Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

†.Αγαπητοί μου, ἄν θά θέλαμε νά εἴμαστε ὁλοκληρωμένοι πνευματικά ἄνθρωποι, ὅπως μᾶς θέλει ὁ Χριστός, θά ἔπρεπε νά μελετᾶμε, ἀλλά καί νά ζοῦμε, τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου μας, καί εἰδικότερα τούς ἐννέα μακαρισμούς, πού νομίζω ὅτι εἶναι γνωστοί σέ ὅλους. Επί πλέον ἐδῶ, ἔχουμε ἀσφαλῶς καί τόν Νομοθέτη, πού εἶναι τό τέλειο ὑπόδειγμα, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Καί ἐπειδή ὁ Κύριος ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος, αυτό σημαίνει ὅτι καί ὁ ἄνθρωπος ἔχει τή δυνατότητα να κάνει πράξη ὅσα εἶπε Ἐκεῖνος.

     Ἡ ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία λοιπόν εἶναι τέλειος νόμος, ἀνθρώπινα ἐφικτός, δηλαδή πραγματοποιήσιμος. Δέν μπορεῖ νά πεῖ κανείς ὅτι αὐτός ὁ νόμος ἀποτελεῖ ὑπεράνθρωπη κατάθεση εκ μέρους τοῦ νομοθέτου, και εἶναι ὑπεράνθρωπος καί ἀκατόρθωτος στήν ἐφαρμογή του. Ὄχι· εἶναι ἀνθρώπινα ἐφικτός νόμος, ἀλλά καί σωτήριος.

     Ὅταν ὁ Χριστός ὁλοκλήρωσε τους μακαρισμούς, πού περιλαμβάνονται στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία Του, εἶπε: «Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατὴρ  ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειος ἐστιν». (Ματθ. 5, 48) Αὐτό πού φαίνεται πολύ μακρινό, κι ὅμως εἶναι ἀληθινό, δηλαδή ἡ τελειότητα, εἶναι δυνατόν νά ἐπιτευχθεῖ! Τό λέει ὁ Κύριος: «Να γίνετε τέλειοι, ὅπως καί ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος εἶναι τέλειος»! Αὐτό ὅμως δείχνει καί το πόσο μακριά εἴμαστε ἀπό τήν πραγματικότητα του νά βιώσουμε τό Εὐαγγέλιο.

     Μέ τόν νόμο Του αυτόν ὁ Κύριος μᾶς δίνει τή δυ-ατότητα να φτάσουμε στο καθ᾽ ὁμοίωσιν, πού, μετά ἀπό τήν πτώση μας στον Παράδεισο, δέν μπορέσαμε νά τό κάνουμε πράξη.

     Ὁ Θεός μᾶς ἔκανε κατ' εἰκόνα Του. Αυτό βέβαια εἶναι ἔξω ἀπό τή θέλησή μας, καί συνιστᾶ τήν ὕπαρξη πού λέγεται ἄνθρωπος. Αλλά τό καθ' ὁμοίωσιν μᾶς τό ἔδωσε ὡς δυνατότητα γιά νά μποροῦμε να φτάσουμε τό κατ' εἰκόνα καί νά μποροῦμε νά τό ἀξιοποιήσουμε. Αὐτό ὅμως δέν τό κάναμε. Καί ἔτσι ἔρχεται ὁ Κύριος νά μᾶς βοηθήσει να πραγματοποιήσουμε αυτό τό καθ' ὁμοίωσιν.

     Τόν λόγο Του αὐτόν τόν ἐκφώνησε ὁ Κύριος σέ κάποια πλαγιά χαμηλοῦ λόφου ή σε κάποιο χαμηλό όροπέδιο, γι' αὐτό καί δώσαμε τήν ἐπωνυμία ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία.

     Στό εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου ἡ ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία εκτείνεται σε τρία κεφάλαια, καί ἀρχίζει μέ τούς γνωστότατους σέ μᾶς ἐννέα μακαρισμούς. Λέγονται μακαρισμοί γιατί σε κάθε πρόταση προτάσσεται ἡ λέξη ἤ ὁ χαρακτηρισμός μακάριος ἤ μακάριοι· ὅπως: «μακάριοι οἱ πενθοῦντες...», «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι...» καί οὕτω καθ' ἑξῆς. Καί τοῦτο γιατί ἄν βιωθοῦν αὐτές οἱ ἐννέα προτάσεις πού ὁ Κύριος μᾶς εἶπε, καθιστοῦν τόν ἄνθρωπο μακάριο, δηλαδή εὐτυχή.

     Μακάριος σημαίνει ευτυχής. Παράγεται ἀπό τή λέξη μᾶκος –εἶναι δωρικός τύπος τῆς λέξεως μῆκος– πού σημαίνει μάκρος. Γιά τόν ἄνθρωπο ἀποδίδεται ὡς μέγας, ψηλός στό ἀνάστημα, καί κατ' επέκταση ἐπίσημος, ἰσχυρός, ἱκανοποιημένος, εὐτυχής. Ωστόσο ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξεως εἶναι ἀμφισβητούμενη. Από τήν ἴδια ρίζα βγαίνει καί παράγεται καί ἡ λέξη ὁ Μακεδών, πού ἐκφράζει τόν μακρύ, δηλαδή τόν ψηλό ἄνδρα –διότι οἱ Μακεδόνες ἦταν ἄνδρες ὑψηλοί, ἰσχυροί– τόν ἰσχυρό ἄνδρα, ἀλλά καί ἡ Μακεδονία εἶναι ἡ χώρα πού κατοικεῖται ἀπό τούς Μακεδόνες, πού εἶναι ψηλοί ἄνδρες.

     Ἡ μακαριότητα ἀνταποκρίνεται στον βαθύτερο πόθο τῆς πραγματικῆς εὐτυχίας. Ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε γιά νά εἶναι εὐτυχής· ἔχασε ὅμως αὐτή του τή δυνατότητα ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας του.

     Ὁ Χριστός λοιπόν ἔρχεται νά ἀποκαταστήσει αὐτήν τή μακαριότητα· γι' αυτό στον πρῶτο μακαρισμό συνοπτικά λέει «ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», (Ματθ. 5, 3.) δική τους εἶναι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, δηλαδή ή πλήρης απολαβή τῆς ἀληθινῆς, τῆς ἄφθαρτης καί αἰώνιας ευτυχίας και μακαριότητος. Χάσαμε τον Παράδεισο, ἀλλά ἔρχεται τώρα νά ἀποκαταστήσει αὐτή τήν απώλεια ὁ Κύριος καί νά μᾶς δώσει τη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λέγοντας τον πρώτο μακαρισμό.

     Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ λοιπόν, ὡς ἀρχίσουμε σήμερα με αυτόν. Λέει: «Μακάριοι οι πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Νά τό μεταφράσω: Εὐτυχισμένοι ὅσοι εἶναι πτωχοί “τῷ πνεύματι” –δεν μεταφράζω αυτή τη δοτική– γιατί σ' αὐτούς ἀνήκει ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

     Ἐκ πρώτης όψεως φαίνεται περίεργο το πώς μακαρίζονται οἱ «πτωχοὶ τῷ πνεύματι». Μήπως πρόκειται γιά τούς ἀνόητους, δηλαδή αυτούς πού, κατά μία ἔκφράση, είναι "φτωχοί από πνεύμα"; Αυτοί λοιπόν είναι μακάριοι, ἐπειδή πιθανῶς, μέ τήν ἀργοστροφία τοῦ πνεύματός τους, δέν θά τούς δινόταν ἡ εὐκαιρία να ἁμαρτήσουν. Ὁ Θεός να φυλάξει! Βεβαίως όχι.

     Ὁ Θεός ἔκανε τὸν ἄνθρωπο εύστροφο, καί δέν Τοῦ ἀρέσει ἡ ἀνοησία, δέν τή θέλει. Καί ἄν θέλετε, θα σᾶς ἀναφέρω, ἔτσι, δειγματοληπτικά, πῶς ὁ Κύριος ἀντιμετώπιζε τέτοιες περιπτώσεις. Κάποτε, μέ κάποια ἀφορμή, εἶπε στούς μαθητές Του: «ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοί ἐστε;» (Ματθ. 15, 16), ὥστε κι ἐσεῖς εἶστε ἀνόητοι; Καί σέ ἄλλη περίπτωση εἶπε: «οὔπω νοεῖτε, οὐδὲ μνημονεύετε;», (Ματθ. 16, 9) δέν καταλαβαίνετε καί δέν θυμᾶστε; Καί ἀκόμα στούς δύο μαθητές πρός Ἐμμαούς εἶπε: «Ὦ ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ», (Λουκ. 24, 25) ώ άμυαλοι και βραδυκίνητοι στόν νοῦ, ἀργόστροφοι! Ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ὁ Θεός δέν ἀγαπάει τόν ἀνόητο άνθρωπο. Ο Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο εὐφυή, εύστροφο, τόν ἔκανε νά ἔχει γρήγορη αντίληψη.

     Τότε τί ἐννοεῖ ὅταν λέει «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι»; Πρόκειται γιά ἐκείνους πού ἔχουν μικρή, φτωχή ιδέα για τον εαυτό τους. Προσέξτε όμως, γιατί ἔχει καί ἄλλη μια σημασία, πού θά τή δοῦμε πρός τό τέλος του θέματός μας.

     Ὁ Κύριος, ὅπως μᾶς λέει ὁ προφήτης Ησαΐας, «ἦλθε εὐαγγελίσασθαι πτωχοίς», (Ησ. 61, 1) ἦλθε για να φέρει εὐχάριστα νέα στους φτωχούς. Μήπως ἐννοεῖ στό βαλάντιο, στην τσέπη φτωχοί; Ἦλθε δηλαδή νά πεῖ: «Ξέρετε, ἐδῶ στή σύναξη πού ἔχουμε δέν δέχομαι νά ὑπάρχουν πλούσιοι. Θέλω νά ὑπάρχουν φτωχοί, γιατί ήρθα να μιλήσω και να πω χαρούμενα πράγματα στους φτωχούς»! Αὐτό εἶναι; Ὄχι!

     Ποιοί λοιπόν εἶναι αὐτοί οἱ πτωχοί; Εἶναι ἐκεῖνοι πού ἔχουν τήν αἴσθηση τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς τους ανεπάρκειας, από θρησκευτικής πλευράς βέβαια, ὄχι διανοητικής! Αυτοί θά ἀποδέχονταν τό Εὐαγγέλιο. Αὐτή εἶναι ἡ φυσιολογική τοποθέτηση. Θά δέχονταν τὸ Εὐαγγέλιο, διότι, απλούστατα, θα είχαν ταπείνωση.

     Γι' αυτό οἱ Φαρισαῖοι καί οἱ Γραμματεῖς, πού αισθάνονταν πνευματική καί ἠθική επάρκεια –νόμιζαν ὅτι δέν εἶχαν ἀνάγκη, γιατί ἦταν ἐντάξει ἄνθρωποι, ἦταν φτασμένοι– αυτοί δέν δέχθηκαν τό Εὐαγγέλιο.

     Βλέπετε λοιπόν ὅτι φτωχός εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει φτωχή ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του.

     Ἐδῶ ὅμως θά ἤθελα νά σᾶς πῶ ὅτι φτωχός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού πάσχει από αισθήματα μειονεκτικότητος, γιατί αὐτό εἶναι τό ἄλλο ἄκρο στόν ἄξονα του ἐγωισμοῦ. Ὁ ἄξονας τοῦ ἐγωισμοῦ ἔχει δύο πόλους· ὁ ἕνας εἶναι τά αἰσθήματα ὑπεροχῆς καί ὁ ἄλλος πόλος εἶναι τά αἰσθήματα μειονεκτικότητος. Αλλοίμονο ἄν θα λέγαμε ὅτι ἐδῶ μακαρίζονται αὐτοί πού ἔχουν αἰσθήματα μειονεκτικότητος! Να φυλάξει ὁ Θεός! Αὐτοί εἶναι νοσηροί ἄνθρωποι. Τό ὑπογραμμίζω. Θά μακάριζε ποτέ ὁ Κύριος τούς νοσηρούς ἀνθρώπους;... Δέν είναι ποτέ δυνατόν.

     Λοιπόν, πτωχεία εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς ἀνεπάρκειας, τό νά αἰσθάνομαι δηλαδή ὅτι δέν εἶμαι ἀνεβασμένος ἄνθρωπος, ὅτι ὑπολείπομαι. Αὐτό ὅμως μπορῶ νά τό κάνω μόνο ὅταν ἔχω αὐτογνωσία. Ἡ αὐτογνωσία εἶναι σπουδαῖο στοιχεῖο, καί βγαίνει ἀπό ἕνα ταπεινό καί εἰλικρινές κοίταγμα τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅταν κοιτάξουμε με ειλικρίνεια τόν ἑαυτό μας, τότε θα μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά σωστή αὐτογνωσία. Γενικά θα λέγαμε πώς αυτό εἶναι ἡ ταπείνωση. Ὅταν ἔχουμε ταπείνωση, θά βλέπουμε μέ ἀκρίβεια καί μέ ειλικρίνεια τόν ἑαυτό μας, καί δέν θά θέλουμε νά τόν δικαιολογούμε. Καί ταπείνωση βέβαια δέν εἶναι το σκυμμένο κεφάλι –μερικοί σκύβουν το κεφάλι, και νομίζουμε ὅτι εἶναι ταπεινοί!– αλλά το σκυμμένο φρόνημα· καί ἀκριβέστερα εἶναι ἡ ἀληθινή γνώση της καταστάσεως τῆς ψυχῆς μας.

     Ὁ μέγας Βασίλειος λέει ὅτι ταπείνωση εἶναι: «Η ἀπόθεσις τοῦ ματαίου φρονήματος καὶ ἡ ἀπὸ τοῦ ἐπάρματος καὶ ὕψους ἀλαζονικοῦ καὶ οἰήματος διακένου πρὸς τὴν οἰκείαν ἀξίαν ἐπάνοδος», (Μ. Βασίλειος, Λόγος εἰς τὸν προφήτην Ησαΐαν, LTC 2.86.16.) δηλαδή νά ἀποθέσεις τό μάταιο φρόνημα, να φύγεις από ἐκείνη τήν ἀλαζονική ἔπαρση, τήν οἴηση, την κούφια ὑπερηφάνεια, καί νά γυρίσεις σ' ἐκεῖνο πού εἶσαι, ἐκεῖνο πού ἀξίζεις.

     Ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά θυμᾶστε εἶναι οἱ τελευταῖες λέξεις: Ταπείνωση εἶναι ἡ «πρὸς τὴν οἰκείαν ἀξίαν ἐπάνοδος», τό νά γυρίσεις πίσω στον πραγματικό ἑαυτό σου, καί νά πεῖς "εἶμαι αυτό". Νά ἔχεις ἀκριβῆ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ σου. Ἄν σου ζητήσουν να κάνεις κάτι καί τό μπορεῖς, τότε νά πεῖς "ναί, θά τό κάνω". Δέν εἶναι ὑπερηφάνεια, ἀφοῦ ξέρεις ὅτι μπορεῖς νά τό κάνεις. Ἄν πεῖς στόν ἑαυτό σου "μπορώ" καί στούς ἄλλους πεῖς "δέν μπορῶ", αυτό πολλές φορές δέν εἶναι ταπείνωση, ἀλλά αἴσθημα μειονεκτικότητος, είναι ψευτοταπείνωση!

     Καί στό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀναφέρεται: «οἱ ἑαυτῶν ἐπιγνώμονες σοφοί», (Παρ. Σολ. 13, 10.) σοφοί εἶναι αὐτοί πού ξέρουν τόν ἑαυτό τους.

     Καί ἀκόμη στή Φιλοκαλία ἀπό τούς Πατέρες διαβάζουμε: «Ἀρχὴ προόδου τὸ ἐπιγνῶναί τινα ἑαυτόν». Ἡ ἀρχή τῆς προκοπῆς εἶναι τό να γνωρίζει κανείς τόν ἑαυτό του. Εἶναι ἐκεῖνο τό «γνώθι σαυτόν» (Βλ. Plutarchi moralia, vol. 6, 2, Adversus Colotem, TLG 1118, C, 7 - 11. «...καὶ τῶν ἐν Δελφοῖς γραμμάτων θειότατον ἐδόκει τὸ "γνῶθι σαυτόν"· ὃ δὴ καὶ Σωκράτει τῆς ἀπορίας καὶ ζητήσεως ταύτης ἀρχὴν ἐνέδωκεν, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν τοῖς Πλατωνικοῖς εἴρηκε...». Platonis opera, Alcibiades ii, TLG 124, a.7-b.1. «...ἀλλ᾽, ὦ μακάριε, πειθόμενος ἐμοί τε καὶ τῷ ἐν Δελφοῖς γράμματι, γνῶθι σαυτόν, ὅτι οὗτοι...»)πού ἔλεγε ὁ Σωκράτης, καί τό ὁποῖο εἶχε πάρει ἀπό τή μετώπη τοῦ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος στους Δελφούς. Ὅλη του ἡ φιλοσοφία, ἡ λεγόμενη σωκρατική φιλοσοφία, ἡ πλατωνική, ἐκεῖ κινεῖται, πάνω στό «γνώθι σαυτόν», δηλαδή στο περίφημο ανθρωπολογικό λεγόμενο πρόβλημα, στό τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος, στο ποιός εἶμαι ἐγώ.

     Ὅταν πέθαινε ὁ Σωκράτης, ἕνας μαθητής του ἐκδήλωσε ὅλη του τη λύπη γιατί ἔβλεπε ὅτι χάνεται ἕνας φιλόσοφος πού τά γνώριζε όλα. Αλλά ο φιλόσοφος Σωκράτης τοῦ ἀπάντησε: «Εν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἷδα» (Epicteti, dissertationes ab Arriano digestae, Περὶ ἀνομολογίας, TLG 2, 21, 10. ἔκδ. Teubner, Leipzig 1916. «ἔχω ἣν δεῖ συναίσθησιν τὸν μηδὲν εἰδότα, ὅτι οὐδὲν οἶδα», κ.ά.) «Απατᾶσαι, ἀπατᾶσαι! Μόνο ἕνα πράγμα γνωρίζω, ὅτι δέν ξέρω τίποτα»! Ὁ Σωκράτης είχε αυτογνωσία, ἤξερε τί μποροῦσε νά μαθαίνει ἕνας ἄνθρωπος καί τί μποροῦσε νά γνωρίζει ὁ ἴδιος. Καί μόνο γιατί εἶχε αὐτή τή γνώση τῆς πνευματικῆς, τῆς διανοητικῆς ἀνεπάρκειάς του, αὐτό τόν καθιστούσε πράγματι σπουδαῖο καί σοφό. Ο Σωκράτης πάνω στο «γνώθι σαυτόν» ἔκτισε τή φιλοσοφία του.

     Καί ὁ Μένανδρος, πού ἦταν συγγραφέας θεατρικῶν ἔργων, ὅπως ὁ Σοφοκλής, ὁ Εὐριπίδης καί ἄλλοι, ἔλεγε: «γένοιο οἷος ἔσσι» (Ευστράτιος, ἀρχιεπίσκοπος Θεσ/νίκης, Ommentarii ad Homeri Odysseam, 2 vols. in 1, TLG Od 1, 277, 36-38. «Τὸ δὲ τοῖος ἐὼν οἷος ἐσσί, ὠφέλησε τον Πίνδαρον εἰπεῖν πρὸς ἀγαθὸν ἄνδρα τινὰ τὸ καλὸν νόημα ἐκεῖνο, τὸ γένοιο οἷος ἐσσί. ὡς μὴ ἔχων δηλαδὴ κρείττονα πρὸς ὃν ἂν ὅμοιος γένοιο.»), εἴθε νά γίνεις ἐκεῖνος πού πραγματικά εἶσαι· δηλαδή να ψάξεις να βρεῖς ποιός εἶσαι, καί νά γίνεις αυτό πού εἶσαι δημιουργημένος να γίνεις. Ὁ ἐγωισμός ὅμως καί ἡ ὑπερηφάνεια, δυστυχῶς, ἐμποδίζουν τόν ἄνθρωπο νά δεῖ τόν ἑαυτό του.

     Ἡ ταπείνωση θα λέγαμε ὅτι ἔχει τρεῖς πτυχές:

     Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ἠθική αυτογνωσία, αὐτή πού δέν εἶχαν δυστυχῶς οἱ Ἀρχιερεῖς, οἱ Γραμματεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ. Πίστευαν γιά τόν ἑαυτό τους ὅτι εἶναι ἄμεμπτοι... Κι ὅμως εἶναι ἐκεῖνοι πού σταύρωσαν τόν Χριστό! Τέλος πάντων. Ἡ ἠθική αὐτογνωσία εἶναι τό να γνωρίζεις ποιός εἶσαι, νά δεῖς τήν ἁμαρτωλή σου κατάσταση. Νά μή λές "δέν ἔκανα τίποτα ἄσχημο στη ζωή μου, εἶμαι σπουδαῖος, εἶμαι ἠθικότατος ἄνθρωπος". Εἶναι μερικοί πού ἔτσι λένε, καί εἶναι δυστύχημα! Πρέπει να βλέπουμε τις ροπές μας, αὐτές πού ἔχουμε μέσα μας, καί πού θά ντρεπόμαστε νά τίς δημοσιοποιήσουμε. Εἶναι ροπές βρώμικες, ποικίλες ροπές, πού θα ντρεπόμαστε νά τίς πούμε! Δεν κάναμε ἴσως καμία πράξη ως πρός τις ροπές αυτές, ἀλλά ὅμως ἔχουμε μέσα μας ένα ακάθαρτο ύποσυνείδητο, καί κατ' ἐπέκταση μία ἀκάθαρτη συνείδηση. Ἔχουμε αἰσθήματα ἀκάθαρτα, ἔχουμε λογισμούς και ἐπιθυμίες ἀκάθαρτες, που βέβαια δεν φαίνονται στους πολλούς. Πῶς μποροῦμε λοιπόν να λέμε ότι είμαστε σπουδαίοι;

     Ἔλεγε ὁ Ψαλμωδός, στον 18ο Ψαλμό: «καὶ ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με», (Ψαλμ. 18, 13) νά μέ καθαρίσεις ἀπό ἐκεῖνα πού είναι μέσα μου κρυφά. Ἄν ἔπρεπε να μιλήσουμε μέ μία σύγχρονη γλώσσα, θα λέγαμε: «Κύριε, καθάρισέ μου τό ὑποσυνείδητο». Οἱ ἀσκητές πού πήγαιναν στήν ἔρημο γιά βαριά άσκητική, τό ἔκαναν για να καθαρίσουν το υποσυνείδητό τους. Ρωτήστε, ἄν θέλετε, ἕναν ψυχίατρο, ἕναν ψυχολόγο, ἄν εἶναι εὔκολο ή δύσκολο να καθαρίσει κανείς το υποσυνείδητό του. Θὰ σᾶς ἔλεγε πώς είναι αδύνατον! Ε, θα λέγαμε, ὄχι ἀκριβῶς, ἀλλά περίπου ἀδύνατον. Πράγματι, μπορεῖ κάποιος να καθαρίσει τόν ἑαυτό του, το υποσυνείδητό του, ἀλλά μέ πολύ βαριά ἄσκηση. Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, πρέπει να ξέρουμε ότι στα μάτια τοῦ Θεοῦ δὲν εἴμαστε σπουδαῖοι καί τρανοί! Αρα λοιπόν πρέπει νά ἔχουμε αὐτογνωσία.

     Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, κατεβαίνοντας τα τρία σκαλοπάτια τῆς ταπεινώσεως, στην αρχή ἔλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν Ἀποστόλων». Ὅταν πέρασαν κάποια χρόνια, έλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν ἀνθρώπων». Καί ὅταν πέρασαν πάλι μερικά χρόνια, έλεγε: «Εἶμαι ὁ ἔσχατος τῶν ἁμαρτωλών». (Α΄ Κορ. 15, 7-9. Ἐφεσ. 3, 8. Α' Τιμ. 1, 15.) Ποιός; Ο Παύλος!

     Να θυμηθούμε και τον τελώνη από την παραβολή τοῦ τελώνου καί τοῦ φαρισαίου. Θα λέγαμε "δέν εἶμαι ἅγιος". Αλλά η εντολή λέει «ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγὼ ἅγιός εἰμι» (Α΄ Πέτρ. 1, 16. Πρβλ. Λευΐτ. 20, 6. Ματθ. 5, 48.) Ἀφοῦ λοιπόν τό λέει ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ να γίνουμε ἅγιοι –δεν είμαστε βέβαια– πρέπει αναμφισβήτητα να είμαστε στον δρόμο να γινόμαστε ἅγιοι.

     Ἡ δεύτερη πτυχή τῆς ταπεινώσεως εἶναι ἡ διανοητική αυτογνωσία, εκείνη που αναφέρεται στην ακριβή γνώση τῶν διανοητικῶν προσόντων.

     Ὁ ἀπόστολος Παύλος λέει: «Μὴ ὑπερφρονεῖν παρ' ἃ δεῖ φρονεῖν, ἀλλὰ φρονεῖν εἰς τὸ σωφρονείν» (Ρωμ. 12, 3.). Δηλαδή: Νά μή φρονεί κανείς γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού πρέπει να φρονεῖ, ἀλλά νά φρονεῖ ἔτσι ὥστε νά μπορεί να είναι σώφρων. Νά ἔχουμε, λέει, γνώση τῶν διανοητικῶν μας δυνάμεων και καταστάσεων.

     Καί ἄν ἀκόμη ἔχουμε προσόντα, ἄς θυμηθοῦμε ἐκεῖνο πού λέει πάλι ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «οὐχ ὅτι ἱκανοί ἐσμεν ἀφ' ἑαυτῶν λογίσασθαί τι ὡς ἐξ ἑαυτῶν, ἀλλ' ἡ ἱκανότης ἡμῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ» (B' Kop. 3,5.). Δηλαδή: Δέν εἴμαστε ἀπό μόνοι μας ἱκανοί, ἀλλά ἄν ἔχουμε κάτι, μιὰ ἱκανότητα, ένα προσόν, αὐτό εἶναι ἀπό τόν Θεό, ὁ Θεός μᾶς τό ἔδωσε. Μάλιστα κάπου ἀλλοῦ λέεἰ: «Τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;» (Α΄ Κορ. 4, 7.). Γιατί ὑπερηφανεύεσαι ὅτι εἶναι δικά σου αὐτά πού ἔχεις, σάν νά μήν τά ἔχεις πάρει; Τίποτα δέν ἔχουμε πού νά μή μᾶς τό ἔχει δώσει ὁ Θεός. Ὅ,τι ἔχουμε, ὁ Θεός μας τό ἔχει δώσει.

     Ας θυμηθοῦμε ἀκόμη νά τό πῶ ἔτσι τα "χαρτία τοῦ Σωκράτους". Τον ρώτησαν κάποτε: «Γιατί δεν γράφεις αὐτά τά σοφά που λές;», καί ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Θεωρώ ότι τα χαρτιά είναι πιο ακριβά, πιο πολύτιμα ἀπό τά λόγια ποὺ θὰ ἔγραφα»! (Ioannis Stobaei anthologium, Περὶ τοῦ γνώθι σαυτόν, ΤΟ 3, 21, 9. «Σωκράτης έρωτηθεὶς διὰ τί οὐ συγγράφει, "ὅτι" εἶπεν "ὁρῶ τὰ χαρτία πολὺ τῶν γραφησομένων τιμιώτερα". ») Ακούσατε;

     Να θυμηθοῦμε καί τά "κοχύλια τοῦ Νεύτωνος", πού ὅταν τοῦ εἶπαν κάποτε ότι είναι σοφός, ἐκεῖνος εἶπε: «Ξέρετε τί εἶμαι; Είμαι σαν ἕνα μικρό παιδάκι πού εἶναι στήν παραλία ἑνός ἀπέραντου ὠκεανοῦ γνώσεων, καί παίζει μέ τά βοτσαλάκια καί μέ τά κοχύλια»! Μόνο αυτά μπορεί να γνωρίζει το μικρό παιδάκι. Αυτό λέγεται διανοητική ταπείνωση.

     Ὁ Ἀμπέρ ἐπίσης –καθηγητής Πανεπιστημίου– πήγαινε καί ἄκουγε τό κατηχητικό μάθημα πού ἔκανε ἔνας φοιτητής του. Εκπληκτος λοιπόν ὁ φοιτητής του εἶπε: «Κύριε καθηγητά, ἔρχεστε νά ἀκούσετε ἐμένα;...». Καί ὁ Ἀμπέρ τοῦ λέει: «Ναί, παιδί μου, ναί. Καταρχάς μου θυμίζεις αὐτά πού ἔμαθα μικρός· καί ὕστερα μιλᾶς τόσο όμορφα, που θα ήθελα να σε ἀκούω»! Ακούσατε; Ο πολύς Αμπέρ! Αυτό είναι δινοητική ταπείνωση.

     Καί τέλος ἔχουμε τή σωματική ή την υλική, θα λέγαμε, αυτογνωσία, που είναι να γνωρίζουμε τα σωματικά μας προσόντα, τις προσωπικές μας δυνατότητες. Να μή λέμε «Εἶμαι όμορφος –ἢ τοῦτο ἡ ἐκεῖνο– καί πρέπει να με προσέχουν ὅλοι». Να έχουμε ταπείνωση.

     Ο Κύριος, τέλος, είπε: «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι» (Ματθ. 5, 3.). Αὐτό θά πεῖ: Μακάριοι ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι φτωχοί μέ τή δική τους προαίρεση, ἐπειδή οἱ ἴδιοι τό θέλουν να είναι φτωχοί.

     Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Πνεύμα γὰρ ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν καὶ τὴν προαίρεσιν εἴρηκεν» (Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος. Εἰς τὸ Κατὰ Ματθαῖον, MPG 57, 224, 15-16.). Διότι ἐδῶ ὁ Κύριος εἶπε πνεύμα τήν ψυχή καί τήν προαίρεση. Κι όπως λέει ο Ζιγαβηνός, «διότι οὐδὲν τῶν ἀπροαιρέτων μακαριστόν· πᾶσα γὰρ ἀρετὴ τῷ ἔκουσίῳ χαρακτηρίζεται». Τίποτε δέν μαχαρίζεται χωρίς προαίρεση· γιατί ἡ ἀρετή λογίζεται σ' αὐτόν πού τή θέλει. Δηλαδή: Μένω φτωχός –από χρήματα– γιατί θέλω να μένω φτωχός. Όχι γιατί δέν ἔχω τήν ίκανότητα να γίνω πλούσιος, ἀλλά θέλω να μένω χωρίς περιουσία για κάποιο σκοπό: γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ, γιά τήν οἰκοδομή τῆς Ἐκκλησίας Του, γιά τήν ἱεραποστολή, καί λοιπά.

     Αγαπητοί μου, ὁ καρπός αὐτῆς τῆς ἑκούσιας πτωχείας καί ταπεινώσεως εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπό μέσα μας καί ὁλοκληρώνεται στον Οὐρανό. Γιά νά βρεθοῦμε λοιπόν στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πρέπει να περάσουμε ἀπό τήν πολύ-πολύ χαμηλή πορτούλα που λέγεται ταπείνωση.

Κυριακή, 19 Νοεμβρίου 1995

1η ομιλία στην κατηγορία 
« Οἱ Μακαρισμοί ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Οἱ Μακαρισμοί " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/oi-makarismoi
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_18.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://drive.google.com/file/d/1SWUXwnar9CGEWX6Ki-Kycr3hLQAyza3b/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9F%CE%B9%20%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ Σταύρωση καί τά κατ΄αὐτήν συμβάντα. Ἡ μετάνοια τοῦ ληστοῦ.

†.«Καὶ ὅτε ἀπῆλθον ἐπὶ τὸν τόπον τὸν καλούμενον Κρανίον, ἐκεῖ ἐσταύρωσαν αὐτὸν καὶ τοὺς κακούργους ὃν μὲν ἐκ δεξιῶν ὃν δὲ ἐξ ἀριστερῶν. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἔλεγε· πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι.».

     Καί οἱ μέν «παραπορευόμενοι» (Ματθ. 27, 39. Μάρκ. 15, 29), οἱ περί τόν Ἰησοῦν, δηλαδή οἱ ἀρχιερεῖς, οἱ γραμματεῖς, οἱ πρεσβύτεροι, οἱ φαρισαῖοι, οἱ στρατιῶτες, κι αὐτοί ἀκόμη οἱ ληστές που συσταυρώθηκαν μέ τόν Ἰησοῦ, αὐτά ἔπραξαν· ἔβριζαν και χλεύαζαν πικρότατα. Ὁ Ἰησοῦς ὅμως πῶς συμπεριφέρθηκε; Μήπως με κατάρες; Μήπως μέ ὕβρεις; μέ ἀπειλές; Ζήτησε τυχόν ἀπό τόν οὐρανό να πέσει πῦρ, φωτιά, καί νά τούς κατακάψει, ὅπως κάποτε ζήτησαν οἱ Μαθητές Του Ἰάκωβος καί Ἰωάννης γιά τήν συμπεριφορά τῶν Σαμαρειτῶν; Καί θυμᾶστε τί τούς ἀπάντησε τότε ὁ Κύριος; «οὐκ οἴδατε ποίου πνεύματός ἐστε ὑμεῖς· ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε ψυχὰς ἀνθρώπων ἀπολέσαι, ἀλλὰ σῶσαι» (Λουκᾶ 9, 55-56). Ἐκεῖνος πού ἀπάντησε τότε ἔτσι δέν ἦταν δυνατόν τώρα να συμπεριφερθεί διαφορετικά. Γι' αὐτό καί ἀπευθυνόμενος πρός τόν Οὐράνιο Πατέρα λέει: «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» πατέρα μου, συγχώρεσέ τους, ἄφησε σ' αὐτούς τούτο τό ἔγκλημά τους, γιατί δέν ξέρουν τί κάνουν.

     Το μεγαλύτερο μέρος, ἀγαπητοί μου, τῆς παραμονῆς του ἐπί τοῦ σταυροῦ ὁ Κύριος τό πέρασε σιωπηλά μόνο κατά διαστήματα μιλοῦσε, αλλά πολύ σύντομα καί πολύ ἐπιγραμματικά.

     Επτά λόγους εἶπε ἐπί τοῦ σταυροῦ ὁ Κύριος. Οἱ τρεῖς πρῶτοι λόγοι. Του αναφέρονται στο περιβάλλον Του, δηλαδή στους εχθρούς Του, στον ἕνα ἀπό τούς δύο ληστές, στη Μητέρα Του καί τόν Ἰωάννη τον μαθητή Του. Οἱ ἄλλοι τρεῖς λόγοι του αναφέρονται σ' αὐτὸ τὸ πάθος Του, ὅπως το «διψῶ». Τέλος, ὁ ἕβδομος λόγος Του ἀναφέρεται στον Ουράνιο Πατέρα Του, πρός τόν Οποῖο καί ἐμπιστεύεται την ψυχή του. Ἐπίσης, ὁ πρῶτος  λόγος, ὅπως καί ὁ τελευταῖος, ἀναφέρονται στον Ουράνιο Πατέρα· δηλαδή ἀρχίζει καί τελειώνει ὁ Κύριος ἐπί τοῦ σταυροῦ μέ προσευχή πρός τόν Πατέρα Του.

     Οἱ ἑπτά αὐτοί λόγοι τοῦ Κυρίου, παρά τήν βραχύτητά τους, ἀποτελοῦν ἀνακεφαλαίωση ὁλόκληρης της ἠθικῆς καί δογματικῆς διδασκαλίας Του, ἀλλά καί μία ἐπιτομή τῆς ἁγίας ζωής του, τῆς μοναδικῆς ἁγιότητος πού ποτέ ἔζησε ἄνθρωπος ἐπάνω στή γῆ.

     Ὁ πρῶτος λόγος τοῦ Κυρίου, εὐθύς μετά τήν Σταύρωση, καί μέσα σε εχθρικότατο περιβάλλον, ὡς ἀπάντηση σέ ὅ,τι ἔγινε, σέ ὅ,τι ἐγίνετο καί σέ ὅ,τι ἐλέγετο γύρω του ἀπὸ τοὺς παραπορευομένους, δηλαδή τους ἀρχιερεῖς καί γραμματεῖς καὶ φαρισαίους, τους στρατιώτες καί τούς ληστές, ἦταν ἡ ἀπάντηση: «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι.». Τί μεγαλεῖο ἔδειξε ὁ Κύριος! Ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι ἔπεφταν ὅλο καί χαμηλότερα και κατέβαιναν ἕνα προς ένα τά σκαλοπάτια τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρεπείας, ὁ Κύριος έμενε πάντοτε στο ὕψος που κατείχε. «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς»· βραχύτατη, ἀλλά περιεκτικότατη προσευχή.

     Όπως είναι γνωστό, οἱ Ρωμαῖοι κατεδίκασαν τον Ἰησοῦ μὲ τὸ αἰτιολογικό ότι έλεγε τον Θεό δικό του Πατέρα, δηλαδή ἔλεγε ὅτι ἔχει πατέρα τόν Θεό.

     Ὁ Κύριος, μέ τόν λόγο Του αὐτόν, «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι», συνεκεφαλαίωσε όλη τὴν ἠθική διδασκαλία Του, καί ὅσοι ὑπῆρξαν γνήσιοι μαθητές Του, τον μιμήθηκαν. Ο πρωτομάρτυς Στέφανος, λιθοβολούμενος, έκραζε: «Κύριε, μή στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην» (Πράξ. 7, 60), μή λογαριάσεις τήν ἁμαρτία που τώρα με λιθοβολούν. Καί ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, λιθοβολούμενος κι αὐτός, προσευχόταν με τις ἴδιες περίπου λέξεις: «Παρακαλώ, Κύριε, Θεέ Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τι ποιούσι».

     Στὸν ὀνειδισμό τοῦ Χριστοῦ ἀπ' ὅλους, ἀπὸ ὅλο τό περιβάλλον τοῦ Κυρίου, μετεῖχαν, ὅπως θὰ θυμᾶστε, καί οἱ δύο ληστές. Ὅταν ὅμως ὁ ἕνας ἐκ τῶν δύο ληστῶν ἄκουσε αὐτόν τόν λόγο τοῦ Κυρίου, τον θαυμάσιο λόγο, να συγχωρεῖ τούς σταυρωτές Του, νὰ ἔχει μία συμπεριφορά ἐξαίρετη ὁ Κύριος ἐπί τοῦ σταυροῦ, να μὴν ὑβρίζει, νά μήν κακολογεῖ, νά μήν καταρᾶται, να μήν ἀγανακτεῖ, ἀλλά να μένει ἤρεμος καὶ ἀτάραχος, ὕστερα ἀπ' αὐτό τό φρικτό βασανιστήριο καί τοῦ σταυροῦ καί τοῦ ἐμπαιγμοῦ, ἔγινε μια μεταστροφή μέσα στην ψυχή του, ἔγινε μία ἐπανάσταση, ἕνα ἀναποδογύρισμα καί ὁ ληστής, που προ ολίγου βλασφημοῦσε, πού πρό ὀλίγου λοιδοροῦσε τὸν Κύριο, ἀμέσως ἄλλαξε.

     «Εἰς δὲ τῶν κρεμασθέντων κακούργων ἐβλασφήμει αὐτὸν λέγων· εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σώσον σεαυτόν καὶ ἡμᾶς»· ἐάν εἶσαι σὺ ὁ Χριστός, σῶσε καί τόν ἑαυτό σου κι ἐμᾶς. «ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἕτερος ἐπετίμα αὐτῷ λέγων· οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἰ; καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως· ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν  ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε».

     Μένουμε, ἀγαπητοί μου, πράγματι κατάπληκτοι μ' αὐτήν τήν ἀλλαγή τοῦ ληστοῦ.

     Σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί λέει: «τὸν κατηγοροῦντα ληστὴν ἐπεστόμιζε καὶ τὰ οἰκεῖα ἁμαρτήματα ἐξωμολογεῖτο καὶ περὶ ἀναστάσεως ἐφιλοσόφει· καὶ ταῦτα οὐ νεκροὺς ἰδὼν ἐγειρομένους, οὐ λεπρούς καθαιρομένους, οὐ χωλοὺς διορθουμένους, οὐ θάλατταν χαλινουμένην, οὐ δαίμονας ἐλαυνομένους, οὐκ ἄρτους πηγάζοντας, οὐ τὰ ἄλλα, ἅπερ ἐθεάσατο τῶν Ἰουδαίων ὁ δῆμος καὶ θεασάμενος ἐσταύρωσεν» (Jean Chrysostome, Sur la providence de Dieu, 14.11.7-7, Εκδ. Cerf, Paris 1961). Αὐτός ὁ ληστής ἀποστόμωνε τὸν ἄλλο πού κατηγοροῦσε τὸν Κύριο. Καί ὅμως, δὲν εἶχε δεῖ τίποτε ἀπό ἐκεῖνα πού εἶχαν δεῖ οἱ Ἰουδαῖοι· οὔτε νεκρούς εἶχε δεῖ νὰ ἀνασταίνονται, οὔτε λεπρούς να καθαρίζονται, οὔτε νὰ ἀνορθώνονται οἱ χωλοί, οὔτε να χαλιναγωγεῖται ἡ τρικυμισμένη θάλασσα, οὔτε ἀκόμη νὰ ἐκδιώκονται οἱ δαίμονες, οὔτε νὰ πολλαπλασιάζονται τα ψωμιά. Κι ὅμως, ἐκεῖνος, ποὺ δὲν τά εἶδε, καί τά δικά του αμαρτήματα ἐξομολογεῖται, καί φιλοσοφεί περί ἀναστάσεως. Ἀλλά ὁ λαὸς τῶν Ἰουδαίων, πού τά εἶδε ὅλα αὐτά, φθάνει να σταυρώσει τόν Ἰησοῦ!

     Πράγματι, βλέπουμε ἐδῶ τὸν ληστή, τόν τέως ληστή, τον μετανοημένο ληστή, να ὑπερασπίζεται τόν Ἰησοῦ, ὅταν οἱ πάντες στρέφονται ἐναντίον Του. Είναι ὁ πρῶτος καί ὁ μόνος πού ἀπολογεῖται ὑπέρ τοῦ Ἰησοῦ. Ἔτσι, ὡς ἐπιχείρημα τῆς ἐπιστομήσεως, τοῦ κλεισίματος τοῦ στόματος τοῦ ἄλλου ληστοῦ, ἔχει τον φόβο τοῦ Θεοῦ. Τί λέει; «οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν;». Δεν φοβᾶσαι σύ τόν Θεό;... Ἐμεῖς μέν δικαίως πάσχουμε, γιατί ὑπήρξαμε κακοῦργοι, φόνους κάναμε, γι' αὐτό καί φόνο βρίσκουμε· αὐτός ὅμως εἶναι ἀθῶος, κανένα ἄτοπο δέν ἔπραξε. Λοιπόν, τόν βλασφημᾶς;... Δεν φοβᾶσαι τόν Θεό;... Είδατε, παρακαλώ, ποιό είναι τὸ ἐπιχείρημα τοῦ ληστοῦ γιά να κλείσει το στόμα τοῦ ἄλλου ληστοῦ; «Δεν φοβᾶσαι τόν Θεό;...». Και πάνω σ' αὐτόν τόν φόβο τοῦ Θεοῦ οἰκοδομεῖ ἡ θεία χάρη τὸ καλλιτέχνημα τῆς σωτηρίας τοῦ ληστοῦ.

     Αγαπητοί μου, ἄς προσέξουμε τους γύρω μας, καί προπαντός τά παιδιά μας, να τους βάλουμε τον φόβο τοῦ Θεοῦ. Ἐάν βάλουμε στην ψυχή τῶν παιδιῶν μας τον φόβο τοῦ Θεοῦ, ὅ,τι και να συμβεῖ στή ζωή τους, ὅσο καί νά ἀπεμπολήσουν τὸ ἀγαθό, ὅσο καί νά ξεχάσουν, ὅσο καί νά ἀπομακρυνθούν, θά 'ρθει κάποτε στιγμή –υπάρχει πολλή ἐλπίδα, ὑπάρχει πολύ μεγάλη ἐλπίδα– κάποια στιγμή αὐτός ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ να βλαστήσει.

     Ακόμη, ο ληστής αναγνωρίζει ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός, καί συνεπῶς δικαίως τιμωρεῖται ὑπό τῆς δικαιοσύνης τῶν ἀνθρώπων. «Ἐμεῖς, λέει στον ἄλλο ληστή, ανάλογα με αυτά που πράξαμε τώρα ἀπολαμβάνουμε· αὐτοί εἴμαστε, καί αὐτήν τήν τιμωρία πρέπει νά ἔχουμε». Ακόμη, ὁμολογεῖ τὴν ἀθωότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τί λέει; «οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε», αὐτός ὅμως δέν ἔκανε τίποτε τό ἄσχημο.

     Γράφει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἐπάνω σ' αὐτό. «Είδες ἐξομολόγησιν απηρτισμένην; εἶδες πῶς ἐν τῷ σταυρῶ τὰ ἁμαρτήματα απεδύσατο;». Είδες σωστή εξομολόγηση; εἶδες πῶς ἐπάνω στόν σταυρό του ὁ ληστης γδύθηκε τά ἁμαρτήματά του; «Οὐδεὶς ἠνάγκασεν, οὐδεὶς ἐβιάσατο, ἀλλ' αὐτὸς ἑαυτὸν ἐξεπόμπευσεν», ὁ ἴδιος κατέκρινε τόν ἑαυτό του καί τόν διαπόμπευσε, κανείς δέν τὸν ἐβίασε. «Οὐκ ἐτόλμησε πρότερον εἰπεῖν, Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλεία σου, ἕως ὅτε διὰ τῆς ἐξομολογήσεως ἀπέθετο τῶν ἁμαρτιῶν τὸ φορτίον» (MPG 49.403.34-45).

     Καί τότε, ἀφοῦ εἶπε αὐτὰ ὁ ἕνας ληστής στον άλλο καὶ τὸν ἀποστόμωσε –ὁ Ἰησούς εἶναι ἀκροατής μόνο ἀκούει· καί οἱ τρεῖς, παρακαλώ, με απλωμένα τα χέρια, ὁ καθένας στον δικό του σταυρό– τότε στρέφεται πρός τόν Ἰησοῦ καί ἀνοίγει μαζί του έναν διάλογο· ἕναν διάλογο σωτηρίας: «καὶ ἔλεγε τῷ Ἰησοῦ· μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου»· θυμήσου με, Κύριε, ὅταν θά ἔλθεις στη Βασιλεία Σου.

     Ἡ ἐπίκληση αὐτή τοῦ ληστοῦ πρός τόν Ἰησοῦ εἶναι μία προσευχή θνήσκοντος ἁμαρτωλοῦ πρὸς ἕναν θνήσκοντα Σωτῆρα πεθαίνει ὁ ἕνας, πεθαίνει καί ὁ ἄλλος –ἔτσι τουλάχιστον φαίνεται. Αλλά αὐτή ἡ ἐπίκληση, γιά νά πάρει μια διάσταση πραγματικότητας. ἀπαιτεῖ τήν ὕπαρξη πίστεως αλλιώτικα, είναι μία ούτοπία, ἂν θέλετε καί μία ἀνοησία, διότι καί ὁ ἕνας πεθαίνει, καί ὁ ἄλλος πεθαίνει. Λέει λοιπόν ὁ ἕνας στον ἄλλο: «νά μέ θυμηθείς στη Βασιλεία Σου». Ποιά βασιλεία;... Ἐάν δέν ὑπάρχει κάποια πίστη, αὐτός ὁ λόγος τοῦ ληστοῦ εἶναι ἕνας λόγος παρανοϊκός. Γι' αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο ἡ πίστη τοῦ ληστοῦ –ὑπογραμμίζω– ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι, ἡ πιό μεγάλη που ποτέ προσφέρθηκε στον Ἰησοῦ πίστη! Δὲν ὑπῆρξε ἄνθρωπος πιστότερος ἀπό τόν ληστή, οὔτε καί θά ὑπάρξει ποτέ. Ἐὰν ὁ ᾿Αβραάμ εἶναι ὁ γενάρχης τῆς πίστεως στην Παλαιά Διαθήκη, τότε ὁ ληστής εἶναι ὁ γενάρχης τῆς πίστεως στην Καινή Διαθήκη.

     Καί πράγματι, τί εἶδε ὁ ληστής; Οἱ Μαθητές εἶδαν τόσα καί τόσα θαύματα τοῦ Ἰησοῦ, καί ἔμειναν μαζί Του συναναστρεφόμενοι μ' Αυτόν τρία ολόκληρα χρόνια. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶδε τὸν δοξασμένο Ίησοῦ. Οἱ μετέπειτα Χριστιανοί είδαν τὸ θαῦμα τῆς ἐξαπλώσεως τοῦ Χριστιανισμού. Σᾶς ἐρωτῶ λοιπόν, ἀγαπητοί μου: ὁ ληστής τί εἶδε; Δὲν εἶδε τίποτε ὁ ληστής. Ούτε είδε νεκρούς νὰ ἀνασταίνονται, ούτε λεπρούς να καθαρίζονται –να χρησιμοποιήσω τα λόγια τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου– οὔτε θάλασσα να χαλιναγωγεῖται, οὔτε δαίμονες νά ἀποδιώκονται, οὔτε ἄρτους νά πολλαπλασιάζονται, οὔτε τά ἄλλα θαύματα τοῦ Ἰησοῦ. Τί ἔκανε λοιπόν τόν ληστή να πιστέψει; Ἕνας μόνο λόγος· ἐκεῖνο τό «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς». Ἦταν τόσο δυνατός λόγος, τοῦ ἔκανε τόσο μεγάλη ἐντύπωση τοῦ ληστοῦ, διότι ζοῦσε τό δρᾶμα τοῦ ἐσταυρωμένου Ἰησοῦ ὁ ἴδιος προσωπικά, ἀφοῦ καί ὁ ἴδιος ἦταν σταυρωμένος, καί βλέποντας ποιός εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ποιά ἡ διαγωγή Του, ποιά ἡ συμπεριφορά Του ἐπί τοῦ σταυροῦ, ἐκεῖ ἄνοιξαν τα μάτια του. Καί τότε ανοίγοντας τά μάτια του, ἔφυγε αὐτό τό κάλυμμα τό δικό του, ἔφυγε καί κάποιο κάλυμμα ἀπό τόν Ἰησοῦ, ἐκεῖνο πού σκέπαζε τήν θεία δόξα Του. Αὐτήν τήν θεία φύση τήν διεῖδε μέσα ἀπό τίς χαραμάδες, θα λέγαμε, τῆς ἀνθρώπινης φύσεως ὁ ληστής, καί ὁμολόγησε ὅτι πραγματικά εἶναι Βασιλεύς, καί δέν ἔχει σημασία ἂν πεθαίνει ἐπί τοῦ σταυροῦ, γιατί εἶναι ἄλλου εἴδους Βασιλεύς.

Απόσπασμα από την 13 ομιλία στην κατηγορία " Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ ".

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/ta-pauh-kai-h-anastash-toy-xristoy
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_95.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ».🔻
https://drive.google.com/file/d/1MZHbBBM6xAVuBdrlUNHC8E90pw4P_RZb/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A4%CE%B1%20%CE%A0%CE%AC%CE%B8%CE%B7%20%CE%BA%CE%B1%CE%AF%20%E1%BC%A1%20%E1%BC%88%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7%20%CE%A4%CE%BF%E1%BF%A6%20%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%E1%BF%A6.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Равенството на двата пола.

†.«И Бог създаде човека по свой образ, по образа на Бога го създаде, мъж и жена ги създаде.» (Битие, гл. 1, 27) Тук имаме едно особено изречение, което казва, че Бог създаде човека мъж и жена.

Формулировката е впечатляваща. Че Бог създаде човека мъж и жена. Това означава, че човекът се проявява под две форми. Под два пола. Мъж и жена. Но това изразява и следното: че и мъжът е човек, и жената е човек. Така че, когато виждаме някога мъж на улицата, бихме казали: един човек. Ако виждаме жена, бихме казали отново: един човек. Така че и мъжът е човек, и жената е човек.

Това има много голямо значение, защото имаше времена, когато се поставяше под въпрос дали жената е човек. Виждате обаче тук, в чест на Светото Писание, че още през 15-ти век преди Христа се определя, че жената също е човек. Ако прочетете Историята на 15-ти век пр. Хр., за да не ви говоря и за историята на времето на Иисус Христос, 15 века след написването на тази книга, ще видите каква е била позицията на жената. Защото точно тези злоупотреби се случиха, защото човекът загуби своята цел, нямаше правилния ориентир на откровението на Бога, затова виждаше жената като предмет, а не като човек. Нещастието е, че днес, докато Християнството разкри равенството между двата пола, изхвърлихме Християнството, сякаш то казваше обратното. И все пак човек може да види как са поставени тези въпроси. Ще кажем, първият елемент, че мъжът и жената са равноправни, е това: че и двамата са хора. Това има много за казване. Вторият елемент, който няма да анализирам в този момент, но малко по-надолу, е че и мъжът и жената са образ на Бога.

Ако искате, след като споменахме тези елементи, там е равенството между мъжа и жената. Тоест, че и мъжът, и жената са хора и двамата представляват образа на Бога. Сега, тъй като половете са различни, различни ще бъдат и ролята и мястото на всеки. Това е напълно естествено. Например, ако аз, да предположим, съм учител и вие сте ученици. Това, че аз идвам и заемам това място тук на катедрата и вие заемате местата си на пейките, не означава с тази различие, че аз съм нещо повече от вас: че вие сте нещо по-долу от мен. Просто различието се отнася до една роля. До една позиция, до една задача, до една служба.

Но виждате колко сме объркали нещата? Когато нямаме ориентирания на откровението на Божието слово, стигаме до това да казваме, какво носи мъжът? Панталони. И аз, жената, панталони. Мъжът реже косата си? И аз, жената, ще отрежа косата си. Жената има причини да се различава от мъжа. Има причини. Както и мъжът има причини да се различава от жената. Объркали ли сме нещата? И виждате ли , къде искаме да наложим равенства? В неща, които са буквално незначителни. И вредни. Ако бяха просто незначителни, но те са и вредни. Това е ужасното. Защото, когато жената загуби своята роля, докато е създадена да бъде това, което е, какви последствия ще има това за нея? Една жена, която ще играе ролята на мъж, какви последствия може да има тази нейна позиция върху психологията й, върху душата й?И ако искате, разбира се, и мъжът е ощетен в тази история, но повече обаче ощетена е жената. Мъжът е ощетен от това, че накрая има жена до себе си, която е „мъжообразна “. За да не кажа, разбира се, че в нашето време има и мъже, които „женскообразни “. И ако искате, ако предположим, че имаме разстояние от два метра между мъжа и жената – това, което казвам е схематично – жената казва: ще направя една крачка напред, за да стана малко мъж. Казва една крачка, един метър. Мъжът казва: Ще направя една крачка напред, за да стана малко жена, така че те двамата се срещат едновременно. И нямаме разлика. Затова виждате и в облеклото, и в поведението дори, виждате жените да са „мъжообразни “ и мъже да „женскообразни“.

И това се нарича равенство на половете? Това не е равенство на половете.

  Това е карикатура. Това е нещо немислимо, нещо ужасно, което има последствия за живота както на мъжа, така и на жената.

Част от 15-та беседа в категорията «Християнска Космология - Антропология».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_32.html?m=1

🔸Απομαγνητοφώνηση στην βουλγαρική γλώσσα : Ivanka Georgieva.

🇬🇷 Απομαγνητοφώνηση στην ελληνική γλώσσα.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_84.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Жената в пространството на Новия завет

†.Днес, скъпи мои, нашата Църква, в неделята на Мироносиците, почита по особен начин тези лица, които се погрижиха за тялото на Иисус след Неговата смърт, като Йосиф, Никодим и останалите мироносици.

За да разберем какви услуги са предоставили и при какви обстоятелства са ги оказали, трябва да се пренесем в атмосферата на тези дни, как Иисус бил възприеман от властите след разпятието Му; така че евангелист Марк пише, че съветникът Йосиф „със смелост влезе при Пилат и поиска тялото на Иисус“. Със смелост... Той събрал куража да отиде в резиденцията на Пилат и да поиска тялото на Иисус. Защо пише „със смелост“? Защото било смятано за нещо много страшно да си бил известен, съратник на Иисус Христос, осъден като престъпник на кръста.

Въпреки това, позицията на тези жени, които нашата Църква нарича „Мироносици“, защото купили миро и искали да намажат тялото на Иисус, естествено, върху погребалните пелени, този въпрос, особено днес, ще ни заеме.

Известно е, скъпи мои, какво е било положението на жената в древния свят. Дори в цивилизования свят на гърците. Въпреки това, положението на жената в Стария Завет значително надминава положението на извънбиблейската жена, жената, която не принадлежала към Божия народ. Тоест Библията, Старият Завет. Но дори и това положение на жената в Стария Завет значително надминава положението на жената в Новия Завет. Без преувеличение, положението на жената в християнството е положението на Ева в рая преди да съгреши. Още повече, достойнството на християнската жена е изразено в нейния образ на Богородица. Точно тази жена представя Новият Завет: Богородица; която, разбира се, е безкрайно по-висша от старата Ева, преди тя да съгреши. Достатъчно е да се замислим, че първият човек, който влиза в Божието Царство, е Богородица, тоест жена. Казах "влиза", защото нашата Църква вярва абсолютно, че Богородица е възкръснала, както и Нейният Син, и както Той се възнесе с плътта Си в Неговото Царство, по същия начин Богородица се възнесе, възкръсна, възнесе се с плътта Си. Докато в Божието Царство няма никой с плът. Нито Йоан Кръстител, нито апостолите, нито Павел. Единствено Богородица. Всички очакваме възкресението на мъртвите. И тогава ще влезем с плътта си, подчертавам, в Божието Царство. Чухте ли добре? С плътта си. Така, скъпи мои, единствената, която влиза в Божието Царство с плът, е Пресвета Богородица. Какво означава това? Че жената първа влиза в Божието Царство с плът, което казва много.

Но си заслужава да разгледаме исторически положението на жената спрямо мъжа, защото жената се лута в опитите си да осъзнае своето място. Наистина се лута...Една картина на истинския човек, независимо дали е мъж или жена, е човекът в Рая. Това е автентичното творение, без раните от приключението на свободата. Защото свободата, за да бъде завоювана, носи не малко рани. Понякога тези рани са и рани от кръв. Но най-вече психологически рани, емоционални рани. Свободата не се завоюва лесно. Въпреки това, там, в Рая, както мъжът, така и жената, са хора. Мъжът е човек, жената също е човек. Защото по-късно жената, след грехопадението, ще бъде разглеждана от мъжа като res, тоест нещо, предмет! Като едно "лице" , като едно същество, което просто ще задоволява и ще радва мъжа, а то няма да бъде нищо повече от един предмет. Res. Предмет.

„И каза Бог - четем в Светото писание - да сътворим човека по нашия образ и по наше подобие. И сътвори Бог човека, по образа Божи сътвори го, мъжки и женски сътвори ги“. Така че и мъжът, и жената, и мъжкият, и женският пол, са хора. Подчертавам това, защото то е критериумът за всичко, което ще разгледаме по-нататък. И мъжът е човек, и жената е човек. Жената е човек, тя не изостава от мъжа, защото ако изоставаше, тогава не би била човек. Ако изоставаше от мъжа. Но това не означава, че не съществуват някои характеристики, които различават мъжа от жената, за да изпълнят тайнството на брака, за да доведат третия човек в този свят. Детето им, третият човек. Жената произхожда от Адам. И е плът от плътта и „кост от костите“ на Адам. Каквото е Адам, такова е и жената. Повтарям: човек. Това казва всичко. Следователно, тя няма отделно сътворение. Освен , както ви казах, има някои специални характеристики, които определят мъжа като мъж, като пол, и тези, които правят жената жена като пол. Повтарям го. За целите, които ви обясних.

Жената е създадена като помощница на мъжа. Най-вече в делото на спасението. Казваме, че жената е помощница на мъжа. В какво? В спасението. Не да му помага, позволете ми да се изразя малко улично : да мие чинии и да готви. Друго е, че мъжът също трябва да помага в домакинството. Както заедно ще построят дома си, заедно ще го подредят, ще го декорират, винаги заедно ще се грижат за дома си. За да им служи. Но не мислите ли, че е много примитивно да казваме, че жената е помощница… тоест значението на „помощница“ е само и единствено да обслужва мъжа? Да го обслужва в домакинството? Абсурд ! Ако въобще е възможно ..!

Помощта трябва да бъде взаимна. Защото тя би била част от целта на човешкото съществуване, а именно общението на човека с Бога. В това жената би помагала. Но тя би помагала на мъжа да намери своята цел, възсъединението с Бога, а мъжът би помагал на жената да намери своята цел, а именно възсъединението с Бога. Защото човекът - както казва свети Йоан Дамаскин - е „същество, което се осветява“. И мъжът, и жената. Виждате, например, в светците на нашата църква .имаме както мъже, така и жени. Казваме: свети А .. свети Б ..., света А..., света Б . Виждате това. Но нещата не останаха така, както ги определи Бог, а се промениха. Жената, тук бих искал да обърна особено внимание, жената премина границите си. Да го кажа отново? Жената премина границите си; което не трябваше да прави. Но и мъжът премина и той своите граници, което и той не трябваше да прави. Защото отношението между мъж и жена е отношението между глава и тяло“, както казва апостол Павел. Така че, бихме казали, имаше граници, и те трябваше да съществуват както за жената, така и за мъжа. И тези граници са човешките граници. Не трябва да ги преминаваме, нито мъжът, нито жената. Казва свети Григорий Богослов: „В рамките на нашите граници философстваме“. Макар че това е много по-широко, което казва свети Григорий в първата си теологична беседа, което означава „вътре“, тоест в рамките, не извън границите, а в рамките човешкия разум. „Вътре“, в рамките на Божиите заповеди. Няма да преминеш нищо. Нито заповедите? Да, нито заповедите. Защото тогава ще имаме отклонение. Не е време да ви го обяснявам. Да имаме отклонения наляво, което е нарушение, и надясно, което е прекомерност. Вътре в заповедите. Вътре в природата си човекът.

Но това е много общо. Видяхте колко хубаво го казва свети Григорий? Че „в рамките на нашите граници философстваме“. Нека философстваме. В рамките на нашите граници. Както човекът не трябва да преминава тези граници, които и природата му определя. Знаете, това е много сериозен въпрос. Ето, сега говорим за клониране, говорим за такива неща, и някъде ще се получат тератогенези. Защото човекът преминава своите граници. И забележете, че това не винаги е напредък. Защото ако беше напредък, съвременните екологисти нямаше да се тревожат за бъдещето на човечеството. Но те се тревожат, защото човекът, в своята глупава любопитност и глупави действия, излиза извън своите граници. Както и да е .... Жената показа неуважение и не желание да се съгласи с мъжа. Ева с Адам. Св. Йоан Златоуст казва: „Не можеше да остане на своите собствени граници“. „Тя не можеше да остане“, казва той, „в своите граници“. И преминавайки своите собствени граници, тя стигна до точката, в която наруши ролята си на помощница в спасението, както на мъжа, така и на самата себе си. Оттогава тя приема Божието наказание. От времето на Ева, което е записано в третата глава, 16-ти стих: „Ще бъдеш подчинена на своя мъж – казва й Той – и той ще бъде твой господар“. О, какво значи това? „Завой “, нещата се извъртат. Тоест, „ще бъдеш подчинена на своя мъж и той ще стане твой господар“. Без да го иска жената, и особено съвременната жена – не и старата, дори и Сара е казвала: „Моят господар“ – за Авраам. И днес някои жени казват: „Това е моят господин (господар)“. Точно така. Защото мъжът е господар на жената. Но не е правилно когато мъжът каже: „Това е моята госпожа“. Не. „Моята съпруга“. Не „моята госпожа“, а „моята съпруга“. Защото мъжът е господар на жената. Не жената на мъжа.

Но е известно, че господството бе дадено от Бога и на мъжа, Адам, и на жената. И каза: „И ще покорите – в множествено число – цялата земя и животните, и птиците и така нататък, и рибите на морето…“. Но сега Бог добавя, че мъжът ще покори и жената. Това е нейното наказание, нейното възмездие. И жената трябва да усеща своята сигурност до мъжа.

Скъпи мои, гледайте. Може някоя дама от вас да каже: „Не мога да приема това“. Това го казва Бог. Не го казвам аз. В християнството жената се връща към състоянието си преди падението. В християнството обаче. И дори до мярката на Божията Майка. Ако спази това, което беше тогава в Рая. Тоест, своите граници, своите ограничения. Но това не се хареса на християнската жена през по-късните години. И било от нейния егоизъм не й харесваше това, било от егоизма на съпруга й, защото и той премина своите граници, като беше егоист и не се грижеше за съпругата си, забравяйки, че тя е излязла от неговата страна и че двамата са хора, и тогава, скъпи мои, нещата започват да не вървят добре. Това преминаване на границите, и от жената, и от мъжа, доведе до раждането на чудовище, наречено… -неестествено нещо, чудовище- наречено феминизъм. Всички сте чували думата феминизъм. Това е движението, което иска да даде права на жената. Но защо да дава права? Нали жената вече има своите права? Да, но мъжът е преминал границите си. Това е вярно. Казахме, че и двамата преминаха своите граници. Но жената не разбира ли, че това движение на феминизма я води към самата й осъденост? Да, да ! Към нейното понижаване, към нейното разпадане. Не искам да обиждам дамите, които работят навън. Но когато жената работи навън, докато е царица на своя дом, не е ли това понижаване? Ако го помислим добре, ако го философстваме и анализираме, когато жената излиза да работи навън, тя всъщност се понижава. Малко по-рано, няколко десетилетия назад, само жената, която имаше нужда, например, вдовица, или баща й беше болен или стар, тогава тя излизаше да работи. Беше срамно жената да излезе навън да работи. Няколко десетилетия назад. И ако жената бъде "износена", тогава, разбира се, и мъжът ще бъде "износен". Ако жената се понижи, със сигурност ще се понижи и мъжът.

И ако искате, да разгледаме нещата по следния начин. Четем едно странно място от Апостол Павел; на пръв поглед странно. Няма да правя пълно тълкуване, само това. Апостол Павел нарежда на жените, когато се молят, да носят покривало. Да носят покривало. Шал. Знаете ли защо? Както на мъжа му е забранено да служи или да се моли, казва Апостол Павел, с покрита глава. Защото това е за слава на Божия Син. Жената е за слава на мъжа си. И това показва подчинение. Това е символ. Но ако премахнем символите, тоест външните форми, тогава ще премахнем и същността. И точно това се случва. Така че това е символ. Когато жената носи покривало, когато отива в църквата, тя показва своето подчинение на мъжа.

Апостол Павел казва в първото си послание: „Защото някога и светиите жени, които се надяваха на Бога, се украсяваха така, като се подчиняваха на своите собствени мъже, както Сара се покори на Авраам, наричайки го господар“. Така, в контекста на Новия Завет, но и в църковната история, скъпи, виждаме каква е достойната жена. Първо, жените Мироносици, които имат мъжествено поведение , без да се превръщат в мъже. Мъжество . „Коя е намерила мъжествена жена“, казва последната глава от книгата на Притчи в Стария Завет, „е намерила съкровище“. Мъжествената жена. Не мъжкарана ! А мъжествена жена. Мъжествена в мисленето , а не в мускилите , да удря съпруга си. В мисленето. Ако съпругът се разболее, претърпи злополука, да каже : „Защо се тревожиш, съпруго? Аз ще отида да работя.“ -„Какво ще правиш?“- „Ще мия стълби в сградите . Какво те интересува?“ Това е мъжествената жена; която с мъжествено мислене ще отгледа и децата си и т.н. Марта и Мария, които знаят как да обичат и как да посрещат гости, които се грижат както за домакинството си, така и за слушането на Божието слово. Майката, както отбелязва Апостол Павел, на Руф, която Павел нарича и своя майка, майката на Руф го е обслужвала: „Поздравете – пише той в посланието си към Римляните – Руф, избрания в Господа, и майка му, и моята майка“. И майка му, която го е родила, „но и мен ме е подкрепяла, била ми е помощник, както и моята майка“. Видяхте ли?

Лидия, със своя динамичен характер, която превръща дома си в църква. И посреща там Павел. Хлоя, като диакониса, която служи в църквата на Коринт. И ако искате, на нея Апостол Павел е доверил посланието към Римляните. Знаете ли какво означава доверие за едно послание? Не е време да го разглеждам по-задълбочено. Прискила, тази удивителна апостолка и теолог, която поправя един велик Аполо. И която е дясната ръка на Павел. Олимпия, по-късно, известната диакониса на Константинопол и дясната ръка на Свети Йоан Златоуст в неговите благотворителни дела.

И да преминем към по-новите времена. Филотея от Атина. Госпожа и благородница на Атина; която в черните години на Османското владичество защитава атинянките от греховната лакомия на завоевателя. И всички онези жени, които са описани в писмата на Павел и Петър.

Пример за всички тях е Пресветата Богородица. Целият й живот, който е бил наистина живот на отдаване. От зачатието на Сина й в утробата й, на Сина на Бога, до Кръста и до присъствието й сред дванадесетте апостоли и 120 християни в деня на Петдесетница. Скъпи, с тези критерии ще разгледаме и ще преценим съвременния феминизъм; който е продукт на отпадналия и рушащ се човек. Феминизъм, който се движи с чисто материалистични критерии, който отрича Бога и в крайна сметка достига до отричането и на самия човек. Един феминизъм, който отрича християнската моралност и иска да проповядва еманципацията от Бога и морала, за да живее този либерализъм, е нещо много лошо. Този либерализъм, а не свобода, либерализъм, както казваме за една непристойна жена, казваме „свободни нрави“, този либерализъм ще роди Антихриста. Защото отците казват, че Антихристът ще бъде роден от блудна жена. Така че противоположностите на този феминизъм, а именно чистотата и девствеността на Богородица, носят Христос в света.

Затова е необходимо християнската жена да намери отново истинския си път и да не приема становища и въздействия от негативния феминизъм. В това има отговорност и мъжът. Не да предлага на жена си цигара, за да се научи и тя да пуши... Какво да кажа.. от къде да започна.. вие знаете. Не трябва жената да не приема феминисткото движение. Но и мъжът трябва да спре да подтиска жената. Той е главата. А главата не подтиска тялото. Тя го насочва, защитава, обича и съчувства с него.

Скъпи, вечният пример е пред нас: Христос и Църквата; която Христос обича като невеста и предаде Себе си за нея. Така днес, третата неделя след Пасха, Църквата ни посвещава този ден на тези удивителни и мъжествени жени, Мироносиците. За да покаже на християнските жени от всички времена и епохи правилния път на християнската жена.

754-а беседа в категорията
«Неделни беседи».

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_25.html?m=1

🔸Απομαγνητοφώνηση στην βουλγαρική γλώσσα : Ivanka Georgieva.

🇬🇷 Απομαγνητοφώνηση στην ελληνική γλώσσα.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2023/04/blog-post_29.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ψαλμός 21ος. (Β΄ Μέρος, στίχοι: 23 ~ 32)

†.Θυμάστε, ἀγαπητοί μου, ὅτι εἴχαμε πεῖ πώς ὁ 21ος ψαλμός εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου χριστολογικός. Οὔτε ἕνας στίχος, οὔτε ἕνα ημιστίχιο δέν ὑπάρχει πού νά

ἀναφέρεται στον συγγραφέα, στον ψαλμωδό. Από τόν πρῶτο στίχο μέχρι καί τόν τελευταῖο εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου χριστολογικός. Μάλιστα εἶναι ὁ σημαντικότερος χριστολογικός ψαλμός.

     Ἕως τόν στίχο 22 παρουσιάζεται ὁ πάσχων Μεσσίας. Ὅμως ἀπό τόν στίχο 23 ἕως τόν στίχο 32, δηλαδή ἕως τό τέλος, ἐμφανίζεται ἡ εὐχαριστία τοῦ σεσωσμένου Μεσσίου, δηλαδή ὁ Μεσσίας πού εὐχαριστεῖ τόν Πατέρα

γιά τή σωτηρία, γιά τήν ἐπέμβασή Του. Μ' ἄλλα λόγια, ἄν τό εἴχαμε σέ μιά ἐπιτομή, θά τό λέγαμε ὡς ἑξῆς: εἶναι ἡ ἀπάντηση τοῦ Πατρός στην επίκληση τοῦ ἐσταυρωμένου Υἱοῦ· διότι μέχρι πού ἐκπνέει ὁ Υἱός ἐπάνω στόν σταυρό, εἶναι ὁ πάσχων Μεσσίας.

     Ἐκεῖ ἀπευθύνεται πρός τόν Πατέρα Του καί λέει: «Θεέ μου Θεέ μου, ίνατί με ἐγκατέλιπες;». Ἡ ἀπάντηση τοῦ Πατρός στήν ἐρώτηση αυτή τοῦ Κυρίου, στο παράπονο αὐτό πρός τόν Πατέρα Του, εἶναι τό δεύτερο μέρος τοῦ ψαλμοῦ αὐτοῦ, δηλαδή ὅτι δέν Τόν ἐγκατέλειψε.

     Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀπάντηση. Με ρωτάς γιατί Σε εγκατέλειψα Σοῦ ἀπαντῶ. Δὲν Σε εγκατέλειψα· ήδη προχωρώ στο να Σου δείξω ὅτι θὰ εἶσαι Ἐσὺ ὁ πραγματικός Μεσσίας, που τὸ ὄνομά Σου θα κηρυχθεί στα πέρατα τῆς οἰκουμένης, καὶ θὰ εἶσαι Ἐκεῖνος ποὺ «πᾶν γόνυ κάμψῃ, ἐπουρανίων τε καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων» (Βλ. Φιλιπ. 2, 10).

     Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ὅτι τό δεύτερο αυτό μέρος, πού, με τη βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θά ἀναλύσουμε απόψε, είναι ἡ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ Πατρός, στό ἐρώτημα τοῦ Κυρίου, στο παράπονο τοῦ Κυρίου, «ίνατί με ἐγκατέλιπες;».

     Εἶναι τόσο καταπληκτική ή περιγραφή του 21ου ψαλμοῦ, ὥστε ἐξαιτίας αὐτοῦ ὁ Δαβίδ να χαρακτηρίζεται Ευαγγελιστής τοῦ Χριστοῦ. Θα λέγαμε ὅτι εἶναι ὁ ἕκτος Εὐαγγελιστής. Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ πέμπτος Εὐαγγελιστής εἶναι ὁ Ἠσαΐας, μ' ἐκεῖνο τὸ καταπληκτικό κεφάλαιό του, τό 53ο, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται στον πάσχοντα Μεσσία μέ τέτοια ενάργεια, τέτοια σαφήνεια καί τέτοια ἀκρίβεια, σάν νά ἦταν, όπως λένε, αὐτόπτης μάρτυρας κάτω ἀπό τόν σταυρό, σάν τόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή, καί περιγράφει ἐκεῖνα πού βλέπει. Κι ὅμως ἐκεῖνα πού βλέπει ὁ Ἡσαΐας εἶναι ὀκτώ αἰῶνες πρό Χριστοῦ. Ἀλλά καί ὁ Δαβίδ εἶναι σάν νά εἶναι κάτω ἀπό τόν σταυρό. Θυμόσαστε τί λέγαμε για τους στίχους «διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον» καί «ώρυξαν χεῖράς μου καὶ πόδας». Εἶναι ένας Ευαγγελιστής κάτω ἀπό τόν σταυρό. Κι όμως ὁ Δαβίδ ἔζησε δέκα αἰῶνες πρό Χριστοῦ.

     Αρπάζω πάντοτε τήν εὐκαιρία, ὅπως ὁ Εὐαγγελιστής Ιωάννης ὅταν θέλει να τονίσει τή θεότητα τοῦ Χριστοῦ, ἐκμεταλλεύομαι κι ἐγώ τήν εὐκαιρία να τονίσω ὅτι ἡ προφητεία εἶναι τὸ ἀκαταμάχητο επιχείρημα ὑπέρ τῆς

θεανθρώπινης φύσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

     Καί τώρα μπαίνουμε, αγαπητοί, στον 23ο στίχο: «διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε». Θα κάνω γνωστό το όνομά Σου στούς ἀδελφούς μου, και θα Σε δοξολογῶ μπροστά σε

μεγάλη συγκέντρωση ἀνθρώπων, στην Εκκλησία.

     Να το ξέρουμε αυτό, ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία, καί μόνο μία, καί μόνο αὐτό πού εἶναι μέσα στην Εκκλησία σώζεται, ἐνῶ αὐτό πού εἶναι ἔξω δέν σώζεται. Γι' αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία παρομοιάζεται με την κιβωτό του Νώε. Ὅ,τι μπῆκε στήν κιβωτό, σώθηκε· ὅ,τι ἔμεινε ἔξω ἀπό αὐτήν, πνίγηκε, δέν σώθηκε. Πάντως κάνει εντύπωση αὐτό πού λέει ἐδῶ ὅτι «ἐν ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε».

     Παρακάτω, στον στίχο 26, λέει: «τὰς εὐχάς μου ἀποδώσω ἐνώπιον τῶν φοβουμένων σε». Τις υποσχέσεις μου θά τίς ἐκπληρώσω μπροστά σ' αὐτούς πού Σε σέβονται βαθειά, στούς πιστούς.

     Ὅπως θα ξέρετε, εὐχή θά πεῖ τάξιμο. Τη φράση αυτή τή βρίσκουμε πολύ συχνά στην Παλαιά Διαθήκη. Αλλά τί τάξιμο θα μποροῦσε νά κάνει ἐδῶ ὁ Μεσσίας; Ποιό εἶναι τό τάξιμο;

     Το τάξιμο είναι ή θυσία σωτηρίου.

     Στο βιβλίο Λευϊτικό, στο 7ο κεφάλαιο, στίχοι 11 έως 17, διαβάζουμε ποιά ἦταν αὐτή ἡ θυσία τοῦ σωτηρίου. Αν κάποιος εἶχε λόγους να δοξάσει τόν Θεό για τη σωτηρία του ἀπό κάτι, γλύτωσε ἀπό ἕναν πόλεμο, ἄς ποῦμε, ἀπό

ἕναν θάνατο, ἀπό μιά ἀρρώστια, βγῆκε ἀπό ἕνα ἀδιέξοδο, τέλος πάντων σώθηκε, λέμε «με έσωσε ὁ Θεός», τότε θά ἔκανε ἕνα τάμα· τάζω στον Θεό τό καί τό. Το τάμα αὐτό λεγόταν τάξιμο ή θυσία σωτηρίου, και περιλάμβανε –ὁ κανόνας τὸ ἔλεγε– σιμιγδάλι, λάδι... καί τά λοιπά και τὰ λοιπὰ· δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει αυτή τη στιγμή τί περιείχε αὐτὴ ἡ θυσία.

     Ἐδῶ τώρα, όταν λέει ὁ Χριστός θὰ ἀποδώσω τίς εὐχές μου, ἐννοεῖ τήν προσφορά τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ Του, δηλαδή τήν προσφορά τοῦ Χριστοῦ πού θά δινόταν στούς πιστούς.

     Σημειώστε δέ –προσέξτε ἐδῶ ἕνα λεπτό σημεῖο– ὅτι ἀπό τήν προσφορά αυτή ἢ τή θυσία πού γινόταν ὡς θυσία σωτηρίας, ἤ σωτηρίου –πολλές φορές γράφεται ὡς οὐδέτερο, καί ὄχι ὡς θηλυκό– ἀπό τή θυσία αυτή, ἕνα μέρος θυσιαζόταν στον Θεό, καιγόταν, κάπως ἔτσι. Μετά οἱ ἱερεῖς ἔπαιρναν ἕνα ἄλλο μέρος καί ἔτρωγαν, καί ἕνα τρίτο μέρος έπαιρνε καὶ ἔτρωγε ἐκεῖνος ποὺ πρόσφερε τη θυσία, ἐνῶ ὅ,τι περίσσευε τό ἔτρωγαν οἱ φτωχοί ἤ όσοι ήσαν παρόντες.

     Αν έχετε προσέξει, στον ναό ή στο νεκροταφείο, όταν κάποιος φέρει κόλλυβα να διαβαστούν στο μνημόσυνο πού κάνει, μετά τα μοιράζει στον κόσμο, καί οἱ ἄνθρωποι τα παίρνουν μετέχοντας στην προσφορά. Βέβαια ἐκεῖ δέν ἔχουμε θυσία· ἔχουμε σύμβολο τῆς ἀναστάσεως· εἶναι κάτι πολύ διαφορετικό. Ανέφερα την περίπτωση για να δείξει μόνο τό ὅτι γίνεται ένα μοίρασμα καί τρῶνε ὅλοι ἀπό ἐκεῖ. Δίνουν καί στούς ἱερεῖς, τρῶνε καί οἱ ἴδιοι, παίρνουν καί στό σπίτι τους.

     Ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἀρτοκλασία τὸ ἴδιο γίνεται. Δίνουν στούς ἱερεῖς, παίρνουν και ένα μεγάλο κομμάτι στο σπίτι τους οἱ ἄνθρωποι πού εἶχαν τήν ἀρτοκλασία. Μή σκανδαλίζεστε γι' αὐτό, ὅταν οἱ προσφέροντες θα πάρουν ένα μεγάλο κομμάτι τούς ἀνήκει. Μην σκανδαλιστεῖτε ἐπίσης ἄν οἱ ἱερεῖς πάρουν μεγάλο κομμάτι προσφορᾶς· τοὺς ἀνήκει, κατά τον νόμο. Μικρά κομματάκια θα πάρει ὁ ὑπόλοιπος κόσμος. Βλέπετε όμως ότι όλοι παίρνουν;

     Τώρα λοιπόν, για να το καταλάβετε αυτό, θυσία σωτηρίας, ἡ σωτηρίου, εἶναι ἡ προσφορά τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός Του. Δηλαδή το τάξιμο του Χριστοῦ ἦταν τὸ ἑξῆς: Ἐγώ. Πατέρα μου, θα προσφέρω τὸ σῶμα μου καί τό αίμα μου ως θυσία εὐχαριστίας προς Εσένα· ἀλλὰ αὐτή τή θυσία θα τη φάνε οἱ πιστοί. Γι' αυτό καί τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ λέγεται Θεία Εὐχαριστία. Εἶναι λοιπόν από το Λευϊτικό ή θυσία του σωτηρίου.

     Καὶ θὰ τὰ καταλάβουμε αυτό καλύτερα, ἂν έρθουμε στον στίχο 27: «φάγονται πένητες καὶ ἐμπλησθήσονται, καὶ αἰνέσουσι Κύριον οἱ ἐκζητοῦντες αὐτόν· ζήσονται αἱ καρδίαι αὐτῶν εἰς αἰῶνα αἰῶνος». Θα φάνε οι φτωχοί καί θά χορτάσουν, καί θά δοξάσουν τόν Θεό αυτοί που Τὸν ἀναζητοῦν μὲ πόθο, καὶ οἱ ψυχές τους θα ζήσουν αἰώνια.

     Ὅπως θα ξέρετε, αὐτόν τόν στίχο τόν λέμε στο δείπνο, όταν θέλουμε να καθήσουμε να φάμε· εἶναι ἡ προσευχή που λέμε ἐκεῖ. Άραγε υποπτευόμαστε ότι πέρα ἀπό τό αἰσθητό ἐκεῖνο τραπέζι, τοῦ σπιτιοῦ μας το τραπέζι, πού λέμε αὐτήν τήν εὐχή ἀπό αὐτόν τόν στίχο, υποπτευόμαστε ότι κρύβεται το μεγαλείο της προσφοράς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στὴν εὐχαριστήρια Θυσία του προς τόν Πατέρα; Θά τό δοῦμε τώρα.

     Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ πένητες που φάγονται, θα φάνε; Οἱ πένητες εἶναι οἱ ἐθνικοί, που κάθονται γύρω-γύρω στο τραπέζι τῆς Θυσίας, στην αγία Τράπεζα· εἶναι οἱ φτωχοί. Θέλετε νά σᾶς δείξω ὅτι εἶναι οἱ ἐθνικοί, με τον χαρακτηρισμό πένητες; Ὅταν λέμε εθνικοί, ἐννοοῦμε αὐτοὺς ποὺ δὲν εἶναι Ἑβραῖοι, δηλαδή είμαστε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, ἀλλά καί ὅλοι οἱ λαοὶ τῆς γῆς, ὅλες οἱ φυλές τῆς γῆς. Θέλετε νά τό δεῖτε αὐτό;

     Θυμόσαστε την παραβολή του μεγάλου δείπνου, στην Καινή Διαθήκη; (Βλ. Λουκά 15, 14-24). Κάλεσε ο ίδιοκτήτης, ο κύριος τοῦ δείπνου, ἐκείνους πού εἶχε στο πρόγραμμά του. Τούς εἶπε: «Τό δείπνο εἶναι ἕτοιμο· ἐλατε νὰ φᾶτε». Αὐτοί δέν ἀνταποκρίθηκαν, προβάλλοντας κάποιες δικαιολογίες· ὁ πρῶτος ὅτι ἀγρὸν ἡγόρασε, ο δεύτερος ὅτι ζεύγη βοῶν ἠγόρασε, ἐνῶ ὁ τρίτος γυναῖκα ἔγημε, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναται ἐλθεῖν. Ἐκεῖ, λέει, ὀργίστηκε ὁ Κύριος τοῦ δείπνου καί εἶπε: «Σας βεβαιώνει ὅτι κανείς ἀπό τούς καλεσμένους αὐτοὺς δέν θά γευθεί τοῦ δείπνου μου». Και τότε λέει στον δοῦλο του (ὁ δοῦλος του ἐδῶ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός, εἶναι ὁ Μεσσίας): «Τρέξε στην πόλη, στούς δρόμους, στίς ἀγυιές, στα σοκάκια» δηλαδή να τρέξει όχι μόνο στις λεωφόρους τῆς πόλεως και στους φαρδεῖς δρόμους, αλλά και στα σοκάκια. Παρακάτω, όταν θὰ τὸν ξαναστείλει πιο πέρα, θα τοῦ πεῖ νὰ τρέξει και στούς φραγμούς. Οἱ φραγμοί τῆς πόλεως εἶναι τά χωράφια· ὅπως ἐδῶ πού εἴμαστε ἐμεῖς τώρα, εἶναι τὰ χωράφια πιά τῆς πόλεως. «Πήγαινε και μάζεψε όποιους βρεῖς· κουτσούς, στραβούς, φτωχούς, κουρελήδες, σακάτηδες... καί φέρε τους ἐδῶ, για να γεμίσει ὁ οἶκος μου».

     Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ κουτσοί, στραβοί, κουρελήδες, φτωχοί; Εἶναι οἱ ἐθνικοί. Καί ποιοί εἶναι οἱ πρῶτοι καλεσμένοι; Εἶναι οἱ Ἰσραηλίτες. Αὐτοί δεν δέχτηκαν την πρόσκληση. Οἱ ἄλλοι εἶναι οἱ εθνικοί. Βλέπετε λοιπόν πῶς ὀνομάζονται; πένητες. Νὰ ἡ ἀκρίβεια τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῆς προφητείας.

     Ἐδῶ τώρα, στον στίχο 27, τούς ἀποκαλεῖ αὐτούς πένητες. Αὐτοί τώρα οι πένητες «φάγονται καὶ ἐμπλησθήσονται». Όχι μόνο θα φάνε, ἀλλά καί θα χορτάσουν. Εἶναι ὁ καθαυτό χορτασμός τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου μέ ουράνια τροφή, πού εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὁ Θεός, εἶναι ἡ αἰώνια ζωή.

     Αγαπητοί μου, ὅσο καί νά φᾶμε, πάλι θα ξαναπεινάσουμε· ὅ,τι καί νά ἀποκτήσουμε στον κόσμο αυτό, τίποτα δέν θά γεμίσει τήν ψυχή μας. Ένα πράγμα μόνο θα τή γεμίσει –μή σᾶς κάνει εντύπωση ή φράση πού θά πῶ τώρα– όταν φᾶμε τόν Θεό! Καί ὁ Θεός έγινε βρῶσις καί πόσις γιά νά Τόν φάμε. Μή σᾶς κάνει εντύπωση. Μιλάω γιὰ τὸ Μυστήριο της Θείας Εὐχαριστίας. Ο Θεός έγινε πραγματική βρῶσις καί πόσις γιά νά Τόν φάμε! Δηλαδή μόνο ἄν ὁ ἄνθρωπος έχει μέσα του τόν Θεό, μόνο τότε χορταίνει. Εἶναι τὸ ἄκρον ἐφετών, «τῶν ἀρετῶν ἡ ἀκρότης» (Μικρός Παρακλητικός Κανών τῆς Θεοτόκου, εἱρμός γ΄ ᾠδῆς), πού λέει ή Ὑμνολογία μας. Το άκρον ἐφετόν! Εἶναι ἐκεῖνο πού ζητάει ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, όταν έχει αναζητήσεις, και βρίσκει τόν Θεό, πού εἶναι τὸ ἄκρον-ἄκρον ἐφετόν, δηλαδή τό τελευταῖο ἄς ποῦμε ζητούμενο τῆς ψυχῆς, εἶναι τὸ πάνω-πάνω, εἶναι ἡ κορυφή τῆς πυραμίδος.

     Ἔτσι λοιπόν τό «ἐμπλησθήσονται» σημαίνει ὅτι μόνον ὅταν ὁ ἄνθρωπος βρεῖ τόν Θεό χορταίνει· ὅλα τὰ άλλα είναι τα χαρούπια τῆς παρούσας ζωής, που τελικά τὸν ἀφήνουν πεινασμένο. Γι' αυτό ένας σύγχρονος συγγραφέας λέει κάτι πολύ ὡραῖο: Ὅταν οἱ ἄνθρωποι σήμερα πεινοῦν, στην πραγματικότητα Ἐσένα πεινᾶνε· ὅταν διψοῦν, Ἐσένα διψᾶνε!... καί οὕτω καθ᾿ ἑξῆς. Giovanni Papini, Ἡ ἱστορία τοῦ Χριστοῦ, Προσευχή στον Χριστό, μετάφραση Ὄθ. Αργυροπούλου, ἐκδ. "Μέλισσα", Αθήνα 1960, σ. 474. «Ὁ πεινασμένος φαντάζεται πώς ζητᾶ τό ψωμί· καί ὅμως ζητᾶ Ἐσένα. Ὁ διψασμένος νομίζει πώς θέλει νερό· καί ὅμως διψᾶ Ἐσένα. Ὁ ἄρρωστος νομίζει πώς εἶναι ἄρρωστος· καί ὅμως ἡ ἀρρώστια του εἶναι ἡ ἔλλειψή Σου. Ἐκεῖνος ποὺ ζητᾶ τὴν ὀμορφιά στον κόσμο ζητὰ Ἐσένα, ζητά, χωρίς νά τό καταλαβαίνει, Εσένα, πού εἶσαι ὁλόκληρος ή τέλεια Ομορφιά!»

     Καί λέει: «ζήσονται αἱ καρδίαι αὐτῶν εἰς αἰῶνα αἰῶνος»· θα ζήσουν οι καρδιές τους αιωνίως.

     Πέστε μου, εἶναι δυνατόν ποτέ να αναφέρεται στην υλική τροφή; Διότι ποιός ἔφαγε ποτέ ψωμί και τυρί, καί ἔμεινε στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων; Ἐδῶ λέει «ζήσονται αἱ καρδίαι», σάν νά μήν πῆγε ἡ τροφή αὐτή στο στομάχι, ἀλλὰ νὰ πῆγε στήν καρδιά. Ἔτσι, καταλαβαίνουμε ὅτι δὲν πρόκειται για υλική τροφή, αλλά πρόκειται για πνευματική, κι αὐτή ἡ πνευματική τροφή εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός, εἶναι ἡ Αἰωνιότητα.

     Ἔτσι λοιπόν ἀντιληφθήκαμε τον στίχο 26, πού έξηγήθηκε, ἑρμηνεύτηκε πλατύτερα από τον στίχο 27. Ἐδῶ τελειώνει κι αὐτό τό τμῆμα. Καί τώρα μπαίνουμε σ' ἕνα ἄλλο τμήμα, ἀπό τόν στίχο 28, πού εἶναι ἡ ἐπιστροφή

τῶν ἐθνῶν.

     «Μνησθήσονται καὶ ἐπιστραφήσονται πρὸς Κύριον πάντα τὰ πέρατα τῆς γῆς καὶ προσκυνήσουσιν ἐνώπιον αὐτοῦ πᾶσαι αἱ πατριαὶ τῶν ἐθνῶν». Θα θυμηθοῦν τόν Θεό καί θα γυρίσουν σ᾽ Αὐτόν ὅλοι ὅσοι κατοικοῦν στα πέρατα τῆς γῆς καί θά Τόν προσκυνήσουν ὅλες οἱ φυλές τῶν ἐθνῶν.

     Τί μεγαλειώδης στίχος... «μνησθήσονται»! Σᾶς παρακαλῶ προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Θα μπορούσαμε πάνω σ' αὐτό τό «μνησθήσονται» να κάνουμε μιας ώρας ὁμιλία, χωρίς υπερβολή. Τί θα θυμηθοῦν;

     Θα θυμηθοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι κάποτε ἦσαν στον Παράδεισο. Παρακαλῶ, προσέξτε: εἶναι ἡ μνήμη τῆς ἀνθρωπότητος, αὐτή πού διατηρεῖται ὡς ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου να ζήσει αιωνίως κοντά στον Θεό. Αλλά αυτή ή μνήμη τῆς ἀνθρωπότητος ἀνάγεται στον Αδάμ.

     Ο Αδάμ δεν είχε τη μνήμη· εἶχε τή γνώση, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἕνας. Συνεπῶς, ὅταν ὁ Ἀδάμ έπεσε, διατήρησε φυσικά τή γνώση τοῦ ἑνός Θεοῦ. Τα παιδιά του λιγότερο, τα εγγόνια του ακόμη λιγότερο, κι όσο προχωρούσαμε στις γενεές, τόσο λησμονεῖτο τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὅτι εἶναι ἕνας ὁ ἀληθινός Θεός. Λησμονήθηκε ὁ Θεός. Καί τότε ἦρθε ἡ λήθη, ἡ ὁποία εἶχε σαν αποτέλεσμα τήν εἰδωλολατρία.

     Ἡ εἰδωλολατρία εἶναι ἡ λήθη. Κι ἐδῶ τώρα, όταν λέει «μνησθήσονται», σημαίνει ὅτι θά ἐγκαταλείψουν τήν εἰδωλολατρία. Ὥστε λοιπόν με το ρήμα «μνησθήσονται» ὑπαινίσσεται τήν ἐγκατάλειψη τῆς εἰδωλολατρίας, έπειδή ὅταν ξέχασαν τόν ἀληθινό Θεό ἔπεσαν στην ειδωλολατρία. Τώρα, ἀφοῦ θα θυμηθοῦν τόν ἀληθινό Θεό, θα μείνουν πάλι στην ειδωλολατρία; Προφανῶς ὄχι· θά ἐγκαταλείψουν οριστικά τήν εἰδωλολατρία.

     Ἀλλά καί κάτι ἄλλο. Πραγματικά ὁ Θεός καί ἡ αἰώνια ζωή ἔμειναν ἀνεξίτηλα στοιχεία στην ψυχή τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ὡς μνήμη...

     Αὐτό τό «μνησθήσονται», ἀγαπητοί μου, είναι μεγαλειώδες! Καί μόνο αὐτή ἡ λέξη νά ὑπῆρχε στον ψαλμό, θα δικαιολογοῦσε τή μεγάλη αξία του. Αλλά μόνο αυτή ἡ λέξη εἶναι πού τόν κάνει μεγάλης αξίας; Όχι. Κάθε λέξη του εἶναι ἀνεκτίμητος θησαυρός!

     Καί ἀφοῦ «μνησθήσονται», τότε καί «ἐπιστραφήσονται» –ἡ ἐπίπτωση–  δηλαδή θα επιστρέψουν. Αὐτό σημαίνει ὅτι ξέχασαν διότι ἔφυγαν· καί τώρα, ἀφοῦ θυμήθηκαν, θα γυρίσουν πίσω. Πῶς θά γίνει ὅμως αὐτή ἡ ἀνάμνηση; πῶς θά θυμηθοῦν; Μέ τό ευαγγελικό κήρυγμα! Ὅταν θα σταλούν στα πέρατα τῆς οἰκουμένης οἱ Ἀπόστολοι, τότε οἱ ἄνθρωποι, μέ τό εὐαγγελικό κήρυγμα πού θά ἀκούσουν, θα πουν: Βρήκαμε τον Θεό τόν ἀληθινό, Ἐκεῖνον πού χάσαμε!

     Εἶναι ὑπέροχο, πραγματικά υπέροχο! Καί τί δέν ὑπαινίσσεται, ἀλήθεια, ὁ στίχος αὐτός... Καί δέν ὑπαινίσσεται ἐδῶ μόνο τούς Ἰουδαίους, γιατί δέν εἶναι αὐτοί οἱ μόνοι ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ εἶναι «πᾶσαι αἱ πατριαὶ τῶν ἐθνῶν», δηλαδή πάντα τά ἔθνη. Συνεπῶς «πάντα τὰ πέρατα τῆς γῆς» θά ἐπιστρέψουν στον Κύριο, ἀφοῦ θά θυμηθοῦν. Καί τί θά κάνουν τότε; «προσκυνήσουσιν ἐνώπιον αὐτοῦ».

     Πρῶτα-πρώτα, ὅταν λέει «τὰ πέρατα τῆς γῆς», ἐννοεῖ μία παγκόσμια Εκκλησία. Κι ἐδῶ ἀκόμη ἔχουμε επανάλήψη τοῦ στίχου ἐκείνου που λέει καί ἀναφέρεται στη μεγάλη Εκκλησία. Αλλά δεῖτε ὅμως καί τήν ἐκπλήρωση μιᾶς ἄλλης προφητείας. Ἐδῶ περιέχεται ἡ ἀναφορά μιας προφητείας παλαιότερης, πού ἐπαληθεύεται μὲ τὸ νὰ ἐπαληθευθεῖ αὐτή ἐδῶ ἡ προφητεία. Δηλαδή, για να εἶμαι σαφής, ὁ ψαλμός αυτός γράφτηκε τον 10ο αιώνα περιέχει όμως μία προφητεία που ειπώθηκε τον 20ο αἰώνα πρό Χριστοῦ, καί τελικά πραγματοποιεῖται αὐτή στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ τό Εὐαγγέλιο. Δηλαδή;...

     Εἶχε πεῖ ὁ Θεός στον Αβραάμ, τον 20ό αιώνα προ Χριστού: «καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν σοὶ πᾶσαι αἱ φυλαί τῆς γῆς» (Γεν. 12, 3), και θα ευλογηθοῦν σ' ἐσένα, τον Ἀβραάμ, ὅλες οἱ φυλές τῆς γῆς. Πώς θα γινόταν αυτό; Ὁ Ἀβραάμ εἶναι ὁ γενάρχης ἑνός λαοῦ, ἤ, ἂν θέλετε, μερικῶν λαῶν, ὅπως τῶν Ἰσμαηλιτῶν καί δέν ξέρω ποιῶν ἄλλων· πῶς εἶναι δυνατόν λοιπόν νὰ εὐλογοῦντο ὅλες οἱ φυλές τῆς γῆς; Εἶναι σαφές αὐτό.

     Ὁ Ἀβραάμ θά γινόταν ὁ γενάρχης τῆς πίστεως, καί συνεπῶς ὅσοι θα πίστευαν θά ἦσαν οἱ πνευματικοί ἀπόγονοι τοῦ Ἀβραάμ. Ὅταν λέει λοιπόν ὅτι θά εύλογηθοῦν ὅλες οἱ φυλές τῆς γῆς, ἐννοεῖ αὐτό πού ἀναφέρεται στον στίχο ἐδῶ, ὅτι θά προσκυνήσουν ἐνώπιον Αὐτοῦ, τοῦ Θεοῦ, «πᾶσαι αἱ πατριαί τῶν ἐθνῶν», ὅλες οἱ φυλές τῆς γῆς· εἶναι τό ἴδιο,

     Αυτό όμως έγινε όταν κηρύχθηκε τὸ Εὐαγγέλιο σε ὅλον τὸν κόσμο8 διότι τότε προσκυνοῦν τὸν Κύριο όσοι, ἀπ' ὅλες τίς φυλές τῆς γῆς μέχρι σήμερα, πίστεψαν στον Ἰησοῦ Χριστό. Να λοιπόν που εκπληρώθηκε, που πραγματοποιήθηκε η προφητεία πού εἶπε ὁ Θεός στον Αβραάμ τον 20ό αιώνα π.Χ.!

     Στίχος 29: «ὅτι τοῦ Κυρίου ἡ βασιλεία, καὶ αὐτὸς δεσπόζει τῶν ἐθνῶν»· γιατί ὁ Κύριος εἶναι ὁ μόνος βασιλιάς τῆς γῆς, καί ἡ βασιλεία του είναι κυρίαρχη πάνω σέ ὅλα τά ἔθνη.

     Μέ ὅλους αὐτούς τούς στίχους πού ἀναλύουμε ἐδῶ, ἀντιλαμβάνεστε ότι μεγάλος θεματοφύλακας αὐτῶν τῶν θαυμασίων προφητειῶν εἶναι ἡ ἴδια ἡ Συναγωγή τῶν Ἑβραίων, ὁ ἴδιος ὁ λαός Ισραήλ. Και να φανταστείτε ὅτι εἶναι θεματοφύλακας στοιχείων πού ἦσαν ἀντίθετα πρός τίς ἀντιλήψεις πού εἶχαν οἱ Ἑβραῖοι γιά τόν Θεό καί γιά τόν Μεσσία! Αὐτό εἶναι τό καταπληκτικότερο, ὁπότε –σᾶς τό ἔχω ξαναπεῖ αὐτό– οἱ ἐχθροί τοῦ Μεσσίου γίνονται οἱ θεματοφύλακές Του!

     Ὅπως συνέβη καί μέ τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ, πού δέν τὸν φύλαξαν οἱ Μαθητές, ἀλλὰ οἱ στρατιῶτες... καί τόν σφράγισαν οἱ ἐχθροί τοῦ Χριστοῦ, οἱ Φαρισαῖοι καί οἱ Ἀρχιερεῖς! Τόν τάφο ἐκεῖνοι τόν σφράγισαν! Ἔτσι τό

ἐπέτρεψε ή πρόνοια τοῦ Θεοῦ· οἱ ἐχθροί να σφραγίσουν τόν τάφο, ὥστε νά μήν ὑπάρξει υπόνοια ἀλλοιώσεως τῆς ἀληθείας γιά τήν Ἀνάσταση.

     Ἔτσι λοιπόν κι ἐδῶ τώρα, ἀγαπητοί μου, ο στίχος 29 –όπως καί ὁ 28, ἀλλὰ καὶ πλεῖστα άλλα σημεῖα τῆς Ἁγίας Γραφῆς– μιλάει γιά ὅλα τὰ ἔθνη, καί λέει ὅτι ὁ Θεός εἶναι Θεός ὅλων τῶν ἐθνῶν, καί δέν εἶναι Θεός μόνο τοῦ Ἰσραήλ. Συγκεκριμένα λέει ότι «τοῦ Κυρίου ἡ βασιλεία, καὶ αὐτὸς δεσπόζει τῶν ἐθνῶν»· ἡ Βασιλεία εἶναι τοῦ Κυρίου· Αὐτός εἶναι ὁ Δεσπότης, ὁ Κύριος ὅλων τῶν ἐθνῶν, ὄχι μόνο τῶν Ἑβραίων.

     Ὅταν τὸ ἄκουγε αὐτό ὁ Ἑβραῖος, αἰσθανόταν φοβερά ἄσχημα. Θὰ σᾶς ἀναφέρω ἕναν στίχο ἀπό τόν Ἰωνᾶ, πού τόν ἔχουμε κάνει παλιά θα το θυμηθείτε.

     Ὅταν ὁ Ἰωνᾶς πῆρε τήν ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά πάει στη Νινευί, ἀναφέρει ἐκεῖ ὅτι εἶπε: «Ποῦ θὰ πάω τώρα; στοὺς ἐχθροὺς τῆς πατρίδος μου να κηρύξω μετάνοια;... Δεν πάω!». Καί τότε «ἔφυγε ἀπὸ προσώπου Κυρίου» (Ίων. 1, 3), όπως λέει, καί πῆγε στην πόλη Θαρσίς τῆς Ισπανίας, δηλαδή σε ἐντελῶς ἀντίθετη κατεύθυνση. Προσέξτε: δεν λέει ὅτι ἔφυγε ἀπό Θεοῦ, ἀλλά «ἀπὸ προσώπου Κυρίου». Τί σημαίνει αὐτό;

     Οἱ Ἑβραῖοι γνώριζαν ὅτι ὁ Θεός εἶναι πανταχοῦ παρών· ἀλλά τό πρόσωπό Του όμως τό φανερώνει μόνο στους Εβραίους. Γι' αὐτό καί οἱ Ἑβραῖοι στην αἰχμαλωσία δέν αἰσθάνονταν καλά· ἔνιωθαν ὅτι ὁ Θεός ἴσως δεν τούς ἀκούει.

     Για παράδειγμα, στη Βαβυλώνα, οἱ τρεῖς Παῖδες λένε: «Κύριε, πῶς νά Σου προσφέρουμε θυσία ἐδῶ πέρα; Δεν είμαστε στον ναό, στὰ Ἱεροσόλυμα, ἐκεῖ πού εἶναι τὸ πρόσωπό Σου» (Δαν. 3, 14). Δηλαδή: Είτε Σοῦ προσφέρουμε

θυσία ἐδῶ εἴτε δεν προσφέρουμε, εἶναι ἀνώφελο.

     Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Ἰωνᾶς φεύγει από προσώπου Κυρίου, γιατί ναί μέν ὁ Θεός θά εἶναι καί στήν Ισπανία, αλλά δὲν θὰ ἐνεργήσει τίποτα, επειδή το πρόσωπο τοῦ Θεοῦ δεν παρουσιάζεται ἔξω ἀπό τόν χῶρο τοῦ Ἰσραήλ.

     Είδατε τί πίστευαν οἱ Ἑβραῖοι; Κι ὅμως εἶναι οἱ θεματοφύλακες σημείων μέσα στην Αγία Γραφή που ἀντιτίθενται με τις αντιλήψεις τους πού εἶχαν περί τοῦ Θεοῦ, ὅτι δηλαδή ὁ Θεός δεσπόζει πάνω σε όλα τα έθνη, ὅτι εἶναι ὁ Κύριος τῶν ἐθνῶν, ὅτι εἶναι Ἐκεῖνος πού φροντίζει τὰ ἔθνη και είναι Ἐκεῖνος πού θά Τόν προσκυνήσουν τὰ ἔθνη. Εἶναι καταπληκτικό! Γι' αὐτό ἔχουν πολύ μεγάλη αξία οι προφητεῖες... πάρα πολύ μεγάλη! Ὅλα ἔρχονται ἀντίθετα, δυσμενή θά ἔλεγα, ἀκριβῶς για να κατοχυρώσουν την αξία τῶν προφητειῶν, τήν ἀξία καί τό κῦρος τῶν προφητειών.

     Ὁ στίχος 30 και πέρα εἶναι ἀνακεφαλαίωση τῶν προηγουμένων: «ἔφαγον καὶ προσεκύνησαν πάντες οἱ πίονες τῆς γῆς, ἐνώπιον αὐτοῦ προπεσοῦνται πάντες οἱ καταβαίνοντες εἰς γῆν, καὶ ἡ ψυχή μου αὐτῷ ζῆ». Ἔφαγαν καί προσκύνησαν τον Κύριο ὅλοι οἱ πλούσιοι τῆς γῆς. Μπροστά Του θα πέσουν καί θά Τόν προσκυνήσουν ὅλοι οἱ ταλαίπωροι τῆς γῆς. Καί ἡ ψυχή μου θά ζεῖ γι' Αὐτόν.

     Τί συμπυκνωμένος στίχος! Εφαγαν καί Τόν προσκύνησαν, λέει, ὅλοι οἱ πλούσιοι τῆς γῆς. Τά ρήματα ἔφαγαν καί προσκύνησαν εἶναι σε Αόριστο χρόνο. Θα μποροῦσαν νά τεθοῦν ὡς Μέλλοντες· δηλαδή θα φάνε καί θά προσκυνήσουν ὅλοι οἱ πλούσιοι τῆς γῆς. Μπαίνει ὅμως Αόριστος, ὅπως καί στόν Ἡσαΐα, πού τις προφητείες του τίς βάζει σε Αόριστο. Εἶναι ὁ προφητικός Αόριστος. Όπως λέμε καί ἱστορικός Ενεστώτας. Ἐνῶ γράφει κάποιος μια ιστορία, δηλαδή, καί ἐνῶ δέν γίνονται τά γεγονότα στο παρόν, δηλαδή τώρα πού τά διηγεῖται, ἀλλὰ ἤδη ἔχουν γίνει, βάζει τη διήγηση στον Ενεστώτα, ἁπλῶς γιά νά ζωντανεύει τα πράγματα. Ὁ Ἐνεστώτας αὐτός λέγεται ἱστορικός. Έτσι λοιπόν ἐδῶ ἔχουμε τον προφητικό Αόριστο.

     Χρησιμοποιεῖ ὁ Προφήτης τον προφητικό Αόριστο γιατί εἶναι τόσο βέβαιος ότι θα γίνουν αὐτά, ὥστε εἶναι σάν νά ἔχουν γίνει.

     Καί κάτι ἀκόμα. Ὁ Προφήτης, όταν βλέπει αὐτά, για τόν ἴδιο εἶναι παρόντα· ὅταν ὅμως τα γράφει, είναι παρελθόντα. Για παράδειγμα, ὁ Ἠσαΐας, στο 53ο κεφάλαιο, λέει για τον Μεσσία: «καὶ εἴδομεν αὐτόν, καὶ οὐκ εἶχεν εἶδος οὐδὲ κάλλος» (Ησ. 53, 2). Καί Τον είδαμε, καί νά,  δέν εἶχε κάλλος οὔτε μορφή, δέν εἶχε ομορφιά, δεν είχε ἐμφάνιση. Τί γράφει; είδαμε. Ναί, γιατί προηγουμένως είδε την προφητική εικόνα· ἀλλά ὅταν γράφει, ἐκεῖνα πού εἶδε εἶναι πλέον παρελθόν, ἀνήκουν στο παρελθόν.

     Ἔτσι λοιπόν, γι' αυτούς τους δύο λόγους, ἔχουμε χρόνο Αόριστο.

     Ἐδῶ λέει ὅτι ἔφαγαν και προσκύνησαν ὅλοι οἱ πλούσιοι τῆς γῆς. Πίονες θά πεῖ κατά λέξη παχείς, δηλαδή πλούσιοι. Θυμάστε από τους Χαιρετισμούς τῆς Θεοτόκου το «Χαῖρε, πῖον ὄρος καὶ τετυρωμένον ἐν Πνεύματι»;

(Βλ. Κανών Ακαθίστου Ὕμνου τῆς Θεοτόκου, Ωδή δ') «πῖον ὄρος» θά πεῖ πλούσιο βουνό, καί «τετυρωμένον» θά πεῖ πηκτό· δηλαδή εἶναι ἐκφράσεις που σημαίνουν πλοῦτο. Όταν λέει λοιπόν ὅτι θά φᾶνε καί θά προσκυνήσουν ὅλοι οἱ πλούσιοι τῆς γῆς, ἐννοεῖ ὅτι δέν θά πιστέψουν στὸ Εὐαγγέλιο και στον Μεσσία τιποτένιοι ἄνθρωποι, ἀλλά θα πιστέψουν και θα μετέχουν στην πνευματική τράπεζα τοῦ Μεσσίου ἀλλά καί θά Τόν προσκυνήσουν καί σπουδαῖοι ἄνθρωποι καί ἄρχοντες  και σοφοί. Όχι μόνο άνθρωποι απλοί καί ταπεινοί, αλλά καί σπουδαῖοι ἄνθρωποι καί σοφοί καί μέ ἀξιώματα κοινωνικά, πού θά ἔχουν όμως νοῦν ὑψηλόν καί ἄλλα πνευματικά χαρίσματα.

     Καί συνεχίζει ὁ 30ός στίχος: «ἐνώπιον αὐτοῦ προπεσοῦνται πάντες οἱ καταβαίνοντες εἰς γῆν»· μπροστά σ' αὐτόν, λέει, θα πέσουν να προσκυνήσουν –ἐδῶ εἶναι Μέλλοντας– ὅλοι ἐκεῖνοι που κατεβαίνουν στή γῆ, στο χώμα. Αὐτό, ἀγαπητοί μου, σημαίνει ότι θα ὠφεληθοῦν ὄχι μόνον ἐκεῖνοι που βρίσκονται πάνω στή γῆ, ἀλλά κι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πάει στον Άδη, ὡς ψυχές.

     Καί πράγματι, ὅταν ὁ Χριστός πέθανε ἐπάνω στον σταυρό, ή ψυχή του, ενωμένη μέ τόν Θείο Λόγο, κατέβηκε στον Άδη καί εὐαγγελίστηκε τους νεκρούς, στους ὁποίους προηγουμένως κήρυξε κήρυγμα μετανοίας ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Και τότε, ὅσοι πίστεψαν στον Χριστό, ἐκεῖνο το τριήμερο, έπεσαν καί Τόν προσκύνησαν (Βλ. Α΄ Πέτρ. 3, 19). Βεβαίως δεν ήταν όλοκληρο τριήμερο· ἦταν ώρες από την πρώτη μέρα, όλοκληρο το εικοσιτετράωρο τῆς δεύτερης ἡμέρας, καί ἕνα μέρος ἀπό τήν τρίτη ημέρα. Δεν ξέρουμε πόσος ἀκριβῶς ἦταν ὁ χρόνος αὐτός· πάντως επειδή είχε μέρος καί ἀπό τίς τρεῖς ἡμέρες, λέγεται τριήμερο.

     Όταν κατέβηκε ὁ Χριστός ἐκεῖ στόν Ἅδη, εὐαγγελίσθηκε τους νεκρούς, καί πίστεψαν όσοι πίστεψαν.

     Καί μάλιστα ξέρετε ποιοί πίστεψαν; Πίστεψαν ἐκεῖνοι πού ἄν θά ἀκουγόταν το κήρυγμα τοῦ Χριστοῦ στήν ἐποχή τους, θά πίστευαν. Αὐτοί πίστεψαν· ὄχι οἱ ἄλλοι. Αὐτούς, ὅταν ὁ Χριστός ἔφυγε ἀπό τόν Ἅδη, τούς πῆρε μαζί Του καί τούς πήγε στον Παράδεισο, δηλαδή στον τόπο όπου τώρα βρίσκονται ὅλοι ἐκεῖνοι πού φεύγουν ἀπὸ τὴν παροῦσα ζωή, και περιμένουν τὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Εἶναι στον Άδη, όχι τον ζοφερό, ἀλλὰ ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἡ πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Παράδεισος δὲν εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἄλλο πράγμα εἶναι ὁ Παράδεισος, καὶ ἄλλο πράγμα εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ...

     Ἔτσι λοιπόν. Τον προσκύνησαν κι ἐκεῖνοι ποὺ εἶχαν κατεβεῖ στὴ γῆ, δηλαδή στον Άδη. Πρέπει να ξέρετε ότι στην Παλαιά Διαθήκη, πολλές φορές γῆ εἶναι ὁ Ἅδης, Λέει για τον Χριστό ένας ψαλμός, «κατῆλθες ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς» (Ψαλμ. 138, 15. Βλ. Κανὼν τοῦ Πάσχα, Ειρμός Γ΄ ωδής.), δηλαδή στον Άδη. Τον προσκυνάει και ὁ Ἄδης. Ἀλλὰ κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ἐνώπιον αὐτοῦ πᾶν γόνυ κάμψει, ἐπουρανίων τε καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων» (Φιλιπ. 2, 10-11). Καὶ τὰ ἐπουράνια καὶ τὰ ἐπίγεια καὶ τὰ καταχθόνια θα κάμψουν γόνυ προσκυνήσεως στον ένανθρωπήσαντα Θεό Λόγο. Κοιτάξτε συμφωνία τῶν Γραφών!

     Καί συνεχίζει: «καὶ ἡ ψυχή μου αὐτῷ ζῇ»· ἡ ψυχή μου γι᾽ Αὐτὸν θὰ ζεῖ, γιὰ τὸν Θεό. Ὄχι θα ζήσει, ὄχι ἔζησε, ἀλλὰ «ζῇ». Δηλαδή μιλάει για την ψυχή τοῦ Μεσσίου. Αλλά όταν λέμε ἡ ψυχή τοῦ Μεσσίου, ἐννοοῦμε τή ζωή Του·  ψυχή στην Αγία Γραφὴ θὰ πεῖ ζωή. Δεν λέει τὸ πνεῦμα· λέει ψυχή, λέει ζωή. Αλλά ή ζωή ὅμως τοῦ Μεσσίου εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ζωή, ἡ ὁποία ζεῖ σ᾽ Αὐτόν, όπως λέει.

     Μπορεῖτε νὰ μοῦ πεῖτε ἐδῶ τί ὑπαινίσσεται; Δέν υπαινίσσεται τήν Θεότητα τοῦ Μεσσίου, ἀλλά τήν ἀνθρωπότητα, γιατί λέει ψυχή, δηλαδή ζωή, βίος. Θα ήταν ἀδιανόητο για την Θεότητα κάποια στιγμή νά εἶναι χωρίς ζωή! Υπαινίσσεται λοιπόν τὴν ἀνάσταση τῆς ἀνθρώπιτης φύσεως τοῦ Χριστοῦ, τὴν ἀνάληψή της, ἀλλά καί τὴν στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ Πατρός καθέδρα.

     Καί μάλιστα βάζει το «ζῆ» σε Ενεστώτα χρόνια, που δείχνει διάρκεια. Ξέρετε τί φανερώνει εδώ; Αὐτό φανερώνει ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση, δηλαδή ο Μεσσίας ως ἄνθρωπος, κάθεται στα δεξιά τοῦ Θεοῦ Πατρός, δηλαδὴ ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση ανέβηκε σ' αυτή τη Θεότητα! Πότε αὐτὸ; Αὐτό ἔγινε ἀφοῦ ἔφαγαν και προσκύνησαν οἱ πίονες τῆς γῆς, ἀφοῦ. Τον προσκύνησαν καὶ ὅσοι ἦσαν στον Άδη, όταν κατέβηκε βέβαια ο Χριστός ἐκεῖ.

     Και τώρα «η ψυχή μου αὐτῷ ζῆ», δηλαδή η ψυχή μου εἶναι «αὐτῷ», σ᾽ Αὐτόν. Εδώ υπαινίσσεται λοιπών την σωματική ανάληψη τοῦ Χριστοῦ, καὶ τὴν στα δεξιά τοῦ Θεοῦ Πατρός καθέδρα. Εἶναι ἡ διδασκαλία, που ἐπανειλημμένα αναφέρονται οἱ ἱεροί συγγραφείς στην Καινή Διαθήκη (Βλ. Πράξ. 2, 33. 5, 31. Ρωμ. 8, 34. Έφεσ 1, 20. Εβρ. 1, 4. κ.ά.)

     Βλέπετε πόσο καταπληκτικά σημεία έχει; Αρχίζει ἀπὸ τὰ Πάθη, τόν Σταυρό, προχωρεί στον ευαγγελισμό τῶν νεκρῶν, μετά στην Ανάσταση, και στη συνέχεια στην Ανάληψη. Περιέχονται λοιπόν όλα αυτά τα γεγονότα, τα μεγάλα γεγονότα τοῦ Μεσσίου, τοῦ σεσωσμένου Μεσσίου πλέον, όχι τοῦ πάσχοντος.

     Στίχος 31: «καὶ τὸ σπέρμα μου δουλεύσει αὐτῷ· ἀναγγελήσεται τῷ Κυρίῳ γενεὰ ἡ ἔρχομένη»· καὶ οἱ ἀπόγονοί μου θὰ Τὸν ὑπηρετήσουν, καὶ θὰ ἀναγγέλλεται στον Κύριο ἡ γενεά πού ἔρχεται.

     Ποιό εἶναι το σπέρμα τοῦ Μεσσίου, τοῦ Χριστοῦ; Λέει «τὸ σπέρμα μου». Ποιό εἶναι αὐτό; Το σπέρμα τοῦ Χριστοῦ, ἀγαπητοί μου, εἶναι ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ ἀναγεννήθηκαν διά τοῦ Βαπτίσματος καί τῆς Θείας Ευχαριστίας καί ἔγιναν παιδιά τοῦ Θεοῦ κατὰ χάρη· εἶναι ἡ υἱοθεσία τῶν ἀνθρώπων (Βλ. Ρωμ. 8, 15. 23. Γαλ. 4, 5. Έφεσ.  1, 5). Αὐτό εἶναι τό σπέρμα τοῦ Μεσσίου· εἶναι οἱ πιστοί πού ἀναγεννήθηκαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

     Καί «δουλεύσει αὐτῷ». Αὐτό σημαίνει ότι το σπέρμα τοῦ Χριστοῦ θὰ ὑπηρετήσει τόν Θεό, διότι ὁ πιστός πραγματικά υπηρετεῖ τόν Θεό. Καί παρακάτω: «ἀναγγελήσεται τῷ Κυρίῳ γενεὰ ἡ ἐρχομένη». Αὐτό σημαίνει ὅτι αὐτό πού θά συμβεῖ θά ἀναγεννηθεῖ καί στήν ἑπόμενη γενεά· συνεπῶς σε κάθε γενεά. Ἡ γενεά ἡ ἐρχομένη λοιπόν εἶναι ἡ κάθε γενεά που πιστεύει καί ἔρχεται προς τόν Θεό, δηλαδή ὅλη ἡ Ἐκκλησία· ή σωτηρία δηλαδή εἶναι γιά ὅλες τίς γενεές.

     Καί τέλος ὁ στίχος 32, με τόν ὁποῖο καί τελειώνουμε: «καὶ ἀναγγελοῦσι τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ λαῷ τῷ τεχθησομένω, ὃν ἐποίησεν ὁ Κύριος»· καί θά ἀναγγείλουν τό θέλημα τοῦ Κυρίου στον λαό που θα γεννηθεῖ, αὐτόν πού δημιούργησε ὁ Θεός.

     Εἶναι ἕνας υπέροχος ἐπίλογος τοῦ ὅλου ψαλμοῦ. Καί θὰ ἀναγείλουν τὴν δικαιοσύνην Του εἰς τόν λαόν πού πρόκειται να γεννηθεῖ ἐκ τοῦ παθήματος τοῦ θριαμβεύσαντος ἤδη ὁσίου, καί ἡ γέννησίς του αὐτή θα συντελεσθῆ διά νέας δημιουργικής επεμβάσεως τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος ἐποίησε τήν νέαν ταύτην κτίσιν αὐτοῦ, ὅπως λέει ή μετάφραση, ἀπό τό Ψαλτήρι πού ἔχω στα χέρια μου. (Παν. Ν. Τρεμπέλας. Το Ψαλτήριον μετά συντόμου ερμηνείας, ἔκδ. Ἀδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 1976.) Θα το δοῦμε πιό κοντά αὐτό.

     Αὐτό ἦταν ἕνα ἄσμα, ένας ψαλμός, ἀλλά καί κάτι περισσότερο. Οι πιστοί θα υμνήσουν τόν Θεό. Αλλά μόνον οἱ πιστοί; Πρίν ὑμνήσουν οἱ πιστοί, θά ὑμνήσει ο Μεσσίας. Συνεπῶς, τό άσμα τοῦτο τοῦ Θεοῦ ἄρχισε μέ τόν Μεσσία. Εἶναι στον στίχο 23· εἶναι αὐτό πού ξεκινήσαμε στην αρχή: «διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε».

     Πρῶτα λοιπόν ὁ Μεσσίας ὑμνεῖ τόν Θεό Πατέρα. Δεύτερον, στον στίχο 27, θα συνεχιστεῖ μέ τόν Ἰσραήλ: «φάγονται πένητες καὶ ἐμπλησθήσονται, καὶ αἰνέσουσι Κύριον οἱ ἐκζητοῦντες αὐτόν». Προσέξτε: οἱ πένητες ἐμπλησθήσονται, ἀφοῦ φάγονται. Ἀλλά ποιοί αίνέσουσι; Οἱ ἐκζητοῦντες αὐτόν, πού εἶναι οἱ Ἰσραηλίτες. Καί τρίτο καί τελευταῖο: ὅλα τὰ ἔθνη τῆς γῆς συνεχίζουν στους αιώνες αιώνων το άσμα αυτό. Εἶναι ὁ στίχος 32, πού σᾶς διάβασα ἐδῶ καὶ ἀναγγελοῦσι», θα ἀναγγέλουν. Ἡ ἀναγγελία εἶναι διαρκής, καί εἶναι ὁ ὕμνος ὅλων τῶν ἐθνῶν πρός τόν Θεό για το μεγάλο γεγονός, ὅτι ὁ Θεός «οὕτως ἠγάπησεν τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς –πᾶς... εἴτε Ἰουδαῖος εἶτε εθνικός– ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάν. 3, 16).

     Εἶναι ὁ αἰώνιος ὕμνος πρός τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό για το μεγάλο μυστήριο τῆς θείας Οικονομίας, τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, γιά τήν σωτηρία τοῦ σύμπαντος κόσμου.

     Πέστε μου, ἀγαπητοί μου· ὁ ψαλμός αὐτός, ο 21ος, δέν εἶναι ὅ,τι μεγαλειωδέστερο θα μποροῦσε ποτέ να γραφτεῖ; Ἀληθινά, εἶναι μεγαλειωδέστατος!...

     Σᾶς εὔχομαι καλό Πάσχα και καλό καλοκαίρι!

Δευτέρα 10 Απριλίου 1978

20η ομιλία στην κατηγορία «Ἀνάλυσις Ψαλμῶν».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἀνάλυσις Ψαλμῶν.
(Ὁμιλίες εἰς τό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν) " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/analysis-calmvn
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_76.html?m=1

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἀνάλυσις Ψαλμῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1TYl6bvFofrohQvNazPRXiWU3vTikWUmi/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Ἀνάλυσις Ψαλμῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BC%88%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%83%CE%B9%CF%82%20%CE%A8%CE%B1%CE%BB%CE%BC%E1%BF%B6%CE%BD.%0A%28%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B5%CF%82%20%CE%B5%E1%BC%B0%CF%82%20%CF%84%CF%8C%20%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CF%84%E1%BF%B6%CE%BD%20%CE%A8%CE%B1%CE%BB%CE%BC%E1%BF%B6%CE%BD%29.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.