Αθανάσιος Άμβωνας: 04/23/25

23 Απριλίου 2025

Πίστις καί ἐμπειρία τῶν αἰσθήσεων.

†. Οφείλομε χάριτες, αγαπητοί μου, εις τον Απόστολον του Χριστού, Θωμάν, γιατί χάρις σε μια δική του φυσική δυσπιστία, η θεία πρόνοια επεφύλαξε άλλη μια βαρυσήμαντη μαρτυρία για την Ανάστασιν του Χριστού.

Είναι γνωστή η περιπέτεια του Θωμά. Ο Θωμάς απεγοητεύθη μετά την καταδίκη του Διδασκάλου σε θάνατον. Έτσι, απεχωρίσθη από τον όμιλο των συμμαθητών του και απεχώρησε. Ίσως πήγε σπίτι του. Βαρύ πράγμα η απογοήτευσις και η διάψευσις των ελπίδων. Γιατί μετά τον θάνατον του Ιησού, όλα τέλειωσαν, όλα έσβησαν. Γι’ αυτόν, εννοείται. Κάθε άνθρωπος μπορεί να απογοητευθεί, όλοι μας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που κάποια στιγμή δεν μπορεί να τον καταλάβει η απογοήτευση. Και όπως λέγεται, ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Αλλά η ελπίδα στον Θωμά ήδη είχε και αυτή πεθάνει. Σ΄αυτούς τους τύπους που η ελπίδα πεθαίνει, είναι σαν να έχει πεθάνει και ο Θεός…

Η είδησις όμως ότι ο Ιησούς ανεστήθη, διέτρεξε όλη την χώρα. Αστραπιαία σε όλη τη χώρα. Ο Θωμάς, βέβαια, την άκουσε την είδηση της Αναστάσεως, αλλά δεν την επίστευσε. Ωστόσο έκανε τον κόπο να επιστρέψει εις το υπερώον που ήσαν οι συμμαθηταί του να δει τι κάνουν. Τους βρήκε χαρούμενους, πολύ χαρούμενους. Γιατί ζούσαν σαν πραγματικότητα την είδηση ότι ο Διδάσκαλος ανεστήθη. Εκείνος, όμως, έμενε εις την δυσπιστία του. Του έλεγαν οι άλλοι: «Ἑωράκαμεν τὸν Κύριον». «Έχομε δει τον Κύριον». Εκείνος, όμως, αντέτεινε σ’ αυτούς, εκείνο το γνωστόν: «Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω».

Αυτές δε οι επαναλήψεις όπως διετυπώθη ο λόγος του Θωμά, εκείνο το «ἴδω», «βάλω τόν δάκτυλόν μου», ξανά, «βάλω το χέρι μου», όλα αυτά δείχνουν μία τρανταχτή απιστία εις την Ανάσταση του Χριστού. Δεν επίστευε ούτε τους συμμαθητάς του. Θα του έλεγαν ψέματα; Δεν τους επίστευε. Το κεφάλι του, το μυαλό του, η διάνοιά του, δεν μπορούσε να χωρέσει το γεγονός ότι ο Κύριος ανεστήθη. Μα δεν θυμήθηκε τόσες φορές που ο Κύριος είπε ότι θα σταυρωθεί και θα αναστηθεί την τρίτη ημέρα;

Αλλά γιατί αυτό μόνον δια τον Θωμά; Μήπως οι άλλοι μαθηταί το θυμήθηκαν αυτό; Ενώ επανειλημμένως ο Κύριος, μια τελευταία φορά που ανέβαιναν προς τα Ιεροσόλυμα, τους πήρε ιδιαιτέρως και τους είπε: «Ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί, θα υψωθεί, -δηλαδή θα σταυρωθεί-» κ.λπ. κ.λπ. Περίεργο, τον λόγον αυτόν τον θυμήθηκαν ποιοι λέτε; Οι αρχιερείς, οι εχθροί του Ιησού. Γιατί; Πήγαν και είπαν στον Πιλάτο: «Εκείνος ο πλάνος είχε πει ότι την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί. Λοιπόν, επίτρεψε να ασφαλιστεί το μνημείον, να σφραγισθεί, να φυλαχθεί από στρατιώτες» κ.λπ. Αυτοί το θυμήθηκαν. Και μάλιστα έκαναν και σχόλιο επάνω σ’ αυτό. «Για να μη γίνει», λέει, «ἡ ἐσχάτη πλάνη -δηλαδή ότι ανεστήθη- χείρων τῆς πρώτης (:χειρότερη από την πρώτη)». Ποια ήταν η πρώτη πλάνη; Ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας. Αυτοί όλα τα θυμήθηκαν.

Κάποτε ρώτησαν: «Ποια μάτια είναι εκείνα που βλέπουν καλύτερα; Τα μαύρα; Τα γαλανά μάτια;». Και πήραν την απάντηση: «Τα φθονερά μάτια βλέπουν πάρα πολύ καλά». Εξετάζουν στον εχθρόν, στον φθονούμενον, εξετάζουν κάθε του κίνηση. Εδώ είναι τώρα το σπουδαίο.

Ωστόσο, ο Απόστολος Θωμάς υπέπιπτε σε δύο βασικά λογικά λάθη· τα οποία πρέπει να έχομε υπόψιν μας, γιατί λίγο πολύ όλοι πέφτομε ή πολλοί, εν τοιαύτη περιπτώσει, πέφτουν σ’ αυτά τα δύο λογικά λάθη. Το πρώτο λογικό λάθος είναι ότι ο Θωμάς νόμιζε ότι πραγματικότης είναι παν ό,τι υποπίπτει εις τας αισθήσεις. «Το είδα; Είναι πραγματικό. Το έπιασα; Είναι πραγματικό. Το άκουσα; Είναι πραγματικό». Εδώ συναντάμε τον ορθολογιστικό τύπο ανθρώπου. Ορθολογιστικόν τύπον. Δεν δέχεται ό,τι δεν περνά από τις πέντε αισθήσεις. «Τότε θα δεχθώ κάτι, όταν το πιάσω, το ακούσω κ.τ.λ.» ό,τι σας είπα. Αυτό πώς λέγεται; Αισθησιοκρατία. Είναι πολλοί οι αισθησιοκράται. Ότι «τίποτα δεν υπάρχει», λέει, «εις την διάνοιαν, παρά μόνον ό,τι πέσει, παρά μόνον ό,τι φθάσει διαμέσου των αισθήσεων». Το έχομε μάθει και στο σχολείο μας αυτό. Και όμως, ακόμη και σ’ αυτόν τον κόσμον του επιστητού, αυτός που είναι γύρω μας, υπάρχουν πραγματικότητες που δεν περνούν από τις αισθήσεις, προκειμένου να λάβει γνώση ο νους. Δεν περνούν. Θα πούμε ότι αυτές είναι ανύπαρκτες; Είναι φανταστικές; Λοιπόν, θα σας πω έτσι για ένδειξη κάνα δυο τρία πραγματάκια.

Το άτομον της ύλης, γενικότερα, το ηλεκτρόνιο, αυτά δεν τα έχομε δει. Μη σας κάνει εντύπωση. Το ηλεκτρόνιο δεν το έχομε δει. Μόνο από τη συμπεριφορά του το κρίνομε. Το άτομο δεν το έχομε δει. Το άτομο της ύλης είναι τόσο μικρό. Δεν το έχομε δει. Μόνον από τη συμπεριφορά κρίνομε την ύπαρξη του ατόμου. Και πολύ περισσότερο τα λεγόμενα «υπατομικά στοιχεία». Ακόμη, η ίδια η δομή του ατόμου μας είναι άγνωστη. Απόδειξις; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες γύρω από τη δομή του ατόμου. Οι ακτίνες Χ, λέγω αυτές, γιατί, ε, τουλάχιστον μία φορά θα πήγαμε στον γιατρό να μας ακτινογραφήσει. Είδατε πουθενά εσείς αυτές τις ακτίνες Χ; Κι όμως, έχομε κι άλλες αόρατες ακτίνες, οι λεγόμενες «κοσμικές ακτίνες». Αυτές που έρχονται από τον έξω κόσμο. Φερειπείν από τον ήλιον, όταν είναι στην πλευρά εκείνη -κι αυτό συμβαίνει κάθε ένδεκα χρόνια- που έχομε τις λεγόμενες «κηλίδες», που είναι στον ήλιο. Αυτές προξενούν μία κοσμική ακτινοβολία. Και είναι και αρκετά επικίνδυνη αυτή η κοσμική ακτινοβολία. Ωστόσο, δεν την βλέπομε αυτήν την κοσμικήν ακτινοβολία.

Ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα, που φθάνει στο ραδιόφωνό μας, το βλέπομε; Ή στην τηλεόρασή μας. Βλέπομε αυτό το κύμα; Ασφαλώς δεν περνάει από τις αισθήσεις μας. Ούτε από τα μάτια μας, ούτε από τα αυτιά μας, ούτε μετά θορύβου έρχεται κ.τ.λ. Εντούτοις, όμως, είναι πραγματικότης αυτό. Διότι την αποκάλυψη της παρουσίας ενός ηλεκτρομαγνητικού κύματος την έχομε δει από το ραδιόφωνο. Τι κάνει το ραδιόφωνο; Αποκαλύπτει εκείνο που δεν πέφτει στις αισθήσεις μας. Το ίδιο και μια εικόνα της τηλεοράσεως. Εάν, λοιπόν, στοιχεία, έτσι απλώς, από τον γνωστό μας κόσμο σας είπα, ενδεικτικά αυτά τα παραδείγματα, εάν, λοιπόν, στοιχεία του κόσμου του επιστητού, -αυτόν που τον βλέπομε τον κόσμον, τον ζούμε, είμεθα βυθισμένοι μέσα εις αυτόν τον κόσμον- δεν γίνονται αντιληπτά δια των αισθήσεων, πόσο περισσότερο μία μεταφυσική πραγματικότης; Πόσο περισσότερο;

Θυμηθείτε, εδώ και πολλά χρόνια πίσω, ο πρώτος αστροναύτης, ο Γκαγκάριν, επήγε… ε, επήγε στο διάστημα. Όταν γύρισε, ξέρετε τι είπε; «Δεν είδα», λέει, «πουθενά τον Θεό!». Τι θα λέγαμε; Θα λέγαμε … αφέλεια που εγγίζει την μωρίαν. Έμεινε παροιμιώδης η περίπτωση. «Δεν είδα», λέγει, «πουθενά τον Θεό»...

Έχομε όμως και το δεύτερο λογικό λάθος, στο οποίον υπέπεσε ο Απόστολος κι εμείς υποκείμεθα εις αυτήν την πτώσιν. Είναι αυτό που διατύπωσε ο ίδιος ο Θωμάς. «Ἐὰν μὴ ἴδω, οὐ μὴ πιστεύσω». «Εάν δεν δω, δεν θα πιστέψω». Εδώ έχομε, αν το αντιλαμβάνεστε, μια λογική αντίφαση. «Πιστεύω» σημαίνει ότι «δέχομαι κάτι που δεν έχει υποπέσει εις τις αισθήσεις μου».

Αντίθετα, όταν γνωρίσω κάτι, τότε περιττεύει η πίστις, να το πιστέψω. Γιατί απλούστατα η γνώσις καταργεί την πίστιν. Έχω κλειδιά μέσα στην τσέπη μου. Είναι ένα παράδειγμα που το έχω πει πάμπολλες φορές. Δεν πειράζει να το λέω και το ξαναλέω. Σε σας το έχω πει πολλές φορές. Τα βλέπετε; Όχι. Πιστεύετε ότι έχω κλειδιά στην τσέπη μου; Μπορεί να πει άλλος «Ναι», άλλος να πει «Όχι, δεν πιστεύω». Βγάζω τα κλειδιά από την τσέπη μου και σας τα δείχνω. Τώρα, θέλετε δεν θέλετε, όχι το πιστεύετε, αλλά τώρα το γνωρίζετε. Γιατί απλούστατα η γνώσις καταργεί την πίστιν. Παύω πια να πιστεύω ότι έχετε σεις στην τσέπη σας κλειδιά. Τώρα το γνωρίζω κι εγώ. Γιατί τα βλέπω.

Εκείνα που γνωρίζομε, σε σχέση με εκείνα που δεν γνωρίζομε, πρέπει να σας πω, είναι ελάχιστα. Ναι, ναι! Αυτό πρέπει να το πάρομε απόφαση, για να είμεθα πραγματισταί. Είναι πάμπολλα πάμπολλα! Το μεγαλύτερο ποσοστό, το 98, το 99, το 99,1, το 99,9 -ας μην προσδιορίσω- είναι γύρω μας και μέσα μας ένας άγνωστος, άγνωστος κόσμος. Κάτι πάρα πολύ λίγο μπορούμε να γνωρίζομε. Και εφόσον είναι δυνατόν να το γνωρίσομε. Κάτι που ανήκει εις την μεταφυσική, δεν μπορούμε να το γνωρίσομε.

Λέγει ο Απόστολος Παύλος τα εξής. Είναι στο 13ο κεφάλαιο, στην Α΄προς Κορινθίους, εκεί που μιλάει για την αγάπη. Λέει: «Βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον». «Βλέπομε», λέει- προσέξτε εδώ- «ἐν ἐσόπτρῳ». Μέσω ενός καθρέπτου. Δηλαδή να σας πω, να τοποθετηθώ. Έχω μόνον έναν καθρέπτη εδώ και βλέπω τι γίνεται από πίσω μου. Αυτό θα πει «ἐν ἐσόπτρῳ». Και βλέπω αινιγματωδώς. Εάν αυτός ο καθρέπτης είναι κοίλος κ.λπ., θα δω τα αντικείμενα που είναι πίσω μου, όπως είναι πραγματικά; Ή θα τα δω αλλιώτικα, με άλλο σχήμα; «Θα δω», λέει, «τότε, το πρόσωπον, τίνος; Του Χριστού· προσωπικά εγώ, με το δικό μου το πρόσωπο, θα δω Εκείνον». Τώρα; Εν αινίγματι βλέπομε. Εν αινίγματι. Θα έλεγα, με την εικόνα εδώ, αινιγματωδώς βλέπομε τον Χριστό. Και τόσα άλλα πράγματα. Ακόμα, αν θέλετε, και την Θεία Του Πρόνοια. Όσο κι αν είναι φανερή, κι αυτή, κατά κάποιο τρόπο, την βλέπομε αινιγματωδώς.

Για να μη νομισθεί μόνον ότι ήταν κάτι που το είπε ο Απόστολος Παύλος αυτό, το είχε πει και ο Πλάτων! Είναι γνωστό το «σπήλαιον του Πλάτωνος». Είναι πάρα πολύ χαρακτηριστικό. Επιτρέψατέ μου κάτι να πω. «Ο άνθρωπος», λέει, «μοιάζει σαν να είναι μέσα σε ένα σπήλαιο. Αδυνατεί να γυρίσει το πρόσωπό του προς το άνοιγμα του σπηλαίου. Πάντα βλέπει στο βάθος του σπηλαίου. Αδύνατον να δει προς το άνοιγμα. Τότε», λέγει, «παρελαύνουν έξω από το στόμιον του σπηλαίου, παρελαύνουν τα αντικείμενα. Υπάρχει», λέγει, «μία φωτιά· η οποία ρίπτει τις ακτίνες της επάνω στ’ αντικείμενα, των οποίων αντικειμένων οι σκιές προβάλλονται εις το βάθος του σπηλαίου. Ο άνθρωπος, που πάντα είναι στραμμένος προς το βάθος του σπηλαίου, τι βλέπει; Βλέπει τα αντικείμενα; Όχι. Τι βλέπει; Βλέπει τις σκιές των αντικειμένων». Είναι πάρα πολύ ωραίο και χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Πλάτωνος.

Στον κόσμον αυτόν, αγαπητοί μου, δεν ξέρομε την φύσιν των όντων. Ό,τι και να πούμε, ό,τι και να κάνομε. Λέμε, φερειπείν, «Αυτό είναι πράσινο». Αν βάλω πράσινα γυαλιά…, βεβαίως το βλέπω πράσινο. Λέμε, «Ένα αντικείμενο είναι κόκκινο». Αν βάλω κόκκινα γυαλιά…- δηλαδή οι αισθήσεις μάς εξαπατούν. Ή, αν θέλετε, δεν επαρκούν, για να μας φανερώσουν όλα τα πράγματα που υπάρχουν.

Αυτά, λοιπόν, που είπε ο Απόστολος Θωμάς, ήταν κι αυτό ένα λάθος, αυτό που κάνομε κι εμείς καθημερινά. Ξέρετε ότι… -με συγχωρείτε, σήμερα λιγάκι τα πράγματα τα πήρα δεν ξέρω πώς- ένα πρόβλημα είναι το γνωσιολογικό εις την επιστήμη; Ένα πρόβλημα πρακτικώς ε, εφικτόν. Απόλυτα; Αδύνατον. Δηλαδή να μπορούμε να γνωρίσομε τα πράγματα, τα αντικείμενα, στη δομή τους, κ.τ.λ. κ.τ.λ. Πώς βλέπομε; Πώς κρίνομε; Λέγεται «γνωσιολογικόν πρόβλημα». Γιατί δεν μπορούμε εύκολα να προσεγγίσομε το θέμα. Έχομε πολλές μετρήσεις, αν το θέλετε, κάποιοι που ασχολούνται, πολλές μετρήσεις, να βγάλομε κάποια συμπεράσματα κ.τ.λ. κ.τ.λ., να βγάλομε ένα διάγραμμα, αλλά πάντοτε θα υπάρχει το πρόβλημα πώς βλέπομε.

Υπάρχει, όμως, και η αναγκαιότητα της πίστεως. Υπάρχει. Και τούτο για δύο λόγους. Πρώτος λόγος: Ο νους είναι πεπερασμένος. Και επί των θεμάτων του επιστητού, της Επιστήμης, αλλά πολύ περισσότερο στα μεταφυσικά προβλήματα, στα μεταφυσικά θέματα. Δεν είναι δυνατόν ο νους μας όλα αυτά να τα χωρέσει. Διδασκόμεθα στο σχολείο, επί παραδείγματι, για πράγματα αισθητά και τα αποδεχόμεθα με την πίστη στον διδάσκοντα. Μας κάνει Γεωγραφία, ένα παράδειγμα από την εποχή εκείνη θυμάμαι, τα σχολικά χρόνια. Και μας λέει ο καθηγητής ότι η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας είναι το Τόκιο. «Κύριε καθηγητά, δεν το πιστεύω». Και μου λέει: «Πήγαινε στην Ιαπωνία να εξακριβώσεις ότι η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας είναι το Τόκιο». Πέστε μου, πόσες χιλιάδες χρόνια πρέπει να ζει ο κάθε άνθρωπος, πηγαίνοντας να διαπιστώνει ανά πάσα στιγμή εκείνα τα οποία διδάσκεται, για να τα εξακριβώσει, γιατί δεν είναι δυνατόν να τα πιστέψει; Ορίστε...

Όλος ο όγκος της γνώσεως που υπάρχει και που αναφέρεται στην Επιστήμη, στηρίζεται εις την πίστιν. Ναι. Θα με διδάξει ο καθηγητής μου εκείνα τα οποία δεν θα μπορώ να ιδώ. Τα έχουν δει άλλοι, τα έχουν μελετήσει άλλοι, τα έχουν μετρήσει άλλοι. Μόνο ένα μικρό μέρος ανήκει στην πειραματική ή στην εμπειρική μας γνώση. Πολύ μικρό μέρος.

Δεύτερον, γιατί είναι αναγκαία η πίστις. Η γνώσις καταργεί την ελευθερία. Το σκεφθήκατε αυτό ποτέ; Ενώ η πίστις την περισώζει. Τι; Την ελευθερία; Μάλιστα. Λέμε: «Ένα συν ένα, ίσον δύο». Σας παρακαλώ, μπορείτε να το αρνηθείτε αυτό; Ότι ένα και ένα κάνει δύο; Δεν μπορείτε. Γιατί δεν μπορείτε; Γιατί ένα και ένα κάνει δύο! Ο νους μου έτσι με πληροφορεί. Άρα, λοιπόν, η ελευθερία μου καταργήθηκε σ’ αυτήν την γνώσιν 1+1=; Βάζω ένα ερωτηματικό. Ίσον; Αλλά θα το δεχθώ, είτε το θέλω, είτε δεν το θέλω. Ότι 1+1=2.

Γράφει ο Θεόφιλος Αντιοχείας… έχει πολύ ωραία πράγματα ο Θεόφιλος Αντιοχείας. Στην πρώτη του επιστολή προς Αυτόλυκον τα εξής: «Ἀλλὰ ἀπιστεῖς; - Γράφει στον Αυτόλυκον-. Ὅταν ἔσται (:Όταν θα είναι), τότε πιστεύσεις θέλων καί μή θέλων (:όταν θα δεις την πραγματικότητα, τότε θα πιστέψεις, είτε το θέλεις, είτε δεν το θέλεις. -Ακούσατε;). Καὶ ἡ πίστις σου εἰς ἀπιστίαν λογισθήσεται (:και αυτό που πίστεψες μέχρι εκείνη την ώρα, θα λογαριαστεί για σένα ως απιστία) ἐὰν μὴ νῦν πιστεύσης (:εάν τώρα δεν πιστεύσεις)». Φερειπείν, μπορείτε να λέτε ότι πιστεύω, όταν σας έδειξα τα κλειδιά που είχα στην τσέπη μου; Τώρα τα βλέπετε. Πάει η πίστις. Δεν υπάρχει.

Ενώ λέμε: «Ο Θεός είναι Τριαδικός». Τι σημαίνει αυτό; Ένα συν ένα συν ένα, τι; Όχι ίσον τρία. Ίσον ένα. 1+1+1=1. Αυτό τώρα είναι για μια στιγμή ανάποδο στο μυαλό μου. Είναι αντιλογικό. 1+1+1=1; Αυτό είναι ο Άγιος Τριαδικός Θεός, αγαπητοί μου. Ένας είναι ο Θεός. Τρία τα πρόσωπα. Έτσι αυτό ανήκει στον χώρο της… τον μυστικόν χώρον, τον πνευματικό, τον μεταφυσικόν χώρον. Ώστε, λοιπόν, έχω ανάγκη της πίστεως. Και αν το θέλετε, εκείνα τα οποία λέμε «επιστημονική θεωρία» -θεωρία!- δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα επιστημονικό πιστεύω. Για να ‘ρθει μία άλλη θεωρία, πληρεστέρα ίσως και να απορρίψει την πρώτη. Ή αν θέλετε, να έρθει πλήρης η αλήθεια και τότε δεν χρειάζομαι πια θεωρίες· έχω την επιστημονικήν αλήθειαν. Υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ θεωρίας επιστημονικής και αληθείας επιστημονικής. Εκεί δε, είναι γνωστό, σ’ αυτές τις θεωρίες, ως επί το πλείστον βρίσκεται το οικοδόμημα όλης της Επιστήμης και της γνώσεως. Εξάλλου, εάν η νόησις και η εμπειρία είναι ένας τρόπος υπάρξεως, αλλά και η πίστις ομοίως είναι και αυτή ένας τρόπος υπάρξεως.

Αυτά όλα ειπώθηκαν, αγαπητοί, στην αγάπη σας, με την αφορμή του Θωμά, που ήθελε να πληροφορηθεί την Ανάσταση του Χριστού με την βοήθεια των αισθήσεων. «Εάν δεν βάλω το δάχτυλό μου, δεν πιστεύω». Γι΄ αυτό ο Κύριος απήντησε εις τον Θωμά: « Ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες». Αυτό, ότι «με είδες, γι'αυτό επίστευσες», ξέρετε τι είναι αυτό; Μία απάντησις επίπληξης. «Α, επειδή με είδες, γι'αυτό το πιστεύεις, ε; Και σε διορθώνω: Να γίνεις πιστός. Και να μην είσαι άπιστος. Μη στηρίζεσαι μόνον εις τις αισθήσεις σου».

Αλλά ο Θωμάς ήταν, αγαπητοί μου, καλοπροαίρετος άνθρωπος. Εξεπροσώπει εκείνους που δεν δέχονται εύκολα την πίστιν. Αλλά τίθεται το ερώτημα: Για να γίνει ο Θωμάς μαθητής του Χριστού, δεν χρειάστηκε στο ξεκίνημά του την πίστη; Σίγουρα ναι. Πολλοί, σήμερα, Χριστιανοί μας, δεν δέχονται εύκολα την ανάσταση των νεκρών. Ένα άλλο παράδειγμα αυτό. Παρότι πιστεύουν στην Ανάσταση του Χριστού. Αν κάνω εδώ ένα δημοψήφισμα θα δείτε ότι είναι πολλοί, οι οποίοι δυσκολεύονται να πιστέψουν στην ανάσταση των νεκρών. Ενώ πιστεύουν στην Ανάσταση του Χριστού. Ο Παύλος, με πολλά επιχειρήματα θα καταγράψει εις τους Κορινθίους, που εδέχοντο μεν την Ανάσταση του Χριστού, δεν εδέχοντο, όμως, την ανάσταση των νεκρών. Και θα τους πει: «Ἀγνωσίαν Θεοῦ τινὲς ἔχουσι». Πού ήταν η αγνωσία; Στην δύναμη του Θεού. «Πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λέγω». «Το λέω για ντροπή σας», λέει ο Παύλος εις τους Κορινθίους.

Και για να ξαναγυρίσομε στο θέμα του Θωμά, ο Θωμάς ηξιώθη να πει τους μεγάλους εκείνους λόγους: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου»· που είναι ανώτεροι από την ομολογία του Ναθαναήλ. Οι Πατέρες λέγουν ότι τελικά ο Θωμάς… να σας πω, σε κάποια τροπάρια αναφέρεται έτσι, σε άλλα κάποια τροπάρια… χθεσινά, στον Εσπερινό, αλλιώτικα, ο Θωμάς φαίνεται ότι δεν τόλμησε να βάλει το δάχτυλό του εις τον τύπον των ήλων. Ούτε να ψαύσει, να ακουμπήσει το Σώμα του Χριστού, την πληγή στα πλευρά. Όχι. Τρόμαξε ο Θωμάς. Και είπε: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου».

Αγαπητοί, «οικονομικά», λένε οι Πατέρες, «έδειξε απιστία ο Θωμάς». Τι θα πει «οικονομικά»; Κατ’ οικονομίαν της Θείας Προνοίας. Ώστε να χαρακτηρίζεται από την Υμνολογία μας «καλή απιστία του Θωμά». Ακούσατε. Υπάρχει κακή και καλή απιστία; Η κακή είναι γνωστή. Αλλά υπάρχει και καλή απιστία; Ναι. Η καλή απιστία του Θωμά. Θα λέγαμε, μάλιστα, ότι του οφείλομε, όπως σας είπα και στην αρχή, ευγνωμοσύνη. Όπως, η απουσία του Θωμά αφήνει σε μας κάποια πρακτικά συμπεράσματα από την συμπεριφορά του. Να τ’ ακούσομε. Να μάθομε. Σε έναν πειρασμό της ζωής να μην ξεκόβομε από τον όμιλο των αδελφών. Όπως το έκανε ο Θωμάς. Και την έπαθε. Να χρησιμοποιούμε την εμπειρία και την πίστη των αδελφών. Σε θέματα, μάλιστα, πνευματικής ζωής. Να μην απομονούμεθα από τους αδελφούς· αδελφούς Χριστιανούς, εννοώ. Γιατί κινδυνεύομε να μας φάει ο λύκος διάβολος. Όπως συνέβη εις τον Ιούδα. Μετενόησε, λέει, μετεμελήθη, αλλά δεν πήγε να ζητήσει συγχώρεση από τον Χριστόν ο Ιούδας. Ή να βρει τους μαθητάς, τους συμμαθητάς του. Δεν πήγε. Και κατέληξε στην αυτοκτονία. Να είμεθα ανακοινωτικοί, όπου και όπως πρέπει. Όλα αυτά μας σώζουν. Και μη λησμονούμε ότι και οι άγιοι με τα λάθη τους μας διδάσκουν. Ευλογητός ο Θεός! Αμήν.

832η ομιλία στην κατηγορία
« Ομιλίες Κυριακών ».

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_25.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Δύο ὄψεις τῆς ἀπιστίας.

†. Μία από τις εμφανίσεις του Αναστάντος Ιησού, αγαπητοί μου, είναι και αυτή, παρόντος του Θωμά· που έλαβε χώραν οκτώ ημέρες μετά την Ανάστασιν του Κυρίου μας. Σημειώνει ο ιερός Ευαγγελιστής: «Μεθ᾿ ἡμέρας ὀκτὼ -εννοείται συμπεριλαμβανομένων των δύο Κυριακών, έτσι γίνεται η αρίθμησις, έξι ενδιάμεσες και δύο Κυριακές, οκτώ- πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ᾿ αὐτῶν».

Αυτά σημειώνει ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Και ο Κύριος, αποτεινόμενος εις τον Θωμάν, οκτώ ημέρες μετά, του λέγει: «Φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός». Εδώ, με τις ίδιες λέξεις που έλεγε ο Θωμάς, ότι «αν δεν βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων …» κ.λπ. «δεν θα πιστεύσω», με τις ίδιες λέξεις τον καλεί ο Κύριος τώρα να προβεί σε εκείνον το οποίον ήδη είχε πει.

Ήταν, αλήθεια, ο Θωμάς άπιστος; Και τώρα ελέγχεται από τον Κύριον; Ο Θωμάς, αγαπητοί μου, δεν ήταν άπιστος. Γιατί αλλιώτικα πώς θα ακολουθούσε τον Κύριον ως Μεσσίαν; Όπως Τον ακολούθησαν και οι άλλοι μαθηταί. Ήταν η απιστία του μπροστά σε ένα απλώς περιστατικό· που δεν το χωρούσε το μυαλό του. Ήταν σαν την απιστία του Αποστόλου Πέτρου, που τον κάλεσε ο Κύριος στη λίμνη της Γενησαρέτ να περιπατήσει επί των κυμάτων. Κι εκείνος άρχισε να περιπατεί. Κάποια στιγμή όμως, είδε, λέει, τον άνεμον εναντίον, δηλαδή αντίθετον, φοβήθηκε. Και τι του είπε ο Κύριος; Εμείς είπαμε την λέξη «φοβήθηκε». Τι του είπε ο Κύριος; «Εἰς τί ἐδίστασας, ὀλιγόπιστε;». Ώστε πάλι στο θέμα της πίστεως αναφέρθηκε ο Κύριος. Λέγει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς: «Τὸ δὲ ἀπιστῆσαι, διστάσαι ἔστι καὶ μερισθῆναι». Τι θα πει «να απιστήσεις»; Να διστάσεις. Και να μεριστείς. Αυτό το «μερισθῆναι», να μερισθείς, σημαίνει να χωριστεί κανείς από εκείνο που ήταν ηνωμένος προηγουμένως. Να μερισθεί ο λογισμός ανάμεσα στο «ναι» και στο «όχι». Αυτό είναι ένας δισταγμός. Να το κάνω ή να μην το κάνω; Να το δεχθώ ή να μην το δεχθώ;

Στην ακολουθία της εορτής του Θωμά, χθες στον Εσπερινό, στα κεκραγάρια, ακούμε: «Ὦ καλὴ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ, τῶν πιστῶν τὰς καρδίας εἰς ἐπίγνωσιν ἦξε». «Ω καλή απιστία», λέει, «του Θωμά· που τις καρδιές των πιστών τις οδήγησε εις την επίγνωσιν». Όχι στην γνώσιν· εις την επίγνωσιν. Δηλαδή στην βαθυτέρα κατανόηση της Αναστάσεως και της φύσεως του αναστημένου σώματος του Χριστού. Έδωσε, δηλαδή, μία πάρα πολύ καλή ευκαιρία η απιστία του Θωμά, να συνειδητοποιήσουν και να συνειδητοποιούν οι πιστοί όλων των αιώνων και όλων των εποχών τις πραγματικές διαστάσεις του αναστημένου Σώματος του Χριστού.

Πάλι ένα κεκραγάριο λέγει: «Σοῦ γὰρ ἀπιστοῦντος -σαν να ομιλεί ο Χριστός, βάζει τα λόγια αυτά ο υμνογράφος στο στόμα του Χριστού- οἱ πάντες ἔμαθον (Σοῦ, τοῦ Θωμᾶ ἀπιστοῦντος οἱ πάντες ἔμαθον) τὰ πάθη καὶ τὴν Ἀνάστασίν μου κράζειν μετά σου· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου, δόξα Σοι». «Έμαθαν», λέει, «οι πάντες, το περιεχόμενο των παθών μου, ότι ήταν εκούσιον το πάθος- αυτό ήταν το περιεχόμενον των παθών- το περιεχόμενο της Αναστάσεώς μου και να κράζουν μαζί με σένα, κατανοούντες και επιγνόντες: ‘’Ο Κύριός μου και ο Θεός μου, δόξα Σοι’’».

Μας κάνει εντύπωση, αγαπητοί, ότι ο υμνογράφος αποκαλεί εδώ την απιστίαν του Θωμά, «καλήν». Υπάρχει και καλή απιστία; Οπωσδήποτε ναι. Για να αναφέρεται… Και ποια είναι τα γνωρίσματα αυτά της καλής απιστίας; Πρώτον, όταν αποκλείει αυτή η καλή απιστία, αποκλείει την ευπιστίαν. Χωρίς, βεβαίως, να φθάνει στο άλλο άκρο, στο να ορθολογίζει. Η ευπιστία, δηλαδή εὖ + πιστεύω, «εύκολα πιστεύω» -θα το φανταστείτε;- λυμαίνεται, καταστρέφει την ορθήν πίστιν και είναι ένα σοβαρό μειονέκτημα εις τον άνθρωπο που είναι εύπιστος. Και όχι μόνο σε θέματα θρησκείας, αλλά και εις την καθημερινότητα. Πόσες φορές βλέπομε ανθρώπους που δυστυχώς «χαύουν», ας μου επιτραπεί αυτή η λέξις, χαύουν ό,τι τους πουν, ανεξέλεγκτα. Αυτό λέγεται «ευπιστία». Ακόμη και η αίρεσις να τους προβληθεί, την αποδέχονται. Γιατί; Είναι εύπιστοι. Γι’ αυτόν τον λόγο. Να γιατί η ευπιστία λυμαίνεται την ορθήν πίστιν. Η ευπιστία είναι μία πίστις ρηχή· που δεν έχει λάβει μέρος σε αυτήν ο νους. Ο όλος άνθρωπος πρέπει να λάβει μέρος. Αλλά και ο ορθολογισμός, το άλλο άκρον, που δέχεται μόνον ό,τι κατανοεί ο νους και απορρίπτει ότι δεν κατανοεί, κι αυτό είναι μία αρρώστια της ψυχής. Ούτε ορθολογισμός, ούτε ευπιστία προφανώς.

Ακόμη, η καλή απιστία προϋποθέτει καλοπιστία και αγαθήν προαίρεσιν. Να είσαι ο καλόπιστος άνθρωπος. Να μην είσαι εκείνος που διαρκώς –θα το δούμε λίγο πιο κάτω- ο διαρκώς αντιρρησίας. Όχι. Να το σκεφθείς, να το νιώσεις, να έχεις αγαθήν προαίρεσιν και να το αποδεχθείς.

Ακόμη, μπορεί να προέρχεται αυτή η καλή απιστία από μία παρανόηση. Γιατί δεν κατάλαβες κάτι. Και στο τέλος να μένεις άπιστος. Όχι από διάθεση απιστίας όμως. Ακόμη, όπως ο Θωμάς, που τι είπε; Εδώ παρενόησε τα πράγματα. «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου», είπε. Όταν τα πράγματα τα αντελήφθη να τοποθετούνται σωστά. Χωρίς να χρησιμοποιήσει, χωρίς να χρησιμοποιήσει, παρά την προτροπήν του Κυρίου, «Έλα», λέει, «φέρε το δάχτυλό σου και βάλει εις τον τύπον των ήλων», χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε το δάχτυλό του, ούτε την παλάμη του, το χέρι του, να ψαύσει την λογχισμένη πλευρά του Χριστού. Αυτό το ξέρομε, διότι πιο κάτω θα του πει ο Κύριος: «ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας». Δεν είπε «ἐψηλάφησάς με», αλλά «ἑώρακάς με». Διότι μόλις είδε τον Κύριο μπροστά του ο Θωμάς, αμέσως απέρριψε την απιστία του. Δεν έμεινε στην απιστία, να πει: «Α, για στάσου, να βάλω το δάχτυλό μου εις τον τύπον των ήλων, να περάσει το δάκτυλό μου από την άλλη μεριά που άνοιξαν τα καρφιά». Όχι. Και το έχομε αυτό σαν μαρτυρία που είπε ο Χριστός: «Γιατί με είδες, επίστευσες». Δεν είπε: «Γιατί με εψηλάφησες, επίστευσες». Βλέπετε, λοιπόν, ότι εδώ έχομε μία παρανόηση των πραγμάτων.

Μπορεί ακόμη η καλή απιστία να προέρχεται και από μίαν άγνοιαν. Όπως ο Ναθαναήλ. Θυμηθείτε τον Ναθαναήλ που έλεγε για τον Ιησού: «Δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι ἐκ Ναζαρέτ;». «Μπορεί κάτι καλό να βγει από την Ναζαρέτ;». Και του είπε ο Φίλιππος: «Ἔρχου καὶ ἴδε», «Έλα και θα δεις» Γιατί έδειξε αυτήν την αντίσταση ο Ναθαναήλ; Ο οποίος όταν είδε τον Χριστό ξέρετε τι είπε; «Συ είσαι ο Διδάσκαλος, ο Βασιλιάς του Ισραήλ». Πωπω! Ομολογία! Γιατί; Από μίαν άγνοια. Πού ήταν η άγνοιά του; Ότι ο Μεσσίας έρχεται από την Βηθλεέμ. Έτσι έλεγαν οι προφητείες. Άλλο τώρα ότι ο Κύριος, ναι, εγεννήθη στην Βηθλεέμ. Ναι, ήτο από την φυλή του Ιούδα. Βεβαίως, γιατί ο Δαβίδ στην Βηθλεέμ γεννήθηκε. Αλλά δεν είχε την πλήρη γνώση ότι ο Ιησούς, διωκόμενος από τον Ηρώδη, έφυγε εις την Αίγυπτο, επανερχόμενος ο Ιωσήφ, έμαθε ότι αντί του Ηρώδου εβασίλευε ο Αρχέλαος· φοβήθηκε και πήγε στη Ναζαρέτ, επάνω στη Γαλιλαία. Από μία άγνοια είπε: «Μπορεί κάτι καλό να βγει από την Ναζαρέτ;».

Στον χώρο της αγνοίας, δυστυχώς, ευρίσκονται οι περισσότεροι Χριστιανοί μας· που όταν, όμως, διαφωτιστούν, τότε δεν απιστούν. Πόσοι άνθρωποι έμειναν στην άγνοια, κάποια στιγμή διαφωτίστηκαν και πίστεψαν. Κι έγιναν θερμοί, θερμότατοι Χριστιανοί.

Μπορεί ακόμη, αγαπητοί μου, η καλή απιστία να προέρχεται και από έναν ζήλον οὐ κατ’ επίγνωσιν. Να είναι κανείς κολλημένος, προσκολλημένος σε κάτι και να νομίζει αυτό ότι είναι σωστό, όχι κάτι άλλο. Εδώ σίγουρα ανήκει ο Παύλος· ο οποίος ο ίδιος ομολογεί στην προς Φιλιππησίους επιστολή του ότι «κατὰ ζῆλον διώκων τὴν Ἐκκλησίαν». «Από έναν υπερβολικό ζήλο εδίωκα την Εκκλησία και δεν μπορούσα να κατανοήσω τι ήτο ο Χριστός και η Εκκλησία Του». Τι να πούμε; Να πούμε ότι ο Παύλος έγινε θερμός Χριστιανός; Μόνο θερμός; Ο θερμότερος της Ιστορίας.

Ακόμη, η καλή απιστία θέλει να ερευνήσει, θέλει να εμβαθύνει. Μην είμεθα έτοιμοι να πούμε… να πάρομε λίθον αναθέματος κατά του Θωμά, όταν είπε: «Να βάλω το δάκτυλό μου εις τον τύπον των ήλων». Ναι, βέβαια, για μια στιγμή ζήτησε κάτι το αντιφατικό. Ποιο ήταν το αντιφατικό; Αφού δει, να πιστέψει. Αυτό είναι το αντιφατικό. Μα πώς θα πιστέψεις όταν δεις; Όταν δεις, τότε δεν πιστεύεις· τότε γνωρίζεις. Για να πιστέψεις, πρέπει να μη δεις. Αυτό το αντιφατικό δίπολο έζησε ο Θωμάς. Ωστόσο, όμως, είχε ένα καλό στοιχείο. Ήθελε να ερευνήσει. Δεν ήταν έτοιμος να χάψει –ξαναχρησιμοποιώ το ρήμα- εκείνο το οποίο θα του προσεφέρετο. Αλλά ήθελε να ερευνήσει, ήθελε να εμβαθύνει. Γιατί; Για να εδραιωθεί. Να ξέρει σίγουρα τι πιστεύει. Για να δώσει και την ζωή του. Όπως την έδωσε την ζωή του ο Θωμάς για τον Χριστό. Γιατί; Γιατί βεβαιώθηκε.

Έτσι, ο πιστός ή, καλύτερα, ο έχων την καλήν απιστίαν, τον βλέπετε για μια στιγμή να αμφιβάλλει για κάτι, να έχει έναν δισταγμό για κάτι, όχι από κακή προαίρεση. Τρέχει στις Γραφές, μελετάει, μελετάει, για να βρει εκείνο το οποίο ζητάει. Και όλες αυτές τις μορφές της καλής απιστίας, ο Κύριος τις ανέχεται. Και αναμένει την ωρίμανση της ορθής πίστεως. Γι'αυτό είπε: «Καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός». Προσέξτε, αυτή η λέξις «Μὴ γίνου», που ‘ναι χρόνος παρατεταμένος, μη γίνεσαι· δείχνει ότι ο Θωμάς εβρίσκετο στον δρόμο να γίνει άπιστος. Εδώ είναι ένα επικίνδυνο σημείο. Είναι ένα κρίσιμο σημείο· που μπορούμε τελικά να φθάσομε στην απιστία. Ναι· να φθάσομε στην απιστία. Γι'αυτό του είπε: «Μὴ γίνου», δηλαδή «Μην προχωρείς στον δρόμο της διαρκούς αντιρρήσεως». Πρόσεξε, γιατί μπορείς να βρεθείς στην άλλη πλευρά. Όταν, τελικά, η κρίσις χρονίζει και δη πολύ χρονίζει, τότε μπορεί να μείνομε άπιστοι. Δυστυχώς. Κρίσιμο σημείο, σας το ξαναλέγω. Γι'αυτό απαιτείται μεγίστη προσοχή. Πρέπει όλα να διασαφίζονται μέσα εις την συνείδησή μας.

Άλλο πράγμα, όμως, είναι όταν κάτι δεν το κατανοώ. Προσέξατέ το. Τι έχομε κατανοήσει από την Αγία Γραφή; Αν υπάρχουν χίλια πράγματα, δεν ξέρω αν έχομε κατανοήσει τα δέκα. Τόσο πολύ; Ναι, τόσο πολύ. Μόνο εάν αρχίσομε να κατανοούμε περισσότερο και περισσότερο, τότε θα αντιληφθούμε πράγματι ότι υπάρχει μία συντριπτική διαφορά, γνώσεως και αγνοίας. Αλλά κάτι που δεν ξέρω, το αφήνω στην γνώση, σαν γνώση, αν θέλετε, εις το μέλλον. Και όχι να εξαρτάται η πίστις μου από εκείνο το οποίο αγνοώ. Δεν το ξέρω. Αλλά δεν εξαρτάται από αυτό η πίστις μου. Το ξαναλέγω. Κάποτε κάνομε, και το έχω ακούσει και από άλλους ανθρώπους αυτό και σε μένα μου συμβαίνει, κάποτε κάνομε δέκα χρόνια, είκοσι, πενήντα χρόνια, για να κατανοήσομε κάτι. Και ακόμα τελικά να μην κατανοήσομε πολλά πράγματα. Τι σημαίνει αυτό; Θα πρέπει να εξαρτάται η πίστις μας από εκείνα που δεν κατανοήσαμε; Άπαγε! Ο Θεός να φυλάξει. Η άγνοιά μας σε κάποια σημεία, δεν πρέπει να επηρεάζει την πίστη μας. Λέμε: «Δεν το ξέρω, δεν το καταλαβαίνω. Ε, αν ο Θεός κάποτε με φωτίσει, θα το καταλάβω. Εάν δεν με φωτίσει, δεν θα το καταλάβω». Αν το θέλετε, και για παρηγορία, γιατί έτσι είναι κι η αλήθεια, δεν είναι παρηγορία απλή, στην Βασιλεία του Θεού, εκεί θα τα μάθομε όλα. Τι θα μάθομε; Ό,τι πρέπει να μάθομε.

Είναι, όμως, και η πλευρά της κακής, αγαπητοί μου, απιστίας. Εκείνης της κατακριτέας και της κολασίμου απιστίας. Τι είναι απιστία; Λέγει πάλι ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς: «Ἀπόστασις οὖσα τῆς πίστεως». «Το να απέχεις, το να έχεις μία απόσταση από την πίστη». Και πάλι ο ίδιος λέγει: «Τὸ μὲν ἀπιστεῖν τῇ ἀληθείᾳ θάνατον φέρει». Βεβαίως. «Το να απιστείς εις την αλήθεια και να επιμένεις να απιστείς εις την αλήθεια, αυτό θα σου φέρει θάνατον». Και λέει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Τὸ ἀπιστεῖν ἀμετανόητα, κόλασις ἐστιν». «Το να απιστείς επιμένοντας και χωρίς να μετανοείς, αυτό για σένα παρασκευάζει κόλασιν». Είναι φοβερό πράγμα, αγαπητοί, η παραμονή στην απιστία και η μη δυνατότητα πίστεως. Είναι τόσο φοβερό και τόσο βασανίζεται ο άνθρωπος…

Έχω ένα φίλο, ο οποίος διάβασε κάποτε στα νεανικά του χρόνια αρνητική φιλολογία και του κατέστρεψε την πίστη, ό,τι διάβασε. Καλό παιδί ήταν. Μέχρι σήμερα δεν μπορεί να πιστέψει. Μου ‘γραφε κάποτε ένα γράμμα και να λέει… έλεγε εκεί: «Θεέ μου, σε παρακαλώ –σχήμα:- πάρε με από το αυτί και οδήγησέ με στην πίστη, γιατί δεν μπορώ να πιστέψω». Το ζητούσε και δεν μπορούσε. Είχα μια δασκάλα, σε ένα μουσικό όργανο. Ζει αυτή η γυναίκα. Ενενήντα τόσο ετών είναι. Πάρα πολύ μορφωμένη. Με γλώσσες, με μόρφωση ποικίλη. Και όμως αυτή η γυναίκα μέχρι σήμερα, δεν μπορεί να πιστέψει. Θυμάμαι, μου είχε πει κάποτε για τον καθηγητή τον Καρμίρη, τον Γιάννη Καρμίρη, τον μακαρίτη, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μακαρίτης, Ακαδημαϊκός: «Θέλω να τον ρωτήσω κάποια φορά, να του πω, μα εσύ πιστεύεις αυτά τα πράγματα, ολόκληρος καθηγητής και ολόκληρος Ακαδημαϊκός;». Δεν μπορούσε να πιστέψει. Και δεν μπορεί μέχρι σήμερα να πιστέψει. Είναι φοβερό!

Όπως είναι μυστήριον η πίστις, επιτρέψατέ μου να πω, έτσι μυστήριον είναι και η απιστία. Και δεν το αποκαλώ εγώ μυστήριον το θέμα της απιστίας. Ο Απόστολος Παύλος το αποκαλεί και το λέει αυτό για τον λαό του, τους Εβραίους. «Μυστήριον», λέει, «είναι η απιστία του λαού αυτού». Είναι μυστήριον. Είναι, λοιπόν, πολύ φοβερό πράγμα να μένει κανείς στην απιστία. Είναι κάτι περισσότερο από δαιμονικό! Σας είπα, κάτι περισσότερο. Γιατί; Διότι τα δαιμόνια και πιστεύουν και φρίττουν πιστεύοντα, όπως μας λέγει ο άγιος Ιάκωβος, ο Αδελφόθεος. Πιστεύουν ότι ο Θεός είναι όχι μόνον υπαρκτός, αλλά και αληθής. Πιστεύουν τα δαιμόνια στην αιωνία δική των καταδίκη. Ακόμη… τι έλεγαν μάλιστα, θυμηθείτε εκεί που… «Ήλθες», λέει, «προ της ώρας μας, προ καιρού -διά στόματος Γεργεσηνού-ήρθες να μας βασανίσεις προ καιρού». Ποιος είναι αυτός ο βασανισμός; «Να μας στείλεις εις την κόλαση;». Διότι στην κόλαση δεν είναι ακόμη οι δαίμονες. «Γι'αυτό, επίτρεψε», λέει, «να πάμε στους χοίρους».

Έτσι ο άπιστος είναι χειρότερος και από τον δαίμονα. Και εμφανίζεται η απιστία, η δαιμονική αυτή απιστία, με τα εξής γνωρίσματα: Καταρχάς, σαν διαστροφή της αληθείας. Διαστροφή της αληθείας. Από μια δαιμονική διάθεση. Ξέρετε οι δαίμονες μας βάζουν να απιστούμε, οι ίδιοι δεν απιστούν. Παρά την πληροφόρηση που μπορούμε να έχομε και την κατανόηση που μπορούμε να έχομε, εμείς επιμένομε, από μια δαιμονική διάθεση, όπως σας είπα, επιμένομε να διαστρέφομε την αλήθεια. Τέτοιοι υπήρξαν οι αρχιερείς, οι Φαρισαίοι, οι Γραμματείς, οι νομικοί. Όταν επί παραδείγματι, μιλούσε ο Κύριος, ξέρετε τι έλεγαν; «Ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια». Αυτό δεν είναι διαστροφή της αληθείας; Θέλετε ακόμη; Όταν πήγαν οι στρατιώται, οι στρατιώται και είπαν: «Ἀνεστήθη ὁ Ἰησοῦς» -τρομερό πράγμα!- τους είπαν: «Σουτ! Πάρτε λεφτά και πείτε ότι δεν ανεστήθη». Πέστε μου, αυτό είναι ή δεν είναι δαιμονική διαστροφή της αληθείας; Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να πιστέψει ποτέ; Ακούστε. Ποτέ. Γιατί; Διότι εβλασφήμησε κατά του Αγίου Πνεύματος. Είναι μία μορφή βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος.

Ακόμη, η φοβερή αυτή απιστία εμφανίζεται σαν κακοπιστία. Κατά το «Οὐ μὲ πείσεις, κἂν μὲ πείσῃς». «Κι αν ακόμη με πείσεις, εγώ θα μένω στην απιστία μου». Πρόκειται, ακόμη, για μια εγωιστική επιμονή. Πραγματικά εγωιστική επιμονή. Ακόμη, μπορεί κανείς να κινείται στον χώρο της απιστίας από συμφέροντα. Γιατί σου λέει: «Αν ομολογήσω, χάνω κάποια συμφέροντα». Εννοείται, εδώ έχομε μια μυωπική θεώρηση των πραγμάτων. Ωστόσο ακούστε τι έλεγαν οι Φαρισαίοι στο Συμβούλιο που κάνανε και οι αρχιερείς, τι να κάνουν με τον Ιησού. «Πολλά θαύματα», λέγουν, «κάνει, τι θα γίνομε μ’ αυτόν τον άνθρωπο, τι θα γίνει; «Ἐὰν ἀφῶμεν αὐτόν (:εάν τον αφήσομε) οὕτω (:έτσι να πράττει), πάντες πιστεύσουσι εἰς αὐτόν (:όλοι θα πιστέψουν εις αυτόν). Καὶ ἐλεύσονται οἱ Ρωμαῖοι -ήταν υπό ρωμαϊκήν κατοχήν- καὶ ἀροῦσι ἡμῶν καὶ τὸν τόπον καὶ τὸ ἔθνος». Γιατί κύριοι, θα σας πολεμήσουν οι Ρωμαίοι εάν πιστεύσετε εις τον Ιησούν; Επειδή θα προεβάλλετο βασιλιάς; Και θα αντέλεγε εις τον Καίσαρα; Δεν είναι αυτό. Γιατί ο Χριστός δεν ήρθε να γίνει βασιλιάς εδώ. Βασιλιάς των καρδιών μόνον. Όχι επίγειος βασιλιάς. Τι φοβόσαστε; Τι φοβόσαστε; Κι ακόμη, εάν ήταν αληθινός Μεσσίας, δεν θα κατετρόπωνε τους Ρωμαίους; Και θα ελεύθερωνε τον λαό Του, το έθνος Του; Τι φοβόσαστε; Αλλά απλούστατα, όλοι αυτοί, με την παρουσία των Ρωμαίων ζούσανε μια χαρά, είχαν χρήματα, ήτανε φίλοι –όπως λέγαμε Γερμανόφιλοι, Ιταλόφιλοι, που λέγαμε κάποτε εμείς στην Κατοχή- έτσι και εδώ, ήσαν Ρωμαιόφιλοι. Είχαν συμφέροντα. «Τα συμφέροντα μας αυτά, αν Τον αποδεχθούμε, θα τα χάσομε». Φοβερό πράγμα…

Εάν ακόμη εμφανίζεται η απιστία… πώς λέτε; Σαν ψυχολογία της μάζης. Ποια είναι αυτή η ψυχολογία της μάζης; Εκείνη που εμφανίζεται στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, γιατί το κόμμα δεν πιστεύει. Δεν πιστεύω κι εγώ. Γιατί το κόμμα δεν πιστεύει. Ή γιατί είναι μόδα σήμερα να μην πιστεύομε. Και να μην αναφέρομε το όνομα του Ιησού Χριστού. Πράγμα που δείχνει ανωριμότητα προσωπικότητος, επιπολαιότητα, γιατί όχι και βλακεία;

Ακόμη υπαγορεύει την απιστία ο διεφθαρμένος βίος. Μας πληροφορεί ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο 3ο κεφάλαιο: «Ἦν γὰρ πονηρὰ αὐτῶν τὰ ἔργα. Πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τό φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ». Βαθύτερο ψυχογράφημα δεν θα μπορούσε να γίνει, απ’ αυτό που μας καταθέτει ο ευαγγελιστής Ιωάννης.

Αγαπητοί, δεινόν η απιστία. Στην παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου, όπου ο πλούσιος εζήτησε από τον Αβραάμ να σταλεί ο Λάζαρος, δηλαδή να αναστηθεί ο Λάζαρος και να τον δουν τ’ αδέλφια του, είχε, λέει, πέντε αδέλφια και να τους πει: «Ξέρετε τι φοβερός είναι ο Άδης, ξέρετε ο αδελφός σας είναι στον Άδη και βασανίζεται… γιατί άμα δουν νεκρό θα πιστέψουν». «Ω παιδάκι μου», του λέει ο Αβραάμ, «ούτε αν αναστηθεί νεκρός, θα πιστέψουν! Έχουν τις Γραφές. Δεν πιστεύουν στις Γραφές; Κι ανάστασις νεκρού να γίνει, δεν θα πιστέψουν». Θα πουν… «νεκροφάνεια», θα πουν… «πνευματιστικόν φαινόμενον», θα πουν… δεν ξέρω τι θα πουν. Δεν θα πιστέψουν.

Η απιστία του Θωμά διορθώθηκε επειδή δεν ήταν από κακοπιστία, ούτε από πονηρή διάθεση. Γι'αυτό ήταν καλή η απιστία του, όπως προηγουμένως είπαμε! Μάλιστα λέει ένα Κεκραγάριο: «Τότε ὁ Θωμᾶς οἰκονομικῶς οὐχ εὑρέθη μετ’ αὐτῶν». Δεν βρέθηκε μαζί με τους άλλους δέκα, «οἰκονομικῶς». Τι θα πει «οἰκονομικῶς»; Το οικονόμησε η αγάπη του Θεού να λείπει, να δείξει την απιστία αυτή, ώστε η απιστία αυτή να εξασφαλίσει την πίστη των μελλοντικών πιστών μέσα εις την Ιστορία. Έτσι η πίστις και η απιστία εξαρτάται από την κακή ή την αγαθή διάθεση της προαιρέσεως του ανθρώπου. Η πίστις σαν άκτιστη ενέργεια, έρχεται έξωθεν, έρχεται από τον Θεό. Γίνεται ή δεν γίνεται αποδεκτή από τον άνθρωπο, εάν η προαίρεσίς του είναι αγαθή ή είναι κακή. Όταν γίνει αποδεκτή, τότε ανακλάται ως πίστις του ανθρώπου, πίσω στον Θεό. Είναι άκτιστη ενέργεια.

Ωστόσο, εμείς που ζούμε είκοσι αιώνες μετά τον Θωμά, είμεθα μακαριότεροι εκείνου. Το είπε ο Χριστός: «Ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες». Όταν εμείς πιστέψαμε στο κήρυγμα και στη μαρτυρία των Αποστόλων, είμεθα μακαριότεροι εκείνων που είδαν και άκουσαν και ψηλάφησαν τον Αναστάντα Κύριον. Είδατε τον Απόστολο σήμερα, τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, που λέει: «Εκείνον που ψηλάφησαν τα χέρια μας, είδαμε, ακούσαμε». Πήραμε την μαρτυρία τους. Πάντως ευχαριστούμε τον Θεό, που οικονομικά επέτρεψε την απουσία του Θωμά, για να έχομε εμείς βεβαιοτέρα την Ανάσταση. Έτσι κι εμείς μαζί με τον Θωμά αναφωνούμε στον αναστάντα Κύριον: «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου».

599η ομιλία στην κατηγορία
« Ομιλίες Κυριακών ».