†.Όλοι οι λαοί της γης εδέχθηκαν την φιλανθρωπία του Θεού. Όλοι οι λαοί όμως εξέπεσαν και ετιμωρήθησαν. Δεν θα ‘θελα παρά μόνο να πάρω την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία παιδιά έζησε ίσως περισσότερο από κάθε άλλη Αυτοκρατορία που ποτέ εις την ιστορία υπήρξε. Η περισσότερον επιβιώσασα. Χίλια τόσα χρόνια. Κι όμως, αυτή η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δημιουργήθηκε κατά έναν θαυμαστόν τρόπο. Ήτανε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το Ελληνοχριστιανικόν πνεύμα επεβλήθη και χωρίς να γίνουν πόλεμοι και κατακτήσεις εδάφους, μετεστράφη και μετεβλήθη αυτή η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της οποίας το δυτικόν μέρος έπεσε και το ανατολικόν έγινε και ανεδείχθη αυτό που λέμε: η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Αυτή η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, έβαλε σαν σύμβολό της τον Σταυρό του Χριστού. Ο Μέγας Κωνσταντίνος ύψωσε τον Τίμιον Σταυρόν και αυτή η Αυτοκρατορία ζούσε με την άκτιστη ενέργεια του Τιμίου Σταυρού. Όμως οι άνθρωποί της, οι Χριστιανοί, δεν ήσαν σωστοί -όχι βεβαίως όλοι. Έκαναν πολλές αμαρτίες. Στο Βυζάντιο έγιναν πολλές αμαρτίες και ήλθε το όριο της ανοχής του Θεού.
Αν θα πρέπει να φιλοσοφήσουμε, γιατί έπεσε η Πόλις, η Κωνσταντινούπολις; Γιατί υπεδουλώθη εις τους Τούρκους και μένει μέχρι σήμερα υπόδουλος η Κωνσταντινούπολις;
Γιατί ο Θεός ανέχεται μεγάλη Ναοί της Πόλεως, η Αγία Σοφία και άλλοι Ναοί να είναι σήμερα ή τζαμιά ή μουσεία;
Γιατί το ανέχεται αυτό ο Θεός; Η απάντηση παιδιά θα μας δοθεί από την ιστορία του Ισραήλ. Πόσες φορές ο Θεός επέτρεψε να βεβηλωθεί ο ναός ο δικός τους. Για τις αμαρτίες των ανθρώπων κατεστράφη ο ναός του Σολομώντος. Τρεις φορές εκτίσθηκε ο ναός του Σολομώντος. Είναι ο ναός του Σολομώντος, ο ναός του Ζοροβάβελ και ο ναός του Ηρώδου του μεγάλου. Τρεις φορές εκτίσθηκε ο ναός για να καταστραφεί. Μόλις ελάχιστα χρόνια στην εποχή του Χριστού, ήδη ο ναός ολοκληρούτο, είχε πια ολοκληρωθεί αφού 40 ολόκληρα χρόνια εκτίζετο ο ναός αυτός. Μόλις τριάντα χρόνια μετά, ο ναός αυτός εγίνετο πάλι ερείπια. Το 70μ.Χ. κατεστρέφετο και όχι μόνο κατεστράφη αλλά πριν καταστραφεί εβεβηλώθη από τους Ρωμαίους, διότι εκεί μέσα εστήθηκαν είδωλα και λατρεύτηκαν ψεύτικοι θεοί. Γιατί το επέτρεψε αυτό ο Θεός; Διότι οι Εβραίοι είχαν αμαρτήσει πολύ.
Έτσι και οι Βυζαντινοί παιδιά, είχαν αμαρτήσει πολύ. Γι’ αυτόν τον λόγο ήρθε η ώρα της πτώσεως. Ψάχνουν να βρουν πολλά αίτια. Μάλιστα το πιο αστείο είναι τούτο. Βρέθηκε, λέγει, μια πορτούλα ανοιχτή -η κερκόπορτα όπως ξέρετε. Μια πορτούλα βρέθηκε ανοιχτή και από εκεί μπήκαν οι Τούρκοι. Πορτούλα βρέθηκε ανοιχτή; Μέχρι τότε ποιός προστάτευε την Πόλη; Ο Θεός. Τώρα αίρεται η προστασία του Θεού.
Τί πόρτες κλειστές, τί ανοιχτές, τί μεγάλα ή μικρά τείχη, εάν ο Θεός δεν φυλάξει την πόλη, μάταια φυλάσσουν οι στρατοί.
Παιδιά, το όριον της ανοχής του Θεού είχε φθάσει. Η Πόλις έπεσε. Οι αμαρτίες ήσαν πολλές. Έτσι και εδώ τώρα, υπάρχουν λαοί που γεννιόνται και πεθαίνουν.
Αυτήν την στιγμή σαν Έλληνες φοβάμαι ότι προκαλούμε τα όρια της ανοχής του Θεού. Ακούστε παιδάκια μου, προκαλούμε τα όρια της ανοχής του Θεού. Το πήρατε είδηση αυτό; Με τις φοβερές μας αμαρτίες, προπαντός με την φοβερή μας αποστασία από τον Θεό. Το ξέρετε αυτό;
Ο Βαλτάσαρ είχε πάρει τα σκεύη του ναού και γλεντούσε. Μα εμείς είμαστε χειρότεροι από τον Βαλτάσαρ, διότι εμείς είμεθα αυτοί που σήμερα βεβηλώνουν τα Άγια. Είναι Χριστιανοί. Ο Βαλτάσαρ επιτέλους ήταν ειδωλολάτρης. Είναι Χριστιανοί αυτοί που βεβηλώνουν σήμερα, αυτοί που βαπτίσθηκαν. Βρίζουν καπηλικότατα, δεν σέβονται τίποτε, ούτε τα Άγια Μυστήρια, ούτε την Εκκλησία, ούτε τον Θεόν. Και τους βλέπετε και καταφέρονται εναντίον παντός Οσίου και Ιερού και Αγίου χωρίς ντροπή και χωρίς φόβο. Αδεώς. Αδεώς θα πει, χωρίς φόβον, χωρίς δέος.
Πες τε μου. Τι μας περιμένει; Δεν ήλθε ακόμη η οργή του Θεού, κρέμεται όμως όπως ένα μελανοφόρον σύννεφο, ένα καταιγιδοφόρον σύννεφο πάνω από τα κεφάλια μας, έτοιμο να πέσει η βροχή. Πολλές φορές άμα βλέπουμε ένα πολύ μαύρο σύννεφο από πάνω, λέμε «γρήγορα στο σπίτι γιατί ετοιμάζεται πολύ μεγάλη μπόρα».
Ο Χριστός μας είπε το εξής: Το πρόσωπο του ουρανού, του μετεωρολογικού ουρανού, μπορούμε και το διαβάζουμε -λέμε, «έρχεται μπόρα»- το πρόσωπο όμως του ουρανού με την πνευματική σημασία, γιατί δεν το διαβάζουμε; Ο Χριστός μας ήλεγξε γι’ αυτό και είπε, γιατί δεν βλέπετε το νόημα των καιρών; Δεν βλέπετε τί έρχεται σε σας; Τότε εις τους Εβραίους ήτο η επισκοπή του Θεού, η επίσκεψις του Θεού. Οι Εβραίοι δεν εδέχθηκαν την επίσκεψη αυτή που είναι η μοναδική στην ιστορία. Το άκρον άωτον της επισκέψεως του Θεού, που ο Θεός έγινε άνθρωπος και ήλθε και επεσκέφθη τους ανθρώπους. Επεσκέφθη αυτήν την ταλαίπωρη ιστορία μας και μπήκε μέσα στην ιστορία μας και έγινε ιστορία. Και τότε, το είπε ο Χριστός, αχ, λέει, Ιερουσαλήμ, δεν αντελήφθης την επισκοπή σου, δεν αντελήφθης την επίσκεψη που σου έκανε ο Θεός. Θα εγκαταληφθείς και θα μείνεις έρημη.
Έτσι παιδιά αυτό ζητούσε τότε ο Χριστός, οι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται τα σημεία των καιρών, τα πνευματικά σημάδια.
Παιδάκια μου. Εσείς τα βλέπετε τα πνευματικά σημάδια; Υπάρχει πολλή αμαρτία στον κόσμον αυτόν και κρέμεται από πάνω μας η απειλή, έτοιμη να ξεσπάσει. Μα σήμερα, μα αύριο, μα ύστερα από ένα μήνα, μα ύστερα από έναν χρόνο, μα ύστερα από δέκα χρόνια, δεν ξέρω, αυτά είναι μακροπρόθεσμα πράγματα, αλλά η απειλή εάν δεν μετανοήσουμε - και όπως δείχνουμε δεν μετανοούμε αλλά πηγαίνουμε απ’ το κακό στο χειρότερο - η απειλή είναι από πάνω μας. Κι όπως έπεσε μέσα σε μία νύχτα η ένδοξη, η υπερήφανη, η υπερφίαλη Βαβυλώνα, έτσι θα πέσει και η Ελλάς. Θα πέσει η Ελλάς. Ναι. Θα πέσει η Ελλάς δυστυχώς.
Απόσπασμα από την 7η ομιλία στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Προφήτης Δανιήλ».
†« Μακάριον τὸ ἔθνος, οὗ ἐστι Κύριος ὁ Θεὸς αὐτοῦ, λαός, ὃν ἐξελέξατο εἰς κληρονομίαν ἑαυτῷ.» Ευτυχισμένο το έθνος εκείνο, που έχει τον αληθινό Θεό.
Και που ο Θεός ο αληθινός διάλεξε, για λογαριασμό του το έθνος αυτό. να το πω απλοελληνικά : "ευτυχισμένος ο λαός εκείνος που έχει τον αληθινό Θεό". Δε μου λέτε σας παρακαλώ, ο Ισραήλ έλεγε αυτά διά τον εαυτόν του, εμείς μπορούμε να το πούμε αυτό..? Εμείς οι Έλληνες.. αυτήν τη στιγμή μάλιστα, τώρα - τώρα αυτή τη στιγμή, εν έτει 1977'. Μπορούμε να πούμε ευτυχισμένος ο λαός, « οὗ ἐστι Κύριος ὁ Θεὸς αὐτοῦ »; Που είναι κύριος του ο Θεός! Εμείς δεν έχουμε πια κύριο τον Θεό! Εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε πλέον κύριον τον Θεόν. Έχουμε άλλους κυρίους. Άλλους.. Έχουμε τη δύναμή μας! Δεν είναι πια κύριος του λαού μας ο Θεός. Αυτό είναι ένα θλιβερό κατάντημα, το οποίον Βεβαίως σιγά - σιγά εργασθήκαμε εμείς οι Έλληνες, ξέρετε από πότε? Από πότε λέτε? Κάτι, που δεν το διανοήθηκε ούτε το Βυζάντιο, ούτε η Τουρκοκρατία. Προσέξτε, ούτε η Τουρκοκρατία δεν το διανοήθηκε να μην είναι κύριος του λαού μας ο Θεός!
Αυτό άρχισε να χαλκεύεται από το 1821 και εντεύθεν. Και ήλθαν από την Ευρώπη οι λόγιοί μας και κουβάλησαν κι αυτήν την αρρώστια, ότι δεν μπορεί σε έναν λαό να είναι κύριος ο Θεός του, αλλά θα είναι κάποιος κυβερνήτης, θα είναι η Βουλή, θα είναι ο στρατός, θα είναι οι νόμοι... Αυτά θα είναι. Και ότι, αυτά τελικά δεν μπορούν να νικήσουν, αποδείχθηκε ιστορικά.
Όπως θα ξέρετε, το παράδειγμα που θα πω είναι ένα επιχείρημα και εναντίον του ιστορικού υλισμού. Όσοι έχετε διαβάσει ή όσοι καταλαβαίνετε..
Δε θα κάνω πιό πολύ ανάλυση· Είναι ένα επιχείρημα εναντίον του ιστορικού υλισμού.
Ο ιστορικός υλισμός λέει το εξής : "ανάλογα με τα υλικά δεδομένα κατακτάται και η Ιστορία."
Αυτό είναι θα λέγαμε, μία δογματική θέση του ιστορικού υλισμού. Έρχεται όμως η Ελληνική Επανάσταση του ’21 να απορρίψει αυτό το επιχείρημα, διότι δεν υπήρχαν υλικά δεδομένα για να νικήσουν οι Έλληνες μια Τουρκική Αυτοκρατορία!
Υπήρχε ένας άλλος παράγοντας, ο οποίος δεν προβλέπεται οπωσδήποτε από τον ιστορικό υλισμό, είναι ο παραγον πίστη είς τον Θεό· και αν θέλετε, είναι ότι κύριος του λαού αυτού ήταν ο Θεός! Και ένας καταπέλτης εναντίον του ιστορικού υλισμού είναι ο 143ος Ψαλμός.
Αλλά πριν πάω στον 143ο Ψαλμό, πηγαίνετε στον στίχο 16 του 32ου Ψαλμού: «οὐ σῴζεται βασιλεὺς διὰ πολλὴν δύναμιν, καὶ γίγας οὐ σωθήσεται ἐν πλήθει ἰσχύος αὐτοῦ». Ακούτε. Δεν σώζεται λέει ο βασιλιάς γιατί έχει δύναμη. Όταν λέει «βασιλιάς» εννοεί ο αρχηγός ενός κράτους. Δεν έχει σημασία τι είδους αρχηγός μπορεί να είναι αυτός, τι μορφή και τι σχήμα πολιτικό μπορεί να έχει.
Δεν σώζεται λέει ο αρχηγός ενός κράτους διά πολλήν δύναμη, ούτε ο γίγαντας αν έχει πολλήν ισχύν! Και εδώ δύο υπαινιγμοί γίνονται. Ο μέν βασιλεύς ο εν πολλή δυνάμη είναι ο Φαραώ. Ο Φαραώ είχε πολλή δύναμη τότε, όταν ξεκίνησε εναντίον των Εβραίων. Καταποντίσθηκε όμως. Κι όταν λεει για τον γίγαντα - εαν είναι Ψαλμός του Δαβίδ - τότε γίνεται υπαινιγμός είς τον Γολιάθ. Ο Γολιάθ, ο πολύς Γολιάθ, δεν κατάφερε τίποτα, δέν κατάφερε τίποτα στην πολύ του δύναμη..
Και θα πεί πιο κάτω, στον στίχο 17' : «ψευδὴς ἵππος εἰς σωτηρίαν, ἐν δὲ πλήθει δυνάμεως αὐτοῦ οὐ σωθήσεται». Κατ αρχάς ο ίππος, είναι το ιππικόν.
Ιππικό ξέρετε τί είναι;
Είναι σι στρατιωτικαί δυνάμεις. Στη γλώσσα μας αυτό θα μπορούσε να μεταφερθεί ώς εξής, ο στρατιωτικός εξοπλισμός. Αν λάβετε υπ όψιν - για να το φέρω μαλακά μαλακά το πράγμα - ότι, κάποτε τα κάρα τα τραβούσαν τα άλογα και τα αμάξια και το μαγγανοπήγαδο το γύριζαν τα άλογα. Όταν εφευρέθηκε η ατμομηχανή, η οποία αντικατέστησε τα άλογα, προς τιμήν του αλόγου, που τόσες χιλιάδες χρόνια δούλεψε εκεί στο μαγγανοπήγαδο και στο καρότσι, προς τιμήν λοιπόν του αλόγου, ονομάστηκε η ισχύς «ίππος». Και λέμε : «Πόσοι ίπποι είναι αυτό το μοτέρ;» Ή «Αυτή η μηχανή πόσο τραβάει;» και τα λοιπά. Είναι μονάδες σε ίππους. Λοιπόν, βλέπετε το άλογο αντικαταστάθηκε από τις μηχανές. Συνεπώς, ωραιότατα και μαλακότατα σας είπα, όταν λέει εδώ «ίππος», δέν είναι παρά ο μηχανικός εξοπλισμός. Τα αεροπλάνα, τα τανκς, τα κανόνια, οι βόμβες, οι οβίδες, οι πύραυλοι, οι δορυφόροι.. και τα όμοιά τούτοις. Έ, Λοιπόν, «ψευδὴς ἵππος εἰς σωτηρίαν»! Νομίζετε πως θα σωθείτε με τον εξοπλισμό; «ἐν δὲ πλήθει δυνάμεως αὐτοῦ οὐ σωθήσεται»! Ο λόγος του Θεού το λέει αυτό. Εάν δεν έχει ένας λαός την προστασία του Θεού, μη νομιστεί ποτέ, ότι ο λαός αυτός, με το πλήθος της ισχύος του και με την εξυπνάδα και τη στρατηγική των αρχόντων του, θα καταφέρει σπουδαία πράγματα. Τίποτα!
Γι' αυτό αυτή τη στιγμή, ας πούμε ότι έχουμε εξοπλισμό. Σας ρωτάω: Έχουμε όμως κύριό μας τον Θεόν;
Κάνουμε την αναφορά μας εἰς τον Θεόν; Λέμε "Κύριε, βοήθησέ μας;" Όσοι λόγοι λέγονται προεκλογικοί.. μετεκλογικοί.. στη Βουλή.. σε συνάξεις.. σε δοξολογίες.. σε επίσημες ώρες.. από τους ανθρώπους που κυβερνούν τον τόπο μας, όποιοι και να είναι αυτοί, κάνουν χρήση του ονόματος του Θεού?
Τα τελευταία χρόνια, αγαπητοί μου, λείπει σκανδαλωδώς το όνομα του Θεού! Κι αν το θέλετε, λείπει σκανδαλωδώς το όνομα - προσέξτε- του Θεού, όσον αφορά τον Χριστό! Διότι, μπορεί κάποιος να πει «ο Θεός» και να εννοεί τον Μ.Α.Τ.Σ. [Μέγας Αρχιτέκτων Του Σύμπαντος, ο θεός των Τεκτόνων].
Να εννοεί σαν Μασόνος τον Μ.Α.Τ.Σ.! Μπορεί να λέει «Θεός», και να εννοεί τη δημιουργία, να είναι ειδωλολάτρης.
Να λέει «Θεός», και να εννοεί τον Βούδα. Αλλά εκεί που θα ήταν σαφής και η πίστις του θα ήτανε αδαμαντίνη, αν έλεγε όταν μας βοηθήσει ο Ιησούς Χριστός. Ακούσατε κανένα πρόσωπο να πει «ο Ιησούς Χριστός»; Ούτε καν Θεός δε λένε· όχι Ιησούς Χριστός…
Άρα πρέπει να κλαίμε! Δεν έχουμε πια κύριό μας τον Θεό. Κι άμα δεν έχουμε κύριό μας τον Θεό, τότε είμαστε εκτεθειμένοι· δεν έχουμε προστασία! Μπορείτε να φανταστείτε όταν για μία στιγμή ο άνθρωπος ανακαλύψει ότι δεν έχει ασφάλεια και προστασία, πώς πρέπει να αισθάνεται; Είναι τρομερό!
Αλλά θα πάρω μιαν άλλην όψην, είναι η εξής όψης, την οποία πάλι η πατρίδα μας έχει ακολουθήσει και πολλοί λαοί τη θέλουν και την επιδιώκουν. Η ευημερία· μία ευημερία χωρίς τον Θεό όμως. Όταν σε ένα λαό υπάρχει κύριος ο Θεός, δηλαδή αναγνωρίζεται, όπως και σε ένα σπίτι, σε μια οικογένεια, αναγνωρίζεται κύριος ο Θεός, δηλαδή αφεντικό, εκείνος που κατευθύνει το σπίτι αυτό είναι ο Θεός, το σπίτι αυτό θα πιστεύετε ότι θα είναι πλούσιο; Όχι· διότι να έχω κύριό μου τον Θεό δε σημαίνει ότι πρέπει να έχω και καλή υγεία και να έχω γεμάτες τις τσέπες μου. Θα ήταν αδιανόητο πράγμα αυτό. Προσέξτε, αδιανόητο! Εκείνο που θέλουμε σήμερα, δέν μας ενδιαφέρει τί άλλο, παρά να έχουμε μία ευημερία. Και τότε η επιτυχία μας, θα είναι απέναντι στον λαό ως υπόλογοι, αν έχουμε εξασφαλίσει στον λαό την ευημερία του. Χωρίς περιστροφές, σας το λέγω καθαρά, δεν είναι κριτήριο αυτό. Δέν είναι ορθό κριτήριο! Γιατί μπορεί ένας λαός να είναι φτωχός, αλλά να έχει εξασφαλίσει άλλες προϋποθέσεις. Και μια θεμελιώδης προϋπόθεσή του είναι, ότι η πτωχεία του να έχει πάντοτε κύριον τον Θεό. Πάντοτε! Και να είναι φτωχός, δεν πειράζει, δεν έχει σημασία αυτό. Μάλιστα βρισκόμαστε πλέον όχι έν Παλαιά Διαθήκη, αλλά εν Καινή Διαθήκη , που γνωρίζουμε ότι τα υλικά αγαθά δεν μπορούν να είναι κριτήριο της παρουσίας του Θεού.
Συνεπώς όταν σήμερα θέλουμε να έχουμε κριτήριο τα υλικά αγαθά, την ευδαιμονία, και στρεφόμαστε προς την Ευρώπη, προς τον Βόρειο Πόλο, προς τον Νότιο Πόλο, στρεφόμαστε προς τον Ειρηνικό Ωκεανό- καταλαβαίνετε τι θέλω να πω τώρα.. πάμε στα βαθιά και στα ρηχά- να έχουμε ευδαιμονία υλιστική, κατοχύρωση υλιστική, ασφάλεια υλιστική· άνοδο του βιοτικού επιπέδου.. Θα είμαστε τότε ευτυχείς; Για να μη λέτε πως τα λέω εγώ αυτά, ακούστε τώρα τον 143ο Ψαλμό: «ῥῦσαί με καὶ ἐξελοῦ με ἐκ χειρὸς υἱῶν ἀλλοτρίων,» Λέγει ο ψαλμωδός εκεί, απάλλαξέ με, γλύτωσέ με από τα χέρια ξένων. «ὧν τὸ στόμα ἐλάλησε ματαιότητα καὶ ἡ δεξιὰ αὐτῶν δεξιὰ ἀδικίας». Φύλαξέ με λέει από τους ανθρώπους αυτούς τους αλλοτρίους, που το στόμα τους λέει μεγάλα πράγμα και μάταια, μάταια ξέρετε ποιά είναι; Μάταιον στην Παλαιά Διαθήκη είναι η ειδωλολατρία. «καὶ ἡ δεξιὰ αὐτῶν δεξιὰ ἀδικίας.» Ό,τι κάνουν είναι άδικα πράγματα, οι μεγάλοι της γης είναι άδικοι. Έχει αποδειχθεί αυτό τρανά και επανειλημμένα. Οι μεγάλοι της γης, για τους μικρούς, είναι πάντοτε άδικοι. Μην ξεχνάτε ότι ποτέ, μα ποτέ, κανένας μεγάλος δεν αγάπησε την Ελλάδα. Αυτό να το ξέρετε πάντοτε. Και για μη νομισθεί πάλι ότι μιλάω εγώ, κάποτε ο Ησαΐας το είπε αυτό και τόνισε ιδιαιτέρως κάποτε, να μη συμμαχήσει ο Ισραήλ ούτε με τους Ασσυρίους, ούτε με τους Αιγυπτίους: «Θα μείνετε στις δικές σας δυνάμεις, γιατί εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σας. [Ησ.31,1-3]». και στράφηκαν προς συμμαχίες και ο Θεός ελέγχει, και τελικά τους αφήνει, συμμαχούν με τους Αιγυπτίους και έρχονται οι Ασσύριοι και τους διαλύσανε. Είναι φοβερό! Σας έχω πει κι άλλη μία φορά ότι κάποτε ο Δαβίδ τί έκανε, που μέτρησε τον στρατό, έκανε δηλαδή απογραφή. Είναι κακό πράγμα να κάνει κανείς απογραφή;
Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε πολλές περιπτώσεις απογραφής.
Μάλιστα όταν έφυγαν οι Εβραίοι από την Αίγυπτο και βρέθηκαν στην έρημο, ο Μωυσής έκανε απογραφή. Και μας λέει και τους αρθιμούς, περιέχονται οι αριθμοί στο βιβλίο «Αριθμοί» γι' αυτό και πήρε το βιβλίο το όνομα «Αριθμοί». Γιατί εδώ τώρα ο Θεός θυμώνει με τον Δαβίδ που κάνει απογραφή; Ξέρετε γιατί; Διότι ο Δαβίδ σκέφτηκε μέσα του "αν μπορώ να κατατροπώνω τους εχθρούς μου με τον στρατό που έχω" Ήτανε το λάθος του όμως αυτό. Δέν ήταν η αμαρτία ότι θα έκανε απογραφή, αλλά ότι στήριζε τις νίκες του στο πλήθος του στρατού. [βλ. Β’Βασ.24,1-10]. Το καταλάβατε; Έτσι λοιπόν σήμερα και εμείς αυτό έχουμε. Και νομίζουμε ότι τότε δεν θα μας πειράξουν οι μεγάλοι, όταν θα τρέξουμε να κάνουμε συμμαχίες μαζί τους και τα λοιπά.. Τι φοβερό είναι! Αλλά είναι αδύνατο να γίνει κάτι διαφορετικό· γι' αυτό τραβάμε τη μοίρα μας, τραβάμε την πορεία της μοίρας μας.
Τώρα ακούστε, κάνει μία ωραία περιγραφή αυτών των ξένων λαών ο Ψαλμωδός, ακούστε την περιγραφή. (Ψαλμός 143, 12-15):
«ὧν οἱ υἱοὶ -τον οποίων τα παλληκάρια - ὡς νεόφυτα ἱδρυμένα ἐν τῇ νεότητι αὐτῶν, -όπως βλέπεις εκείνα τα καινούργια βλαστάρια, πάρτε ένα περιβόλι που έχει νέα δένδρα, έτσι μοιάζουν τα παλληκάρια αυτών των λαών- αἱ θυγατέρες αὐτῶν κεκαλλωπισμέναι, περικεκοσμημέναι ὡς ὁμοίωμα ναοῦ, -ωραίες κοπέλες, στολισμένες όπως ένας ωραίος ναός- τὰ ταμιεῖα αὐτῶν πλήρη, -οι αποθήκες γεμάτες- ἐξερευγόμενα ἐκ τούτου εἰς τοῦτο, -δηλαδή που υπέρ-ξεχειλιζουν- τὰ πρόβατα αὐτῶν πολύτοκα, -γεννάνε τα πρόβατά τους.. και με τεχνητή γονιμοποίηση!- πληθύνοντα ἐν ταῖς ἐξόδοις αὐτῶν, οἱ βόες αὐτῶν παχεῖς, οὐκ ἔστι κατάπτωμα φραγμοῦ, -δέν υπάρχει κανένας τοίχος γκρεμισμένος, δηλαδή πόλεις ωραιότατα οικοδομημένες, δέν υπάρχουν χαλασματα και ερείπια.- οὐδὲ διέξοδος, -ρωγμή- οὐδὲ κραυγὴ ἐν ταῖς πλατείαις αὐτῶν, -ούτε κλάματα και φωνές στις πλατείες των- ἐμακάρισαν τὸν λαόν, ᾧ ταῦτά ἐστι· -είπαν τί ευτυχισμένος λαός που είναι αυτός. Ταμεία, αποθήκες γεμάτα! Πρόβατα πολύτοκα! Παλικάρια λαμπρά! Κορίτσια ωραιότατα! Ανεπτυγμένη ιατρική! Ανεπτυγμένη τεχνική! Ανεπτυγμένη επιστήμη, όλα ωραιότατα! Μακάρισαν τόν λαόν αυτόν, όπως μακαρίζουμε σήμερα την Ευρώπη, την Αμερική, άλλους λαούς πλούσιους.. και λέμε θα 'ρθούμε εμείς μέσα στον συνασπισμό σας- μακάριος ὁ λαός, οὗ Κύριος ὁ Θεὸς αὐτοῦ». -μαρκαρισμένος ο λαός εκείνος που έχει κύριο τον Θεό του- Αυτός είναι ο μακάριος λαός· όχι αυτός που έχει πλησμονή, ευδαιμονία, αγαθά. Ευτυχισμένος αυτός που έχει κύριο και κυβερνήτη τον Θεό του. Και πάλι ξαναλέγω, αγαπητοί μου: "έχουμε σήμερα στην Ελλάδα κύριον τον Θεό μας; Δεν Τον έχουμε!
Θα κλείσω με ένα
— το είπατε, με προλάβατε!—
αλίμονό μας! Τίποτα άλλο δεν έχω να προσθέσω. Κι αν δεν έχω τίποτα να προσθέσω στο «αλίμονό μας», θα μου πείτε : "Τότε γιατί μας τα είπατε απόψε;". Πρώτα πρώτα γιατί είναι κατατεθειμένα στην Αγία Γραφή· και δεύτερον για να δοθεί μία μαρτυρία. Γιατί, μπορεί να μη δοθεί αυτή η μαρτυρία.. πρέπει να δοθεί η μαρτυρία. Και η μαρτυρία είναι για να επικυρωθεί - αλίμονο - για να επικυρωθεί το αλίμονο!
Τίποτα άλλο δεν έχω να σας πω, τα είπαμε για να επικυρωθεί το αλίμονο. Τίποτε άλλο δεν μπορούμε να κάνουμε· η πορεία μας είναι παρμένη.
Αλίμονό!
Τίποτα άλλο, τελειώσαμε.
Απόσπασμα από την ερμηνεία του 33ου Ψαλμού '.
5η ομιλία στην κατηγορία
« Ἀνάλυσις Ψαλμῶν ». (Ὁμιλίες εἰς τό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν)
Με συγκίνηση, αγαπητοί μου, και παράπονο γράφει ο Απόστολος Παύλος προς τους Κορινθίους στην πρώτη του επιστολή, αλλά και δι’ αυτών των Κορινθίων προς όλους τους Έλληνας, αυτούς τους λόγους που σας είπα. Δηλαδή «εάν σε άλλους πιθανό να μην είμαι απόστολος, αλλά οπωσδήποτε είμαι σε σας απόστολος, σε σας τους Κορινθίους, σε σας τους Έλληνες· είμαι απόστολος. Διότι η δική μου η σφραγίδα, διότι η σφραγίδα της δικής μου αποστολής είσαστε εσείς οι ίδιοι εν Κυρίω».
Έτσι βλέπουμε, αγαπητοί μου, ότι πραγματικά προβάλλεται εδώ ο Απόστολος Παύλος ως ο απόστολος των Ελλήνων. Βεβαίως είναι των εθνών. Εμείς οι Έλληνες ανήκουμε εις τα έθνη. Δεν είμεθα εις τον λαόν του Ισραήλ. Αλλά όμως κατεξοχήν είναι ο απόστολος των Ελλήνων. Με τη στενή σημασία της λέξεως. Διότι τότε, όλη η οικουμένη «Έλληνες» ελέγοντο, αλλά εννοούμε εδώ την ηπειρωτικήν Ελλάδα. Γι’ αυτό και έχομε τις επιστολές του δύο προς Κορινθίους, δύο προς Θεσσαλονικείς, και μία προς Φιλιππησίους. Πέντε από τις δέκα τέσσερις επιστολές του αναφέρονται σε Έλληνες, σε ελληνικές πόλεις, δηλαδή ειδικά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτό για μας είναι μία ξεχωριστή τιμή, αλλά και ταυτοχρόνως μία ξεχωριστή υποχρέωση.
Λέγει λοιπόν ο Απόστολος ότι η σφραγίδα του δικού του έργου είμαστε εμείς. Δηλαδή με άλλα λόγια, εκείνο που θα αποδεικνύει πραγματικά ότι ο Απόστολος ειργάσθη εις τον χώρον της Ελλάδος, είναι η δική μας η χριστιανική πραγματικότητα.
Αλλά τίθεται το ερώτημα: Αυτή η σφραγίδα του Αποστόλου Παύλου, η σφραγίδα του έργου εδώ στον ελληνικόν χώρον, σήμερα, σε εμάς τους Νεοέλληνες, διατηρείται; Εάν δηλαδή ήρχετο σήμερα ο Απόστολος Παύλος στην Ελλάδα, πώς θα μας εύρισκε; Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο, διότι μας οδηγεί σε μία αυτοκριτική. Συγκρίνοντας εκείνα που γράφει με εκείνα που εργάστηκε εδώ στον χώρο τον δικό μας, με εκείνο που είμαστε εμείς σήμερα, ίσως θα μας οδηγούσε σε πολύτιμα συμπεράσματα. Πολύ ευφυώς θα μπορούσαμε να πούμε ότι παρετήρησε ο Απόστολος Παύλος ότι όταν ήρθε εδώ μας κήρυξε, βλέποντας ότι ζητούσαμε, αναζητούσαμε έναν άγνωστον Θεόν. «Είδα», λέγει, «στους Αθηναίους, γυρίζοντας στην πόλη σας έναν βωμόν αφιερωμένον ‘’τῷ ἀγνώστῳ Θεῷ’’ και αυτόν τον άγνωστο Θεόν εγώ ήρθα να σας κηρύξω».
Αλλά ερωτούν: Εάν ο απόστολος ήρθε να μας κηρύξει αυτόν τον αναζητούμενον από μας άγνωστον Θεόν, σήμερα, εμείς οι Νεοέλληνες τι αναζητούμε; Σήμερα αφήσαμε και αυτόν τον άγνωστον Θεόν και θεοποιήσαμε τον εαυτό μας. Πέφτομε μέρα την ημέρα σε έναν γνωστικισμόν, σε μία αθεΐα. Και αυτό ακριβώς είναι το δράμα μας.
Χωρίς αγαπητοί μου, να μείνουμε σε πολλές διαπιστώσεις, θα ήθελα μόνο να σημειώσουμε μερικά πράγματα, τι θα μπορούσε να μας πει ο απόστολος Παύλος, εάν ερχόταν σήμερα, στον 20ο αιώνα, στα 1984, εάν ήρχετο ο Απόστολος Παύλος ξανά στην Ελλάδα, τι θα εσημείωνε.
Θα πάρω μερικά σημεία τα οποία γράφει στον Τιμόθεον, στην πρώτη και δευτέρα του επιστολή. Και τα οποία προσιδιάζουν, αρμόζουν θαυμάσια στην ελληνική πραγματικότητα. Λέγει: «Τήν παρακαταθήκην φύλαξον». Τι είναι αυτή η παρακαταθήκη; Η παρακαταθήκη είναι ένα πολύτιμο πράγμα. Οτιδήποτε πολύτιμο, το οποίο κατατίθεται προς φύλαξιν. Και μας λέγει λοιπόν εμάς, στον Τιμόθεο το λέγει.. Ο Τιμόθεος δε, σημειώσατε, ήτο Έλληνας. Ο πατέρας του ήταν Έλληνας. «Τήν παρακαταθήκην φύλαξον». «Αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό που σου έχω εμπιστευθεί, ω Ελλάς, φύλαξέ τον». Και πράγματι ο θησαυρός αυτός είναι το Ευαγγέλιό του. Ευαγγέλιο δεν είναι απλώς ένα βιβλίο. Ευαγγέλιο είναι το μήνυμα της Ενανθρωπήσεως του Υιού του Θεού. Αυτό είναι το Ευαγγέλιο. Πολύ συχνά ο Απόστολος Παύλος σημειώνει τούτη τη φράση: «Κατά το Ευαγγέλιόν μου…». Ξέρομε ότι ο Απόστολος Παύλος δεν έγραψε Ευαγγέλιο. Κι όμως αυτή η φράσις δείχνει ακριβώς το μήνυμα, την καρδιά του Ευαγγελίου. Σημειώσατε δε ότι η προς Ρωμαίους, επί παραδείγματι, επιστολή, θεωρείται το κατά Παύλον Ευαγγέλιον. Αυτή λοιπόν είναι η παρακαταθήκη, αγαπητοί μου. Αυτήν την οποία μας παρέδωκε με κόπο, με πόνο, με ιδρώτα, με διωγμούς, με δοκιμασίες ποικίλες. Και όμως μας την παρέδωσε σε μας τους Έλληνες αυτήν την παρακαταθήκη του Χριστιανικού Ευαγγελίου.
Ένα δεύτερο σημείο. Γράφει: «Ἐκτρεπόμενος τὰς βεβήλους κενοφωνίας καὶ ἀντιθέσεις τῆς ψευδωνύμου γνώσεως ἥν τινες ἐπαγγελλόμενοι περὶ τὴν πίστιν ἠστόχησαν»[Α΄Τιμ.6,20]. «Να εκτρέπεσαι, να φεύγεις, ω Ελλάς, από τις βέβηλες κενοφωνίες, τις κούφιες φωνές, τις ρυπαρές, βρώμικες, κούφιες, φωνές και αντιθέσεις, δηλαδή αντιφάσεις της ψευδωνύμου γνώσεως. Αυτής της γνώσεως που δεν είναι γνώσις, είναι ψεύτικο πράγμα, είναι σκάρτο, είναι νόθο· την οποίαν ψευδώνυμον γνώσιν μερικοί υπόσχονται αλλά έχουν αστοχήσει όμως περί την πίστιν». Αγαπητοί μου, η ψευδώνυμος γνώσις, σε όλους τους αιώνας αλλά και σήμερα, δεν είναι τίποτε άλλο παρά καθετί που έρχεται σε αντίθεση με το Ευαγγέλιο. Και που πρέπει να πούμε, να το ομολογήσουμε, ότι αυτή η ψευδώνυμος γνώσις δυστυχώς κυκλοφορεί σε μας τους Νεοέλληνες.
Ακόμη τονίζει ότι είναι αυτή η ψευδώνυμος γνώσις αντιφατική. Πράγματι, όταν ο άνθρωπος φύγει από το Ευαγγέλιο που είναι εκείνος ο βορράς, ο πολικός αστήρ, που δείχνει πάντοτε την αλήθεια χωρίς να μετακινείται, όταν φύγει ο άνθρωπος από αυτόν τον πολικό αστέρα του Ευαγγελίου, τότε πέφτει σε ποικίλους προσανατολισμούς και συνεπώς σε ποικίλες ιδεολογικές αντιφάσεις. Ο ένας λέγει αυτό, ο άλλος λέγει εκείνο και δεν υπάρχει πουθενά φυσικά η αλήθεια, διότι λείπει και αυτό το κριτήριον της αληθείας.
Ακόμη, η ψευδώνυμος γνώσις αναφέρεται εις τον τομέαν της αγωγής. Θα ήθελα, ιδιαιτέρως να προσέξετε αυτό το σημείο. Όταν, επί παραδείγματι, σήμερα στην αγωγή δεν δίδουμε στα παιδιά μας εκείνο που το Ευαγγέλιο λέγει, αλλά εκείνα που εμείς φιλοσοφούμε, εκείνα που εμείς νομίζουμε και εκείνα που εμείς κρίνουμε. Λέγει ο λόγος του Θεού ότι πρέπει να παιδαγωγούμε τα παιδιά μας εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Υπάρχει αυτή η παιδεία και η νουθεσία Κυρίου; Σήμερα στην αγωγή, αυτό το ανθρώπινο κατασκεύασμα, το οποίον επιτέλους επιτέλους δεν είναι ούτε καν ελληνικό, αλλά ξενόφερτο, σ’αυτήν την αγωγή δυστυχώς σήμερα όλα επιτρέπονται. Το παιδί να μην το κομπλεξάρουμε. Με συγχωρείτε για την λέξη, μου είναι αντιπαθητικότατη, αλλά τη λέω για να με καταλάβετε. Να μην του δημιουργήσουμε συμπλέγματα κατωτερότητας. Να μην το μαλώσουμε. Να μην το πειράξουμε. Να μην του πούμε τίποτα που τυχόν το παιδί θα νιώσει καταπίεση. Και θα του έχουμε αφαιρέσει την ελευθερία. Ενώ δεν ξέρουμε ότι η ελευθερία η πραγματική είναι η απελευθέρωση από τα πάθη. «Ἐὰν οὖν ὁ υἱὸς ὑμᾶς ἐλευθερώσῃ, ὄντως ἐλεύθεροι ἔσεσθε»[Ιω.4,36]. Εάν ο Υιός σας ελευθερώσει… Από τι; Από τη δουλεία των παθών, από την αμαρτία. Τότε θα είσαστε πραγματικά ελεύθεροι. Για να πάρετε μετά από την πνευματική και ηθική ελευθερία, να πάρετε και την οντολογική ελευθερία. Την ανάστασιν των σωμάτων. Και βρεθείτε υιοί πλέον, παιδιά του Θεού πλέον εις την βασιλείαν του Θεού.
Ακόμη, σε αυτήν την παιδεία μας πρέπει να προσέξουμε, αυτή η ψευδώνυμος γνώσις κυκλοφορεί ποικιλοτρόπως. Ποικίλες αρνητικές θεωρίες κυκλοφορούν μέσα στα σχολεία μας. Δάσκαλοι και καθηγηταί, από το Δημοτικό Σχολείο μέχρι το Πανεπιστήμιο, μέχρι τις ανώτατες σχολές, λέγουν και φλυαρούν πραγματικά βεβήλους κενοφωνίας, βρώμικες, κούφιες φωνές. Με αυτήν την ψευδώνυμο γνώση. Και καμώνονται ότι είναι σοφοί,ότι είναι η τελευταία λέξη της Επιστήμης για ό,τι λέγουν. Ότι ο άνθρωπος κατάγεται επί παραδείγματι από τον πίθηκο ή άλλα πράγματα. Κι όμως, αγαπητοί, αν κανείς έχει λίγο διαβάσει, θα δει ότι είναι θεωρίες του περασμένου αιώνος και μυρίζουν μούχλα. Και όμως βγάζουμε αυτά τα μουχλιασμένα πράγματα, τις μουχλιασμένες θεωρίες, τις βγάζουμε από το χρονοντούλαπο του περασμένου αιώνος, να τις προσφέρουμε σαν κάτι φρέσκο, καινούριο, σαν την τελευταία λέξη. Γιατί; Γιατί αυτές οι θεωρίες εξυπηρετούν τους υλιστικούς μας προσανατολισμούς. Και υπάρχει μία σκοπιμότητα. Και αυτό το πράγμα είναι το φοβερό. Κι έτσι παρασυρόμεθα σε πράγματα τραγελαφικά.
Αλλά και σε αυτές ακόμα τις κοινωνικές μας σχέσεις βλέπει κανένας να υπάρχει μία περί βίου αντίληψις αλλοπρόσαλλη. Μία αλαζονεία μέσα στον κόσμον αυτόν, μέσα στη ζωή μας.
Και τέλος στον τομέα τον ιδεολογικόν εκεί πια υπάρχει ένας προσανατολισμός ιδεολογικός, υλιστικός. Υλιστικός με την ευρεία έννοια της λέξης. Να φάμε και να πιούμε. Φάγωμεν καί πίωμεν, αὒριο γάρ ἀποθνήσκωμεν. Αυτό πια είναι το ιδανικό του Έλληνος. Αυτός είναι ο προσανατολισμός του. Αυτή είναι η ιδεολογία του, αυτά είναι τα ιδανικά του. Το Ευαγγέλιον; Αναχρονισμένο. Δε βαριέσαι. Ποιος τα είδε; Ποιος τα ξέρει αυτά;
Ω, άγιε Παύλε, αν ερχόσουν σήμερα, πώς θα έβλεπες την Ελλάδα; Αυτόν τον αγρό που σου ενεπιστεύθη ο Κύριος να τον σπείρεις με τον ευαγελικό σπόρο… Ω, πώς θα έβλεπες σήμερα αυτόν τον αγρό; Με τι αγκάθια και με τι τριβόλια σήμερα παρουσιάζεται! Είναι πραγματικά, σας είπα, το δράμα μας.
«Σὺ δέ, ὦ ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ταῦτα φεῦγε». Ω Έλληνα, όλα αυτά να τα αποφύγεις. Στάσου μακριά. Είναι η αρνητική θέση, θα λέγαμε, του Ευαγγελίου. Να φεύγει κανείς από όλον αυτόν τον ορμαθόν της κενοφωνίας και της βεβηλότητος.
«ὑποτύπωσιν ἔχε ὑγιαινόντων λόγων ὧν παρ᾽ ἐμοῦ ἤκουσας». Να έχεις παράδειγμα λόγων υγιών,που άκουσες από μένα. Το πιστεύετε; Το φαντάζεστε; Το έχετε συνειδητοποιήσει; Ότι εμείς οι Έλληνες από το στόμα του Παύλου, ενός Παύλου, του πρώτου μετά τον Έναν, ακούσαμε και πήραμε το Ευαγγέλιον; Το έχουμε αυτό το πράγμα νιώσει καλά; Ότι από εκείνον πήραμε το Ευαγγέλιον; Μας το σημειώνει λοιπόν. Υγιείς λόγους που πήρες,υποτύπωσιν έχεις, υπόδειγμα, που άκουσες από μένα. Ω, τέτοια μεγάλη τιμή! Σήμερα, αγαπητοί μου, η Ορθοδοξία κηρύσσεται ανά τα πέρατα της Οικουμένης. Δεν μπορούν να πουν όμως οι Αφρικανοί, οι της Ανατολικής Ασίας, ή όπου αλλού και της Αμερικής, εννοείται της Νοτίου, σε άγριες φυλές ή ακόμη οι Χριστιανοί της Αλάσκας, να πουν ότι ακούσαμε από το στόμα του Παύλου τούτα τα λόγια. Διαβάζουν το Ευαγγέλιο αυτοί «προς Κορινθίους», «προς Θεσσαλονικείς», «προς Φιλιππησίους», ελληνικές πόλεις. Από το στόμα του τα ακούσαμε αυτά, αγαπητοί μου, από το στόμα του.
Αλλά τι είναι αυτοί «οι υγιαίνοντες λόγοι»; Πολλές φορές μπορούμε να ειπούμε όταν ερωτηθούμε «τι βιβλίο να διαβάσουμε», θα μπορούσαμε να απαντήσουμε: «ένα βιβλίο υγιές». Τι είναι ένα βιβλίο υγιές; Να μην έχει κάτι το σκάρτο. Αν διαβάσω μία Γεωγραφία αν διαβάσω μία… ένα βιβλίο Φυσιογνωστικόν, αυτό είναι βιβλίον υγιές; Βεβαίως είναι υγιές. Μάλιστα λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, αυτός ο ασκητικότατος πατήρ, και μου έχει κάνει εντύπωση που λέγει: «Άπληστα, αχόρταστα να διαβάζεις τα βιβλία των φυσιοδιφών. Γιατί εκεί μέσα θα δεις τη σοφία του Θεού, θα θαυμάσεις και θα δοξάσεις τον Θεόν Λόγον». Οτιδήποτε λοιπόν που μπορεί να οικοδομήσει, να ωφελήσει, πραγματικά να παιδαγωγήσει, να μορφώσει και να ολοκληρώσει την ανθρωπίνη προσωπικότητα, είναι υγιές. Κατεξοχήν όμως είναι το Ευαγγέλιον υγιές, είναι η ακραιφνής υγεία. Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι είναι αυτοί οι υγιαίνοντες λόγοι.
Και συνεχίζει ο Απόστολος: «Δίωκε δὲ δικαιοσύνην, εὐσέβειαν, πίστιν, ἀγάπην, ὑπομονήν, πρᾳότητα». Να επιδιώκεις τη δικαιοσύνη. Τι είναι η δικαιοσύνη; Η δικαιοσύνη είναι μία από τις τέσσερις ελληνικές αρετές. Μία από τις τέσσερις. Πλάι στην ανδρεία και τη σωφροσύνη είναι και η δικαιοσύνη, μία από τις τέσσερις ελληνικές αρετές· που οι Πατέρες παίρνουν αυτήν την τετράδα των ελληνικών αρετών και από εκεί δείχνουν ότι απορρέουν όλες οι αρετές του ηθικού βίου. Η δικαιοσύνη δε είναι εγκατεσπαρμένη, εν ευρεία εννοία «δικαιοσύνη», θα πει αρετή, θα πει αγιότης, με την αγιογραφική έννοια του όρου, θα πει αγιότης, που είναι εγκατεσπαρμένη σε όλες τις αρετές, σε όλο τον βίο του ανθρώπου. Να επιδιώκεις, ω Έλληνα, την αγιότητα. Αλλά και τη δικαιοσύνη, με τη στενή σημασία της λέξης. Αλλά και την ευσέβεια.
Λέει στους Αθηναίους ο Απόστολος Παύλος: «Σας βλέπω να είσαστε οι δεισιδαιμονέστεροι πάντων των Ελλήνων». Δηλαδή οι ευσεβέστεροι. Και αυτό είναι ένα εγκώμιο προς τους προγόνους μας, αγαπητοί μου.Ότι μας βλέπει ότι είμαστε οι ευσεβέστεροι από όσους χώρους, τόπους είχε γυρίσει. Γιατί δε τι; Είδε την πόλη κατείδωλον, γεμάτη από είδωλα. Αλλά αυτή η ευσέβεια κατά καιρούς έχει φύγει. Και στην περίοδο της ειδωλολατρίας ακόμη, αυτή η ευσέβεια είχε φύγει. Θυμάμαι έναν καθηγητή μας Φιλόλογο που μας έλεγε: «Δεν έχει σημασία τόσο εάν κανείς πιστεύει σε έναν ψεύτικο Θεό, όσο όταν δεν πιστεύει σε τίποτα». Γιατί… οι Αθηναίοι, επί παραδείγματι και γενικά οι Έλληνες, εμεγαλούργησαν, έκτισαν ναούς υπέρλαμπρους με ρυθμό και κάλλος, ομορφιά και μέτρο, που στέκονται κλασικά τα μνημεία αυτά. Πότε τα έφτιαξαν αυτά; Τον καιρό που ευσεβούσαν. Όταν ήρθαν οι Σοφισταί και άρχισαν να ρίχνουν τον σπόρο του αγνωστικισμού, της αμφιβολίας και άρχισε η Ελλάς να γίνεται ασεβής, τότε άρχισε να λατρεύεται πια ο Βάκχος και η Αφροδίτη. Τα πάθη. Και όχι πια η θεά Αθηνά ή ο Απόλλων κ.λπ. Βλέπετε λοιπόν ότι η ευσέβεια, έστω και σε ψεύτικο Θεό είναι σπουδαίο πράγμα. Πόσο μάλλον, πόσο μάλλον η ευσέβεια, όταν γνωρίζουμε τον αληθινό Θεό! Όταν έχουμε τεκμήρια και των προφητών και της Ιστορίας, τεκμήρια της αληθούς πίστεώς μας. Πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην ευσέβεια, στην πίστη και στην αγάπη. Αυτά που είναι τα κίνητρα της ζωής μας.
«Ἀγωνίζου τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως». Αγωνίζου. Ναι. Ω αυτή η πίστις! Αυτή η πίστις για να κρατηθεί, αυτή η παρακαταθήκη για να κρατηθεί θέλει αγώνα. Γι’ αυτό λέγει: «αγωνίζου». Μην νομίσουμε ότι αν μας παρέδωσε την πίστη ο Απόστολος, ότι αυτή μπορεί να μείνει χωρίς εμείς να κάνουμε αγώνα να την κρατήσουμε. Όπως παιδιά που κληρονομούν έναν πλούσιο πατέρα, ποτέ δεν μπορούν να πουν ότι θα μείνει αυτή η περιουσία στα χέρια τους, όταν αυτοί πάψουν να δουλεύουν. Και δεν πρέπει μόνον απλώς να καρτήσουμε αυτό που μας έδωκε αλλά πρέπει και να το αυξήσουμε. Προσέξτε αυτό. Να το αυξήσουμε. Γράφει στους Κορινθίους: «Τι να σας πω», λέγει, «νήπια είσαστε». Από πού τους παρέλαβε; Από τις αυλές της πανδήμου Αφροδίτης. Όταν ήρθε στην Κόρινθο και όταν είδε την αμαρτία να ρέει στους δρόμους,έπιασε τη μύτη του ο Απόστολος από τη βρώμα της ανηθικότητος και λέει: «Πωπώ! Πωπώ!». Πήγε στην Αθήνα… είδε κατείδωλον την πόλιν. Ήρθε στην Κόρινθο, βρωμερός βίος. Και ετοιμάζεται να φύγει. Και του λέγει ο Κύριος: «Παύλε, μείνε σε αυτήν την πόλη. Υπάρχει για μένα εκλεκτός λαός». Και έμεινε 18 μήνες ο Απόστολος. Ενώ ετοιμαζόταν να φύγει. Αλλά από πού όμως ανέσυρε τους υποψηφίους Χριστιανούς του; Από πού τους έβγαλε; Γι’ αυτό θα τους γράψει στην Επιστολή του: «Γάλα ὑμᾶς ἐπότισα(:σας πότισα με γάλα)». «Δεν σας είπα σπουδαία, μεγάλα πράγματα. Δεν είστε σε θέση να δεχθείτε τη στερεά τροφή της πίστεως». Αλλά αυτή η στερεά τροφή έπρεπε να έρθει αργότερα. Μέσα λοιπόν στους 20 αιώνες, όχι μόνον πρέπει να κρατήσουμε την πίστη, αλλά και πρέπει να αυξήσουμε την πίστη. Και μην ξεχνάμε· είναι νόμος οικονομολογικός ότι δεν κρατιέται ποτέ το κεφάλαιο εάν δεν αυξάνει. Και δεν κρατιέται ποτέ ένας θησαυρός εάν δε μεγαλώνει. Κι η πίστη δεν κρατιέται εάν δεν προκόβει και εάν δεν αυξάνει. Αυτό να μην το ξεχάσουμε ποτέ. Αγωνίζου λοιπόν τον καλό αγώνα της πίστεως.
«Ἐπιλαβοῦ τῆς αἰωνίου ζωῆς». Ἐπιλαμβάνομαι: αρπάζω και κρατώ γερά. Ἐπιλαβοῦ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ναι. Όταν όλα τα φιλοσοφικά συστήματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει πουθενά να προσανατολιστεί ο άνθρωπος. Τι είναι ο άνθρωπος; Άγνωστον. Κανείς δεν μας απαντάει. Άγνωστο. Και πλέουν οι άνθρωποι στον ωκεανό της αγνωσίας του Θεού και της αγνωσίας του νοήματος της υπάρξεως. Δεν βρίσκουν νόημα. Γιατί υπάρχω; Ποιος ο λόγος να υπάρχω; Υπάρχει ο θάνατος. Και τι νόημα δίνει πια στην ύπαρξή μου, αφού υπάρχει ο θάνατος; Για ποιο λόγο υπάρχει το σύμπαν; Μόνο νόημα παίρνει η ύπαρξη η ανθρώπινη,όταν έχουμε τον δείκτη της αιωνίου ζωής. Και αυτή η αιώνιος ζωή είναι χειροπιαστή, γιατί δόθηκε με ιστορικά και προφητικά κριτήρια. Η Ανάστασις του Χριστού. Θα ζήσουμε την αιώνια ζωή. Είναι μεγάλο πράγμα. Ἐπιλαβοῦ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Είναι το άκρον άωτον. Είναι το τέρμα πάσης προσπαθείας που μπορεί ο άνθρωπος αγαπητοί μου να έχει.
Και τελειώνει ως εξής: Με τις υποθήκες που μας λέει σε μας τους Νεοέλληνες. «Παραγγέλλω σοι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ τηρῆσαί σε τὴν ἐντολὴν ἄσπιλον, ἀνεπίληπτον μέχρι τῆς ἐπιφανείας τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ». Σου παραγγέλλω μπροστά στον Θεό να τηρήσεις άσπιλη, ανεπίληπτη την εντολή. Ποια εντολή; Την εντολή που πήρες· της πίστεως και της αγάπης, του Ευαγγελίου. Πρόσεξε. Να τηρήσεις ανόθευτη, άσπιλη, και ανεπίληπτη, ακατηγόρητη την εντολή αυτήν· το Ευαγγέλιο. Πράγματι. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Παίρνουμε την παραγγελία να κρατήσουμε ανόθευτη και ακατηγόρητη την Ορθοδοξία μας. Είναι μεγάλο κεφάλαιο, αγαπητοί μου, να είναι κανείς Ορθόδοξος. Και λέγει: «Πρόσεξε, θα κρατήσεις αυτά μέχρι της δευτέρας επιφανείας του Κυρίου· έως ότου έρθει ξανά ο Χριστός». Αν θέλει η Ελλάς να ζήσει, πρέπει να κρατήσει αυτήν την παρακαταθήκη έως ότου τελειώσει η Ιστορία. Αλλιώς; Αλλιώς… φοβερό! Η Ελλάς θα πεθάνει! Δεν είναι δόγμα «η Ελλάς ποτέ δεν πεθαίνει». Πεθαίνει. Αν θέλει να μην πεθάνει πρέπει να κρατήσει αυτήν την παρακαταθήκη έως της δευτέρας του Κυρίου παρουσίας.
Αγαπητοί μου, αυτά μας παραγγέλλει ο Απόστολος Παύλος, αυτός ο Απόστολος των Ελλήνων. Και προσέξτε, μας όρκισε, όπως ορκίζει ο πατέρας το παιδί του να τηρήσει εκείνα τα οποία του αφήνει παραγγελία, ενώπιον του Θεού του ζώντος, λέγει, του ζωοποιούντος τα πάντα. Πρόσεξε, λέγει, «σου παραγγέλλω…», μας ορκίζει. Συνεπώς είμαστε οφειλέτες. Όχι στεγνοί, ξεροί οφειλέτες. Είναι το συμφέρον μας αυτό. Και έτσι, κάθε παρέκκλιση που κάνουμε, ας μας τρομάζει. Ας επιστρέψουμε λοιπόν πίσω, αν το αντιληφθούμε και το αντιλαμβανόμεθα αυτό, ότι έχουμε φύγει μακριά. Και ας παρακαλέσουμε, αγαπητοί μου, τον άγιο Απόστολό μας, τον Απόστολο Παύλο να μας βοηθήσει να ξαναγυρίσουμε πάλι κοντά στον Χριστό. Να γυρίσουμε κοντά σε Εκείνον που είναι η αιώνιος ζωή. Και να φανούμε τηρητές της μεγάλης του παρακαταθήκης.
†.Όσο περισσότερο ο χρόνος απομακρύνει τα γεγονότα, αγαπητοί μου, τόσο περισσότερο σφαιρικά φαντάζουν στα μάτια μας. Έτσι, από την απόσταση 61 ολοκλήρων χρόνων, δηλαδή δύο τριακονταετίες, βλέπουμε τα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 καλύτερα. Αλήθεια, πέρασαν έξι δεκαετίες… Πόσο γρήγορα πέρασαν… Για ‘κείνους μάλιστα που τότε έζησαν τα γεγονότα και σήμερα έχουν κάποια ηλικία.
28η Οκτωβρίου 1940… Μια χρονολογία που τη χαρακτηρίζει ένα ηρωικό ΟΧΙ. Ένα ΟΧΙ στο τελεσίγραφο του εχθρού για παράδοση. Είναι στο αίμα του Έλληνος να μη θέλει να παραδοθεί στον εχθρό. Σε όποιας μορφής εχθρό. Και το βλέπει κανείς αυτό ιστορικά. Και οι πρόγονοί μας είπαν εκείνο το περίφημο «Μολών λαβέ». Δηλαδή, «αφού έρθεις, πάρε τα αυτά που ζητάς. Εμείς δεν σου τα δίνουμε»· όταν ο τελευταίος αυτοκράτωρ, μαχόμενος, έπεσε στα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως, λέγοντας ότι του ήταν αδύνατον να παραδώσει την πόλη στον εχθρό, γιατί δεν του ανήκε· όταν το ’40 μας ζήτησαν οι εχθροί να παραδώσουμε την πατρίδα μας στα χέρια τους, εμείς τους είπαμε ΟΧΙ!
Όλες αυτές οι απαντήσεις είναι ταυτόσημες έννοιες. Είναι η αντίσταση στην ψυχή του Έλληνα όταν βλέπει να κινδυνεύει η ελευθερία του, η πατρίδα του, η ψυχή του… Το αίσθημα της αντιστάσεως βρίσκεται βαθιά μέσα στην ψυχή, όπως και το αίσθημα της προδοσίας πάλι κι αυτό βαθιά βρίσκεται μέσα στην ψυχή… Ο Αδάμ πρώτα έχασε τον εαυτό του και κατοπινά τον Παράδεισο. Σε κάθε αγώνα η ψυχή έχει την πρωτεύουσα θέση. Αυτή νικά, αυτή προδίδει. Γι΄αυτό μαζί με τους εξοπλισμούς πρέπει πρώτιστα να εξοπλίζεται η ψυχή εκείνων που θα πολεμήσουν. Στην εποχή μας, δεν ξέρω τι γίνεται με τους εξοπλισμούς της πατρίδος μας, αλλά εκείνο που βλέπω και ξέρω, όπως και εσείς βλέπετε και ξέρετε, είναι ότι η ψυχή του συγχρόνου Έλληνα πολίτη δεν εξοπλίζεται. Κι όχι μόνο δεν εξοπλίζεται, αλλά και αφοπλίζεται από ό,τι έχει.
Και τι αφοπλίζει τη σύγχρονη ελληνική ψυχή; Οι ιδέες και οι ηδονές. Οι ιδέες, οι λεγόμενες «διακινούμενες ιδέες» κυριολεκτικά καταλύουν τη δύναμη της ψυχής. Όταν προσβάλλεται η έννοια της πίστεως στον Θεό με τα κηρύγματα του υλισμού και της αθεΐας, όταν η έννοια της πατρίδος προσβάλλεται με το σύνθημα «Κάτω τα σύνορα», όταν καλλιεργείται ένας αμοραλιστικός διεθνισμός με συνθήματα ότι η αγάπη στην πατρίδα είναι «σοβινισμός», «κακοποιός εθνικισμός», «επικίνδυνος ρατσισμός»- τέτοιες ιδέες κυκλοφορούν, είσαστε μάρτυρες, τα ξέρετε-, όταν ο Θεός πλέον δεν έχει θέση στη ζωή μας και επιβάλλουμε στα σχολεία μας μελέτες και αναλύσεις έργων του αθέου και βλασφήμου Καζαντζάκη και ή τινός ετέρου, όταν το μάθημα των Θρησκευτικών διαρκώς ελαττούται και πολλάκις θεολόγοι διακωμωδούν την πίστη, όταν η οικογένεια προσβάλλεται με περίεργες ιδέες, όπως η παρουσία ενός ή δύο παιδιών – Βλέπετε τι γίνεται, πού μπορούμε να φτάσουμε; Σε λίγο θα είμεθα μειονότητα στη χώρα τη δική μας…- όταν η αυθεντία του πατέρα διαρκώς λιγοστεύει μέχρις εκμηδενισμού, όταν η απειθαρχία γίνεται σύνθημα ζωής, αλλά και η τρομοκρατία, όταν θεωρίες ληστρικές, όπως του Δαρβίνου, και του Φρόυντ, επικρατούν και δημιουργούν μια κοινωνία ερωτισμού με ολέθριες συνέπειες, όταν, όταν, όταν… όλα αυτά είναι οι διακινούμενες ιδέες με το προκάλυμμα της ελευθερίας και της δημοκρατίας… Θα το ξαναπώ: Με το προκάλυμμα της ελευθερίας και της δημοκρατίας… Σάμπως το να είμαι δούλος του Κυρίου Ιησού Χριστού, να είμαι ανελεύθερος, ενώ τότε ελευθερώνει ο Κύριος, και όπως εγράφη από τον απόστολο Πέτρο που λέγει: «αλίμονο σ’ αυτούς που δελεάζουν τις νεανικές ψυχές» και γράφει: «ἐλευθερίαν ἐπαγγελόμενοι, αὐτοὶ δοῦλοι ὑπάρχοντες τῆς φθορᾶς», υπόσχονται ελευθερία, αλλά οι ίδιοι είναι δούλοι της φθοράς· «ᾧ γάρ τις ἥττηται, τούτῳ καὶ δεδούλωται», εκεί που κανείς νικήθηκε, εκεί και έχει δουλωθεί.
Αλλά δεν είναι μόνο οι ιδέες που ατονούν την ψυχή. Είναι, αγαπητοί μου, και οι ηδονές του βίου. Αχ αυτές οι ηδονές του βίου… Είναι η ντόλτσε βίτα, η γλυκιά ζωή. Η αγάπη στις ηδονές αποτελειώνει τη δύναμη της ψυχής, την κατακερματίζουν κυριολεκτικά την ψυχή. Οι γενετήσιες ηδονές έχουν κυριολεκτικά αλώσει σήμερα τη νεολαία μας, με αποκορύφωμα το οινόπνευμα και τα ναρκωτικά. Οι Γάλλοι, βουτηγμένοι στις ηδονές, μπορούσαν να προβάλλουν τότε, το 1940, εκείνο το διαβόητο «Pourquoi?», δηλαδή «δεν υπάρχει λόγος να πολεμήσουμε». «Pourquoi? Γιατί να πολεμήσουμε;». Και το γνωρίζετε πολύ καλά· όταν οι Ιταλοί θα ανακηρύξουν τον πόλεμο στη Νότια Γαλλία, από το πάνω μέρος βόρεια ήταν η Γερμανία, αφού ξεκίνησαν βέβαια οι Γερμανοί από πάνω, η Γαλλία έπεσε σε έξι ημέρες! Με αυτό της το Pourquoi?… Όταν οι Έλληνες κράτησαν το μέτωπο εναντίον των κρατών του Άξονος, έξι μήνες… Να, η διαφορά. Ιστορικά πράγματα.
Η υγεία της ψυχής και η αντίστασις, αγαπητοί μου, βρίσκονται μέσα βαθιά στον άνθρωπο. Όταν ο άνθρωπος έχει εκπαιδευτεί να λέει το «ΟΧΙ», το ΟΧΙ αυτό είναι ηρωικό. Είναι το ανδρείον φρόνημα που υπάρχει μέσα εις την υγιά ψυχή. Όταν ο άνθρωπος είναι πιστός στον Θεό, όταν λέει το ηρωικό όχι πρώτα, πρώτα, πρώτα, πρώτα στην αμαρτία και στις άθεες ιδέες, όσο κι αν είναι της μόδας, και στη διεφθαρμένη ανήθικη ζωή.
Και τίθεται το ερώτημα: Αν σήμερα μας επιτεθούν εχθροί, τι θα κάνουμε; Τα σύνορα δεν είναι αυτονόητος υπόθεσις, ούτε μπορούμε να επικαλούμεθα ιστορικότητα και αρχαιότητα και γλώσσα και πολιτισμό…. Να πούμε: «Ξέρετε; Αυτός ο χώρος είναι δικός μας. Γιατί- ξέρετε;- μας τον κληροδότησαν οι πρόγονοί μας…». Δεν σηκώνονται αυτά, δεν χωράνε πλέον αυτά… Και μάλιστα σήμερα όταν απειλούνται, πράγματι απειλούνται από τους γύρω εχθρούς τα σύνορά μας.
Ζούμε μια πραγματικότητα και δεν πρέπει να στρουθοκαμηλίζουμε. Θα μπορούμε να ορθώσουμε ένα ηρωικόν ΟΧΙ, αλλά για να διατηρήσουμε τα σύνορά μας, πρέπει να μάθουμε τα όρια των αναζητήσεών μας. Πρέπει να βάλομε φραγμό στις ολέθριες ιδέες. Πρέπει να οριοθετήσομε την αναζήτηση των ηδονών. Πρέπει η ψυχή μας να είναι διαποτισμένη από την πίστη και την αγάπη του Χριστού. Οι καλύτεροι πολεμιστές στον ρωμαϊκό στρατό ήσαν οι Χριστιανοί, το ξέρετε αυτό; Ας θυμηθούμε εκείνο το «ἐν τούτῳ νίκα» του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Οι Χριστιανοί στρατιώτες ενίκησαν ενταγμένοι στον ρωμαϊκό στρατό, ναι· οι άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες και πλήθος άλλων πολεμιστών -οι άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες ανήκαν στον ρωμαϊκό στρατό- όλοι αυτοί ήσαν Χριστιανοί.
Τότε, το ’40, πολέμησαν όχι μόνο οι στρατιώτες στο μέτωπο, αλλά ολόκληρος ο ελληνικός λαός. Πολέμησαν και τα μετόπισθεν, όπως η αεράμυνα. Ήμουν κι εγώ τότε, ήμουν μόλις δεκατριών ετών, και θυμάμαι μια νύχτα ξενυχτήσαμε κάπου, μήπως εγίνετο κάποιος βομβαρδισμός, κάπου εγίνετο κάποια πυρκαγιά να τρέξουμε να τη σβήσουμε. Και ξενυχτούσαμε… Ναι, ξενυχτούσαμε… Ήταν και οι εθελόντριες νοσοκόμες… Ήσαν και οι γυναίκες που έπλεκαν τη φανέλα του στρατιώτου με τα ατέλειωτα νυκτέρια τους… Πολέμησαν και οι λιπόσαρκες, αλλά νευρώδεις γυναίκες της Πίνδου, με τη μεταφορά πολεμοφοδίων και εκεί επάνω στα φοβερά βουνά, τα χιονισμένα. Πολέμησε και η Εκκλησία με τις προσευχές της. Όλος ο λαός της Ελλάδος πολέμησε. Και νικήσαμε. Γιατί όλοι είχαμε κοινό όραμα, τη διαφύλαξη της πίστεως και της ελευθερίας.
Με σκέπη την Υπεραγία Θεοτόκο – ω, πόσο συγκινεί αυτό…- σήμερα όλη η ακολουθία ήταν της Υπεραγίας Θεοτόκου για να την τιμήσουμε, για να την δοξάσουμε, αν το προσέξατε, εις τον Όρθρον… Το ΟΧΙ που ελέχθη εξέφραζε τη θέληση του λαού να αντισταθεί σε έναν υπέρ βωμών και εστιών αγώνα. Τότε ακόμη υπήρχε το στοιχείο της υγείας της ψυχής. Σήμερα όμως;;;
Αγαπητοί. Πριν από το θαύμα του ’40, οι Ιταλοί προπαγάνδιζαν στους Έλληνες τούτη τη θέση: «Να πάψουν οι Έλληνες να αναπολούν τις Θερμοπύλες. Οι πόλεμοι σήμερα κερδίζονται με άρματα μάχης και αεροπλάνα και όχι με ακόντια». Αυτό προπαγάνδιζαν οι Ιταλοί στην Ελλάδα. Έλεγαν ότι διαθέτουν οκτώ εκατομμύρια λόγχες- το ενθυμείσθε; Όταν τότε όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, τότε, το ’40, ήταν μόλις επτά εκατομμύρια άνθρωποι… Μία λόγχη, και κάτι, ανήκε εναντίον του κάθε Έλληνος. Δηλαδή ανήκε… να σουβλιστεί… Ζητούσαν να εκφοβίσουν τους Έλληνες και ήθελαν να κάμψουν το νεύρο της ψυχής.
Αλλά οι Έλληνες είχαν ψυχή. Η ψυχή νικά. Ούτε τα τανκς, ούτε τα πυροβόλα, ούτε, ούτε… βόμβες- η ψυχή νικά. Και η ψυχή τους δυνάμωνε με την πίστη στον Θεό και την πατρίδα. Κι αυτό φάνηκε. Και τότε είχαμε τις θαυμαστές επεμβάσεις του Θεού και της Υπεραγίας Θεοτόκου. Όλοι το έλεγαν που πήγαν να πολεμήσουν στο μέτωπο ότι η Παναγία τους εσκέπασε. Και η ψυχή του Έλληνος, είτε στο μέτωπο, είτε στα μετόπισθεν, ήταν γεμάτη πίστη και ζωή.
Αγαπητοί… Αν θέλομε να αντισταθούμε σε κάθε προσβολή του εχθρού, πρέπει να έχουμε προηγούμενα νικήσει τον έσω εχθρόν: την αμαρτία. Αυτό θέλει ο Θεός. Να λέμε πάντοτε ένα ηρωικό ΟΧΙ στην αμαρτία, μια αντίσταση στον εχθρό διάβολο, και τότε, ω τότε… Εἰ ὁ Θεός ὑπέρ ἡμῶν, τίς καθ’ ἡμῶν; Αν ο Θεός είναι μαζί μας, ποιος μπορεί να σταθεί εναντίον μας; Τότε η νίκη θα είναι πάντοτε δική μας. Αμήν.
Ακόμη, λέγει, όχι μόνο άτομα αλλά και λαός ολόκληρος ακόμη αν αμαρτήσει και αυτόν ο Θεός μπορεί να τον συγχωρήσει, διότι δεν νικούν την φιλανθρωπία του Θεού οι αμαρτίες ενός ολοκλήρου λαού. Και έχει το παράδειγμα εδώ της μοσχοποιήσεως του Ισραήλ. Πριν προχωρήσω όμως για να δούμε την μοσχοποίηση του Ισραήλ θα ‘θελα να σας έλεγα το εξής. Αλήθεια, ο λαός μας αυτή τη στιγμή έχει πολλές αμαρτίες; Βέβαια κάθε λαός έχει αμαρτίες, όχι ως πρόσωπα αλλά ως λαός. Διότι έχει πάρα πολύ σημασία αυτό, το να δούμε όχι τα άτομα αλλά τον λαό σαν σύνολο. Έχει πάρα πολύ σημασία, το ξαναλέγω. Πράξεις τις οποίες δεν κάνουν πρόσωπα αλλά κάνει ο λαός. Αυτή τη στιγμή ο λαός μας έχει φοβερές αμαρτίες. Όταν λέγω ‘αυτή τη στιγμή’ βέβαια, 160 τόσα χρόνια, να εξηγούμεθα, δηλαδή μετά το 1821. Πράγμα που σας το έχω ξανααναφέρει εδώ, θα το ενθυμήστε αλλά δεν πειράζει αν το ξαναπούμε, ότι ο λαός μας άρχισε να αμαρτάνει όσο δεν αμάρτανε τα 400 χρόνια δουλείας εις τους Τούρκους. Ως λαός το ξαναλέγω. Και ποια ήταν η αμαρτία του λαού μας; Όχι βεβαίως πορνείες και μοιχείες, αυτά αφορούσαν τον κάθε πολίτη, τον κάθε άνθρωπο και τον κάθε Χριστιανό, αλλά το ξεκίνημα της αμαρτίας του λαού μας ήταν το εξής. Όταν εκείνοι που ήσαν στην Ευρώπη, Έλληνες, και είχαν σπουδάσει έξω και δεν είχαν ζήσει τις λαχτάρες του λαού μας αλλά ζούσαν στην ασφάλεια της Ευρώπης και εκεί εσπούδαζαν, αυτοί είχαν προ πολλού χάσει την Ελληνική τους και την Ορθόδοξή τους ταυτότητα. Ναι μεν ίσως να πίστευαν ακόμα στο θέμα Ελλάς αλλά δεν πίστευαν πια στο θέμα Ορθόδοξος Εκκλησία διότι είχαν υποστεί πολλή φθορά έξω στην Ευρώπη. Και η Ελληνική τους ακόμα αγάπη και αυτή είχε ακόμη υποστεί φθορά, μην το ξεχνάμε. Αυτοί οι άνθρωποι όμως θέλησαν, αλλοτριωμένοι από τις λαχτάρες όπως σας είπα του λαού μας και τις περιπέτειές του, θέλησαν όταν η Ελλάς ελευθερώθηκε να ‘ρθουν στην Ελλάδα και να κυβερνήσουν τον λαό μας. Οι άνθρωποι αυτοί όμως είχανε μείνει ήδη ξένοι στα αισθήματα του λαού και προσπάθησαν να μεταφέρουν στην Ελλάδα τον Ευρωπαϊκόν δυτικόν ανθρωπισμόν με τον οποίον θα αντικαθιστούσαν την Εκκλησίαν. Βέβαια το θέμα αυτό δεν ήταν καινούριο πάλι και γι’ αυτούς, διότι η περίπτωσις εισόδου του Ευρωπαϊκού ανθρωπισμού-ουμανισμού ήδη είχε σημειωθεί από τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Βλέπομε μία κίνηση μετά τον 10ον αιώνα να υπάρχει αυτή η τάσις να εισαχθεί στο Βυζάντιο ο δυτικός ουμανισμός. Εξάλλου τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου εδοκιμάσθησαν πολλοί από αυτήν την προσπάθεια και πολλοί λαοί του Βυζαντίου είχανε ήδη χωρισθεί, οι μεν εδέχοντο την Ορθόδοξον Πίστη και θέση και συνεπώς από την Ορθόδοξον Πίστη ΑΠΕΡΡΕΕ ο σωστός θα λέγαμε ανθρωπισμός να το πω έτσι, δηλαδή η σωστή χριστιανική ανθρωπολογία, και εκείνοι οι οποίοι εδέχοντο απ’ τη Δύση τα καινούρια εκείνα φρούτα ως ‘φώτα’ που ήρχοντο δήθεν και που φυσικά αυτοί δεν ξεκινούσαν από την Πίστη αλλά από την φιλοσοφία ή από τον ορθολογισμόν. Σας σημειώνω μόνον έναν σταθμόν σε αυτήν την περίπτωση, τον Νικόλαο Καβάσιλα. Ο Νικόλαος Καβάσιλας, Θεσσαλονικεύς, θεολόγος μεγάλος, πάρα πολύ ηγωνίσθη εναντίον του ήδη εισερχομένου εις την Ανατολή δυτικού ανθρωπισμού και τα έργα του, όπως είναι κάποιες ομιλίες στην Θεοτόκο ή η εν Χριστώ ζωή, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία απάντησις. Μόνο που ένας που θα τα διαβάσει δε ξέρει γιατί τα έγραψε αυτά ο Καβάσιλας. Τα ‘γραψε ακριβώς για να αναχαιτίσει αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Το υπογραμμίζω αυτό: αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Το αποτέλεσμα είναι ότι ήρθε η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως και ανεκόπη αυτή η διείσδυσις του δυτικού ανθρωπισμού. … Έφυγαν Έλληνες έξω και εκεί εμπολιάστηκαν με αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Ο λαός μας όμως ακριβώς ένεκα της μακροτάτης αυτής κατοχής των Τούρκων στην Ελλάδα εγλίτωσε από αυτόν τον ορθολογιστικόν ουμανισμόν, τον φιλοσοφικόν ουμανισμόν. Γλίτωσε. Είναι όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αρχαία κτίσματα που σώζονται όσο είναι θαμμένα και δεν τα ανακαλύψαμε. Απ’ τη στιγμή που θα κάνουμε ανασκαφή και θα τα βγάλουμε στην επιφάνεια τότε συμβαίνει το εξής: κινδυνεύουν από τους αρχαιοκαπήλους ή από την φθορά. Όσο μένουν θαμμένα είναι προφυλαγμένα. Εξάλλου η αρχαιολογική υπηρεσία το ξέρει αυτό γι’ αυτό και δεν κάνει ανασκαφές αν ξέρει ότι κάπου κάτι έχει να βρει, για να γλιτώσει ακριβώς αυτά τα κτίσματα από τους αρχαιοκαπήλους και τη φθορά, προπαντός από τους αρχαιοκαπήλους. Όταν ελευθερώθηκε η Πατρίδα μας, και φυσικά την ελευθέρωσαν οι άνθρωποι οι ντόπιοι, οι αγωνισταί οι ντόπιοι, τότε ήρθαν οι απ’ έξω Έλληνες, μορφωμένοι αυτοί πλέον αλλά και μπολιασμένοι με τον δυτικόν ουμανισμόν, για να εκτοπίσουν την Ορθοδοξία και την Εκκλησία μας και να εισαγάγουν αυτόν τον δυτικόν ουμανισμόν. Σημειώσατε ότι αυτό είναι το αμάρτημα. Το φοβερόν αμάρτημα. Το παμέγιστον αμάρτημα. Έγιναν πάρα πολλές προσπάθειες. Σας θυμίζω στο καινούριο πια Κράτος το Ελληνικό τον Φλαμιάτο, σας θυμίζω τον Παπουλάκο. Διαβάσετε αυτές τις μορφές για να αντιληφθείτε τι εγίνετο εδώ στην Ελλάδα. .. Όπως σας είπα όμως αυτό το αμάρτημα δεν είναι τι άλλο παρά αποστασία, στοιχειοθετεί αποστασίαν από τον Θεόν. Και έβλεπε κανένας όσο περνούσαν οι δεκαετίες, τόσο το πράγμα εγίνετο χειρότερο. Και τι δεν προσέβαλε αυτό το πνεύμα. Προσέβαλε ακόμη και την Θεολογική μας Σχολή Αθηνών, η οποία έβγαλε θεολόγους οι οποίοι εγίνετο μετά επίσκοποι. Σημειώσατε ότι για να γίνει κανείς επίσκοπος έπρεπε να είναι θεολόγος και για να είναι θεολόγος έπρεπε να περάσει από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά περνώντας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών έπαιρνε και τα φρούτα της Δύσεως. Και έτσι η Εκκλησία μας άρχισε να χάνει από τους επισκόπους της σιγά-σιγά το Ορθόδοξό Της φρόνημα, διότι οι διδάσκοντες καθηγηταί πάρα πολλές φορές πλην εξαιρέσεων δεν είχαν Ορθόδοξο φρόνημα. Αυτό βεβαίως επηρέασε πάρα πολύ την εκκλησιαστική ζωή του τόπου μας, αναμφισβήτητα. Μέχρι, για να μην πολυπραγμονώ, μέχρι που μπήκαμε στην ΕΟΚ αυτό το αμάρτημα συνεχίζει, διότι μπαίνοντας στην ΕΟΚ αυτός ο σκοπός υπήρχε: ό,τι απέμεινε από την Ορθόδοξον τοποθέτηση του λαού μας να πεταχτεί έξω. Στην πραγματικότητα λοιπόν εκείνοι που μας κυβέρνησαν στα 160 τόσα χρόνια μέχρι σήμερα -πλην εξαιρέσεων το ξαναλέγω- απέβλεπαν ή λίγο ή πολύ, ή συνειδητά ή ασυνείδητα, ή από πολιτική σκοπιμότητα ή όχι, το θέμα είναι ότι απέβλεψαν όλοι στο να εξωστρακίσουν την Ορθόδοξο Πίστη από τον λαό μας και να εισαγάγουν τον ορθολογιστικόν, δυτικού τύπου ουμανισμόν-ανθρωπισμόν. Και αυτή τη στιγμή δε στις ημέρες μας το βλέπομε να καλπάζει. Γιατί λέγω στις ημέρας μας να καλπάζει; Διότι απλούστατα η πορεία αυτής της καταστάσεως ακολουθεί όχι αριθμητική καμπύλη αλλά γεωμετρική, εκθετική καμπύλη. Με αυτήν την έννοια. Επόμενον ήτανε στην αρχή ο λαός να έχει μεγάλη αντίσταση, τώρα η αντίστασή του όλο και μικραίνει και μικραίνει, και ερχόμενο αυτό το πνεύμα διαρκώς να επιβληθεί ο λαός πια ή δεν το καταλαβαίνει ή έτσι του αρέσει πια. Αποδέχεται αυτό το ουμανιστικό πνεύμα της Δύσεως και απεμπολεί αυτό που είχε πατρογονικό. Αυτό είναι το μεγάλωμα και το υπ΄ αριθμόν ένα αμάρτημα του λαού μας. Τώρα όλα τ’ άλλα είναι αποτέλεσμα αυτού του πνεύματος. Όλα τ’ άλλα. Για να καταλάβετε δηλαδή τί θα πει αμαρτάνει ένας λαός. Και λέγει τώρα εδώ ο Άγιος Κύριλλος, είδες, η Χάρις του Θεού μπορεί να σώσει έναν λαό όταν μετανοήσει γιατί έχει αμαρτήσει. Δεν ξέρω βέβαια αν ο λαός μας αυτή τη στιγμή είναι σε θέση να μετανοήσει. Δεν ξέρω. Για την ώρα δεν έδειξε δείγματα να μετανοεί, αντιθέτως μάλιστα κινείται με κάθε προσπάθεια και δύναμη όλο και να τονίσει την αποστασία του από τον Θεό, με κάθε τρόπο. Με κάθε τρόπο. Αλλά αυτό ξέρετε με τι αντιστοιχεί με τον αρχαίο λαό του Ισραήλ; Το ότι ο λαός του Ισραήλ εμοσχοποίησε, που το αναφέρει εδώ ο Άγιος Κύριλλος. Τί ήτο αυτό; Αγαπητοί μου 40 μέρες ανέβηκε ο Μωυσής πάνω εις το όρος Σινά για να πάρει κατ’ εντολή του Θεού τις Εντολές. Σαράντα ημέρες, όχι παραπάνω. Και επέρασαν οι μέρες και ο λαός άρχισε να ανησυχεί τι απέγινε ο Μωυσής και τότε είπαν, α ο Μωυσής πρέπει να χάθηκε.. Τι; Να χάθηκε; Καλά για σταθείτε. Δεν είδαν το βουνό να είναι πυρίκαυστο χωρίς να είναι ηφαίστειο το Σινά; Δεν είδαν τον γνόφον και τον ζόφον επί της κορυφής; Δεν άκουσαν την φωνή του Θεού σαν σάλπιγγες δυνατές που τους έπιασε φόβος και τρόμος; Τα ξέχασαν; Τα ξέχασαν. Μέσα σε λιγότερο από 40 ημέρες αγαπητοί μου τα ξέχασαν. Μα είναι δυνατόν; Εμείς άμα διαβάζουμε την ιστορία των Εβραίων λέμε, ‘μα είναι δυνατόν;΄ Α, κάποτε το έλεγα κι εγώ αλλά είναι δυνατόν για τον κάθε λαό. Και εμείς ξεχνάμε έτσι. Έτσι είμεθα επιλήσμονες των θαυμάτων του Θεού και της παρουσίας του Θεού. Αποτέλεσμα. Πιάνουν τον Ααρών και του λένε, θα μας κάνεις ένα μοσχάρι κατά απομίμηση της λατρείας των Αιγυπτίων και θα το λατρεύσουμε. Αυτός θα είναι ο Θεός μας από εδώ και εμπρός. Βρε αμάν -με συγχωρείτε με την γλώσσα που μιλάω έτσι- μα δεν είναι σωστό.. Εκ των υστέρων ο Ααρών όταν είδε τον οργισμένο Μωυσή εδικαιολογήθηκε έτσι, ξέρεις λέγει κύριε την ορμή αυτού του λαού, εζήτησαν να με φονεύσουνε όταν εγώ αρνήθηκα. Εζήτησαν να με φονεύσουνε και προκειμένου να μην με φονεύσουν τους είπα, ε μαζέψτε ότι χρυσά αντικείμενα έχετε, φέρτε τα μου τα εδώ να τα βάλω σε χυτήρα να σας βγάλω το μοσχάρι και να το λατρεύετε. Αυτό έκανα. Έτρεμε ο καημένος ο Ααρών όταν τα έλεγε αυτά εις τον Μωυσέα, τον οργισμένον πολύ δικαιολογημένα Μωυσέα. Και τότε όταν έκαναν το μοσχάρι αυτό το έστησαν σε εμφανές σημείον του στρατοπέδου των και άρχισαν να γιορτάζουν, να λατρεύουν οργιαστικά, δηλαδή όπως είχανε πάρει από την Αίγυπτο κτλ, που οι λατρείες των ειδώλων ήσαν συνοδευόμενες με όργια, γενετήσια όργια. Και εδώ στην Ελλάδα η λατρεία του Βάκχου, του Διονύσιου, η λατρεία της Αφροδίτης ήτανε θα λέγαμε οργιαστικές λατρείες. Και τότε κατέβηκε ο Μωυσής, είδε τον λαό να αμαρτάνει. Σε τί; Στη μοσχοποίηση, στην αποστασία. Και τότε αγαπητοί μου επέταξε τις πλάκες χάμω, τις έσπασε και είπε, ένας λαός που με τόσην ευκολία μπορεί να ειδωλολατρεί, δεν είναι άξιος να πάρει θεοχάρακτες πλάκες που είναι γραμμένος εκεί ο νόμος του Θεού. Και τότε έπεσε σφαγή μέσα στο στρατόπεδο και τότε έτρεμε μπροστά στην οργή του Μωυσέως ο Ααρών κτλ. Αλλά ο λαός όμως μετενόησε και όταν μετενόησε ο Θεός συνεχώρησε τον λαό. Είναι κάτι που πραγματικά κάνει πολύ εντύπωση. Εξάλλου ολόκληρη η ιστορία του Ισραήλ δεν είναι τίποτε άλλο παρά αποστασία, τιμωρία, μετάνοια, δικαίωσις, και πάλι αποστασία, τιμωρία, μετάνοια, δικαίωσις. Αυτούς τους κύκλους όλη τους τη ζωή οι Ισραηλίται έκαναν απέναντι στον Θεό. Ακούστε αυτή τη φρασούλα: ἠρνήσαντο οἱ ἄνθρωποι τὸν Θεὸν, ἀλλ’ ὁ Θεὸς ἑαυτὸν οὐκ ἠρνήσατο. Οὗτοι οἱ θεοί σου Ἰσραὴλ, εἰρήκασιν· Είπαν, αυτοί είναι θεοί σου, όπως το μοσχάρι το χρυσό· καὶ πάλιν συνήθως ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ, σωτὴρ αὐτῶν ἐγένετο. και πάλι ο Θεός, ως συνήθως, πάλι εγίνετο ο Θεός τους και ο Σωτήρας τους. Τους τιμωρούσε αλλά πάλι όμως τους συγχωρούσε γιατί μετανοούσε ο λαός. Και όχι μόνο τον λαό συνεχώρησε ο Θεός αλλά και τον αμαρτήσαντα αρχιερέα τον Ααρών. Διότι προσευχήθηκε ο Μωυσής υπέρ του Ααρών και ο Θεός συνεχώρησε τον Ααρών. Βλέπετε λοιπόν ότι ο Θεός συγχωρεί έναν αμαρτήσαντα λαόν; Αγαπητοί μου κι εμείς όπως και άλλοτε σας έχω πει είμαστε πολύ κοντά στον τυπικό λαό του Ισραήλ ή περίπου είμεθα κι εμείς ένας ‘τυπικός’ λαός επειδή δεχθήκαμε πρώτοι το Ευαγγέλιο, επειδή είμεθα Ορθόδοξοι, επειδή, επειδή, επειδή, συνεθέσαμε την πίστη με την ζωή την εθνική και είμεθα θα λέγαμε ένα πιστό αντίτυπον του λαού του Ισραήλ που είναι ‘τύπος’. Και στο θέμα της τιμωρίας, κι εκεί πρέπει να είμαστε κάπως έτσι. Μην μας τιμωρήσει ο Θεός. Εγώ σας είπα το αμάρτημά μας. Σας το είπα, είδατε ποιο είναι τώρα αυτό. ΑΡΝΟΥΜΕΘΑ ΠΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ. Βλέπει δε κανείς τα τελευταία χρόνια, συστηματικά -τελευταία χρόνια, πείτε 10, πείτε 20 χρόνια, δεν ξέρω- συστηματικά να υπάρχει αυτή η προσπάθεια να προσβληθεί η Εκκλησία. ΕΣΕΙΣ ΘΑ ΠΙΣΤΕΥΑΤΕ ΑΓΑΠΗΤΟΙ ΜΟΥ ΟΤΙ ΤΥΧΑΙΑ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΡΟΔΙΔΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ; Εγώ θα σας έλεγα ότι δεν μπαίνουν παρά σκοπίμως .. ΣΚΟΠΙΜΩΣ. Ευοδώνουν και Πατριάρχες ακόμα αυτές οι σκοτεινές δυνάμεις για να εξωθήσουν την Εκκλησία του Χριστού, να Την αλώσουν. Ναι, ναι, ούτε καινούρια πράγματα λέω, ούτε πρωτοφανή. Λίγο πολύ θα έχετε διαβάσει και θα ξέρετε. Προωθούν σε μεγάλες θέσεις ιερατικές, ανθρώπους που ξέρουν ότι θα τους επιβάλουν οι σκοτεινές δυνάμεις τη θέλησή τους για να προσβάλουν τελικά την Εκκλησία. Η Μασωνία έχει δουλέψει πάνω στον τομέα αυτόν φοβερά, φοβερά έχει δουλέψει. Λοιπόν τί λέτε; Όταν από την άλλη μεριά προσπαθούν κάθε εκκλησιαστικό θεσμό να τον προσβάλλουν. Τελευταία αρχίζουν να προσβάλλουν τα Μοναστήρια. Βεβαίως δεν είναι καινούριο αυτό.
Η πρώτη προσβολή που έγινε των Μοναστηριών ήταν το 1833. Δεν είναι καινούριο πράγμα. Εκεί είχαμε μία δήωση των Μοναστηριών, λεηλάτηση άνευ προηγουμένου. Διώξιμο μοναχών και μοναζουσών άνευ προηγουμένου. Ένα πλήγμα εναντίον των Μοναστηριών μόλις αγαπητοί μου δέκα περίπου χρόνια μετά από την απελευθέρωση της Πατρίδος μας, που συνετέλεσαν τα Μοναστήρια τα μέγιστα υπέρ της ελευθερίας της Πατρίδος μας. Από τότε κατά περιόδους ο αγώνας εναντίον του θεσμού του μοναχισμού είναι αμείλικτος και μάλιστα πολύ τελευταία φαίνεται ότι πια επήραν την απόφαση να κάνουν δουλειά γερή και να τελειώνει η ιστορία, γιατί απλούστατα τα Μοναστήρια .. είναι αντίσταση. Εγώ θα έλεγα και θετική και αρνητική αντίσταση αλλά ας το πάρουμε από την αρνητική αντίσταση, δηλαδή, είναι κυματοθραύσται αυτών των ρευμάτων που έρχονται, απ’ όπου έρχονται. Και σου λέγει, δεν γίνεται, πρέπει να φύγουν από τη μέση, να φύγουν από τη μέση, δεν πρέπει να υπάρχουν τα Μοναστήρια και με κάθε τρόπο τα διαβάλλουν.
Τελευταία ετέθη σε πολλά σχολεία το ερώτημα στα παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου: τί γνώμη έχετε για τα Μοναστήρια; Μας χρειάζονται; Και απήντησαν τα παιδιά εν φωνή, δεν μας χρειάζονται τα Μοναστήρια. Προπαρασκευή ξηλώματος του μοναχικού θεσμού. Και προσπαθούν τώρα για να ρίξουν στάχτη στα μάτια, και ότι εμείς δεν προσβάλλουμε την Εκκλησία, ότι δεν έχει καμμία σχέση ο θεσμός του μοναχισμού με την Εκκλησία. Αν είναι δυνατόν! Μόνο αθεολόγητοι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν ότι δεν έχει σχέση η Εκκλησία με τον μοναχισμόν.
Οι ρίζες του μοναχισμού είναι μέσα στην Αγία Γραφή. Εκεί είναι οι ρίζες του μοναχισμού. Αυτός ούτος ο Κύριος 40 ημέρες έζησε εις την έρημον και αυτός ούτος ο μείζων εν γεννητοίς γυναικών Ιωάννης ο Βαπτιστής ήτο από νήπιον εις την έρημον, ασκητής που δεν τον έφτασε ποτέ κανένας στα μέτρα της ασκήσεως και του οποίου χαρακτηριστικά η ιδία η Αγία Γραφή αναφέρει όταν λέγει: φορούσε μόνο ένα τρίχινο ένδυμα, έτρωγε μόνον ακρίδες και μέλι άγριο, φορούσε μια λωρίδα για ζώνη και ήτανε ασκητικότατος. Αυτά ακριβώς που βρίσκουμε στον μοναχισμό. Και θα λέγαμε ότι ο μοναχισμός είναι κάτι ξένο από την Εκκλησίαν; [σ.σ. δυστυχώς τώρα έχουν βρει έναν πιο ύπουλο και αποτελεσματικό τρόπο να υποτάξουν τον μοναχισμό, τον αλλοιώνουν εκ των έσω, αλλοιώνουν αυτά ακριβώς τα ασκητικά του χαρακτηριστικά με ευρωπαϊκά κονδύλια].
Αυτά όλα είναι η προσβολή κατά της Εκκλησίας, των τελευταίων οχυρών θα λέγαμε της Εκκλησίας, ακριβώς για να επικρατήσει αυτός ο δυτικού τύπου, σας είπα, ορθολογιστικός ουμανισμός. Δεν είναι καινούρια αυτά που σας λέγω ούτε άγνωστα. Δεκαετίες πίσω δουλέψαν άνθρωποι για να γίνουν αυτά και γίνονται και τελεσιουργούνται. Εγώ σας καλώ σε μία επαγρύπνηση.
Μάλιστα συμπτωματικά, τώρα το θυμήθηκα παρότι θα σας το έλεγα την ώρα των αποριών, ακούστε τώρα να ιδείτε και θα πάρετε μία εικόνα. Λυπούμαι που θα το πω αλλά τί να κάνουμε; Η ‘Απογευματινή’, 13 Απριλίου του ’83, δημοσίευσε το εξής: «Με εγκύκλιό του ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος Δαμασκηνός που έστειλε στις Εκκλησίες της περιφερείας του, γνωστοποιεί ότι με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας αποκαταστάθηκε εκκλησιαστικώς η Αθανασία Σάμαρη (Αγία Αθανασία Κρικέτου) και γίνεται δεκτή όπως κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός στα Μυστήρια της Εκκλησίας.» Τι θα λέγατε για αυτό; Τι θα λέγατε για αυτό! Όταν αυτή είναι μια δαιμονισμένη γυναίκα και λοιπά .. να μην λέω πιο πολλά. Και γίνεται εγκύκλιος και την αποκαθιστά.
Δεν έχω παρά να σας πω τούτο: είναι τα αποτελέσματα των όσων σας είπα. Προσέβαλαν την Εκκλησία εκ των έσω. Έβαλαν ανθρώπους κατά καιρούς να διοικούν την Εκκλησία που δεν είχαν καμμία σχέση με την Εκκλησία. Εδώ είναι το μέγα δυστύχημα και σαν συμπέρασμα εγώ θα σας έλεγα το εξής αγαπητοί μου: Αυτήν την στιγμή ο λαός ας φροντίσει να ποιμάνει τον εαυτόν του γιατί εμείς δεν είμεθα σε θέση να σας ποιμάνομε. Λυπούμαι που το λέγω. Φροντίστε να σωθείτε. ΦΡΟΝΤΙΣΤΕ ΝΑ ΣΩΘΕΙΤΕ.
Όλα είναι καρποί αυτού του μεγάλου αμαρτήματος. Πόσο το τόνισα. Ας μετανοήσουμε λοιπόν. Όπως μετανόησε και ο παλιός Ισραήλ ας μετανοήσουμε για να μην έρθει πραγματικά η καταστροφή. Και ο Θεός απειλούσε, να σας πω μία από τις απειλές, με πολλά πράγματα απειλούσε ο Θεός αλλά δύο ήταν οι κυριότερες: Η ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΙΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ ΚΑΙ Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ. Μάλιστα το θέμα της αιχμαλωσίας και ο Μωυσής το προφήτευσε και μάλιστα είπε ότι από Βορρά θα σας αιχμαλωτίσουν. Και ήρθαν οι Νινευΐται πρώτα, οι Ασσύριοι, και αιχμαλώτισαν το Βόρειον Βασίλειον και μετά ήρθαν οι Βαβυλώνιοι, ο Ναβουχοδονόσωρ, και αιχμαλώτισε το Νότιον Βασίλειον. Αλλά και τα όρια άρχισαν να σμικρύνονται. Τα μεγαλύτερα όρια που ποτέ είχε ο Ισραήλ ήταν στην εποχή του Δαυίδ και του Σολομώντος. Ήταν η ‘χρυσή εποχή’ του Ισραήλ αλλά ο Σολομών ημάρτησε και του λέγει ο Θεός, δεν θα τιμωρήσω εσένα για χάρη του πατέρα σου, θα τιμωρήσω όμως οπωσδήποτε τους απογόνους σου. Ο γιος του έχασε τον Βορρά, τη Σαμάρεια, και έγινε άλλο Βασίλειο. Χώρισε ο λαός σε δυο Βασίλεια και από εκεί οι ποικίλες σμικρύνσεις.
Λοιπόν. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΝΑ ΣΜΙΚΡΥΝΕΙ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ, ΝΑ ΧΑΣΟΜΕ ΚΑΙ ΕΔΑΦΗ. Και αυτό, να βάλει ο Θεός το χέρι Του ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΜΑΣ. Να το ξέρετε αυτό το πράγμα γιατί υπάρχει το ιστορικό προηγούμενο και ερμηνευτικά στην Αγία Γραφή είναι κατατεθειμένο. Διότι δεν κάνομε ερμηνεία φιλοσοφική της ιστορίας αλλά έχομε αποκάλυψη της ερμηνείας της ιστορίας. Διότι εκεί εξηγεί ο Θεός, θα σας μικρύνω τα όρια επειδή επαναστατείτε εναντίον μου. Και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα φιλοσοφικής κριτικής, φιλοσοφικής ερεύνης, φιλοσοφικής σκέψεως, το γιατί και πως και το τι. Όχι, αλλά το αποκαλύπτει ο Θεός αυτό. Συνεπώς ας το προσέξουμε. Και τότε που μικρύναμε και η Κωνσταντινούπολις έμεινε μόνο μία πόλις, εκείνη η παλιά μεγάλη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ήταν αυτός ο λόγος.
Αν μου πείτε ότι οι Αυτοκρατορίες και οι λαοί κάποια στιγμή μεγαλώνουν πολύ και μετά αρχίζουν και μικραίνουν και κάποτε χάνονται, αυτό είναι ένας ιστορικός νόμος.. Δεν υπάρχουν ιστορικοί νόμοι. Αν θα θέλαμε να δούμε την ιστορία βεβαίως φιλοσοφικά θα βγάζαμε αυτούς τους ιστορικούς νόμους. ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΑΕΙ Ο ΘΕΟΣ και οποιοσδήποτε λαός, ή Χριστιανικός ή μη Χριστιανικός, στέκεται σωστά ή όχι σωστά, ο Θεός μεγαλώνει ή μικραίνει. Δεν μου λέτε παρακαλώ, τί είπε ο Θεός για τους Βαβυλωνίους; Θα τους εξαφανίσω από τον χάρτη και απ’ την ιστορία. Εξαφανίστηκαν. Τί είπε ο Θεός; Είπε ο Θεός ότι τους Βαβυλωνίους θα τους τιμωρήσουν οι Πέρσαι και τους Πέρσας θα τους τιμωρήσουν οι Έλληνες, και αυτά ειπώθηκαν, πριν γίνουν, στις περίφημες εκείνες προφητείες του Δανιήλ που προφητεύει και για τους Έλληνες. Αλλά και οι Έλληνες λέει θα τιμωρηθούν. Ήρθαν οι Ρωμαίοι διότι ναι ήσαν ειδωλολάτρες οι Έλληνες.. μπορούσαν να λατρεύουν την Αθηνά, ήθελαν και την Αρτέμιδα -ειδωλολάτρες το ξαναλέγω. Αλλά εσείς υπερβήκατε και την φύση την ίδια. Όταν λατρεύετε την Αφροδίτη και τον Βάκχο και μετέχετε σε παραφύσιν αμαρτήματα ω Έλληνες, παραφύσιν αμαρτήματα, ω Έλληνες!, τότε θα σας τιμωρήσει ο Θεός γιατί πια εδώ υπερβήκατε τον γραπτόν νόμον της συνειδήσεως. Παραβήκατε αυτήν την ίδια την φύσιν. Γι’ αυτό τιμωρούσε ο Θεός. Ο Θεός λοιπόν τιμωρεί τους λαούς και δεν υπάρχουν ιστορικοί νόμοι που κρίνουν τα πράγματα. Όχι δεν υπάρχουν ιστορικοί νόμοι. Ο Θεός κυβερνά τους λαούς, αναδεικνύει ή τιμωρεί.
Αλήθεια, τώρα που ακούσατε αυτά που σας είπα, και δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που τα είπα αυτά, πες τε μου πως αισθάνεσθε; Μέσα σας αγανακτείτε, πονάτε. Ε, ακούστε να σας πω. Ακούστε να σας πω. Αν είμεθα εδώ κάποιοι άνθρωποι, ένας κάποιος αριθμός, όχι μικρός και μάλιστα άνδρες και νέοι οι πιο πολλοί άνθρωποι, ακούστε κάτι: ΕΧΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ. ΑΝ ΕΜΕΙΣ ΜΕΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ. Μα θα μου πείτε, προηγουμένως σας είπα ότι εδώ δεν αμαρτάνουν πρόσωπα αλλά ένας λαός. Μάλιστα. Αλλά και στα Σόδομα ένας λαός είχε αμαρτήσει αλλά ο Θεός τελικά δέχεται αν παρέμεναν 10 άνθρωποι καθαροί να μην καταστρέψει ένα ολόκληρο λαό. Έτσι, και αυτό κατατεθειμένο στην Αγία Γραφή είναι. Έχομε την Αποκάλυψη, έχομε την βεβαιότητα της Αποκαλύψεως. Δεν είναι κατ’ επίνοιαν το συμπέρασμα αλλά είναι κατά αποκάλυψιν, που σημαίνει, αν σε κάθε πόλη Ελληνική και σε κάθε χωριό Ελληνικό υπάρχουν μερικοί άνθρωποι οι οποίοι ζουν την ζωή της μετανοίας και οδύρονται για την κατάσταση που υπάρχει, της αποχριστιανοποιήσεως του λαού μας -γιατί πια, τι είπα τώρα, καταρχάς είπα για την Ορθοδοξία, όχι μόνο πάμε να χάσουμε την Ορθοδοξία μας αλλά και την Χριστιανική μας ιδιότητα– τότε ο Θεός ίσως συγχωρήσει τον λαό μας, ανεχθεί τον λαό μας και δεν μας τιμωρήσει ένεκα αυτών των ανθρώπων οι οποίοι θα έχουνε μετανοήσει.
Άρα έχουμε καθήκον αν αγαπάμε τον λαό μας, αν αγαπάμε την Πατρίδα μας, εμείς να μην αμαρτάνομε και να είμεθα εν μετανοία. Αν με ερωτήσετε ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΝΑ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΤΟΥ, ΘΑ ΣΑΣ ΕΛΕΓΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ: ΤΟ ΝΑ ΜΗΝ ΑΜΑΡΤΑΝΕΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΚΑΙ ΝΑ ΒΟΗΘΑΕΙ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΝΑ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ.
Δεν υπερηφανεύομαι αλλά δοξάζω τον Θεό, ο Θεός με βοήθησε, αυτή τη θέση που σας λέγω αυτή την στιγμή την είχα όταν ήμουν στρατιώτης. Την ίδια θέση. Ούτε αφήρεσα ούτε πρόσθεσα τίποτα σε αυτά που σας λέγω. Και τότε το έλεγα σε συναδέλφους, ότι ο καλύτερος, ο υψηλότερος έχων την φιλοπατρία μέσα του είναι ο Χριστιανός. Αυτός που ζει αληθινή Χριστιανική ζωή, αυτός που ζει εν παρθενία ακόμη εάν θέλετε, όχι αυτοί που τρέχουν και κυνηγάνε τις γυναίκες.. Αυτοί δεν αγαπάνε την Πατρίδα τους γιατί αυτοί είναι παράγοντες καταστροφής της Πατρίδος των, θετικώς και αρνητικώς. Όχι μόνο από πλευράς τιμωρίας του Θεού που παραβαίνουν τις εντολές Του, αλλά και από την πλευρά ακόμη ότι οι ίδιοι ως μέλη μια Πατρίδος γίνονται ανίκανοι να κρατήσουν την Πατρίδα τους όρθια. Είναι σάπιοι άνθρωποι, ούτε να δουλέψουνε δεν μπορούνε. Συνεπώς, βλέπετε ποιος είναι ο αληθινά φιλόπατρις και ποιος αληθινά αγαπάει την Πατρίδα του; Εκείνος που ζει όπως ο Θεός θέλει και ακόμη φροντίζει με κάθε τρόπο να μην αμαρτάνει και να είναι εν μετανοία.
Ας μετανοούμε λοιπόν αγαπητοί μου και να είστε σίγουροι, αν ο Θεός κρίνει δεν θα τιμωρήσει την Πατρίδα μας αν δει την μετάνοια έστω αυτών των λίγων πιστών ανθρώπων..
Απόσπασμα από την 17η ομιλία στο βιβλίο των "Κατηχησεων του Αγίου Κυρίλλου" Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων.
†.Αλήθεια, ο λαός μας αυτή τη στιγμή έχει πολλές αμαρτίες; Βέβαια κάθε λαός έχει αμαρτίες, όχι ως πρόσωπα αλλά ως λαός. Διότι έχει πάρα πολύ σημασία αυτό, το να δούμε όχι τα άτομα αλλά τον λαό σαν σύνολο. Έχει πάρα πολύ σημασία, το ξαναλέγω. Πράξεις τις οποίες δεν κάνουν πρόσωπα αλλά κάνει ο λαός. Αυτή τη στιγμή ο λαός μας έχει φοβερές αμαρτίες. Όταν λέγω ‘αυτή τη στιγμή’ βέβαια, 160 τόσα χρόνια, να εξηγούμεθα, δηλαδή μετά το 1821, – πράγμα που σας το έχω ξανααναφέρει εδώ, θα το ενθυμήστε αλλά δεν πειράζει αν το ξαναπούμε – ότι ο λαός μας άρχισε να αμαρτάνει όσο δεν αμάρτανε τα 400 χρόνια δουλείας εις τους Τούρκους. Ως λαός το ξαναλέγω. Και ποια ήταν η αμαρτία του λαού μας; Όχι βεβαίως πορνείες και μοιχείες, αυτά αφορούσαν τον κάθε πολίτη, τον κάθε άνθρωπο και τον κάθε Χριστιανό, αλλά το ξεκίνημα της αμαρτίας του λαού μας ήταν το εξής. Όταν εκείνοι που ήσαν στην Ευρώπη, Έλληνες, και είχαν σπουδάσει έξω και δεν είχαν ζήσει τις λαχτάρες του λαού μας αλλά ζούσαν στην ασφάλεια της Ευρώπης και εκεί εσπούδαζαν, αυτοί είχαν προ πολλού χάσει την Ελληνική τους και την Ορθόδοξή τους ταυτότητα. Ναι μεν ίσως να πίστευαν ακόμα στο θέμα Ελλάς αλλά δεν πίστευαν πια στο θέμα Ορθόδοξος Εκκλησία διότι είχαν υποστεί πολλή φθορά έξω στην Ευρώπη. Και η Ελληνική τους ακόμα αγάπη και αυτή είχε ακόμη υποστεί φθορά, μην το ξεχνάμε. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι όμως θέλησαν, αλλοτριωμένοι από τις λαχτάρες όπως σας είπα του λαού μας και τις περιπέτειές του, θέλησαν όταν η Ελλάς ελευθερώθηκε να ‘ρθουν στην Ελλάδα και να κυβερνήσουν τον λαό μας. Οι άνθρωποι αυτοί όμως είχανε μείνει ήδη ξένοι στα αισθήματα του λαού και προσπάθησαν να μεταφέρουν στην Ελλάδα τον Ευρωπαϊκόν δυτικόν ανθρωπισμόν με τον οποίον θα αντικαθιστούσαν την Εκκλησία. Βέβαια το θέμα αυτό δεν ήταν καινούριο πάλι και γι’ αυτούς, διότι η περίπτωσις εισόδου του Ευρωπαϊκού ανθρωπισμού - ουμανισμού ήδη είχε σημειωθεί από τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Βλέπομε μία κίνηση μετά τον 10ον αιώνα να υπάρχει αυτή η τάσις να εισαχθεί στο Βυζάντιο ο δυτικός ουμανισμός. Εξάλλου τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου εδοκιμάσθησαν πολλοί απ' αυτήν την προσπάθεια και πολλοί λόγιοι του Βυζαντίου είχανε ήδη χωρισθεί, οι μεν εδέχοντο την Ορθόδοξον Πίστη και θέση και συνεπώς από την Ορθόδοξον Πίστη ΑΠΕΡΡΕΕ ο σωστός θα λέγαμε ανθρωπισμός να το πω έτσι, δηλαδή η σωστή χριστιανική ανθρωπολογία, και εκείνοι οι οποίοι εδέχοντο απ’ τη Δύση τα καινούρια εκείνα φρούτα ως ‘φώτα’ που ήρχοντο δήθεν και που φυσικά αυτοί δεν ξεκινούσαν από την Πίστη αλλά από την φιλοσοφία ή από τον ορθολογισμόν. Σας σημειώνω μόνον έναν σταθμόν σε αυτήν την περίπτωση, τον Νικόλαο Καβάσιλα. Ο Νικόλαος Καβάσιλας, Θεσσαλονικεύς, θεολόγος μεγάλος, πάρα πολύ ηγωνίσθη εναντίον του ήδη εισερχομένου εις την Ανατολή δυτικού ανθρωπισμού και τα έργα του, όπως είναι κάποιες ομιλίες στην Θεοτόκο ή η εν Χριστώ ζωή, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία απάντησις. Μόνο που ένας που θα τα διαβάσει δε ξέρει γιατί τα έγραψε αυτά ο Καβάσιλας. Τα ‘γραψε ακριβώς για να αναχαιτίσει αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Το υπογραμμίζω αυτό: αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ήρθε η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως και ανεκόπη αυτή η διείσδυσις του δυτικού ανθρωπισμού. Έφυγαν Έλληνες έξω και εκεί εμπολιάστηκαν με αυτόν τον δυτικόν ανθρωπισμόν. Ο λαός μας όμως ακριβώς ένεκα της μακροτάτης αυτής κατοχής των Τούρκων στην Ελλάδα εγλίτωσε από αυτόν τον ορθολογιστικόν ουμανισμόν, τον φιλοσοφικόν ουμανισμόν. Γλίτωσε. Είναι όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αρχαία κτίσματα που σώζονται όσο είναι θαμμένα και δεν τα ανακαλύψαμε. Απ’ τη στιγμή που θα κάνουμε ανασκαφή και θα τα βγάλουμε στην επιφάνεια τότε συμβαίνει το εξής: κινδυνεύουν από τους αρχαιοκαπήλους ή από την φθορά. Όσο μένουν θαμμένα είναι προφυλαγμένα. Εξάλλου η αρχαιολογική υπηρεσία το ξέρει αυτό γι’ αυτό και δεν κάνει ανασκαφές αν ξέρει ότι κάπου κάτι έχει να βρει, για να γλιτώσει ακριβώς αυτά τα κτίσματα από τους αρχαιοκαπήλους και τη φθορά, προπαντός από τους αρχαιοκαπήλους.
Όταν ελευθερώθηκε η Πατρίδα μας, και φυσικά την ελευθέρωσαν οι άνθρωποι οι ντόπιοι, οι αγωνισταί οι ντόπιοι, τότε ήρθαν οι απ’ έξω Έλληνες, μορφωμένοι αυτοί πλέον αλλά και μπολιασμένοι με τον δυτικόν ουμανισμόν, για να εκτοπίσουν την Ορθοδοξία και την Εκκλησία μας και να εισαγάγουν αυτόν τον δυτικόν ουμανισμόν. Σημειώσατε ότι αυτό είναι το αμάρτημα. Το φοβερόν αμάρτημα. Το παμέγιστον αμάρτημα.
Έγιναν πάρα πολλές προσπάθειες. Σας θυμίζω στο καινούριο πια Κράτος το Ελληνικό τον Φλαμιάτο, σας θυμίζω τον Παπουλάκο. Διαβάσετε αυτές τις μορφές για να αντιληφθείτε τι εγίνετο εδώ στην Ελλάδα.. Όπως σας είπα όμως αυτό το αμάρτημα δεν είναι τι άλλο παρά αποστασία, στοιχειοθετεί αποστασίαν από τον Θεόν. Και βλέπει κανένας όσο περνούσαν οι δεκαετίες, τόσο το πράγμα εγίνετο χειρότερο. Και τί δεν προσέβαλε αυτό το πνεύμα. Προσέβαλε ακόμη και την Θεολογική μας Σχολή Αθηνών, η οποία έβγαλε θεολόγους οι οποίοι εγίνετο μετά επίσκοποι. Σημειώσατε ότι για να γίνει κανείς επίσκοπος έπρεπε να είναι θεολόγος και για να είναι θεολόγος έπρεπε να περάσει από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά περνώντας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών έπαιρνε και τα φρούτα της Δύσεως. Κι έτσι η Εκκλησία μας άρχισε να χάνει από τους επισκόπους της σιγά-σιγά το Ορθόδοξό της φρόνημα, διότι οι διδάσκοντες καθηγηταί πάρα πολλές φορές, πλην εξαιρέσεων, δεν είχαν Ορθόδοξο φρόνημα. Αυτό βεβαίως επηρέασε πάρα πολύ την εκκλησιαστική ζωή του τόπου μας, αναμφισβήτητα. Μέχρι, για να μην πολυπραγμονώ, μέχρι που μπήκαμε στην ΕΟΚ αυτό το αμάρτημα συνεχίζει, διότι μπαίνοντας στην ΕΟΚ αυτός ο σκοπός υπήρχε: ό,τι απέμεινε από την Ορθόδοξον τοποθέτηση του λαού μας να πεταχτεί έξω. Στην πραγματικότητα λοιπόν εκείνοι που μας κυβέρνησαν στα 160 τόσα χρόνια μέχρι σήμερα – πλην εξαιρέσεων το ξαναλέγω – απέβλεπαν ή λίγο ή πολύ, ή συνειδητά ή ασυνείδητα, ή από πολιτική σκοπιμότητα ή όχι, το θέμα είναι ότι απέβλεψαν όλοι στο να εξωστρακίσουν την Ορθόδοξο Πίστη από τον λαό μας και να εισαγάγουν τον ορθολογιστικόν, δυτικού τύπου ουμανισμόν - ανθρωπισμόν. Και αυτή τη στιγμή δε στις ημέρες μας το βλέπομε να καλπάζει. Γιατί λέγω στις ημέρας μας να καλπάζει; Διότι απλούστατα η πορεία αυτής της καταστάσεως ακολουθεί όχι αριθμητική καμπύλη αλλά γεωμετρική, εκθετική καμπύλη. Με αυτήν την έννοια.
Επόμενο ήτανε στην αρχή ο λαός να έχει μεγάλη αντίσταση, τώρα η αντίστασή του όλο και μικραίνει και μικραίνει, και ερχόμενο αυτό το πνεύμα διαρκώς να επιβληθεί ο λαός πια ή δεν το καταλαβαίνει ή έτσι του αρέσει πια. Αποδέχεται αυτό το ουμανιστικό πνεύμα της Δύσεως και απεμπολεί αυτό που είχε πατρογονικό. Αυτό είναι το μεγάλο και το υπ΄ αριθμόν ένα αμάρτημα του λαού μας. Τώρα όλα τ’ άλλα είναι αποτέλεσμα αυτού του πνεύματος. Όλα τ’ άλλα. Για να καταλάβετε δηλαδή τί θα πει αμαρτάνει ένας λαός.
Και λέγει τώρα εδώ ο Άγιος Κύριλλος, είδες, η Χάρις του Θεού μπορεί να σώσει έναν λαό όταν μετανοήσει γιατί έχει αμαρτήσει. Δεν ξέρω βέβαια αν ο λαός μας αυτή τη στιγμή είναι σε θέση να μετανοήσει. Δεν ξέρω.. Για την ώρα δεν έδειξε δείγματα να μετανοεί, αντιθέτως μάλιστα κινείται με κάθε προσπάθεια και δύναμη όλο και να τονίσει την αποστασία του από τον Θεό, με κάθε τρόπο. Με κάθε τρόπο..
Απόσπασμα από την 17η ομιλία απο τις Κατηχήσεις Αγίου Κυρίλλου.
