Κυρίου! Εἶναι πολύ σπουδαῖο τό νά γνωρίζει ὅτι εἶναι στο χέρι τοῦ Χριστοῦ! Ὁ Κύριος βλέπει τούς κόπους τοῦ ἐργάτου, βλέπει τήν πίστη του, βλέπει τήν ἀγάπη του, βλέπει ἀκόμη τίς ἀδικίες καί τίς παραγκωνίσεις που του γίνονται, και ως παντεπόπτης και παντογνώστης Κύριος ἀμείβει δίκαια και ἀποκαθιστᾶ στη Βασιλεία Του τον σωστό εργάτη.

   Βλέπετε λοιπόν πόσο φοβερό αλλά και παρήγορο εἶναι γιά τόν ἱερό κλήρο τό ὅτι βρίσκεται στο δεξί χέρι τοῦ Θεοῦ,

   Αλλά πριν προχωρήσουμε, αγαπητοί μου, σ' αυτά πού ὁ Κύριος θά πεῖ στόν Ἰωάννη να γράψει στίς ἐπιστολές που θα στείλει στις επτά Εκκλησίες της Μικράς Ἀσίας, εἶναι ἀνάγκη να προτάξουμε μια μικρή, σύντομη εισαγωγή σ' αὐτές τίς ἑπτά ἐπιστολές, τῶν ὁποίων μάλιστα πολλά στοιχεῖα εἶναι ἐπαναλαμβανόμενα.

   Κατ' αρχάς, εἶναι φανερό ὅτι ὅταν ὁ Κύριος λέει Γράψε στόν ἄγγελο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἐφέσου, για παράδειγμα, δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἐπιστολές αυτές στάλθηκαν χωριστά ἀπό τό ὅλο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀλλά ὅτι στήν κάθε Ἐκκλησία στάλθηκε ὁλόκληρο το βιβλίο, πού μέσα περιεῖχε τήν κάθε ἐπιστολή πού ἀφοροῦσε τήν συγκεκριμένη Ἐκκλησία. Δηλαδή ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἐφέσου μποροῦσε νά βρεῖ τή δική της επιστολή μέσα στο βιβλίο· ἡ Ἐκκλησία τῆς Περγάμου μποροῦσε ὁμοίως νά βρεῖ τή δική της επιστολή... καὶ οὕτω καθεξῆς· ἀλλ᾽ ὅμως κάθε Ἐκκλησία δέχθηκε ξεχωριστα ὁλόκληρο το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως. Ἐξ ἄλλου οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀποτελοῦν κλασικούς ἀντιπροσωπευτικούς τύπους τῆς ὅλης, μίας, ἁγίας, καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

   Ἡ καθολικότητα αυτή τῆς Ἐκκλησίας φαίνεται καί ἀπό τή φράση πού ἐπαναλαμβάνει ὁ Κύριος ατό τέλος κάθε ἐπιστολῆς Του, ἀνεξαρτήτως ἄν αὐτή ἡ ἐπιστολή απευθύνεται σε συγκεκριμένη Ἐκκλησία: «Ὁ ἔχων οὓς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις» (Συμφώνως πρός τήν Ἀποκάλυψιν (2,7· 11· 17· 29. 3, 6· 13· 22), ὅ,τι λέγει ὁ Χριστός πρός τάς Ἐκκλησίας, λέγει συγχρόνως καί τό Πνεῦμα, ἕκαστον βεβαίως πρόσωπον μέ τόν ιδικόν του τρόπον (Νικολάου Σωτηροπούλου, Τό Ἅγιον Πνεῦμα Γιαχβέ, ἐκδ. ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 2006, σ. 15). Ὅποιος ἔχει αὐτιά, ἂς ἀκούσει τί λέει το Πνευμα τό Ἅγιο στις Ἐκκλησίες. Μά, ἀφοῦ κάθε επιστολή ἀπευθύνεται πρός τήν κάθε μιά Εκκλησία· πῶς λοιπόν στο τέλος κάθε ἐπιστολῆς ἔχει τό «ταῖς ἐκκλησίαις»; Αυτό δείχνει ἀκριβῶς, ἀγαπητοί μου, ὅτι ὅλες οἱ ἐπιστολές ἔχουν τόν συγκεκριμένο τους χαρακτήρα, αλλά ταυτοχρόνως ἀπευθύνονται πρός τήν μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. (Ἡ ἀφυπνιστική αυτή πρόσκληση, «ὁ ἔχων οὓς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς Ἐκκλησίαις» –πού στα ευαγγέλια ὑπενθυμίζει τη συνηθισμένη φράση-προτροπή τοῦ Κυρίου «ὁ ἔχων ὦτα ακούειν ἀκουέτω» (Ματθ. 11,15, Μᾶρκ. 4,9, Λουκᾶ 8,8), παρακινώντας στην κατανόηση τῶν βαθέων νοημάτων παραβολών Του– έπαναλαμβάνεται στερεότυπα στο τέλος κάθε ἐπιστολῆς, εἴτε εἰσάγοντας τόν ἐπίλογο στις τρεῖς πρῶτες ἐπιστολές (Αποκ. 2,7· 11· 17) εἴτε λειτουργώντας ως κατακλείδα στις υπόλοιπες (Αποκ. 2, 29· 3, 6· 13· 22), ἐφιστώντας ἔτσι τήν προσοχή τῆς Ἐκκλησίας στο περιεχόμενο τῆς ἐπιστολῆς ἀλλά καί στήν ὑπόσχεση πού ἀκολουθεῖ.)

   Ακόμα πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι κάθε ἐπιστολή ἔχει ἐντελῶς συγκεκριμένη ἱστορική βάση. Ὅταν μιλάει περἱ τοῦ ἐπισκόπου Αντίπα, ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω, μιλάει για συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Περγάμου, πού εἶναι ὁ ἐπίσκοπός της, ὁ Ἀντίπας· συγκεκριμένο ιστορικό πρόσωπο, μέ τό ὅνομα Αντίπας. Ἤ ὅταν, στήν ἐπιστολή πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου, αναφέρεται στο φαινόμενο των Νικολαϊτών, αὐτῶν τῶν αἱρετικών που είχαν ενσκήψει στην Εκκλησία τῆς Ἐφέσου, αυτό είναι εντελώς συγκεκριμένο καί ἱστορικῶς κατοχυρωμένο.

   Ὥστε βλέπουμε ὅτι ἡ προφητεία εξυπηρετεί δύο τουλάχιστον σκοπούς· την παρούσα –την τότε– ἱστορική κατάσταση των συγκεκριμένων Εκκλησιών, αλλά καί τήν μέλλουσα κατάσταση της όλης Ἐκκλησίας, της μιᾶς Ἐκκλησίας. Επομένως οἱ ἑπτά ἐπιστολές προς τίς ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας αποτελούν ἐπτά πτυχές τῆς μίας, ἁγίας, καθολικῆς Ἐκκλησίας, που αφοροῦσαν τόσο τις τότε επτά Εκκλησίες, όσο και την Ἐκκλησία σήμερα, καί σέ κάθε ἐποχή, μέχρι το τέλος τῆς Ἱστορίας. Ἄρα ὅ,τι θά ἀναφερθεῖ στην καθεμιά ἀπό τίς ἑπτά Ἐκκλησίες χωριστά, έχει την ιστορική του διάσταση, αλλά ταυτοχρόνως αναφέρεται καί σέ κάθε σημεῖο τῆς κάθε Ἐκκλησίας, σέ κάθε ἐποχή, καί στήν ἐποχή μας φυσικά.

   Γι' αὐτόν τόν λόγο σᾶς εἶπα ὅτι οἱ ἐπιστολές αυτές ἀποκαλύπτουν κάποιες ἀληθινές, κλασικές, αντιπροσωπευτικές πτυχές τῆς Ἐκκλησίας, καί τοῦτο διότι πάντα θά ὑπάρχουν μέσα στήν Ἐκκλησία ἡ πίστη, ὁ ζῆλος, ἡ ραθυμία, ἡ ὑποτίμηση, τά σκάνδαλα, οἱ διωγμοί, οἱ διαστροφές τῆς πίστεως καί τῆς ἠθικῆς, ἀλλά καί γενικά πάντα θά ὑπάρχουν μέσα στήν Ἐκκλησία τά φωτεινά καί τά σκοτεινά πρόσωπα και πράγματα. Κι ἔτσι, ἀφοῦ αὐτά ἐκτίθενται σ' αὐτές τίς ἑπτά ἐπιστολές, ἀποτελοῦν πραγματικότητες τῆς Ἐκκλησίας.

   Οἱ ἐπιστολές αὐτές, καί οἱ ἑπτά, ἔχουν συνταχθεῖ στό ἴδιο σχῆμα καί στό ἴδιο ὕφος. Τίς διακρίνει μία έξαρση καί μία ρωμαλεότητα γλώσσας καί ὕφους, σε συνδυασμό με μία αφάνταστη απλότητα καί λιτότητα. Ἔχουν δέ μεταξύ τους καί κάποια κοινά σημεῖα. Τά κοινά αυτά σημεῖα –πού εἶναι ὀκτώ, ἴσως καί περισσότερα– εἶναι τά ἑξῆς:

   Πρῶτον. Ἔχουν κοινή προσφώνηση «Τῷ ἀγγέλῳ τῆς (τάδε) ἐκκλησίας γράψον» ('Алоx. 2, 1· 8· 12· 18. 3, 1· 7· .14.). Αὐτή εἶναι μία στερεότυπη ἐπαναλαμβανόμενη προσφώνηση, κοινή καί στίς ἑπτά ἐπιστολές.

   Δεύτερον. Ὑπάρχει κοινή εισαγωγή «τάδε λέγει ὁ ...» (ὅπ. παρ.) καί τά λοιπά· για παράδειγμα, «ὁ κρατῶν τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας», «ὁ ἔχων τὰς κλεῖς τοῦ παραδείσου», καί οὕτω καθεξῆς. 

   Αυτό, τό «τάδε λέγει», θυμίζει εἰσαγωγή προφητειῶν Παλαιᾶς Διαθήκης, καί ἀναφέρεται στον Χριστό. Γράψε ὅτι αὐτά λέει ἐκεῖνος πού σοῦ ὑπαγορεύει τώρα να γράψεις· συνεπῶς ὁ Χριστός.

   Βλέπετε ἐδῶ αὐτή τήν ἔκφραση; Ἐκεῖ, στήν Παλαιά Διαθήκη, «τάδε λέγει Κύριος», τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος· ἐδῶ, στην Αποκάλυψη, τά ἑξῆς λέγει ἐκεῖνος πού σοῦ ὑπαγορεύει τώρα να γράψεις τήν ἐπιστολή· ὁ ἴδιος τύπος, «τάδε λέγει».

   Καί αὐτός πού ὑπαγορεύει στόν Ἰωάννη νά γράψει τίς ἐπιστολές εμφανίζεται μέ χαρακτηριστικά πού εἶναι παρμένα ἀπό τό προοίμιο (στίχοι 4-8) ἀλλά καί ἀπό τήν εισαγωγική οπτασία (8-20). Για παράδειγμα, «τάδε λέγει ὁ ἀμήν, ὁ μάρτυς ὁ πιστὸς καὶ ἀληθινός, ἡ ἀρχὴ τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ...»· ἤ, ἀκόμη, «τάδε λέγει ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος...» και ούτω καθεξής. ('Aлoκ. 2, 8. 3, 14.)

   Τρίτον, «οἶδά σου τα ἔργα» ('Aлoκ. 2, 9· 19. 3, 1· 8· 15.). Και αυτή είναι μία στερεότυπη φράση μέσα στις επτά ἐπιστολές, που φανερώνει τόν παντεπόπτη Χριστό, «οἶδά σου τα ἔργα», δηλαδή γνωρίζω τά ἔργα σου! Αυτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός γνωρίζει τα πάντα· καί ἄλλοτε μεν έπαινεί, ἄλλοτε δέ ἐπιπλήττει.

   Από τίς ἑπτά ἐπιστολές, ή μία δέν ἔχει κανέναν ἔπαινο, παρά μόνο ἐπίπληξη· μιά άλλη επιστολή δεν ἔχει καμμία ἐπίπληξη, αλλά μόνον ἔπαινο· οἱ ἄλλες πέντε ἐπιστολές ἀναμίξ, ἔχουν καί ἔπαινο καί ἐπίπληξη, ἔχουν καί τά δύο ταυτοχρόνως.

   Τέταρτον. Ἄλλη στερεότυπη φράση: «Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω» ('Aлoκ. 2, 7· 11· 17· 29. 3, 6· 13· 22.), δηλαδή αυτός πού ἔχει αὐτί ἄς ἀκούσει. Ἐδῶ ἐφιστᾶται ἡ προσοχή τῶν παραληπτών, αναγνωστῶν ἤ ἀκροατῶν τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως.

   Πέμπτον. Συχνά συναντᾶται ἡ φράση «Τῷ νικῶντι...» ('Aлoκ. 2, 7· 17· 20.), σ' αὐτόν πού νικάει... Δίνονται ὑποσχέσεις προς τούς πιστούς, ἀλλά καί τούς γενναίους ἀγωνιστές.

   Ἕκτον. Ἐμφανίζεται ὁ Χριστός ως νικητής τοῦ κόσμου, γιατί «ἔρχεται ταχύ» ('Aлoκ. 3, 11. 22, 7· 12.), ἔρχεται γρήγορα.

   Ἕβδομον. Ἐμφανίζεται ἡ κρισιμότητα τῆς θέσεως ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν πού ἀναφέρθηκαν. Αὐτό φαίνεται ἀπ' αὐτό πού ὁ Χριστός λέει: «εἰ δὲ μή, ἔρχομαί σοι ταχὺ καὶ κινήσω τὴν λυχνίαν σου ἐκ τοῦ τόπου αὐτῆς» ('Aлoκ. 2, 5· 16.). Δηλαδή, ἄν δέν μέ ἀκούσεις, θά ἔρθω γρήγορα σ' ἐσένα καί θά σε ταρακουνήσω, θα σε βγάλω από τη θέση σου. Συνεπῶς, ἀνά πᾶσα στιγμή, ἡ θέση τῆς κάθε Ἐκκλησίας εἶναι κρίσιμη.

   Καί, τέλος, ὄγδοον. Ἡ κάθε Ἐκκλησία ἔχει συγκεκριμένη γεωγραφική θέση· καί ἔχει τή θέση ἐκείνη που τῆς καθόρισε ὁ Χριστός, ἐκεῖ πού τή φύτεψε, ἐκεῖ πού τήν ἔστησε ὁ Χριστός. Ὅπως θά ἔλεγα κι ἐγώ ὅτι ὁ Θεός μέ φύτεψε στη Λάρισα· τόν ἄλλο τόν φύτεψε ἐκεῖ, ἀλλοῦ ἔστειλε τους Αποστόλους Του και ἵδρυσαν τίς κατά τόπους Ἐκκλησίες.

   Θυμηθεῖτε, ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἤθελε να πάει στη Βιθυνία, πρός τήν Ἄγκυρα, να στραφεῖ δηλαδή ἀνατολικά τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἐνῶ βρισκόταν στην Τρωάδα, κοντά στα Δαρδανέλια, ὁ Κύριος τοῦ εἶπε: Ὄχι· θά περάσεις δυτικά, θά περάσεις ἐπί εὐρωπαϊκοῦ ἐδάφους. (Πράξ. 16, 6-10.)

   Ποιός εἶναι λοιπόν αυτός πού καθορίζει τά γεωγραφικά ὅρια μιᾶς Ἐκκλησίας; Ὁ Χριστός. Ὅταν λοιπόν ὁ Χριστός λέει «καὶ κινήσω την λυχνίαν σου ἐκ τοῦ τόπου αὐτῆς», σημαίνει ὅτι Ἐκεῖνος καθορίζει τά γεωγραφικά ὅρια, ὅτι Ἐκεῖνος μπορεῖ πράγματι να κινήσει τήν λυχνία, δηλαδή τήν κάθε Ἐκκλησία, ἀφοῦ Ἐκεῖνος καθόρισε τόν τόπο τῆς κάθε Ἐκκλησίας.

   Αὐτά τά πολύ λίγα εἶχα νά πῶ, ἀγαπητοί μου, σάν μιά μικρή εισαγωγή στίς ἑπτά ἐπιστολές πού ἀκολουθοῦν.

   Και τώρα, με τη βοήθεια του Θεού, μπαίνουμε στό 2ο κεφάλαιο. Μέχρι τώρα έχουμε κάνει ὁκτώ ὁιμιλίες, αναφερόμενες στο 1ο κεφάλαιο· πολύ βιαστικές, πολύ γρήγορα, σχεδόν τρέχαμε... Όπως βλέπετε, τρέχουμε! Μπαίνουμε λοιπόν στο 2ο κεφάλαιο, στον Θεόν, που, μαζί μέ τό 3ο, αναφέρεται στίς ἑπτά ἐπιστολές που ἀποστέλλει ὁ Κύριος.

   Ἡ πρώτη ἐπιστολή εἶναι πρός τήν Ἐκκλησία της Ἐφέσου· ἀκοῦστε την:

   «Τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Ἐφέσῳ ἐκκλησίας γράψον·τάδε λέγει ὁ κρατῶν τοὺς ἑπτὰ  ἀστέρας ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ, ὁ περιπατῶν ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν τῶν χρυσῶν· οἶδα τὰ ἔργα σου καὶ τὸν κόπον σου καὶ τὴν ὑπομονήν σου, καὶ ὅτι οὐ δύνῃ βαστάσαι κακούς, καὶ ἐπείρασας τοὺς λέγοντας ἑαυτοὺς ἀποστόλους εἶναι, καὶ οὐκ εἰσί, καὶ εὗρες αὐτοὺς ψευδεῖς· καὶ ὑπομονὴν ἔχεις, καὶ ἐβάστασας διὰ τὸ ὄνομά μου, καὶ οὐ κεκοπίακας. ἀλλὰ ἔχω κατὰ σοῦ, ὅτι τὴν ἀγάπην σου την πρώτην ἀφῆκας. μνημόνευε οὖν πόθεν πέπτωκας, καὶ μετανόησον καὶ τὰ πρῶτα ἔργα ποίησον· εἰ δὲ μή, ἔρχομαί σοι ταχὺ καὶ κινήσω τὴν λυχνίαν σου ἐκ τοῦ τόπου αὐτῆς, ἐὰν μὴ μετανοήσῃς. ἀλλὰ τοῦτο ἔχεις, ὅτι μισεῖς τὰ ἔργα τῶν Νικολαϊτῶν, ἃ κἀγὼ μισῶ. Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις. Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ φαγεῖν ἐκ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ὁ ἐστιν ἐν τῷ παραδείσῳ τοῦ Θεοῦ μου.» (Αποκ. 2, 1-7.)

   Τί ὡραῖο τό κείμενο, ἀγαπητοί μου! Καί ἄν κανείς ἔχει μάθει καί λίγα γραμματάκια... νά, αυτά τα λίγα πού μαθαίνουμε στο Γυμνάσιο. Αλλά τώρα πιά δέν μαθαίνουν στο Γυμνάσιο αυτά τα λίγα γραμματάκια! Τώρα μαθαίνουν ἄλλα πράγματα· δεν ξέρω τί μαθαίνουν! Πάντως ἐκεῖνα τὰ λίγα Ἀρχαῖα πού μαθαίναμε κάποτε στο σχολείο, τα κουτσά, τα στραβά, μᾶς βοηθούν τουλάχιστον να καταλαβαίνουμε λιγάκι την Αγία Γραφή. (Ὁ π. Ἀθανάσιος δέν ἔχανε τήν εὐκαιρία να τονίζει την μεγάλη ἀξία τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς· γι' αυτό καί στίς ὁμιλίες του πρῶτα ἀνεγίνωσκε τήν Γραφή και τους Πατέρες στο πρωτότυπο, και στη συνέχεια μετέφραζε καί σχολίαζε. Επίσης εξέφραζε τήν ἔντονη δυσαρέσκεια και βαθειά του λύπη στη μεθοδευμένη αλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς καί στή βαθμιαία απομάκρυνσή μας, κυρίως μέσω του σχολείου, ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική, που σκοπό έχει τήν ἀποξένωση τοῦ λαοῦ μας ἀπό τήν πλούσια πνευματική του παράδοση, την ἀποκοπή του από τις ρίζες του και τελικά τόν παντελῆ ἀφανισμό τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ μας πολιτισμού.)

   Τί ὡραῖο λοιπόν τό κείμενο... τί ὡραῖο! Καί μάλιστα σκεφθεῖτε ὅτι αὐτά γράφηκαν πρωτοτύπως! Όταν πῆρε τό φτερό, τόν κονδυλοφόρο να γράψει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ εὐαγγελιστής, καί οἱ ἄλλοι Ἀπόστολοι, ἔγραψε αυτές τίς ἴδιες λέξεις πού ἐμεῖς σήμερα διαβάζουμε! Για σκεφθεῖτε, τί ζεστασιά ἔχουν αὐτές οἱ λέξεις! Είμαστε Ἕλληνες, καί ἔχουμε αὐτό τό μεγάλο προνόμιο, να διαβάζουμε το κείμενο στη γλώσσα μας, τις λέξεις ὅπως βγῆκαν από το στόμα τοῦ Χριστοῦ, ζεστές-ζεστές, όμορφες, γραμμένες πάνω στην μεμβράνη! Ετσι τίς διαβάζουμε! Τί ὡραῖο αὐτό!

   Καταρχάς, εἴδατε αὐτό τό πραγματικά παιδαγωγικό στοιχεῖο στήν ἐπιστολή; Στήν ἀρχή τόν ἐπαινεῖ τόν ἄγγελο τῆς Ἐφέσου· μετά ὅμως τόν κατηγορεῖ· λέει: Παρά ταῦτα, ἔχω κάτι ἐναντίον σου· ὅτι ἄφησες τήν ἀγάπη σου τήν πρώτη! Αλλά ἔχεις καί κάτι καλό... καί λοιπά. Είναι αυτό το παιδαγωγικότατο στοιχεία, μιά στο καρφί και μιά στο πέταλο. Θα του αναφέρει, με ειλικρίνεια φυσικά, καί τά καλά και τα άσχημα στοιχεία του. Ὅλα αὐτά, αγαπητοί μου, που αποτελούν στοιχεία τῆς Ἐκκλησίας μας, δηλαδή του εαυτού μας, και τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ, ξετυλίγονται μέσα στην επιστολή.

   Καί μέ τή βοήθεια του Θεού, προχωρούμε να την ἀναλύσουμε: «Τῷ ἀγγέλω τῆς ἐν Ἐφέσῳ ἐκκλησίας γράψον.» (Αποκ. 2, 1.). Καί στόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας της Εφέσου γράψε.

   Ως πρώτη ἀπό τίς ἑπτά Εκκλησίες ἐκλέγεται ἡ Ἔφεσος, πού τήν ἐποχή ἐκείνη ήταν κέντρο και προτεύουσα τῆς Ἀνθυπατικής Ασίας, ὅπως λεγόταν τότε ή Μικρά Ασία. (Στα ρωμαϊκά χρόνια δὲν ὑπῆρχε ὁ ὄρος Μικρά Ασία. Όνομαζόταν Ανθυπατική Ασία ἐπειδή διοικεῖτο ἀπό ἀνθύπατο (procesul). Ἡ Ἔφεσος, πανάρχαια ιωνική κοσμοπολίτικη πόλη, βρισκόταν στα παράλια της Λυδίας, στο Ικάριο πέλαγος. Προσαρτήθηκε στο ρωμαϊκό κράτος το 133 π.Χ. με διαθήκη τοῦ βασιλέως τῆς Περγάμου Αττάλλου Γ΄ τοῦ Φιλομήτορος, κι ἔγινε ἡ πρωτεύουσα τῆς ρωμαϊκῆς ἐπαρχίας τῆς ᾿Ανθυπατικῆς Ασίας (Asia proconsularis). Η ύπαρξή της μαρτυρεῖται ἀπὸ τὸ 1020 π.Χ. Την ονόμαζαν Αγορά τῆς Ἀσίας ἐπειδή σ' αυτήν κατέληγαν οι περισσότεροι ἐμπορικοί δρόμοι τῆς Ἀνατολῆς, ὁ Ὅμηρος Ἀφνειόν Κόρινθον, ἐνῶ ὁ Κικέρων Φῶς ὅλης τῆς Ἑλλάδος (Lumen totius Graeciae). Πάντως ἡ ἴδια διακήρυττε πώς είναι «η πρώτη τῆς Ἀσίας κάλλει καὶ μεγέθει καὶ λαμπροτάτη καὶ μητρόπολις» (C1G 2992).)

   Ἐκεῖ στήν Ἔφεσο ὑπῆρχε ναός τῆς ἐφεσίου Αρτέμιδος, θεᾶς τῆς γονιμότητος, που ήταν ισότιμη με την Δήμητρα τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδος, καί ὄχι ἀντίστοιχη μέ τήν Ἀρτέμιδα, τή θεά του κυνηγίου. Ἔχει πολλή σημασία αὐτό πού σᾶς λέω γι' αυτό καί σᾶς κάνω αυτήν τήν ἱστορική τοποθέτηση - πλαισίωση, γιά νά ἀντιληφθεῖτε τί δημιουργήθηκε σ' αὐτή τήν πόλη.

   Ὁ ναός της θεωρεῖτο ὡς ἕνα ἀπό τά ἑπτά θαύματα τοῦ ἀρχαίου κόσμου! (Αὐτά ἦταν τὰ ἑξῆς: οἱ Πυραμίδες τῆς Γκίζας στήν Αἴγυπτο, οἱ κρεμαστοί Κήποι στην Βαβυλώνα, ο Φάρος τῆς Ἀλεξανδρείας στήν Αἴγυπτο, ὁ ναός της Αρτέμιδος στήν Ἔφεσο, το Μαυσωλείο στην Αλικαρνασσό, ὁ Κολοσσός στη Ρόδο και το χρυσελεφάντινο ἄγαλμα τοῦ Διός στην Ολυμπία.) Ήταν πολύ ὡραῖος ὁ ναός, τόν ὁποῖο καί ἔκαψε ὁ Ἡρόστρατος γιά νά ἀποκτήσει δόξα ἀπό τήν ἀνάποδη! (Στράβωνος Γεωγράφου, Γεωγραφικά, 14.1.22.1-18: «Τὸν δὲ νεὼν τῆς Ἀρτέμιδος πρῶτος μὲν Χερσίφρων ἠρχιτεκτόνησεν, εἶτ᾽ ἄλλος ἐποίησε μείζω· ὡς δὲ τοῦτον Ηρόστρατος τις ἐνέπρησεν ... ἐξ ἱεροσυλίας καὶ ἀποστερήσεως φιλοδοξεῖν».) Συγκέντρωνε δέ, καί ἡ πόλη καί ὁ ναός, ὅλους τούς πληθυσμούς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας που πήγαιναν να λατρέψουν την Αρτέμιδα.

   Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μάλιστα θα γράψει ὅτι εἶχε μείνει κάπου δύο χρόνια στήν Ἔφεσο, ἴσως καί πιό πολύ, ὥστε νά ἀκούσει τό κήρυγμά του όλη ή Ασία. Πῶς ἄκουσε τό κήρυγμά του ὅλη ἡ Ασία, μένοντας ὁ ἴδιος στήν Ἔφεσο; Ἔρχονταν οἱ ἄνθρωποι στην πρωτεύουσα, ὄχι μόνο για ψώνια καί γιά δουλειές και για ὑποθέσεις, ἀλλά καί γιά τήν λατρεία τῆς Ἀρτέμιδος. Ἐκεῖ ἔβρισκαν τόν Παῦλο, ὁ ὁποῖος μιλοῦσε καθημερινά σε μία σχολή κάποιου Τυράννου, ὅπως ἦταν τό ὄνομά του· καί ἀπό τήν σχολή ἐκείνη, μέσα σε δύο χρόνια, πέρασε ὅλη ἡ Ἀσία, ὅπως γράφουν οἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων. (Βλ. Πράξ. 19, 9-10)

   Ακόμη, στην πόλη αυτή είχε το κέντρο της δράσεώς του καί τῶν ἱεραποστολικών του εξορμήσεων και αυτός ακόμη ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης, ὅπως καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος πού σᾶς ἀνέφερα.

   Πρῶτος ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου, τῆς μεγάλης αυτῆς πόλεως, ὑπῆρξε ὁ Τιμόθεος, πρός τόν ὁποῖο ἔστειλε ὁ ἀπόστολος Παῦλος δύο επιστολές. Είναι όμως άγνωστο ἐάν τότε που στέλνεται ή επιστολή αυτή του Κυρίου, ἐνσωματωμένη στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ζοῦσε ὁ Τιμόθεος ή τον είχε διαδεχθεῖ ὁ ἀναφερόμενος ἀλλά καί ἐπαινούμενος ἀπό τόν ἅγιο Ἰγνάτιο Ονήσιμος. (Βλ. ἁγ. Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, Πρὸς Ἐφεσίους, PG 5, 645 Α: «Ἐπεὶ οὖν τὴν πολυπληθίαν ὑμῶν ἐν ὀνόματι Θεοῦ ἀπείληφα ἐν Ὀνησίμῳ, τῷ ἐν ἀγάπῃ ἀδιηγήτῳ, ὑμῶν δὲ ἐν σαρκὶ ἐπισκόπῳ· ὃν εὔχομαι κατὰ Ἰησοῦν Χριστὸν ὑμᾶς ἀγαπᾶν, καὶ πάντας ὑμᾶς αὐτῷ ἐν ὁμοιότητι εἶναι. Εὐλογητὸς γὰρ ὁ χαρισάμενος ὑμῖν ἀξίοἷς οὐσι τοιοῦτον ἐπίσκοπον κεκτῆσθαι».) Δέν το ξέρουμε.

   Πάντως, εἴτε ὁ Ὀνήσιμος είναι, πού ἐπαινεῖται ἀπό τόν ἅγιο Ἰγνάτιο, εἴτε ο Τιμόθεος, πού ἐπαινεῖται ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο, (Βλ. Κολ. 4, 9. Φιλήμ. 10-12.) καί οἱ δυὸ αὐτοί εἶναι ἅγιοι. Αλλά τό ὅτι ὁ Κύριος ἀπευθύνεται πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου μέ τά ψεγάδια του, αγαπητοί μου, αυτό δίνει πολύ θάρρος σ' ἐμᾶς. Γιατί θάρρος; Γιά νά μή νομίσουμε ὅτι ἅγιος σημαίνει ἰδεατός άνθρωπος.

   Προσέξτε: ἰδεατός ἄνθρωπος δέν ὑπάρχει· ἁπλῶς ὑπάρχει ἀγωνιζόμενος ἄνθρωπος. Καί ἡ ἁγιότητα βρίσκεται μέσα στόν χῶρο τῆς ἀγωνιστικότητος, καί ὄχι τῆς ἰδεατότητος. Ας το πάρουμε εἴδηση αυτό. Καί τό λέω γιά νά μή νομίσουμε ὅτι ἡ ἁγιότητα, γιά τήν ὁποία καλούμαστε, (Βλ. Λευιτ. 20, 7· 26. Ησ. 1, 46. Α΄ Κορ. 4, 16. 11, 1. 14, 20. 15, 58. Ἐφεσ. 5, 1. Φιλιπ. 3, 17. Α΄ Πέτρ. 1, 16. Αποκ. 22, 11. κ.ά.) εἶναι τόσο μακριά μας, ὥστε νά εἶναι ἀδύνατον ποτέ νά τήν ἐγγίσουμε. Ὄχι· εἶναι πλάνη! Δουλειά τοῦ διαβόλου είναι αυτή, νά μᾶς πεῖ δηλαδή ὅτι ἡ ἁγιότητα είναι ἰδεατή καί ὅτι ἐμεῖς δέν τή φθάνουμε, γιά νά μᾶς φάει ὁ διάβολος! (Πρβλ. Α΄ Πέτρ. 5, 8.) Ὄχι, ἀγαπητοί μου· ἡ ἁγιότητα εἶναι ἀγωνιζόμενη.

   Ακόμη, στην πόλη τῆς Ἐφέσου ἐμφανίσθηκαν πολύ νωρίς, ἤδη ζῶντος τοῦ ἀποστόλου Παύλου, οἱ ἰουδαΐζοντες καί γνωστικίζοντες αἱρετικοί. (Ἰουδαΐζοντες ὀνομάζονταν οἱ Χριστιανοί Ἑβραῖοι πού προέρχονταν κυρίως από τη συντηρητική θρησκευτική ομάδα των Φαρισαίων. Αὐτοί δίδασκαν ὅτι οἱ ἐξ ἐθνῶν Χριστιανοί δέν θά σώζονταν μέ μόνη τή μετοχή τους στήν Ἐκκλησία· γι᾿ αὐτό ὄφειλαν τουλάχιστον νά ὑποστοῦν τήν περιτομή, πού ἡ ἑβραϊκή θρησκεία ἐπέβαλλε, καί νά τηροῦν τόν ἑβραϊκό νόμο. Οἱ Γνωστικοί, ἀπό τήν ἄλλη, ἦταν διάφορες θρησκευτικές ομάδες τῶν πρώτων τεσσάρων αἰώνων μ.Χ. πού πίστευαν σ' ἕνα σωτηριολογικό θρησκευτικό σύστημα βασισμένο στην ημιδιαισθητική μυστικιστική έννοια τῆς Γνώσεως. Στις περισσότερες περιπτώσεις ἀποδέχονταν ὡς λυτρωτική θεότητα τόν Ἰησοῦ Χριστό, προσδίδοντάς του όμως διαφορετικές ιδιότητες ἀπ' ὅ,τι ὁ Χριστιανισμός. Βλ. Α΄ Τιμ. 1, 5-11.)

   Ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐρχόταν ἀπό τήν Ελλάδα καί κατευθυνόταν πρός τήν Ἱερουσαλήμ, ἐπειδή δέν εἶχε καιρό καί βιαζόταν να προλάβει τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς στά Ἱεροσόλυμα, κάλεσε τους πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου νά τόν περιμένουν στη Μίλητο· ἐκεῖ τούς μίλησε καί τούς εἶπε τά ἑξῆς:

   «Ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται άνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπάν τοὺς μαθητὲς ὀπίσω αὐτῶν.» (Πράξ. 20, 29-30.). Εγώ γνωρίζω τοῦτο, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι μετά την άφιξη και αναχώρησή μου θά εἶσχωρήσουν ανάμεσά σας λύκοι ἄγριοι! καί δέν θά λυποῦνται τό ποίμνιο, αλλά θα το κατασπαράζουν! Αλλά κι από σᾶς τους ίδιους, ἐσᾶς τούς κληρικούς, θα βγούν κάποιοι πού θά διδάσκουν διεστραμμένα πράγματα, θά εἶναι αἱρετικοί, με σκοπό να παρασύρουν τους μαθητές από πίσω τους, νά τούς κάνουν οπαδούς και να τούς ἀπομακρύνουν ἀπό τήν Ἐκκλησία.

   Θα γράψει δέ καί στήν πρώτη ἐπιστολή του προς τόν Τιμόθεο, πού ἦταν ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου, τά ἑξῆς: «Καθὼς παρεκάλεσά σε προσμεῖναι ἐν Ἐφέσῳ ... ἵνα παραγγείλῃς τισὶ μὴ ἑτεροδιδασκαλεῖν μηδὲ προσέχειν μύθοις καὶ γενεαλογίαις ἀπεράντοις» (Α΄ Τιμ. 1, 3-4.). Σε παρακάλεσα να παραμείνεις στήν Ἔφεσο, για να παραγγείλεις σε μερικούς νά μή διδάσκουν ξένες διδασκαλίες, ἀλλότριες διδασκαλίες, οὔτε νά δίνουν προσοχή σέ παραμύθια καί σέ ἀπέραντες γενεαλογίες.

   Τί εἶναι αὐτή ἡ ἑτεροδιδασκαλία καί οἱ μύθοι και οἱ ἀπέραντες γενεαλογίες; Κυρίως αναφέρονται στούς Γνωστικίζοντες. Συγκεκριμένα, οἱ ἀπέραντες γενεαλογίες εἶναι οἱ ἑξῆς. Οἱ Γνωστικοί ἔλεγαν ὅτι μεταξύ του ἀγαθοῦ Θεοῦ καί τοῦ κόσμου υπάρχουν τριάντα θεότητες. Ἡ τελευταία θεότητα, πού ἐπικοινωνεῖ μέ τήν εἰκοστή ἔνατη ἀλλά ἐπικοινωνεῖ καί μέ τή γῆ, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ τελευταία θεότητα! Καί αὐτές ἐδῶ τώρα οἱ ἀπέραντες γενεαλογίες είναι οἱ ἀτέλειωτες συζητήσεις για το ποιός θεός γέννησε τόν ἕνα θεό και ποιός γέννησε τόν ἑπόμενο θεό. (Ἕνα Γνωστικό σύστημα με μόνο δύο θεούς δέν θά ἦταν καί τόσο εντυπωσιακό· γι' αὐτό καί οἱ αἱρεσιάρχες φρόντιζαν νά ἀναπτύσσουν πολυπλοκότερες ιεραρχίες, ὥστε νά δικαιολογεῖται ἐκ τῆς πολυπλοκότητος ἡ ἐνέργεια τῆς ἀποκαλύψεως. Με την πάροδο τοῦ χρόνου ἔπρεπε νά προστίθενται και νέες θεότητες. Ἔτσι, αναπτύχθηκαν ὁλόκληρες Γνωστικές μυθολογίες. Από τα ονόματα καί τίς ἰδιότητες τῶν θεοτήτων συμπεραίνουμε γιά τόν χῶρο προελεύσεως καί τόν χρόνο αναπτύξεως τοῦ κάθε συστήματος. Σε κάποιες Γνωστικές ομάδες ἐπικρατοῦν τά ἀστρολογικά στοιχεῖα (οἱ αἰῶνες εἶναι οἱ 7 πλανήτες, τα 12 ζώδια, οἱ 365 κόσμοι κ.λπ.), ἐνῶ σέ ἄλλες ἐπικρατοῦν ἰουδαϊκά ονόματα ἤ προσωπικότητες.)

   Αὐτά ἔλεγαν οἱ αἱρετικοί, οἱ Γνωστικοί, οἱ ὁποῖοι ἀνακάτευαν Χριστιανισμό, Ἰουδαϊσμό, φιλοσοφία, μυστήρια ἀποκρυφιστικών θρησκειῶν, καί τά ἔκαναν ὅλα ἕνα χαρμάνι. Καί ἔτσι, μιλώντας ὁ Ἀπόστολος γιά τήν κατάσταση εκείνη, παίρνουμε μία εικόνα γιά τό ποιά ἦταν τότε ἡ Ἔφεσος.

   Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος, ἐπίσης, γράφει στήν ἐπιστολή του Πρός Ἐφεσίους καί ἐπισημαίνει αὐτούς τούς γνωστικίζοντες αἱρετικούς, πού ὀνομάζονταν Δοκῆτες. (PG 5, 657B: «Μὴ πλανάσθε, ἀδελφοί μου· οἱ οἰκοφθόροι βα-σιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσν. Εἰ οὖν οἱ κατὰ σάρκα ταῦτα πράσσοντες ἀπέθανον, πόσῳ μᾶλλον ἐάν τις πίστιν Θεοῦ ἐν κακῇ διδασκαλία φθείρῃ, ὑπὲρ ἧς Ἰησοῦς Χριστὸς ἐσταυρώθη; Ὁ τοιοῦτος, ῥυπαρὸς γενόμενος, εἰς τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον χωρήσει, ὁμοίως καὶ ὁ ἀκούων αὐτοῦ». Κατά τούς Δοκῆτες, ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἦταν μόνο Θεός. Δέν ἦταν πραγματικός ἄνθρωπος, μέ σάρκα καί αίμα, παρά μόνο φαινόταν νά ἔχει αὐτήν τήν μορφή (δοκεῖν φαίνεσθαι). Ὁ Δοκητισμός οδήγησε στον Μονοφυσιτισμό, δηλαδή στήν ἄρνηση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἐνῶ ἄλλοι αἱρετικοί απέρριπταν τήν θεότητα τοῦ Χριστοῦ, αὐτοὶ ἀρνοῦνταν τήν ἀνθρωπότητά Του.)

   Ὣς ἐδῶ νομίζω πώς πλαισιώσαμε το θέμα μας από πλευρᾶς, θα λέγαμε, πολιτιστικής· να δούμε τώρα πώς θα τοποθετηθεῖ ὁ Χριστός, με την επιστολή του αυτή, ὡς πρός τήν Ἐκκλησία τῶν Ἐφεσίων,

   Ἡ ἐπιστολή αυτή που στέλνει ὁ Κύριος έχει μία ἐπιγραφή, ὅπως κάθε ἐπιστολή. Ἡ ἐπιγραφή αναφέρει καί παρουσιάζει τον αποστολέα και τα χαρακτηριστικά του. Νά ἡ ἐπιγραφή τῆς ἐπιστολῆς: «τάδε λέγει ὁ κρατῶν τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ, ὁ περιπατῶν ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν τῶν χρυσών» (Αποκ. 2, 1.).

   Ποιός εἶναι ὁ ἀποστολέας, καί ποιά τα χαρακτηρστικά του; Είναι αυτός πού είπε στον ευαγγελιστή Ιωάννη να γράψει την επιστολή. Είναι αυτός που κρατά τούς ἑπτά αστέρες στο δεξί του χέρι και περπατάει άνάμεσα στίς ἑπτά λυχνίες.

   Ἡ εἰκόνα αὐτή, ὅπως βλέπετε, ἀγαπητοί μου, εἶναι παρμένη ἀπό τήν εἰσαγωγική οπτασία. (Βλ. Αποκ. 1, 8-20.) Υπάρχει ὅμως μία διαφορά. Αντί νά πεῖ «ὁ ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρἱ ἀστέρας ἑπτὰ», λέει «ὁ κρατῶν τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας»· πού ἐδῶ τό κρατῶ δείχνει κάτι πολύ εντονότερο ἀπό τό ἔχω. (Πρβλ. Ἰωάν. 10, 28.) Ἐπίσης, ἀντί νά πεῖ ὅτι εἶναι «ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν» (Αποκ. 1, 13.), ἐδῶ λέει «ὁ περιπατῶν ἐν μέσῳ τῶν λυχνιῶν», πού εἶναι δυναμικότερο ἀπό τήν ἔκφραση αὐτός πού βρίσκεται ανάμεσα στις λυχνίες. (Η φράση «ὁ περιπατῶν ἐν μέσω τῶν λυχνιῶν» παραπέμπει σε προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Βαρ. 3, 36. 3, 38. Ιεζ. 34, 11. 34, 23-25. 37, 22-27. Βλ. Ἰωάν. 1, 1. 1, 14. Β' Κορ. 6, 16). Βλ. Νικολάου Σωτηροπούλου, Ὁ Ἰησοῦς Γιαχβέ, ἔκδ. Ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 1988, σ. 307, ὅπως καί τοῦ ἰδίου, Ἀντιχιλιαστικόν Εγχειρίδιον, ἔκδ. Ὁ Σταυρός, ᾿Αθῆναι 1978, σ. 68.)

   Καί μπαίνει στο κύριο θέμα: «οἶδα τὰ ἔργα σου καὶ τὸν κόπον σου καὶ τὴν ὑπομονήν σου» (Αποκ. 2, 2.).

   «Οἶδα», γνωρίζω. Ἐδῶ ὁ Χριστός δηλώνει ὅτι γνωρίζει τα πάντα.

   Πολλές φορές, ἀγαπητοί μου, λέμε: Δέν βλέπει ὁ Χριστός αὐτόν τόν ἱερέα τῆς ἐνορίας μας; Δέν τόν βλέπει; Δεν βλέπει τί κάνει ὁ ἄλλος ὁ παπάς, πού κάνει ἐτοῦτο, κάνει ἐκεῖνο, κάνει τό ἄλλο; Δεν βλέπει ἐκεῖνον τόν ἐπίσκοπο; Δέν βλέπει ἐκεῖνον τόν πατριάρχη; Δέν βλέπει ἐκεῖνον τόν παρακάτω, τόν παραπέρα; Δέν τά βλέπει αὐτὰ ὁ Χριστός,

   Αγαπητοί μου, τί λέτε; δέν τά βλέπει ὁ Χριστός; Καί βέβαια τα βλέπει! Τώρα, το γιατί τά ἀφήνει... Βέβαια, Ἐκεῖνος ξέρει το γιατί. Αλλά κάτι πού μπορεῖ νά ξέρουμε καί ἐμεῖς εἶναι τό ἑξῆς: ανάλογα μέ τόν λαό εἶναι καί οἱ ἱερεῖς του· νά τό ξέρετε αυτό. Λέμε: Ὁ παπάς τῆς ἐνορίας μας δέν εἶναι καλός. Γιατί, δηλαδή; ἡ ἐνορία εἶναι καλή; οἱ Χριστιανοί τῆς ἐνορίας εἶναι καλοί; Ἐξ ἄλλου, αυτοί ἔδωσαν τόν ἱερέα· από τα δικά τους παιδιά εἶναι ὁ ἱερέας· ἄλλωστε, ὁ λαός δίνει τούς ἱερεῖς. Προσέξτε: ὁ λαός δίνει τούς ἱερεῖς! καί οἱ ἱερεῖς διαμορφώνουν τόν λαό. Συνεπῶς τί ὑπάρχει; Υπάρχει ένας άντικατοπτρισμός λαού και κλήρου. Ανάλογα λοιπόν μέ τόν λαό, είναι και οι ιερείς. Και για να τιμωρηθεῖ ὁ λαός, ἐπιτρέπει ο Θεός να υπάρχουν κακοί ποιμένες. Αλλο βεβαίως τὸ ὅτι ὁ Θεός θα τιμωρήσει τους κακούς ποιμένες· ἕτερον εκάτερον. (Βλ. ὁσίου Αναστασίου Σιναΐτου, Ερώτησις Ις", PG 89, 476B- 477Α: «Τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ νόμῳ λέγοντος· δώσω ὑμῖν ἄρχοντας κατὰ τὰς καρδίας ὑμῶν", εὔδηλον ὅτι οἱ μὲν τῶν ἀρχόντων καὶ βασιλέων, ὡς ἄξιοι τῆς τοιαύτης τιμῆς, ὑπὸ Θεοῦ προχειρίζονται· οἱ δὲ πάλιν ἀνάξιοι ὄντες, πρὸς τὸν ἀνάξιον λαόν, τῆς αὐτῶν ἀναξιότητος, κατὰ Θεοῦ συγχώρησιν ἢ βούλησιν προχειρίζονται ». Πρβλ. Ιερ. 3, 15. Α' Βασ. 8, 18. Νεεμ. 9, 26-28. Σ. Σειρ. 10, 1-4.)

   «Οἶδα τὰ ἔργα σου». Γνωρίζω λοιπόν τα έργα σου· τα γνωρίζω! Ποιά εἶναι αυτά τα «ἔργα». Εἶναι η ὅλη συμπεριφορά τοῦ ἐπισκόπου, εἶναι η ὅλη διαγωγή του· άμεσα ὡς πρός τόν ἴδιο τὸν ἐπίσκοπο, έμμεσα ως προς τήν ἐπαρχία του, τήν Ἐκκλησία.

   «Οἶδα τὰ ἔργα σου καὶ τὸν κόπον σου.» Ποιός εἶναι αυτός ο κόπος; Εἶναι ἡ ὅλη ποιμαντική δράση του ἐπισκόπου.

   «Καὶ τὴν ὑπομονήν σου.» Ποιά είναι αυτή η ὑπομονή; Εἶναι ἡ ὑπομονή στον κόπο της ποιμαντικής δράσεως. Αγαπητοί μου, θέλει πολλή υπομονή στη δράση πού ἔχει ἕνας ποιμένας. Πολλή υπομονή! Διότι ἂν δὲν ἔχει ὑπομονή, δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτε. Αλλά είναι καί ἡ ὑπομονή στίς ἀναπόφευκτες αντιξοότητες που θα συναντήσει ὁ ποιμένας στό ἔργο του.

   «Καὶ ὅτι οὐ δύνῃ βαστάσαι κακούς»· καί ὅτι δέν μπορεῖς νά ἀνεχθεῖς τους κακούς. Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ κακοί; Δέν ἀνέχεσαι νά ὑπάρχουν κακοί μέσα στην Ἐκκλησία – ὄχι στον κόσμο.

   Πολλοί μέ ρωτούν: Ὅταν ἀκούω τούς ἄλλους να βλασφημοῦν, τί να κάνω; Τί νά κάνεις... Ἄν τούς μαλώσεις, θα ξαναβλασφημήσουν! Αὐτό θά κάνουν. Καί ἔτσι, τί μπορεῖς νά κάνεις; Πέστε μου· τί μπορεῖς νά κάνεις; Το μόνο πού μπορεῖς νά κάνεις, ἂν αὐτόν τόν ἄνθρωπο τόν ξέρεις, μιά ἄλλη ὥρα, πού δέν θά ἔχει τά νεῦρα του οὔτε τή βλάσφημη γλώσσα του σέ ἐνέργεια, νά τοῦ πεῖς δυό λόγια καί νά τοῦ ἐξηγήσεις ὅτι αὐτό πού κάνει είναι φοβερό.

   Αλλά σήμερα, ἀγαπητοί μου, κόσμος καί Ἐκκλησία μπερδεύτηκαν. Μές στην Εκκλησία υπάρχει πολύς κόσμος, ὑπάρχει πολλή κοσμικότητα. (Βλ. Γέν. 6, 3. Α' Ἰωάν. 5, 19. 2, 16. Ἰωάν. 14, 17. Α' Κορ. 2, 12. Πρβλ. ἀββᾶ Ἰσαάκ Σύρου, Ἀσκητικά, Λόγος Λ', ΕΠΕ 8Β, 52, 54: «Κόσμος ἐστὶν ὄνομα περιεκτικὸν ἐπιπίπτον ἐπὶ τὰ εἰρημένα πάθη», «καὶ ὅτε θέλωμεν ὀνομάσαι ὁλικῶς τὰ πάθη, ὀνομάζομεν αὐτὰ κόσμον», «Καὶ ἵνα συντόμως εἴπω, ὁ κόσμος ἐστὶν ἡ διαγωγὴ ἡ σαρκικὴ καὶ τὸ φρόνημα τῆς σαρκός».) Ἄνθρωποι που δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τήν Ἐκκλησία λέγονται ὅτι εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας, χωρίς όμως νά εἶναι.

   Ὅταν λοιπόν ἐδῶ τοῦ λέει δέν ἀνέχεσαι νά ὑπάρχουν κακοί, ἐννοεῖ μέσα στήν Ἐκκλησία· ὄχι ἀπ᾽ ἔξω· διότι τότε ἦταν χωρισμένη ἡ Ἐκκλησία ἀπό τόν κόσμο, ἐνῶ σήμερα δυστυχῶς δέν εἶναι. Καί ὅταν του λέει δέν ἀνέχεσαι, εἶναι σάν νά λέει: ἔχεις πάρα πολύ ὀξύ ήθικό αἰσθητήριο, καί δέν ἀνέχεσαι νά βλέπεις καταστάσεις πού εἶναι ἀπαράδεκτες.

   «Καὶ ἐπείρασας τοὺς λέγοντας ἑαυτοὺς ἀποστόλους εἶναι, καὶ οὐκ εἰσί, καὶ εὗρες αὐτοὺς ψευδεῖς.» Δοκίμασες αὐτούς πού αὐτοαποκαλοῦνται Ἀπόστολοι, ἀλλά δέν εἶναι, καί τούς βρήκες ψεύτικους.

   Ἐδῶ ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου ακολουθεί τη συμβουλή τοῦ Κυρίου, ἀγαπητοί μου, περί δοκιμής αὐτῶν πού ἔρχονται ὡς ἐργάτες στήν Ἐκκλησία.

   Καί ποιά εἶναι αὐτή ἡ δοκιμή;

   Ὁ Κύριος εἶπε: «Προσέχετε ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εισι λύκοι άρπαγες ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αυτούς, μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀκανθῶν σταφυλὴν ἢ ἀπὸ τριβόλων σύκα;» (Ματθ. 7, 15 - 20. Πρβλ. Α' Ἰωάν. 4, 1: «μὴ παντὶ πνεύματι πιστεύετε, ἀλλὰ δοκιμάζετε τὰ πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, ὅτι πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν εἰς τὸν κόσμον». Α' Θεσ. 5, 21-22: «πάντα δοκιμάζετε, τὸ καλὸν κατέχετε».). Προσέξτε τους κακούς ποιμένες, ὅταν ἔρχονται πρὸς ἐσᾶς με ἔνδυμα προβάτων. Φοροῦν προβιά προβάτων ἀπ' ἔξω, αλλά από μέσα εἶναι λύκοι αρπακτικοί. Από τους καρπούς τους, από τη διαγωγή τους, ἀπό τά λόγια τους, ἀπό τή ζωή τους, θα καταλάβετε ποιοί εἶναι.

   Αυτό σημαίνει ὅτι τόσο ὁ λόγος αὐτός τοῦ Κυρίου, ὅσο καί ἡ ἐπιβράβευση τῆς συμπεριφορᾶς τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἐφέσου, μᾶς προτρέπουν νά εἴμαστε προσεκτικοί καί νά διακρίνουμε τούς καλούς ἐργάτες από τούς κακούς μέσα στήν Ἐκκλησία. Εἴδατε τί κάνει ἐδῶ ὁ Κύριος; Ἐπαινεῖ τόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου γιά τό τί ἔκανε, γιά τό ὅτι μποροῦσε νά πεῖ: Ἐσύ δέν κάνεις για κληρικός. Να φύγεις· δέν θέλω να σε βλέπω στα μάτια μου! Δέν κάνεις γιά κληρικός· εἶσαι ψευδοπροφήτης! εἴτε σε θέματα πίστεως εἴτε σέ θέματα ἠθικῆς, δηλαδή τῆς πρακτικῆς ζωῆς, τῆς ἀρετῆς.

   Καί ξέρετε τί ἄλλο σημαίνει αὐτό, ἀγαπητοί μου; Ὅτι ὁ λαός έχει το δικαίωμα νά πεῖ στόν ἱερέα: Δέν σοῦ ἐπιτρέπεται νὰ τὸ κάνεις αὐτό! ἢ: Δέν σέ ἀκούω, ὅταν ἐσὺ λές αὐτά καί αὐτά, γιατί ἡ ζωή σου δημοσίως εἶναι σκανδαλώδης! (Είναι πολύ χαρακτηριστικά τά ὅσα λέει ὁ Θεός στόν Ἰεζεκιήλ: «Καὶ σύ, υἱὲ ἀνθρώπου, σκοπὸν (φρουρόν) δέδωκά σε τῷ οἴκῳ Ἰσραήλ...». «Ἐὰν μὴ λαλήσῃς τοῦ φυλάξασθαι τὸν ἀσεβῆ ἀπὸ τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ, αὐτὸς ὁ ἄνομος τῇ ἀνομία αὐτοῦ ἀποθανεῖται, τὸ δὲ αἷμα αὐτοῦ ἐκ τῆς χειρός σου ἐκζητήσω.» (33, 7-8). Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾶ στον Τιμόθεο: «κήρυξον τὸν λόγον, ἐπίστηθι εὐκαίρως ακαίρως, ἔλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον» (Β' Τιμ. 4, 2), μέ σκοπό πάντα τήν μετάνοια καί ἐπιστροφή τῶν ἀσεβῶν στήν γνήσια πίστη.)

   Ἐγώ βγάζω κάποια συμπεράσματα. Πιστεύω ότι ἔχετε αὐτιά, καί μπορεῖτε νὰ ἀκοῦτε τί λέει τό κείμενο. Δεν το λέω ἐγώ· τό κείμενο τό λέει, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· ἐγώ ἁπλῶς σᾶς λέω τα συμπεράσματα πού βγάζω.

   Ἀλλά καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος ξέρετε τί λέει στην Β΄ Προς Κορινθίους ἐπιστολή του; «ἵνα ἐν ᾧ καυχῶνται εὑρεθῶσι καθὼς καὶ ἡμεῖς, οἱ γὰρ τοιοῦτοι ψευδαποστόλοι, ἐργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εἰς ἀποστόλους Χριστοῦ, καὶ οὐ θαυμαστόν· αὐτὸς γὰρ ὁ σατανᾶς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός. οὐ μέγα οὖν εἰ καὶ οἱ διάκονοι αὐτοῦ μετασχηματίζονται ὡς διάκονοι δικαιοσύνης, ὧν τὸ τέλος ἔσται κατὰ τὰ ἔργα αὐτῶν» (Β΄ Κορ. 11, 12-15.). Αὐτοί καυχῶνται να βρεθοῦν ὅπως εἴμαστε καί ἐμεῖς. Ἀλλά εἶναι ταλαίπωροι... εἶναι ψευδαπόστολοι, δόλιοι ἐργάτες, που μεταμορφώνονται σέ ἀποστόλους τοῦ Χριστοῦ! Καί δέν εἶναι ἀπορίας ἄξιο, γιατί ὁ ἴδιος ὁ διάβολος μετασχηματίζεται σέ ἄγγελο φωτός.

   Δέν εἶναι λοιπόν παράξενο, εάν καί οἱ ὑπηρέτες του καί οἱ διάκονοί του μετασχηματίζονται ως διάκονοι ἀρετῆς, πού το τέλος τους θα είναι σύμφωνα με τα έργα τους. Αυτό θα είναι και το τέλος τους.

   Ποιοί ὅμως ἦταν αὐτοί οἱ ψευδαπόστολοι,

   Τότε ἐπρόκειτο για τους ιουδαϊζοντες αἱρετικούς, γιά τούς ὁποίους ὁ ἀπόστολος Πέτρος γράφει στη διεύτερη επιστολή του τά ἑξῆς: «Ἐγένοντο δὲ καὶ ψευδοπροφῆται ἐν τῷ λαῷ, ὡς καὶ ἐν ὑμῖν ἔσονται ψευδοδιδάσκαλοι, οἵτινες παρεισάξουσιν αἱρέσεις απωλείας, καὶ τὸν ἀγοράσαντα αὐτοὺς δεσπότην αρνούμενοι.» (Β΄ Πέτρ. 2, 1 κ.ε. Βλ. Α΄ Ἰωάν. 4, 1.) Ὅπως τότε στους Εβραίους ὑπῆρχαν ψευδοπροφήτες, ἔτσι καί σ' ἐσᾶς θα υπάρξουν ανάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι, πού θά εἰσαγάγουν αἱρέσεις καταστροφικές, καί θά ἀρνοῦνται τόν Δεσπότη πού τούς ἐξαγόρασε με τό αἷμα Του, τόν Κύριο Ἰησοῦ.

   Ποιοί εἶναι αὐτοί σήμερα ἐδῶ γιά μᾶς; Οἱ Χιλιαστές! Οἱ Χιλιαστές τί εἶναι; Ἰουδαίζοντες αἱρετικοί. Ὅταν μᾶς ρωτᾶνε Γιατί δέν λέτε Γιαχβέ, Ἰεχωβά, τί εἴδους αἱρετικοί εἶναι; Εἶναι αἱρετικοί ἰουδαΐζοντες. Ἀρνοῦνται ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός. Τόν ἀρνοῦνται! Εἶναι αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος: καί τόν ἴδιο τόν Δεσπότη, πού τούς ἐξαγόρασε μέ τό αἷμα Του, Τόν ἀρνοῦνται.

   Αλλά ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, θά ἤθελα νά δοῦμε ἕνα πράγμα πολύ σημαντικό. Παρατηρείται σαφέστατα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ὁ τονισμός τοῦ δόγματος. Ναί, ὁ τονισμός τοῦ δόγματος!

   Ὅπως ξέρετε, ἡ ἐποχή μας εἶναι ἀδογματική, δηλαδή δεν παραδέχεται τό δόγμα· τό βάζει στήν ἄκρη. Ἀλλά καί οἱ ἁρμόδιοι γιά τό δόγμα, βάζουν κι αὐτοί τό δόγμα στήν ἄκρη! Φοβερό! Αληθινή προδοσία τοῦ Χριστιανισμού! Καί τό πιό περίεργο εἶναι ὅτι ἐν ὀνόματι τῆς λεγόμενης ἑνώσεως τῶν Χριστιανῶν, δέν ἀπαιτοῦνται ὡς ἀναγκαῖα τά δόγματα!

   - Ἐσύ τί εἶσαι;

   - Προτεστάντης.

   - Εγώ Ὀρθόδοξος. Εσύ;

   - Ρωμαιοκαθολικός.

   - Λοιπόν· δέν βάζουμε αὐτά τά πράγματα στην ἄκρη; Τί θά πεῖ Προτεστάντης; τί θά πεῖ Ὀρθόδοξος; Δέν τά ἀφήνουμε στήν ἄκρη αὐτά καί νά τά ίσοπεδώσουμε ὅλα; Ἡ ἀγάπη ἔχει σημασία· αὐτή μόνο ἔχει ἀξία!

   Αὐτά κηρύσσει ὁ Οἰκουμενισμός.

   Καί μή νομίσετε... ὁ Οἰκουμενισμός δρᾶ, καί τήν προπαγάνδα του τήν κάνει! Αλλά τό θέμα εἶναι ὅτι όταν παρεμποδίζονται τα δόγματα και μπαίνουν στην ἄκρη, στο ντουλάπι, αὐτό ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα ἡ ἐποχή μας όχι μόνο να είναι αδογματική, αλλά να γίνεται και αμοραλιστική. Ἔτσι, ἀφοῦ μιλᾶμε μόνο γιά ἀγάπη καί ὄχι για δόγμα, προκύπτει μια εποχή αμοραλιστική. Τί σημαίνει αμοραλιστική; Χωρίς ηθική. (Από τό amoralism <amoral <a (στερητικό) moral, ἠθικό.)

   Θα θυμόσαστε ὅτι πρίν ἀπό μιά δεκαετία είχαμε κάνει τά ἴδια θέματα –γιατί κρατώ σημειώσεις– και σᾶς εἶχα μιλήσει γιά τόν Οικουμενισμό, ὁ ὁποῖος τότε ἦταν ἐπάνω στην ακμή του. Και τότε σᾶς εἶχα πει τό ίδιο πράγμα· ὅτι ἡ περιθωριοποίηση τοῦ δόγματος θα ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα μια εποχή αμοραλιστική, ἠθικῶς ἄχρωμη, δηλαδή μιά ἐποχή πού δέν θά ὑπάρχει ἠθική. Νά την!... Τότε, ὅταν σᾶς τά ἔλεγα, εἴχαμε 1971· τώρα ἔχουμε 1980 πέρασε μία δεκαετία. Είδατε πόσο γρήγορα ἡ ἐποχή μας κατέληξε να είναι πραγματικά αμοραλιστική; Ἅμα πεῖς τόν ἄλλο Παιδί μου, αυτό είναι κακό, θά σοῦ πεῖ: Γιατί εἶναι κακό; Τί θά πεῖ "κακό"; Τί θά πεῖ "ανήθικο"; Τί θά πεῖ "ἄσχημο"; Δέν τό καταλαβαίνω. Νά τά ἀποτελέσματα.

   Αγαπητοί, ἕνα ἔχω νά σᾶς πῶ· δόγμα καί ἠθική, δόγμα καί πνευματικός βίος, είναι στενά συνδεδεμένα. Ὅποτε διασπάστηκαν αὐτά τά δύο, σαλεύθηκε ἡ ἰσορροπία τῆς ἀληθινῆς χριστιανικῆς εὐσεβείας καί πνευματικότητος.

   Αὐτό ἐξ ἄλλου θα φανεῖ τώρα καί στήν ἐπιστολή λίγο παρακάτω· θα φανεῖ ὅτι κάτι τέτοιο συνέβη· δηλαδή ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου ἔριξε πολύ βάρος στο θέμα ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν, καί δέν πρόσεξε κάτι ἄλλο· τήν οὐσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς, πού εἶναι ἐδῶ μέ τό ὄνομα «ἀγάπη»· ἀγάπη ὅμως καί λατρεία πρός τόν Χριστό ὄχι πρός τούς συνανθρώπους.

   Ἐπειδή ὅμως ὁ χρόνος ἔχει τελειώσει, ἀγαπητοί μου, θα συνεχίσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν Κυριακή μετά τις γιορτές, στις 11 Ιανουαρίου.

   Λάρισα, 14 Δεκεμβρίου 1980

9η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ ὅρασις τῶν ἑπτά λυχνιῶν, τῶν ἑπτά ἀστέρων καί τοῦ περιπατοῦντος ἐν μέσῳ τῶν λυχνιῶν.

†.Γράψον εἰς βιβλίον καὶ πέμψον ταῖς ἑπτὰ ἐκκλησίαις, εἰς Ἔφεσον καὶ εἰς Σμύρναν καὶ εἰς Πέργαμον καὶ εἰς Θυάτειρα καὶ εἰς Σάρδεις καὶ εἰς Φιλαδέλφειαν καὶ εἰς Λαοδίκειαν.» (Αποκ. 1, 11.) Ὅλα αὐτά πού θά δεῖς καί θά ἀκούσεις γράψε τα σέ βιβλίο καί στεῖλε το στίς ἑπτά Ἐκκλησίες, πού εἶναι στήν Ἔφεσο, στή Σμύρνη, στην Πέργαμο, στα Θυάτειρα, στις Σάρδεις, στη Φιλαδέλφεια καί στήν Λαοδίκεια, λέει ὁ Κύριος στόν Ἰωάννη, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἐμφανίστηκε σ' αυτόν.

   Αὐτές οἱ Ἐκκλησίες ἦταν ἑπτά ἱστορικές Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἤ τῆς λεγομένης Ανθυπατικῆς Ἀσίας. Φυσικά δέν ἦταν οἱ μόνες, οὔτε ἀκόμη ἦταν καί οἱ μεγαλύτερες ἀπό ἐκεῖνες πού εἶχαν ἱδρυθεῖ ἀπό τούς Ἀποστόλους, ὅπως ἡ Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων ἤ τῆς Ἀντιοχείας ἤ τῆς Ρώμης ἤ τῆς Κορίνθου. (Τό γεγονός ὅτι ἐπιλέχθηκαν αὐτές οἱ Ἐκκλησίες καί ὄχι ἄλλες πιό ἐπιφανεῖς δείχνει τό ισόκυρον καί ἰσάξιον ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, ἀνεξαρτήτως μεγέθους, ὀνόματος, γεωγραφίας, ἱστορικότητος ἤ διασημότητος τῆς κάθε μιᾶς ἀπ' αὐτές. Αὐτό ἀκριβῶς ὅμως ἀντικρούει τήν αἱρετική άποψη του Πάπα περί ἐξουσίας τῆς πρεσβυτέρας Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης ἐπί τῶν ὑπολοίπων Ἐκκλησιῶν, Δυτικῶν καί Ἀνατολικῶν, ἀλλά καί τοῦ πρωτείου του, ὡς ὁρατή κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας καί ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς πού ἰσχυρίζεται ὅτι εἶναι.)

   Καταρχάς, αὐτές οἱ ἑπτά αναφερόμενες Εκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας βρίσκονταν στον οπτικό ορίζοντα τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου –ὁ ὁποῖος εἶχε ὡς ἕδρα του τήν Ἔφεσο, ἀλλά εἶχε ἐξοριστεί στην Πάτμο, πού ἦταν περίπου ἀπέναντι ἀπό τήν Ἔφεσο– καί πού αὐτές οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες βρίσκονταν ὑπό τήν πνευματική εποπτεία τοῦ Εὐαγγελιστοῦ.

   Αὐτές ὅμως οἱ ἑπτά ἱστορικές Εκκλησίες, ὅπως θά δοῦμε στη συνέχεια, ἀποτελοῦν ἁπλῶς πτυχές ἱστορικῆς πραγματικότητος τῆς μίας, ἁγίας, καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, καί δέν ἐξαντλοῦν τίς ἀνά τόν κόσμο τοπικές Ἐκκλησίες, αλλά διαγράφουν τήν ἱστορική πορεία ανά τούς αἰῶνες τῆς μίας Ἐκκλησίας.

   Καί συνεχίζουμε: «καὶ ἐκεῖ ἐπέστρεψα βλέπειν τὴν φωνὴν ἥτις ἐλάλει μετ᾿ ἐμοῦ» (Αποκ. 1, 12.). Καί ἐκεῖ γύρισα νά κοιτάξω τή φωνή που μιλοῦσε μαζί μου, λέει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης.

   Ὥστε λοιπόν ἡ φωνή ἦταν ἀπό πίσω. Ἀφοῦ ἔστρεψε να κοιτάξει προς τα πίσω, σημαίνει ὅτι ἡ φωνή ἦταν ἀπό πίσω. Δέν ἦταν μπροστά του αὐτός πού μιλοῦσε, ἀλλά πίσω. Αλλά τό ὅτι γύρισε πρός τά πίσω ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης, αὐτό ἔχει σημασία, διότι, γυρίζοντας, θά ἔβλεπε ὅλη ἐκείνη τήν εἰκόνα ἐκείνου πού μιλοῦσε, ἡ ὁποία πραγματικά τόν κατατρόμαξε.

   Κάνει ἐντύπωση ὅμως ὅτι ὁ Εὐαγγελιστής λέει «ἐπέστρεψα βλέπειν τὴν φωνήν», γύρισα νά δῶ τή φωνή. Αὐτό τό «βλέπειν» ἀντικαθιστᾶ ἐδῶ τό ἀκούειν. Αντί να γράψει γύρισα να ακούσω τή φωνή, γράφει γύρισα να κοιτάξω τή φωνή. Κι αὐτό ἐπειδή ἀναφέρεται στο πρόσωπο ἐκεῖνο τοῦ ὁποίου ἄκουγε τή φωνή.

   Αὐτή ἡ ἔκφραση, γύρισα νά δῶ τή φωνή, μᾶς θυμίζει τούς Ἰσραηλίτες στήν ἔρημο, ὅπου ὁ Μωυσῆς σημειώνει: «καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἑώρα τὴν φωνὴν καὶ τὰς λαμπάδας καὶ τὴν φωνὴν τῆς σάλπιγγος καὶ τὸ ὄρος τὸ καπνίζον» (Εξοδ. 20, 18.). Δηλαδή ὅλος ὁ λαός ἔβλεπε τό βουνό νά καπνίζει, ἔβλεπε τή φωνή τῆς σάλπιγγος, ἔβλεπε καί τή φωνή τοῦ Θεοῦ.

   Βλέπεται ποτέ ἡ φωνή; Μποροῦμε νά βλέπουμε τή φωνή; Ἀλλά αὐτό φανερώνει τη ζωηρότητα τῆς ὀπτασίας, πού μεταξύ φωνῆς καί προσώπου, ἀκοῆς καί ὁράσεως, ἐπέρχεται μία σύγχυση. Καί ἐπειδή υπερισχύει ἡ ὅραση ὡς αἴσθηση, τότε βεβαίως ὁρᾶται ἡ φωνή, βλέπεται ἡ φωνή. Είναι δηλαδή ἕνας τρόπος ἐκφράσεως πού ζωντανεύει πάρα πολύ τήν εἰκόνα.

   Καί ὁ Ἰωάννης, ὅταν στράφηκε γιά νά δεῖ τή φωνή πού λαλοῦσε πίσω του, λέει: «εἶδον ἑπτὰ λυχνίας χρυσᾶς» (Αποκ. 1, 12.), εἶδε ἑπτά χρυσές λυχνίες. Αλήθεια, πῶς μπορεῖ να περιγραφεῖ ἐδῶ αὐτή ἡ ὑπερκόσμια εἰκόνα;

   Ὅταν λέει λυχνίες, τουλάχιστον ἂν βοηθηθοῦμε ἀπό τήν εἰκονογραφία, ἐννοεῖ κηροπήγια, πού εἶναι τοποθετημένα μέ μία τέτοια διευθέτηση, πού θά ἐπέτρεπε σ' αὐτόν πού μιλάει να περπατάει μεταξύ τῶν ἑπτὰ αὐτῶν κηροπηγίων που ονομάζονται λυχνίες. Ηταν λοιπόν κηροπήγια υψηλά, λυχνοστάτες, καί ἐκεῖ ἐπάνω βρίσκονταν στερεωμένες επτά λαμπάδες που ἦταν ἀναμμένες. Τον λόγο γιά τόν ὁποῖο εἶναι ἔτσι διευθετημένες αὐτές οἱ ἑπτά λυχνίες, καί μάλιστα κατά ἕναν πολύ ὡραῖο τρόπο, θά τόν δοῦμε παρακάτω, ὅταν θὰ μᾶς τό περιγράψει ὁ Εὐαγγελιστής.

   Αὐτές οἱ ἑπτά χρυσές λυχνίες πού εἶδε ὁ Ἰωάννης θυμίζουν τήν ἑπτάφωτο λυχνία, πού ὑπῆρχε στον ναό τοῦ Σολομῶντος, στον ναό τοῦ Θεοῦ, καί πού ἦταν ἤδη το σύμβολο τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ.

   Ακόμα ὑπενθυμίζουν τόν ἴδιο τόν Θεό, ἤ τά ἑπτά πνεύματα τοῦ Θεοῦ, πού ἤδη ἀναφερθήκαμε σ' αυτά, καί δέν εἶναι παρά τό πλῆθος τῶν χαρισμάτων καί δωρεῶν καί ἐνεργειῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή τοῦ Θεοῦ. (Βλ. Ομιλία 4η, σ. 116 κ. έ. Αποκ. 1, 4. 3, 1. 4, 5, 5, 6.)

https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/4.html?m=1

   Θυμίζουν ἀκόμη, ἂν θέλετε, πώς ὁ Θεός εἶναι ὁ «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον» (Α΄ Τιμ. 6, 16.), κατά τήν φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου, δηλαδή εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος κατοικεῖ στό φῶς, ἀλλά φῶς ἀπρόσιτο, απλησίαστο.

   Να διευκρινίσω ὅτι ἡ ἑπτάφωτος λυχνία τοῦ ναοῦ τοῦ Σολομῶντος ἦταν μία. Ὑπῆρχε ἕνα κεντρικό στέλεχος μέ ἐπιμέρους στελέχη, δεξιά καί ἀριστερά, καί τά ἑπτά φωτεινά σημεία της, πού ἔκαιγαν μέ λάδι, ἦταν προσαρμοσμένα μέ βραχίονες πάνω σέ αὐτό. Ἐδῶ ὅμως, στην Αποκάλυψη, ἔχουμε μεμονωμένες τίς ἑπτά χρυσές λυχνίες, ὄχι στὸ σχῆμα τῆς ἑπτάφωτης λυχνίας, οἱ ὁποῖες συμβολίζουν τίς ἑπτά Εκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ασίας, ἢ ὁλόκληρη τήν Ἐκκλησία.

   Σημειώνω καί σᾶς ὑπενθυμίζω ότι τότε ἡ Μικρά Ασία δέν εἶχε μόνον ἑπτά Ἐκκλησίες· είχε πολλές. Βέβαια, ὅταν λέμε Ἐκκλησία, δεν εννοούμε Ναό, αλλά περιοχή, δικαιοδοσία εκκλησιαστική, την οποία εἶχε ὁ επίσκοπος· ὅπως θα λέγαμε Ἐκκλησία τῆς Λαρίσης ἤ Ἐκκλησία τῆς Θεσσαλονίκης. Μ' αυτή την έννοια. Εκκλησία· δηλαδή περιφέρεια μητροπολιτική, ὅπως θὰ τὰ λέγαμε με μία σύγχρονη έκφραση. Δεν ήταν λοιπών μόνο ἑπτά· ἀλλά ἐδῶ ὁ ἀριθμός ἑπτά, μέ τήν ἱερότητά του, ἔρχεται να δώσει την πληρότητα τῆς μιᾶς, ἀγίας, καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Ταυτοχρόνως ὅμως, ὅπως σᾶς εἶπα, οἱ ἑπτά αυτές Ἐκκλησίες υπηρετοῦν καί ἱστορικές Εκκλησίες· δηλαδή δέν εἶναι φανταστικές, αλλά πραγματικές.

   Βεβαίως οἱ προφητεῖες πού θά ἐξαγγελθούν για τίς ἑπτά αὐτές Ἐκκλησίες αναφέρονται στην κάθε μια κατά ἱστορικό τρόπο, και ταυτοχρόνως ἀποκαλύπτουν τό τί προφητεύεται γιά τήν ὅλη Εκκλησία μέσα στην Ἱστορία. Αὐτό εἶναι τό καταπληκτικό, πού τό συναντάμε καί σέ ὅλες σχεδόν τίς προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης, τό πῶς δηλαδή οἱ προφητεῖες, ενώ ἀποβλέπουν ὁπωσδήποτε σέ ἕναν ἱστορικό κορμό, σε ἕνα ἱστορικό πλαίσιο τοῦ παρόντος ἢ τοῦ ἀμέσου μέλλοντος, ταυτοχρόνως ξεπερνοῦν αὐτόν τόν ἱστορικό κορμό καί πηγαίνουν στο βάθος τῆς Ἱστορίας, για να μιλήσουν για κάτι τό γενικότερο, ἢ ἀκόμη για κάτι τό συγκεκριμένο, ἀναλόγως πῶς ἡ προφητεία, ἔσχατολογική ἤ ὄχι, ἐξυπηρετεῖται. (Βλ. Αποκ. 1, 19.)

   Ἔτσι λοιπόν οἱ ἑπτά χρυσές λυχνίες, ὅπως εἶπα, εἶναι οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἢ ἡ μία καί μόνη Ἐκκλησία.

   «Καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν ὅμοιον υἱῷ ἀνθρώπου.» (Αποκ. 1, 13. Πρβλ. Δαν. 7, 13.). Κοίταξα, καί εἶδα ἕναν πού ἔμοιαζε σαν ἄνθρωπος, ἦταν ὅμοιος μέ υἱό ἀνθρώπου. Υἱός ἀνθρώπου θά πεῖ ἄνθρωπος. (Ἡ ἔκφραση αυτή –υἱός ἀνθρώπου (ben adam στα ἑβραϊκά, ἤ bar nasha στα αραμαϊκά)– εἶναι ἑβραϊσμός, καί χρησιμοποιείται ευρέως τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, εἴτε δείχνοντας τήν φύση (υἱός Θεοῦ= Θεός, υἱός ἀνθρώπου = ἄνθρωπος, υἱός υποζυγίου = υποζύγιο, κλπ.) εἴτε τήν γενεαλογία (υἱός Δαβίδ  = ἀπόγονος τοῦ Δαβίδ). Αυτήν τήν ἔκφραση χρησιμοποιοῦσε καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὅσες φορές μιλοῦσε γιά τόν ἑαυτό Του.) Ὅταν ὅμως λέει ὅμοιος, ἐννοεῖ πώς ἔμοιαζε σαν ἄνθρωπος· συνεπῶς ἦταν κάτι που δέν θά μποροῦσε νά πεῖ μέ σιγουριά ὁ ἱερός Εὐαγγελιστης ὅτι ἦταν ἁπλῶς ἄνθρωπος. Ἄνθρωπος ἦταν· ἀλλά... κάτι τό ὑπερφυσικό είχε αὐτός ὁ ἄνθρωπος.

   Ποῦ τόν εἶδε; «ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν», ἀνάμεσσα. Καί παρακάτω θά μᾶς πεῖ ὅτι περπατάει μεταξύ τῶν λυχνιών. (Αποκ. 2, 1.) Πῶς ἦταν λοιπόν διευθετημένες οἱ λυχνίες; Ὑπῆρχε, ὅπως σᾶς εἶπα, μία τέτοια διευθέτηση, ὥστε ὁ περιπατῶν μεταξύ τῶν ἑπτά αὐτῶν λυχνιῶν να μπορεῖ νά κινεῖται δυναμικά ανάμεσά τους, καί ὄχι νά μένει στατικά, δηλαδή να στέκεται.

   Ἐδῶ ἔχουμε τήν εἰκόνα τοῦ Μεσσίου ὡς υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου –γι' αυτό λέει «ὅμοιος υἱῷ ἀνθρώπου»– πού πάρθηκε ἀπό τό βιβλίο του Δανιήλ, (Βλ. Δαν. 7, 13.) καί τοῦτο ἀφενός μέν γιά τήν πραγμάτωση της προφητείας τοῦ Δανιήλ καί ἀφετέρου γιά τήν ταυτότητα τοῦ προσώπου του Μεσσίου.

   Τὰ εὐαγγέλια ἐμφανίζουν τον Μεσσία ἤδη ὡς ἄνθρωπο, ἑκατό τοῖς ἑκατό ἄνθρωπο. Θά μᾶς πεῖ σαφῶς ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης ὅτι «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰωάν. 1,14. Βλ. Λευιτ. 26, 11. Ἰωήλ 3,21. Ζαχ. 2, 10. Ήσ. 7,14.). Ὁ Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος. Καί μάλιστα δεν λέει ἄνθρωπος, αλλά λέει «σάρξ»! Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς πῶ τό γιατί, παρά μόνο ὅτι ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης θέλει να τονίσει ιδιαιτέρως την ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ. Ταυτοχρόνως ὅμως ὁ ίδιος τονίζει καί τήν θεία φύση Του, καί λέει πώς ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Λόγος, ὁ Ὁποῖος «ἦν πρὸς τὸν Θεόν», ἦταν πάντοτε πρός τόν Πατέρα, δηλαδή πάντοτε ὑπῆρχε, καί ὅτι ἡ ἀρχή τῶν ὄντων βρίσκεται στον Υιό, αλλά και ὅτι ὁ Υἱός ὑπῆρχε ὅταν ἔγινε ἡ ἀρχή τῆς δημιουργίας, ὁρατῆς καὶ ἀόρατης. (Βλ. Ιωάν. 1, 1-3. Αγ. Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Α΄ Εκατοντάς, PG 90, 1085D. Πρβλ. Ρωμ. 11,36.)

   Τώρα, ἀφοῦ δείξει τόν Ἰησοῦ μέσα στην απειρότητα καί αἰωνιότητα, τονίζοντας ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός Λόγος, πού εἶναι ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα, ταυτοχρόνως θα δείξει καί τήν ἀνθρώπινη φύση Του. Γιά νά μή μπερδευτεῖ ὅμως ὁ ἀναγνώστης καί πεῖ ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ μπορεῖ νά ἦταν φαινομενική, νά ἦταν δέν ξέρω πῶς, σάν κάτι ὅπως τώρα ἐδῶ γράφει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης ὅμοιος μέ υἱό ἀνθρώπου, καί γιά νά μή θεωρηθεῖ ὅτι ὑπάρχει ἁπλῶς μιά εἰκόνα, μια φαντασία, ἕνα κάτι, τί λέει ἐδῶ ὁ Εὐαγγελιστής; «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο» (Ἰωάν. 1, 14.), ὁ Λόγος ἔγινε σάρκα! Καί δέν λέει σῶμα, δέν λέει ἄνθρωπος, αλλά σάρκα! για να δείξει την πραγματική ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου.

   Ἔτσι, ἐνῶ στὰ εὐαγγέλια ἔχουμε τόν πραγματικό ἄνθρωπο Ἰησοῦ –πού ἔφαγε, ἤπιε, περπάτησε, μίλησε, κοιμήθηκε, κουράστηκε, δίψασε, πόνεσε, σταυρώθηκε, ἔρρευσε τό αἷμα Του, δηλαδή ἑκατό τοῖς ἑκατό ἄνθρωπος– τώρα στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως ἐξαίρεται, ἀναδεικνύεται ὁ ἐνανθρωπήσας Λόγος, ἀλλά ὡς ὑπερκείμενος τοῦ χρόνου καί τῆς Ἱστορίας, καί μάλιστα ὡς θριαμβευτής τῆς Ἱστορίας. Γι' αὐτόν τόν λόγο ὁ Χριστός, ἐπειδή εἶναι μέν ἄνθρωπος, ταυτοχρόνως ὅμως εἶναι καί Θεός, μέ μιά λέξη θα λέγαμε ὅτι εἶναι Θεάνθρωπος.

   Ἔτσι λοιπόν ἡ θεανθρώπινη φύση φαίνεται καί ἀπό τίς δύο ὄψεις. Ἐδῶ ἐπάνω στή γῆ φαινόταν μόνο ή ἀνθρώπινη φύση καί ὄχι ἡ θεία· ἡ θεία περιεκρύπτετο. Ἐκεῖνο τό «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών» (Φιλιπ. 2, 7.) –καί δοῦλος γενικά εἶναι ὁ ἄνθρωπος– δέν σημαίνει ὅτι κενώθηκε ἀπό τήν θεία Του δόξα, διότι δέν εἶναι δυνατόν να γίνει ποτέ αυτό, αλλά ἁπλῶς ὅτι ἡ θεία δόξα περιεκρύβη, κρύφτηκε.

   Γι' αὐτό, ἡ γιορτή τῶν Χριστουγέννων, πού θά ἐορτάσουμε αὐτές τίς ἡμέρες, δέν εἶναι παρά ἡ γιορτή τῆς κενώσεως τοῦ Λόγου. Βλέπετε, δέν ἐμφανίζεται μέ καμμία δόξα. Βεβαίως υπάρχουν σημεῖα καί στοιχεῖα πού μαρτυροῦν τή θεία δόξα Του, ὅπως εἶναι οἱ ἄγγελοι πού ὑμνοῦν στόν οὐρανό, ὅπως τό ἀστέρι πού ὁδηγεῖ τούς μάγους· παρά ταῦτα ὁ Ἰησοῦς εἶναι ἕνα νήπιο φυσικό, πέρα για πέρα φυσικό, πού γεννήθηκε από μία γυναίκα, τήν ὑπεραγία Θεοτόκο. Περικρύπτεται λοιπόν ή θεία δόξα στήν ἐπίγεια ζωή Του.

   Από τότε ὅμως πού σταυρώθηκε και αναστήθηκε, δεν περικρύπτεται, γιατί πλέον εἶναι ὁ ὑπερκείμενος τῆς Ἱστορίας Ἰησοῦς, εἶναι ἐκεῖνος πού ἐμφανίσθηκε στον Παύλο πρός Δαμασκό, ὅταν ἔμπαινε στην πόλη, ὁ Ὁποῖος ἦταν λαμπρότερος από τον μεσημεριάτικο ήλιο! Καί Τόν ἄκουσε ὁ Παῦλος· καί τυφλώθηκε· και Τόν πίστεψε, καί ἔγινε αὐτό πού ἔγινε ὁ μέγας Παύλος! (Βλ. Πράξ. 9, 1-18. Β' Κορ. 11, 21-33. 12, 1-9, κ.ά.) Ὁ Ἰησοῦς ἐκεῖ εἶναι ὁ ὑπερκείμενος τῆς Ἱστορίας. Ετσι ἐμφανίζεται τώρα κι ἐδῶ στήν Ἀποκάλυψη.

   Ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης, βεβαίως, γνωρίζει τον ἱστορικό Ἰησοῦ, ἀλλά ταυτοχρόνως γνωρίζει καί τόν ὑπερκείμενο τῆς Ἱστορίας Ἰησοῦ. Γι' αὐτό καί δέν τρέχει βεβαίως τώρα να πέσει στο στήθος Του, ὅπως τότε πού τοῦ εἶπε «Κύριε, τίς ἐστιν ὁ παραδιδούς σε;», ούτε ἀναφέρει ἐκεῖνο τό «ὅν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς», πού τόσο πολύ ἀγαπᾶ νά τό σημειώνει στο εὐαγγέλιό του, ἐπανειλημμένα μάλιστα. (Ἰωάν. 21, 20. καί Ἰωάν. 13, 23. 19, 27. 21, 7· 20.) Δέν ἔχει πιά τό θάρρος. Οὔτε θά πλησιάσει τόν Ἰησοῦ, ὅπως τότε πού μέ τόν ἀδελφό του Ἰάκωβο Τοῦ εἶπαν Κύριε, πόσο θα θέλαμε να καθίσουμε ἀριστερά σου καί δεξιά σου!... βάζοντας μάλιστα καί τή μητέρα τους για να το πετύχουν αυτό. (Ματθ. 20, 20-28.) Ὁ Ἰωάννης τώρα θα τρομάξει! θα τρομάξει γιά ὅ,τι θὰ δεῖ μπροστά του!

   Γι' αὐτόν τόν λόγο ὁ χαρακτηρισμός τοῦ Μεσσίου ἀπό τόν εὐαγγελιστή Ἰωάννη ὡς «ὅμοιος υἱῷ ἀνθρώπου» αναφέρεται, ὅπως σᾶς εἶπα, στην θεωθεῖσα ἀνθρώπινη σάρκα Του.

   Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού ἤδη εἶναι δοξασμένος, κινεῖται μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν Του, ἤ καλύτερα βρίσκεται μέσα στὴν Ἐκκλησία Του· γι' αὐτό εἶναι ἀνάμεσα στις χρυσές λυχνίες πού εἶναι ἀναμμένες.

   Ἐδῶ βλέπουμε νά ἐμφανίζεται ὁ Ἰησοῦς, ὁ ὑπερκείμενος πάντα τῆς Ἱστορίας, μέσα στήν ἱστορική Εκκλησία. Προσέξτε: εἶναι ἡ στρατευομένη Ἐκκλησία, ὅπως μέ ἄλλα λόγια τή λέμε, εἶναι ἡ ἱστορική Εκκλησία. Ἐμεῖς αὐτήν τή στιγμή είμαστε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἡ ἱστορική, ή στρατευομένη Εκκλησία. Βλέπουμε λοιπόν ἐδῶ τόν Ἰησοῦ Χριστό σε ένα σύμπλεγμα μέ τήν Ἐκκλησία Του.

   Αὐτό τό σύμπλεγμα τώρα πῶς νά τό συλλάβουμε; Αν προσέξατε σήμερα τήν ἀποστολική περικοπή, από την Πρός Κολασσαεῖς, (Κολ. 1, 24.) θά ἀκούσατε ἐκεῖ πῶς ὁ Ἀπόστολος ἀναφέρεται στο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Διότι ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα Του καί τοῦτο διότι ὁ Χριστός, ὡς Θεός καί ὡς ἄνθρωπος, συνεπῶς ὡς Θεάνθρωπος, ἐνοικεῖ στήν Ἐκκλησία.

   Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «ὑμεῖς γὰρ ναὸς Θεοῦ ἐστε ζῶντος, καθὼς εἶπεν ὁ Θεὸς ὅτι ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτῶν Θεός, καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μοι λαός» (Β΄ Κορ. 6, 16. Βλ. Λευϊτ. 26, 11-12.). Εἶναι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά τό ἀνανεώνει ὁ Ἀπόστολος στην Καινή Διαθήκη. Εἶναι ὑπέροχο, ἀγαπητοί μου! Ἐσεῖς εἶστε ναός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζωντανοῦ, ὅπως εἶπε ὁ Θεός, ὅτι θά κατοικήσω μέσα τους καί θά περιπατήσω ανάμεσά τους, καί θά εἶμαι Θεός τους, καί αὐτοί θά εἶναι για μένα λαός μου.

   Εἴδατε; θά ἐνοικήσω καί θά ἐμπεριπατήσω! Είναι πολύ χαρακτηριστική αὐτή ἡ στάση του Θεού. Δείχνει τόν Θεό πού εἶναι μέσα στην Εκκλησία Του κατά έναν δυναμικό τρόπο. Είδατε, εἶναι ἡ δεύτερη φορά που το λέω, καί θά τό πῶ ξανά και ξανά, για να καταλάβουμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι «Θεὸς ἐγγίζων» (Ἱερ. 26, 26.), ὁ Θεός εἶναι ἀνάμεσά μας, ὁ Θεός γνωρίζει τα πάντα, ὁ Θεός δέν εἶναι, κατά στατικό τρόπο, ακίνητος. (Πρβλ. Ματθ. 28, 20.)

   Ακόμα, ἕνας δεύτερος λόγος ποὺ ὁ Χριστός έμφανίζεται μέ τίς Ἐκκλησίες Του σε ένα σύμπλεγμα είναι διότι τό ὑπάρχον φῶς καί ἡ ζωή στην Εκκλησία ἐκπηγάζει ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ πηγή τοῦ φωτός, εἶναι ἡ πηγή τῆς ζωῆς, καί ὁ Ὁποῖος διαρκῶς βρίσκεται μαζί μέ τούς πιστούς Του. (Bλ. Ἱωάν. 8, 12. Aποκ. 22, 5. Ἱωάν. 6, 35. 12, 26. 14, 3. 17, 24. Πράξ. 3, 15. Β΄ Τιμ. 2, 12. κ.ά.)

   Καί εἶδα αὐτόν τοῦ ὁποίου εἶδα τήν φωνή, λέει ο εὐαγγελιστής Ἰωάννης, «ἐνδεδυμένον ποδήρη καὶ περιεζωσμένον πρὸς τοῖς μαστοῖς ζώνην χρυσήν» (Αποκ. 1, 13.). Τόν εἶδα νά εἶναι ἐνδεδυμένος μ' ἕναν χιτώνα ποδήρη, δηλαδή μακρύ χιτώνα, πού ἔφτανε μέχρι κάτω τα πόδια, μέχρι τόν ἀστράγαλο, καί ἦταν ζωσμένος με μία χρυσή ζώνη ἐδῶ μπροστά στο στῆθος, προς τους μαστούς· συνεπῶς μέ μιά πλατειά ζώνη, χρυσή.

   Αὐτή ἡ περιβολή ἐδῶ ὑπενθυμίζει ἀρχιερατική καί βιβλική περιβολή στην Παλαιά Διαθήκη, καί ἡ παρουσία ἐδῶ τοῦ Ἰησοῦ μ' αὐτόν τόν τρόπο θέλει νά ἐξάρει τήν ἀρχιερατική ἀλλά καί τήν βασιλική ἐξουσία Του. (Βλ. Εξοδ. 28, 1-39. Αρέθας, PG 106, 517D. Πρβλ. Ήσ. 11, 5.)

   Αὐτός ὁ ποδήρης χιτώνας ἐμφανίζει ὅλο τό μεγαλεῖο ἐκείνου πού τόν φοράει. Ὅπως ξέρετε, πάντοτε ὁ μακρύς χιτώνας δίνει μία μεγαλοπρέπεια. Κι ἔτσι στα μάτια τοῦ Εὐαγγελιστοῦ ὑπάρχει κατά τρόπο φανερό τὸ ἀρχιερατικό καί τό βασιλικό αξίωμα σ' ἐκεῖνον τοῦ ὁποίου τή φωνή γύρισε νά δεῖ.

   «Ἡ δὲ κεφαλὴ αὐτοῦ καὶ αἱ τρίχες λευκαὶ ὡς ἔριον λευκόν, ὡς χιών.» (Αποκ. 1, 14.) Καί οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς του ἦταν λευκές σάν τό ἄσπρο μαλλί, σάν τό χιόνι.

   Παίρνει δύο εἰκόνες, τό ἄσπρο μαλλί καί τό χιόνι, για να δείξει τήν λευκότητα τῶν μαλλιῶν, τῶν τριχῶν τῆς κεφαλῆς τοῦ Χριστοῦ.

   Αὐτή ἡ λευκότητα τῶν τριχῶν τῆς κεφαλῆς σημαίνει τήν ἀρχαιότητα καί τήν αἰωνιότητά Του.

   Καί ἡ παλαιότητα αὐτή εἶναι κοινή μέ τόν Παλαιό τῶν ἡμερῶν, δηλαδή τόν οὐράνιο Πατέρα, ὅπως μᾶς τόν περιγράφει ὁ προφήτης Δανιήλ. (Δαν. 7, 22.) Παλαιός ἡμερῶν σημαίνει αὐτόν πού εἶναι πολύ ἀρχαῖος, εἶναι πρῶτος, καί ἐμφανίζεται ὡς γέροντας. Γι' αυτόν τον λόγο και στίς εἰκόνες μας ὁ Θεός Πατήρ ἐμφανίζεται ὡς γέροντας, μέ ἄσπρα μαλλιά. Ἡ εἰκόνα αὐτή εἶναι παρμένη ἀπό τόν Δανιήλ. Ὥστε τά ἄσπρα μαλλιά δείχνουν τήν παλαιότητα. Πράγματι, ἐδῶ βλέπουμε τήν παλαιότητα τοῦ Υἱοῦ.

   Γιατί ὁ Χριστός παρουσιάζεται με άσπρα μαλλιά; Παρουσιάζεται ἔτσι για να δείξει ότι και ο Υιός και ο Πατήρ εἶναι Παλαιοί τῶν ἡμερῶν, πού δείχνει το ισότιμο τοῦ Υἱοῦ μέ τόν Πατέρα.

   Ποῦ εἶναι οἱ ταλαίπωροι Χιλιαστές, που προσπαθοῦν νά καταλάβουν την γέννηση του Υιού; Προσπαθοῦν! Τί νά καταλάβεις, ἄνθρωπε φτωχέ...! Λέει ο μέγας Βασίλειος: Τι νά σοῦ πῶ για τη γέννηση του Υιού, ὅτι ὁ Πατήρ γεννᾶ τόν Υἱό; Τί νά σοῦ πῶ γι᾿ αὐτό; Ενα μόνο· ότι παίρνουμε τη λέξη, καί δέν καταλαβαίνουμε τίποτα! (Βλ. Επιστολαί, Κανονικαῖς, PG 32, 393D-396Α: «Όταν δὲ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱὸν εἶναι διδασκώμεθα, καὶ γεννηθέντα, ἀλλ᾽ οὐχὶ ποιηθέντα, μὴ καταπέπτωμεν ἐπὶ τὰς σωματικής τῶν παθῶν ἐννοίας. Οὐ γὰρ ἐμερίσθη ἡ ουσία ἀπὸ Πατρὸς εἰς Υἱόν· οὐδὲ ῥυεῖσα ἐγέννησεν, οὐδὲ προβαλοῦσα, ὡς τὰ φυτὰ τοὺς καρπούς, ἀλλ᾽ ἄῤῥητος καὶ ἀνεπινόητος λογισμοῖς ἀνθρώπων τῆς θείας γεννήσεως ὁ τρόπος. Οὔτε οὖν ἀρνεῖσθαι δεῖ τὴν θείαν γέννησιν, οὔτε σωματικαῖς ἐννοίαις καταῤῥυποῦν ἑαυτοῦ τὴν διάνοιαν». Κατ' Εὐνομίου, Λόγος Ε', PG 29, 757C 760AΒ.)

   Καί λένε οἱ Χιλιαστές: Πῶς εἶναι δυνατόν ὁ Υἱός νά εἶναι ἴσος μέ τόν Πατέρα, ἀφοῦ εἶναι Υιός; Καί τά λένε αὐτά, ἁπλούστατα, γιατί προσπαθούν να κατανοήσουν τήν ἔννοια τῆς γεννήσεως! Αυτή ὅμως, ἀγαπητοί μου, ἀποτελεῖ μυστήριο. Ἀλλά ἀφοῦ ἀποτελεῖ μυστήριο, τότε τί ψάχνουμε; Τότε ὁπωσδήποτε καί ὁ Πατήρ και ὁ Υἱός εἶναι Παλαιοί τῶν ἡμερῶν, καί συνεπῶς ὁ Υἱός, ἀφοῦ καί Αὐτός ἔχει παλαιότητα, ὅπως καί ὁ Πατήρ, καί παρουσιάζεται μέ τήν ἴδια εἰκόνα –θα τα πούμε καί λίγο παρακάτω, γιατί ἔχουμε κι ἄλλα σημεία πού δείχνουν τήν ἰσοτιμία τοῦ Υἱοῦ μέ τόν Πατέρα– τότε ὁ Υἱός εἶναι ἴσος μέ τόν Πατέρα, καί συνεπῶς ὁ Υἱός εἶναι ὁ Γιαχβέ, ὁ Κύριος. Ναί, ὁ Κύριος!

   Αλλά κάνει ἐντύπωση ὅτι ἡ ὀρθόδοξη εικονογραφία μας, πού ὅλα αὐτά τά ἀποτυπώνει τόσο ὡραῖα, δέν είναι νατουραλιστική· εἶναι δογματική. Δέν θέλει να παρουσιάσει τα πρόσωπα τοῦ Κυρίου, τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων κατά νατουραλιστικό, φυσικό δηλαδή τρόπο, αλλά κατά αντιρεαλιστικό, αντινατουραλιστικό, κατά δογματικό τρόπο.

   Βλέπετε, στον τρούλλο τῆς Μονῆς Δαφνίου, τόν Ἰησοῦ νά ἔχει μαῦρα μαλλιά, αλλά γεροντικό πρόσωπο. Ὅμως ἐπίτηδες ὁ ἁγιογράφος ἐδῶ παρουσιάζει ἔτσι τόν Χριστό, μέ μαύρα μαλλιά και γεροντικό πρόσωπο, καί μάλιστα τόσο γεροντικό, πού ἴσως γιά μιά στιγμή θα φαινόταν καί ἄσχημο από αισθητικῆς πλευρᾶς, συγκρινόμενο μέ ἕνα νατουραλιστικό. Αλλά ἕνας πού μπορεῖ νά ξέρει καί νά βλέπει καί νά ἀπολαμβάνει, δέν μένει ποτέ στον νατουραλισμό· μάλιστα ἐκεῖνος πού ξέρει ἀπό ἀληθινή τέχνη φθάνει να ξερνάει τον νατουραλισμό! Ωστόσο, παρουσιάζεται ένα πρόσωπο πού ἐκ πρώτης ὄψεως μοιάζει άσχημο, ρυτιδωμένο, γεροντικό, καί ἔχει μαῦρα μαλλιά.

   Τί θέλει να δείξει ἐδῶ ὁ ἁγιογράφος, εἴτε βάζοντας ἄσπρα μαλλιά με νεανικό πρόσωπο, εἴτε γεροντικό πρόσωπο μέ μαῦρα μαλλιά; Απλούστατα θέλει να δείξει ὅτι ὁ Υἱός εἶναι ὁ αἰώνιος Θεός, αλλά μέ μία αιώνια νεότητα!

   Ὁ Θεός λέγεται Παλαιός τῶν ἡμερῶν. Δέν εἶναι γέροντας ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου. Τα γηρατειά εἶναι ἰδιότητα τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εἶναι μέσα στον χρόνο καί γερνοῦν. Ὁ Θεός δεν γερνά. Κι ἔτσι ἐκφράζεται θαυμάσια ή παλαιότητα, δηλαδή ή αιωνιότητα, καί ταυτοχρόνως ή νεότητα. Ὁ Θεός παραμένει πάντοτε ὁ ἴδιος, ἀναλλοίωτος. (Βλ. Ψαλμ. 101, 26-28. Ησ. 51, 6. Εβρ. 1, 10-12.)

   «Καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλόξ πυρός.» (Αποκ. 1, 14.) Καί τά μάτια Του ήταν σαν φλόγα πυρός!

   Τώρα, πῶς νά φανταστούμε αυτήν τήν φλόγα τοῦ πυρός... Ἔχετε δεῖ τήν φλόγα που βγαίνει από το μπέκ τοῦ ὀξυγόνου ὅταν καίγεται; (Ἐδῶ ὁ ὁμιλητής προφανῶς ἀναφέρεται στην κοπή ή συγκόλληση μετάλλων με καύση μείγματος ὀξυγόνου καί καύσιμου αερίου (ακετυλενίου ἤ προπανίου), μέ τήν φλόγα τοῦ ἀκροφυσίου να φθάνει τή θερμοκρασία των 3.500° C.) Κάπως ἔτσι νά φανταστοῦμε καί τά μάτια Του, πού ήταν σαν μία φλόγα πυρός! (Σύμφωνα μέ τήν ἐπικρατοῦσα άποψη τῶν ἀρχαίων γιά τήν ὅραση πού διατυπώθηκε ἀπό τούς Εμπεδοκλή, Πλάτωνα, Ἥρωνα καί Ευκλείδης, διακρίνουμε ἕνα ἀντικείμενο όταν ρεῦμα φωτιᾶς (θεῖον πῦρ) ἐξέρχεται ἀπό τά μάτια μας καί πέφτει πάνω στό ἀντικείμενο. Βλ. ἐγκώμιο ἐπιταφίου θρήνου: «Ὦ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου....». Ἀλλά καί σύγχρονες φράσεις, ὅπως ἔχασα τό φῶς μου ἤ ρίξε μιά ματιά, κ.ά. στηρίζονται σ' αὐτή τήν ἀρχαία δοξασία.) Ειλικρινά θά τρομάζαμε, ἂν ἐμεῖς βλέπαμε μία τέτοια ὕπαρξη, πού δικαιολογημένα θά πεῖ ἐδῶ ὁ Εὐαγγελιστής ὅτι ἦταν σαν ἄνθρωπος. Ἄνθρωπος βέβαια ἦταν· ἀλλά τί ἄνθρωπος...!

   Γιατί τά μάτια Του ήταν σαν φλόγα πυρός;

   Λέει ἡ Σοφία Σειράχ: «ὀφθαλμοὶ Κυρίου μυριοπλασίως ἡλίου φωτεινότεροι» (Σοφ. Σειρ. 23, 19.), τα μάτια τοῦ Κυρίου εἶναι μυριοπλάσια φωτεινότερα, δηλαδή αφάνταστα πιο φωτεινά ἀπό τόν φυσικό ἥλιο. Μ' αυτό θέλει νά πεῖ ὅτι ὁ Θεός βλέπει τα πάντα, καί ἄρα Τοῦ ἀποδίδεται ἡ παγγνωσία. Ὁ Θεός γνωρίζει τα πάντα. Γι' αὐτό ἐμφανίζεται μέ τήν εἰκόνα αυτή στόν Ἰωάννη γιά νά τοῦ δηλώσει ὅτι εἶναι ἐκεῖνος πού ἐνανθρώπησε, ἐκεῖνος πού εἶναι ὁ αἰώνιος Θεός, ἐκεῖνος πού τά βλέπει ὅλα. Ποιά βλέπει; Αὐτά πού εἶναι στις λυχνίες μπροστά, βλέπει ὅ,τι υπάρχει μέσα στήν Ἐκκλησία Του. Ὅλα τά βλέπει! («Ἐνδείκνυται ἐπεὶ καὶ φῶς ἐστιν ὁ Χριστός, καὶ τοῦτο ἑαυτὸν ὀνομάζει, ἐγώ εἰμι λέγων τὸ φῶς...» (Οἰκουμένιος, σσ. 41-42). Βλ. Ἰωάν. 1,8-9, 8, 12. 9,5. Ματθ. 4,16. Α΄ Τιμ. 6, 16. Α΄ Ἰωάν. 1,5. κ.ά. Ἡ ἐπανειλημμένως φερομένη ἐν τῇ Ἀποκαλύψει (β΄18, ιθ΄12) εἰκών αὕτη ἀπαντᾶ μέν καί παρά Δανιήλ (ι' 6), εἶναι δ᾽ ὅμως οἰκεία παρά τοῖς Ἀνατολίταις καθόλου καί δή καί παρ' ἡμῖν εἰς δήλωσιν μεγάλης και απανταχοῦ διεισδυτικῆς διανοητικῆς εὐφυΐας, ἐνταῦθα δέ καί τῆς παγγνωσίας τοῦ Κριτοῦ (Μπρατσιώτης, σ. 80).)

   Αγαπητοί μου, ἀκοῦστε κάτι. Θά τό ποῦμε καί παρακάτω ξανά, ἀλλά δέν πειράζει ἄν τό αναφέρουμε καί τώρα. Πολλές φορές νομίζουμε ὅτι ὁ Θεός δέν βλέπει τί γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία Του. Καί δυστυχῶς μερικοί άνθρωποι θα πίστευαν ότι πρέπει να σπεύσουν να σώσουν τήν Ἐκκλησία!

   Φτωχοί ἄνθρωποι... δέν θά σώσετε ἐσεῖς τήν Ἐκκλησία· ἡ Ἐκκλησία θα σώσει ἐσᾶς!

   Ξέρετε τί φοβερό πράγμα εἶναι αὐτό, ἀγαπητοί; Εἶναι βλασφημία πρώτου μεγέθους νά λέμε τί μποροῦμε να κάνουμε να σώσουμε τήν Ἐκκλησία! Να σώσουμε ἐμεῖς τήν Ἐκκλησία; Αὐτή πού ἦλθε νά σώσει, ὡς σωστική κιβωτός μέσα στήν Ἱστορία, χρήζει σωτηρίας ἡ ἴδια; Τότε δέν σώζει, εάν υπάρχουν ἐποχές πού ἴσως ἔχει ἀνάγκη σωτηρίας ἡ ἴδια. Τί να σώσεις, ἄνθρωπε... Ἂν ἐργαστεῖς γιά τήν Ἐκκλησία, ἁπλῶς θά σώσεις τόν ἑαυτό σου· ὄχι τήν Ἐκκλησία· ἡ Ἐκκλησία σώζει πάντοτε. (Ὁ μακαριστός ἀρχιμ. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, σε παρατήρηση πνευματικού του τέκνου ὅτι εἶναι χρήσιμο να υπάρχουν ἔξυπνοι ἄνθρωποι μέσα στήν Ἐκκλησία διότι τούς ἔχει ἀνάγκη, ἀπάντησε: Ἀσφαλῶς καί είναι χρήσιμο να υπάρχουν στην Εκκλησία ἔξυπνοι καί ταλαντούχοι ἄνθρωποι· ὄχι ὅμως ἐπειδή τούς ἔχει ἀνάγκη. Κανέναν δέν ἔχει ἀνάγκη ἡ Ἐκκλησία· ἐμεῖς ἔχουμε τήν ἀνάγκη της, γιατί χωρίς αυτήν δεν σωζόμαστε. Ὅποιες ἱκανότητες βέβαια κι ἄν ἔχουμε, πρέπει να χρησιμοποιούνται προς δόξαν Χριστοῦ. Δέν πρέπει όμως να υπερτονίζουμε την προσφορά μας· «δοῦλοι ἀχρεῖοι ἐσμεν» (Λουκᾶ 17, 10). Ἡ Ἐκκλησία σώζει· δέν σώζεται. (Ὑποθήκες Ζωής – Από τη ζωή καί διδασκαλία τοῦ πατρός Ἐπιφανίου, ἔκδ. Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνας, 2010, σ. 97.)

   Το λέω αυτό γιατί πολλοί εἶναι ἐκεῖνοι που κάποτε ὀργανώνονται, με κάθε τρόπο, για να σώσουν δῆθεν τήν Ἐκκλησία. Ακούμε κάποιους, για παράδειγμα, να λένε αὐτήν τή στιγμή: Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κινδυνεύει· τί μποροῦμε νά κάνουμε; Να πιάσουμε ἀνθρώπους, πολιτικούς, τοῦτα ἐκεῖνα... ἡ πολιτεία να φροντίσει να σώσει τήν Ἐκκλησία!... Ἡ πολιτεία θα σώσει τήν Ἐκκλησία; Δέν εἶναι γελοῖο; Πολύ γελοίο!

   Αλλά συνεχίζουμε. Λέει κάτι πολύ σπουδαῖο ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας, πού ἑρμηνεύει τήν Ἀποκάλυψη: «οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλόξ πυρός· τοὺς μὲν ἁγίους φωτίζοντες, τοὺς δὲ βεβήλους φλογίζοντες» (PG 106, 228D-229A.) .Εἶναι μία πολύ ώραία ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ανδρέου, που μοιάζει πολύ, σχεδόν και στις λέξεις, μέ κάτι που λέει στην Εξαήμερο του ὁ μέγας Βασίλειος. (Βλ. Ὁμιλία Γ΄, PG 29, 121D: «Ὅθεν καὶ ἐν ταῖς τῶν βεβιωμένων ἡμῖν ἀνταποδόσεσι λόγος τις ἡμᾶς ἐν ἀποῤῥήτῳ παιδεύει, διαιρεθήσεσθαι τοῦ πυρὸς τὴν φύσιν, καὶ τὸ μὲν φῶς εἰς ἀπόλαυσιν τοῖς δικαίοις, τὸ δὲ τῆς καύσεως ὀδυνηρὸν τοῖς κολαζομένοις ἀποταχθήσεσθαι». Εἰς τὸν ΚΗ΄ Ψαλμόν, PG 29, 297C: «Οἶμαι δὲ ὅτι τὸ πῦρ τὸ ἡτοιμασμένον εἰς κόλασιν τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ διακόπτεται τῇ φωνῇ τοῦ Κυρίου· ἵνα, ἐπειδὴ δύο εἰσὶν ἐν τῷ πυρὶ δυνάμεις, ἥ τε καυστικὴ καὶ ἡ φωτιστική, τὸ μὲν δριμὺ καὶ κολαστικὸν τοῦ πυρὸς τοῖς ἀξίοις τῆς καύσεως προσαπομείνῃ, τὸ δὲ φωτιστικὸν αὐτοῦ καὶ λαμπρὸν τῇ φαιδρότητι τῶν εὐφραινομένων ἀποκληρωθῇ. Φωνὴ οὖν Κυρίου διακόπτοντος φλόγα πυρὸς καὶ μερίζοντος, ὡς ἀλαμπὲς μὲν εἶναι τὸ πῦρ τῆς κολάσεως, άκαυστον δὲ τὸ φῶς τῆς ἀναπαύσεως ἀπομεῖναι». Βλ. Σχόλια εἰς τὸν Ἡσαΐαν, PG 30, 544BC. κ. ά.)

   Λέει λοιπόν ὅτι αὐτή ἡ φλόγα τοῦ πυρός, πού ἐξέρχεται ἀπὸ τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ, εἶναι φλόγα πού τούς ἁγίους τούς φωτίζει, αλλά τούς βέβηλους, τούς ἁμαρτωλούς, τούς καίει.

   Πράγματι, εἶναι ἡ θεία δόξα, εἶναι ἡ θεία ενέργεια, πού λέει καί ὁ μέγας Βασίλειος, πού ἡ μέν φωτεινότητά της φθάνει στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στόν χῶρο τῶν ἁγίων, καί τούς φωτίζει καί τούς ἁγιάζει καί τούς δίνει όλα τα χαρίσματα, γιατί αὐτή ἡ θεία δόξα εἶναι φορέας ὅλων τῶν χαρισμάτων, ταυτοχρόνως δέ αὐτή ἡ θεία ενέργεια, ἡ θεία δόξα, φθάνει και στην Κόλαση, ὄχι ὅμως ὡς φῶς, ἀλλά ὡς πῦρ. Εἶναι ἡ ἴδια θεία ενέργεια ὡς φῶς στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὡς πῦρ στην Κόλαση. Αὐτό εἶναι καί τό λεγόμενο ἀφεγγές πῦρ. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Βαρλαὰμ καὶ Ἰωάσαφ, ΚΔ΄, PG 96, 1100Α: «...καταδικασθήσονται εἰς τὸ πῦρ τῆς γεέννης τὸ ἄσβεστον καὶ ἀφεγγές...».)

   Βεβαίως, μπορείτε να αναρωτηθεῖτε: Πῶς εἶναι δυνατόν στην Κόλαση να υπάρχει τό πῦρ καί νά εἶναι σκοτάδι;

   Ναί, εἶναι δυνατόν, γιατί αυτό το πῦρ θα είναι στερημένο του φωτός. Δηλαδή αὐτή ἡ θεία ενέργεια του πυρός δέν θά ἔχει φῶς, ἐπειδή το φως θα χρησιμοποιείται μόνο στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, χωρίς όμως την πυρότητα· ἐνῶ στήν Κόλαση θα υπάρχει η πυρότητα μόνο, καί ὄχι ἡ φωτεινότητα.

   Εἶναι πολύ ωραία αὐτή ἡ γνώμη τοῦ ἁγίου Ανδρέου Καισαρείας, αὐτή ἡ ἑρμηνεία. Θα σας την πῶ ἄλλη μία φορά: «Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλὸς πυρός· τους μὲν ἁγίους φωτίζοντες, τοὺς δὲ βεβήλους φλογίζοντες»!

   Συνεχίζουμε: «Καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνῳ, ὡς ἐν καμίνῳ πεπυρωμένοι». Καί τα πόδια του -ὅ,τι μποροῦσε νά φαίνεται ἀπό τόν ποδήρη χιτώνα πού φοροῦσε– ἔμοιαζαν μέ χαλκολίβανο που έχει πυρωθεῖ μέσα σε καμίνι.

   Τό χαλκολίβανον, ὅπως μᾶς λέει ὁ ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Εὐστάθιος σέ ἕνα ἔργο του που σχολιάζει τήν Ὀδύσσεια, είναι «μείγμά τι χρυσοῦ καὶ ἀργύρου» (Παρεκβολαὶ εἰς τὴν Ὁμήρου Οδύσσεια, δ΄ 150, 13.). Αὐτό εἶναι τό χαλκολίβανον· ένα μείγμα χρυσοῦ καί ἀργύρου. Ὅμως αὐτό ἐδῶ τό μείγμα, χρυσός καί ἄργυρος, βρίσκεται σε κατάσταση φωτεινότητας, γιατί εἶναι πυρωμένο. Ξέρουμε πώς όταν βάλουμε στό καμίνι ἕνα μέταλλο καί τό πυρώσουμε, αυτό βγάζει ζωηρό φῶς. Ἀλλά δέν θά βγάλει τέτοιο φῶς ὁ σίδηρος, ὅπως θά βγάλει ὁ ἄργυρος μέ τόν χρυσό που λαμποκοπᾶ. Ἔτσι ἦταν καί τά πόδια του.

   Μέ τήν εἰκόνα αυτή αποδίδεται ἡ λαμπρότητα τῶν ποδῶν τοῦ ὡς υἱοῦ ἀνθρώπου, ἡ εὐστάθεια, ἀλλά καί ἡ δύναμή τους, σε αντίθεση πρός τό οστράκινο μέρος τῶν ποδῶν τοῦ ἀγάλματος στο όραμα τοῦ Ναβουχοδονόσορος.

   Θυμᾶστε ἐκεῖνο τό ἄγαλμα πού εἶδε στό ὄνειρό του ὁ Ναβουχοδονόσωρ; Τα πόδια του ἦταν ἀσταθῆ. Μέρος, λέει, ἦταν ἀπό σίδηρο και μέρος από ὄστρακο, δηλαδή από πηλό. Κι ὅταν ἦλθε ἐκεῖνος ὁ ἀχειρότμητος λίθος ἀπό τό ἀλατόμητον ὄρος, πού αὐτοαποσπάσθηκε καί ἔπεσε με ορμή στα πόδια τοῦ ἀγάλματος, ἐκεῖνο συνετρίβη, ἔγινε σκόνη· καί τή σκόνη τήν πῆρε ὁ ἄνεμος καί τή σκόρπισε σέ ὅλη τή γῆ! (Βλ. Δαν. 2, 1-45.)

   Ἐκεῖνο τό ἄγαλμα δείχνει τις βασιλεῖες, τις δυναστεῖες, πού ἐμφανίστηκαν στην Ιστορία· τήν βαβυλωνιακή αυτοκρατορία, μέ τήν χρυσή κεφαλή· τήν μηδοπερσική αυτοκρατορία, μέ τά ἀργυρά στῆθος καί χέρια· τήν ἑλληνική αυτοκρατορία, τοῦ μεγάλου Αλεξάνδρου, μέ τήν χάλκινη κοιλιά καί τούς μηρούς· καί τήν ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μέ τά σιδερένια ἀλλά καί ὁστράκινα πόδια, τα πήλινα. Καί συντρίβεται τώρα αυτό τό ἄγαλμα, γιά να δειχθεῖ ποιές εἶναι οἱ ἀνθρώπινες αὐτοκρατορίες, οἱ ὁποῖες ἔρχονται, τρομάζουν τήν Ιστορία, και παρέρχονται.

   Ἐδῶ ὅμως ὄχι, δέν εἶναι ἔτσι· τά πόδια τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου εἶναι ἀπό χαλκολίβανον, δηλαδή πολύ λαμπρά, ἔνδοξα, δυνατά, εὐσταθῆ. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει να φοβηθεί τίποτε ἀπό τήν Ἱστορία, γιατί εἶναι ὑπερκείμενος τῆς Ἱστορίας.

   Αλλά τό ὅτι τά πόδια Του ήταν από χαλκολίβανον δηλώνει καί κάτι ἀκόμη· τίς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, τήν θεία καί τήν ἀνθρώπινη. (Σχολιάζει ὁ Ωριγένης: «Ἀλλὰ καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ, καθ᾽ οὓς ἐπιπορεύεται τῷ παντὶ διαφοιτήσας, διὰ τοῦ χαλκολιβάνου παραβάλλονται· διὰ τὸ θεϊκὸν λίβανος, χαλκὸς διὰ τὸ τοῖς κτίσμασι συγκαταβαίνειν.» (Αμφιβαλλόμενα, Σχόλια εἰς τὴν Ἀποκάλυψιν, 15.8-11), καί ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας: «Τοὺς πόδας καὶ ὁ θεῖος Γρηγόριος τὴν μετὰ σαρκὸς ἐνόησεν οἰκονομίαν· πόδες γὰρ αὐτοῦ ἡ σάρξ· τινι ἡ θεότης ἐπιβᾶσα, τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατειργάσατο.» (PG 106, 229).)

   «Καὶ ἡ φωνὴ αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν» (Αποκ. 1, 15.) Καί ἡ φωνή του ήταν όπως ἀκριβῶς πέφτουν τα πολλά νερά!

   Δέν ξέρω ἄν ἔχετε βρεθεῖ ποτέ κοντά σ' ἕναν μεγάλο καταρράκτη, πού γίνεται πολύς θόρυβος, ἔτσι ἡταν καί ἡ φωνή Του! Ἐδῶ δηλαδή έμφανίζεται τό ἐπιβλητικό μεγαλεῖο τῆς φωνῆς τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά κυρίως τοῦ λόγου Του.

   Αὐτό ἐδῶ τό σημεῖο τῆς Ἀποκαλύψεως βλέπουμε νά ἔχει πολλές αντιστοιχίες μέ τό ὅραμα τοῦ Δανιήλ, που περιγράφεται στο 10ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του, γιατί κι ἐκεῖνος εἶδε τόν Υιό και Λόγο τοῦ Θεοῦ. Ακοῦστε νά σᾶς διαβάσω πῶς εἶδε ὁ Δανιήλ τά πράγματα –δέν θά σᾶς ἑρμηνεύσω, γιά νά μήν ἀργήσουμε.

   «Καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ εἷς ἐνδεδυμένος βαδδίν –εἶδος ύφάσματος– καὶ ἡ ὀσφὺς αὐτοῦ –ἡ μέση του– περιεζωσμένη ἐν χρυσίῳ Ὠφάζ –από τόν τόπο Ὠφάζ– καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ ὡσεὶ θαρσίς –σάν τό κεχριμπάρι– καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡσεὶ ὅρασις ἀστραπῆς, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡσεὶ λαμπάδες πυρός, καὶ οἱ βραχίονες αὐτοῦ καὶ τὰ σκέλη ὡς ὅρασις χαλκοῦ στίλβοντος καὶ ἡ φωνὴ τῶν λόγων αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὄχλου.» (Δαν. 10, 5-6.)

   Ἔχετε ἀκούσει ποτέ ἐδῶ στο στάδιο Αλκαζάρ, ὅταν παίζουν ποδόσφαιρο –δεν ξέρω τί κάνουν ἐκεῖ– καί φωνάζουν οἱ θεατές, τί βοή βγαίνει; Ἔτσι ἦταν καί ἡ φωνή Του «ὡς φωνὴ ὄχλου»! Πολύ μεγαλοπρεπής εἰκόνα!

   Καί συνεχίζει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης: «καὶ ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ αὐτοῦ ἀστέρας ἑπτά», δηλαδή εἶχε στο δεξί Του χέρι –νά τό θυμᾶστε αὐτό– ἑφτά αστέρια. Ὅπως θά δοῦμε παρακάτω, στον 20ό στίχο τοῦ ἴδιου κεφαλαίου, στήν ἑρμηνεία πού κάνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος στόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή, υπό τούς ἑπτά αστέρες νοοῦνται οἱ ἑπτά ἐπίσκοποι τῶν ἀντιστοίχων ἑπτά Εκκλησιῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.

   «Καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ῥομφαία δίστομος όξεῖα ἐκπορευομένη.» (Αποκ. 1, 16.) Καί ἀπό τό στόμα Του ἔβγαινε ἕνα σπαθί μέ δύο κόψεις. Δίστομο θά πεῖ ἀκονισμένο κι ἀπό τή μία μεριά καί από τήν ἄλλη. Ἔβγαινε ἀπό τό στόμα του λοιπόν ἕνα σπαθί ὀξύτατο, κοφτερότατο! Εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος παριστάνεται ἐδῶ ὡς δίστομος ρομφαία.

   Στήν Πρός Εβραίους επιστολή του ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς σημειώνει ἀκριβῶς αὐτήν τήν εἰκόνα τῆς διστόμου ρομφαίας, τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ· ἀξίζει νά τήν ἀναφέρουμε.

   «Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνεργής», εἶναι ζωντανός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί δραστικός, «καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον», και κοφτερότερος από κάθε μαχαίρι δίκοπο, ακονισμένο και από τις δύο μεριές, «καὶ διϊκνούμενος ἄχρι μερισμού ψυχῆς τε καὶ πνεύματος, ἁρμῶν τε καὶ μυελῶν», καί εἰσχωρεῖ βαθειά, μέχρι καί τόν μυελό των οστέων, «καὶ κριτικὸς ἐνθυμήσεων καὶ ἐννοιῶν καρδίας.» (Εβρ. 4, 12.), και κρίνει συλλογισμούς καί προθέσεις τῆς καρδιᾶς! Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ... φοβερός!

   Εἶναι ἐκεῖνο πού πολλές φορές συμβαίνει ὅταν ἐξαγγέλεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, πού οἱ ἀκροατές αἰσθάνονται νά τούς ἐγγίζει στα μύχια τῆς ὑπάρξεώς τους! Πόσες φορές αὐτός, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἔρχεται να σχίσει τήν ψυχή, νά τήν τρυπήσει! Οἱ ἀκροατές τό αἰσθάνονται αὐτό. Πόσες φορές ἔρχεται αὐτός, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, νά ἀναμοχλεύσει το υποσυνείδητο, καί νά βγάλει από μέσα, να βγάλει, να βγάλει... καί νά βλέπει ὁ ἄνθρωπος πόσο κομματιάζεται! Τόν ἐγγίζει στα κατάβαθα τῆς ὑπάρξεώς του!

   Πράγματι, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἔχει αὐτήν τήν καταπληκτική ιδιότητα. Συνεπῶς, ὅταν ἐδῶ μᾶς περιγράφει τήν δίστομο ρομφαία να βγαίνει από τό στόμα ἐκείνου πού μιλάει στόν Ἰωάννη, δέν θέλει τίποτε ἄλλο παρά νά τονίσει τήν εὐθυδικία τοῦ Χριστοῦ, ὡς Κριτοῦ τοῦ σύμπαντος.

   Θά ἐπανέλθουμε ὅμως στήν εἰκόνα τῆς διστόμου ρομφαίας, ὡς χαρακτηριστικό τοῦ ἀποστολέως τῆς ἐπιστολῆς, δηλαδή τοῦ Ἰησοῦ, πρός τόν ἄγγελον, τόν ἐπίσκοπο, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Περγάμου· θά ἔχουμε ἐκεῖ ἐπανάληψη τοῦ ἴδιου χαρακτηριστικού.

   Καί συνεχίζει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης: «καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ». Μέ τη λέξη «ὄψις» ἐδῶ νοεῖται τό πρόσωπο.

   Μᾶς ὑπενθυμίζει ἐδῶ τήν περίπτωση τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ, ὅπου ἔλαμψε το πρόσωπό Του ὑπέρ τὸν ἥλιον. (Βλ. Ματθ. 17, 2. Μάρκ. 9, 2. Μαλ. 4, 2.)

   Ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης βεβαίως εἶχε ἐμπειρία τῆς Μεταμορφώσεως, διότι ήταν αυτόπτης μάρτυς. Παρά ταῦτα αὐτή τώρα ἡ ἔνδοξη ἐμφάνιση τοῦ Κυρίου τον κατατρόμαξε τόσο, ώστε να πέσει σαν πεθαμένος, σαν νεκρός μπροστά στα πόδια τοῦ Κυρίου, ὅπως θά δοῦμε ἀμέσως.

   «Καὶ ὅτε εἶδον αυτόν, ἔπεσα πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ ὡς νεκρός» (Αποκ. 1, 17.), ἔπεσα στα πόδια Του μπροστά σάν πεθαμένος.

   Ἐδῶ ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης παθαίνει ὅ,τι καί οἱ ἄλλοι θεατές υπερκοσμίων εἰκόνων ἤ θεοφανειῶν. («Ἔθος τοῖς ἁγίοις προφήταις ὁρῶσιν οπτασίαν καταπλήττεσθαι καὶ τὴν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν ἐνδείκνυσθαι.» (Οἰκ. σ. 44))

   Ὁ Ἡσαΐας, για παράδειγμα, κατεπλάγη μπροστά στη θεία δόξα, καί σημειώνει: «ὦ τάλας ἐγώ, ὅτι κατανένυγμαι, ὅτι ἄνθρωπος ὢν καὶ ἀκάθαρτα χείλη ἔχων, ἐν μέσῳ λαοῦ ἀκάθαρτα χείλη ἔχοντος ἐγὼ οἰκῶ...» (Ho. 6, 5.). Δηλαδή: Ὁ ταλαίπωρος ἐγώ... ἔχω κατατρυπηθεῖ, ἔχω καταπληγωθεῖ, διότι, ἐνῶ εἶμαι ἄνθρωπος με χείλη ακάθαρτα, καί κατοικῶ ἀνάμεσα σε λαό πού και αυτός ἔχει ἀκάθαρτα χείλη...

   Ο δέ προφήτης Δανιήλ θα σημειώσει το ἑξῆς: «καὶ εἶδον τὴν ὀπτασίαν τὴν μεγάλην ταύτην, καὶ οὐχ ὑπελείφθη ἐν ἐμοὶ ἰσχύς, καὶ ἡ δόξα μου μετεστράφη εἰς διαφθοράν, καὶ οὐκ ἐκράτησα ἰσχύος, καὶ ἤκουσα τὴν φωνὴν τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ ἀκοῦσαί με αυτού ἤμην κατανενυγμένος –βλέπετε συμφωνία με τον Ησαΐα καί μέ τόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστής;– καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ ἰδοὺ χεὶρ απτομένη μου καὶ ἤγειρέ με ἐπὶ τὰ γόνατά μου» (Δαν. 10, 8-10). Δηλαδή: Καί εἶδα τή μεγάλη αὐτή ὀπτασία, καί δέν μοῦ ἔμεινε καμμία δύναμη, καί ἡ ψυχή μου, το πρόσωπό μου άλλοιώθηκε, καί δέν μπόρεσα να κρατήσω τη δύναμή μου και να σταθῶ ὄρθιος. Καί ὅταν ἄκουσα τή φωνή τῶν λόγων Του, καί ἐνῶ ἄκουγα, ἤμουν κατατρομαγμένος, ἔκθαμβος, καί ἔπεσα με το πρόσωπό μου κάτω στή γῆ. Καί νά, ἕνα χέρι, τό χέρι ἐκείνου πού εἶδα, μέ άγγιξε καί μέ σήκωσε στα γόνατά μου.

   Τό ἴδιο συνέβη, ἀγαπητοί μου, καί στοὺς τρεῖς μαθητές στό ὄρος Θαβώρ. Ὡραῖα μᾶς τό δείχνει αὐτό ἡ εἰκονογραφία μας, πού ὁ Πέτρος, ὁ Ἰάκωβος καί ὁ Ἰωάννης, ὅταν εἶδαν μεταμορφούμενο τόν Κύριο, ἐκεῖ στό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως, ἔπεσαν ατάκτως κάτω στή γῆ, ἔντρομοι μπροστά στη θεία λάμψη! Είναι γεγονός ὅτι ὁ ἄνθρωπος πάντοτε ταράσσεται ὅποτε ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τόν ὑπερφυσικό κόσμο.

   «Καὶ ἔθηκε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐπ᾿ ἐμὲ λέγων· μὴ φοβοῦ» (Αποκ. 1, 17.), δηλαδή καί τότε ἅπλωσε το δεξί χέρι του ἐπάνω μου καί μοῦ εἶπε: μή φοβᾶσαι.

   Αὐτό τό ἅπλωμα του χεριοῦ τοῦ Κυρίου πάνω στον Ἰωάννη, ἀλλά καί ἡ προσφώνηση «μὴ φοβοῦ», ασφαλῶς θά ὑπενθύμισε στον μαθητή ἐκείνη τήν ἀλησμόνητη τρικυμιώδη νύχτα, πού ὅλοι οἱ μαθητές πάλευαν μέ τα κύματα στη λίμνη της Τιβεριάδος.

   Τότε, κάπου στις τρεῖς τή νύχτα, κατά τήν «τετάρτην φυλακήν», εμφανίσθηκε ὁ Κύριος περπατώντας ἐπάνω στα κύματα τῆς λίμνης. Καί οἱ μαθητές, ἐπειδή νόμισαν ὅτι βλέπουν φάντασμα, «ἀπὸ τοῦ φόβου ἔκραξαν»! Τότε ὁ ἀπόστολος Πέτρος Τοῦ λέει: Ἄν εἶσαι ἐσύ, Κύριε, πές μου να περπατήσω πάνω στα κύματα, ὅπως περπατᾶς κι Εσύ. Καί τοῦ λέει ὁ Κύριος: Ἔλα! Καί ἐνῶ ὁ Πέτρος περπάτησε, για μια στιγμή, σ' ἕνα μεγάλο κύμα, φοβήθηκε και άρχισε να βυθίζεται. Τότε ὁ Κύριος τόν κράτησε καί τόν στερέωσε. ((Βλ. Ματθ. 14, 22-33). Πόσο παρήγορος ή φωνή τοῦ Κυρίου και ἡ ἀλλοίωσις τῆς δεξιᾶς Του, ὅταν μᾶς συναντᾶ εἰς τόν τρικυμιώδη ὠκεανόν τοῦ βίου μας! Αρκεῖ νά τόν ἐπικαλούμεθα καί νά εἴμεθα ἕτοιμοι νά ἀκούσωμεν, μέσα ἀπό τήν βοήν καί τόν θόρυβον τῶν κυμάτων τοῦ κόσμου τούτου, την φωνήν του και να αἰσθανθούμε τό άγγιγμα τῆς δεξιᾶς Του εἰς τήν καρδίαν μας. (Από τίς ἰδιόγραφες σημειώσεις τοῦ ὁμιλητοῦ στήν Ἀποκάλυψη).)

   Τί εἶπε ὁ Κύριος τότε στους μαθητές; «Θαρσείτε, ἐγώ είμι· μὴ φοβείσθε». Μη φοβάστε! Πάρτε θάρρος! Εγώ εἶμαι! Πραγματικά, αγαπητοί μου, ἐδῶ τώρα ὁ Κύριος θά πεῖ τό ἴδιο πράγμα καί στόν Ιωάννη: «Μὴ φοβοῦ· ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος καὶ ὁ ζῶν» (Αποκ. 1, 17-18.) Μή φοβάσαι! Εγώ είμαι ὁ πρῶτος καί ὁ τελευταίος καί ἐκεῖνος πού ζεῖ.

   Ὅπως βλέπετε ἐδῶ τώρα, ὁ Κύριος δίνει τα χαρακτηριστικά της ταυτότητός του. Αιτιολογώντας το «μη φοβοῦ», βλέπουμε να προβάλλει στον Ιωάννη τρεῖς ἐνθαρρυντικές ιδιότητές Του.

   Ἡ πρώτη ιδιότητά Του: «ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος καὶ ὁ ζῶν».

   Εἶναι χαρακτηριστικό όμως ὅτι αὐτή ἡ προσηγορία, αὐτή ἡ ὀνομασία, πού τήν εἴδαμε ἤδη πιό πάνω, στον 8ο στίχο, τό «ἐγώ εἰμι τὸ Α καὶ τὸ Ω», πού τό ἀναλύσαμε μια περασμένη φορά, αποδόθηκε σ' αὐτόν τόν Θεό Πατέρα. (Βλ. Ομιλία 6η.) 

https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/blog-post_10.html?m=1

Πῶς τώρα λέει ὁ Υἱός «ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος»; Τί θέλει ἐδῶ; Προφανῶς τήν ἱσοτιμία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ! Ὁ Πατήρ εἶναι «τὸ Α καὶ τὸ Ω», δηλαδή ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος· ἀλλά καί ὁ Υἱός εἶναι «ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος». (Στο 22ο κεφάλαιο, στίχο 13, ὁ Ἰησοῦς θά αυτοπροσδιοριστεί: «ἐγὼ τὸ Α καὶ τὸ Ω, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος, ἀρχὴ καὶ τέλος». Πρβλ. Αποκ. 2, 8. 22, 13. Ησ. 41, 4. 44, 6. 48, 12. Βλ. Νικολ. Σωτηροπούλου, Ὁ Ἰησοῦς Γιαχβέ, ἐκδ. Ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 1988, σ. 73, καί Ἀντιχιλιαστικόν Ἐγχειρίδιον, Ἀθῆναι 1978, σ. 65.)

   Τό ἴδιο ἰσχύει καί μέ τήν προσηγορία, την όνομασία, «καὶ ὁ ζῶν», διότι «ζῶν» θεωρεῖται καί ὁ Πατήρ. Μάλιστα, θυμηθεῖτε τόν ἀπόστολο Πέτρο, πού εἶχε πεῖ στόν Χριστό «σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» (Ματθ. 16, 16. Μάρκ. 8, 29.), ἤ ἀκόμα τόν προφήτη Ωσηέ, πού λέει «κληθήσονται καὶ αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ ζῶντος» –τό ἀναφέρει και στην Πρός Ρωμαίους ὁ ἀπόστολος Παῦλος αὐτό. (Ωσ. 2, 1. Ρωμ. 9, 26.)

   Θυμηθεῖτε ἐπίσης καί τόν Καϊάφα, πού ἐξορκίζει τον Κύριο καί τοῦ λέει: «ἐξορκίζω σε κατὰ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» (Ματθ. 26, 63.). Ποιός λοιπόν εἶναι ὁ Θεός ὁ ζῶν; Εἶναι ὁ Πατήρ. Αλλά Θεός ζῶν εἶναι καί ὁ Υἱός. Τό εἶπε και ὁ ἴδιος ὁ Κύριος: «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ή ζωή» (Ιωάν. 14, 6.).

   Να λοιπόν ἡ ἰσοτιμία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ.

   Αὐτά νά τά κρατᾶτε, παρακαλῶ, γιά νά ἀσφαλίζειστε ἀπό τούς Χιλιαστές, που θέλουν νά ὑποβιβάσουν τόν Ἰησοῦ Χριστό καί νά Τόν παρουσιάσουν κτίσμα, ἀρχιδοῦλο, ἀρχάγγελο ἢ ὅ,τι ἄλλο! Καί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη βλασφημία ἀπό τό νά ὑποτιμήσει κανείς τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτό εἶναι βλάσφημοι οἱ αἱρετικοί, καί εἰδικότερα οἱ Χιλιαστές.

   Ἡ δεύτερη ιδιότητα τοῦ Ἰησοῦ, πού ἐμφανίζεται στόν Ἰωάννη καί ἔρχεται νά τόν παρηγορήσει, νά τόν βοηθήσει, νά τόν ἐνισχύσει, εἶναι: «καὶ ἐγενόμην νεκρός, καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων» (Αποκ. 1, 18.) Ἔγινα νεκρός, καί νά, τώρα εἶμαι ζωντανός καί ζῶ αἰωνίως, στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων.

   Μέ αὐτήν τήν ἔκφραση, «καὶ ἐγενόμην νεκρός», ὑποδηλώνει τήν ἐνανθρώπησή Του, τήν ἐπίγεια ζωή Του, τόν πραγματικό του θάνατο, τήν ἀνάστασή Του, τήν ἀνάληψή Του, ἀλλά καί τήν αἰώνια ζωή Του ὡς Θεανθρώπου. 

   Ἐκεῖνο πού ἔχει μια ιδιαίτερη σημασία και αξία εἶναι ὅτι «ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος» –προσηγορία, όνομασία πού ανήκει μόνο στον Θεό– ταυτίζεται με έκεινον πού ἐγένετο νεκρός και ιδού ζεί, δηλαδή με αυτόν πού ἔχει τήν αἰώνια ζωή, ταυτοχρόνως πέθανε ἐπὶ τοῦ σταυροῦ, καί ζεῖ αἰωνίως ως Θεάνθρωπος. Όχι μόνον ὡς Θεός, ἀλλά ὡς Θεάνθρωπος. Έτσι λοιπόν βλέπει κανείς πολύ καθαρά ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Γιαχβέ, ὁ Κύριος, πού εἶναι ἡ Αυτοζωή!

   Καί ξέρετε γιατί ἐδῶ ὁ Χριστός λέει ὅτι ζεῖ «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων»; Σᾶς τό ἔχω ξαναπεί, αλλά δεν πειράζει ἄν τό ἀκούσετε πάλι, ὅτι ὅσες φορές ή Γραφή αναφέρει καί λέει «εἰς τὸν αἰῶνα», ἐννοεῖ τὸν παρόντα αιώνα, καί ὅσες φορές αναφέρει «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων», ἐννοεῖ τήν αἰωνιότητα. Ας πούμε, λέει ή Γραφή γιά τή γῆ ἤ τήν οἰκουμένη ὅτι μένει στον αἰῶνα καί «οὐ σαλευθήσεται» (Ψαλμ. 92, 1. 95, 10. Πρβλ. Ψαλμ. 111, 6. 124, 1.). Οι ταλαίπωροι Χιλιαστές λένε: Βλέπετε, ἡ γῆ μένει εἰς τόν αἰῶνα, καὶ οὐ σαλευθήσεται, δηλαδή δεν θα φύγει ποτέ ! (Διά πολλῶν χωρίων τῆς Γραφῆς ὁ Νικόλαος Ι. Σωτηρόπουλος, στο μνημειώδες ἔργο του Ερμηνεία Δυσκόλων Χωρίων τῆς Γραφῆς (τόμ. Γ', ἐκδ. Ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 1994, σσ. 29, 43), τεκμηριώνει τήν ἴδια άποψη. Αξιοπρόσεκτο χωρίο, ὅπου διαχωρίζεται ἡ παροῦσα ζωή ἀπό τήν Αἰωνιότητα, εἶναι τὸ ἑξῆς: «καὶ παραλήψονται τὴν βασιλείαν ἅγιοι ὑψίστου καὶ καθέξουσι τὴν βασιλείαν ἕως τοῦ αἰῶνος καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος τῶν αἰώνων» (Δαν. 7, 18). Δηλαδή, καί οἱ ἅγιοι τοῦ Ὑψίστου θα παραλάβουν την βασιλεία, καί θά παραμείνει δική τους μέχρι το τέλος τοῦ κόσμου, και στη συνέχεια στον νέο αἰώνα τῆς Αἰωνιότητος.)

   Λάθος, κύριοι, διαστρεβλωτές τῶν Γραφών! Ὅταν λέει ἡ Γραφή «εἰς τὸν αἰῶνα», δέν ἐννοεῖ παρά τόν παρόντα αἰώνα, δηλαδή ἐννοεῖ τά ὅρια τοῦ χρόνου πού ὁ Θεός ὅρισε νά ὑπάρχει ἡ δημιουργία του στη μορφή πού υπάρχει. Δηλαδή, πράγματι ἡ γῆ δέν θά σαλευθεῖ, ἕως ὅπου ἔλθει ἡ στιγμή πού ὁ Κύριος θά ἀλλάξει τήν μορφή τοῦ σύμπαντος. Αυτό σημαίνει τό «εἰς τὸν αἰῶνα». Πράγματι, δέν θά σαλευθεῖ. Ἀλλά δέν λέει «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ἐδῶ ὅμως ὁ Χριστός δέν εἶναι ζῶν εἰς τόν αἰῶνα, ἀλλά εἶναι «ζῶν εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων», δηλαδή στήν ἀληθινή Αἰωνιότητα.

   Καί ἡ τρίτη ἰδιότητά Του εἶναι: «ἔχω τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου» (Αποκ. 1, 18.). Αν κάθε μιά ἰδιότητα τοῦ Ἰησοῦ, ἀγαπητοί μου, τήν βλέπαμε πιο καλά –βλέπετε, τρέχω λιγάκι– θα διαπιστώναμε ὅτι ἀποτελεῖ μία άληθινή παρηγορία. Ἔχω τά κλειδιά τοῦ θανάτου και του ἅδου! Πόσο παρήγορο εἶναι αὐτό...

   Ἐδῶ βλέπουμε ὅτι ὁ Ἅδης θεωρεῖται ὡς κατοικητήριο τοῦ προσωποποιουμένου θανάτου. (Βλ. Ψαλμ. 9, 14. Ησ. 38, 10. Ἰώβ 8, 17. Ματθ. 16, 18.) Ὁ Χριστός κατέβηκε στόν ἅδη, νίκησε τόν θάνατο, λαφυραγώγησε τόν ἅδη μέ τήν αἰώνια ἀνάστασή Του, διότι «θάνατος αὐτοῦ, πλέον, οὐκέτι κυριεύει» (Ρωμ. 6, 9.), καί μέ τήν ἀνάστασή Του θά ἀναστήσει ὅλους τούς νεκρούς. Συνεπώς, εἶναι ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου.

   Μιά αἰσθητοποίηση αὐτῆς τῆς κυριότητος πάνω στη ζωή καί τόν θάνατο εἶναι ἡ ἔκφραση «ἔχω τὰς κλεῖς», ἔχω τά κλειδιά. Γιατί, πράγματι, ἐκεῖνος πού κατέχει τα κλειδιά ενός κιβωτίου, χρηματοκιβωτίου, θησαυροφυλακίου ἤ οἰκήματος, εἶναι ὁ κύριος αὐτοῦ τοῦ πράγματος. Ὅταν λοιπόν ὁ Ἰησοῦς λέει ἐγώ κρατάω τα κλειδιά τοῦ θανάτου καί τοῦ ᾅδου, εἶναι σάν νά λέει εἶμαι ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου.

   Τό εἶχε ἤδη πεῖ ὁ Κύριος αυτό. «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή, ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἂν ἀποθάνη, ζήσεται· καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰῶνα» (Ἰωάν. 11, 25-26.). Καί: «ἔρχεται ὥρα ἐν ᾗ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις ἀκούσονται τῆς φωνῆς αὐτοῦ, καὶ ἐκπορεύσονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως» (Ἰωάν. 5, 28-29.). Ὄντως ὁ Κύριος κατέχει τα κλειδιά του θανάτου καί τοῦ ᾅδου!

   Ἕνα διάγραμμα αὐτῶν τῶν τριῶν ἰδιοτήτων που ἀναφέραμε καί ἀναλύσαμε, ἀγαπητοί μου, πού ἦταν ἰκανές να διώξουν τον φόβο τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου ἀλλά καί κάθε ἀνθρώπου, τῆς κάθε ἐποχῆς, συνεπῶς καί τόν δικό μας φόβο, πού προέρχεται ἀπό τό μυστήριο τῆς ὑπάρξεως καί τοῦ θανάτου, εἶναι ὅτι ὁ Χριστός εἶναι: πρῶτον, ὁ αἰώνιος Θεός· δεύτερον, ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός, ἐπειδή μᾶς πλησίασε διά τῆς σαρκός· και τρίτον, ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς, πού εἶναι ὁ Νικητής τῆς Ἱστορίας, τοῦ χρόνου καί τοῦ θανάτου, ἀλλά καί ὁ Κύριος τῆς Αἰωνιότητος.

   «Γράψον οὖν ἃ εἶδες καὶ ἅ εἰσι καὶ ἃ μέλλει γίνεσθαι μετὰ ταῦτα» (Αποκ. 1, 19.). Γράψε ἐκεῖνα πού εἶδες καί ἐκεῖνα πού ὑπάρχουν καί ἐκεῖνα πού πρόκειται να υπάρξουν μετά ἀπό ὅλα αὐτά.

   Ἐδῶ βλέπουμε τήν προκείμενη προφητεία, τήν ὁποία ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης ἐντέλλεται να καταγράψει –καί προφητεία εἶναι ὁλόκληρο το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ὅ,τι θά δεῖ καί ὅ,τι θά ἀκούσει–, να διακρίνεται σέ τρεῖς χρονικές περιόδους.

   Ἡ πρώτη χρονική περίοδος εἶναι «ἃ εἶδες», ἐκεῖνα πού ἔχεις δεῖ, δηλαδή αὐτά πού εἶναι ἤδη παρόντα στὴν Ἐκκλησία. Βλέπουμε δηλαδή ἐδῶ ὅτι ἡ προφητεία –όπως σᾶς ἔλεγα στην εισαγωγή του βιβλίου τῆς Αποκαλύψεως, στην πρώτη ομιλία μας– δεν περιορίζεται μόνο στο μέλλον, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στό παρόν.

   Φαίνεται –καί εἶναι ἱστορικῶς φανερό– ὅτι ἐξίσου δύσκολο εἶναι νὰ δεῖ κανείς τό παρόν, ὅσο καί τό μέλλον. Μάλιστα τό νά δεῖ κανείς τό παρόν ἴσως νά εἶναι καί δυσκολότερο ἀπό τό νά δεῖ τό μέλλον. Απόδειξη αὐτοῦ εἶναι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, πού μόνο ὑπέδειξε τόν Χριστό, λέγοντας «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοὔ» (Ἰωάν. 1, 29· 36.), νά εἶναι μεγαλύτερος προφήτης ἀπό τόν Ἡσαΐα, ὁ ὁποῖος ἔδωσε λεπτομερή περιγραφή τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου στο 53ο κεφάλαιο του βιβλίου του.

   Μάλιστα στην προφητεία τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ συνυπάρχει καί τό παρόν καί τό μέλλον. Ὅταν ὁ Ἰωάννης ἔλεγε «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ», ἐκεῖνο τό «ἴδε» αναφερόταν στο παρόν, διότι ἔδειχνε τόν Ἰησοῦ· ὅταν ὅμως ἔλεγε «ὁ αἴρων τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου», ἀναφερόταν στο μέλλον, στη σταυρική θυσία τοῦ Υἱοῦ. Αλλά καί μόνο γιατί Τόν αποκάλεσε αμνόν (ὁ ἀμνός ἦταν ζῶο πού προσφερόταν στις θυσίες), καί μόνο ή προσηγορία αμνός, δείχνει προφητεία του μέλλοντος, δηλαδή τί θα πάθαινε ο σαρκωμένος Υιός του Θεού.

   Ἔτσι, ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος προφητεύει και το παρόν καί τό μέλλον καί σ' αὐτόν τόν στίχο μόνο, ≤ἶδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου», βλέπουμε νά ὑπάρχει ἡ προφητεία τοῦ παρόντος και η προφητεία τοῦ μέλλοντος.

   Ἔτσι, λοιπόν, ἡ ὅραση καί ὁ χαρακτηρισμός του παρόντος εἶναι γνώρισμα μόνο τοῦ προφήτου.

   Θά δοῦμε (ὄχι φέτος· πολύ αργότερα, ἄν ζήσουμε) ἐκείνους τούς δυό προφῆτες που θα υποδείξουν τον Αντίχριστο, ὅπως ὑπέδειξε καί ὁ Ἰωάννης τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Θά εἶναι προφῆτες τοῦ παρόντος· δέν θά εἶναι τοῦ μέλλοντος. (Βλ. Αποκ. 11, 3-12.)

   Η δεύτερη χρονική περίοδος εἶναι: «ἄ εἰσι» ἐκεῖνα τά ὁποῖα εἶναι. Ὄχι «ἃ εἶδες», αλλά «ἄ εἰσι», αὐτά πού ἀνήκουν στο μόλις εγγύς μέλλον, ἐκεῖνα δηλαδή τά ὁποῖα εἶναι τώρα δά, κοντά-κοντά, και καλύπτουν κυρίως τα τρία πρῶτα κεφάλαια τῆς Ἀποκαλύψεως.

   Καί ἡ τρίτη περίοδος εἶναι: «καὶ ἃ μέλλει γίνεσθαι μετὰ ταῦτα», ἐκεῖνα πού πρόκειται να γίνουν μετά απ' αὐτά, στο μέλλον δηλαδή, αὐτά πού θά ἀνήκουν στο μέλλον, καί καλύπτονται ἀπό τά κεφάλαια 4 ἔως 21.

   Προσέξτε ὅμως. Στο βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως δέν ὑπάρχει καμμία αὐστηρή διευθέτηση τῆς ὕλης ὡς πρός τόν χρόνο. Μπορεῖ κάποια σημεῖα, ὅπως αὐτά πού περιλαμβάνονται στα τρία πρώτα κεφάλαια, να αναφέρονται στό ἐγγύτατο μέλλον ἢ στο παρόν, χωρίς νά ἀποκλείεται ὅμως νά ἀνήκουν και στο απώτατο μέλλον· καί ἀντιστρόφως, ὡς πρός τά ὑπόλοιπα κεφάλαια. Μέ ἄλλα λόγια, βλέπει κανείς μέσα στο βιβλίο της Αποκαλύψεως ὁλόκληρη τήν προφητεία ὡς παρόν, ὡς ἐγγύς μέλλον καί ὡς ἀπώτατο μέλλον.

   Αλλά τί ὑπάρχει παρακάτω; Τί εἶναι οἱ ἀστέρες; τί εἶναι οἱ λυχνίες; ποιός εἶναι ὁ περιπατῶν; Αὐτά θά τά ἑρμηνεύσει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, στόν εὐαγγελιστή Ιωάννη, καί θά τά δοῦμε, πρῶτα ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

   Λάρισα, 7 Δεκεμβρίου 1980

8η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.