†. Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου εἶναι πραγματική, ἢ πρόκειται γιὰ μιὰ παρουσία συμβολική, ἁπλῶς πνευματική;
Πρέπει νὰ ἔχουμε όλοι μας μία συνειδητοποίησι τοῦ θέματος τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γιατὶ δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερο πράγμα στὸ σύμπαν ὁλόκληρο, ἀλλὰ καὶ στὸν πνευματικό κόσμο, τῶν ἁγίων ἀγγέλων. Μπροστά του δὲν ἀξίζει οὔτε αὐτὸ τὸ σύμπαν, γιατὶ εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.
Νὰ διορθώσω πρῶτα μία λέξι· «κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας...» θέλει νὰ πεῖ ἐκεῖνος ποὺ ρωτᾶ· ὅσο κρατεῖ ἡ Θεία Λειτουργία, ἔχουμε παρόντα τὸν Χριστόν; Ὅταν τελειώσει ἡ Θεία Λειτουργία, τότε δὲν εἶναι παρὼν ὁ Χριστός; καὶ συνεπῶς, ἡ Θεία Εὐχαριστία εἶναι ἄρτος καὶ οἶνος ὅπως ἦταν ἀρχικῶς; Εἶναι ἀδόκιμος ἡ διατύπωσις «κατὰ τὴν διάρκεια», καὶ αὐτὸ πιστεύουν οἱ Προτεστάντες· ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι παρὼν κατὰ τὴν διάρκεια, ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια, παρών διὰ τοῦ ἄρτου, ἢ μέσα στὸν ἄρτο, καὶ ἔτσι ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου εἶναι πνευματική, καὶ παίρνοντας τὸν ἄρτον νὰ κοινωνήσουμε παίρνουμε τὸν Χριστόν. Αὐτὰ δὲν εἶναι ὀρθόδοξα.
Ὁ Χριστὸς εἶναι μονίμως στὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασί, γιατὶ ἁπλούστατα, πῶς θὰ μπορούσαμε να διατηροῦμε τὸν Ἅγιον Ἄρτον τῆς Μεγάλης Πέμπτης; Τὴν Μεγάλη Πέμπτη, ὅταν λειτουργοῦμε, ἔχουμε δύο Ἀμνούς. Τὸ ἴδιο κάνουμε καὶ τις Κυριακὲς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς· βάζουμε περισσοτέρους Ἀμνοὺς γιὰ τις Προηγιασμένες Λειτουργίες μέσα στὴν ἑβδομάδα. Ἂν ἔχουμε Προηγιασμένη τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευή, βάζουμε τρεῖς Ἀμνούς. Ἕνας θὰ χρησιμοποιηθεῖ τὴν ἡμέρα ἐκείνη, Κυριακή, καὶ οἱ ἄλλοι θὰ χρησιμοποιηθοῦν τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευή, γιατὶ ἔχουν καθαγιασθεῖ ἤδη. Γι' αὐτὸ ἡ Λειτουργία λέγεται Προηγιασμένη, γιατί προαγιάσθηκε. Ἔχουμε λοιπὸν Σῶμα Χριστοῦ ποὺ τὸ φυλάττουμε γιὰ νὰ τελέσουμε Λειτουργία, ἡ ὁποία δὲν εἶναι Λειτουργία πλήρης, ἀλλὰ μία τελετὴ ποὺ πλαισιώνει τὸν ἤδη ὑπάρχοντα Ἅγιον Ἄρτον γιὰ νὰ κοινωνήσουμε Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Λέμε λοιπὸν ὅτι ἂν ὁ Χριστὸς ἦταν μόνον κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας, τότε δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἰσχύει ἡ περίπτωσις, γιὰ τὶς Προηγιασμένες Λειτουργίες, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅλο τὸν χρόνον ποὺ ἔχουμε γιὰ κοινωνήσουμε τοὺς ἀρρώστους ἢ ἄλλες περιπτώσεις.
Πάντοτε λοιπὸν εἶναι Σῶμα Χριστοῦ. Οἱ προτεστάντες ποὺ δέχονται μόνον μία ψιλή παρουσία Χριστοῦ, μία πνευματικὴ παρουσία Χριστοῦ, χύνουν τὴν θεία κοινωνία γιατὶ ἦταν ἁπλῶς ἕνα σύμβολο. Αὐτὰ τὰ πράγματα εἶναι ἀδιανόητα στὴν Ὀρθοδοξία. Αὐτὸ ποὺ ἔχουμε εἶναι πραγματικῶς τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἔχουμε χωρία μέσα στὴν ἰδίαν τὴν Γραφήν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει ὅτι ἐκεῖνοι ποὺ κοινωνοῦν τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ «ἀδιακρίτως», γι' αὐτὸ ἀρρωσταίνουν καὶ πεθαίνουν. Ἀδιακρίτως σημαίνει ὅτι νομίζουν ὅτι κοινωνοῦν ψιλό, σκέτο ψωμί, καὶ δὲν διακρίνουν τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Δὲν εἶναι κοινὸ ψωμί, οὔτε συμβολίζει τὸν Χριστόν, οὔτε ἔχουμε πνευματικὴ παρουσία τοῦ Χριστοῦ, οὔτε ὁ Χριστὸς εἶναι κρυμμένος μέσα στὸ ψωμί. Αὐτὸ τὸ ψωμὶ εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καὶ αὐτὸ τὸ κρασὶ εἶναι τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.
Λέγει ὁ Ἅγιος Κύριλλος τὰ ἑξῆς: «Ὁ φαινόμενος ἄρτος, οὐκ ἄρτος ἐστίν, εἰ καὶ τῇ γεύσει αἰσθητός, ἀλλὰ Σῶμα Χριστοῦ», ὁ ἄρτος τὸν ὁποῖον βλέπουμε μετὰ τὸν καθαγιασμὸ τῶν τιμίων Δώρων, ἂν καὶ στὴν γεῦσι εἶναι ψωμί, ἀλλὰ εἶναι Σῶμα Χριστοῦ. «Καὶ ὁ φαινόμενος οἶνος, οὐκ οἶνος ἐστί εἰ καὶ ἡ γεῦσις τοῦτο βούλεται, ἀλλ᾿ Αἷμα Χριστοῦ», οὔτε ἀκόμη ὁ οἶνος εἶναι κρασί, ἀλλὰ εἶναι Αἷμα Χριστοῦ, παρ᾽ ὅτι ἡ γεῦσις θὰ ἤθελε νὰ αἰσθάνεται ὅτι εἶναι κρασί.
-Ποιός θὰ μποροῦσε νὰ ἀνακαλύψει ὅτι πίσω ἀπὸ τὴν ἀνθρωπίνη φύσι τοῦ Χριστοῦ ἦταν κρυμμένος ὁ Κύριος, ἡ Θεότητα; -Κανείς! Ἂν αὐτὸ τὸ ἔβλεπαν οἱ δαίμονες θὰ τρόμαζαν. Οὐδέποτε θὰ τολμοῦσαν ἢ νὰ πειράξουν τὸν Κύριον στην ἔρημο, ἢ νὰ τὸν ἀνεβάσουν ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ. Πῶς θὰ τολμοῦσε ποτὲ ὁ Ἠρώδης, ἂν ἔβλεπε, ἢ ὁ Πιλᾶτος, ἢ ὁ Ἄννας, ἢ ὁ Καϊάφας, ἂν ἔβλεπαν τὴν Θεότητα πίσω ἀπὸ τὴν ἀνθρωπίνη φύσι; Θὰ τολμοῦσαν ποτὲ νὰ καταδικάσουν τὸν Κύριον; -Ποτέ! Σημαίνει ὅτι δὲν ἔβλεπαν την Θεότητα· οὔτε οἱ ἄγγελοι τὴν βλέπουν. Ἦταν ὁ Θεὸς ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος, ἀλλὰ ἔβλεπαν ἕναν ἁπλοῦν ἄνθρωπον. Τὸ ἴδιο πράγμα γίνεται καὶ ἐδῶ· ἐπειδὴ τὸ εἶπε ὁ Χριστός, γι᾿ αὐτὸ εἶναι! Τὸ ψωμί> Σώμα του καὶ τὸ κρασί. Αἷμα του. Ἂν δὲν τὸ ἔλεγε ἐκεῖνος, κανεὶς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἰσχυρισθεῖ ἕνα τέτοιο πράγμα. Βλέποντας τώρα τὸ κρασὶ καὶ τὸ ψωμί, εἶναι ὡς νὰ βλέπαμε τότε ἕνα ἀνθρώπινο πρόσωπο. Δὲν ὑποψιαζόμαστε ποιός εἶναι ἀπὸ πίσω. Καὶ οἱ αἰσθήσεις μας μᾶς πληροφοροῦν γι᾿ αὐτό, ἀλλὰ εἶναι ὁ Χριστὸς ὁ ἴδιος ποὺ δὲν φαίνεται.
Μερικοὶ προσπαθοῦν νὰ δημιουργήσουν μία ψευδαίσθησι στὸν ἑαυτόν τους, ὅτι· Νά, νά! Εἶναι σάρκα Χριστοῦ, Αἷμα Χριστοῦ! Γιατί αὐτό; στὸ θέμα τῶν αἰσθήσεων; Περιττόν! Ὁ Χριστὸς εἶναι ἐν μυστηρίῳ καὶ εἶναι πραγματικῶς Σῶμα του καὶ Αἷμα του.
Λέγει ὁ ἱερὸς Δαμασκηνός· «Ὁ τῆς προθέσεως ἄρτος, οἶνος τε καὶ ὕδωρ, διὰ τῆς ἐπικλήσεως καὶ ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὑπερφυῶς μεταποιοῦνται εἰς τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ Αἷμα, καὶ οὐκ εἰσὶ δύο, ἀλλ᾽ ἕν καὶ τὸ αὐτό». Πῶς γίνεται αὐτὴ ἡ μεταβολή; Ἡ μεταβολὴ γίνεται μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὡς ἐπίκλησις «Πατέρα, στείλε τὸ Πνεῦμα σου τὸ Ἅγιον νὰ κάνει τὰ δῶρα ταῦτα, ποὺ ἐμεῖς σου προσφέραμε, κρασὶ καὶ ψωμί καὶ μετάβαλέ τα σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ». Ὥστε, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον μεταβάλλει, ποὺ τὸ στέλνει ὁ Πατήρ, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ σαρκώθηκε ὁ Θεὸς Λόγος στὰ σπλάγχνα τῆς Θεοτόκου. Λέγει ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ στην Θεοτόκον, ὅτι ὁ Πατὴρ ηὐδόκησε νὰ στείλει τὸ Πνεῦμα του τὸ Ἅγιον νὰ σὲ ἐπισκιάσει, καὶ αὐτὸ θὰ εἶναι ἐκεῖνο ποὺ θὰ σαρκώσει τὸν Λόγον. Ὅπως λοιπὸν σαρκώθηκε ὁ Λόγος στὰ σπλάγχνα τῆς Θεοτόκου μὲ τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὸν ἴδιον τρόπον ἔχουμε τὴν μεταβολὴν τοῦ κρασιοῦ καὶ τοῦ ψωμιοῦ σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Ἂν πιστεύουμε ὅτι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, κατὰ τὸν ἴδιον τρόπον θὰ πιστεύσουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ κοινωνοῦμε εἶναι Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Ἂν δὲν πιστεύουμε ὅτι εἶναι Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, τότε δεν πιστεύουμε ὅτι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος. Διότι εἶναι ἡ ἰδία πρᾶξις.
-Τί εἶναι αὐτὸ τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ; Πρὸ τῆς Σταυρώσεως, μετὰ τὴν Σταύρωσιν; Μετὰ τὴν Ἀνάστασιν; -Ουσιαστικῶς δὲν μποροῦμε νὰ τὸ κρίνουμε πρὸ καὶ μετὰ τὴν Ἀνάστασιν. Εἶναι ἕνα καὶ πάντοτε δοξασμένον -Μεταμόρφωσις- καὶ ἄφθαρτον καὶ ἀθάνατον, ἀλλὰ κατὰ συγκατάβασιν τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ μένει ἀνάμεσά μας ὡς ἀσθενὲς καὶ δεχόμενον θάνατον. Τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι θνητόν! ἀλλὰ παραχωρεῖ νὰ γίνει θνητὸν γιὰ νὰ περάσει τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου, διότι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ περνᾶ αὐτὸ ποὺ θὰ περάσουμε ἐμεῖς, καὶ μᾶς ἀνοίγει τὸν δρόμον. Εἶναι πάντοτε τὸ ἴδιο, μόνον ποὺ πρὸ τοῦ Σταυροῦ ἐμφανίζεται ὡς θνητὸν καὶ παθητόν, καὶ μετὰ τὴν Ἀνάστασιν ὄχι ὡς θνητὸν ἢ παθητόν, διότι ἔτσι τὸ θέλει ὁ Κύριος.
Λέγει ἡ ὁμολογία Δοσιθέου. Ποιό Σῶμα κοινωνούμε; -Τὸ Σῶμα ἐκεῖνο ποὺ σαρκώθηκε στὴν Θεοτόκον, ποὺ Σταυρώθηκε, ποὺ Ἀνεστήθη, ποὺ Ἀνελήφθη, ποὺ κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ Πατρός, ποὺ θὰ ξανά 'ρθει νὰ κρίνει τὸν κόσμον. Ἄλλος Πατὴρ λέγει· «Ἐκεῖνο ποὺ κοινωνοῦμε δὲν εἶναι μικροτέρας σημασίας ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ κοινώνησαν οἱ μαθηταὶ ὅταν ὁ Κύριος τοὺς εἶπε· Λάβετε φάγετε, τοῦτο ἐστὶ τὸ Σῶμα μου».
Κάθε Λειτουργία, κάθε ναός, κάθε Ἁγία Τράπεζα εἶναι τὸ ὑπερῶν τῶν μαθητῶν τῆς Μεγάλης Πέμπτης. Γι' αὐτὸ προσέχουμε νὰ μὴν γίνει ζημία, νὰ μὴν πέσει τίποτε κάτω, νὰ μὴν γίνει ζημία κατὰ τὸν τρόπο ποὺ ζοῦμε, νὰ μὴν κοινωνήσουμε ἀναξίως. Γι᾿ αὐτὸ προετοιμαζόμαστε, γι' αὐτὸ λέμε σὲ κάποιον ποὺ ἔκανε μία ἁμαρτία «Πρόσεξε, μὴν κοινωνήσεις!» Γι᾿ αὐτὸ λέγει μία εὐχὴ στὴν Θεία Λειτουργία «νὰ μὴν κοινωνήσουμε εἰς κρῖμα καὶ κατάκριμα», σὲ δίκη καὶ καταδίκη, ἀλλὰ νὰ κοινωνήσουμε «εἰς νῆψιν ψυχῆς, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, εἰς ζωὴν αἰώνιον, εἰς πλήρωμα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ». Νὰ γεμίσουμε, νὰ πληρώσουμε τὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
-Υπάρχει ἀνώτερον ἀπὸ τὸν Χριστὸν ποὺ εἶναι ὁ δημιουργὸς τοῦ παντός; - Ὄχι! Ἔχουμε λοιπὸν τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἀνώτερον ἀπὸ τὸ σύμπαν, τὸν ἀγγελικὸν κόσμον, ἀπὸ ὁτιδήποτε τῆς δημιουργίας. Σήμερα ζοῦμε ἐν μυστηρίῳ τὸν Χριστόν· αὔριο, ὅταν βρεθοῦμε στὴν βασιλεία του θὰ τὸν δοῦμε «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον». Ὁ Θεὸς παραχωρεῖ ἐνίοτε αὐτὸ γίνεται μέχρι σήμερα, καμμιὰ φορά- κάποτε νὰ ἐμφανισθεῖ μέσα στὸ ἅγιον ποτήριον, πραγματικὸ αἷμα καὶ πραγματικὸ κρέας (τὸ γράφει ὁ Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης). Μάλιστα λέγει ὅτι πρέπει νὰ τὸ ἐπέτρεψε ὁ Κύριος γιὰ τὴν ἀπιστία κάποιων. «Πρόσεξε, λέγει στὸν ἱερέα, δὲν θὰ κοινωνήσετε ἀπὸ αὐτὸ ποὺ εἶναι αἰσθητῶς Αἷμα καὶ Σάρκα, ἀλλὰ θὰ πάρεις ἀπὸ τὸν Ἅγιον Ἄρτον τῆς Μεγάλης Πέμπτης, θὰ κοινωνήσεις τὸν κόσμον, καὶ ὁ Θεὸς ὅταν εὐδοκήσει, θὰ βγάλει ἀπὸ τὸ ἅγιο ποτήριον τὸ νὰ βλέπουμε Αἷμα καὶ Σάρκα». Ἡ Ἐκκλησία δὲν θέλει νὰ τὸ δεῖ, γιατὶ εἶναι ἐν μυστηρίῳ. Εἶναι μερικοὶ κενόδοξοι καὶ λέγουν· Νὰ τὸ δῶ! εἶναι φοβερόν!
Ὑπάρχον πάρα πολλὲς ὁράσεις κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ἁγίων, ποὺ εἶδαν στὸ ἅγιο ποτήριο, αὐτὸν τὸν Χριστὸν ὡς νήπιον ἢ ἐπὶ τοῦ ἁγίου δισκαρίου. Δημιουργεῖ μέσα στὸν ἄνθρωπο μεγάλο τρόμο. Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γνωρίζω κάποιον· τὸν ἑαυτόν του!- ὅτι βλέπει ἀγγέλους ὅταν λειτουργεῖ. Οἱ ἄγγελοι αὐτοί, ποὺ στέκονται μετὰ φόβου καὶ τρόμου, εἶναι πρὸς τιμὴν τοῦ ἀνακειμένου Χριστοῦ. Ὅταν κοινωνήσουμε κάποιον, οἱ ἄγγελοι παίρνουν την ψυχήν του ἐφ᾿ ὅσον ἀξίως ἐκοινώνησε, ὅπως λέγει στην παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου ὅτι ἄγγελοι πῆραν τὴν ψυχήν του. Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος· -Δὲν ἦταν ἀρκετὸς ἕνας ἄγγελος νὰ πάρει τὴν ψυχήν; -Ναί, ἀσφαλῶς, ἀλλὰ εἶναι πρὸς τιμὴν ὄχι τοῦ ἀνθρώπου που παίρνουν, ἀλλὰ πρὸς τιμὴν τοῦ Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ ποὺ κοινώνησε ὁ πιστός.
