†.Όπως θα θυμόσαστε, παιδιά, την περασμένη φορά εἴχαμε μείνει στον διάλογο πού εἶχε ξεκινήσει ὁ διάβολος, ὁ ὄφις, μέ τήν Εὔα. Καί εἴδαμε ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶχε γνώση τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, Αγνοοῦσε; Ναί. Παρατήρησε κάποιες κινήσεις· εἶδε τους πρωτοπλάστους να κοιτάζουν μέ ἰδιαίτερη προσοχή τό δένδρο τῆς γνώσεως, ἀλλά νά μήν τρῶνε τόν καρπό του, καί ἀναρωτήθηκε: Ἄραγε γιατί; Τί να συμβαίνει ἐδῶ; Κι ὅπως λέγαμε, κατά τή φράση τοῦ λαοῦ,ἔριξε στα ρηχά, για να πιάσει στα βαθιά. Σάν πονηρός πού εἶναι, κακοποιός πραγματικά, προσπάθησε να βρεῖ μέ κάθε τρόπο ποιό εἶναι τό μυστικό στήν ὅλη αὐτή ἱστορία, τί μπορεῖ νά τούς εἶπε ὁ Θεός γύρω ἀπό τό θέμα αὐτό.
Καί εἴχαμε μείνει στο σημεῖο ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶναι παντογνώστης. Κι ἀφοῦ δέν εἶναι παντογνώστης, δέν τά ξέρει ὅλα· ἄρα δέν γνωρίζει καί πολλά πράγματα ἀπό τή ζωή μας ἤ ἀπό τή σκέψη μας. (Βλ. Μάθημα 43ο, υποσ. 22, σ. 176)
Ὁ διάβολος ἐπίσης ὅταν εἶναι στόν οὐρανό, δέν εἶναι στή γῆ. Βεβαίως ὁ διάβολος δέν βρίσκεται στον ἁγιοπνευματικό ουρανό. (Βλ. Ἡσ. 14, 12-15. Αποκ. 12, 7-9. Α΄ Πέτρ. 5, 8-9) Αλλά, γενικά, ὅταν εἶναι κάπου, σ' ἕνα ἄλφα σημεῖο, δέν εἶναι καί σ' ἕνα βήτα σημεῖο ταυτοχρόνως. Τό ἴδιο καί οἱ ἄγγελοι, γιατί εἶναι ἀπό τήν ἴδια νοερά φύση· ὁ ἄγγελος ὅταν εἶναι στον οὐρανό, δέν εἶναι καί στή γῆ· καί ὅταν εἶναι στή γῆ, δέν εἶναι ταυτοχρόνως στόν οὐρανό. Ἔτσι, δέν εἶναι πανταχού παρόντες, οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ δαίμονες.
Κι ἀκόμη, δέν μποροῦν νά γνωρίζουν τό ἐγώ του ἀνθρώπου· δέν μποροῦν νά γνωρίζουν δηλαδή τί μπορεῖ νά σκεφθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Διαφανές τό ἐγώ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μόνο στόν Θεό. Στόν Θεό τά πάντα, πασα ἡ κτίση, ἀγγέλων καί ἀνθρώπων, εἶναι γυμνή, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, καί «τετραχηλισμένη» (Ἑβρ. 4, 13) δηλαδή τίποτα δέν εἶναι κρυφό. Αλλά, από τά μάτια τῶν ἀγγέλων καί τῶν δαιμόνων, πολλά πράγματα εἶναι κρυμμένα
Τα μυστήρια τοῦ Θεοῦ δέν τά γνωρίζουν οἱ ἄγγελοι· οὔτε καί οἱ δαίμονες. Πολύ παραπάνω δέν τά γνωρίζουν οἱ δαίμονες! Αλλά καί τό μυστήριο ἑνός ανθρώπου δέν τό γνωρίζουν οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ δαίμονες, ἐάν δέν τούς ἀποκαλυφθεῖ, ἤ ἄν ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ἀπό κάποιες κινήσεις του, δέν δώσει τό μέτρο μιᾶς πληροφορίας.
Εἶναι δηλαδή ὅ,τι συμβαίνει καί μέ ἐμᾶς. Ὅταν δοῦμε ἕναν ἄνθρωπο πῶς κινεῖται, ἂν κινεῖται ὕποπτα, ὑποψιαζόμαστε καί λέμε ὅτι αὐτός μᾶλλον κάνει αὐτό καί αυτό. Ὅπως λέμε γιά κάποιον ὅτι μᾶλλον εἶναι κλέφτης. Από που το βγάζουμε αυτό; Από τις κινήσεις του. Έτσι λοιπόν καί ὁ διάβολος από τις κινήσεις μας γνωρίζει. Σημειώστε ὅμως ὅτι μπορεῖ νά ξέρει πολύ περισσότερα από μας, γιατί, σάν πνεῦμα πού εἶναι, μπορεῖ νά βλέπει καί τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου. Δέν μπαίνει μέσα, ἀλλά μπορεῖ νά γνωρίζει περισσότερα ἀπ' ὅσα ἐμεῖς μποροῦμε νά γνωρίζουμε γιά κάποιον ἄλλον ἄνθρωπο.
Ωστόσο, ὅπως σᾶς ἔλεγα, δέν πρέπει νά ἀνακοινώνουμε ἕνα σχέδιό μας, μιά ἐπιτυχία μας, γιατί ἀφήνουμε περιθώρια φθόνου στον σατανᾶ, κι αυτό μπορεῖ πραγματικά νά μᾶς βλάψει πολύ.
Ἄς δοῦμε τώρα τί ἀπάντησε ἡ Εὔα, ὅταν ὁ διάβολος τήν ρώτησε «τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεὸς οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ παραδείσου;»· τί εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός, ἀλήθεια, νά μή δοκιμάσετε τούς καρπούς ἀπό κάθε δένδρο του Παραδείσου; Ἡ Εὔα ἀπάντησε: «ἀπὸ καρποῦ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου φαγούμεθα, ἀπὸ δὲ τοῦ καρποῦ τοῦ ξύλου, ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου, εἶπεν ὁ Θεός, οὐ φάγεσθε ἀπ' αὐτοῦ, οὐ δὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνητε». (Γέν. 3, 2-3) Ὄχι, αὐτό δέν εἶναι ἀληθές. Ὁ Θεός μᾶς εἶπε πώς μποροῦμε νά δοκιμάσουμε ὅ,τι θέλουμε, ἐκτός ἀπό τόν καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου. Καί μᾶς εἶπε ὄχι μόνο νά μή φᾶμε, αλλά οὔτε νά ἀγγίξουμε τόν καρπό, νά μήν τόν πιάσουμε καθόλου, γιά νά μήν πεθάνουμε.
Ἔτσι, καλά μου παιδιά, ὁ διάβολος ἔμαθε τό μυστικό... Τό ἔμαθε! Βλέπετε η Εὔα, με πόση ευκολία τά εἶπε ὅλα; Ὄχι, δέν μᾶς εἶπε αὐτό μᾶς εἶπε ἐκεῖνο!... Όπως παγιδεύουμε κάποτε τα μικρά παιδάκια. Τούς κάνουμε κάποιες παραπλανητικές ερωτήσεις, παγιδεύοντάς τα, χωρίς αυτά να ὑποψιασθοῦν ὅτι τά ρωτάμε μέ περιέργεια, γιατί ἐμεῖς θέλουμε να μάθουμε ἕνα μυστικό τοῦ σπιτιοῦ τους. Ἔτσι λοιπόν καί ἡ Εὔα, μέ κάποια ἀφέλεια, είπε: Μποροῦμε νά δοκιμάσουμε ἀπό ὅλους τούς καρπούς, εκτός από τον καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου. Καί μᾶς εἶπε ὁ Θεός οὔτε να φάμε ούτε να ἀγγίξουμε, γιατί θα πεθάνουμε.
Μ' αὐτόν τόν τρόπο, ἔμαθε ὁ διάβολος τήν ἐντολή τῆς ἀπαγορεύσεως ἀκριβέστερα. Έβλεπε νά μή τρῶνε καί ἀναρωτιόταν. Τώρα όμως τό ἔμαθε ὁ διάβολος. Καί τό σημαντικότερο ἀπ' ὅλα –προσέξτε– ἦταν πώς ἔμαθε τήν ἐπίπτωση τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς, τόν θάνατο, ὅτι δηλαδή θα πέθαιναν.
Σημειώστε ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶχε δεῖ ποτέ του θάνατο λογικῶν ὄντων. Ὁ θάνατος ἦταν ἕνα καινούργιο φαινόμενο· δέν ὑπῆρχε. Οἱ ἄγγελοι καί οἱ δαίμονες, ὡς πνεύματα, εἶναι ἀθάνατοι· ἀλλά κατά χάριν ἀθάνατοι, ὄχι κατά φύσιν· δηλαδή ὁ Θεός θέλει νά μένουν στήν ἀθανασία. (Βλ. Μάθημα 42ο, υποσημ. 25. Πρβλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 13ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017, υποσημ. 36, σελ. 37) Οπότε δέν σημειώθηκε ποτέ ἀνάμεσά τους θάνατος, καί συνεπῶς τό φαινόμενο τοῦ θανάτου δέν ἦταν γνωστό στον διάβολο.
Ἔτσι ὁ διάβολος τώρα γνωρίζει περίπου τί σημαίνει θάνατος. Σημαίνει τόν χωρισμό τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό, καί στή συνέχεια τον χωρισμό της ψυχής από τό σῶμα. Τό ἔμαθε λοιπόν αυτό. Καί ἀφοῦ τό ἔμαθε, γεμάτος από φθόνο, θέλησε να προσβάλει τό ἔργο του Θεοῦ, τό κάλλιστο καί ὡραιότατο, τόν ἄνθρωπο, έπειδή ὁ ἴδιος ξέπεσε.
Φανταστείτε τήν ψυχολογία του!... Σκεφτεῖτε, ἀπό μια ολόκληρη τάξη μαθητών, νά ἀπορριφθεῖ μόνο μία μαθήτρια... Μόνο μία μαθήτρια να μείνει! Πῶς θά αἰσθάνεται; Θά αἰσθάνεται πολύ άσχημα. Θά ἤθελε να παρασύρει στην πτώση της καί κάποια άλλη, γιά νά μήν εἶναι μόνη της. Αυτό θέλει να κάνει κι ὁ διάβολος. Γιατί μόνο ἐγώ να πέσω; Να πέσει κι ἄλλος μαζί μου! (Η περίπτωση θυμίζει τον Αισώπειο μύθο τῆς ἀλεποῦς μέ τήν κομμένη ουρά.)
Φοβερό πράγμα, παιδιά, ο φθόνος! Υπάρχουν ἄνθρωποι που κάποτε ἀρρωσταίνουν στήν ἁμαρτία, καί προσπαθοῦν να κολλήσουν τήν ἀρρώστια πού ἔχουν καί σέ ἄλλους ἀνθρώπους, ἐπειδή οἱ ἴδιοι κόλλησαν!... Καί παρασύρουν τούς ἄλλους στήν ἁμαρτία, γιά νά τούς κολλήσουν τήν ἴδια ἀρρώστια! Εἶναι πραγματικά δαιμονικό αὐτό πού κάνουν.
Αὐτό λοιπόν ἔκανε καί ὁ διάβολος· θέλει τώρα να θανατώσει τους πρωτοπλάστους. Α, λέει, ἐδῶ δέν παμε καλά. Θα τούς φονεύσω!... Πῶς θά τούς φονεύσει; Βεβαίως δέν θά τούς σκοτώσει ὁ ἴδιος, ἀλλά θά τούς παρασύρει στην παράβαση· καί ὅπως προειδοποίησε ὁ Θεός, θά πεθάνουν. Ἔτσι, θά γίνει μόνο του τό πράγμα, χωρίς παρακάτω νά ἐπέμβει ὁ διάβολος.
Παρατηρεῖτε κάτι; Ὁ διάβολος δέν ἤξερε τόν θάνατο, οὔτε εἶδε ποτέ να πεθαίνουν ἄνθρωποι. Πῶς θά μπορούσε να βεβαιωθεῖ ὁ διάβολος γι᾿ αὐτό πού εἶπε ἡ Εὔα; Απλῶς τό πίστεψε.
Ὥστε πιστεύει καί ὁ διάβολος;... Βεβαίως, παιδιά. Λέει η Αγία Γραφή: Τι μου προβάλλεις ότι πιστεύεις στον Θεό, όταν δεν τηρεῖς τίς ἐντολές Του; «καὶ τὰ δαιμόνια πιστεύουσι καὶ φρίσσουσι» (Ιακ. 2, 19)· πιστεύουν και φρίττουν· και μάλιστα πιστεύουν πιό πολύ από σένα τόν ἄνθρωπο, πού λές ὅτι εἶσαι πιστός. Πίστεψε, παιδιά, ὁ διάβολος! Είπε: Πράγματι, αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός εἶναι ἀληθινό· θά πεθάνουν.
Ξέρει ὁ διάβολος ὅτι θά γίνει ἡ Β΄ τοῦ Χριστοῦ Παρουσία; Βεβαίως ξέρει. Ξέρει ὅτι ὑπάρχει ἡ Κόλαση; Σημειώστε δέ ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶναι στήν Κόλαση· ἀκόμα δέν πῆγε ἐκεῖ. Τό πιστεύει ὅτι θά πάει στην Κόλαση; Βεβαίως τό πιστεύει. Από ποῦ τό ξέρουμε;
Θυμόσαστε ἐκεῖνον τόν δαιμονισμένο τῶν Γεργεσηνῶν, διά στόματος τοῦ ὁποίου εἶπαν οἱ δαίμονες στον Χριστό «ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς»; (Ματθ. 8, 29) Τί σημαίνει το «προ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς»; Νὰ μᾶς στείλεις στην Κόλαση πρίν ἀπό τήν ὥρα μας. Ἄ, ὥστε λοιπόν περιμένουν την ώρα τους! Καί τί ἄλλο ἀκόμα εἶπαν; Σέ παρακαλοῦμε, διάταξε νά πᾶμε σε ἐκείνους τούς χοίρους, καί νά μή πᾶμε στην Κόλαση. Καί ὁ Κύριος είπε: Πηγαίνετε. Καί δαιμονίστηκαν οἱ χοῖροι· γιά νά μήν ἰσχυριστεί κανείς ὅτι εἶναι ἁπλῶς λόγια τοῦ δαιμονισμένου. Γι' αὐτό δαιμονίζονται οἱ χοῖροι· γιά νά φανεῖ ὅτι τό πράγμα εἶναι ἀντικειμενικά ἀληθινό, καί δέν εἶναι ὑποκειμενικό φαινόμενο τοῦ δαιμονισμένου, που λέει λόγια παράξενα καί περίεργα. Εἶναι ἕνα πολύ στερεό επιχείρημα αυτό.
Ὥστε πιστεύουν οἱ δαίμονες ὅτι θά ἔρθει ἡ ὥρα πού θά τιμωρηθοῦν καί ὅτι θά πάνε στην Κόλαση! Τό πιστεύουν! Ναί. Αλλά ξέρετε τί κάνουν; βάζουν τους ἀνθρώπους νά μήν πιστεύουν στην Κόλαση! Καί λένε: Ποιός τά εἶδε καί ποιός τα ξέρει αυτά.. Τί Κόλαση καί τί Παράδεισος... Κολοκύθια, ψέματα... Ψέματα!... Γιατί τό λέει αὐτό ὁ διάβολος; Ακριβῶς γιά νά παρασύρει τούς ἀνθρώπους μακριά ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεου.
Βλέπετε λοιπόν ὅτι ὁ διάβολος πιστεύει; Καί βλέπετε ὅτι πιστεύει και στα λόγια ενός ἀνθρώπου, τῆς Εὔας, ὅτι πραγματικά θά εἶσαχθεῖ στή ζωή τους ὁ θάνατος; Ἔχοντας λοιπόν τή γνώση αυτή, βάζει μπροστά το σχέδιο γιά νά θανατώσει τους πρωτοπλάστους.
Ἀλλά ἄς δοῦμε λιγάκι καί τήν στάση τῆς Εὔας.
Βλέπουμε μία ἀφέλεια στην Εὔα. Ξέρετε τί θά πεῖ ἀφέλεια. Νά τό πῶ ἔτσι λιγάκι απλοελληνικά, βλέπουμε μια απερισκεψία, μια χαζομάρα! Γιατί; Διότι, απλούστατα, στάθηκε ἀπρόσεκτη, επιπόλαιη, καί ἄφησε τούς θησαυρούς πού τῆς εἶχε ἐμπιστευθεῖ ὁ Θεός ἀνοιχτούς στον διάβολο.
Μήπως ἦταν ἀνύποπτη, γιά τήν ἀφέλειά της αυτή; Μήπως δέν εἶχε ειδοποιηθεῖ; Εἰδοποιήθηκε. Πῶς εἰδοποιήθηκε; Τούς εἶχε πεῖ ὁ Θεός «ἐργάζεσθε καὶ φυλάσσειν τὸν παράδεισον»· νά ἐργάζονται καί νά φυλάγουν τόν Παράδεισο. Θα μπορούσαν να ρωτήσουν: Από τί νά τόν φυλᾶμε; Μην κοιτάτε πού ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι λιτή στη διήγησή της καί περιεκτική. Ο Θεός πρέπει νά ἔκανε σαφή τήν ἐντολή Θα· φυλάγεις τόν Παράδεισο, νά μήν τόν χάσεις, ὦ Ἀδάμ, ὦ Εὔα!... Ετσι, πῆραν τήν ἐντολή ὅτι ὑπῆρχε κίνδυνος να χάσουν τόν Παράδεισο.
Ὅταν λοιπόν, Εὔα, βλέπεις νά ἔρχεται ἕνα φίδι, νά σοῦ ἀνοίγει διάλογο –δέν ξέρεις ακόμα ὅτι ὑπάρχει ὁ διάβολος– δέν σε παραξενεύει, πρῶτα–πρῶτα, ὅτι μπορεῖ ἕνα ζώο να μιλάει; Δέν σε παραξενεύει αυτό;... Καί ἀκόμη, ὅταν σοῦ θέτει ερωτήματα τέτοια, γιατί έσύ δέν εἶσαι προσεκτική; Πάντως, συλλαμβάνεται ή Εὔα νά εἶναι ἀφελής καί ἀπρόσεκτη.
Πάνω σ' αυτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Ἀλλὰ διὰ τὴν πολλὴν ἀπροσεξίαν οὐ μόνον οὐκ ἀπεστράφη, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐντολὴν ἅπασαν αὐτῷ ἐκκαλύπτει, καὶ τοὺς μαργαρίτας τῷ χοίρῳ προτίθησι» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IG', PG 53, 127. Βλ. Ματθ. 7, 6). Αλλά ἐξαιτίας τῆς ἀπροσεξίας της ὄχι μόνο δέν τοῦ γύρισε την πλάτη καί νά φύγει –αὐτό, τό νά τοῦ γυρίσει την πλάτη, θά τό δοῦμε λίγο πιο κάτω πόσο σπουδαῖο είναι– αλλά και κάτι ἀκόμα· τοῦ ἀποκαλύπτει ολόκληρη τήν ἐντολή του Θεοῦ, βάζοντας τους μαργαρίτες μπροστά στα πόδια τοῦ χοίρου! Τοῦ ἀποκαλύπτει το μυστήριο τῆς ἐντολῆς!
Ήταν πραγματικά ένα μυστήριο. Διότι πῶς μποροῦσαν νά ξέρουν τί σημαίνει θάνατος; Πῶς μποροῦσαν να ξέρουν τί σημαίνει ότι, τρώγοντας αὐτόν τόν καρπό, θα μποροῦσαν νά ὑποστοῦν ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο;Τί μπορούσαν να ξέρουν; Ένα μυστήριο ήταν αυτό γιά τούς πρωτοπλάστους· γιά νά μή πῶ ὅτι εἶναι ἕνα μυστήριο καί γιά μᾶς· καί παραμένει μυστήριο.
Εξηγήστε μου, παρακαλώ, τί εἶναι ὁ θάνατος και πῶς εἰσήχθη καί γιατί εισήχθη στη ζωή μας, μή έχοντες ὑπ' ὄψιν τήν Αγία Γραφή. Δέν θά μπορούσαμε να έρμηνεύσουμε τίποτα, χωρίς τό φῶς τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Είναι ένα παράξενο φαινόμενο ὁ θάνατος· είναι ο μεγαλύτερος παραλογισμός μέσα στη δημιουργία.
Θέλετε να σας δείξω ἀμέσως τόν παραλογισμό αὐτόν; Ἐκεῖ πού μεγαλώνεις, μαθαίνεις γράμματα, γινεσαι σοφός, φθάνεις σε μια ωριμότητα, ἐκεῖ πεθαίνεις! Καί ἀναρωτιέται κανείς; Γιατί; Τώρα πού ἔγινα σοφός, τώρα να πεθάνω;... Τώρα πού ἔγινα σπουδαίος, τώρα να πεθάνω;... Γιατί να πεθάνω; Τότε γιατί ἔπρεπε να ωριμάσω; γιά να πεθάνω....
Καί ὕστερα βλέπει κανείς ὅτι μένουν ανεκπλήρωτοι οἱ πόθοι τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δημιουργήθηκε γιά νά ἐκπληρώσει τους πόθους του· καί οἱ πόθοι του είναι πολύ βαθεῖς καί σπουδαῖοι. Αλλά δέν τούς ἐκπληρώνει, δεν προλαβαίνει. Ας τό ποῦμε ἔτσι· δέν προλαβαίνει! Τί δείχνει αυτό; Δείχνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος, τελικά, δέν ἔγινε γιά νά πεθαίνει. Τό ὅτι πεθαίνει εἶναι ἕνας παραλογισμός. Γιά νά μή πῶ βέβαια ὅτι ὁ θάνατος ἐπισκέπτεται καί τήν νεανική ηλικία και την παιδική ηλικία, καί μπορεῖ καί ἕνα παιδί να πεθάνει καί ἕνας ἔφηβος να πεθάνει καί ἕνας νέος ἄνθρωπος να πεθάνει. Αυτό βέβαια είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Οπότε βλέπουμε ἐδῶ ὅτι ἡ Εὔα, ἀπρόσεκτη, ἀποκαλύπτει τήν ἐντολή, δεν κρύβει το μυστήριο, κι ἀκόμη πετάει, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, τά μαργαριτάρια τῆς πίστεώς της, τόν θησαυρό αὐτόν πού τούς ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός, τόν πετάει στα πόδια του χοίρου, τοῦ γουρουνιού.
Ξέρετε, σέ ἀνάλογη περίπτωση, ὁ Χριστός εἶχε πεῖ: «Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσὶ μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς» (Βλ. Ματθ. 7, 6). Μή δίνετε τό ἅγιο στα σκυλιά καί μή ρίχνετε τά μαργαριτάρια σας μπροστά στους χοίρους. Ποιοί εἶναι οἱ χοῖροι; Παιδιά, εἶναι οἱ ἄπιστοι ἄνθρωποι. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία ΙϚ΄, PG 53,128: «Οὐδὲ γὰρ ἐκεῖ περὶ χοίρου αἰσθητοῦ ὁ Χριστὸς λέγει, αλλὰ τοὺς χοιρώδεις τῶν ἀνθρώπων αινιττόμενος, καὶ ὁμοίως τοῖς ἀλόγοις ἐγκυλινδουμένους τῷ τῆς ἁμαρτίας βορβόρῳ.») Γιατί ὄχι μόνο θα καταπατήσουν μέ τα πόδια τους τά μαργαριτάρια πού τούς ρίξατε (ὁ χοῖρος δέν τρώει μαργαριτάρια τρώει βαλανίδια· δέν καταλαβαίνει ἀπό μαργαριτάρια), αλλά μετά θα στραφοῦν καί θά σᾶς ρίξουν χάμω καί θά σᾶς καταπατήσουν κι ἐσᾶς.
Ὄφειλε λοιπόν ή Εὔα νά εἶναι προσεκτική· ἦταν ειδοποιημένη. Αὐτό ὅμως τό ἔκανε μιά άλλη Εὔα, ἡ νέα Εὔα, ή καινούργια. Και ξέρετε ποιά είναι αυτή; Η Θεοτόκος!
Ἡ Θεοτόκος, παιδιά, ἔλαβε και αυτή ἕνα μήνυμα, ἕνα σπουδαῖο μήνυμα, ὅτι θά φέρει στον κόσμο τόν Θεό πού θά γίνει ἄνθρωπος! Αληθινά καινούργιο μήνυμα, πρωτάκουστο και πρωτοφανές! Ὁ Σολομῶν είχε πεῖ πώς «οὐδὲν καινὸν ὑπὸ τὸν ἥλιον» (Έκκλησ. 1, 9), δέν ὑπάρχει τίποτα καινούργιο κάτω ἀπό τόν ἥλιο· δηλαδή τίποτε δέν γίνεται για πρώτη φορά επάνω στή γῆ. Ἀλλά ένα μόνο πράγμα υπάρχει καινούργιο κάτω ἀπό τόν ἥλιο, ὅπως λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας· ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ! («Καὶ Θεὸς ὢν τέλειος, ἄνθρωπος τέλειος γίνεται, καὶ ἐπιτελεῖται τὸ πάντων καινῶν καινότατον, τὸ μόνον καινὸν ὑπὸ τὸν ἥλιον, δι᾿ οὗ ἡ ἄπειρος τοῦ Θεοῦ ἐμφανίζεται δύναμις. Τι γὰρ μεῖζον τοῦ γενέσθαι τὸν Θεὸν ἄνθρωπον;» (Αγ. Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Κεφ. ΜΕ΄, Περὶ τῆς θείας οἰκονομίας, PG 94, 984BC)
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ὅτι εἶναι τό «σεσιγημένον μυστήριον χρόνοις αιωνίοις» (Ρωμ. 14, 24. Β΄ Πέτρ. 2, 4. Ἰούδα 6· 15). Είναι το μυστήριο πού ἦταν σέ σιωπή, ἄγνωστο, ἀκατανόητο, καί στην Ιστορία τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί τῶν ἀγγέλων. Καί οἱ ἄγγελοι τό ἀγνοοῦσαν αὐτό. Οἱ ἄγγελοι δέν γνώριζαν ὅτι ὁ Θεός είναι Τριαδικός. Για πρώτη φορά τό ἔμαθαν στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί θά κριθοῦν. Ὁ ἀγγελικός κόσμος θα κριθεῖ μέ βάση τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Δέν θα κριθοῦν μόνο οἱ ἄνθρωποι· θα κριθοῦν καί οἱ ἄγγελοι. Μήν τό ξεχνᾶτε αυτό. (Βλ. Α΄ Κορ. 6, 3)
Συνεπῶς, ἐδῶ βλέπουμε ὅτι ἡ Θεοτόκος δέχθηκε ἕνα μήνυμα. Καί τό μήνυμα αὐτό τό φύλαξε· καί μάλιστα τό φύλαξε σε υπερθετικό βαθμό. Πρώτα-πρώτα, ὅταν τῆς εἶπε ὁ ἄγγελος ὅτι θά γεννήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, αὐτό μποροῦσε νά τήν κάνει νά φανταστεῖ γιά τόν ἑαυτό της ισοθεΐα. Αλλά δέν φαντάστηκε ή Θεοτόκος ἰσοθεΐα, ὅτι μπορεῖ κι ἐκείνη να γίνει Θεός, οὔτε τό πῆρε ἐπάνω της, ὅπως τό πῆρε ἡ Εὔα ἐπάνω της...
Α, ὥστε λοιπόν μπορῶ νά γίνω Θεός; Τί εἶπες, φίδι; ὅτι θ᾿ ἀνοίξουν τά μάτια μας καί θά γίνουμε σαν θεοί...
Ἡ Εὔα, ἀπρόσεκτη, ἐπιπόλαιη, ρηχή, ἀμέσως φαντάστηκε την ισοθεία. Όμως η Θεοτόκος, σοβαρή αγία, ἐνάρετη, παρότι ἔφερε τὸ προπατορικό αμάρτημα (το προπατορικό αμάρτημα τῆς τό καθάρισε ὁ Θεός όταν δέχθηκε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού τῆς σάρκωσε τόν Υιό τοῦ Θεοῦ στα σπλάχνα της), στάθηκε πολύ σοβαρή καί πολύ ἁγία· στάθηκε Παν-ἁγία, ἀληθινή Παναγία! Καί δέν λέει τίποτα· κρύβει ταπεινά τόν ἑαυτό της. Ὑπῆρχε ὅμως καί περίπτωση πλάνης, νά τήν ἔχει πλανήσει ὁ συνομιλητής της.
Υπάρχει ἕνα τροπάριο, στό ὁποῖο ὁ ὑμνογράφος βάζει στο στόμα τῆς Παναγίας τά λόγια αυτά: Μήπως μέ ξεγελάς, ἄγγελε, ὅπως ἐξαπατήθηκε καί ἡ Εὔα παλαιά;... (Βλ. στιχηρό ιδιόμελο, μετά το έωθινό εὐαγγελικό ανάγνωσμα τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου)
Ἡ Θεοτόκος βεβαιώθηκε από κάποια σημεῖα τήν ἀλήθεια τοῦ πράγματος. Ὅταν ρώτησε Πῶς θά συμβεῖ αὐτό; τῆς λέει ὁ ἀρχάγγελος: Η συγγενής σου ἡ Ἐλισάβετ –η οποία ήταν γριά– ἐγκυμονεῖ, καί εἶναι ἕξι μηνῶν. Τό μυστικό δέ τῆς Ἐλισάβετ οὐδείς τό γνώριζε, ἐκτός ἀπό τήν ἴδια καί τόν ἄνδρα της. Κανείς δέν τό γνώριζε αυτό. Πρώτο. Το δεύτερο είναι η ηλικία της. Ἡ Ἐλισάβετ ήταν γριά, καί δέν ἔκανε παιδιά. Ήταν στείρα σ' ὅλη της τή ζωή, καί δέν ἔκανε παιδιά· πολύ παραπάνω τώρα πού είχε γεράσει. Ἔτσι, ἡ Θεοτόκος πῆρε τήν ἀπάντηση γιά τήν ἀλήθεια τοῦ δικοῦ της θαύματος ἀπό αὐτό πού τῆς εἶπε ὁ ἄγγελος· Καί τώρα σου λέω ὅτι ἡ συγγενής σου ἡ Ἐλισάβετ εἶναι ἔγκυος.
Πάει γρήγορα ή Θεοτόκος ἐκεῖ, καί δέν παίρνει μόνο τήν μαρτυρία τῆς ἀληθείας τοῦ μυστηρίου, ἀλλά ἡ Ελισάβετ, μέ τό προφητικό πνεῦμα τοῦ Ἰωάννου πού είχε στα σπλάχνα της, την προσφωνεῖ καί τῆς λέει: Πῶς αὐτό τό καλό;... Πῶς αὐτή ἡ χάρη σ' ἐμένα, να ἔρθει νά μέ ἐπισκεφθεῖ ἡ μητέρα τοῦ Κυρίου μου;... Διότι αὐτός πού ἔχεις στα σπλάχνα σου εἶναι ὁ Κύριός μου! Ἡ Ἐλισάβετ, ήταν γριά, ὅπως εἴπαμε, ἐνῶ ἡ Θεστόκος ήταν πολύ νέα, περίπου δεκαπέντε χρονῶν. Ἡ Ἐλισάβετ τήν ὑποδέχεται με σεβασμό καί τῆς ἀπευθύνει τα προφητικότατα αυτά λόγια. Η Θεοτόκος λοιπόν είχε κατοχύρωση ὅτι δέν ὑπῆρχε πλάνη.
Όμως πολύ περικρύπτει το θέμα τῆς ἐγκυμοσύνης της. Τώρα βεβαίως τό μαθαίνει ἡ Ἐλισάβετ. Αλλά το μαθαίνει γιατί τῆς τό ἀποκαλύπτει ὁ Θεός. Μπορούσε νά τό κρύψει αὐτό ἡ Θεοτόκος ἀπό τήν Ἐλισάβετ. Τό ἀποκαλύπτει ὅμως ὁ Θεός. Γιατί νομίζετε; Διότι ἔπρεπε ἡ Θεοτόκος να πάρει τη μαρτυρία τῆς βεβαιώσεως.
Ἐπίσης ἡ Θεοτόκος ήταν αρραβωνιασμένη μέ τόν Ἰωσήφ. Καί ἀπό τόν Ἰωσήφ τό κρύβει. Γιατί; Δέν πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά τό πεῖ. Κι ὅταν ὁ Ἰωσήφ, κατά τη διάρκεια τῆς μνηστείας, εἶδε νά ἐγκυμονεῖ ἡ Θεοτόκος, σκανδαλίστηκε. Καί τότε, μόλις τοῦ ἦρθε ἡ σκέψη γιά τό τί μπορεῖ νά συμβαίνει, τότε ἔρχεται ὁ ἄγγελος καί λέει στόν Ἰωσήφ: Μήν ἀνησυχεῖς· τά πράγματα εἰναι ἔτσι κι ἔτσι. (Βλ. Ματθ. 1, 8-24)
Δηλαδή τί; Ἡ Θεοτόκος ενήργησε με σύνεση και οὔτε φαντάστηκε ἰσοθεΐα, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀλλά καί ἔκρυψε το μυστήριο τῆς τοῦ Θεοῦ ἐνανθρωπήσεως.
Ἀκοῦστε, παιδιά, γιατί ἔπρεπε αυτό να κρυφτεί. Απλούστατα γιατί το μυστήριο αυτό, τῆς ἐνανθρωπήσεως, ἔπρεπε νά ξετυλιχθεί μέσα στη σιωπή, και να μήν τό μάθει ὁ διάβολος. Αὐτό ἦταν τό σπουδαῖο· δέν ἔπρεπε νά τό μάθει ὁ διάβολος.
Ὁ διάβολος, παιδιά, ξέρετε πότε ἔμαθε ποιός εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός; ὅταν πιά τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ εἶχε τελειώσει. Τό ἔμαθε κάτω στον Αδη. Ἐκεῖ, ὅπως λέει θαυμάσια ὁ Κατηχητικός Λόγος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου πού ἀκούγεται το Πάσχα, νόμιζε πώς θα συναντήσει ἄνθρωπο, καί συνάντησε Θεό! «Ἔλαβε σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυχεν»! (Βλ. Κατηχητικὸς εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα, PG 59, 723)
Πῶς ἔγινε αὐτό; Ὁ διάβολος ἀνέβασε τον Χριστό στόν σταυρό. Ὁ ἴδιος ἀμφέβαλλε ἄν ἦταν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ. Ἄκουσε στον Ἰορδάνη: Σύ εἶσαι ὁ Υἱός μου ό ἀγαπητός. (Βλ. Ματθ. 3, 17. 17, 5. Μάρκ. 1, 11, 9, 7. Λουκά 3, 22. 9, 35. Β΄Πέτρ. 1, 17) Ὅμως; Εἶναι; Δέν εἶναι;... Εἶδε ἁγιότητα μεγάλη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι; Δέν εἶναι;... Μπά, δέν εἶναι! Κι ἀπό φθόνο –τό λέει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή– από φθόνο παρέδωσαν οἱ Ἰουδαῖοι τόν Χριστό. (Βλ. Ματθ. 27, 18. Μάρκ. 15, 10) Ποιός τούς ἔβαλε νά φθονήσουν; Ο μέγας φθονερός, ὁ διάβολος! Καί τόν ἀνέβασε στον σταυρό· πέθανε ὁ Χριστός ἐπί τοῦ σταυροῦ. Καί τότε ὁ διάβολος θά μποροῦσε νά πεῖ: Ἐπιτέλους, ὁ ἀντίπαλός μου, μέ τήν ἁγιότητά του, πάει, ξόφλησε για μένα! Τίποτα παρακάτω ὅμως δέν μποροῦσε νά φανταστεί.
Ὅταν ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη μέ τή Θεότητα, τόν Θεό Λόγο, κατῆλθε στον Αδη, καί ὁ διάβολος Τόν εἶδε να κατεβαίνει ὄχι σαν τους κοινούς θνητούς ἀλλά ὡς ἐξουσιαστής, ὡς κύριος ὁ Χριστός, καί νά παίρνει από μέσα τους δικαίους καί νά τούς ὁδηγεῖ στον Παράδεισο, τότε πια κατάλαβε ὅτι ὁ Χριστός ήταν ἀληθινά Θεός. Ἐκεῖ κοκκάλωσε ὁ διάβολος!
Ξέρετε πῶς τήν ἔπαθε; Πολλοί Πατέρες χρησιμοποιοῦν τό ἑξῆς παράδειγμα. Η σιωπή τοῦ μυστηρίου ἔμοιαζε σάν τό δόλωμα πού εἶναι στὸ ἀγκίστρι. Τό δόλωμα ἦταν ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ. Μέσα στο σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἡ θεία φύση, τό ἀγκίστρι. Πῆγε ὁ διάβολος να φάει τό δόλωμα, τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, καί ἔπιασε τό ἀγκίστρι, πού ἦταν ἡ θεία φύση. Κι ἐκεῖ τήν ἔπαθε, νικήθηκε. (Βλ. μεγάλου Αθανασίου, Ἕτεραί τινες ἐρωτήσεις, PG 28, 793C: «Ὥστε ἡ μὲν θεότης εἰς τύπον τοῦ ἀγκίστρου ἐστίν, ἡ δὲ ἀνθρωπότης εἰς τύπον τοῦ σκώληκος. Θεωρήσας οὖν ὁ διάβολος ἔξωθεν τὸ ἀνθρώπινον καὶ μὴ νοήσας τὴν ἐν αὐτῷ ἔσωθεν έγκεκρυμμένην θεότητα, ἐπλανήθη, καὶ προσελθὼν τῇ ἀνθρωπότητι, ἐκρατήθη ὑπὸ τοῦ ἀνεικάστου καὶ ἀκατανικήτου ἀγκίστρου τῆς θεότητος· καὶ οὕτως ἐνικήθη ὁ μέγας δράκων διάβολος.». Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Περὶ τῆς τριημέρου προθεσμίας..., PG 46, 608ΑΒ: «καὶ τούτου χάριν τὸ τῆς σαρκὸς δέλεαρ περιχανὼν τῷ τῆς θεότητος ἀγκίστρῳ περιεπάρη καὶ οὕτως ἤχθη ὁ δράκων διὰ τοῦ ἀγκίστρου...». Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὸ, Πάτερ, εἰ δυνατόν... PG 61, 753. Ἐπιφανίου Κύπρου, Ἐγκώμιον εἰς τὴν ἁγίαν Θεοτόκον, PG 43, 489D, κ.ά.. Πρβλ. Ἰώβ 40, 25. Ιεζ. 32, 3)
Ἔπρεπε να νικηθεῖ ἀπό ἄνθρωπο, ἐπειδή νίκησε ἀνθρώπους. Καί ἔπρεπε νά νικηθεῖ ἀπό τόν καινούργιο Αδάμ. Στη θέση του νέου Αδάμ εἶναι ὁ Χριστός καί στή θέση τῆς νέας Εὔας εἶναι ἡ Θεοτόκος.
Καταλαβαίνετε ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς Παναγίας μας;... τό ἀντιλαμβάνεστε;... Μοναδική γυναίκα μέσα στήν Ἱστορία! γι' αὐτό εἶναι ἀληθινά Παν-Αγία!
Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος ἔζησε στίς ἀρχές του 2ου αἰῶνος- ὅταν πήγαινε να μαρτυρήσει στη Ρώμη, γράφει στήν ἐπιστολή του πρός τούς Ἐφεσίους τά ἑξῆς: «Καὶ ἔλαθεν τὸν ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου ή παρθενία Μαρίας καὶ ὁ τοκετὸς αὐτῆς, ὁμοίως καὶ ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου· τρία μυστήρια κραυγῆς, ἅτινα ἐν ἡσυχίᾳ Θεοῦ ἐπράχθη.» (Επιστολαί γενικαί, Πρὸς Ἐφεσίους, PG 5, 659Β). Δηλαδή: Ξέφυγαν ἀπό τόν ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου –τόν διάβολο δηλαδή– ή παρθενία τῆς Θεοτόκου, ο τοκετός της καί ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου· τρία κραυγαλέα μυστήρια, πού ἔγιναν μέσα στη σιωπή.
Ἡ Θεοτόκος ἦταν παρθένος· ἔκρυβε ὅμως καί τήν παρθενία της. Ακουσε ὁ διάβολος ἀπό τόν προφήτη Ησαΐα –γιατί δημοσιεύθηκε αυτό– οκτακόσια χρόνια πρό Χριστοῦ: «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός» (Ήσ. 7, 14. Ματθ. 1, 23). Νά, ἡ Παρθένος θά ἐγκυμονήσει καί θά γεννήσει υἱό, καί τό ὄνομά του θά είναι Ἐμμανουήλ, που ερμηνεύεται Μαζί μας εἶναι ὁ Θεός.
Τό ἤξερε αὐτό ὁ διάβολος· τό ἤξερε ἀπό τή Γραφή· ξέρει πολύ καλά τή Γραφή. Θά πεῖ ἀργότερα στον Χριστό εἶναι γραμμένο αυτό στην Γραφή, αλλά θά τοῦ ἀπαντήσει ὁ Χριστός: εἶναι ὅμως καί αὐτό γραμμένο στη Γραφή. (Βλ. Ματθ. 1-10. Λουκά 4, 1-13) Ο διάβολος ξέρει πολύ καλά τή Γραφή μόνο πού τήν παραποιεῖ, ὅπως τοῦ ἀρέσει καί ὅπως τον συμφέρει.
Καί ἐδῶ ὁ διάβολος ἄκουσε ὅτι ἡ Παρθένος θά γεννήσει. Ποιόν θα γεννήσει; Αυτόν πού θά ὀνομαστεῖ Μαζί μας ὁ Θεός. Καί ἀποροῦσε τί σημαίνει αυτό. Καί ὅπως λένε οἱ Πατέρες, έψαχνε τις παρθένους για να ανακαλύψει σε ποιά μπορεῖ νά παρουσιαστεῖ αὐτό τό φαινόμενο. Ὅμως ἡ παρθενία τῆς Θεοτόκου «έλαθεν», ξέφυγε, κρύφτηκε ἀπό τόν διάβολο. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ὀρθοδόξου πίστεως, PG 94, 1160BC: «Ἐπειδὴ δὲ ἐπετήρει τὰς παρθένους ὁ τῆς ἡμῶν σωτηρίας ἐχθρὸς διὰ τὴν Ἡσαΐου πρόρρησιν, Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, φήσαντος, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον Μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός, ὡς ἂν δελεάσῃ τὸν ἐν σοφίᾳ ἀεὶ ἁβρυνόμενον ὁ δρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν, πρὸς μνηστείαν ἡ νεἄνις τῷ Ἰωσὴφ ὑπὸ τῶν ἱερέων δίδοται ὁ καινὸς τόμος, τῷ γράματα εἰδότι· ἡ δὲ μνηστεία φυλακή τε τῆς παρθένου ὑπῆρχε καὶ τοῦ τὰς παρθένους ἐπιτηροῦντος ἀποβουκόλημα»)
Βλέπετε πόσο μυστική ζωή ζοῦσε ἡ Θεοτόκος;... Δέν ὑπερηφανευόταν γιά τίποτε. Τίποτε!
Καί ἀκόμη «ἔλαθεν», το δεύτερο, ο τοκετός της. Ο τοκετός συνέβη μάλιστα σε μια κατάσταση ἀφάνειας,πάρα πολλῆς ἀσημότητος. Σκεφθείτε τήν ἀσημότητα τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ! Δεν θα μποροῦσε νά συμβεῖ γεγονός γεννήσεως πιό άσημο, πέρα από κάθε εἴδους δημοσιότητος. Ήταν χειμώνας πράγματι· ἦταν Δεκέμβριος πράγματι· ἦταν ἐκεῖ γύρω στις 25 Δεκεμβρίου πράγματι. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς τό ἀποδείξω αὐτό· τό ἀποδεικνύει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Λόγος εἰς τὴν ὑπαπαντὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, 56, 18: «Ἡ οὖν μακαρία παρθένος ή θεοτόκος Μαρία τῷ Δεκεμβρίῳ μηνὶ τέτοκε τὸν Κύριον, καθὼς ἀπεπείσαμεν ἐν Ἀντιοχείᾳ πάντας τοὺς ἀντιλέγοντας ὅτε τὴν τοῦ Προδρόμου σύλληψιν καὶ τὴν τοῦ Ζαχαρίου σιωπὴν ὑμῖν ἐξηγούμεθα ... ὅτε καὶ παλαιὰς μαρτυρίας εἰς μέσον ἠγάγομεν συμφωνούσας τοῖς εὐαγγελικοῖς ῥήμασιν») Καί τί γίνεται;
Ένα βράδυ φθάνει στη Βηθλεέμ ἕνα ζεῦγος, ὁ Ἰωσήφ καί ἡ Θεοτόκος, κατάκοποι, ὁδοιπόροι, φτωχοί ἄνθρωποι. Ἐκεῖνο τό βράδυ έπιασαν οι πόνοι τήν Θεοτόκο. Τό λέω ἔτσι, ἀνθρώπινα, γιατί αὐτό δέν συνέβη, Καί δέν συνέβη, γιατί αὐτό εἶναι ἡ τιμωρία τῆς Εὔας, να γεννάει με πόνους. Αυτό δεν συνέβη στη Θεοτόκο, ἀλλά τό λέω ἔτσι, ἀνθρώπινα. (Στήν Θεοτόκο «νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι» (Καταβασίες τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου), ἀφοῦ γέννησε τόν Χριστό ἀνωδύνως καί ἀλοχεύτως. Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ἐφόσον ὁ Θεός Λόγος συνελήφθη ἀνηδόνως, χωρίς ἡδονή, επόμενο ήταν να γεννηθεῖ καί ἀνωδύνως, χωρίς πόνους. Βλ. Ὠδή Γ΄, Όρθρου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου: «Τῆς Εὔας νῦν δι᾿ ἐμοῦ καταργείσθω κατάκριμα, ἀποδότω δι᾿ ἐμοῦ τὸ ὀφείλημα σήμερον, δι᾿ ἐμοῦ τὸ χρέος τὸ ἀρχαῖον δοθήτω πληρέστατον») Βλέπει λοιπόν ὁ διάβολος ἁπλᾶ πράγματα. Κάποιοι ὁδοιπόροι φθάνουν στη Βηθλεέμ, δεν βρίσκουν κατάλυμα, ὅπως μᾶς λέει ὁ εὐαγγελιστής Λουκάς, βρίσκουν ἐκεῖ μία σπηλιά πού ἔβαζαν τα πρόβατα μέσα, πήγε ἡ γυναίκα καί γέννησε. Τί απλούστερο; Ο τοκετός «έλαθεν» τοῦ διαβόλου. Κι ὅταν οἱ μάγοι ἔρχονται καί ρωτοῦν «ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων;» (Ματθ. 2, 2), ὅλοι ἀποροῦν. Τί;... Ποῦ εἶναι ὁ γεννηθείς βασιλιάς τῶν Ἰουδαίων;...! Ποιός βασιλιάς...! Είδατε; δέν ἀκούστηκε τίποτα.
Καί τό τρίτο κρυμμένο μυστήριο είναι ο θάνατος τοῦ Κυρίου. Εἶναι αὐτό πού σᾶς ἔλεγα προηγουμένως, ἡ ἀμφιβολία του διαβόλου. Εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ;... Δέν εἶναι;... Εἶναι;... Μπά, δέν εἶναι. Ἀφοῦ πέθανε ἐπί τοῦ σταυροῦ, δέν εἶναι· πάει, τελείωσε!... Καί ἐκεῖ τήν ἔπαθε ὁ διάβολος.
Τρία, λέει, είναι τα «μυστήρια κραυγῆς», τρία μυστήρια κραυγαλέα, τά ὁποῖα ὅμως διαπράχθηκαν μέσα στήν ἡσυχία τοῦ Θεοῦ.
Ἔτσι, βλέπουμε ὅτι τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει νά τά ἀποκαλύπτουμε στούς ἀπίστους. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο.
Στους κατηχουμένους τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπῆρχε ὁ βασικός όρος νά μήν ἀποκαλύπτουν τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ στούς ἀπίστους.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Τοσοῦτόν ἐστι κακὸν ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν πᾶσιν ἐκκαλύπτειν τὰ θεῖα μυστήρια. Ακουέτωσαν οἱ ἁπλῶς καὶ ἀδιαφόρως πρὸς ἅπαντας διαλεγόμενοι.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία IC', PG 53, 128). Τόσο κακό πράγμα εἶναι νά ἀποκαλύπτει ἕνας πιστός στους τυχαίους τά θεῖα μυστήρια. Ας τό ἀκοῦνε ἐκεῖνοι πού πιάνουν κουβέντα μέ τόν ὁποιονδήποτε καί ἀποκαλύπτουν τα μυστήρια τοῦ Θεοῦ.
Ἔτσι, παιδιά, πρέπει να μάθουμε νά μήν ἀποκαλύπτουμε τήν πνευματική μας ζωή. Τό πῶς ζοῦμε ἰδιωτικά δέν τόν ἀφορᾶ τόν ἄλλο, τό πῶς κάνουμε την προσευχή μας, πῶς νηστεύουμε, ἢ πῶς ἀγνεύουμε, δηλαδή διατηροῦμε τό σῶμα μας σε κατάσταση αγνότητος· εἶναι περιττό νά τό ποῦμε. Δέν θά τό ποῦμε, δέν ὑπάρχει λόγος να το πούμε θα το αναφέρουμε μόνο στον πνευματικό μας. Θα το πούμε εκεί, και πρέπει να το πούμε, γιατί υπάρχει ὁ κίνδυνος, ἄν δέν ποῦμε τίποτε ἀπό τόν ἑαυτό μας, νά μᾶς πλανήσει ὁ διάβολος.
Άς το ξέρετε καί αυτό. Ὁ διάβολος, πού πλανά τοὺς ἀνθρώπους, μπορεί κάποτε νά σᾶς παρουσιαστεῖ στον ύπνο σας σάν Χριστός, σαν Παναγία, σάν ἄγγελος φωτός –τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος–(Α΄ Κορ. 11, 14) καί νά σᾶς πεῖ: Κοίταξε, θα κάνεις αὐτό καί ἐκεῖνο. Φέρ᾽ εἰπεῖν, συγκεκριμένα –τό αναφέρει σ' ἕνα βιβλιαράκι του ένας ἤδη ἀποθανών κληρικός: Μετά τη μεγάλη Σαρακοστή, πού τελειώνει το Πάσχα, ἐσύ δέν θά φᾶς κρέας, δέν θά καταλύσεις. Αν θέλεις νά μέ εὐχαριστήσεις ἐμένα τόν Χριστό, θά νηστέψεις ἄλλες σαράντα ἡμέρες. Καί, κοίταξε νά μή τό πεῖς στόν πνευματικό σου γιατί δέν θά σέ ἀφήσει!
Αὐτό θά τό ἔλεγε ποτέ ὁ Χριστός;... Ποιός ἔβαλε τούς πνευματικούς στήν Ἐκκλησία; Ὁ Χριστός. Καί μέ τήν ἐντολή τίνος κινοῦνται οἱ πνευματικοί; Τοῦ Χριστοῦ. Πῶς θά ἦταν δυνατόν ποτέ νά πεῖ ὁ Χριστός μή πᾶς νά τό πεῖς στον πνευματικό σου; Δέν θέλει παρά μόνο λίγη σκέψη γιά νά καταλάβει κανείς ότι πρόκειται περί τοῦ διαβόλου.
Θα πρέπει λοιπόν νά πᾶμε νά ποῦμε στον πνευματικό ὅ,τι μᾶς συμβαίνει. Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά. Αν σᾶς πεῖ ὁ διάβολος στον ύπνο σας, ἤ στη σκέψη σας, νά μή τό πεῖτε αὐτό στον πνευματικό σας, νά τό ξέρετε ἑκατό τοῖς ἑκατό πώς εἶναι ἐκ τοῦ διαβόλου, καί τελείωσε· καί νά πεῖτε: Α, φύγε από δω πέρα!... Ποιός σε ἀκούει ἐσένα;... Προσοχή λοιπόν στο σημείο αυτό. Θά ἀποκαλύπτουμε στον πνευματικό τά πάντα.
Αλλά γιά τό θέμα τοῦτο ἔχω ἕνα ἐρώτημα, μιά ἀπορία, πού δέν μπορῶ νά λύσω. Ἴσως λυθεῖ ἀργότερα· τώρα ὅμως δέν μπορῶ νά τή λύσω.
Όπως θα ξέρετε, στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, που διωκόταν ἀπό τούς εἰδωλολάτρες, ή θεία Λειτουργία γινόταν κρυφά στις κατακόμβες, στα σπίτια, στα δάση... Όπως καί σήμερα, σε χώρες που διώκεται ὁ Χριστιανισμός, ἡ θεία Λειτουργία τελεῖται στα σπίτια, στα ύπόγεια, στα δάση... Καί μάλιστα τελευταῖα εἶχα ἀκούσει για ὀρθόδοξη Λειτουργία στο δάσος, στα χιόνια, πού να κρατάει δώδεκα ώρες! Όπως θα ξέρετε, στις σλαβικές χώρες ἡ θεία Λειτουργία κρατάει πάρα πολλές ώρες. Ἔχουν πάρει το αγιορειτικό τυπικό. Δέν εἶναι μόνο ή Λειτουργία εἶναι καί ὁ Ὄρθρος, οἱ Ὧρες καί τά λοιπά, πού ὅλα αὐτά παρατείνουν τόν χρόνο πάρα-πάρα πολύ.
Τό ἐρώτημα εἶναι: Ποιοί μποροῦν νά μετέχουν σε μία θεία Λειτουργία που πρέπει να μείνει κρυφή ἀπό τα μάτια τῶν ἀρχῶν; Πόσο σίγουρο εἶναι ὅτι κάποιος δέν θά πάει να καυχηθεῖ στόν γείτονά του, στον φίλο του, ὅτι Ξέρεις, αύριο θά ἔχουμε Λειτουργία στο τάδε σπίτι; Τότε, πάει, τό μυστικό διέρρευσε. Καί πῶς θά μποροῦσε νά γίνει μετά ή Λειτουργία, ἐάν διαρρεύσει το μυστικό;
Ἐδῶ δηλαδή, ἄν αὐτήν τή στιγμή σᾶς πῶ κάτι, καί σας παρακαλέσω νά μή τό πεῖτε αὐτό τό κάτι πουθενά γιατί υπάρχει πάρα πολύ μεγάλος κίνδυνος να χάσουμε καί τή ζωή μας ἀκόμη ἂν μαθευτεί, ποιός καί ποιά ἀπό σᾶς θα σεβαστεῖ τό πράγμα καί δέν θά πάει νά τό πεῖ αύριο στον συμμαθητή, στη συμμαθήτρια, στον φίλο, στη φίλη; Καί θά τό πεῖ βεβαίως εμπιστευτικά Θα πεῖ: Ξέρεις, αὐτό πού σοῦ εἶπα μήν πεις πουθενά, Μήν τό πεῖς πουθενά! Θά σοῦ πῶ κάτι. Μᾶς εἶπε ὁ πατήρ Αθανάσιος ὅτι θά κάνουμε αυτό· ἀλλά δέν πρέπει να το ξέρει κανένας. Τό εἴπατε στον φίλο σας; στη φίλη σας, τέλειωσε, πάει, διέρρευσε τό πράγμα. Θα είχατε τήν δύναμη να το κρατήσετε;
Ὁπότε, ποῦ εἶναι ἡ ἀπορία μου θά μέ ρωτήσετε.
Ἡ ἀπορία μου εἶναι ἡ ἑξῆς: θα μπορέσουμε να φτιάξουμε ἀνθρώπους πού νά μποροῦν νά κρατοῦν τά μυστικά τῆς πίστεως;
Αν δέν τό κάνουμε αυτό, δεν κάναμε τίποτα! Εἶναι μεγάλης σημασίας αὐτό, παιδιά, καί νά τό ξέρετε· να μάθουμε να κρύβουμε τα μυστήρια τῆς πίστεως ἀπό τα μάτια τῶν ἀπίστων. Νά τό ξέρετε αὐτό. Δέν θά πεῖς στόν τυχαῖο, στόν ἄπιστο, πού γελάει καί κοροϊδεύει, πῶς κάνεις τήν προσευχή σου καί ἄν κάνεις ἤ ὄχι μετάνοιες!
Κάποιος χριστιανός κληρικός, ονόματι Βαρλαάμ, τον 13ο αιώνα, ἦρθε από τήν Ιταλία, ἔχοντας τήν νοοτροπία τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, καί εἶχε ζητήσει να πάει στό Ἅγιο Ὄρος νά μάθει πως κάνουν οἱ μοναχοί τήν εὐχή Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με. Είχε μάθει ὅτι οἱ μοναχοί τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἰσχυρίζονταν, ὅπως ὁ ἴδιος ἔλεγε, ὅτι μποροῦν νά δοῦν τό ἄκτιστο φῶς. Αὐτά τοῦ φάνηκαν πολύ περίεργα. Αυτός ήταν πάρα πολύ μορφωμένος, φιλοσοφικά όμως. Καί θεολογικά ἦταν, ἀλλά δέν εἶχε τήν ἀνατολική θεολογία, τήν πολύ λεπτή, τὴν ἀληθινά ὀρθόδοξη· ἐξ ἄλλου είμαστε μετά το Σχίσμα -ᾶς σημειωθεί αυτό. (Το Σχίσμα τοῦ 1054, ή Σχίσμα τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, εἶναι ἡ διαίρεση καί διάσπαση τῆς κοινωνίας μεταξύ τῆς Δυτικῆς καί τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας σε ἐπίπεδο δογματικό, λειτουργικό και διοικητικό)
Αυτός λοιπόν, μέ δόλο, πῆγε στό Ἅγιον Ὄρος και εἶπε σ' ἕναν ἁπλό μοναχό. Θα σε παρακαλέσω πολύ, για πες μου, πῶς κάνεις τήν εὐχή; Ανύποπτος ἐκεῖνος ἄρχισε νά τοῦ λέει μερικά πράγματα. Και ξέρετε τί πήρε ὁ Βαρλαάμ ἀπ' ὅ,τι τοῦ εἶπε ὁ μοναχός; Πήρε μόνο τό ἐξωτερικό σχήμα· ὅτι δηλαδή σκύβει το κεφάλι και λέει τήν εὐχή! Ο μοναχός βεβαίως σκύβει το κεφάλι για να συγκεντρώσει την προσοχή, να βυθίσει τόν νοῦ στην καρδιά όπως λέμε, να δημιουργήσει ένα κλειστό κύκλωμα, ένα σύστημα πού νά μή μπαίνει μέσα καμμία δύναμη ἀπ᾿ ἔξω. Αὐτό σημαίνει ὅτι κάποιος ἔχει ἀπόλυτη συγκέντρωση τῆς προσοχῆς, χωρίς να παρεμβάλλεται τίποτε ἀπό τόν ἐξωτερικό κόσμο. Αὐτό ὅμως πως τὸ ἐξέλαβε ὁ Βαρλαάμ; ὅτι ὁ μοναχός κοιτοῦσε τὸν ὀμφαλό του!... Καί ὀνόμασε τοὺς ἁγιορεῖτες ὀμφαλοσκόπους, ὅτι βλέπουν δηλαδή τόν ομφαλό τους!... Μ' αυτή λοιπόν τή ρετσινιά, βγῆκε ἔξω καί ἄρχισε νά τό κοροϊδεύει.
Περιττό νά σᾶς πῶ ὅτι ἔγιναν οἱ περιβόητες ήσυχαστικές ἔριδες, πού κράτησαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ἑκατό ολόκληρα χρόνια! Καί τό θέμα τό ἀντιμετώπισε, παιδιά, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, πού ἦταν ἁγιορείτης, γνώριζε τήν θεολογία τῆς εὐχῆς τοῦ Ἰησοῦ, καί μπόρεσε ν' απαντήσει στον Καλαβρό Βαρλαάμ. Ἔγιναν καί ξανάγιναν σύνοδοι στην Κωνσταντινούπολη. (Μέ ἀφορμή τήν ψυχοσωματική μέθοδο τῆς προσευχῆς, ἄρχισε ὀξεῖα κριτική ἐναντίον τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων. Στο πρόσωπο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ καί τοῦ Βαρλαάμ συγκρούστηκαν δύο κόσμοι· τό ἀναγεννησιακό πνεῦμα τῆς Δύσεως, με κυρίαρχο στοιχεῖο τόν Ὀρθολογισμό, καί ἡ παραδοσιακή Ὀρθοδοξία, πού ἀγωνιζόταν να μείνει πιστή στο πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Κεντρικό θέμα τῆς δογματικῆς διαμάχης κατέστη ἡ διάκριση ουσίας τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἀμέθεκτη, καί ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι μεθεκτές. Το ζήτημα τό ἔλυσαν οἱ ἡσυχαστικές σύνοδοι του 14ου αιώνα (1341, 1347, 1351 καί 1368), πού ἔγιναν ἀποδεκτές ἀπό ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία)
Ὅλα αὐτά ἀπό που προέκυψαν; Από μιά ἀπροσεξία. Γιατί; Διότι πῆγε ἀφελῶς ἐκεῖνος ὁ μοναχός να μιλήσει σ' ἕναν ἄνθρωπο, πού δέν ἔπρεπε νά τοῦ πει εκεῖνο πού τοῦ εἶπε,
Βλέπετε ὅτι δέν πρέπει να λέμε τα μυστήρια του Θεοῦ στούς ἀδιαφόρους; Αναμφισβήτητα λοιπόν πρέπει νά εἴμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στο σημεῖο αὐτό.
Αλλά μένει τώρα, παιδιά, νά δοῦμε ἀπό πιό κοντά τό φαινόμενο τοῦ διαλόγου· τί θά πεῖ διάλογος. Εἶναι ἕνα πολύ σπουδαῖο σημεῖο. Αλλά αυτό, πρῶτα ὁ Θεός, θά τό ποῦμε προσεχῶς.
Κυριακή, 26 Φεβρουαρίου 1984
44η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
