†.Όπως θα θυμᾶστε, εἴχαμε αναφερθεῖ στόν διάλογο πού εἶχε ἀνοιχθεῖ ἀνάμεσα στό φίδι καί τήν Εὔα μέσα στον Παράδεισο. Αὐτός ὅμως ὁ διάλογος ἔχει πολύ βάθος. Γι' αὐτό ἀκριβῶς θά κάνουμε μιά προσπάθεια να ανασύρουμε από τό βάθος αὐτό ὅ,τι θεολογικό και πρακτικό στοιχεῖο μποροῦμε ὥστε νά μᾶς βοηθήσει. Γιατί, μή νομίσετε, ἐκεῖνο πού συνέβη στον Παράδεισο ἐπαναλαμβάνεται διαρκῶς μέσα στήν Ἱστορία γιά τόν κάθε ἄνθρωπο.
Μήν πεῖτε ὅτι αὐτό συνέβη κάποτε στόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα, καί ἐφεξῆς δέν πρόκειται πιά νά ξανασυμβεῖ. Σᾶς ἐπαναλαμβάνω ὅτι αὐτό συμβαίνει στόν κάθε ἄνθρωπο πού ἔρχεται στον κόσμο αυτόν. Ὁ ἄνθρωπος ὑφίσταται πάντα τήν δοκιμασία, τόν πειρασμό, τοῦ νά δοκιμάσει τόν καρπό του δένδρου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ πονηροῦ, ἀκόμη καί τόν καρπό τοῦ δένδρου τῆς ζωῆς ἔχει τήν δυνατότητα να δοκιμάσει, ὅπως επίσης καί νά παρασυρθεῖ ἀπό τόν διάλογο πού θά τοῦ ἀνοίξει ὁ διάβολος.
Σᾶς θυμίζω ὅτι καί ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὑπέστη αὐτήν τήν ἐπίθεση εκ μέρους τοῦ ὄφεως τοῦ ἀρχαίου, τοῦ σατανᾶ, τοῦ διαβόλου, αὐτοῦ που πλανᾶ τήν οἰκουμένη, ὅπως λέει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης. (Βλ. Ματθ. 4, 11. Λουκά 4, 13. Αποκ. 12, 9. 20, 2) Συνεπώς, θα πρέπει να βαθύνουμε σ' αυτόν διάλογο πού ἀνοίχθηκε ανάμεσα στους πρωτοπλάστους καί τόν διάβολο, για να βγάλουμε καί θεολογικά καί πρακτικά συμπεράσματα.
Ρωτάει ὁ διάβολος: «Τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεός..;».(Γέν. 3, 1) Δηλαδή: Τί εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός...; Αλήθεια, σας εἶπε νά μήν δοκιμάσετε κανένα ἀπό τά δένδρα πού ύπάρχουν ἐδῶ στόν Παράδεισο; Μάλιστα αὐτή τήν ἴδια τή φράση τή συναντοῦμε καί στήν καθημερινότητά μας πολλές φορές από πονηρούς ἀνθρώπους, πού θά ἤθελαν νά μᾶς ψαρέψουν. Λένε: Τί ἀκούω; Τί μαθαίνω; Εἶναι ἔτσι; Καί αὐτό τό Τί ἀκούω; Τί μαθαίνω; νά μήν εἶναι ἀλήθεια, ἐν γνώσει ἐκείνου πού ρωτάει, ἀκριβῶς γιά νά μπεῖ στό θέμα καί νά μάθει πιό πολλά.
Πάνω σ' αὐτό τό θέμα λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Σκοπεῖτε ἐνταῦθα κακουργίας ὑπερβολὴν λεπτοτάτην; Τὸ μὴ ῥηθὲν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ἐν τάξει συμβουλῆς καὶ ἐρωτήσεως εἰσάγει, καὶ ὡσανεὶ τὴν ὑπὲρ αὐτῶν κηδεμονίαν ποιούμενος.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IC', PG 53, 127). Βλέπετε ἐδῶ πόσο λεπτότατη υπερβολή κακουργίας παρουσιάζει ὁ διάβολος; Ἐκεῖνο πού δέν εἶπε ὁ Θεός, ὁ διάβολος τό θέτει σάν ἐρώτημα, προσποιούμενος ὅτι φροντίζει γι' αὐτούς.
Ἡ ἐρώτησή του αυτή έχει θέση συμβουλῆς, γιά νά παρουσιάσει ὅτι τάχα κηδεμονεύει, ἐνδιαφέρεται γιά τούς πρωτοπλάστους, πού εἶναι μέσα στον Παράδεισο. Ειλικρινά, παιδιά, αυτό είναι τό διαβολικό ενδιαφέρων που δέν εἶναι τίποτε άλλο παρά ή καταστροφή τοῦ ἀνθρώπου.
Τό διαβολικό ενδιαφέρον! Εἶναι αὐτό τό δαιμονικό ἐνδιαφέρον που συναντούμε κάποτε σε ανθρώπους πού δροῦν ὡς ὄργανα τοῦ σατανᾶ, γιά νά μᾶς καταστρέψουν. Πόσες φορές, πρόσωπα πού θέλουν νά σᾶς ἐκμεταλλευθοῦν ἠθικά, ἔρχονται κοντά σας, σᾶς κολακεύουν, δείχνουν ἐνδιαφέρον, πῶς ἔτσι; πῶς ἀλλιῶς; καὶ ὁ σκοπός τους εἶναι ἀκριβῶς νά καταστρέψουν· να σᾶς ἐκμεταλλευθοῦν καί νά σᾶς καταστρέψουν!
Εἶναι δηλαδή σάν νά ἔλεγε ὁ διάβολος στήν Εὔα: Για ποιόν λόγο ὁ Θεός σᾶς στέρησε μιά τέτοια απόλαυση ἀπό τόν Παράδεισο; Δηλαδή, ἐπέτρεψε μέν νά βλέπετε τόν καρπό του δένδρου στο μέσον τοῦ Παραδείσου, ἀλλά τήν εὐχαρίστησή του ὅμως σᾶς ἀπέκλεισε νά τή δοκιμάσετε. Γιά ποιόν λόγο λοιπόν να μένετε μέσα στον Παράδεισο; γιά νά βασανίζεστε περισσότερο, μέ τό νά βλέπετε τόν καρπό, καί νά μήν σᾶς ἐπιτρέπεται νά τόν δοκιμάσετε;...
Ακούσατε, παρακαλῶ;... Εἴδατε, πάνω-κάτω, πῶς κινεῖται ὁ διάβολος; Κάπως ἔτσι λοιπόν καί σήμερα ὁ διάβολος ὑποβάλλει στούς νέους ἐπαναστατικές ἰδέες: Γιατί ἀπαγορεύεται δηλαδή να δοκιμάσετε τά ἀγαθά, τα ἡδέα, τά γλυκά, τα ντόλτσα –νά τό πῶ ἔτσι, γιατί τό λένε κι αὐτό– τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, τά πολύ ὡραῖα πού μπορεῖ κάθε νέος νά δοκιμάσει; Ὁ κάθε νέος να πάει σε κέντρα διασκεδάσεως νά δοκιμάσει ὅ,τι θέλει... ὅ,τι ποθεῖ ἡ ψυχή του!... Γιατί ὄχι; Και γιατί οἱ γονεῖς σας νὰ σᾶς ἐμποδίζουν; Δεν νομίζετε ότι είναι καιρός να τους πεῖτε ὅτι δέν ἔχετε καμμία θέση μέσα στο σπίτι σας; Αν σᾶς ἐμποδίζουν, δεν ἔχετε παρά να φύγετε ἀπό τό σπίτι σας. Κοιτάξτε ανοίγεται ἡ ζωή ὄμορφη, ἀνοίγεται γεμάτη από ἡδονές καί εὐχαριστήσεις, ἐνῶ μέσα στο σπίτι συναντάτε συνεχῶς ἀπαγορεύσεις· "μή αυτό", "μή ἐκεῖνο", "μή τό ἄλλο... Βγεῖτε λοιπόν ἔξω νά ἀπολαύσετε τή ζωή σας! Δέν θά σᾶς πεῖ κανένας τό "μή".
Ὁ διάβολος ἐπιδιώκει να σας βγάλει ἀπό τόν παράδεισο τοῦ σπιτιοῦ σας. Καί ὅταν σας βγάλει ἀπό τόν παράδεισό σας, τότε ἐκεῖ θά σᾶς ἐπιφέρει ὅ,τι κακό, ὅπως θὰ δοῦμε στη συνέχεια.
Τό δυστύχημα ὅμως εἶναι ὅτι πολλές φορές οἱ νέοι μας πείθονται σ' αὐτές τίς ὑποδείξεις, καί ξεπορτίζουν ἀπό τό σπίτι, φεύγουν... καί μετά γυρίζουν πίσω ἐρείπια πραγματικά! (Πρβλ. Ναπολέοντος Λαπαθιώτη, Ποιήματα, Οι νικημένοι τῆς ζωῆς, ἐκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 2016: Ἐμεῖς, ἐμεῖς, τῆς ζωῆς οἱ νικημένοι | με τα βασιλεμένα ιδανικά... | Κι ἐμεῖς, ἵνα πρωί, εἴχαμε κινήσει 1 μόλις ο κάμπος είχε κοκκινίσει / με μάτια πού τά φλόγιζε ή χαρά / κι όλοι γεροί και αγέρωχοι σάν Κροίσοι, Μά τα μεσάνυχτα εἴχαμε γυρίσει / με καταματωμένα τα φτερά..)
Ωστόσο, ἄν παρατηρήσατε, ἐδῶ ὁ διάβολος, ἀνοίγοντας συζήτηση-διάλογο με τους πρωτοπλάστους, θέλει νά θέσει σέ ἀμφιβολία ἐκεῖνα πού τούς εἶπε ὁ Θεός. Ὁ Θεός τούς είπε: Δέν θά δοκιμάσετε γιατί τήν ἡμέρα πού θά δοκιμάσετε θα πεθάνετε. Μέ ὅλη αὐτήν τήν κουβέντα πού τούς κάνει ὁ διάβολος, τώρα ἐκεῖνοι ἀρχίζουν να αμφισβητοῦν, νά ἀμφιβάλλουν. Μήπως δέν εἶναι ἔτσι; Μήπως έκανε λάθος ὁ Θεός; Μήπως δέν θέλει ὁ Θεός κάπως ἔτσι να είναι τα πράγματα σ' ἐμᾶς, ἀλλά νά είναι διαφορετικά, να είναι όπως μᾶς τα λέει ὁ ὄφις από 'δώ; Μήπως λοιπόν θα πρέπει να ἀλλάξουμε ἀντίληψη τῶν πραγμάτων; Δηλαδή ρίχνει ὁ διάβολος τό σπέρμα τῆς ἀμφιβολίας.
Είναι φοβερό πράγμα, παιδιά, ὅταν μπεῖ ἡ ἀμφιβολία μέσα στην ψυχή. Μέχρι τη στιγμή εκείνη οἱ πρωτόπλαστοι εἶχαν τήν ἐν Θεῷ ἁπλότητα. Δέν θά μποροῦσαν νά διανοηθοῦν ὅτι ὑπάρχει κάτι διαφορετικό ἀπό ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός. Ποιά εἶναι ἡ ἐν Θεῷ ἁπλότητα; Ο Θεός είπε νά μή δοκιμάσουμε τον καρπό. Αὐτή εἶναι ἡ ἁπλότητα. Ο Θεός λέει νά ἐφαρμόσουμε τό Εὐαγγέλιό Του. Αὐτή εἶναι ἡ ἁπλότητα. Από την στιγμή πού θ' αρχίσουμε να ρωτάμε το γιατί καί τό πῶς καί τά λοιπά, ἤδη μές στην ψυχή μας έχει τοποθετηθεῖ καί πάει νά ἀναπτυχθεῖ τό σπέρμα τῆς ἀμφιβολίας, πού τό ἔβαλε ὁ ἴδιος ὁ διάβολος. Ἔτσι, αὐτός προσπαθεῖ νά ἐνσπείρει αὐτήν τήν ἀμφιβολία στην ψυχή τῶν πρωτοπλάστων, μέ τή μέθοδο του διαλόγου.
Ὁ διάλογος ἔχει δύο μορφές αυτό θά ἤθελα νά το προσέξετε πάρα πολύ. Η μία μορφή εἶναι ὅταν ζητᾶμε νά διασαφήσουμε τήν ἀλήθεια καί ἡ ἄλλη μορφή τοῦ διαλόγου εἶναι ὅταν προσπαθοῦμε νά βροῦμε τήν ἀλήθεια· είναι δυό διαφορετικά πράγματα.
Ἐπὶ εὐαγγελικών θεμάτων δεν κάνουμε προσπάθεια να βροῦμε τήν ἀλήθεια μέ τόν διάλογο, ἀλλά νά διευκρινίσουμε τήν ἀλήθεια· διότι στην Αγία Γραφή ή αλήθεια είναι κατατεθειμένη. Η Αγία Γραφή είναι το ταμιεῖο τῆς ἀληθείας, καί ἐμεῖς ὀφείλουμε να γνωρίσουμε αυτήν τήν ἀλήθεια. Εάν θά κάνουμε κάποιον διάλογο, ρωτώντας τον δάσκαλο, τον πνευματικό, τον εἰδήμονα, τόν γνώστη τοῦ Εὐαγγελίου, πως συμβαίνει αὐτό; τί εἶναι ἐκεῖνο; δεν κάνουμε τίποτα άλλο παρά να ζητάμε κάποιες ἐξηγήσεις, για να καταλάβουμε περισσότερο τήν κατατεθειμένη –υπογραμμίζω– την κατατεθειμένη ἀλήθεια. Δέν ἀνοίγουμε ὅμως διάλογο για να δημιουργήσουμε μία διαφορετική γνώμη γιά ἐκεῖνα πού ὑπάρχουν μέσα στο Ευαγγέλιο, καί νά ποῦμε... Να τό κουβεντιάσουμε. Εγώ σ' αὐτό δέν συμφωνῶν ἔχω μία διαφορετική άποψη. Τί μπορεῖ νά γίνει;
Ἄν ἔχετε προσέξει, τον τελευταῖο καιρό στο σχολεῖο σας, τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἔχει πάρει, ὡς ἐπί τό πλεῖστον, τήν μορφή του διαλόγου. Αὐτή ἡ μορφή βεβαίως ἀνέκαθεν ὑπῆρχε ὡς διασάφηση τῆς ἀλήθειας. Μπορούσε να σηκώσει το χέρι του ένας μαθητής, μιά μαθήτρια, και να ρωτήσει τον καθηγητή, πῶς τό ἐννοεῖ αὐτό, ἕνα θέμα, καί ἐκεῖνος θά ἀπαντοῦσε πάντοτε βάσει τῆς κατατεθειμένης ἀληθείας.
Τώρα ὅμως, ἐκ προγράμματος, ἔχει δοθεῖ μια νέα μορφή στο μάθημα, ὅτι πρέπει να υπάρχει ὁ διάλογος μέσα στην τάξη, ὥστε νά ἐκφράζονται οἱ ἀντιρρήσεις, καί ἔτσι να μπορούμε να κάνουμε ἕναν συμβιβασμό, σε σχέση μ' ἐκεῖνα πού είναι κατατεθειμένα στον λόγο τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή δημιουργείται μία διαλεκτική. Αλλά μια διαλεκτική ανάμεσα στις δικές μου ἀντιλήψεις καί στήν κατατεθειμένη αλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τή νοθεία τῆς ἀλήθειας. Εἶναι αὐτό ἀκριβῶς πού ἔκανε καί ὁ διάβολος, όπως σᾶς ἐξήγησα, μέσα ἐκεῖ στόν Παράδεισο,
Συνεπώς ἕνας τέτοιος διάλογος γίνεται ὄχι για να διασαφηνιστεί κάτι –το λέω για τρίτη φορά– αλλά για ν' ακουστεῖ ἡ δική μου γνώμη, να γίνει ένα είδος διαλεκτικού μείγματος και να βγάλουμε ένα μέσα συμπέρασμα. Δηλαδή μιά θέση είναι τό Εὐαγγέλιο, μιά ἄρση είμαι ἐγώ, και μια σύνθεση είναι αυτό πού θά βγάλουμε ἀπό τόν διάλογο μέσα στην τάξη, ἄς τό ποῦμε, μέ τον καθηγητή καί τούς ἄλλους συμμαθητές μας.
Αυτός ὅμως ὁ διάλογος είναι διάλογος θανάτου, είναι διάλογος διαβολικός, γιατί νοθεύει τήν κατατεθειμένη ἀλήθεια. Καί ἐπειδή ὁ διάλογος αὐτός γίνεται ἀπό τόν κόσμο με συνομιλητή το Ευαγγέλιο, κι ἐπειδή «ὁ κόσμος όλος –κατά τόν εὐαγγελιστή Ιωάννη– ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α' Ιωάν. 5, 19), ὁλόκληρος ὁ κόσμος βρίσκεται μέσα στον διάβολο, γι' αὐτόν τόν λόγο ὁ διάβολος ζητᾶ ἀπό τούς Χριστιανούς τόν διάλογο· ὄχι γιά νά ἔρθουν κονττά στόν Χριστό, ἀλλά γιά νά νοθευθεῖ ὁ Χριστιανισμός.
Ὁ διάβολος μέσα στον Παράδεισο μετῆλθε, θα λέγαμε, τέσσερα στάδια, ἢ τέσσερις φάσεις, γιά νά φθάσει στον τελικό του σκοπό. Τα στάδια αὐτά, παρακαλῶ πολύ, νά τά προσέξετε, γιατί αὐτά ἐπαναλαμβάνονται διαρκώς μέσα στη ζωή μας. Πρώτο στάδιο είναι ή συνύπαρξη, δεύτερο στάδιο είναι ὁ διάλογος, τρίτο στάδιο εἶναι ἡ διείσδυση και τέταρτο στάδιο εἶναι ἡ ἀνατροπή. Ας τά δοῦμε αὐτά ἀναλυτικά.
Καί πρῶτα πρῶτα είναι ἡ συνύπαρξη. Τί σημαίνει συνύπαρξη; Συνύπαρξη σημαίνει ότι δύο πρόσωπα, ζώα ή πράγματα συνυπάρχουν, υπάρχουν μαζί.
Ἀκοῦστε τί φωνάζει, τί ἀνακράζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στην Εὔα, κάνοντας ανάλυση του διαλόγου της μέ τόν σατανᾶ: «Ἀληθῶς φθείρουσιν ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί. Μὴ γὰρ ὁμογενής σοι ἦν ὁ τὴν συμβουλὴν εἰσαγαγών; Τῶν ὑποτεταγμένων ἐτύγχανε, τῶν δούλων τῶν ὑπὸ τὴν σὴν ἐξουσίαν τυγχανόντων». (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IG', PG 53, 129 130) Πράγματι, οἱ κακές συναναστροφές καταστρέφουν τά ἤθη, τά καλά ἤθη. Μήπως στ' αλήθεια αυτός ἐκεῖ, ὁ διάβολος, τό φίδι, πού σοῦ ἔδωσε αυτήν τή συμβουλή ήταν ὁμογενής σου; ἦταν ἄνθρωπος; Ὄχι· ἦταν ἕνας ἀπό τούς δούλους σου τούς ὑποταγμένους σ᾿ ἐσένα, ἀπό αὐτούς πού ἦταν κάτω ἀπό τήν ἐξουσία τή δική σου· ένα ζώο ήταν. Τί κάθεσαι καί ἀκοῦς τή συμβουλή ἑνός ζώου;... Δέν ἄκουσες πού εἶπε ὁ Θεός ὅτι τά ζῶα ὑποτάσσονται σ' ἐσένα; Γιατί λοιπόν ἀνοίγεις διάλογο με αὐτόν πού εἶναι κάτω ἀπό τή δική σου ἐξουσία; Γιατί ἀνοίγεις διάλογο; ἤ, καλύτερα, γιατί συνυπάρχεις;
Μή μοῦ πεῖτε γιά ἐκείνη τή συνύπαρξη πού ἔχουμε μέ τά οικιακά ζῶα, τή γάτα μας, το σκύλο μας, τό βόδι μας, τα πρόβατά μας, τις κατσίκες μας· μή θεωρήσετε αυτό ὡς συνύπαρξη. Συνυπάρχουμε μέν, ἀλλά εἴμαστε τά ἀφεντικά αὐτῶν τῶν ζώων· ἐνῶ ἡ ἄλλη συνύπαρξη ἔχει κάτι διαφορετικό. Γι' αυτόν ἀκριβῶς τόν λόγο λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στην Εὔα: Τί κάθεσαι καί κουβεντιάζεις.... Ἐσύ είσαι ἄνθρωπος· σοῦ μιλάει ἕνα φίδι δεν σκέπτεσαι καθόλου ὅτι δέν μπορεῖς να συνυπάρξεις μέ αὐτό;...
Πάνω στο θέμα αὐτό τῆς συνυπάρξεως, ἂς θυμηθοῦμε ἀπό τήν ἱστορία, παιδιά, τήν ἀπαγορευτική ἐντολή πού ἔδωκε ὁ Θεός να συνυπάρχουν ή γενεά τοῦ Κάιν μέ τή γενεά του Σήθ.
Εἶναι γνωστό ὅτι ὅταν ὁ Ἄβελ φονεύθηκε ἀπό τόν Κάιν, στη θέση τοῦ Ἄβελ γεννήθηκε ἕνα ἄλλο παιδί, ὁ Σήθ. Βέβαια οἱ πρωτόπλαστοι γέννησαν πολλά παιδιά· ἀλλά σέ εὐλάβεια, εὐσέβεια, ἀρετή, σάν τόν Αβελ, ήταν ὁ Σήθ, πού ἀποτελεῖ, θα λέγαμε, πρόγονο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Μεσσίου. Ὁ Θεός λοιπόν ἔδωσε ἐντολή νά μήν συνυπάρχει ἡ γενεά του Κάιν μέ τή γενεά τοῦ Σήθ· νά ἀναπτύσσονται χωριστά σέ ἕναν τόπο να εἶναι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν καί σέ ἄλλο τόπο οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ. Τί απέγινε ὅμως;
Ὕστερα ἀπό κάποιο καιρό, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, ἀφοῦ πέρασαν ἀρκετά χρόνια τηρώντας τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, τελικά παρεξέκλιναν· εἶδαν ὅτι οἱ γυναῖκες τῶν ἀπογόνων τοῦ Κάιν ἦταν ὡραῖες γυναῖκες, καί τότε σκέφθηκαν να τις παντρευτούν.
Μά ὁ Θεός εἶπε ὅτι δέν ἔπρεπε νά συγγενέψουν, δέν ἔπρεπε νά συνυπάρξουν, δέν ἔπρεπε νά ἔρθουν σε μείξη. Καί τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς μείξεως, παιδιά, τό ὅτι δηλαδή ή μία γενεά ήρθε σε επαφή μέ τήν ἄλλη, ήταν να χαλάσει ἡ γενεά τοῦ Σήθ καί νά διαφθαρεῖ, όπως ήταν διεφθαρμένη ἡ γενεά τοῦ Κάιν.
Ποιό ήταν τό ἀποτέλεσμα; Ἔφθασε ἡ ἁμαρτία και το κακό σε τέτοιο βαθμό, ὥστε εἶπε ὁ Θεός: «οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας» (Γέν. 6, 3). Ἔγιναν σαρκικοί οἱ ἄνθρωποι, σκέπτονται σαρκικά. Καί ἐπῆλθε ὁ κατακλυσμός, και καταστράφηκε ὅλη ἐκείνη ή γενεά. Ὁ κατακλυσμός ἦταν τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς μείξεως, πού ἦταν ἀπαγορευμένη ἀπό τόν Θεό.
Βλέπετε, παρακαλῶ, ὅτι ἐδῶ ὑπῆρξε μία συνύπαρξη, τήν ὁποία ὁ Θεός δέν ἤθελε;
Ακόμη, βλέπουμε και κάτι ἄλλο. Οἱ Ἑβραῖοι, ὁ περιούσιος λαός τοῦ Θεοῦ, οἱ ἀπόγονοι τοῦ ἀγαπητοῦ στον Θεό Ἀβραάμ, πῆραν τήν ἐντολή νά μήν ἔχουν καμμία ἐπικοινωνία με τους γύρω γειτονικούς τους λαούς· ἐκεῖνοι ὅμως δέν πρόσεξαν. Ὁ Θεός σαφῶς τους εἶπε: Μικτούς γάμους δεν θα κάνετε, κοινές γιορτές δεν θα γιορτάσετε, καί ἐμπορικές πράξεις μέ αὐτούς δέν θά πραγματοποιήσετε· θά ζῆτε μόνοι σας. (Βλ. Λευίτ. 26, 12. Ησ. 52, 11. Περ. 16, 5. Ιεζ. 20, 1-26, 37, 27...)
Προσέξτε αὐτήν τήν ἀπομόνωση· εἶναι πολύ σπουδαία, παιδιά, καί χρειάζεται πάρα πολύ στήν ἐποχή μας, ὅπως θὰ δοῦμε στη συνέχεια.
Ἐπειδή ὅμως οἱ Ἑβραῖοι δεν πρόσεξαν στο σημεῖο τοῦτο, ὅπως καί οἱ παλαιοί ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, ἔφθασαν κι αὐτοί να καταστραφούν. Ἀφοῦ ἁμάρτησαν φοβερά, ἀκολούθησε ἡ αἰχμαλωσία, τόσο τοῦ βορείου βασιλείου ἀπό τούς Νινευίτες, ὅσο καί τοῦ νοτίου βασιλείου ἀπό τούς Βαβυλωνίους· δηλαδή τό ἀποτέλεσμα ἦταν ἡ διάλυση τοῦ κράτους τους· εἶχαν πραγματικάσυρθεῖ αἰχμάλωτοι στην Νινευῆ καί στή Βαβυλώνα. (Ἡ ἱστορία τῆς περιόδου αὐτῆς ἀρχίζει καί γιά τά δύο βασίλεια ἀπό τή διάσπαση του ενιαίου βασιλείου το 930 π.Χ. καί τερματίζεται για το βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ μέ τήν κατάλυσή του από τονΑσσύριο μονάρχη Σαργῶν Β΄ το 722 π.Χ. καί γιά τό βασίλειο του Ἰούδα μέ τήν κατάληψη καί καταστροφή τῆς Ἱερουσαλήμ ἀπό τόν Βαβυλώνιο ἡγεμόνα Ναβουχοδονόσορα Β΄ το 586 π.Χ. Ἔτσι, τό βόρειο βασίλειο επέζησε διακόσια περίπου χρόνια, ἐνῶ τό νότιο περίπου τριακόσια πενήντα χρόνια)
Ακόμα, ὁ Θεός ἀνανεώνει αὐτήν τήν απαγόρευση καί στήν Καινή Διαθήκη, ὅτι δέν πρέπει να συνυπάρχουμε μέ τό κακό· δέν μποροῦμε, δέν πρέπει! Καί δέν πρέπει να συνυπάρχουμε –προσέξτε– άλλοτε τροπικά καί ἄλλοτε τοπικά. Υπάρχουν φορές πού και τοπικά δεν πρέπει να συνυπάρχουμε. Σ' έναν τόπο πού γίνεται ἕνας ἁμαρτωλός χορός, σε μία ντισκοτέκ, δέν μπορεῖς να συνυπάρχεις· δηλαδή δέν μπορεῖς νά πᾶς ἐσὺ ἐκεῖ.
Αναγκαστικά όμως συνυπάρχεις στην πόλη πού ζεῖς· ἀλλά ὁ τρόπος πού θά ζεῖς μέσα ἐκεῖ θά εἶναι τρόπος ἀπομονώσεως. Τοπικά μέν δέν θά ἀπομονωθείς, τροπικά ὅμως θά ἀπομονωθεῖς.
Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ἡ Καινή Διαθήκη. Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στους Κορινθίους: «Μὴ γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες ἀπίστοις» (Β΄Κορ. 6, 14). Ἡ εἰκόνα εἶναι παρμένη ἀπό τά ζῶα πού ὀργώνουν. Δεν πρέπει στον ἴδιο ζυγό να βάλουμε δύο διαφορετικά ζώα, δηλαδή να βάλουμε ἕνα βόδι μέ ἕναν ὄνο. Αὐτά τά δύο εἶναι διαφορετικά ζῶα, καί δέν μποροῦν να συμβαδίζουν. Ο ζυγός πού θὰ μπεῖ ἐπάνω στον τράχηλό τους δέν θά ταιριάζει καλά, ὥστε νά κινοῦνται τα ζώα άνετα. Γι' αὐτό καί ὁ παλιός νόμος τό ἀπαγόρευσε αυτό. (Βλ. Λευιτ. 19, 19. Δευτ. 22, 10)
Ἀλλά αὐτό ἦταν τυπικό· ουσιαστικά όμως σήμαινε πώς δέν πρέπει νά εἴμαστε ἑτεροζυγοῦντες μέ τούς ἀπίστους. Δηλαδή, ἀπό τήν πραγματικότητα τῶν ζώων πού ἐπρόκειτο νά ὀργώσουν, γίνεται ἡ μεταφορά στόν πνευματικό χώρο. Καί λέει τώρα ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι δέν πρέπει νά ἑτεροζυγοῦμε μέ τούς ἀπίστους, να μή μπαίνουμε μαζί τους κάτω ἀπό τόν ἴδιο ζυγό· να μή κάνουμε παρέα μέ τούς ἀπίστους, μέ τούς διεφθαρμένους.
Λέει ἀκόμα στη συνέχεια: «διὸ ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος»· βγεῖτε ἀπό τόν χῶρο τους, ἀπό τήν περιοχή τους –τροπικά οπωσδήποτε– καί ξεχωριστεῖτε. Το λέει αυτό ὁ Θεός, καί τό σημειώνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Εἶναι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά τό ἀνανεώνει ή Καινή Διαθήκη. (Βλ. Ησ. 52,11. Ίεζ. 20,34-41. Ζαχ. 10,8. Αποκ. 18,4) Τί θά πεῖ «ἀφορίσθητε»; Θά πεῖ χωριστεῖτε καί ὁρίστε τά ὅριά σας· τά ὅρια τους καί τά ὅριά σας, ὁ δρόμος τους καί ὁ δρόμος σας.
Πάμε στο σχολείο –να μιλήσω πάνω στην καθημερινότητα. Μέσα στην τάξη είμαστε ὅλοι μαζί, καί οἱ εὐσεβεῖς καί οἱ ἀσεβεῖς. Θά ἀκούσουμε το μάθημά μας. Ὅταν αὐτό τελειώσει, θά πᾶμε στο σπίτι μας. Αλλά θά πᾶμε στο σπίτι μας χωρίς τήν παρέα εκείνων πού εἴχαμε μέσα στην τάξη, γιατί δέν μᾶς συμφέρει. Ἐάν ὅμως πηγαίνουμε και γυρίζουμε παρέα, ἐάν στο διάλειμμα κάνουμε παρέα μ' αὐτούς τούς συμμαθητές μας, τις συμμαθήτριές μας, ἀπό τούς ὁποίους ὁ Θεός μᾶς εἶπε νά ξεχωρίσουμε, τότε θα πέσουμε καί ἐμεῖς στίς ἁμαρτίες ἐκείνων. Καί τότε τί κάνουμε;... Τίποτα δέν κάνουμε! Δεν θα μπορέσουμε ποτέ μα ποτέ να διατηρήσουμε τήν ἀρετή μας καί τήν ἰδιότητά μας τή χριστιανική, ἐάν ἀφήσουμε τόν ἑαυτό μας να συνυπάρξει μέ τόν κόσμο, μέ τήν ἔννοια τήν ἠθική.
Καί προσθέτει ὁ Κύριος: «καὶ ἀκαθάρτου μὴ άπτεσθε, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς» (Β΄ Κορ. 6, 17). μήν ἀγγίζετε τίποτε τὸ ἀκάθαρτο, κι ἐγώ θά σᾶς δεχθῶ.
Ποιό εἶναι τὸ ἀκάθαρτο; Σου λέει ἡ φίλη σου, ὁ φίλος σου, ὁ συμμαθητής σου, η συμμαθήτριά σου: Κοίταξε αυτό το περιοδικό!... Δές τις φωτογραφίες του μέσα!... Ὄχι μόνο μή τό δεῖτε, ἀλλά οὔτε καί νά τό πιάσετε! Πῶς νά σᾶς τό πῶ, Αὐτό τό «μὴ ἅπτεσθε» θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά πῶ ὅτι ἰσχύει και κατά κυριολεξία! Οὔτε νά τό ἀγγίξετε! Ούτε νά τό δεῖτε!
Ἄν ὅμως δεῖτε τις φωτογραφίες ενός βρώμικου περιοδικοῦ, ἀνήθικου –κυκλοφορούν φοβερά ἀνήθικα περιοδικά μέσα στα σχολεία– τί θα γίνει; Ακούστε: Θα γίνει εἰσπήδηση, δόλια εἰσβολή, τοῦ σατανᾶ στην ψυχή σας! Θα πηδήξει ἀπό τό περιοδικό μές στην ψυχή σας ὁ σατανᾶς. Πῶς; Ακούστε: Θα πάτε στο σπίτι σας, κι ἐκεῖνα πού εἴδατε θα στριφογυρίζουν στο μυαλό σας, θά σᾶς ζαλίσουν... ἕως ὅτου κάποια στιγμή θά σᾶς τρικλοποδήσει ὁ διάβολος καί θά σᾶς ἀνατρέψει.
Ὅπως λοιπόν ἀντιλαμβάνεστε, παιδιά, δέν μποροῦμε νά δεχθοῦμε κάτι βρώμικο, οὔτε κἄν νά τό ἀγγίξουμε. Τό ἴδιο ισχύει καί γιά τά λόγια. Αρχίζει να λέει ἡ συμμαθήτρια, ὁ συμμαθητής, σας κάτι ρυπαρό, βρώμικο· νά τοῦ πεῖτε: Σε παρακαλῶ σταμάτα· δέν θέλω νά τ᾿ ἀκούσω. Μά γιατί; Δέν θέλω νά τό ἀκούσω!
Θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό, ἔτσι, ἐνδεικτικά. Ὑπηρετοῦσα στρατιώτης, καί κάποιος συνάδελφός μου, ἐκεῖ στο γραφείο σημάτων πού ἤμαστε, ἤθελε νά μοῦ δώσει νά δῶ ἕνα φιλμάκι –στατικές βέβαια εἰκόνες ἦταν· ὄχι κινούμενες, ἁπλᾶ νά τό δῶ, πού εἶχε ὅμως ἀνήθικες εικόνες. Τοῦ λέω: Δεν θέλω νὰ δῶ. Ἐκεῖνος ἐπέμενε νά τό δῶ. Έκανε μάλιστα και μία προσπάθεια να επιβληθεῖ σ' ἐμένα, δηλαδή να μουτο βάλει στα μάτια. Τότε θύμωσα. Προσέξτε: θύμωσα! Εἶναι ὁ θυμός ὁ καλός, πού ἔβαλε ὁ Θεός μέσα μας, όπως λέει ὁ μέγας Βασίλειος, που πρέπει να θυμώνουμε κατά τῆς ἁμαρτίας. (Βλ. Περὶ ὀργῆς καὶ ἔχθρας, Λόγος ΙΖ΄, PG 32, 1336: «Ο θυμὸς ἔστω σοι κατὰ μόνον τοῦ ὄψεως. Τί γὰρ τὸν Φινέὶς ἐδικαίωσεν; οὐχ ἡ δικαία ὀργὴ κατὰ τῶν πορνευσάντων; ... Οὕτω γίνεται πολλάκις ὁ θυμὸς ἀγαθῶν πράξεων ὑπηρέτης» καί Κατὰ ὀργιζομένων, Ομιλία Γ΄, PG 31, 368: «Ηλίας δὲ ὁ ζηλωτής, πεντήκοντα καὶ τετρακοσίους ἄνδρας ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης, καὶ τετρακοσίους ἄνδρας ἱερεῖς τῶν ἁλσῶν, ἐσθίοντας τράπεζαν Ἰεζάβελ, λελογισμένῳ θυμῷ καὶ σώφρονι εἰς ὄφελος παντὸς τοῦ Ἰσραὴλ ἐθανάτωσε». Πρβλ. «ὀργίζεσθε, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε» (Ψαλμ. 4, 5). Καί τοῦ λέω: Θά σοῦ τό σπάσω! Θά σοῦ τό ποδοπατήσω!... Τό ἀπέσυρε και τελείωσε. Ἡσύχασα! Τέλειωσε, πάει· αὐτό ἦταν ὅλο.
Παιδιά, προσέξτε· δέν πρέπει νά ἔχουμε καμμία ἐπαφή μέ τό κακό!... διότι, ἂν ἔχουμε, σᾶς ἐξήγησα τί μπορούμε να πάθουμε.
Βλέπει κανείς σήμερα, στήν ἐποχή μας, να συνυπάρχει διάχυτα το χριστιανικό φρόνημα μέ τό κοσμικό φρόνημα, μέ τήν κοσμική μας συμπεριφορά. Βλέπετε, πᾶμε στὴν Ἐκκλησία, ἀκοῦμε λόγο Θεοῦ, ἀλλά ταυτόχρονα δεχόμαστε καί τό κοσμικό φρόνημα και σκεφτόμαστε κοσμικά· δηλαδή ἔχουμε συνύπαρξη χριστιανικοῦ καί κοσμικοῦ φρονήματος.
Ας ακούσουμε ἄλλη μία φορά από τόν ἀπόστολο Παῦλο πού μᾶς λέει: «Μὴ συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ», μή γίνεστε ένα σχήμα με τούτον τον αιώνα, την ἐποχή μας, «αλλα μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει του νοὸς ὑμῶν», ἀλλά νά μεταμορφώνεστε μέ τόν ἀνακαινισμό τοῦ νοῦ σας, τῆς ψυχῆς σας, ώστε να διακρίνετε δηλαδή, «τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ τὸ εὐάρεστον καὶ τέλειον» (Ρωμ. 12, 2), ποιό είναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Αὐτά, παιδιά, ὡς πρός τή συνύπαρξη. Το κατανοήσατε· δέν πρέπει να συνυπάρχουμε με το κακό! Τελείωσε!... Θὰ τοῦ δώσουμε δρόμο να φύγει. Θα πούμε: Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Τελείωσε, πάει!
Μάλιστα, αναφέρεται γιά τόν ὅσιο Λουκά τοῦτο το χαριτωμένο. Κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Παρασκευή, εἶχε συνήθεια να πηγαίνει σ' ἕνα ψηλό βουνό ἐκεῖ, στη Βοιωτία, κρατώντας ἕναν σταυρό για να προσευχηθεῖ. Κάποια φορά λοιπόν συνάντησε μια οχιά στον δρόμο, στο μονοπάτι ἐκεῖ. Το μισό φίδι είχε σηκωθεῖ μέ τό κεφάλι ψηλά ἀπειλητικά, καί προκαλούσε φόβο, ἀναμφισβήτητα. Στάθηκε ὁ ἅγιος Λουκᾶς, κοίταξε το φίδι, τήν ὀχιά, –προσέξτε· φίδι ἦταν, ἁπλῶς ζῶο· δέν ἦταν ὁ διάβολος ἐκεῖ– καί τοῦ λέει: Ἄκουσε φίδι· κι ἐσύ εἶσαι πλάσμα τοῦ Θεοῦ, καί ἐγώ εἶμαι πλάσμα τοῦ Θεοῦ. Λοιπόν, στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Το φίδι κατέβασε το κεφάλι κάτω, σύρθηκε κι ἔφυγε, καί ἐκεῖνος πῆγε στή δουλειά του.
Θά λέτε λοιπόν αὐτό τό πολύ χαριτωμένο τοῦ ὁσίου Λουκᾶ τοῦ ἐν Βοιωτίᾳ· Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Θά τό λέτε γιά τή συμμαθήτριά σας, τόν συμμαθητή σας, τόν ὁποιονδήποτε Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Δεν θέλω νά ἔχω καμμία σχέση μαζί σου. Θά σοῦ λέω τήν καλημέρα μου ἐγκαρδίως, αλλά παρέα μαζί σου δέν μπορῶ νά κάνω, δέν γίνεται. Τὰ ἐνδιαφέροντά σου εἶναι ἄλλα, καί τά δικά μου ἐνδιαφέροντα είναι άλλα.
Καί ἐρχόμαστε τώρα, παιδιά, στο δεύτερο στάδιο, στον διάλογο, τό δεύτερο βῆμα τοῦ διαβόλου.
Ὁ διάβολος ἔθεσε στην Εὔα, ὅπως σᾶς εἶπα, ἕνα δῆθεν ἐρώτημα, πού περιείχε τήν παγίδα, τό δόλωμα. Δηλαδή, ἀλήθεια, ἔτσι σᾶς εἶπε ὁ Θεός;... Τί ἔπρεπε να κάνει ἡ Εὔα ὅταν τῆς ἄνοιξε ὁ διάβολος διάλογο;
Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος πάλι: «Δέον ... πάντη ἀποστραφῆναι», μέ κάθε τρόπο ἔπρεπε νά ἀποστραφεῖ ἡ Εὔα, νά γυρίσει τήν πλάτη της, «καὶ μηκέτι μήτε διαλεχθῆναι, μήτε ἀκοῦσαί τι τῶν παρ' αὐτοῦ λεγομένων», οὔτε κουβέντα ν' ανοίξει, οὔτε να καθήσει ν' ἀκούσει τίποτα, ἀλλά νά τοῦ γυρίσει τήν πλάτη· «ἀλλὰ τὴν ἐντολὴν ἐκκαλύψασα καὶ εἰποῦσα τὰ περὶ τοῦ Θεοῦ αὐτῆς ῥηθέντα, ἄλλην δέχεται παρ' αὐτοῦ συμβουλὴν ὀλεθρίαν καὶ θανάσιμον» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IC', PG 53, 128). Αλλά τί ἔκανε; μέ τόν διάλογο, κάθησε καί ἀποκάλυψε στον σατανᾶ τί τούς εἶχε πεῖ ὁ Θεός. Καί ἔτσι δέχεται ἄλλη συμβουλή ὄχι ἀπό τόν Θεό πιά, αλλά από τον διάβολο. Καί αὐτή ή συμβουλή ήταν ὀλέθρια καί θανάσιμη.
Ας θυμηθοῦμε τόν Κύριο στήν ἔρημο, πού τόν ἐπισκέπτεται ὁ διάβολος ὕστερα ἀπό τίς σαράντα ἡμέρες νηστείας Του. Τί κάνει ἐκεῖ ὁ διάβολος; Αποπειρᾶται νά ἀνοίξει διάλογο, αντλώντας επιχειρήματα ἀπό τήν Αγία Γραφή, μέ τή φράση «γέγραπται», είναι γραμμένο στην Γραφή! Ο Κύριος τοῦ ἀπαντάει πολύ σύντομα: «Γέγραπται...». «Γέγραπται ὁ διάβολος, «γέγραπται» καί ὁ Κύριος. «Γέγραπται γάρ, λέει ὁ διάβολος, ὅτι ἐντελεῖται τοῖς ἀγγέλοις περὶ σοῦ, καὶ ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσί σε», ὅτι θά δώσει εντολή στους αγγέλους Του για σένα, όταν πέσεις, να σε πιάσουν στα χέρια. Πράγματι, εἶναι γραμμένο.(Βλ. Ψαλμ. 90, 11) Αλλά ὁ διάβολος έκανε κακή, διαβολική ερμηνεία. Καί τί ἀπαντᾶ ὁ Κύριος; Ναί, ἀλλά πάλι εἶναι γραμμένο στην Αγία Γραφή, «οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» (Βλ. Δευτ. 6, 16). Ὁ Κύριος δέν λέει παραπανήσιες κουβέντες καθόλου· τίποτα· μένει μόνο στόν χῶρο τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Στο τέλος θρασύτατα ὁ διάβολος Του προτείνει να τόν προσκυνήσει: Θά σοῦ δώσω ὅλες τίς βασιλεῖες τῆς γῆς καί ὅλα τ' ἀγαθά τους καί ὅλα τά πλούτη τους, ἐάν πέσεις καί μέ προσκυνήσεις. Κι ὁ Κύριος τοῦ ἀπαντᾶ: «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανά»! Α, φύγε από δῶ... ἄντε, χάσου!... (Ματθ. 4, 1-11. Λουκά 4, 1-13) Το «ὕπαγε ὀπίσω μου» σημαίνει ἀφοῦ θά εἶσαι πίσω μου, δέν θά σε βλέπω. Θά τό ποῦμε λοιπόν στην νεοελληνική: Ἄντε, χάσου!... Να χαθεῖς ἀπό τά μάτια μου, νά μή σε βλέπω!
Προσέξτε. Ὅταν λέμε τό ἄ, χάσου..., ἄ, φύγε από δῶ, τό λέμε ἤρεμα; ἥσυχα; ἤ μέ κάποιο νεῦρο ψυχῆς; Εἶναι αὐτό τό νεῦρο τῆς ψυχῆς, πού σᾶς εἶπα προηγουμένως· εἶναι ὁ κατά Θεόν θυμός. Ὅμως, δυστυχῶς, ἐπειδή ἔχουμε πιά διαφθαρεῖ, φθάνουμε στο σημεῖο τόν θυμό αὐτόν νά τόν χρησιμοποιοῦμε ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν μας, ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας, κι όχι έναντίον τοῦ κακοῦ, ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας. (Βλ. Μ. Βασιλείου, Περὶ ὀργῆς καὶ ἔχθρας, Λόγος ΙΖ΄, PG 32, 1336: «Ὁ θυμὸς ἔστω σοι κατὰ μόνου τοῦ ὄψεως. Καὶ ἡμεῖς ζηλώσαι σπουδάσωμεν, καὶ μὴ καθ᾿ ἡμῶν, ἀλλὰ κατὰ τοῦ διαβόλου τὸν θυμὸν ὁπλίζωμεν μόνον, εἴ γε τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας ἐπιτυχεῖν βουλοίμεθα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.»)
Ὁ διάβολος, ὅπως ξέρετε, ανοίγει διάλογο μέ τόν κάθε πιστό, μέ τόν κάθε ἄνθρωπο. Τί εἶναι αὐτός ὁ διάλογος; εἶναι οἱ διάφορες υποβολές πονηρῶν σκέψεων. Κάποτε δέν εἶναι πονηρές. Ὁ διάβολος ὅμως εἶναι πονηρός, καί γιά νά σέ φέρει στις πονηρές σκέψεις δέν σέ πάει κατευθεῖαν σ' αυτές. Αρχικά, σοῦ παρουσιάζει μερικά πού δέν εἶναι οὔτε πονηρά οὔτε ἀγαθά. Έσύ παίρνεις θάρρος, καί λές: νά, κοίταξε τώρα, αυτό εἶναι καλό· ἕνας λογισμός. Σιγά-σιγά, σέ παίρνει ἀπό τό χεράκι, καί βῆμα από 'δῶ καί βῆμα ἀπό ἐκεῖ, σέ φέρνει ὅπου θέλει. Καί ἄν εἶσαι ἔξυπνος ἄνθρωπος, τότε λές: Πώ-πώ, που μ' ἔφερε ὁ διάβολος...!
Γιά κάνετε λίγη ἐνδοσκόπηση, νά ἐξετάσετε τόν ἐαυτό σας, νά δεῖτε τί πονηριές χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος, γιά νά σᾶς φέρει σε μία εικόνα ἤ σκέψη πονηρή. Σᾶς πάει ἀπό 'δῶ, σᾶς πάει ἀπό ἐκεῖ, σιγά-σιγά, καί σᾶς φέρνει ἐκεῖ πού θέλει. Εἶναι φοβερό.
Γι' αὐτό, μόλις αἰσθανθοῦμε ὅτι ἔχουμε μία ὑποβολή κάποιας σκέψεως, θα πρέπει νά τόν ἀποπέμψουμε τον διάβολο, να διώξουμε τη σκέψη αυτή, χωρίς διάλογο! Δέν θ' ἀνοίξουμε διάλογο!
Ὁ ἅγιος Ἡσύχιος ὁ πρεσβύτερος λέει το εξης πολύ ὡραῖο: «Δεῖ τὸν ἀγωνιζόμενον ἔνδον, κατὰ στιγμὴν χρόνου, ἔχειν τὰ τέσσερα ταῦτα· ταπείνωσιν, προσοχήν τε ἄκραν, ἀντίρρησιν, καὶ προσευχήν». Αὐτός πού ἀγωνίζεται εσωτερικά, τόν ἀγώνα τόν πνευματικό, πρέπει ανά πάσα στιγμή του χρόνου νά ἔχει αὐτά τά τέσσερα στοιχεῖα: πρῶτον ταπείνωση, δεύτερον ύπερβολική προσοχή, τρίτον αντίρρηση, καί τέταρτον προσευχή.
Τί εἶναι ἡ ταπείνωση; Ἡ ταπείνωση εἶναι μεγάλο κεφάλαιο. Δεν γλιτώνεις, ἄν δέν ἔχεις ταπείνωση.
Σᾶς θυμίζω ἐκεῖνο το θαυμάσιο καί διδακτικότατο ὅραμα τοῦ μεγάλου Ἀντωνίου. Εἶδε κάποτε στή γῆ μας απλωμένες παγίδες, καί ἀναστέναξε καί εἶπε: Κύριε, ποιός μπορεῖ νά σωθεῖ; Ὅπου να πατήσεις, σε πιάνει το δόκανο τῆς ἁμαρτίας. Καί ἀπαντάει μία φωνή από τόν οὐρανό: Ὁ ταπεινόφρων!... ὁ ταπεινός ἄνθρωπος.
Τί θά πεῖ ταπεινός ἐδῶ; Σου συνέβη κάτι; θά πᾶς στον πνευματικό, θά τό πεῖς στούς γονεῖς σου· δηλαδή θά ταπεινωθεῖς. Ἀκόμη, θά παραδεχθεῖς ὅτι κινδυνεύεις. Αν λές ἐγώ δεν κινδυνεύω... –τό ἀκούω από πολλούς νά τό λένε– ἐγώ δέν παθαίνω τίποτα... ἐγώ τίποτα δέν παθαίνω!... σοῦ ἀπαντῶ: «ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μὴ πέσῃ» (Α΄ Κορ. 10, 12), αὐτός πού νομίζει ὅτι στέκεται ὄρθιος ἄς προσέχει νά μήν πέσει. Λένε πολλές φορές: Εγώ μπορῶ νά πάω σ' ἕνα πάρτυ, καί σᾶς βεβαιώνω δέν παθαίνω τίποτα! Πόσες φορές τό ἀκούω αὐτό! Πάτερ μου, σᾶς βεβαιώνω, δέν παθαίνω τίποτα! Μπορῶ νά χορέψω, καί νά μήν πάθω τίποτα!...
Αυτό τί εἶναι; ἔλλειψη ταπεινοφροσύνης. Εγώ θά σοῦ πῶ τί θά πάθεις. Καί ἄν δέν πάθεις τήν πρώτη φορά, θα πάθεις τή δεύτερη. Αν δέν πάθεις τή δεύτερη, οπωσδήποτε θα πάθεις τήν τρίτη. Θα πάθεις οπωσδήποτε μά ὁπωσδήποτε, ὅπως μέ βλέπεις καί σέ βλέπω. Τί θά πεῖ ταπείνωση; να παραδεχθεῖς αὐτό πού σου λέω. Δέν τό δοκίμασες· ἀλλά θά πεῖς: Ἀφοῦ μοῦ τό λέεἰ ὁ πνευματικός μου, ἀφοῦ τό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ τό λέει τό Εὐαγγέλιο, ἀφοῦ τό λέει ἡ πεῖρα ἑνός ἀνθρώπου πού μπορεῖ νά μέ βοηθήσει, θά τό κάνω ἔτσι. Αυτό λέγεται ταπείνωση.
Τό πρῶτο λοιπόν εἶναι ἡ ταπείνωση.
Τό δεύτερο εἶναι ἡ προσοχή. Θα προσέχω, θά ἔχω το μυαλό μου· δέν θά κοιμᾶμαι, δέν θά μέ πιάσουνε, πού λένε, στόν ὕπνο. Το τρίτο εἶναι ἡ ἀντίρρηση· ἐκεῖνο τό «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανά» (Ματθ. 4, 10. Μαρκ. 8, 33. Λουκά 4, 8). Καί τό τέταρτο εἶναι ἡ προσευχή· θά προσεύχομαι.
Καί συνεχίζει ὁ ἅγιος Ἡσύχιος: «ἀντίῤῥησιν δέ, ἵνα ὁπηνίκα οξέως γνῷ τὸν ἐλθόντα, εὐθὺς μετ᾿ ὀργῆς ἀντιλογηθείη τῷ πονηρῷ» (Φιλοκαλία, Πρὸς Θεόδουλον, τόμ. Α΄, κεφ. κ', ἐκδ. Παναγιώττου Αθ. Τζελάτη, ᾿Αθῆναι 1893, σ. 84). Ὁ ἀγωνιζόμενος πρέπει νά ἔχει ἀντίρρηση, ὥστε νά μπορεῖ ἀμέσως, μόλις ξαφνικά αντιληφθεῖ τόν ἐχθρό πού ἦλθε, ἀμέσως νά τοῦ ἀντιμιλήσει καί νά πεῖ: Φύγε από δῶ πέρα!
Σήμερα, παιδιά, ανοίγουμε διάλογο προς κάθε κατεύθυνση. Ἡ ἐποχή μας μάλιστα λέγεται ὁ αἰών τοῦ διαλόγου, ἡ ἐποχή του διαλόγου. Πρός κάθε κατεύθυνση ἀνοίγουμε διάλογο! Δυστυχῶς –καί δέν ξέρω μέ πόσα δάκρυα πρέπει νά τό ποῦμε αὐτό– καί αὐτή ἡ Ορθοδοξία μας –σήμερα ἔχουμε Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας– ἀνοίγει διάλογο μέ τόν Οἰκουμενισμό! Ανοίγει διάλογο ἡ Ἐκκλησία μας καί μέ τούς αἱρετικούς, τοὺς ἑτερόδοξους! Ανοίγει διάλογο αὐτήν τή στιγμή μέ τον Μαρξισμό! Καί τό χειρότερο ἀπ' ὅλα, ἡ Ἐκκλησία μας διαλέγεται μέ τό κοσμικό πνεύμα, τήν κοσμικότηκα, το κοσμικό φρόνημα! Ανά πάσα στιγμή σκεπτόμαστε πῶς θά προσελκύσουμε ἀνθρώπους στήν Ἐκκλησία, κάνοντας υποχωρήσεις.
Ἐδῶ, φέρ' εἰπεῖν, εἴσαστε αὐτά τά παιδιά πού εἴσαστε· δόξα τῷ Θεῷ! μακάρι νά ὑπῆρχαν καί σέ ἄλλες ἐνορίες ἔτσι. Δόξα τῷ Θεῷ! Πῶς θά προσελκύσουμε τα παιδιά; Ἐάν βάλουμε και μουσική ποπ μέσα στην ἐκκλησία... ἐάν κάνουμε κι ἐκείνη τήν ἄλφα καί τήν βῆτα παραχώρηση... ἐάν, ὡς ἐνορία, στό ἐνοριακό μας κέντρο, τό πνευματικό μας κέντρο, βάλουμε καί κάποιον χορό....
Δηλαδή, ξέρετε τί κάνουμε στην πραγματικότητα; ἀνοίγουμε ἕναν διάλογο μέ τό κοσμικό πνεῦμα. Καί, διαλεγόμενοι μέ τό κοσμικό αυτό πνεῦμα, τελικά γινόμαστε ἁλάτι ανάλατο!... Δέν εἴμαστε οὔτε Χριστιανοί οὔτε καί κοσμικοί. Ὅμως τό ἀνάλατο αλάτι, κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, πετιέται στον δρόμο και καταπατιέται ἀπό τούς ἀνθρώπους! (Ματθ. 5, 13. Λουκά 14, 34. Βλ. Ρωμ. 12, 2. Β' Κορ. 6, 14. Πρβλ. Αποκ. 3, 16)
Γι' αὐτόν τόν λόγο, παιδιά, εμφανιζόμενοι ἔτσι στούς ἀνθρώπους, μ' αυτόν τον τρόπο, ἀφοῦ γινόμαστε ἕνα μέ τόν κόσμο και γινόμαστε πραγματικά κόσμος, τότε οἱ ἄνθρωποι δέν μᾶς προσέχουν, δέν μᾶς ὑπολογίζουν, καί λένε: Νά, αὐτοί εἶναι οἱ Χριστιανοί!...
Καί τό χειρότερο ξέρετε ποιό εἶναι; Ὁ διάβολος, ποὺ μᾶς ρίχνει σ' αὐτούς τούς θανάσιμους διαλόγους, ὁ ἴδιος έρχεται μετά νά μᾶς κοροϊδέψει γιατί εἶναι πονηρός, εἶναι μοχθηρός, εἶναι κακός, εἶναι φθονερός. θέλει νά μᾶς πλήξει. Ὁ ἴδιος μετά μᾶς κοροϊδεύει! (Υπάρχει μια συμβολική ἱστορία, κατά τήν ὁποία ὁ διάβολος σέ ἐνθαρρύνει γιά νά ἁμαρτήσεις, καλύπτοντάς σε μέ ἕνα πάπλωμα, καί σέ ἐκθέτει, σέ ξεμπροστιάζει, ὅταν ἁμαρτήσεις, χτυπώντας μία κουδούνα, νά τό μάθει ὁ κόσμος καί νά σε διαπομπεύσει!)
Δεν νομίζετε λοιπόν ὅτι πρέπει να προσέξουμε αὐτά τά δύο πού εἴπαμε, τή συνύπαρξη καί τόν διάλογο;
Αλλά γιά τά ἄλλα δύο, τήν διείσδυση καί τήν ἀνατροπή, θα μιλήσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.
Κυριακή, 11 Μαρτίου 1984
45η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
