†.Στις 14 Σεπτεμβρίου, αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας εορτάζει την παγκόσμιον Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού. Αυτό σημαίνει ότι μετά την εύρεσή του από την βασιλομήτορα Αγίαν Ελένην, υψώθη από του άμβωνος ο ευρεθείς Τίμιος Σταυρός, υπό του τότε Πατριάρχου Ιεροσολύμων Μακαρίου, περί το 325.
Η Εκκλησία μας για να προσδώσει αίγλην και τιμήν, θεώρησε την εορτήν του Τιμίου Σταυρού ως έναν αντίλαλον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Παρασκευής. Γι΄αυτό νηστεύομε την ημέρα αυτή. Όλοι το γνωρίζομε. Ακόμη έθεσε την εορτήν της Μεταμορφώσεως 40 ημέρες προ της Υψώσεως. Είναι 40 ημέρες. Και δημιουργεί έναν αντίλαλο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Καινή Διαθήκη γράφει ότι η Μεταμόρφωσις έγινε ολίγον προ του Πάθους. Δηλαδή λίγες ημέρες προ της 15ης του μηνός Νισσάν, δηλαδή στα μέσα περίπου του Φεβρουαρίου ή του Μαρτίου. Ακόμη η Εκκλησία όρισε δυο Κυριακές, η μία προ και η άλλη μετά, με υμνολογικό και ευαγγελικό περιεχόμενο σχετικό με τον Τίμιον Σταυρόν. Έτσι οι δύο αυτές Κυριακές, εκ των οποίων η πρώτη είναι σήμερα, στέκονται σαν στήλες τιμής και συνοδείας της μεγάλης εορτής.
Αν ερωτήσετε γιατί όλα αυτά, η απάντησις είναι ότι όλη η θεολογία της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο κορυφώνεται εις την σταυρική θυσία του Χριστού. Όπως το ακούσαμε και εις την σημερινή ευαγγελική περικοπή: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον -τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμον ή τόσο αγάπησε ο Θεός τον κόσμον-, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν -ώστε εκείνος ο οποίος πιστεύει εις αυτόν- μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον». Εκείνο το «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον», αυτό το «οὕτω» είναι απροσμέτρητον.
Ακόμη, το κέντρον του Ευαγγελίου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Είναι το κέντρον της πνευματικής ζωής, ο Τίμιος Σταυρός. Το κέντρον, το υπογραμμίζω και το ξαναλέγω, της πνευματικής ζωής. Εάν δεν βάλεις στη ζωή σου ως κέντρον τον Τίμιον Σταυρόν, είναι αδύνατον να κατανοήσεις και πολύ περισσότερο να βιώσεις την πνευματική ζωή. Αυτά που εμείς –επιτρέψατέ μου- όπως ζούμε πνευματική ζωή, επιτρέψατέ μου, πασαλείμματα είναι. Δεν αποτελούν πραγματικά την πνευματική ζωή. Γιατί απλούστατα πολλές φορές απ’ όλα αυτά λείπει η έννοια του Σταυρού. Αν αφαιρεθεί ο Σταυρός ή το περί Σταυρού κήρυγμα, τότε δεν έχομε σωτηρία. Γι΄αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος εις την Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του: «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ -λόγος θα πει κήρυγμα. Δηλαδή το κήρυγμα του Σταυρού-τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί -για εκείνους οι οποίοι τελικά μένουν αμετανόητοι και οι οποίοι βεβαίως θα χαθούν, δεν θα σωθούν, γι’ αυτούς ο Τίμιος Σταυρός είναι μωρία: «Πώς είναι δυνατόν ένας Ενανθρωπήσας Θεός να σταυρώνεται;»· και μάλιστα δια τους Εβραίους,λέγει, ότι είναι σκάνδαλον. Διότι αν είναι ο Γιαχβέ, δηλαδή ο Κύριος, ο Κύριος της δόξης, ο Άγιος του Ισραήλ, όπως τον είδε καθήμενον επί θρόνου αιωρουμένου ο προφήτης Ησαΐας, πώς είναι δυνατόν ποτέ να φθάσει εις τον Σταυρόν; Άρα δεν είναι. Αυτό είναι σκάνδαλο εις τους Εβραίους, που δεν τους αφήνει να επιστρέψουν εις Χριστόν)· τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι - αλλά για εκείνους οι οποίοι πιστεύουν, σώζονται, γι’αυτούς είναι ο Τίμιος Σταυρός, είναι δύναμις-». Και έκφρασις βεβαίως της αγάπης του Θεού Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, του Αγίου Τριαδικού Θεού δηλαδή.
Δια του Σταυρού, αγαπητοί μου, επανερχόμεθα εις τον απωλεσθέντα Παράδεισον· που είναι το σύμβολον της αρνήσεως του κόσμου, γιατί ο κόσμος εσταύρωσε τον Χριστόν. Κι εμείς λοιπόν, αν αποδεχόμεθα τον Σταυρόν, ουσιαστικά μένομε στην άρνηση του κόσμου.
Είναι και το σύμβολον της ασκήσεως ο Τίμιος Σταυρός. Δεν λέει ο Απόστολος στους Φιλιππησίους ότι μερικοί Χριστιανοί, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία», «που η κοιλιά τους», λέει, «είναι ο Θεός τους, δηλαδή τι θα φάμε, τι θα πιούμε και πώς θα αφροδισιάσουμε», και τους αποκαλεί αυτούς «ἐχθροὺς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ». Γιατί; Γιατί απλούστατα απέρριψαν την άσκηση και συνεπώς τον Τίμιον Σταυρόν.
Ακόμα, ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού είναι το δένδρον της ζωής. Ενθυμείστε ότι στον Παράδεισον ο Θεός, λέγει, εφύτευσε δύο δέντρα. Ο Παράδεισος, σας υπενθυμίζω, ήταν επάνω εις την Γην. Η λέξις Παράδεισος είναι περσική και θα πει «μεγάλος κήπος». Και ήτο μεταξύ των δύο ποταμών του Ευφράτου και του Τίγρητος. Λοιπόν, εφύτευσε, λέει, εκεί ο Θεός, δύο δέντρα. Το ένα δένδρον ήταν της γνώσεως του καλού και του κακού. Το άλλον δένδρον ήταν της ζωής. Και είπε εις τους πρωτοπλάστους: «Δεν θα δοκιμάσετε από το δένδρον της γνώσεως». Εκείνοι απατηθέντες από τον διάβολον, εδοκίμασαν, παρά την ειδοποίηση του Θεού ότι «ἐν ᾗ ἡμέρᾳ φάγεσθε, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε». Και τους εξεδίωξε ο Θεός από τον Παράδεισον. Ήταν μία περιοχή αυτή. Όλο το υπόλοιπον του πλανήτου μας ελέγετο Γη. Το τμήμα αυτό ελέγετο Παράδεισος. Σύμβολον της Βασιλείας του Θεού. Σήμερα εκεί πηγαίνομε. Είναι το σημερινό Ιράκ, αν το θέλετε. Σύμβολον. Το ένα δένδρον, που εξαπατήθηκαν και έφαγαν τον καρπόν, τους οδήγησε εις τον θάνατον. Η αγάπη του Θεού τούς εξεδίωξε για να μην εγγίσουν από το δένδρον της ζωής. Γιατί τότε το κακόν, όπως λένε οι Πατέρες, θα εγίνετο αθάνατον. Έτσι επεφύλαξε τον καρπόν του δένδρου της ζωής για αργότερα.
Και ποιο είναι το δένδρον της ζωής; Είναι, αγαπητοί μου, ο Ιησούς Χριστός. Ή, αν θέλετε, είναι ο Σταυρός. Και όπως εκεί εκρέμοντο οι καρποί του δένδρου της ζωής, έτσι εδώ κρεμάται ο Χριστός. Εάν λοιπόν τώρα φάμε τον καρπόν εκείνου του δένδρου και παίρνομε εντολή, εάν δεν δοκιμάσομε από τον καρπόν αυτόν του δένδρου της ζωής, αμαρτάνομε. Είναι το αντίθετο από ό,τι ήταν τότε. Δηλαδή τι είναι ο καρπός; Το σώμα και το αίμα του Χριστού. Και με αυτό έχομε την ζωήν, την αιώνιον ζωήν.
Είδατε λοιπόν όλα αυτά πώς προτυπώθηκαν, πώς προπαρασκεύσαν τον άνθρωπο αλλά και τον ερχομό του Υιού του Θεού με την Ενανθρώπηση εις τον κόσμον αυτόν. Πρέπει λοιπόν τώρα για να ζήσουμε, να φάμε τον καρπόν του δένδρου της ζωής· που ξαναλέγω είναι ο Τίμιος Σταυρός, επί του οποίου είναι ο Χριστός· το σώμα Του και το αίμα Του.
Μία τέτοια γνώσις περί του Τιμίου Σταυρού, ό,τι είπαμε, μας αποκαλύπτει το μέγεθος της αγάπης του Θεού. Και είναι το κλειδί της επανεισόδου μας εις την Βασιλείαν του Θεού. Έτσι ξαναγυρίζομε πίσω εις την Βασιλείαν του Θεού. Αλλά η Βασιλεία του Θεού είναι πολύ καλυτέρα και πολύ ευτυχεστέρα απ΄ ό,τι ήτο ο αρχαίος Παράδεισος. Δηλαδή είναι το βασίλειον της αθανασίας και της αφθαρσίας· που λέει ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτας το εξής: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Σε μένα», λέει, «μη γένοιτο να καυχηθώ για οτιδήποτε. Η καύχησίς μου είναι ο Τίμιος Σταυρός», λέγει ο Παύλος· «που επί του Σταυρού απέθανε ο Ιησούς Χριστός, ο Κύριός μου», που λέει ο Παύλος. Δια του οποίου Σταυρού, «ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Για τον κόσμο; Έχω πεθάνει. Δεν είμαι ζωντανός για τον κόσμο». Εννοείται «κόσμος», το κοσμικόν φρόνημα. Αυτό που κατακεραυνώνει στην προς Φιλιππησίους, που σας είπα προηγουμένως, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία» και δεν βαριέσαι και… Όχι. «Το φρόνημα της σαρκός, το φρόνημα του κόσμου, να σκέπτομαι δηλαδή κοσμικά, αυτό, για μένα τον Παύλο, έχει πεθάνει. Κι εγώ έχω πεθάνει για τον κόσμο». Πολύ σπουδαίο αυτό. Μας ανοίγει τον δρόμο να ζήσουμε κι εμείς ακριβώς το ίδιο. Ώστε το καύχημα του Παύλου και μάλιστα το μοναδικό καύχημα του Παύλου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Ο σταυρωμένος Χριστός! Γιατί, ξέρετε, ντρεπόμαστε πολλές φορές να πούμε ότι λατρεύομε έναν εσταυρωμένον Θεόν.
Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, στις Κατηχήσεις του, συγκεκριμένα στην 13η Κατήχησή του, αναφέρεται εις τον Τίμιον Σταυρόν. Μπορούμε από εκεί να πάρομε μία μικρή επιλογή, τι λέγει δια τον Τίμιον Σταυρόν. Προσέξατε. Γράφει: «Καύχημα μὲν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας καὶ πᾶσα πρᾶξις Ἰησοῦ, καύχημα δὲ καυχημάτων ὁ σταυρός- Κάθε πράξη του Ιησού, για την Εκκλησία είναι καύχημα. Αλλά το καύχημα των καυχημάτων είναι ο σταυρός». Και παρατηρεί ότι γι΄αυτό ο Παύλος, παρατηρεί ο άγιος Κύριλλος, έλεγε ότι το καύχημά του ήταν ο σταυρός. Και σημειώνει ακόμα: «Καὶ μὴ θαυμάσῃς εἰ (εάν) κόσμος ὅλος ἐλυτρώθη. Οὐ γὰρ ἦν ἄνθρωπος ψιλός, ἀλλὰ υἱὸς θεοῦ μονογενής, ὁ ὑπεραποθνήσκων». «Και μην απορήσεις γιατί τούτο σου λέγω, εάν ελυτρώθη», λέει, «όλος ο κόσμος δια του Σταυρού, γιατί απλούστατα, Εκείνος που εσταυρώθη, δεν ήτο ψιλός άνθρωπος-το «ψι» με γιώτα, ξαναλέγω-, δηλαδή γυμνός, σκέτος άνθρωπος. Αλλά τι ήταν; Ο Υιός του Θεού, που ενηνθρώπησε ο μονογενής, ‘’ὁ ὑπεραποθνήσκων’’. Αυτός ο Οποίος πεθαίνει για όλους».
Ακόμη γράφει ο άγιος Κύριλλος: «Μὴ τοίνυν ἐπαισχυνώμεθα τῷ σταυρῷ τοῦ σωτῆρος, ἀλλὰ μᾶλλον ἐγκαυχώμεθα». Δηλαδή «μην ντρεπόμαστε τον σταυρόν του Χριστού· αλλά μάλλον να έχομε καύχημα». Είδατε πώς τα πράγματα αλλάζουν; Είδατε πώς ο διάβολος κατάφερε να κάνομε τον σταυρό μας κρυφά, για να μη μας βλέπουν οι άλλοι και πουν ότι …χμ, ότι είμαστε Χριστιανοί. Μα, δεν βαφτίστηκες; Δεν είσαι Χριστιανός; Γιατί κρύβεις την ιδιότητά σου αυτή; Κι όπως και πρόσφατα σας το είπα και πολλές φορές σας το έχω πει, όταν περνούν από κάπου, μία Εκκλησία, κάνουν τον σταυρό τους κάτω από το σακάκι τους. Κλήθηκες, αγαπητέ μου, σε ένα διπλωματικό τραπέζι, που είναι…,ε, όποιοι είναι εκεί; -αυτοί, βέβαια, άλλοι πιστεύουν, άλλοι δεν πιστεύουν-, εσύ να κάνεις τον σταυρό σου κι έτσι να αρχίζεις να τρως. Επήγες στο εστιατόριο; Ποιος κάνει τον σταυρό του στο εστιατόριο; Αλλά γιατί; Την ευεργεσία τη δεχόμεθα, δηλαδή το φαγητό, την ομολογία την αρνούμεθα. Αυτό δεν είναι ασυνεπές, ανακόλουθον; Τι θα κάνομε; Θα κάνομε τον σταυρό μας. Και θα πούμε και την ευχή. Το «Πάτερ ἡμῶν» φερ’ ειπείν, αν πήγαμε μεσημέρι. Έτσι λέγει ο άγιος Κύριλλος, ότι πρέπει να μην ντρεπόμεθα τον Τίμιον Σταυρόν, αλλά πρέπει δια του Τιμίου Σταυρού να ομολογούμε τον Χριστόν. Και συνεχίζει:
«Ὁμολογῶ τὸν σταυρόν, ἐπειδὴ οἶδα τὴν ἀνάστασιν -λέγει ο άγιος Κύριλλος: «Ομολογώ τον Χριστόν, δεν ντρέπομαι. Γιατί; Γιατί ακολούθησε η Ανάστασις»-· Εἰ γὰρ σταυρωθεὶς ἀπέμεινεν, οὐκ ἂν ἴσως ὡμολόγησα, συνέκρυψα γὰρ ἂν τάχα τῷ ἐμῷ διδασκάλῳ -«Γιατί εάν δεν είχε αναστηθεί, τότε πιθανώς να μην ομολογούσα και να ντρεπόμουνα, γιατί ο Διδάσκαλος απέθανε επί του σταυρού». Και θεωρήθηκε βέβαια αφού μάλιστα σταυρώθηκε ανάμεσα σε δύο ληστάς, ίσως ίσως και αρχιληστής. Ποιος ξέρει πού, πώς; Αλλά αφού ακολούθησε η Ανάστασις, γιατί να κρύψω την ομολογία ότι πιστεύω εις τον Κύριον Ιησούν τον Εσταυρωμένον;-· ἀναστάσεως δὲ τὸν σταυρὸν διαδεξαμένης οὐκ ἐπαισχύνομαι διηγούμενος». «Αφού ακολούθησε», λέει, η Ανάσταση, «δεν ντρέπομαι να διηγηθώ την σταύρωσιν του Χριστού».
Συνεχίζει ο άγιος Κύριλλος: «Εἴ τις ἀπιστεῖ τῇ δυνάμει τοῦ σταυρωθέντος, ἐξεταζέτω τοὺς δαίμονας -Είναι ένα πολύ καλό επιχείρημα αυτό, έστω και έμμεσο. «Όποιος», λέει, «απιστεί εις την δύναμιν του Χριστού, να δει τι κάνουν απέναντι στον Χριστό οι δαίμονες». Ξαναλέγω είναι έμμεσος απόδειξις. Δεν θα ‘πρεπε εκεί να σταθούμε. Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει, κατά παραχώρησιν μπορούμε κι εκεί να σταθούμε-. Εἴ τις οὐ πιστεύει τοῖς λόγοις, πιστευέτω τοῖς φαινομένοις». «Όποιος δεν πιστεύει στα λόγια», του Ευαγγελίου εννοείται, «να πιστεύσει στα φαινόμενα». Τι δηλαδή; Όπως είναι το φαινόμενο του Πνευματισμού· που φυγαδεύονται οι δαίμονες. Έχει συμβεί πολλές φορές. Μία κυρία, ένας κύριος, πάνε εις το μέντιουμ, στο πνευματιστικό τραπεζάκι. Κι εκεί - πω πω πω, φοβερό…- ας πούμε ότι είναι γυναίκα αυτή η οποία είναι μέντιουμ. Μέντιουμ θα πει μέσον, μεσάζων. Σου λέει αμέσως: «Κυρία μου, βγάλτε τον σταυρό που έχετε στον λαιμό σας». Γιατί; Γιατί την πληροφόρησαν οι δαίμονες ότι δεν θα της αποκαλύψουν τίποτα, εάν ο πελάτης της δεν βγάλει τον σταυρό. «Δεν είναι μία απόδειξις ότι εδώ οι δαίμονες πτήσσουσιν», λέει, «τρομάζουν, παίρνουνε δρόμο μπροστά εις τον Σταυρόν του Χριστού;». Ακόμη, όπως είναι τα μάγια, οι κακοτεχνίες του διαβόλου. Όλα αυτά δείχνουν, όταν πάμε τον Τίμιο Σταυρό, κεραυνώνουμε τους δαίμονες.
Όπως συνέβη κάποτε με εκείνον τον δαιμονισμένο ή τους δαιμονισμένους: «Τί ἐμοί καί σοί, Ἰησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ». «Τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα σε μας -Ποιους; Τους δαίμονες- και σε Σένα, που είσαι ο Υιός του Θεού;». Βλέπετε πώς τρομάζουν οι δαίμονες; Όχι τότε στο Ευαγγέλιο που είναι γραμμένο. Αλλά και τώρα σήμερα όπως σας εξήγησα. Να πας στη μάγισσα, θα σου πει να βγάλεις τον σταυρό σου ή ό,τι άλλο. Και συνεχίζει: «Πολλοὶ κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐσταυρώθησαν -ο άγιος Κύριλλος συνεχίζει-, «ἀλλ' οὐδένα πτήσσουσιν οἱ δαίμονες». «Πολλοί», λέει, «σταυρώθηκαν στην οικουμένη, πολλοί». Ήταν εξάλλου ο ρωμαϊκός τρόπος εκτελέσεως των καταδίκων. Ρωμαϊκός. «Αλλά κανέναν», λέει, «απ’ αυτούς δεν φοβήθηκαν οι δαίμονες». «Τοῦ δὲ ὑπὲρ ἡμῶν σταυρωθέντος Χριστοῦ καὶ τὸ σημεῖον ἰδόντες μόνον τοῦ σταυροῦ πτήσσουσιν οἱ δαίμονες -Παίρνουν δρόμο και φεύγουνε. Μόνο τον σταυρό να δουν· όχι και τον Χριστόν». Όλα αυτά τι είναι; Και συνεχίζει: «Ἔπαθεν οὖν Ἰησοῦς κατὰ ἀλήθειαν ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων- Πράγματι, όταν λέει «κατὰ ἀλήθειαν», σημαίνει πράγματι πέθανε επί του Σταυρού. Δεν είναι φαινομενικός ο θάνατος επί του Σταυρού. Γι΄αυτό και το λέει ο Απόστολος Παύλος· λέγει ότι «ἀπέθανεν ἐπί Ποντίου Πιλάτου», πραγματικά, προσέξτε· κατά τας γραφάς». Αυτό το πήραμε εμείς και το έχομε στο Σύμβολο της Πίστεως. Όπως το λένε οι γραφές. Πέθανε πραγματικά. «Οὐ γὰρ δόκησις ὁ σταυρός –«Δεν ήταν», λέει, «κατά φαντασίαν ο Σταυρός»-, ἐπεὶ δόκησις καὶ ἡ λύτρωσις -τότε θα ήταν κατά φαντασίαν και η σωτηρία. Οὐ φαντασιώδης ὁ θάνατος- «Δεν ήταν κατά φαντασίαν ο θάνατος»-, ἐπεὶ καὶ μυθώδης ἡ σωτηρία –«γιατί τότε θα ήταν και η σωτηρία μας ένας μύθος». Τὸ μὲν οὖν πάθος ἀληθές - Πράγματι πέθανε ο Χριστός επί του Σταυρού. Έτσι αληθεύει και η Ανάστασις-, ἀληθῶς γὰρ ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἐπαισχυνόμεθα -Πράγματι πέθανε επί του Σταυρού και δεν ντρεπόμεθα να το πούμε-. Ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἀρνούμεθα, ἀλλὰ μᾶλλον καυχῶμαι λέγων. κἂν γὰρ ἀρνήσωμαι νῦν, ἐλέγχει με οὗτος ὁ Γολγοθᾶς, οὗ πλησίον νῦν πάντες πάρεσμεν – «Αν αρνηθώ, θα με ελέγξει», λέει, «εδώ κοντά μου που είναι ο Γολγοθάς». Ξέρετε, ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ήταν επίσκοπος Ιεροσολύμων, αυτά τα γράφει γύρω στο 350 μ.Χ. και λέει: «Να, εδώ κοντά μας είναι ο Γολγοθάς». Φοβερή παράδοσις, ότι πέθανε ο Ιησούς επί του Σταυρού κτλ. κτλ.- Ἐλέγχει με τοῦ σταυροῦ τὸ ξύλον -το οποίον είχε βρεθεί από την αγία Ελένη, μόλις 25 χρόνια πιο μπροστά. «Με ελέγχει», λέει, «το ξύλον του Σταυρού» τὸ κατὰ μικρὸν ἐντεῦθεν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ λοιπὸν διαδοθέν»· «που το κόψανε μικρά μικρά κομματάκια και το σκόρπισαν σε όλη την Οικουμένη». Σήμερα, το μεγαλύτερον τεμάχιον του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται εις το Άγιον Όρος.
«Καὶ θέλεις γνῶναι σαφῶς, ὅτι δόξα ἐστὶ τῷ Ἰησοῦ ὁ σταυρός;- Θέλεις να δεις με σαφήνεια ότι ο Σταυρός αποτελεί δόξα του Ιησού;-. Αὐτοῦ ἄκουε λέγοντος- Άκουσε τι λέει ο Ίδιος- ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου –«Ήλθε η ώρα για να δοξασθεί ο υιός του ανθρώπου». Και το έλεγε στους μαθητάς Του λίγο πριν σταυρωθεί-. Βλέπεις πῶς δόξαν οἰκείαν οἶδε τὸν σταυρόν;». «Αναγνωρίζει ότι δόξα δική Του είναι ο σταυρός. Αν Εκείνος λοιπόν το θεωρεί δόξα, γιατί έκανε το θέλημα του Πατρός και δια του οποίου Σταυρού σώζει τον κόσμον, εγώ γιατί θα ντραπώ;».
Αγαπητοί, ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι»· ότι «Έχω συσταυρωθεί με τον Χριστόν». Κι αν ο Σταυρός είναι η δόξα του Ιησού, τότε και όποιος σταυρούται με τον Ιησούν, συνδοξάζεται. Όλοι οι άγιοι κρατούσαν τον σταυρό. Και όλοι δοξάστηκαν. Δόξα μας λοιπόν είναι ο σταυρός του Χριστού.
Σήμερα, όπως σας είπα, πολλοί δυστυχώς, αρνούνται τον σταυρόν, γιατί αρνούνται τον Χριστόν. Έτσι η ομολογία μας και το καύχημά μας για τον Σταυρό του Χριστού, μας βάζει χρονικά στην εποχή του Παύλου και των πρωτομαρτύρων. Έκφρασις αυτής της δόξης και της καυχήσεως είναι το σημείον του σταυρού σωστά. Κάποιος προηγουμένως ήρθε εδώ και κοινώνησε, ένας κύριος, καρικατούρα σταυρού... Αγαπητοί μου, σωστά θα κάνομε τον σταυρό μας, σωστά. Ακούσατε; Σωστά. Έγινε καρικατούρα. Και γίνεται έτσι, πάντα κάπου να περικρύψουμε ότι εκάναμε τον σταυρό μας. Έτσι λοιπόν θα κάνουμε το σημείον του σταυρού ἐν παντί τόπῳ και χρόνῳ, μπροστά στα μάτια και των πιστών και των απίστων.
Έτσι, ας κλείσομε με τα σημερινά αποστολικά λόγια, που είπε ο Παύλος δηλαδή: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ - Σε τίποτα, μη γένοιτο, σε τίποτα δεν θα καυχηθώ, παρά μόνον εις τον σταυρόν του Χριστού-, δι' οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ -δια του οποίου σε μένα ο κόσμος σταυρώθηκε και εγώ για τον κόσμο». Αμήν.
†. Σήμερα η Εκκλησία μας σεβασμιώτατε, αγαπητοί μου αδελφοί, εορτάζει την προσκύνησιν του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού. Το Συναξάριον της ημέρας αναφέρει ότι ευρισκόμεθα εις το μέσον της πορείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και ο κόπος από την άσκησιν είναι αρκετός και φανερός, ώστε η Εκκλησία μας, τρίτη Κυριακή των Νηστειών σήμερα, προβάλλει, όπως λέγει το Συναξάριο, εις ημάς, ως βοήθημα κραταιότατον, τον Πανάγιον Σταυρόν, την χαράν του κόσμου, των πιστών την δύναμιν, των δικαίων το στήριγμα και των αμαρτωλών την ελπίδα, ίνα ευλαβώς Αυτόν κατασπαζόμενοι, λάβωμεν χάριν και δύναμιν προς τελείωσιν του θείου της νηστείας αγώνος.
Αλλά γιατί ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού είναι η χαρά, είναι η δύναμις, το στήριγμα και η ελπίδα πάντων; Διότι αποτελεί το θεμέλιον της σωτηρίας μας. Από τον Τίμιον Σταυρό του Χριστού πηγάζει η Εκκλησία· και όλα εκείνα τα μυστήρια τα οποία την συνιστούν: το Βάπτισμα, η Θεία Ευχαριστία και όλα τα άλλα μυστήρια. Συνεπώς ο Τίμιος Σταυρός είναι το θεμέλιον της Εκκλησίας.
Ακόμη, ο Τίμιος Σταυρός είναι η ήττα του διαβόλου. Είναι η εξασθένησις της αμαρτίας, η κατάργησις του κέντρου του θανάτου, η ανάπλασις του ανθρώπου και η ανακεφαλαίωσις των πάντων, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος. Και δεν είναι τι άλλο η ανακεφαλαίωσις των πάντων, παρά η σύναψις, η ένωσις, σύναψις ουρανού και γης. Σε όλα αυτά θεμέλιον είναι ο Τίμιος Σταυρός. Γι’ αυτό λέγει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων στην 13η του Κατήχηση: «Ὑπέμεινε δέ ταῦτα ὁ σωτήρ εἰρηνοποιήσας διά τοῦ αἴματος τοῦ σταυροῦ τά ἐν οὐρανοῖς καί τά ἐπί γῆς». Επέφερεν ειρήνην ανάμεσα στα ουράνια και στα επίγεια· τον Θεό και τον άνθρωπο. Αυτή ακριβώς, όπως σας είπα, είναι η ανακεφαλαίωσις, δηλαδή η σύναψις, η ένωσις ουρανού και γης.
Γι’αυτό πάλι γράφει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων στην ίδια του την Κατήχηση: «Λάμβανε οὖν πρῶτον ἀῤῥαγὲς θεμέλιον τὸν σταυρὸν καὶ ἐποικοδόμει τὰ λοιπά τῆς πίστεως». Βάλε θεμέλιο αρραγές, αράγιστο, σίγουρο. Και πάνω σ’ αυτό να εποικοδομήσεις ό,τι αφορά στην πίστη. Ώστε πράγματι λοιπόν ο Τίμιος Σταυρός είναι θεμέλιον. Και τούτο διότι εφόσον ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού έχει την δύναμιν υπέρ πάσαν άλλην εγκοσμίαν και ουρανίαν δύναμιν, επειδή επ’αυτού απλώθηκε Αυτός ο Ενανθρωπήσας Υιός του Θεού.
Βεβαίως, ο Σταυρός, όργανον θανατικής εκτελέσεως· ανάμεσα, αριστερά και δεξιά, του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου, υψώθηκαν άλλοι δύο σταυροί. Αλλά αυτοί οι σταυροί ήσαν των ληστών. Ο Σταυρός του Χριστού πήρε τη δύναμη από Εκείνον που απλώθηκε επάνω σε αυτόν. Είναι το «ὑποπόδιον τῶν ποδῶν» του Θεού, με την Ενανθρώπηση που εστερεώθηκε επάνω εις τον Τίμιον Σταυρόν. Προσέξατέ το αυτό. Δεν παίρνει δύναμη ο Σταυρός, αν επ’ αυτού δεν απλωθεί το σώμα του Χριστού. Κι αν ακόμη δεν πιστεύουμε εις Εκείνον, ο οποίος απλώθηκε πάνω σ’ αυτόν. Διότι ο Τίμιος Σταυρός δραστηριοποιείται από την πίστιν εις Εκείνον που εσταυρώθηκε. Δηλαδή, θα το επαναλάβω, εις τον Θεάνθρωπον Ιησούν Χριστόν. Εάν δεν πιστεύεις σε Εκείνον που σταυρώθηκε, ότι είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος αδερφέ μου, τότε αυτόν που κρατάς δεν είναι ο σταυρός του Χριστού. Είναι ο σταυρός του ληστού. Ανενέργητος. Κι όταν ο σταυρός μένει ανενέργητος, σε τι διαφέρει από τον κάθε σταυρό από τους χιλιάδες σταυρούς που οι Ρωμαίοι κατεσκεύασαν για να θανατώνουν τους εγκληματίες και τους καταδίκους;
Ακόμα, δεν είναι η πίστις μόνον εις Εκείνον που απλώθηκε στον Σταυρό, αλλά είναι και το συνεπές βίωμα· αν ανταποκρίνεσαι εις Εκείνον που είπε ό,τι είπε· δηλαδή εις το Ευαγγέλιόν Του. Ώστε όταν πιστεύεις εις τον Τίμιον Σταυρόν, δηλαδή σε Εκείνον που σταυρώθηκε, πιστεύεις Ποιος είναι, ξέρεις Ποιος είναι, ενσυνειδήτως πιστεύεις και κατόπιν συμμορφώνεσαι με ό,τι Εκείνος είπε, τότε στα χέρια σου ο Σταυρός είναι παντοδύναμον όργανον.
Πολλές φορές θα έχετε αναρωτηθεί, στο αυτοκίνητο βάζομε έναν σταυρό, άραγε για να μας φυλάει; Άραγε για λόγους διακοσμητικούς; Ή απλής «παραδόσεως»; Ε, έτσι το βρήκαμε, χωρίς να ξέρομε τίποτα περισσότερο. Και πώς τότε γίνονται δυστυχήματα; Πώς φοράμε σταυρό επάνω μας το καλοκαίρι και πηγαίνομε στη θάλασσα να κολυμπήσουμε και πνιγόμαστε; Πώς και έγινε; Για ρωτήσατε, για εξακριβώσατε. Αγαπητοί μου, ο Τίμιος Σταυρός έγινε κόσμημα. Έγινε απλώς ένα στολίδι, ένα διακοσμητικό στοιχείο. Τίποτε άλλο. Του αφαιρέσαμε την δύναμη. Κι έτσι ο Τίμιος Σταυρός μένει ανενέργητος. Γιατί στα χέρια της μαγίσσης ο σταυρός κρατιέται; Μένει ανενέργητος. Είναι, κι άλλοτε σας το έχω πει, ο εγκλωβισμένος σταυρός. Δηλαδή, είναι εκπληκτικόν πώς η αγάπη του Θεού υποχωρεί- θα το δούμε και λίγο πιο κάτω αυτό-, ώστε να αποδέχεται να εγκλωβίζεται από τις πονηρές δυνάμεις. Μα οι πονηρές δυνάμεις δεν τρέπονται εις φυγήν; Ναι. Παρά ταύτα, αποδέχεται ο Χριστός να εγκλωβίζεται ο Τίμιος Σταυρός από τις δαιμονικές δυνάμεις,όπως και τις Μασωνικές δυνάμεις, οι οποίες είναι δαιμονικές δυνάμεις. Το αποδέχεται. Με τη διαφορά μόνο πως συμβολικά εγκλωβίζουν τον Τίμιον Σταυρόν εντός ενός τριγώνου. Το μασωνικόν σύμβολον. Δηλαδή «σε έχω αιχμάλωτο». Είναι ο αιχμάλωτος σταυρός του Χριστού. Το αφήνει ο Χριστός. Κατά παραχώρησιν.
Όταν όμως πιστεύεις ποιος είναι Αυτός που απέθανε επί του Σταυρού και συμμορφούσαι αδελφέ μου όπως ο Χριστός θέλει, τότε άκου να δεις τι λέγει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων: «ἐπὶ μετώπου μετὰ παρρησίας. δακτύλοις ἡ σφραγὶς καὶ ἐπὶ πάντων ὁ σταυρὸς γινέσθω». Λέει: «Με τα δάχτυλα τα τρία», βλέπετε η παράδοσις; Είναι του 350 μ.Χ. αυτή η Κατήχησις. Βλέπετε η Παράδοσις; Ότι το σημείον του σταυρού είναι παράδοσις αρχαιοτάτη. Πού είναι οι αιρετικοί που λέγουν: «γιατί κάνεις τον σταυρό σου;». Πού είναι οι Χιλιασταί; Πού είναι οι Προτεστάνται; Πού είναι όλοι αυτοί; Επί μετώπου λοιπόν. Μετά παρρησίας. Με τα δάχτυλα. Δακτύλους. Να μπει η σφραγίδα του Σταυρού. Είναι σφραγίδα. Όπως το βλέπουμε εις τον προφήτη Ιεζεκιήλ, που το λέγει εκεί. Ο σταυρός είναι σφραγίδα. Είναι το σημείον Τ. Και στο φοινικικό και στο εβραϊκό αλφάβητο, το σημείο Τ είναι ένας σταυρός. Διασώζεται στη μικρογράμματη γραφή την Λατινική. Το μικρό t. Σταυρός είναι.
«Ἐπί ἂρτων-συνεχίζει ο άγιος Κύριλλος- βιβρωσκομένων». Στα ψωμιά που θα φάμε. Δεν ξέρω αν ο πατέρας σας το έκανε αυτό σπίτι. Στο δικό μου γινόταν. Έπαιρνε το καρβέλι το ψωμί, της οκάς, είχαμε την οκά, και με το μαχαίρι πριν κόψει, σταύρωνε από το κάτω μέρος του ψωμιού, χάρασσε, τρεις σταυρούς. Αυτό είναι. Βλέπετε η Παράδοση. Αν ρωτούσα τον πατέρα μου «γιατί, πατέρα μου, το κάνεις;», ίσως να μην ήξερε να απαντήσει. Κι όμως είναι μια παράδοση αρχαιοτάτη, από την αρχαίαν Εκκλησίαν. Τι σημαίνει αυτό; Ότι είναι Αποστολική η Παράδοση.
«ἐπί ἄρτων βιβρωσκομένων καί ἐπί ποτηρίων πινομένων, ἐν εἰσόδοις, ἐν ἐξόδοις»: όταν μπαίνουμε, όταν βγαίνουμε. Αν ρωτήσετε, γιατί με το φως το Πασχαλινό κάνουμε το σημείο του σταυρού εις το ανώφλι του σπιτιού μας; Είναι αυτό. Μπαίνεις, βγαίνεις το σημείο του σταυρού. Αλλά εκεί έχει και κάποια άλλη σημασία, με τα πρωτότοκα που εφονεύθησαν, απέθανον εις την Αίγυπτον κλπ –να μην μακρύνω τον λόγον.
«πρό τοῦ ὕπνου»· ή μπαίνεις στο σπίτι σου ή βγαίνεις,όταν πας να κοιμηθείς, «κοιταζομένοις καί διανισταμένοις»,όταν πέσουμε στο κρεβάτι μας, όταν σηκωθούμε από το κρεβάτι μας, «ὁδεύουσι καί ἠρεμοῦσι»,όταν περπατάμε,όταν στεκόμαστε, «μέγα τό φυλακτήριον», μεγάλο φυλακτήριον ο σταυρός.
«δωρεάν διά τούς πένητας»· δεν έχει τίποτα να πληρώσεις. Δεν είναι κάποια ασφαλιστική εταιρεία που πρέπει να πληρώνεις κάθε χρόνο συνδρομήν. Συνεπώς, είναι δωρεάν για τους φτωχούς. «χωρίς καμάτου διά τούς ἀσθενεῖς», δεν απαιτείται να καταβάλλουν κόπο οι ασθενείς για να τον κάνουν τον σταυρόν τους.
«ἐπειδή παρά Θεοῦ ἡ χάρις. Σημεῖον πιστῶν καί φόβος δαιμόνων». Είναι το σημείο των πιστών, ο φόβος των δαιμόνων. Προηγουμένως σας είπα για τον εγκλωβισμένο σταυρό. Περιμένετε. «ἐθριάμβευσε γὰρ αὐτοὺς ἐν αὐτῷ, δειγματίσας ἐν παῤῥησίᾳ».Γιατί, λέει, ο Χριστός επάνω στον Σταυρό Του ήτο θριαμβευτής. Και επαραδειγμάτισε, «δειγματίσας»· αφού επαραδειγμάτισε με παρρησία τους δαίμονες, ενώπιον των οφθαλμών των αγίων αγγέλων.
«Ὃταν γάρ ἴδωσιν τόν σταυρόν», οι δαίμονες όταν δουν τον σταυρό, «ὑπομιμνήσκονται τοῦ Ἐσταυρωμένου», θυμούνται τον Εσταυρωμένον. Γιατί άραγε; Γιατί οι δαίμονες πιστεύουν εις τον Εσταυρωμένον. Περίεργο! Δε λέγει η Αγία Γραφή ότι τα δαιμόνια πιστεύουν και φρίττουν; Όχι μόνο πιστεύουν, αλλά και φρίττουν. Μας βάζουν να λέμε ότι δεν υπάρχει άλλη ζωή. Κι όμως οι δαίμονες είπαν δια στόματος Γεργεσηνού: «Ήλθες να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας; Μη μας στείλεις εις τον άδην· επίτρεψε να πάμε σε εκείνους τους χοίρους». Βλέπετε πώς πιστεύουν οι δαίμονες; Μόνο που δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν την πίστη τους με αγάπη. Δεν μπορούν. Ούτε να ταπεινωθούν, ούτε να αγαπήσουν οι δαίμονες. Πιστεύουν όμως. Όταν όμως οι άνθρωποι δεν πιστεύουν, παραχωρεί ο Θεός να αιχμαλωτίζεται ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού και να μην ενεργεί. Τούτο γίνεται για την τιμωρία εκείνων των ανθρώπων που δεν πιστεύουν.
«μή διά το δωρημαίον», δηλαδή για τη δωρεά, που δεν κοστίζει σε κανέναν τίποτε, «καταφρόνει τῆς σφραγίδος·μην καταφρονήσεις, λέγει, τη σφραγίδα αυτή, επειδή σου προσφέρεται δωρεάν, «ἀλλά διά τοῦτο μᾶλλον τίμησον τόν ευεργέτην», αλλά ακριβώς για αυτόν τον λόγο να τιμήσεις τον ευεργέτη Χριστό, που σου έδωσε αυτό το όπλο.
«Τοῦτο μέχρι σήμερον θεραπεύει νόσους», ο Σταυρός, «τοῦτο μέχρι σήμερον δαίμονας ἀπελαύνει, φαρμάκων τε καὶ ἐπαοιδῶν ἀνατρέπει γοητείας». Αυτό, λέγει, ανατρέπει τις μαγείες των μάγων και των επαοιδών. Για να το καταλάβετε, γιατί πιστεύω μέσα σας να λέτε, να μένετε με μια απορία: Μα, μα πώς είναι δυνατόν να εγκλωβίζεται ο Τίμιος Σταυρός; Στα χέρια του πιστού, ενεργεί ο Τίμιος Σταυρός. Στα χέρια όμως του μη πιστού, δεν ενεργεί.
Και μάλλον γίνεται και καταισχύνη του ως εξής: Τότε, στην εποχή του Αποστόλου Παύλου στην Έφεσο, ήσαν επτά αδέλφια κάποιου αρχιερέως Σκευά. Αρχιερέως, εννοείται, Ισραηλιτών. Και εξόρκιζαν δαιμονισμένους. Πήγαιναν σε ένα σπίτι να εξορκίσουν κάποιον. Και λένε: «Σε διατάσσουμε δαίμονα ή δαιμόνια, στο όνομα του Παύλου, ο οποίος κηρύσσει τον Χριστόν, να φύγεις ή να φύγετε». Και τότε οι δαίμονες απαντούν: «Και τον Ιησούν γνωρίζουμε και τον Παύλο επιστάμεθα. Εσείς ποιοι είστε;». Και τότε όρμησαν, όρμησε ο δαιμονισμένος, δια χειρών δαιμονιζομένων, δια χειρών δικών του που του έβαζαν δύναμη οι δαίμονες και τους έδειρε ανελέητα. Βλέπετε παρακαλώ; Αν δεν πιστεύεις, δεν μπορείς να κάνεις χρήση του ονόματος του Χριστού και του Τιμίου Σταυρού.
Ο Τίμιος Σταυρός, αγαπητοί μου, είναι σύμβολο της «ασθενείας» του Χριστού. Την λέξη «ασθένεια» τη βάζω εντός εισαγωγικών. Και εννοείται η αδυναμία του Θεού. Ναι. Διότι πώς θα ήταν δυνατόν ποτέ να αφήσει ο Χριστός τον εαυτόν Του να σταυρωθεί επάνω εις τον Σταυρόν; Φάνηκε ότι ο Υιός του Θεού έχει ασθένειαν. Δηλαδή είναι αδύναμος. Όταν του έλεγαν οι σταυρωταί: «Κατέβα από τον Σταυρό για να δούμε και να πιστέψουμε». Ο Τίμιος Σταυρός λοιπόν είναι το σύμβολον της «ασθενείας» του Θεού.
Είναι ταυτόχρονα το σύμβολον της δυνάμεως του Θεού. Και της αγάπης του Θεού. Και της σοφίας του Θεού. Γιατί όλα αυτά; Γιατί απλούστατα ο Θεός έκανε- ας μου επιτραπεί η έκφρασις- ένα σχέδιον δια να παγιδεύσει και εξουδετερώσει τον διάβολον. Το σχέδιον της «ασθενείας» του Τιμίου Σταυρού. Πώς δηλαδή; Ο διάβολος ανέβασε εις τον Σταυρόν τον Χριστόν. Τα δε όργανά του, οι σταυρωταί, δεν ήξεραν τι κάνουν. Λέει ο Απόστολος Παύλος: «Εάν εγνώριζαν, δε θα σταύρωναν τον Κύριον της δόξης».
Συνεπώς, τι έγινε εδώ; Ο Σταυρός, όπως λέγουν οι Πατέρες, είναι το άγγιστρον, ένα άγγιστρον. Σαν κι αυτό που ψαρεύουμε στη θάλασσα. Στο άγγιστρον βάζουμε ένα δόλωμα. Το σώμα του Χριστού επί του Σταυρού ήταν το δόλωμα. Αλλά ασθενές. Το ψάρι, πάει να φάει εκείνο που του βάλαμε, το δόλωμα. Δε βλέπει το άγγιστρον. Διότι ο διάβολος χάρηκε που ανέβασε τον Χριστό επί του Σταυρού. Το είπε ο Θεός στον Παράδεισο στους Πρωτοπλάστους. Ότι «εσύ θα του δαγκώσεις τη φτέρνα εκείνου του απογόνου της Εύας, αλλά αυτός όμως θα σου συντρίψει το κεφάλι». Διότι το να πληγώσεις τη φτέρνα, δείχνει μικρή πληγή. Και είναι μικρή η πληγή ο θάνατος του Χριστού επί του Σταυρού, διότι ανεστήθη ο Χριστός. Αλλά ο διάβολος όμως συνετρίβη. Τι έγινε; Ανέβασε τον Χριστόν εις τον Σταυρόν, έβαλε τα όργανά του να Τον σταυρώσουν, αλλά όταν ο Χριστός πέθανε, η ψυχή Του πήγε στον Άδη. Αλλά δεν πήγε ως αιχμάλωτος, που πάνε οι ψυχές των κεκοιμημένων. Επήγε ως θριαμβευτής. Και τότε αντελήφθη ο διάβολος-τα τροπάρια τα αναστάσιμα θα τ’ακούσετε σε λίγες μέρες και θα δείτε αυτά που σας λέω-τότε ο διάβολος την έπαθε. Πήγε να φάει το δόλωμα, να λαφυραγωγήσει τον Χριστό και λαφυραγωγήθηκε. Το άγγιστρον Σταυρός, κάθισε στον λαιμό του. Όπως ακριβώς μπαίνει το άγγιστρον εις το ψάρι και εξουδετερώνεται.
Ήταν λοιπόν αυτό το σοφό σχέδιο του Θεού, να εξουδετερώσει τον διάβολον. Αν ερωτήσετε γιατί; Δεν είναι ο Παντοδύναμος Θεός να του δώσει-επιτρέψατέ μου- μία στο κεφάλι και να τελειώνει η ιστορία; Όχι. Οι πρωτόπλαστοι από τον διάβολον έπαθαν. Έπρεπε λοιπόν τώρα και ο διάβολος να πάθει από άνθρωπο. Όχι από τον Θεό. Θα μπορούσε να πει ο διάβολος: «Ε, βέβαια, εγώ τι να κάνω, κτίσμα είμαι, Εσύ ο Παντοδύναμος Θεός μού έδωσες μια και με νίκησες». Όχι. Ανθρώπους ενίκησες; Άνθρωπος θα σε νικήσει. Αυτή είναι η σοφία του Θεού. Έπρεπε άνθρωπος να νικήσει τον διάβολο. Γι’αυτό ακριβώς ο Χριστός δεν απεκάλυπτε τον εαυτόν Του. Όταν ο Πέτρος είπε «σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος», εσύ είσαι ο Υιός του Θεού του ζώντος, ο Κύριος επετίμησε και τον Πέτρο και τους άλλους. Τι θα πει «επετίμησε»; Τους επέπληξε. Τι εννοούσε; Να μην το πουν. Να πω και κάτι που θα σας φανεί παράξενο; Και να μην τ’ακούσει και ο διάβολος. Μην σας φαίνεται παράξενο αυτό. Αυτή η έκφραση «μην τ’ακούσει ο διάβολος», ο διάβολος δεν είναι πανταχού παρών, είναι έκφρασις των Πατέρων.
Ώστε, βλέπει, κανείς εδώ, αγαπητοί, ότι ο Τίμιος Σταυρός είναι παντοδύναμος. Είναι το σύμβολον της παντοδυναμίας. Κι ακόμη αν θέλετε, όταν ξανάρθει ο Χριστός,θα προηγείται το σύμβολο του Σταυρού. Θα πουν εκείνοι που Τον σταύρωσαν: «Ποιος είναι αυτός που έρχεται μετά των νεφελών του ουρανού;». Διότι θα αναγνωρίσουν την ταυτότητα του Ερχομένου, δια του προηγουμένου Σταυρού. Θα προηγείται ο Σταυρός. Διότι ο Σταυρός είναι η ταυτότητα του Χριστού. Και τότε «ὄψονται», όπως λέει στο πρώτο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως· και μετά τι; «καί κόψονται». Θα δουν και θα χτυπάνε το στήθος και θα τραβάνε τα μαλλιά τους. «Αυτός είναι Εκείνος τον Οποίον εμείς εσταυρώσαμε;». Ο Χριστός ο ίδιος δεν είπε ότι θα προηγηθεί το δικό Του σημείο; Προ της ελεύσεώς Του; Στον ουρανό. Και το δικό Του σημείο είναι ο Τίμιος Σταυρός.
Γι’ αυτό, αγαπητοί μου, λέγει και ο άγιος Κύριλλος: «Τοῦτο», το σύμβολο, «μετὰ τοῦ Ἰησοῦ φαίνεσθαι μέλλει», πρόκειται να φανεί, «πάλιν ἐξ οὐρανοῦ. προηγήσεται γὰρ τοῦ βασιλέως τό τρόπαιον». Το τρόπαιον. Ο Σταυρός είναι τρόπαιον. Πέθανε για να αναστηθεί. Γιατί εμείς είχαμε πεθάνει και έπρεπε να μας αναστήσει. Τρόπαιο λοιπόν, «ἵνα ἰδόντες ὃν ἐξεκέντησαν», για να δουν εκείνοι που Τον λόγχισαν, «καί ἐκ τοῦ Σταυροῦ γνόντες τόν ἠτιμασμένον». Και από τον Σταυρό να καταλάβουν Εκείνον τον οποίον είχαν ατιμάσει.
Αγαπητοί, σεβασμιώτατε, αγαπητοί μου, «καύχημα μέν τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας», λέγει ο άγιος Κύριλλος, «καί πᾶσα πράξις Ἰησοῦ», ό,τι ο Χριστός έκανε είναι καύχημα, «καύχημα δέ καυχημάτων ὁ σταυρός»· αλλά το αποκορύφωμα των καυχημάτων είναι ο Σταυρός. «Μή τοίνυν ἐπαισχυνθώμεθα τῷ σταυρῷ τοῦ σωτῆρος, ἀλλά μᾶλλον ἐγκαυχώμεθα»· μην ντρεπόμαστε τον σταυρό του Χριστού. Μάλλον να τον έχουμε καύχημα. Μην κάνουμε κάτω από το σακάκι μας το σημείον του σταυρού. Μη στερούμε τον εαυτό μας να σταυρώσουμε την ύπαρξή μας σε ένα εστιατόριο ή σε κάποιο συμπόσιο.
Με τη δύναμη αυτής της ακτίστου ενεργείας του Τιμίου Σταυρού, πέτυχαν τα πάντα οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης. Σημειώνει στην «προς Εβραίους» ο Απόστολος· «κατηγωνίσαντο», προσέξτε, δια της ακτίστου ενεργείας του Τιμίου Σταυρού: «οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων». Δηλαδή έτρεψαν σε φυγή τους εχθρούς. Ακόμα και στην Καινή Διαθήκη με τη δύναμη του Τιμίου Σταυρού έδωσαν τη ζωή τους υπέρ του Χριστού, ποιοι; Οι Άγιοι Πάντες. Ενίκησαν τον διάβολον. Ενίκησαν τη σάρκα. Ενίκησαν τα πάθη. Ενίκησαν τον κόσμον.
Με τη δύναμη του Τιμίου Σταυρού που προβάλλει σήμερα μπροστά μας, σεβασμιώτατε και αγαπητοί μου, θα νικήσουμε και εμείς τις αντίθεες δυνάμεις και τον κακό εαυτό μας και θα εισέλθουμε νικηταί εις την βασιλείαν του Θεού.
†.Και τώρα, αγαπητοί μου, ερχόμεθα εις την συνέχεια του περασμένου θέματός μας, σ’ ένα ακόμα βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Σταυρού. Αν λάβετε δε υπόψιν ότι το βάθος της θεολογίας του Σταυρού είναι ανεξάντλητον, ουδέποτε θα εξαντληθεί εις τους αιώνας, όσο και αν οι αιώνες βαθαίνουν μέσα εις το μυστήριο αυτό. Φυσικά εδώ δεν γίνεται καμία άλλη απόπειρα, παρά μία προσπάθεια ενός γενικού σκαριφήματος, μιας στοιχειώδους αντιλήψεως του μυστηρίου της θεολογίας του Σταυρού. Και σήμερα θα είναι ειδικά ως προς τον Σταυρόν το τελευταίο μα θέμα, διότι πρώτα ο Θεός, από την ερχόμενη Κυριακή θα εισέλθομε σε ένα άλλο κεφάλαιον, εις την ταφήν του Κυρίου και την εις Άδου κάθοδον του Κυρίου.
Είναι πραγματικά εξαιρετικώς σπουδαία αυτά τα οποία μας λέγει ο μεγάλος αυτός ομολογητής του 14ου αιώνος. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Λέγει ότι το μυστήριον του Σταυρού του Χριστού προανεκηρύσσετο και προετυπούτο κατά έναν τρόπον μυστικόν ήδη από τις προ Χριστού γενεές, τις αρχαίες γενεές και τις προ νόμου και τις μετά νόμον. Δηλαδή και προ του Μωυσέως και μετά τον Μωυσέα, αλλά και προ του Αβραάμ. Αναφέρεται τόσο πίσω, όσο φθάνοντες εις τον Αδάμ και την Εύα, όπως θα δούμε στη συνέχεια του θέματός μας. Και κάτι πολύ σπουδαίο. Ότι κανείς ποτέ δεν κατηλλάγη τω Θεώ, δηλαδή δεν συνεφιλιώθη με τον Θεό, χωρίς την δύναμη του Σταυρού. Ούτε μετά τον Σταυρόν ούτε προ του Σταυρού. Πώς κατηλλάγη όμως κανείς, πως συνεφιλιώθη κανείς προ του Σταυρού, αφού δεν υπήρχε ακόμη ο Σταυρός;
Αυτό ακριβώς έρχεται να μας τονίσει το σημερινό μας θέμα, που λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ότι, όπως ο υιός της απωλείας, της ανομίας, της αμαρτίας, ο Αντίχριστος, που λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ότι ο Αντίχριστος λέγει, ακούσατε ότι έρχεται· και νυν εστίν. Ακούσατε ότι θα έλθει, ότι έρχεται και τώρα είναι. Πώς έρχεται, αφού τώρα είναι; Και όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος, ότι το μυστήριο του Αντιχρίστου, που θα έλθει –δεν ήλθε και μάλιστα όχι στην εποχή του, ούτε στην εποχή μας ακόμη δεν έχει έλθει ο Αντίχριστος, αλλά ήδη από την εποχή του Ιωάννου και του Παύλου το μυστήριον του Αντιχρίστου ενεργείται. Έτσι λέγει ο Απόστολος Παύλος. Το μυστήριον του Αντιχρίστου ήδη υπάρχει, ενεργείται. Τοιουτοτρόπως, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, όπως ενεργείται το μυστήριον του Αντιχρίστου πριν έλθει ο Αντίχριστος, έτσι και το μυστήριον του Σταυρού προενηργείτο πριν έλθει ο Χριστός. Αυτό ακριβώς, αγαπητοί μου, είναι σήμερα το θέμα μας. Να αντιληφθούμε πώς ακριβώς το μυστήριον του Σταυρού προανεκηρύσσετο, προετυπούτο και πώς ακόμη κατηλάσσοντο τω θεώ οι προ Χριστού άνθρωποι, δυνάμει του μυστηρίου του Σταυρού.
Ο Σταυρός κατά τον αυτόν Άγιον, Γρηγόριον τον Παλαμά, ενεργεί σε τρείς βαθμίδες. Ενεργεί προ της σαρκώσεως του Θεού Λόγου, ενεργεί ἐν τῇ σαρκώσει, εν τῷ θανάτῳ, δηλαδή, του Χριστού και εις τα μυστήρια της Εκκλησίας.
Αυτό «ἐν τῇ σαρκώσει καί ἐν τῷ θανάτῳ τοῦ Χριστοῦ» σας θυμίζω εκείνο που σας είχα πει την περασμένη φορά, ότι, ποία η σχέσις του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας εις τον Μυστικόν Δείπνον με τον Σταυρόν, εφόσον ο Κύριος δίνει το σώμα Του και το αίμα Του, αλλά ακόμη δεν ανέβη επί του Σταυρού. Σας το είχα πει την περασμένη φορά, ότι το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας δεν ανεμένετο να έλθει ο Σταυρός δια να δοθεί. Δεν δεσμεύεται σε τίποτε ο Ιησούς Χριστός σε τούτο. Ούτε ακόμη ανέμενε τον Ιούδα να προδοθεί ούτε τον Καϊάφα να καταδικάσει, ούτε τον Πιλάτο να σταυρώσει. Το μυστήριο ήδη ενεργείτο.
Κατά παρόμοιο, λοιπόν, τρόπο και εδώ τώρα ενεργεί ο Σταυρός προ της σαρκώσεως, κατά την σάρκωσιν και τον θάνατον του Χριστού, και Τρίτη βαθμίς είναι τα μυστήρια της Εκκλησίας. Και τούτο, διότι η καταλλαγή –καταλλαγή θα πει συμφιλίωση του ανθρώπου με το Θεό- δεν είναι μόνον το ιστορικόν γεγονός της σταυρώσεως, που λέμε ότι ο Χριστός εσταυρώθη και δυνάμει του Σταυρού καταλλασσόμεθα τῷ Θεῷ. Αλλά κυρίως, προσέξετε παρακαλώ, κυρίως είναι η άκτιστος και η προαιώνιος ενέργεια του Θεού, διά της οποίας ακτίστου και προαιωνίου ενεργίας, ο Θεός Λόγος ενεργεί την μία και μοναδική καταλλαγή εις τας τρεις βαθμίδας της ιστορίας και προ του Σταυρού και κατά τον Σταυρόν και μετά τον Σταυρόν.
Προ του Σταυρού ενήργει ο Σταυρός, διότι ο Θεός Λόγος ήτο το εσφαγμένο αρνίον από καταβολής κόσμου. Μας κάνει εντύπωση. Εσφαγμένο όπως λέγει το βιβλίο της Αποκαλύψεως 1, 2, 8, ότι ο Θεός είναι το εσφαγμένο αρνίον από καταβολής κόσμου. Δηλαδή, το μυστήριο της ενανθρωπίσεως και της θυσίας, διότι αρνίον είναι η ενανθρώπισις, εσφαγμένον αρνίον είναι η θυσία του ενανθρωπίσαντος Θεού Λόγου, ήδη υπάρχει από πολύ πριν γίνει ο κόσμος. Υπάρχει ούτε λίγο, ούτε πολύ προαιωνίως.
Σημειωτέον ακόμη ότι δεν είναι το ιστορικόν γεγονός του Σταυρού αυτό καθ’ εαυτό εκείνο το οποίο καταλλάσσει και συμφιλιώνει τους ανθρώπους με τον Θεόν. Αλλά τι είναι; Είναι το άκτιστον μυστήριον του Σταυρού, που έχει πηγή του τον Πατέρα, τον Υιόν και το Πνεύμα το Άγιον! Το ιστορικόν γεγονός του Σταυρού καταλλάσσει μόνο διότι υπάρχει η υποστατική ένωση εν τω προσώπω του Χριστού. Εφόσον, δηλαδή, ο Χριστός είναι και Θεός και άνθρωπος, όταν ως άνθρωπος απλούται επί του Σταυρού, επειδή το μυστήριον του Σταυρού ως άκτιστος ενέργεια υπάρχει στον Πατέρα, τον Υιό και το Πνεύμα το Άγιο και επειδή ο Υιός είναι ενωμένος μετά του Ιησού Χριστού ως ένα πρόσωπο, γι’ αυτό το λόγο και το ιστορικό γεγονός του Σταυρού καταλλάσσει, συμφιλιώνει μόνο και μόνο διότι υπάρχει αυτή η υποστατική ένωσις εις το πρόσωπον του Χριστού.
Όπως βλέπομε ακόμη, ότι η ενέργεια της καταλλαγής, της συμφιλιώσεως είναι μία και, όπως λέγεται, μερίζεται αμερίστως εις εκείνους οι οποίοι θεούνται και οι οποίοι είναι οι πολλοί, τόσον προ του νόμου, μετά το νόμο, προ του θανάτου του ενσαρκωθέντος Λόγου και μετά την Ανάστασή Του. Το ιστορικό γεγονός είναι ένα. Το του Γολγοθά. Αυτό το ιστορικό γεγονός της σταυρώσεως διακρίνεται σε τούτο ως προς το άκτιστο μυστήριο του Σταυρού. Το ιστορικό γεγονός. Διακρίνεται στο ότι δεν έχομε μόνο απλώς την καταλλαγή, αλλά έχομε και κάτι άλλο. Έχομε, σημειώσατε, ότι την καταλλαγή την έχομε στην Παλαιά Διαθήκη με τους δικαίους. Ο Αβραάμ καταλλάσσεται με τον Θεόν. Ο Μωυσής το ίδιο. Ο Νώε το ίδιο. Είναι οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης. Δεν υπάρχει έχθρα ανάμεσα στο Θεό και αυτούς, διότι εις αυτούς ενήργησε, όπως θα δούμε στη συνέχεια, το άκτιστο μυστήριο της ενεργείας του Σταυρού και ήρθε η καταλλαγή μεταξύ του Θεού και ανθρώπων δικαίων.
Αλλά εκείνο που διακρίνει την καταλλαγή με το μυστήριο του Σταυρού και του ιστορικού Σταυρού, όταν λέμε του ιστορικού, αυτά τα δύο ξύλα επί των οποίων σταυρώθη ο Χριστός, είναι τούτο, ότι με τον Σταυρόν, τον ιστορικόν Σταυρόν αι πύλαι του Άδουδεν κατισχύουν πλεόν της Εκκλησίας, και δεύτερον, το πάρα πολύ σπουδαίον, ότι ακόμη ενικήθηκε ο θάνατος. Διότι οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης κατηλλάγησαν τω Θεώ, αλλά δεν ενικήθη ο θάνατος. Διότι δεν είχαμε ακόμη τον ιστορικόν Σταυρόν, ούτε την Ανάστασιν του Χριστού. Θα το πούμε λίγο πιο κάτω, αλλά σας το λέγω και από τώρα. Γι’ αυτόν τον λόγον, αγαπητοί μου, ο Αβραάμ, όπως μας αποκαλύπτει ο Κύριος, και μόνον εκείνος μπορούσε να μας το αποκαλύψει, ουδείς άλλος, ότι επερίμενε να ιδεί την ημέρα την δική του. Και είδε και εχάρη. Ποια ήταν η ημέρα η δική του; Ήταν η ημέρα της ενανθρωπίσεως του Θεού Λόγου, που θα ανελάμβανε τον Σταυρόν και την θυσίαν. Και είδε, λέγει, και εχάρηκε. Γιατί εχάρη; Διότι όχι μόνο θα επήρχετο η καταλλαγή, αλλά και κάτι πολύ σπουδαίο. Ότι θα ενικάτο πλέον οριστικά ο Άδης, ουδέποτε θα εστρέφετο κατά της Εκκλησίας να επιφέρει νίκην ο Άδης, αι σκοτειναί δυνάμεις του Άδου και θα ενικάτο και ο θάνατος. Να το πω απλά, εχάρηκε ο Αβραάμ, γιατί θα αναστηθεί με το σώμα του, αλλά αυτό είναι με τον ιστορικόν Σταυρόν, όχι με το μυστήριον που ενηργείτο εις την Παλαιάν Διαθήκην. Αυτή είναι η διάκρισις μεταξύ του μυστηρίου, του ακτίστου μυστηρίου του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη και του ιστορικού Σταυρού πλέον εις την Καινή Διαθήκη.
Με αυτό το πνεύμα γράφει ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας εις τους Μαγνησιείς τα εξής: είναι 8ο κεφ. 9 «οι θειότατοι προφήται κατά Χριστόν Ιησούν έζησαν. (Κοιτάξτε, οι προφήται, λέει, έζησαν κατά Ιησούν Χριστόν. Πώς έζησαν κατά Χριστόν Ιησούν, ενόσω ακόμη δεν είχε έλθει ο Ιησούς Χριστός;) Δια τούτο και εδιώχθησαν. (Γιατί; Επειδή έζησαν κατά Ιησούν Χριστόν; Μα ακόμη δεν ήρθε ο Χριστός. Ενηργείτο το μυστήριο της ενανθρωπίσεως. Και συνεπώς και το μυστήριο του Σταυρού). Εμπνεόμενος υπό της χάριτος Αυτού εις το πληροφορηθήναι τους απειθούντας δηλαδή Ιουδαίους, ότι εἷς ὁ Θεός ἐστίν ὁ φανερώσας ἐαυτόν διά Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ Αὐτοῦ. Δια τούτο λέγει ο Άγιος Πατήρ, υπομένομεν ίνα ευρεθώμεν μαθηταί Ιησού Χριστού, του μόνου διδασκάλου ημών. (Γι’ αυτό υπομένομεν. Τώρα εμείς, μετά τον ιστορικόν Σταυρόν έχομε βεβαίως το μυστήριο του Σταυρού και υποφέρομεν και υπομένομεν· διότι υποφέρω και υπομένω σημαίνει ζω το μυστήριο του Σταυρού), Οὗ (του οποίου Σταυρού) και οι προφήται μαθητεύοντες τω πνεύματι (υπάρχοντες μαθηταί πνευματικά, τι;) του Χριστού, ως διδάσκαλον Αυτόν προσεδόκουν.(τον περίμεναν ως διδάσκαλον. Και θα πει αυτή την καταπληκτική φράση, που σας είχα πει τότε εις τα σημεία της σταυρώσεως, που ανεστήθησαν οι νεκροί) καί διά τοῦτο ὃν δικαίως ἀνέμενον παρών ἢγειρεν αὐτούς ἐκ νεκρῶν (γι’ αυτό το λόγο, λέγει, εκείνον που δικαίως ανέμενον και επερίμεναν και έζησαν κατά Χριστόν προ Χριστού, αυτούς όταν ο Χριστός ήλθε εις την παρούσαν ζωήν, δικαίους τους ανέστησε. Και είναι εκείνοι που ανεστήθησαν, όταν έγινε ο σεισμός κατά το θάνατο του Χριστού στον Σταυρόν και εξήλθον των μνημείων και εισήλθον εις την αγίαν πόλιν, την Ιερουσαλήμ, μετά την Ανάσταση του Χριστού).
Αλλά, καταπληκτικά πράγματα μας γράφει ο Απόστολος Παύλος δια τον Μωυσέα. Ότι ενώ είναι δεκαπέντε (15)αιώνες προ Χριστού, ζει κατά Χριστόν. Και ζει το μυστήριο του Σταυρού. Ακούστε πώς το λέγει εις την προς Εβραίους Επιστολή του ο Απόστολος Παύλος 11ο κεφ. 24,29 «Πίστει Μωυσῆς μέγας γενόμενος ἠρνήσατο λέγεσθαι υἱός θυγατρός Φαραώ, (με την πίστιν ο Μωυσής αν και έγινε μεγάλος, αρνήθηκε να ονομάζεται γιός της θυγατρός του Φαραώ) μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν, (μάλλον προτιμών να συγκακουχείται- να ο Σταυρός, το μυστήριο του Σσταυρού- με τον λαό του Θεού, παρά να έχει πρόσκαιρη απόλαυση της αμαρτίας) μείζονα πλοῦτον ἡγησάμενος τῶν Αἰγύπτου θησαυρῶν τόν ὀνειδισμόν τοῦ Χριστοῦ διά τούς ἀπίστους, εἶναι ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ διά τούς πιστούς. Και λέγει εδώ ο Απόστολος Παύλος ότι επροτίμησε τον ονειδισμόν του Χριστού, πότε; 15 αιώνες προ Χριστού. Γιατί;) ἀπέβλεπε γάρ εἰς την μισθαποδοσίαν. Πίστει κατέλιπεν Αἲγυπτον μή φοβηθείς τόν θυμόν τοῦ βασιλέως∙ τόν γάρ ἀόρατον ὡς ὁρῶν ἐκαρτέρησε. (διότι εκείνον που δεν εφαίνετο, τον Θεόν Λόγον, σαν ορατόν, σαν φανερόν τον επερίμενε, τον εκαρτέρησε μετά πολλής υπομονής)…ἧς πεῖραν λαβόντες οἱ Αἰγύπτιοι κατεπόθησαν.» Και όπως θα δούμε στη συνέχεια,…βλέπομε και το εξής αγαπητοί. Οι Εβραίοι στην έρημο, γιατί έμειναν 40 χρόνια; Συνήθως λέμε, βεβαίως ο Θεός δεν έκανε λάθος, βεβαίως όταν ο Θεός οδηγεί προς Νότον ευρισκόμενοι επί Αφρικανικού εδάφους, επί Αιγυπτιακού εδάφους και κινεί τον λαόν Του προς νότον, για να δείξει το θαύμα Του να περάσει από την Ερυθρά Θάλασσα και όχι από εκείνη την στενή λωρίδα που επικοινωνεί η Αφρική με την Ασία, δεν έκανε λάθος ο Θεός, προφανώς, και το έδειξε αυτό δίνοντας το θαύμα της διαβάσεως της Ερυθράς Θαλάσσης, λέμε, ότι ο Θεός επέτρεψε ο λαός Του να μείνει 40 χρόνια εις την έρημον, μόνο και μόνο δια να παιδαγωγηθεί ο λαός, δια να εισέλθει μέσα εις την γην τ ης επαγγελίας. Είναι αληθές. Αλλά δεν εξαντλεί όλο το θέμα. Το βαθύτερο νόημα γιατί ο λαός του Θεού έμεινε εις την έρημο είναι το εξής: Ότι ο λαός του Θεού έπρεπε να ζήσει 40 χρόνια το άκτιστο μυστήριο της ενεργείας του Σταυρού. Αυτό έπρεπε να ζήσει στην έρημο. Αλλά δεν κατάφερε να το ζήσει. Και επειδή δεν κατάφερε να το ζήσει, περιέπιπτε από τιμωρία εις τιμωρίαν.
Πάντως το μυστήριο του Σταυρού από την ανατολήν της ανθρωπίνης ιστορίας, έως τότε που ο σαρκωθείς Λόγος ηπλώθη επί του Σταυρού, διαρκώς ενεργούσε. Ήδη μέσα εις τον Παράδεισον, των πρωτοπλάστων τον Παράδεισον, ενεργεί ο Τίμιος Σταυρός. Πώς ενεργεί; Είναι το ξύλον της ζωής! Αυτό είναι ο Σταυρός. Το ξύλον της ζωής. Είναι γνωστό ότι ξύλο λέγεται στη γλώσσα της Αγίας Γραφής, λέγεται το δένδρο. Δύο μυστηριώδη δένδρα υπήρχαν μέσα εις τον Παράδεισον. Ήταν το δένδρον της γνώσεως του καλού και του κακού και το δένδρον της ζωής. Ο διάβολος δεν οδήγησε τους πρωτοπλάστους να δοκιμάσουν από το δένδρο της ζωής, αλλά τους οδήγησε να δοκιμάσουν από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού. Και ο Αδάμ που έφαγε από τους καρπούς του δένδρου της γνώσεως του καλού και του κακού, απέθανε, διότι δεν έφαγε από το δένδρο της ζωής. Δεν επρόλαβε να δοκιμάσει. Παρέβη την εντολήν. Ο Θεός, από το δένδρο της ζωής δεν είπε τίποτε. Είπε μόνο, γράφει η Γραφή, ότι υπήρχε το δένδρο της ζωής, τίποτε άλλο. Η απαγόρευση ετέθη μόνον εις το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού. Αυτή δε η γνώσις του καλού και του κακού… τι να πει κανείς, δεν είναι της ώρας να το αναλύσωμε, τι σημαίνει αυτό, ένα μόνο σας λέγω, έτσι, πολύ περιληπτικά, ότι ο άνθρωπος βγαίνει από την εν Χριστώ απλότητα! Η γνώσις του καλού και του κακού είναι η έξοδος του ανθρώπου από την εν Χριστώ απλότητα. Είναι μια εμπειρία του κακού, Όχι ότι ο Θεός δεν γνωρίζει το κακόν. Το γνωρίζει το κακόν ο Θεός, αλλά δεν έχει εμπειρία του κακού. Γι’ αυτό σας είπα ότι ο άνθρωπος που έχει την γνώσιν του καλού και του κακού, όπως οι πρωτόπλαστοι, είναι έξω από την απλότητα του Ιησού Χριστού. Και όταν ο άνθρωπος βρίσκεται εκεί, τότε είναι πάντα ο πεπτωκώς. Επανερχόμενος εις τον Χριστόν, αποκτάει την εν Χριστώ απλότητα. Αλλά δεν λέω περισσότερα, γιατί δεν είναι το θέμα μας αυτό.
Το θέμα είναι ότι ο Αδάμ δεν έφαγε από τον καρπό του δένδρου της ζωής. Αλλά από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού. Δεν πρόλαβε λοιπόν να δοκιμάσει από το άλλο και επειδή δεν πρόλαβε, του προσφέρεται τώρα το ξύλον του Σταυρού και εις τον ίδιον, όπως θα δούμε, προσέξατε, και εις τον ίδιον, όπως θα δούμε, όταν ο Χριστός κατήλθε εις τον Άδη. Διότι το μυστήριο του Σταυρού ενεργείται εις τον Άδη. Είναι καταπληκτικόν, καταπληκτικόν. Και εκεί ο Αδάμ σώζεται. Εις τον Άδην σώζεται. Αλλά είναι όμως η γεύσις των καρπών του δένδρου της ζωής, που είναι ο Σταυρός, δια τους απογόνους πλέον του Αδάμ.
Γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, τον Σταυρόν, που τον ταυτίζουν με το δένδρον της ζωής, που ήτο φυτευμένο εις το μέσον του Παραδείσου, τον λέγουν τον Σταυρόν «Ξύλον» (είπαμε ξύλον θα πει δένδρον) Σωτηρίας. Ξύλον ζωής αιωνίου, Ξύλον αφθαρσίας, Φυτόν Αναστάσεως, Ξύλον ζωηρόν, Ξύλον ζωηφόρον, Ξύλον ζωοποιόν κ.ο.κ.
Όσοι αγωνισθούν και εισέλθουν εις την Βασιλεία του Θεού, εκεί θα γεύονται από τους καρπούς του δένδρου της ζωής ες αεί, πάντοτε. Αυτό μας το λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης εις το βιβλίον της Αποκαλύψεως ως εξής: 22,1-2 και 14. Μας περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης την Βασιλεία του Θεού και εκεί ο άγγελος όταν την δείχνει, βλέπει ο Ιωάννης, «ποταμόν ὕδατος ζωῆς λαμπρόν ὡς κρύσταλλον, ἐκπορευόμενον ἐκ τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ και τοῦ ἀρνίου». Τώρα δεν βγαίνει από κει ποτάμι πύρινο, αλλά ποταμός ζωής. «ἐν μέσῳ τῆς πλατείας αὐτῆς(ποίας αὐτῆς; τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Που εικονίζεται με την πόλιν Ιερουσαλήμ). Καί τοῦ ποταμοῦ ἐντεῦθεν καί ἐκεῖθεν ξύλον ζωῆς». Δένδρο ζωής. Να το λοιπόν, το δένδρο της ζωής. Είναι εις τον νέον Παράδεισον. Παραμένει εκεί. Και αναμένει τους πιστούς. Φυσικά οι καρποί του… οι καρποί του εδώ στη γη ποιοι είναι; Είναι το σώμα και το αίμα του Χριστού! Αυτό είναι το ξύλον της ζωής. Οι καρποί του ξύλου της ζωής. Είναι το σώμα και το αίμα του Χριστού. Οι καρποί. Το δένδρον είναι ο Σταυρός! Αλλά και εκεί εις την Βασιλείαν του Θεού θα υπάρχει αυτή η γεύσις. Ποια; πώς; Ο Θεός γνωρίζει.
Το δένδρον της ζωής είναι εκείνο το «ποιοῦν καρπούς δώδεκα, κατά μῆνα ἕκαστον ἀποδιδοῦν τόν καρπόν αὐτοῦ». Γιατί λέγει ένας καρπός κάθε μήνα; Δώδεκα μήνες, άρα αειθαλλότης, θα πει πάντοτε καρποφορία. Δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να μην καρποφορεί, δηλαδή δεν υπάρχει διάλειμμα εις την ζωήν. Καί (14) «μακάριοι οἱ ποιοῦντες τάς ἐντολάς αὐτοῦ, (τοῦ Χριστοῦ) ἳνα ἔσται ἡ ἐξουσία αὐτῶν ἐπί τό ξύλον τῆς ζωῆς και τοῖς πυλῶσιν εἰσέλθωσιν εἰς την πόλιν».
Ευτυχισμένοι εκείνοι που τηρούν τον νόμο του Θεού και θα είναι η εξουσία τους στο ξύλο της ζωής, δηλαδή θα ζήσουν αιωνίως. Και θα εισέλθουν εις την αιωνίαν πόλιν, εις την αιωνίαν κατάπαυσιν, εις την Βασιλείαν του Θεού.
Άλλη προτύπωσις του Τιμίου Σταυρού, αλλά και των παθών του Κυρίου, αλλά και καταλλαγή με τον Θεόν, αλλά και ενέργεια, παρακαλώ, του μυστηρίου του Σταυρού, ευρίσκομε εις την θυσίαν του Ισαάκ. Και θα αναφέρω και αυτό και όσος χρόνος μας επιτρέψει, διότι είναι πάρα πολλά τα σημεία εκείνα, που δεν μπορεί κανείς να τα βρει όλα μέσα στην Π.Δ. Όχι δεν μπορώ εγώ να τα βρω, δεν μπορεί κανείς να τα βρει. Είναι τόσα πολλά. Όταν μάλιστα η θεολογία διαρκώς βγάζει από μέσα, βγάζει συνεχώς σε βαθμό απίθανο και καταπληκτικό. Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα και, όταν το διάβασα στον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, έμεινα κατάπληκτος. Και άμα το ακούσετε και εσείς, θα πείτε: «ε, πράγματι είναι ανεξάντλητη η Π.Δ. εις προτυπώσεις, αλλά και εις καταλλαγήν από το σημείο του Σταυρού, από το μυστήριον του Σταυρού.
Όταν ο Προφήτης Ηλίας πήγε εις τα Σαρεπτά της Σιδωνίας, και βρήκε εκείνη την χήρα, της λέγει: «θέλω να με φιλοξενήσεις». Και λέγει εκείνη η χήρα: «δεν έχω να σου δώσω τίποτα άνθρωπέ μου, δεν έχω τίποτα να σου δώσω. Έχω μόνο λίγο αλευράκι, λίγο λαδάκι και βγήκα να μαζέψω δυο ξυλάρια, για να ψήσω το αλεύρι, να το φάω εγώ και τα παιδιά μου και να πεθάνω». «Θα πας να φτιάξεις πρώτα ένα δικό μου, θα μου το φέρεις να το φάω και μετά θα φτιάξεις και για τον εαυτό σου και για τα παιδιά σου». Και επίστευσε η γυναίκα εις τον λόγον του Προφήτου Ηλιού. Θέλετε; Δεν ήτο Ιουδαία. Δεν ήτο Ισραηλίτες. Δεν είχε επαγγελίας, δεν είχε υποσχέσεις. Δεν ήτο καν λάτρης του αληθινού Θεού. Το ακούτε παρακαλώ; Και όμως επίστευσε η γυναίκα αυτή. Και τι ενήργησε εις το να μην τελειώσει το λάδι της και το αλεύρι της μέχρι που τελείωσε ο λιμός. Τι υπήρχε; Το άκτιστον μυστήριον του Σταυρού. Πώς λέγει ο Άγιος Νικόδημος, εκείνα τα δύο ξυλάρια ήταν ο τύπος του Σταυρού! Ε, πέστε μου σας παρακαλώ, εάν τώρα το θέμα του μυστηρίου του Σταυρού εξαντλείται μέσα εις την Π.Δ. Δεν εξαντλείται. Δεν είναι δυνατόν.
Αλλά ας έλθωμε εις το προκείμενο θέμα μας, που είναι η θυσία του Ισαάκ, η οποία είναι κάτι που προεξέχει. Και να, και είπε ο Θεός στον Αβραάμ: «λάβε τόν Υἱόν σου τόν ἀγαπητόν, ὃν ἠγάπησας, τόν Ἰσαάκ, καί πορεύθητι εἰς τήν γῆν τήν ὑψηλήν καί ἀνένεγκον αὐτόν ἐκεῖ εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ’ ἕν τῶν ὀρέων, ὧν ἄν σοι εἲπω». Πάρε τον υιόν σου, τον Ισαάκ, τον οποίον ηγάπησας και πήγαινε εις υψηλόν μέρος και πρόσφερε αυτόν εκεί εις ολοκαύτωσιν, εις εν των ορέων όπου θα σου δείξω, πού θα σου πω. Προσέξτε τώρα. Ο Ισαάκ τι είναι; Ο υιός ο αγαπητός του Αβραάμ. Ο Ιησούς Χριστός τι είναι; Είναι οΥιός ο αγαπητός. Όταν είπε «αὐτός εἶναι ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός ἐν ᾧ εὐδόκησα». Το ίδιο στόμα δηλαδή θα πει και εις τον Αβραάμ «ὁ υἱός ὁ ἀγαπητός», αλλά και δια τον ιδικόν του τον Υιόν, τον Θεόν Λόγον που ενανθρωπίζει «Υἱόν Του ἀγαπητόν» θυσία προτείνεται και εις τον Αβραάμ αλλά και εις τον Ιησούν Χριστόν.
Ποιος είναι αυτός ο υψηλός τόπος; Κατά την παράδοσιν των Εβραίων είναι ο λόφος Μορία. Ο Μορίας δηλαδή, και ήτο πλησίον του Γολγοθά. Ήτο ένας εκ των 7 λόφων της Ιερουσαλήμ, πλησίον του Γολγοθά. Και πράγματι βλέπομε ότι εις κορυφήν, εις λόφον, εις ύψωμα, καλείται να προσφέρει την θυσία του ο Αβραάμ, εις ύψωμα προσεφέρθη και ο Χριστός. Είναι αξιοπαρατήρητον ότι ουδέποτε ο Θεός επέδειξεν τόπον θυσίας. Υποδεικνύει εδώ τόπον θυσίας δια να τονισθεί το ιδιάζον της θυσίας αυτής. Ο Αβραάμ ακόμα πλήρως υποταγείς, ταυτίζει το θέλημά του με το θέλημα του Θεού. Και ενεργεί ο Αβραάμ, όπως ενήργησε ο Θεός Πατήρ δια τον Υιόν Του. Ακόμη ο Αβραάμ ανέβηκε με τον Ισαάκ έχοντας ένα ονάριο, ένα γαϊδουράκι. Αλλά και ο Ιησούς Χριστός, εισήλθε εις την πόλιν του μαρτυρίου Του επάνω εις ένα γαϊδουράκι.
Ο Αβραάμ με δύο δούλους επορεύθη διά την θυσίαν. Αλλά και ο Χριστός οδηγήθηκε εις τον Σταυρόν μαζί με δύο ληστάς. Ο Αβραάμ έστησε ξύλα διά την θυσίαν, αλλά και οι απόγονοι του Αβραάμ έστησαν ξύλα διά να κατασκευάσουν το όργανο της θυσίας του Χριστού, τον Σταυρόν. «ἔλαβε δε Ἁβραάμ τά ξῦλα τῆς ὁλοκαρπώσεως και ἐπέθηκεν Ἰσαάκ τῷ υἱῷ αὐτοῦ·» Επήρε από το σπίτι του, από την σκηνή του, επήρε τα ξύλα και τα εφόρτωσε επάνω εις τον Ισαάκ. Δεν τα εφόρτωσε εις το γαϊδουράκι, αλλά τα εφόρτωσε επάνω εις τον Ισαάκ. Και ο Χριστός εσήκωσε τον Σταυρόν Του διά να φθάσει εις τον Γολγοθά.
Ακόμη ο Αβραάμ είχε μαζί του πυρ και μάχαιρα. Και το πυρ συμβολίζει την αγάπη του σταυρωθέντος Σωτήρος, το δε μαχαίρι την λόγχην του στρατιώτου. «Εἶπε δέ Ἰσαάκ πρός Ἀβραάμ τόν πατέρα αὐτοῦ· πάτερ. ὁ δέ εἶπε· τί ἐστί, τέκνον; εἶπε δέ· ἰδού τό πῦρ καί τά ξῦλα· ποῦ ἐστι τό πρόβατον τό εἰς ὁλοκάρπωσιν; Εἶπε δέ Ἁβράμ· ὁ Θεός ὄψεται ἑαυτῷ πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν τέκνον.» ένας δραματικός διάλογος, αλλά δεν είναι της ώρας να αναλύσω την δραματικότητά του.
Λέγει ο Ισαάκ εις τον Αβραάμ τον πατέρα του:-Πατέρα. –Τι είναι, παιδί μου; -Την φωτιά την έχομε, τα ξύλα τα έχομε, πού είναι το πρόβατον που θα θυσιάσωμε; Και εκείνος είπε: Ο Θεός γνωρίζει διά τον εαυτό Του τι πρόβατο θα θυσιασθεί.
Αλλά, γιατί παρακαλώ, είπε ο Ισαάκ «πρόβατον»; Είναι γνωστό ότι δεν εθυσιάζοντο μόνο πρόβατα. Εθυσιάζοντο και άλλα ζώα. Γιατί λοιπόν λέγει ο Ισαάκ «πρόβατο»; Είναι προφητική η φωνή αυτή του Ισαάκ. Και όταν ο Αβραάμ λέγει «ο Θεός γνωρίζει ποιον πρόβατον θα είναι» και αυτό είναι προφητική φωνή. Διότι πράγματι περί αμνού επρόκειτο. Περί προβάτου. Εις τύπον του Ιησού Χριστού!
Ο Ισαάκ παρ’ όλη την κίνηση του πατρός του, μένει άφωνος. Δεν βλέπουμε πουθενά καμία διαμαρτυρία. Να πει: «Πατέρα, τρελλάθηκες, πατέρα; Θα με σφάξεις εμένα;» Ενώ τον δένει, δένει τα πόδια, τον δένει για να μη φύγει, για να τον σφάξει, δεν ερωτά ο Ισαάκ, «γιατί πατέρα με δένεις; Τι συμβαίνει;» Πλήρης τύπος του Ιησού. Απλούστατα ο Ισαάκ μένει άφωνος, διότι ο Ιησούς επί του Σταυρού μένει χωρίς γογγυσμόν. Να πει: «Πατέρα μου, γιατί θέλεις να σταυρωθώ; Δεν μπορώ.» Δεν λέγει τέτοιο πράγμα ο Χριστός επάνω εις τον Σταυρόν.
Ο Ισαάκ συνεποδίσθη. (συμποδίζω θα πει δένω τα πόδια· ακόμη θα πει «βάζω τρικλοποδιά», αν το θέλετε). Αλλά, αφού δέθηκαν τα πόδια του Ισαάκ, αλλά και ο Ιησούς εκαρφώθη επί του Σταυρού. Ο Ισαάκ ηπλώθη επί των ξύλων που θα άναβε ο Αβραάμ για να θυσιάσει τον Ισαάκ και μετά να κάψει, εις ολοκάρπωσιν, να γίνει θυσία και με τη φωτιά. Αλλά και ο Ιησούς ηπλώθη επί του Σταυρού. Επί του ξύλου του Σταυρού.
Αναβλέψας ο Αβραάμ, λέγει, σήκωσε τα μάτια του και είδε από πίσω του ένα κριάρι, που ήταν πιασμένα τα κέρατά του επάνω σ’ ένα φυτό Σαβέκ· και τότε πήγε ο Αβραάμ, επήρε το κριάρι και θυσίασε αυτό αντί του παιδιού του του Ισαάκ.
Εδώ αγαπητοί μου, είναι το κυριότατον σημείον. Προσέξατέ το. Όπως σας διηγούμαιτα πράγματα, τι φαίνεται; Ότι όπισθεν της θυσίας του Ισαάκ κρύπτεται η θυσία του Ιησού. Γι’αυτό ο Αβραάμ είδε πίσω του. Πού πίσω του; Εκείνο το γεγονός που έρχεται. Ποιο; Η σταύρωσις του Χριστού! Είδε πίσω του· και κοιτάζοντας πίσω, τι είδε; Ένα παράδοξο θέαμα. Ένα κριάρι που ήταν πιασμένα τα κέρατά του από ένα φυτόν Σαβέκ. Αυτός είναι ο εσταυρωμένος. Αυτός είναι και ο Σταυρός. Ιδού πώς. Το κατακόρυφον στέλεχος του φυτού είναι το κατακόρυφον στέλεχος του Σταυρού. Και τα κλαδιά του είναι πάντα οριζόντια, όπως ανοίγει έτσι το δένδρο, είναι το οριζόντιο τμήμα του Σταυρού. Επάνω λοιπόν εις τα οριζόντια τμήματα του Σταυρού, του Σαβέκ ήταν πιασμένα τα κέρατα του κριού. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα δύο αυτά κέρατα, που αντιστοιχούν με τα δύο χέρια του κρεμασμένου Ιησού, ήταν πιασμένο από τις κεραίες του Σταυρού, έτσι λέγονται, από τις οριζόντιες κεραίες του Σταυρού.
Αλλά ένας πατήρ, ο Μελίτων ο Σάρδεων, αναφέρει ότι το Εβραϊκόν και το Συριακόν κείμενον, έχουν αντί της λέξεως «κατεχόμενος», που παραθέτουν οι Ο’, έχουν την λέξη «κρεμάμενος», που είναι εξαιρετικά χαρακτηριστικό. Ότι ο κριός εκρέματο από τα κλαδιά του φυτού Σαβέκ. Ήταν κρεμασμένα τα κέρατά του, κρεμόταν. Αλλά και το «κατεχόμενος» αντιλαμβάνεσθε, αυτό σημαίνει, εκρατείτο. Αλλά είναι πιο ισχυρό το ρήμα «εκρέματο», εφόσον υπάρχει αυτό στο Εβραϊκό κείμενο.
Αλλά και κάτι ακόμη. Δεν είναι αμνός, είναι κριός. Που δείχνει ότι ο Ισαάκ ήτανε παιδί, ήτανε νέος· και θα αντιστοιχούσε δι’ αυτόν ένας αμνός. Αλλά γιατί κριός; Διότι εκείνος που θα εθυσιάζετο θα ήτο τέλειος άνδρας. Ο Ιησούς Χριστός. Είναι γνωστό ότι με το 33ο έτος της ηλικίας εις τους Εβραίους υπήρχε η πλήρης ενηλικίωσις.
Αλλά ο Αβραάμ επήρε το κριάρι αυτό και το θυσιάζει αντί του Ισαάκ. Βεβαίως. Ο κριός τότε θυσιάστηκε αντί του Ισαάκ. Και ο Ιησούς Χριστός εθυσιάστηκε αντί του Ισαάκ και αντί ολοκλήρου της ανθρωπότητος.
Και τέλος τι σημαίνει φυτό Σαβέκ; Αν ψάξομε ολόκληρη την Παλαιά Διαθήκη και την Καινή Διαθήκη και τη θύραθεν γραμματεία και τους εκτός Αγίας Γραφής συγγραφείς, πουθενά δεν θα βρούμε να υπάρχει φυτόν με το όνομα Σαβέκ. Απλούστατα, διότι Σαβέκ θα πει άφεσις. Συνεπώς, φυτόν Σαβέκ θα πει φυτόν αφέσεως, δηλαδή συγχωρήσεως, απελευθερώσεως, εξαγοράς και απολυτρώσεως.
Είναι γνωστό ότι η Αγία Γραφή, ότι η Παλαιά κυρίως Διαθήκη πολλάκις ονομάζει ένα τόπο ή ένα αντικείμενο εκ του γεγονότος. Ακόμη και η Καινή Διαθήκη. Όπως ενθυμείσθε, όταν αγόρασαν τον αγρόν του κεραμεώς, ενθυμείσθε πώς τον αγόρασαν τον αγρόν του κεραμεώς; Με τα χρήματα που επέταξε πίσω ο Ιούδας, τα τριάκοντα αργύρια. Τα χρήματα εκείνα ήταν χρήματα αίματος. Και ονομάσθηκε, μας λέγει ο Ευαγγελιστής, μέχρι σήμερα εκείνος ο αγρός, αγρός αίματος. Ώστε εξ ενός γεγονότος ονομάζεται ένας τόπος ή ένα αντικείμενο. Έτσι και εδώ. Δεν ενδιαφέρει τι φυτόν ήταν. Ήταν ένα φυτό. Ενδιαφέρει την ονομασία που θα πάρει εξαιτίας ενός γεγονότος. Και η ονομασία αυτή είναι Σαβέκ που σημαίνει άφεσις. Και πραγματικά, αγαπητοί μου, αυτό το πράγμα συμβαίνει. Ότι ο σταυρός του Χριστού είναι το σύμβολο της αφέσεως, της εξαγοράς, της απολυτρώσεως, της απελευθερώσεως.
Και τέλος βλέπομε ότι ο Αβραάμ με αυτή την υπακοή του, την αγάπη του και την πίστη του εδέχθηκε το μυστήριο της ακτίστου ενεργείας του σταυρού και κατηλλάγη τῷ Θεῷ. Πώς κατηλλάγη; Πολύ πιο μπροστά, πολύ δε παραπάνω τώρα, που κάνει την θυσία του παιδιού του, αλλά πολύ πιο μπροστά όταν έφυγε από την πατρίδα του, αφού επίστευσε στο λόγο του Θεού, τι; Επίστευσεν ο Αβραάμ εις τον Θεόν και ελογίσθη αυτώ εις δικαιοσύνη! Λογαριάστηκε, παρακαλώ, η πίστη αυτή του Αβραάμ, αλλά και η αγάπη, αλλά και η υπακοή, τι ελογίσθη; Εις αρετήν, εις δικαιοσύνη. Είναι γνωστόν ότι ο Αβραάμ και φίλος Θεού εκλήθη. Τι βλέπομε με αυτό; Ότι ο Αβραάμ κατηλλάγη τῷ Θεῷ. Κατηλλάγη. Να, λοιπόν, πως ενεργεί ο σταυρός εις την Παλαιά Διαθήκη. Τι έμεινε διά τον Αβραάμ; Έμεινε ο ιστορικός σταυρός. Είναι αυτό που σας είπα προηγουμένως, στην αρχή της ομιλίας ότι επερίμενε ο Αβραάμ εις τον Άδη. Τι επερίμενε; Την ενανθρώπιση του Υιού του Θεού. Την είδε και χάρηκε. Είπε «δόξα τῷ Θεῷ, τώρα θα πάρω και το χαμένο μου σώμα, τώρα θ’ αναστηθώ». Διότι ήλθε και ο ιστορικός σταυρός, απέθανε ο Υιός του Θεού επί του σταυρού ως άνθρωπος, ανεστήθη και γίνεται ο πρωτότοκος αδελφός μας που αναστήνεται και θα αναστηθούμε κι εμείς πάντες, χωρίς πλέον να ξαναπεθάνουμε.
Ακόμη, ο σταυρός του Χριστού ενεργεί και σε ένα άλλο τύπο. Δύο, τρείς τύπους, τέσσερις έχω στην αγάπη σας, διαλέξει για όσο ο χρόνος θα επαρκέσει. Ενθυμείσθε εκείνο το περιστατικόν του πολέμου των Ισραηλιτών στην έρημο με τους Αμαληκίτας. Στο βιβλίο της Εξόδου 17ο κεφ. 8-16 χωρία. Σας διαβάζω: Οι Αμαληκίται είναι οι πρώτοι που επιτίθενται εναντίον των άοπλων και αγύμναστων Εβραίων που φεύγουν από την έρημο. Είναι οι πρώτοι που επιτίθενται. «Ἦλθε δέ Ἀμαλήκ (οι ‘Αμαληκίται δηλαδή) καί ἐπολέμει Ἰσραήλ ἐν Ραφιδείν. Εἶπε δε Μωυσῆς τῷ Ἰησοῦ του Ναυή) ἐπίλεξον σεαυτῷ ἄνδρας δυνατούς καί ἐξελθών παράταξαι τῷ Ἀμαλήκ αὔριον καί ἰδού ἐγώ ἔστηκα ἐπί τῆς κορυφῆς τοῦ βουνοῦ καί ἡ ράβδος τοῦ Θεοῦ ἐν τῇ χειρί μου». Πήγαινε, διάλεξε δυνατούς άνδρας. Τον καθιστά στρατηλάτην τον Ιησού του Ναυή. Πήγαινε αύριο να πολεμήσεις τους Αμαληκίτας. Εγώ θα είμαι εις την κορυφή του βουνού και θα κρατώ την ράβδον του Θεού. Ποια ήταν αυτή η ράβδος του Θεού; Ήταν βεβαίως κατ’αρχάς μια κοινή ράβδος. Εκείνη που κρατούσε όταν έβοσκε τα πρόβατα του πεθερού του, του Ιοθόρ εις την γη Μαδιάμ. Κι εκεί του λέγει ο Θεός: «Τι κρατάς στα χέρια σου;» «Μία ράβδο» λέει ο Μωυσής. «Πέταξέ την κάτω». Την πετάει κάτω και γίνεται φίδι, κ.ο.κ. Να μην πολυπραγμονώ, τα γνωρίζετε από την Ιερά Ιστορία. Γι’αυτό την ονομάζει τώρα ράβδον του Θεού. Και λέγει ο Θεός: «Με το ραβδί σου αυτό θα κάνεις πολλά». Όπως και την Ερυθρά Θάλασσα που έσχισε κ.ο.κ. Κι εκεί τύπος Σταυρού, διότι, προσέξτε, εδώ κάνω μια διακοπή, μια παρένθεση. Χτυπάει την Ερυθρά Θάλασσα κάθετα και χωρίστηκε. Μετά όταν πέρασαν από την άλλη μεριά πώς εκτύπησε; Πάλι έτσι κτύπησε; Δεν χτύπησε έτσι. Αλλά κτύπησε εγκαρσίως. Γιατί; Για να κλείσουν τα νερά. Προηγουμένως έτσι για να χωρίσουν και τώρα έτσι για να κλείσουν. Το πρώτο λοιπόν χτύπημα έτσι και το άλλο χτύπημα έτσι. Και έγινε τύπος Σαυρού. Αυτόν τον τύπον του Σταυρού, «Σταυρόν χαράξας Μωυσής» λέει εκεί και ο ειρμός, Σταυρόν χαράξας Μωυσής κ.τ.λ. Με την δύναμη του Σταυρού άνοιξε και έκλεισε η Ερυθρά Θάλασσα. Με την δύναμη του Σταυρού, βεβαίως. Λοιπόν τώρα, αυτή τη ράβδο κρατάει ο Μωυσής. Την ράβδο του Θεού. Και τι λέγει; Εγώ θ’ανεβώ στο βουνό και θα κρατώ την ράβδο του Θεού. Πώς κρατούσε την ράβδο του Θεού, ξέρετε; Την κρατούσε με ανοιχτά τα χέρια. Είχε τα χέρια ανοιχτά εις τύπον Σταυρού και είχε το ραβδί από το ένα του χέρι στο άλλο του χέρι. Πλήρης Σταυρός. Και παρετηρήθη το εξής: Αφού ανέβηκε με τον αδελφό του τον Ααρών και τον Ωρ, παρετηρήθη ότι, όταν πολεμούσαν οι Εβραίοι τους Αμαληκίτας και είχε τα χέρια του εκεί απλωμένα ο Μωυσής, νικούσαν οι Εβραίοι. Αλλά άνθρωπος ήταν και δεν μπορούσε να έχει όλη μέρα τα χέρια εκεί. Πήγε να τα κατεβάσει να ξεκουραστεί. Εχαλούσε λοιπόν το σχήμα του Τιμίου Σταυρού. Και αμέσως άρχισαν να νικούν οι Αμαληκίτες. Και τότε ξαναβάζει πάλι τα χέρια, αφού παρετηρήθη αυτό, κρατώντας το ξύλον, τη ράβδο και έδειχνε πλήρη Σταυρό, όπως σας είπα, και τότε έρχονται ο Ωρ και ο Ααρών, παίρνουν μια πέτρα, βάζουν να καθίσει εκεί ο Μωυσής, ήτο ηλικιωμένος άνθρωπος, και του κρατούσαν ο ένας από τη μια του μεριά το ένα του χέρι και ο άλλος από την άλλη μεριά το άλλο του χέρι. Για να κρατιούνται τα χέρια του εκεί, να διατηρείται ο τύπος του Σταυρού, με τη ράβδο με το ξύλο, βλέπετε; Και το ξύλο στη μέση, όχι μόνο τα χέρια, αλλά και το ξύλο∙ και τελικά ενίκησαν κατά κράτος τους Αμαληκίτας οι Εβραίοι.
Υπάρχει πλήρως παρακαλώ εδώ ο συμβολισμός, αλλά τι να πω; «Και ἐγίνετο ὅταν ἐπῆρε Μωυςῆς τάς χεῖρας, κατίσχυεν Ἰσραήλ∙ ὅταν δέ καθῆκε τάς χεῖρας, κατίσχυεν Ἀμαλήκ». Και τελειώνει ως εξής: «Καί ὠκοδόμησε Μωυσῆς θυσιαστήριον(μετά τη νίκη) Κυρίῳ καί ἐπωνόμασε τό ὄνομα αὐτοῦ (το θυσιαστήριο) Κύριος καταφυγή μου». Έτσι ονόμασε το θυσιαστήριο: «Κύριος καταφυγή μου». Και πραγματικά, ο Σταυρός είναι η καταφυγή του κάθε ανθρώπου.
Θα’λεγε κανείς το εξής: Παρακαλώ προσέξτε αυτό το σημείο το πάρα πολύ σημαντικό. Κατά τι διαφέρει η προσευχή ενός Χριστιανού και ενός οποιουδήποτε, ειδωλολάτρου, ή ενός μωαμεθανού; Είναι γνωστό ότι όλοι προσεύχονται. Όλοι οι άνθρωποι που προϋπήρξαν επί της γης προσεύχονταν. Εάν πάτε σε μια χώρα αγρίων ανθρώπων θα τους δείτε πάλι να προσεύχονται. Να σηκώνουν τα χέρια. Να γονατίζουν, κ.λ.π. Τι είναι εκείνο που διαφέρει η προσευχή του Χριστιανού από την προσευχή οιουδήποτε ανθρώπου; Ένα σημείον. Το σημείον του Σταυρού! Ο Χριστιανός κάνει τον Σταυρόν του. Αυτό είναι εκείνο που θα νικήσει. Και οφείλομε πραγματικά να κάνωμε ορθά και μετά πίστεως το σημείον του Σταυρού. Εκείνο το καταπληκτικό που κάποτε ένας Πολωνός, όταν συνελήφθη από τους Ρώσους, τότε με τον Ρωσοπολωνικόν πόλεμον, είναι γνωστό, τότε η Γερμανία από τη μια χτυπούσε την Πολωνία και η Ρωσία από την άλλη χτυπούσε την Πολωνία, την χωρίσανε στη μέση και την φάγανε. Τα θυμόσαστε αυτά. Και τότε συνελήφθη ένας αξιωματικός Πολωνός. Και ετοιμάζεται ένας Ρώσος αξιωματικός να τον τουφεκίσει. Και ο Πολωνός αξιωματικός ανοίγει το πουκάμισό του παλληκαρίσια και λέει «χτύπα». Και όπως άνοιξε το πουκάμισό του εφάνηκε ο Σταυρός. Παρέλυσε το χέρι του Ρώσου και λέει «Δεν μπορώ να σε χτυπήσω». Λέει «Γιατί;» «Με εμποδίζει, λέει, εκείνο που κρέμεται από το λαιμό σου!» Εάν αυτό το λέγει ένας άνθρωπος, πολύ παραπάνω οι δαίμονες, των οποίων η κεφαλή συνετρίβη αγαπητοί μου, από τον Σταυρόν του Χριστού. Είναι φοβερή η δύναμις του Σταυρού. Είναι φοβερή η δύναμις του Σταυρού. Εκείνο λοιπόν που διακρίνει τον πιστόν είναι το σημείον του Σταυρού. Ευτυχώς που οι Χιλιασταί δεν κάνουν τον Σταυρό τους. Ευτυχώς. Γιατί; Είναι ενδεικτικότατον, τι λέγω ενδεικτικότατον; Είναι αποδεικτικότατον, ότι επειδή δεν έχουν Πνεύμα Θεού, δεν έχουν Χριστόν, γι’αυτό δεν κάνουν τον Σταυρό. Που σημαίνει είναι διαβολοκρατούμενοι. Είναι δαιμονοκρατούμενοι οι Χιλιασταί. Γι’αυτό δεν κάνουν τον Σταυρό τους. Τους δένει ο διάβολος τα χέρια να μην κάνουν τον Σταυρό για να λυτρωθούν. Κι όταν λέγουν εκείνοι «γιατί κάνετε τον Σταυρό σας, αφού είναι το ξύλον, ξύλον ατιμωτικόν;» Ναι, ατιμωτικόν, αλλά όταν ο Χριστός είπε: «Τώρα ο Υιός του ανθρώπου εδοξάσθη», σε τι είπε; Ετοιμαζόμενος να πάει στον Σταυρόν. Είναι το σημείον της δόξης. Κι όταν ο Χριστός θα έλθει ξανά, θα έλθει ξανά, μας το είπε ο ίδιος, θα προβληθεί του Χριστού, θα σταθεί μπροστά από τον Χριστόν, το σημείον του Υιού του ανθρώπου, που είναι ο Σταυρός! Εάν λοιπόν ήταν το σημείον της ατιμώσεως μόνον και όχι της δόξης, τότε μάλιστα. Αφού όμως είναι το σημείον που περνά από την ατίμωσιν στην δόξα και ενεργεί ό,τι ενεργεί, τότε δεν θα κάνω τον Σταυρό μου; Τόσοι τύποι, τόσες προεικονίσεις του Τιμίου Σταυρού και της ενεργείας Του στην Π.Δ., θα μας άφηναν ασυγκινήτους; Αλλά αφήστε τους αιρετικούς να είναι εις την απώλειά τους. Ένα μόνο παρακαλώ. Να προσέχουμε τους αιρετικούς∙ μη φθάνομε κι εμείς εις το σημείο εκείνο, να μη κάνομε το Σταυρό του Χριστού.
Όπως αντιλαμβάνεσθε, τι ήταν εκείνο που ενίκησε; Ήταν, ήταν παρακαλώ , και ενίκησαν οι Εβραίοι ε; και εγλύτωσαν. Ήταν η άκτιστος ενέργεια του μυστηρίου του Σταυρού, πριν ακόμη από τον ιστορικόν Σταυρόν.
Αλλά ακόμη έχομεν και τον χάλκινον όφιν. Είναι γνωστό ότι ολιγοψύχησε ο λαός εις την έρημον, διότι δεν είχε αρκετά να φάει, ενόμισε έτσι κ.τ.λ., ενόμιζε. Ενώ ονόμασε το «μάννα», πώς το ονόμασε; «Άρτον διάκενον», κούφιο ψωμί. Τιποτένιο ψωμί. Μας έφερες λέει εδώ για να φάμε αυτό το… «ἐν τῷ ἄρτῳ τούτῳ τῷ διακένῳ» λέγει εδώ. «καί προσώχθησε ἡ ψυχή ἡμῶν ἐν τῷ ἄρτῳ τούτῳ τῷ διακένῳ». Μπούχτησε η ψυχή μας, δεν μπορούμε να φάμε πια αυτό το ψωμί. Και τότε έπεσαν τα φίδια τα φαρμακερά. Ω, αγαπητοί μου, τα φίδια τα φαρμακερά, τα «ιοβόλα», εκείνα που εδάγκωναν τους ανθρώπους και πέθαιναν σωρηδόν. Και τότε είπε ο Θεός εκείνο το καταπληκτικόν. Όταν ο λαός μετενόησε και ευλόγησε. Τι είπε; «Ποίησον σεαυτῷ ὄφιν…», να’χαμε χρόνο, αγαπητοί μου, να τα αναλύσομε όλα αυτά∙ αλλά ενδεικτικώς μόνο σας τα λέγω. Λέγει εις τον Μωυσήν: «Πάρε ένα φίδι χάλκινο και βάλε το επάνω σ’ένα σημείο,σ’ένα κοντάρι. Και όποιος δαγκωθεί από φίδι και δει το χάλκινο φίδι, αυτός θα ζήσει». Υπάρχει παράδοσις εις τους Πατέρες, ότι το φίδι δεν ήταν όπως το ζωγραφίζομε έτσι ελισσόμενον επάνω εις τον κοντόν, στο κοντάρι. Αλλά ήτο ευθύγραμμο. Και τοποθετήθηκε εγκαρσίως του καθέτου κοντού. Δηλαδή είναι ο κάθετος κοντός, το κοντάρι και εμπήκε ψηλά εγκαρσίως το χάλκινο φίδι. Και απετέλεσε, παρακαλώ, Σταυρό. Τώρα γιατί ο Χριστός ονομάζεται εδώ φίδι, είναι άλλο θέμα που δεν θέλω να μείνω σήμερα. Το γεγονός είναι ότι και εκεί νίκησε το σημείο του Σταυρού. Και απόδειξις, απόδειξις, ότι ο Χριστός ο ίδιος ερμήνευσε το θέμα. Όπως ο Μωυσής, λέγει εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, «ὕψωσε τόν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτω δεῖ ὑψωθῆναι…». Ξέρετε γιατί είπε «ὑψωθῆναι» ο Χριστόςκαι δεν είπε «καρφωθῆναι»; Διότι το «ὑψωθῆναι» είναι «ὕψωσις», που σημαίνει δόξα! Γι’αυτό είπε ὑψωθῆναι κι όχι καρφωθῆναι, διότι ο Σταυρός είναι Δόξα.
Αλλά και ένα ακόμη τελευταίον καταπληκτικό, πραγματικά καταπληκτικό. Είναι το όραμα του Ιεζεκιήλ στο 9ο κεφ. Να πάτε σπίτι σας αγαπητοί μου, αυτό να το διαβάσετε, θα μείνετε κατάπληκτοι. Ο Ιεζεκιήλ βρίσκεται εις την Βαβυλώνα μαζί με τους αιχμαλώτους Εβραίους. Και τότε ο Θεός τον αρπάζει εν πνεύματι ή εν σώματι, Κύριος εἶδεν και τον μεταφέρει εις τα Ιεροσόλυμα. Και τότε είδε τα ανομήματα του λαού, είδε ειδωλολατρία, ό,τι σήμερα λέμε «Μασωνισμός». Να μη πολυπραγμονώ. Ό,τι σήμερα λέμε «Μασωνισμός», εκεί είδε παρακαλώ, ο Ιεζεκιήλ είδε εκείνα τα φοβερά πράγματα να κάνουν οι Εβραίοι μέσα στα Ιεροσόλυμα. Και τότε είδε έξι άνδρας. Και ένας εξ αυτών ήτο σε καταπληκτική φόρμα, σαν εκείνη που είδε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης εις την Αποκάλυψίν του. Ένδοξος ανήρ, με λευκές τρίχες, λάμπον πρόσωπο κλπ.
Και λέγει μια φωνή εις αυτό το εξέχον πρόσωπο «δίελθε μέσην τήν Ἱερουσαλήμ καί δός τό σημεῖον ἐπί τά μέτωπα τῶν ἀνδρῶν τῶν καταστεναζόντων καί τῶν κατωδυνωμένων ἐν πάσαις ταῖς άνομίαις ταῖς γινομέναις ἐν μέσῳ αὐτῆς». Δώσε, λέγει, το σημάδι στα μέτωπα των ανδρών εκείνων που στενάζουν για τα δεινά, τα βρώμικα πράγματα που γίνονται μέσα εις την πόλιν, αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Ποιο σημάδι; Το σημάδι εκείνο που όταν θα μπει στα μέτωπά τους, κατόπιν θα έρθουν οι άλλοι πέντε με τα πελέκια, τα τσεκούρια, να σφάξουν όλους τους ανθρώπους που δεν θα έχουν το σημάδι αυτό εις τα μέτωπά τους. Και ποιο είναι το σημάδι αυτό; Το εβραϊκόν κείμενον, αγαπητοί μου, δεν λέει «σημείον», που μεταφράζουν οι Ο΄, αλλά λέγει το σημείον Τ. Προσέξατε, λέει το σημείον Τ. «Και σημειώσεις Τ ἐπί τά μέτωπα». Είναι δε γνωστόν ότι το σημείον Τ είναι το τελευταίον γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου και είναι γνωστό ακόμη ότι και παρ’ ἡμῖν, στην λατινική γλώσσα διατηρείται με την πάνω κεραία. Το μικρό ( t ) το λατινικό ή το γαλλικό κλπ. Είναι σταυρός! Σημαίνει λοιπόν θα βάλεις το σημείον Τ, δηλαδή θα βάλεις το σημείον του σταυρού! Γιατί όμως το μεταφράζουν οι Ο΄ «σημείον»; Έχει βαθύτερο χαρακτήρα και σημασία. Αυτός ο Κύριος αποκαλεί το σταυρό Του «σημείον», διότι έχει βαθύτερο χαρακτήρα. Και λέγει: «τότε φανήσεται τό σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ οὐρανῷ.» Ματθ. 24, 30. Και είναι γνωστές οι εκφράσεις των Πατέρων και της Αγίας Γραφής «τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ» ή «ἡ σφραγίς τοῦ σταυροῦ». Και τότε έπεσε καταστροφή στην πόλιν, αλλά δεν έπαθαν τίποτε εκείνοι που είχαν το σημείο του σταυρού.
Τι βλέπομε με όλα αυτά; Ότι το σημείον του σταυρού, αγαπητοί μου, ενεργούσε και εις την Παλαιά Διαθήκη. Είναι το άκτιστον μυστήριον της ενεργείας του σταυρού! Που έχει πηγή τον Πατέρα, τον Υιόν και το Πνεύμα το Άγιον! Ο ιστορικός σταυρός δεν μας έδωσε τίποτε άλλο παρά την νίκη κατά του Άδου και την νίκη κατά του θανάτου.
Δοξασμένος ο Θεός που σταυρώθηκε για την σωτηρία μας.
20η ομιλία στην κατηγορία
« Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ ».
†.Θα παρακαλέσω πολύ στο σημερινό μας θέμα, αν και πάντα ξέρω ότι σας κουράζω λίγο, βαθαίνοντας στον Κύριον, του προσώπου του Ιησού Χριστού, θα παρακαλέσω σήμερα λίγο υπομονή, γιατί πιθανώς να σας κουράσω. Αλλά, κάποτε τα πράγματα έρχονται έτσι που… πρέπει να κουραστούμε. Μην περιμένομε, δηλαδή, πάντοτε ο λόγος του Θεού να είναι εύκολος, εύληπτος και ευχάριστος. Κάποτε πρέπει να καταβάλωμε προσπάθεια να τον καταλάβωμε. Δεν σας κρύβω, αγαπητοί μου, ότι για να καταλάβω κάποτε κάτι, κι αυτό είναι πολύ συχνά, διαβάζω και ξαναδιαβάζω, εύχομαι και προσεύχομαι και ξαναδιαβάζω και επανέρχομαι και επανέρχομαι και επανέρχομαι για πολύ καιρό για να καταλάβω κάτι. Λοιπόν, όπως βλέπετε, ο λόγος του θεού θέλει να βιάζεται και βιαζόμενος να κατακτάται. Γι’ αυτό δεν θα διαμαρτυρηθείτε αν σήμερα ο λόγος του Θεού θα είναι λίγο βαθύτερος και λίγο δυσκολότερος.
Ο σταυρικός θάνατος του Χριστού είναι ένα μυστήριον. Έχει όχι μόνον ένα ηθικό, αλλά και ένα μυστηριακό και λειτουργικό νόημα. Είναι το Πάσχα της Καινής Διαθήκης, που η μυστηριακή σημασία αποκαλύπτεται εις αυτόν τον Μυστικόν Δείπνον, για τον οποίον σε παρελθόντα θέματα, περυσινά είχαμε ομιλήσει. Φαίνεται ίσως παράξενο ότι η Ευχαριστία, δηλαδή το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, που έλαβε χώρα για πρώτη φορά εις τον Μυστικόν Δείπνον, προηγείται του Γολγοθά. Διότι εκεί, στο υπερώον, ο Ιησούς είπε εις τους μαθητάς του «λάβετε, φάγετε, τοῦ ἐστί το σῶμα μου. Πίετε (ἐξ τοῦ ποτηρίου) πάντες τοῦτο ἐστί τό αἷμα μου».
Όπως αντιλαμβάνεσθε, όταν επήρε τον άρτον και είπε αυτό είναι το σώμα μου και πήρε το ποτήρι με το κρασί και είπε αυτό είναι το αίμα μου, ακόμη όμως δεν είχε υποστεί το μαρτύριο του σταυρού, ώστε να μπορεί η εύλογος απορία να δοθεί σώμα και αίμα Χριστού. Έτσι η απορία είναι, πώς δύναται να προηγείται ο Μυστικός Δείπνος ή καλύτερα, το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας με τον Μυστικόν Δείπνον, από τον Γολγοθά, ο οποίος ακολουθεί; Παρά ταύτα, ενώ προηγείται ο Μυστικός Δείπνος, δεν είναι απλώς μια προκλητική ιεροτελεστία, όπως ακριβώς και η Θεία Ευχαριστία δεν είναι απλώς μια συμβολική ανάμνηση. Αλλά είναι ένα αληθινό μυστήριο, διότι ο Χριστός που εκτελεί και τα δύο αυτά είναι αυτός ο ίδιος, ο Μέγας Αρχιερεύς της Καινής Διαθήκης.
Ο Μυστικός Δείπνος, η Σταύρωσις και το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, που λαμβάνει χώρα σε κάθε θεία λειτουργία, είναι ένα και το αυτό. Γιατί είναι ένας ο Χριστός ως Μέγας Αρχιερεύς. Συνεπώς, η Ευχαριστία είναι το μυστήριο της Σταυρώσεως, του τεμαχισθέντος, κατακομματιασθέντος σώματος του Χριστού και του εκχυθέντος αίματος.
Όπως γράφει ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, που σας διαβάζω σε απόδοση «ο Χριστός δεν περιμένει τον εξαναγκασμό της προδοσίας, ούτε περιμένει τους Ιουδαίους να επιτεθούν σαν κλέπται ή την παράνομη εκδίκαση του Πιλάτου, έτσι ώστε το κακό που έκαναν εκείνοι να γίνη πηγή της καθολικής σωτηρίας του ανθρώπου. Μέσα στη δική του οικονομία προσλαμβάνει τα παραπτώματα αυτών σε μια ιερουργική τελετή ανέκφραστη και ασυνήθιστη. Δίνει τον εαυτό του προσφορά και θυσία για μας. Και γίνεται ταυτόχρονα ο Αρχιερεύς και ο Αμνός του Θεού, που διώχνει την αμαρτία από τον κόσμο. Γιατί το σώμα της θυσίας δεν θα ήταν βρώσιμο, αν είχε ακόμα μέσα του ζωή. Κι έτσι, όταν έδωσε εις τους μαθητάς του να φάνε από το σώμα και να πιούν από το αίμα του με ελευθέρα την θέληση και με την δύναμη του μυστηρίου, το σώμα του είχε ήδη προσφερθεί κατά τρόπο που δεν μπορεί κανείς να πη ή να δη, ενώ η ψυχή του ηνωμένη μετά του θείου Λόγου ετράβηξε για κείνους τους τόπους που έταξε η θεϊκή του δύναμις». Δηλαδή, αυτά που μας λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, όπως αντιλαμβάνεσθε, θέλουν να πουν τα εξής: Ότι ο θεληματικός χωρισμός της ψυχής από το σώμα, για τον οποίον χωρισμόν ιδιαιτέρως θα μιλήσομε, και δια πολλών όταν θα αναφερθούμε εις την ταφήν του Κυρίου, αυτός λοιπόν ο θεληματικός χωρισμός της ψυχής από το σώμα, αυτή η μυστηριακή αγωνία του, εκφράζει το αρχίνισμα του μυστηρίου. Δηλαδή όπως αντιλαμβάνεσθε, ότι ο Χριστός είναι ήδη μέσα στο μυστήριο του Σταυρού, πριν ακόμα αρχίσει ο Σταυρός. Επειδή είναι το ίδιο πρόσωπον, και όπως θα δείτε στη συνέχεια του θέματος, το μυστήριον του Σταυρού έχει αρχίσει πριν γίνει ο κόσμος! Προ καταβολής κόσμου. Γιατί το μυστήριον του Σταυρού είναι στην Αγία Τριάδα. Θα σας εκπλήξει αυτό, αλλά είναι αληθές.
Συνεπώς δεν μπορούμε να ειπούμε γιατί προηγείται ο Μυστικός Δείπνος της Σταυρώσεως και γιατί ο Χριστός δεν έδωσε το σώμα Του και το αίμα Του μετά από την Ανάστασή Του, ώστε να υπάρχει μια ακολουθία. Όχι. Ο Χριστός, όπως λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης που σας διάβασα, δεν εξαναγκάζεται ούτε από την προδοσία του Ιούδα, ούτε από την δίκην των Εβραίων και του Πιλάτου. Από τίποτα δεν εξαναγκάζεται δια να τελέση το μυστήριο της προσφοράς του σώματός Του και του αίματός Του.
Όλα όσα γράφει ο ιερός Ευαγγελιστής Ιωάννης, για να δούμε την συνέχεια, διότι όπως ενθυμείσθε, είχαμε δει αυτά που σας λέγω τώρα, είχαμε δει ότι ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ότι αρχίζει από την πλευρά του Ιησού να εκρέει αίμα και ύδωρ. Και μας είπε ότι «ὁ ἐωρακώς μεμαρτύρηκεν και εῖδεν ὅτι ἀληθής ἀυτοῦ ἐστίν ἡ μαρτυρία» και είχαμε δει ότι το μυστήριον αυτό είναι η Εκκλησία. Διότι τα δύο αυτά μυστήρια, της θείας Ευχαριστίας και του Βαπτίσματος, συνιστούν την Εκκλησία. Και με το μεν Βάπτισμα εισαγόμεθα στην Εκκλησία, με την Θείαν Ευχαριστίαν όμως τρεφόμεθα. Και συνεπώς, όπως εξήλθε κάποτε η Εύα από τον Αδάμ, από την πλευρά του, έτσι τώρα εξέρχεται η νέα γυνή, η νέα νύμφη, η Εκκλησία, από την πλευρά του Νυμφίου, του Ιησού Χριστού και είναι η εκκλησία. Αυτά λέγαμε την περασμένη φορά.
Στη συνέχεια όμως του όλου θέματος είναι αυτά που σας είπα για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Φυσικά δεν κάνομε ανάλυση του μυστηρίου, διότι παλαιότερα είχαμε με πολλά λόγια μιλήσει και αναλύσει.
Τώρα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης συνεχίζει το θέμα του, γιατί θέλει να το ολοκληρώσει. Και μας ομιλεί διά τα μη συντριβέντα σκέλη του Ιησού. Διότι μας αναφέρει ότι δεν συνετρίβησαν τα σκέλη του Ιησού, όπως συνετρίβησαν τα σκέλη των δύο εκατέρωθέν του ληστών. Και μας λέγει μάλιστα ότι ἀληθῆ λέγει ἵνα καί ῦμεῖς πιστεύσητε. Ότι αυτά που μας τα λέγει, μας τα λέγει ως αληθή και μας τα λέγει με σκοπό να τα πιστεύσωμε. Δηλαδή, εκείνα που εστήριξαν τον ίδιο τον Ιωάννη εις την πίστη, έρχεται τώρα να μας τα εκθέσει και εμάς, για να στηριχθούμε κι εμείς ως αναγνώσται του ευαγγελίου του, εις την πίστιν. Αλλά ποίαν πίστιν; Ότι δηλαδή εκείνα που μας λέγει είναι αληθινά; Όχι. Κάτι περισσότερο. Ότι αφού αυτά που μας λέγει είναι αληθινά, αληθινός είναι και ο Ιησούς Χριστός ως Υιός του Θεού. Γι’ αυτό ακριβώς και θα θυμηθεί τον προφητικόν λόγον, όταν βλέπει να μη συντρίβονται τα σκέλη του Ιησού. Όταν βλέπει να λογχίζεται η πλευρά του, τότε, ε τότε θυμάται την Παλαιά Διαθήκη. Ένας ο οποίος μελετά τον λόγο του Θεού, και ο Ιωάννης ήταν από εκείνους που μελετούσαν τον λόγο του Θεού, ενθυμείσθε παρακαλώ οι δύο άλλοι μαθηταί Φίλιππος και Ναθαναήλ, που ο μεν Φίλιππος λέγει «βρήκαμε τον Μεσσία» και τούτο διότι έψαχναν στην Γραφή να βρουν τον Μεσσία, ο Μεσσίας δεν βρίσκεται απ’ έξω, βρίσκεται στην Γραφή και, αφού τον βρούμε στη Γραφή, τον βρίσκομε και απ’ έξω, και ο Ναθαναήλ απαντάει «πώς είναι δυνατόν να είναι από τη Ναζαρέτ, που ισχυρίζεσαι ω Φίλιππε;» Διότι πραγματικά μελετούσαν τη Γραφή. Ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής ήτο μαθητής του Ιωάννου του Βαπτιστού. Εντρυφούσαν στη Γραφή. Έτσι λοιπόν έρχεται επιπλέον ο φωτισμός του Αγίου Πνεύματος, έρχεται ο προφητικός λόγος ανά πάσα στιγμή εις τον Ιωάννη, να δώση τη σωστή τοποθέτηση, όσα γεγονότα εκτυλίσσονται μπροστά του. Και να μας πει ότι είναι αληθή. Δηλαδή αληθής είναι εκείνος εις το πρόσωπο του οποίου όσα γεγονότα εκτυλίσσονται, ο προφητικός λόγος τα προέλαβε!
Και τι θα μας πει; «Ἐγένετο γάρ ταῦτα ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῆ. Ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται αὐτοῦ. Και πάλιν ἑτέρα Γραφή λέγει, ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν.» Δηλαδή, όλα αυτά έγιναν, για να πληρωθείη Γραφή. Ενθυμείσθε αγαπητοί μου, όταν ο Χριστός είδε ότι έμεινε ακόμη μια λεπτομέρεια, ότι «εἰς την δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος» και τι είπε; «Διψῶ». Βλέπομε τον Ιησούν να προκαλεί την προφητείαν. Να προκαλεί την πλήρωσιν της προφητείας. Και σας είχα πει ότι η πρόκληση της προφητείας μόνον από κείνον ο οποίος θέτει την προφητείαν, δύναται να γίνει. Και αυτό προδίδει, φανερώνει ότι ο Ιησούς είναι εκείνος, ως Θεός Λόγος, που έβαλε την προφητείαν εις τα στόματα των προφητών. Και τώρα έρχεται να προκαλέσει την πλήρωσιν της προφητείας. Ενώ αντιθέτως, οι άνθρωποι που δεν είναι η πηγή της προφητείας, πληρούν την προφητείαν άκοντες! Παρά την θέλησή τους. Ο Ιησούς όχι παρά την θέληση του. Αλλά ο Ιησούς τώρα επί του Σταυρού είναι νεκρός. Και αφού είναι νεκρός ο Ιησούς επί του Σταυρού, θα ερωτηθεί: «πώς θα γίνει η πλήρωσις τώρα της προφητείας;» Διότι εδώ τι λέγει ο Ευαγγελιστής; «Ἐγένετο γάρ ταῦτα ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῆ». Έρχεται, ούτως ειπεῖν, μια πρόκλησις των γεγονότων δια να πληρωθεί η προφητεία.
Ο Ιησούς είναι νεκρός επί του Σταυρού. Αλλά ένεκα της υποστατικής του ενώσεως… τι θα πει υποστατική ένωσις; Θα σας το πω πολλές φορές κι αυτό και σήμερα και προσεχώς να το καταλάβωμε. Υποστατική ένωσις θα πει προσωπική ένωση. Παρακαλώ προσέξτε. Πολύ θα μας χρειαστεί αυτή η έκφρασις. Υποστατική ένωσις, υποστατικός, υπόστασις θα πει πρόσωπον. Υποστατική ένωσις θα πει προσωπική ένωσις. Που σημαίνει ότι ο Θεός Λόγος ενοῦται με την ανθρωπίνη φύση. Αλλά είναι γνωστό ότι η ανθρωπίνη φύσις κι αυτή αποτελεί πρόσωπον. Εγώ είμαι άνθρωπος. Είμαι πρόσωπον. Τι συνιστά το πρόσωπο; Η αυτοσυνειδησία. Το εγώ. Αυτό συνιστά το πρόσωπο. Όταν λέγω «εγώ είμαι…», μόλις πω «εγώ είμαι», αυτό το «εγώ», αυτή η αντωνυμία η τόσο σπουδαία, που καθορίζει τον άνθρωπο παρακαλώ, αυτό το «εγώ είμαι» και το «είμαι» σημαίνει ύπαρξιν, συνεπώς έχω συνείδηση της υπάρξεώς μου, συνείδηση του εαυτού μου, αμέσως αυτό εκφράζει πρόσωπον. Είναι γνωστό ότι κανένα ζώο δεν λέγει «εγώ είμαι». Κανένα ζώο δεν το κάνει αυτό. Μόνο ο άνθρωπος. Άρα είμαι πρόσωπο. Ο Χριστός είναι Θεός Λόγος, ανθρωπίνη ψυχή και ανθρώπινο σώμα. Αφού λοιπόν είναι ανθρωπίνη ψυχή και ανθρώπινο σώμα, θα πείτε, είναι πρόσωπον ανθρώπινον και πρόσωπον θείον. Ε, λοιπόν, εδώ είναι το μυστήριον. Δεν έχομε δύο πρόσωπα. Εδώ έχομε ψυχή και σώμα, το ανθρώπινο πρόσωπο το καταλαμβάνει το θείον πρόσωπον. Και έχομε ένα πρόσωπον. Δεν έχομε δύο πρόσωπα. Αυτό είναι το μυστήριον. Αυτό τώρα να θυμόσαστε, αυτό θέλω να καταλάβετε. Να καταλάβετε ότι δεν μπορούμε βέβαια να το καταλάβωμε, διότι είναι μυστήριον. Ότι έχομε τον Θεόν Λόγον, έχομε την ανθρωπίνη φύση, ψυχή και σώμα, και παρά ταύτα, έχομε ένα πρόσωπο. Αυτό θα πει τώρα υποστατική ένωσις. Δηλ. ένωσις Θεού και ανθρώπου εν ενί προσώπω. Ένα πρόσωπο. Αφού λοιπόν η ανθρωπίνη φύσις ηνώθη με την θείαν φύσιν και είναι ένα πρόσωπο, επόμενον είναι ότι, αν η ανθρωπίνη φύσις αποθνήσκει επί του Σταυρού, αλλά το θείον πρόσωπον είναι ελεύθερον να προκαλή στην πλήρωσιν της προφητείας. Γιατί αυτό το πρόσωπο είναι εκείνο που έθεσε την προφητεία∙ είναι η πηγή της προφητείας. Όταν ο προφήτης ο αρχαίος λέγει «τάδε λέγει Κύριος» ο Κύριος αυτός τώρα επί του σταυρού σταυρούται ως ελεύθερος Θεός, αυτοτελής Θεός∙ δεν έχει καμία σχέση με τη δημιουργία. Κι αν προσλαμβάνει την ανθρωπίνη φύση, την προσλαμβάνει ασυγχύτως. Και ατρέπτως. Χωρίς να αλλοιώνεται η θεία φύσις από την πρόσληψιν της ανθρωπίνης φύσεως. Θα παρακαλέσω αυτό, όσο και αν αποτελεί δύσκολον σημείον, να το καταλάβωμε, να το νοιώσουμε, θα μας χρειαστεί πάρα πολύ για να καταλάβωμε και τον θάνατον του Χριστού και την ταφή του. Είναι μέγα θέμα. Πώς ο Χριστός κατήλθε εις τον Άδη. Πώς κατήλθεν. Θα το δούμε όταν θα φθάσωμε εις την ταφήν.
Ώστε λέγει η γραφή ίνα πληρωθή η γραφή, κόκαλο δεν θα συντριβή αυτού. Και άλλη γραφή λέγει «όψονται εις όν εξεκέντησαν». Θα ίδουν εκείνον τον οποίον ελόγχησαν. Για να δούμε, αγαπητοί μου, αυτές τις δύο προφητείες, πού ο λόγος ο προφητικός έρχεται να στηρίξη πραγματικά τα γεγονότα, να τα δέση και να μας δώση το ποθούμενον αποτέλεσμα. Είδατε πόσο μαλακό είναι το νερό; Πολύ μαλακό και ρευστό. Είδατε πόσο μαλακό είναι το τσιμέντο σαν σκόνη; Στο τσουβάλι μέσα; Σκόνη, φού… κάνετε με το στόμα σας και φεύγει το τσιμέντο. Για ενώστε το νερό με το τσιμέντο, τη σκόνη, να δείτε τι γίνεται. Κι ελάτε μετά να το σπάσετε αυτό να δείτε πόσο ισχυρό είναι. Ε, λοιπόν, τα γεγονότα δύνανται να μας γελάσουν. Ή να είναι έωλα. Και η προφητεία δύναται ακόμα να μας γελάση και να είναι έωλη. Βάλτε όμως την προφητεία μαζί με τα γεγονότα. Δέστε τα και τα δυο. Κι εκεί θα δείτε αν πραγματικά έχομε μετά την αντοχή του πράγματος. Γι’ αυτό ο λόγος του Θεού χρησιμοποιεί τα γεγονότα και την προφητεία∙ ανά πάσα στιγμή. Για να δέση την αλήθεια και να μας την παρουσιάση. Γι’ αυτό κι εμείς επιμένομε στην ανάλυση του θείου λόγου και εις το προφητικό στοιχείο. Όπως και εις τα γεγονότα.
Η πρώτη προφητεία. Είναι παρμένη από το βιβλίον της Εξόδου. Δεν είναι προφητεία προφήτου. Αλλά ήτο ένα περιστατικόν. Θα λέγαμε μια πράξις των Εβραίων. Ήτο ο πασχάλιος αμνός. Στο βιβλίο της Εξόδου διαβάζομε 12ο κεφ. 46ο στίχον «Εν οικία μια βρωθήσεται, και ουκ εξοίσετε εκ της οικίας των κρεών έξω∙ και οστούν ου συντρίψετε απ’ αυτού.» Θα το φάτε μέσα σ’ ένα σπίτι. Στο κάθε σπίτι. Κάθε οικογένεια είχε τον αμνό της. Μεταφορά δεν θα γίνει του αμνού από σπίτι σε σπίτι. Και ούτε θα το φάτε αυτό το κρέας έξω από το σπίτι σας, μέσα στο σπίτι σας. Και κόκαλο δεν θα συντρίψετε από το αρνί που θα έχετε σφάξει για να φάτε. Δεν θα πάρετε μπαλτά για να το σπάσετε. Θα πάρετε μαχαίρι να σφάξετε το λαιμό, θα το ψήσετε, ψητό όχι βραστό, κόκαλο δεν θα σπάσει επ’ ουδενί λόγω.
Και το βιβλίον «Αριθμοί» 9ο κεφ., 12ος στίχος. «Οὐ καταλείψουσιν ἀπ’ αὐτοῦ εἰς το πρωῒ και ὀστοῦν οὐ συντρίψουσιν ἀπ’ αὐτοῦ». Δεν θα μείνει τίποτα για το πρωί. Θα το φάτε το βράδυ το αρνί, όλο. Και κόκαλο δεν θα σπάσουνε.
Να λοιπόν. Αυτό τώρα παίρνει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, αγαπητοί, για να μας πει ότι είναι γραμμένο στη γραφή. Διότι ο Ιησούς ήτο το πρωτότυπον εκείνου του αντιτύπου. Του Πασχαλίου αμνού. Που όταν είχαν φύγει από την Αίγυπτον, το βράδυ εκείνο, προ της αναχωρήσεώς των, έφαγαν το αρνί με τις πικραλίδες, τα πικρά τα χόρτα, κατ’ εντολήν του Θεού και ο Θεός είπε ότι κάθε χρόνο από τότε θα εορτάζονταν κατά παρόμοιο τρόπο το Πάσχα. Ήτο, λοιπόν, ο Ιησούς το πρωτότυπον εκείνου του αντιτύπου, όπου έπρεπε τώρα να γίνει εις το πρωτότυπον ό,τι εγίνετο μέχρι τότε εις το αντίτυπον. Τι έπρεπε να γίνει εις το πρωτότυπον, εις τον Ιησούν Χριστόν επί του Σταυρού; Να μην συντριβεί οστούν, κόκαλο. Γι’ αυτό το λόγο, λοιπόν, δεν ήρθαν οι στρατώται να συντρίψουν τα σκέλη του Ιησού, πράγμα το οποίον έκαναν εις τους άλλους δύο ληστάς.
Αλλά μη νομίσετε· ο πασχάλιος αμνός δεν ήτο όπως παρ’ ημίν, σε μας, που τρώμε κάθε Πάσχα το αρνί, και πώς το τρώμε; Το μαγειρεύουμε όπως θέλουμε ή στη σούβλα, ή στην κατσαρόλα, ή στη σχάρα, όπως θέλουμε, το σφάζουμε όπως θέλουμε, το κόβουμε όπως θέλουμε, πάμε στο χασάπη, παίρνουμε το μισό ή ολόκληρο, όπως θέλουμε, καλούμε κι άλλους ανθρώπους, το βάζουμε στη λαδόκολλα και πάμε εις την εξοχή να το φάμε. Γιατί; Απλούστατα, το αρνί αυτό για μας δεν έχει πια κανέναν τελετουργικό χαρακτήρα. Διότι ο αμνός που έχει τελετουργικό χαρακτήρα είναι το σώμα και το αίμα του Χριστού εις την Θεία Ευχαριστία. Το άλλο έγινε σκέτος τύπος. Τελείωσε. Εξόφλησε. Ο προορισμός του ετελείωσε. Αλλά μέχρι που να πληρωθεί, μέχρι που να έρθει το πρωτότυπον, το αντίτυπον έπρεπε να έχει πληρότητα, ακρίβεια. Και βλέπομε τι; Βλέπομε ότι δεν ετρώγετο ως κοινό κρέας, όπως είδατε προηγουμένως που σας ανέφερα. Είχε ιεροτελεστικόν χαρακτήρα. Ξένος δεν έτρωγε από το πασχάλιον αρνί. Απερίτμητος απηγορεύετο να φάγει από το αρνί αυτό. Έπρεπε να φαγωθεί εις την ιδίαν οικίαν, χωρίς να μεταφερθεί. Μάλιστα, μια μικρή λεπτομέρεια σας λέγω. Όταν έχομε τον πλήρη αμνόν, κατά την προηγιασμένη, απαγορεύεται να γίνει μεταφορά του σε άλλο ναό. Μια λεπτομέρεια λειτουργική σας λέγω αυτή τη στιγμή. Εκτός αν υπάρξει μεγίστη ανάγκη. Και να γίνει λιτανευτικώς. Ακόμη εάν επερίσσευε κάτι, που έπρεπε τη νύχτα να φαγωθεί ο αμνός, εάν επερίσσευε κάτι, αυτό το κάτι εκαίετο και δεν έπρεπε ποτέ να πεταχτεί στα σκουπίδια. Και τέλος, ψήνοντάς το, τρώγοντάς το, το αρνί δεν έπρεπε να συτριβεί κανένα κόκαλο. Όπως αντιλαμβάνεσθε, δια πολλών σας εξήγησα, όλη αυτή η ιεροτελεστία ανεφέρετο εις τον Ιησούν επι του Σταυρού.
Ακόμη έχει δει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και μια προφητεία. Όταν είδε τον Ιησού να λογχίζεται επί του Σταυρού. Η προφητεία αυτή «ὀψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν» είναι από το Ζαχαρία κεφ. 12, στ. 10. Η μετάφραση των Ο΄ (70) δεν λέει «ἐξεκέντησαν». Αλλά έχει το εξής: «στάθηκαν μπροστά μου να με κοροϊδέψουν». Φαίνεται ότι οι Ο΄ (70), όταν μετέφραζαν, τους φάνηκε πολύ παράξενο, πώς μπορεί ο Θεός να λογχισθεί. Είδατε παρακαλώ; Τους φάνηκε παράξενο. Όπως όταν μεταφράζουν οι Γάλλοι τα έργα του Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου, λένε… «τρομερόν, τρομερόν», διότι ο Άγιος Συμεών, ο νέος Θεολόγος γράφει τα λεγόμενα ερωτικά του ποιήματα· προσέξατε, ερωτικά του ποιήματα. Θα τρομάξετε κι εσείς ακούγοντάς τα. Ερωτικά ποιήματα. Είναι όλη εκείνη η έκχυση της ψυχής προς τον Ιησούν Χριστόν, εν τη ενώσει του Συμεών του νέου Θεολόγου με τον Ιησούν Χριστόν. Και όταν οι Γάλλοι διαβάζουν τα ποιήματά του, ήθελαν να τα μεταφράσουν κάποτε, τρόμαξαν μπροστά στην προσπάθειά τους να τα μεταφράσουν. Και οπωσδήποτε προσπάθησαν να μη τα δουν στον ακριβή χαρακτήρα, όπως είναι στο ελληνικόν πρωτότυπον. Αυτό έπαθαν φαίνεται και οι Ο΄ (70). Πώς είναι δυνατόν να λογχισθεί ο Θεός! Όταν πιάνουν και μεταφράζουν τον προφήτη Ζαχαρία. Ενώ το εβραϊκόν μας το διασώζει. Σας διαβάζω τη μετάφραση εκ του εβραϊκού: «και θα εκχύσω επί του οίκου του Δαυΐδ και επί των κατοίκων της Ιερουσαλήμ πνεύμα ικεσίας και δεήσεως. Και θα στρέψουν τότε τα βλέμματα εις Εκείνον τον οποίον εξεκέντησαν και θα θρηνήσουν Αυτόν». Εδώ, προσέξατε ποιο είναι το πνεύμα της προφητείας. Λέει ο Θεός ότι στον οίκο του Δαυΐδ, σημαίνει στη φυλή του Δαυΐδ, και σ’ όλους τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ, θα εκχύσω, δηλαδή θα ρίξω πάρα πολύ, κατά τρόπο που θα πλημμυρίσει και θα ξεχειλίσει, πνεύμα ικεσίας και δεήσεως και κατανύξεως, ώστε θα στρέψουν τα βλέμματά τους σε Κείνον που θα έχουν λογχίσει. Και θα κλάψουν και θα πονέσουν και θα μετανοήσουν.
Παρακαλώ προσέξατέ το αυτό το σημείο. Προσέξατέ το, διότι υπάρχει μια παρανόηση που πολλές φορές είναι στη γλώσσα μας, λέμε εκείνο το «ὀψονται, ὀψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν» κι εμείς το λέμε πια στην τρέχουσα γλώσσα μας «να ὄψεσαι». Δεν λέει τίποτα, αγαπητοί. Αυτό το «να ὄψεσαι», που το λέμε με διάθεση κατάρας, κατά λέξη θα μέναμε στο «να, θα βλέπεις». Δεν βγαίνει τίποτα. Δεν βγαίνει. Σου το λέγω αυτό σαν κατάρα. Το πνεύμα της κατάρας, όπως το λέμε είναι «να τα πάθεις αυτά». Εδώ δεν έχει καμιά σχέση αυτό. Έτσι φοβάμαι ότι μέσ’ την έκφραση αυτή τη λαϊκή, που λέμε «να ὄψεσαι», δεν καταλαβαίνουμε τώρα το ιερό κείμενο. Το ιερό κείμενο θέλει να πει το εξής. Ότι οι Εβραίοι οπωσδήποτε, αφού θα κάνουν το κακούργημα να σταυρώσουν τον Χριστόν και τελικά να Τον λογχίσουν, τότε θα στραφούν, αφού θα δεχθούν τη χάρη του Θεού, να δημιουργηθεί κατάσταση στις ψυχές τους, θα στραφούν και θα πουν « πράγματι αυτός είναι ο Μεσσίας !». Και τότε θα θρηνήσουν. «Ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν». Μεταφράζοντας ακριβώς. Θα ίδουν εκείνον που ελόγχισαν. Και τι θα κάνουν άμα θα το δουν Εκείνον που ελόγχισαν; Θα θρηνήσουν. Θα μετανοήσουν. Ε, λοιπόν, κατ αρχάς η προφητεία επληρώθη στο πρώτο της σημείο, ως προς το ο Ιησούς ελογχίσθη. Στο υπόλοιπο του Ζαχαρίου; Στο υπόλοιπο όμως εκεί σας λέω την προφητεία. Εν μέρει επληρώθη εις την Πεντηκοστήν. Εκείνον που εξεκέντησαν, ελόγχισαν, ένα μέρος των Ιουδαίων κατενύγη. Πώς μας το γράφει στις «Πράξεις» του ο Ευαγγελιστής Λουκάς; Όταν άκουσαν το κήρυγμα του Πέτρου, «κατενύσσουσαν τῇ καρδίᾳ». Δηλαδή εκπλήρωση της προφητείας. Η καρδιά τους αισθάνθηκε άσχημα… Οι υπόλοιποι στα έσχατα. Όταν γράφει ο Απόστολος Παύλος Ρωμαίους ια, 25, ότι, πώς Ισραήλ σωθήσεται; «ὃτι πώρωσις ἀπό μέρους τῷ Ἰσραήλ γέγονεν ἄχρις οὗ το πλήρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθη, καί οὕτω πᾶς Ἰσραήλ σωθήσεται». Έχει επέλθει πώρωση. Όταν όμως θα έλθει το πλήρωμα των εθνών τότε κάθε Εβραίος θα σωθεί. Τι σημαίνει; Ότι θα αναγνωρίσει ότι είναι ο Ιησούς. Ο Υιός του Θεού, ο Μεσσίας, εκείνον τον οποίο εξεκέντησαν.
Μένει και ένα τρίτο. Μας γράφει το βιβλίο της «Αποκαλύψεως» Α’ κεφ. Στίχος 7 «ὄψονται αὐτόν οἵτινες αὐτον ἐξεκέντησαν καί κόψονται ἐπ αὐτόν». Θα μείνουν και οι Εβραίοι εκείνοι οι οποίοι δεν έχουν μετανοήσει. Και τότε και αυτοί θα δουν τον Ιησούν αλλά, «ὄψονται» θα ιδούν εκείνον που εξεκέντησαν, που ελόγχισαν, αλλά δεν θα έχουν μετανοήσει και τότε «κόψονται ἐπ αὐτόν», θα αρχίσουν να χτυπούν το στήθος των, ότι, τι πάθαμε; Θα τον δουν όταν έρχεται εν δόξη. Διότι τα σημάδια, όπως θα δούμε στο κεφάλαιο της Αναστάσεως, τα σημάδια αυτά έμειναν και υπάρχουν ακόμη εις τον Χριστόν. Το ξέρετε, αγαπητοί μου, ότι ο Ιησούς είναι τρυπημένος εις τον ουρανόν; Κάθε άλλη πληγή εθεραπεύθη. Αλλά τα σημάδια των καρφιών και η τρυπημένη πλευρά, όπως τα έδειξε εις τον Θωμά και εις τους λοιπούς μαθητάς και εψηλαφίσθη ο Κύριος, τα σημάδια αυτά τα επήρε μαζί του ο Χριστός εις τον ουρανό. Είναι τα διάσημά του! Είναι τα παράσημα της δόξης του. Είναι η δόξα του. Και τα έχει μαζί του. Και θα τα έχει εις τους αιώνας των αιώνων. Αυτήν την λογχισμένη πλευρά και τα τρυπημένα χέρια θα δουν τότε οι σταυρωταί. Και τότε θα πουν· που θα έρχεται επί των νεφελών του ουρανού, όπως είπε ο Κύριος εις τον Καϊάφα, και τότε θα πουν «ω! αλλοίμονό μας, ότι πράγματι ήταν ο Μεσσίας!» Αλλά δεν θα είναι μετανοημένοι. Απλά θα έχουν διαπιστώσει την πλάνην των.
Διότι το φοβερόν είναι ότι, όταν παγιωθεί ο άνθρωπος εις την αμαρτία, δεν την αφήνει, να μετανοήσει. Αυτό θα το δούμε, όταν θα μιλήσουμε πάλι για την ταφή του Κυρίου, πώς ο Κύριος εκήρυξε εις τον Άδην το κήρυγμα μετανοίας, εφόσον είναι γνωστό ότι στον Άδη δεν υπάρχει μετάνοια.
Και τώρα ευρισκόμεθα, αγαπητοί μου, προ του ξύλου του Σταυρού, επί του οποίου Σταυρού ήπλωσε τα χέρια του ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού. Είναι ο Σταυρός του Χριστού η αληθινή μας σωτηρία. Κανένας λόγος, κανένα εγκώμιο, κανείς βαθυστόχαστος και θεολογικός λόγος θνητού δεν θα μπορέσει ποτέ να εξαντλήσει το μυστήριον του Σταυρού! Έχει το μυστήριο του σταυρού πάντοτε να μας αποκαλύπτει την αγάπη του Θεού ανεξαντλήτως. Αλλ’ ό,τι εμείς μπορούμε και ό,τι εσείς δύνασθε να καταλάβετε, μέσα σ’ αυτές τις δυνατότητες που μπορούμε να έχομε και με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, ας κάνομε μια απόπειρα, αγαπητοί μου, κάτι να προσψαύσομε από το μυστήριο του σταυρού.
Κάποτε εις τον παράδεισον, όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, ο διάβολος ενίκησε τον άνθρωπο με τρεις τρόπους. Με μίαν παρθένον, με ένα δένδρο (δένδρο εις την γλώσσα της Γραφής λέγεται ξύλον, ξύλον θα πει δένδρον στη γλώσσα της γραφής), με μίαν παρθένον, λοιπόν, ενίκησε το ανθρώπινο γένος, με ένα δένδρο και με τον θάνατον. Με τα τρία αυτά στοιχεία ενίκησε το ανθρώπινο γένος. Φυσικά κινούμενος από φθόνον. Η παρθένος ήτο η Εύα. Διότι, όπως γνωρίζετε, η Εύα ήτο παρθένος εις τον παράδεισον. Η Εύα κατεστάθη γυνή του Αδάμ έξω από τον παράδεισον, μετά την πτώσιν των. Το ξέρετε πιστεύω. Η Εύα μέσα στον παράδεισον είναι παρθένος. Τελείως παρθένος. Γι’ αυτό και μέσα εις τον παράδεισον θα επανέλθομε ως παρθένοι. Δεν θα υπάρχει πλέον ο γάμος. Ο γάμος είναι έξω από τον παράδεισον, σχήμα του παρόντος αιώνος, το οποίον θα καταργηθεί. Ήτο, λοιπόν, παρθένος εις τον παράδεισον η Εύα, η οποία απατηθείσα από τον διάβολον, από τον όφιν, παρέσυρε τον Αδάμ.
Το ξύλον ήτο το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού, όπου παρέσυρε ο διάβολος τους πρωτοπλάστους να γευθούν τους καρπούς του, των οποίων την γεύση καρπών είχε απαγορεύσει ο Θεός. Και είχε πει: από τους καρπούς, από τον καρπόν αυτού του δένδρου δεν θα δοκιμάσετε.
Και τέλος, ο θάνατος που ήλθε ως τιμωρία και που τον θάνατον ο διάβολος τον εγνώριζε, ενώ οι πρωτόπλαστοι δεν εγνώριζαν ακόμη τι πράγμα είναι ο θάνατος. Επειδή δεν είχε συμβεί ακόμη ο θάνατος. Δια πρώτην φοράν ο θάνατος έγινε γνωστός με τη δολοφονία του Άβελ υπό του Κάϊν. Δεν ήτο, λοιπόν, γνωστός ο θάνατος. Αλλά ο θάνατος ήτο γνωστός εις τον διάβολον, διότι ήκουσε τον λόγον του Θεού που είπε εις τους πρωτοπλάστους «ἐν ᾗ μέρᾳ φάγεσθε θανάτῳ αποθανεῖσθε». Την ημέρα που θα φάτε θα πεθάνετε. Και ο διάβολος γνώριζε τον θάνατον ως χωρισμό της ψυχής από το σώμα, πράγμα που οι πρωτόπλαστοι δεν το εγνώριζαν αυτό. Και ο διάβολος θέλει να ματαιώσει το έργον του Θεού· κινούμενος πάντοτε από τον φθόνον να επιφέρει τον θάνατον και η μεν δημιουργία να μείνει έρημος και, προσέξατε, άσκοπος, διότι ο σκοπός της κτίσεως είναι ο άνθρωπος και το μέτρον της κτίσεως είναι ο άνθρωπος, αλλά όταν ο άνθρωπος πεθάνει επί της γης, ο Αδάμ και η Εύα, τότε μένει η κτίσις άσκοπος, χωρίς σκοπόν, χωρίς τέλος και τελικά να αρπάξει τον Αδάμ και την Εύα ως ψυχάς, όταν ο Θεός έβαζε ψυχάς στους πρωτοπλάστους, έβλεπε ο διάβολος ως πνεύμα, να τις αρπάξει τις ψυχές εις τον Άδη.
Με τα ίδια αυτά όπλα, με τις ίδιες μεθόδους, με τον ίδιο τρόπο, έπρεπε ο Χριστός να νικήσει τον διάβολο. Θα ερωτήσετε: γιατί με τον ίδιο τρόπο; Για να μην πει ο διάβολος ότι ενικήθηκε από τον Θεό. Έπρεπε να πει ο διάβολος, ενικήθηκα από άνθρωπο. Άνθρωπο ενίκησες διάβολε; Άνθρωπος θα σε νικήσει. Τον ενίκησε αυτός; Διότι ο διάβολος θα μπορούσε να πει εις τον Θεόν «Κύριε με συνέθλιψες, διότι είσαι Θεός. Εγώ ενίκησα τον Άνθρωπο. Αλλά εσύ με ενίκησες ως Θεός. Έλα να λογαριαστούμε με εκείνον που εγώ λογαιάστηκα. Τον άνθρωπο». Το αντελήφθητε παρακαλώ; Για να μην το πει ο διάβολος αυτό, όπως κάποτε είπε εις τον Θεόν δια τον Ιώβ. –Σε λατρεύει ο Ιώβ, επειδή του έδωσες αγαθά. –Όχι, λέγει ο Θεός, δεν με λατρεύει γιατί του έδωσα αγαθά, αλλά διότι έχει αγαθή διάθεση να με λατρεύσει. –Όχι, λέγει ο διάβολος, σε λατρεύει διότι του έδωσες αγαθά. Αφαίρεσέ του τα αγαθά και θα δεις αν σε λατρεύει. Και τότε ο Θεός επιτρέπει εις τον διάβολον να αφαιρέσει ο διάβολος τα αγαθά από τον Ιώβ, δια να αποδειχθεί εις τον διάβολον ότι τα κίνητρα της λατρείας του Ιώβ ήταν αγαθά. Έτσι κι εδώ. Έπρεπε άνθρωπος να νικήσει τον διάβολον και όχι Θεός. Γι’ αυτό με τον ίδιο τρόπο έρχεται τώρα ο Ιησούς Χριστός ως άνθρωπος. Ο διάβολος αγνοεί ότι είναι και Θεός, βλέπει μόνο την ανθρωπίνη φύση, είναι γνωστό ότι η θεία φύσις δεν φαίνεται. Μόνο η ανθρωπίνη φύσις φαίνεται, η ανθρωπίνη φύσις ως σώμα και ως ψυχή. Και τότε έρχεται ο Χριστός και τον νικά με τον ίδιο τρόπο. Πώς τον νικά;
Πρώτα- πρώτα, αντί της παρθένου Εύας έχομε την παρθένον Μαρίαν, η οποία έδειξε υπακοή, εν αντιθέσει με την παλαιάν παρθένον την Εύαν, η οποία έδειξε ανυπακοή εις το θέλημα του Θεού. Ανυπακοή εκείνη, υπακοή ετούτη η παρθένος. Παρθένος εκείνη; Παρθένος και ετούτη. Και έδειξε υπακοή εις το να γίνει μητέρα του ενανθρωπήσαντος Υιού του Θεού. Και αντί του ξύλου του δένδρου, δηλαδή της γνώσεως του καλού και του κακού, έχομε τώρα το ξύλο του σταυρού. Ξύλον ήτο εκείνο που εξηπάτησε τους πρωτοπλάστους; Ξύλον θα είναι, δένδρον δηλαδή, που θα σώσει τους ανθρώπους, ο σταυρός. Και αντί του θανάτου του Αδάμ, έχομε τον θάνατο του Χριστού. Γι’ αυτό πέθανε ο Χριστός επί του σταυρού. Τον θάνατον τον επέφερε ο διάβολος στους πρωτοπλάστους δια της παρακοής των. Τώρα ο Ιησούς δια της υπακοής προς τον Πατέρα, οδηγείται εις τον θάνατον, ώστε με το ίδιο όπλο να νικήσει τον διάβολο. Με τον θάνατο να νικήσει τον θάνατον.
Με τα τρία, λοιπόν, αυτά όπλα που χρησιμοποιεί ο διάβολος κατά των ανθρώπων, τα ίδια όπλα χρησιμοποιεί ο Χριστός, για να νικήσει τον διάβολον. Μπροστά σ’ αυτό το μεγαλείο της αγάπης του Χριστού, αναφωνεί ο Ιερός Χρυσόστομος δια τον σταυρόν και λέγει: «ταῦτα ὁ σταυρός ἡμῖν κατόρθωσε, (αυτά ο σταυρός σε εμάς κατόρθωσε) σταυρός τό κατά τῶν δαιμόνων τρόπαιον». (Ο σταυρός είναι, λέει, το τρόπαιον εναντίον των δαιμόνων. Τρόπαιον θα πει εκείνο το πράγμα που τρέπει εις φυγήν τον εχθρόν. Και συνεπώς, κατ’ επέκτασιν ονομάζεται εκείνο το οποίον είναι στοιχείον νίκης, αφού τρέπει εις φυγήν τον εχθρόν. Το τρόπαιον, λοιπόν, έχει την καταγωγήν από το τρέπω εις φυγήν). Είναι, λοιπόν, ο σταυρός το τρόπαιον κατά των δαιμόνων, που τρέπει εις φυγήν τους δαίμονας. Εάν θα κρατήσω τον σταυρόν, οι δαίμονες τρέπονται εις φυγήν. Εάν βρεθώ σε μία πνευματιστική συνεδρίαση, δηλαδή σ’ ένα χώρο που υπάρχει ο πνευματισμός, μέντιουμ, και κρατώ ένα σταυρό ενσυνειδήτως και γνωρίζω ποιος είναι ο σταυρός, κάθε τι μένει εις τον χώρον εκείνον ανενέργητον. Κάθε τι που εργάζονται εκεί οι δαίμονες, έχοντες ως όργανά τους τους ταλαίπωρους ανθρώπους, μένει ανενέργητον, γιατί κρατώ τον σταυρό του Χριστού. Σταυρός η κατά της αμαρτίας μάχαιρα. Πραγματικά είναι το μαχαίρι που κόβει την αμαρτία. Όταν κρατάς τον σταυρόν, όταν πιστεύεις εις Εκείνον που σταυρώθη επί του σταυρού, τότε κόπτει την αμαρτία. Σταυρός, το ξίφος ὃ τόν ὄφιν εξεκέντησεν ο Χριστός. Ο Χριστός είναι το ξίφος εκείνο με το οποίον ο Χριστός ετρύπησε τον αρχαίον όφιν, τον διάβολον. Σταυρός το του Πατρός θέλημα.
Ο σταυρός είναι το θέλημα του Πατρός, διότι ήθελε ο Πατήρ να σταυρωθεί ο Υιός διά την αγάπη των ανθρώπων. Αλλά και ο Υιός ήθελε να σταυρωθεί, διότι έχει την αυτήν αγάπην υπέρ των ανθρώπων, όπως και ο Πατήρ. Γι’ αυτό ο σταυρός η του μονογενούς δόξα, είναι η δόξα του μονογενούς Υιού. Όταν ο Χριστός έλεγε, λίγο πριν παραδοθεί εις τους Εβραίους, έλεγε εις τους μαθητάς τον «νῦν εδοξάσθη ὁ Υιός τοῦ Ἀθρώπου», τώρα, λέει, εδοξάσθη ο Υιός του Ανθρώπου. Πού εδοξάσθη; Τώρα που έρχεται η ώρα του σταυρού, διότι ο σταυρός είναι η δόξα του Χριστού. Σταυρός το του Πνεύματος αγαλλίαμα. Ο σταυρός είναι η χαρά, η αγαλλίαση του Αγίου Πνεύματος, γιατί και το Πνεύμα το Άγιον, το τρίτον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος, εξ ίσον με τον Πατέρα και τον Υιόν αγαπά τους ανθρώπους. Και ο σταυρός ήταν το όργανο της σωτηρίας και συνεπώς το Πνεύμα το Άγιον αγάλλεται δια τον σταυρόν. Σταυρός ο των αγγέλων κόσμος. Ο σταυρός είναι το στολίδι των αγγέλων. Σταυρός της εκκλησίας η ασφάλεια. Λέμε πολλές φορές η εκκλησία είναι ασφαλισμένη. Αν οι νόμοι της πολιτείας είναι τέτοιοι και τέτοιοι που μπορούν να ασφαλίζουν την πολιτείαν, πόσο ανθρώπινα και φτωχά σκεπτόμαστε! Θα σας έλεγα, αγαπητοί μου, απ’ ότι διαβάζομε και απ’ ό,τι ακούτε, που μπορεί να δημιουργεί μέσα στην ψυχή μας θόρυβο, τι θα γίνει η εκκλησία; Η εκκλησία τι θα γίνει; Τι θα γίνει η πολιτεία; Διά την εκκλησία ανησυχούμε; Η πολιτεία τι θα γίνει; Η εκκλησία δεν παθαίνει τίποτα απολύτως. Η εκκλησία έχει την ασφάλειά της. Είναι εκείνη που «πῦλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσι αὐτῆς», ο Κύριος το είπε. Και, όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, η ασφάλεια της εκκλησίας είναι ο σταυρός, με μίαν όμως διαφορά. Οι πιστοί να προβάλλουν τον σταυρόν, την σταυρική ζωή και τη σταυρική θεολογία. Διότι αν εγώ απιστώ, δεν προβάλλω την σταυρική ζωή, αλλά την άνετη και την πλούσια, αν εγώ δεν προβάλλω την σταυρική θεολογία, αλλά μια θεολογία ξένη, αλλότρια, νόθη, δεν είμαι εγώ πιστός και τότε δεν μπορώ να λέγω ότι προβάλλω την εκκλησία. Προβάλλομαι εγώ. Η εκκλησία μένει πάντοτε η ίδια. Θα προβάλλω, λοιπόν, θα το πω δια τρίτη φορά, θα προβάλλω τον σταυρόν, που σημαίνει θα προβάλλω την σταυρική ζωή και την σταυρική θεολογία. Σταυρό, λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, το καύχημα του Παύλου. Ο Παύλος δεν εκαυχάτο. Δεν εκαυχάτο παρά μόνον εις τον Σταυρόν του Χριστού. Σταυρός, το των Αγίων τείχος. Είναι το τείχος και το οχύρωμα των Αγίων ο σταυρός. Σταυρός το φώς της οικουμένης απάσης. Ο σταυρός είναι που φωτίζει όλη την οικουμένη. Ακόμη, λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, διά του σταυρού ήνοιξε ο παράδεισος. Πώς ήνοιξε ο αρχαίος παράδεισος; Όχι βεβαίως αρχαίος, αλλά κρείττων, καλύτερος παράδεισος, του αρχαίου παραδείσου. Πώς ήνοιξε ο σταυρός; Να, όταν ο ληστής είπε, άκουσε, άκουσε από τον Χριστόν «μαζί μου θα είσαι εις τον παράδεισον» ποιος μπορούσε να μπει ξανά στον παράδεισο; Να, λοιπόν, τώρα με τον σταυρό ανοίγει ο παράδεισος. Και πρώτος που μπαίνει είναι ο ληστής. Το κλείθρον, το κλειδί που άνοιξε η πόρτα του παραδείσου, που την φύλαγαν με την πύρινην ρομφαίαν τα Χερουβείμ, το κλειδί είναι ο σταυρός.
Και τώρα ερχόμεθα, αγαπητοί μου, σ’ ένα ακόμη βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του σταυρού. Αυτό το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του σταυρού είναι ότι ο σταυρός ενήργη και εις την Παλαιά Διαθήκη. Πώς ενήργη εις την Παλαιά Διαθήκη ο σταυρός; Αυτό πραγματικά είναι μεγάλο κεφάλαιο, και αυτό αποτελεί ίσως μια δυσκολία να καταλάβομε μερικά πράγματα. Πώς ενήργη ο σταυρός εις την Παλαιά Διαθήκη, αποτελεί πραγματικά ένα μυστήριο. Και όμως, επειδή είναι μεγάλο θέμα και δεν θέλω –τελείωσε η ώρα- δεν θέλω να το αφήσω στη μέση, θα σας έλεγα τούτο: ότι ο σταυρός του Χριστού αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός. Αλλά πίσω από το ιστορικό γεγονός του σταυρού, αυτός ο ιστορικός σταυρός, υπάρχει το μυστήριον του σταυρού, που προηγείται του ιστορικού σταυρού και μάλιστα προ καταβολής κόσμου!
Και το μυστήριον του σταυρού υπάρχει εις αυτόν τον Πατέρα, εις αυτόν τον Υιόν και εις αυτό το Πνεύμα το Άγιον! Και τίποτα δεν εμποδίζει τον Άγιο Τριαδικό Θεό να ενεργεί διά του μυστηρίου του σταυρού και εις αυτήν την Παλαιά διαθήκη. Και να φτάνει να λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που έχομε σήμερα τη μνήμη του, όπως θα σας διαβάσω την ερχόμενη φορά μια περικοπή του, φτάνει ώστε ο αυτός ο σταυρός να καταλλάσει και εις αυτήν την Παλαιά Διαθήκη. Και όσοι Άγιοι και δίκαιοι υπάρχουν εις την Παλαιά Διαθήκη, κατηλλάγησαν με τον σταυρόν του Χριστού! Όχι τον ιστορικόν σταυρόν, αλλά με το μυστήριο του σταυρού.
Όπως αντιλαμβάνεσθε, αγαπητοί μου, ανοίγεται ένα ευρύ φάσμα μπροστά σ’ αυτό, το οποίο τώρα θα ακούσετε. Αλλά επειδή αποτελεί κάτι πολύ μεγάλο και πολύ σπουδαίο και θα αναφέρομε και παραδείγματα από την Παλαιά Διαθήκη, κατά έναν καταπληκτικό τρόπο, γι’ αυτό, για να μην κόψομε το θέμα εις την μέση, ας το αφήσομε, πρώτα ο Θεός, για την ερχόμενη Κυριακή. Πρώτα ο Θεός!
19η ομιλία στην κατηγορία
« Τά Πάθη καί ἡ Ἀνάσταση Τοῦ Χριστοῦ ».
