Αθανάσιος Άμβωνας: 🔹Οι Μακαρισμοί.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα 🔹Οι Μακαρισμοί.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

11 Απριλίου 2021

«Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοί παρακληθήσονται».

†.Τήν περασμένη φορά εἴχαμε ἀναφερθεῖ στόν πρῶτο μακαρισμό, καί ἀπόψε, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θά μιλήσουμε γιά τόν δεύτερο.

Ὁ Κύριος λέει: «Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοί παρακληθήσονται» (Ματθ.5,4') Εἶναι εὐτυχισμένοι ἐκεῖνοι πού πενθοῦν, γιατί αὐτοί θά παρηγορηθοῦν. Ὁμολογουμένως ὑπάρχουν παράδοξα σχήματα μέσα στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι εὐτυχεῖς, λέει, ἐκεῖνοι πού πενθοῦν. Δέν εἶναι ἀντιφατικό; Πῶς μπορεῖ κανείς νά εἶναι εὐτυχισμένος, ὅταν πενθεῖ, ὅταν λυπᾶται; Ἡ λύπη, ὁ πόνος, τό πένθος εἶναι στοιχεῖα πού ἀντιστρατεύονται στή μακαριότητα, δηλαδή στήν εὐτυχία. Καί,ἀκόμα, πῶς μακαρίζει ὁ Κύριος τό πένθος– ἡ λέξη πένθος ἔχει εὐρεῖα σημασία–ὅταν ὁ ἴδιος ἔχει φυτέψει μέσα στήν ἀνθρώπινη ψυχή τήν ἀναζήτηση τῆς εὐτυχίας; Ὁ ἄνθρωπος φύσει, δηλαδή ἀπό τή φύση του, ἀναζητᾶ τήν εὐτυχία, γιατί ἀκριβῶς αὐτή ἡ ἀναζήτηση εἶναι φυτεμένη μέσα του. Μή ξεχνᾶμε βέβαια ὅτι καί ὁ παλιός Παράδεισος, ὁ ἀρχαῖος, δέν ἦταν παρά ἕνας τόπος εὐτυχίας. Ὡστόσο ἐδῶ ὁ Κύριος ἐπιμένει, καί δοῦμε γιατί ἀκριβῶς ἐπιμένει. Ὅπως ὁ πρῶτος μακαρισμός εἶναι παρεξηγημένος –«μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πμνεύματι»– ἔτσι ἔχει παρεξηγηθεῖ καί αὐτός ἐδῶ ὁ μακαρισμός. Πῶς εἶναι δυνατόν νά εἶναι κανείς εὐτυχισμένος, ὅταν πενθεῖ; Θά τό δοῦμε αὐτό στή συνέχεια τοῦ θέματός μας.

Ἐδῶ ἔχουμε δύο κατηγορίες λύπης ἤ πένθους. Ἡ μία κατηγορία εἶναι ἡ κατά κόσμον λύπη, καί ἡ ἄλλη εἶναι ἡ κατά Θεόν. Καί γιά τίς δύο αὐτές ἁπαντᾶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, στήν Β΄Πρός Κορινθίους ἐπιστολή του, καί μᾶς λέει: «Ἡ κατά Θεόν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται, ἡ δέ τοῦ κόσμου λύπη θάνατον κατεργάζεται» (Β' Κορ.7,10') Δηλαδή: Ἡ κατά Θεόν λύπη ὁδηγεῖ στή σωτηρία· ἀντίθετα ἡ κοσμική λύπη ἐπεξεργάζεται, προετοιμάζει, τόν θάνατο, τή συμφορά, τή δυστυχία, καί ὄχι βέβαια τή μακαριότητα. Ἀλλά γιά νά τά καταλάβουμε αὐτά τά δύο –γιατί εἶναι οὐσιώδους σημασίας γιά μικρούς καί μεγάλους– πρέπει νά δοῦμε πῶς ἔχουν, καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Καί ἄς δοῦμε πρῶτα τήν κατά κόσμον λύπη: Αὐτή εἶναι ἡ κοσμική λύπη, ἡ λύπη ἐκείνη πού εἶναι χωρισμένη ἀπό τήν ἐλπίδα μας πρός τόν Θεό καί ἀπό τήν ὑπομονή. Εἶναι ἡ λύπη πού ὁδηγεῖ στήν ἀπόγνωση, δηλαδή στήν ἀπελπισία, στήν ἀπώλεια τῆς ἐλπίδας. Εἶναι ἐκείνη πού προκαλεῖται ἀπό ποικίλες δυσκολίες τῆς ζωῆς μας. Ἡ λύπη πού προέρχεται ἀπό ἀτυχήματα, ἀπό οἰκονομικές δυσχέρειες, φτωχεία, διάφορες ἀποτυχίες, ὅπως μία ἀποτυχία στό σχολεῖο ἤ στίς λεγόμενες πανελλήνιες ἐξετάσεις. Λύπη ἔχουμε καί ἀπό τή ματαίωση κοσμικῶν ἐλπίδων καί ὀνείρων καί προσδοκιῶν, ἐπίσης ἀνικανοποίητων ἐπιθυμιῶν καί ἀνεκπλήρωτων πόθων πού εἴχαμε στή ζωή μας καί δέν τούς πραγματοποιήσαμε.

Ἡ κατά κόσμον λύπη γεννιέται ἀκόμα καί ἀπό ἕναν πληγωμένο ἐγωισμό, ἐξαιτίας μιᾶς προσβολῆς πού μᾶς κάνουν οἱ ἄλλο. Ἀκόμη μπορεῖνά ἔχουμε λύπη, πάντα κοσμική, καί ἀπό τόν φθόνο ἤ ἀπό μία τυχόν ἐχθρότητα πού θά μᾶς δείξουν οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι. Σύντροφος μιᾶς τέτοιας λύπης εἶναι ἡ ἀπόγνωση, ἡ ἀπελπισία, καί ὄχι σπάνια, ἡ αὐτοκτονία. Κανείς δέν αὐτοκτονεῖ, ἄν δέν ἔχει αὐτοῦ τοῦ εἴδους τή λύπη. Ἄρα ἡ κατά κόσμον λύπη εἶναι πέρα γιά πέρα κοσμικῶν διαστάσεων. Συνήθως, τά τελευταῖα χρόνια, –παλιότερα αὐτό δέν συνέβαινε– βλέπουμε στό τέλος τῶν πανελληνίων ἐξετάσεων Λυκείου καμιά φορά καί Γυμνασίου, νά αὐτοκτονοῦν μέ διάφορους τρόπους, μαθήτριες καί μαθητές! Ἔχουμε, δυστυχῶς, αὐτό τό φαινόμενο στά παιδιά μας, πού ἀπελπίζονται ἀπό τήν ἀποτυχία. Πρέπει λοιπόν νά μάθουμε νά ξεχωρίζουμε τήν κατά κόσμον λύπη ἀπό τήν κατά Θεόν.

Ἀκόμα ἡ κοσμική λύπη καταστρέφει καί τήν ψυχοσωματική μας ὑγεία. Αὐτό εἶναι ἕνα πολύ σπουδαῖο στοιχεῖο, πού πρέπει νά τό προσέξουμε. Γιά παράδειγμα, μία ἀπό τίς αἰτίες τοῦ καρκίνου –ἔχουμε καί πολλές ἄλλες βέβαια– εἶναι ἡ ἀξεπέραστη λύπη, ὅπως μᾶς λέει σήμερα ἡ ἰατρική ἐπιστήμη. Ἡ κατά κόσμον λύπη δημιουργεῖ καί νευρώσεις στό στομάχι. Πολλές φορές, χωρίς νά ὑπάρχει αἰτία, τό στομάχι ἔχει δυσλειτουργία, δέν μπορεῖ νά χωνέψει τό φαγητό, ἔχει πόνους, καί ὁ γιατρός μᾶς λέει ὅτι εἶναι νεύρωση. Ἡ νεύρωση, κυριότατα, ἔχει ψυχολογική αἰτία, καί συνήθως εἶναι κάποια λύπη, κάποια στενοχώρια, καί ἀδιέξοδο πού μπορεῖ νά ἔχει κανείς σέ κάποιο πρόβλημά του. Ἀκόμη μπορεῖ νά ἔχουμε καί κακή λειτουργία τῆς καρδιᾶς ἀλλά καί δυσλειτουργία τῶν ἐκκρίσεων τῶν ἀδένων. Μία ἀπό αὐτές τίς δυσλειτουργίες, πού εἶναι καί πάρα πολύ φανερή καί γνωστή ἡ ἐνέργειά της, εἶναι στούς σιελογόνους ἀδένες, μέσα στό στόμα μας. Ὅταν βλέπουμε ἕνα ὡραῖο φαγητό, αὐτό ἀμέσως προκαλεῖ τούς ἀδένες αὐτούς καί βγάζουν σάλιο. Τό σάλιο εἶναι πεπτικό ὑγρό. Ἡ πέψη ἀρχίζει στό στόμα μέ τό σάλιο, συνεχίζεται στό στομάχι καί ὁλοκληρώνεται στό λεπτό ἔντερο, μέ τή βοήθεια καί ἄλλων πεπτικῶν ὑγρῶν. Τό σάλιο εἶναι χωνευτικό, καί ἐάν δέν τό ἔχουμε, τότε δυσκολεύεται ἡ πέψη. Ὅταν εἴμαστε στενοχωρημένοι –τό ἔχετε προσέξει; – δέν ἔχουμε ἔκκριση ἀπό τούς σιελογόνους ἀδένες, καί λέμε ὅτι στέγνωσε τό στόμα μας ἀπό τή στενοχώρια. Εἴδατε πῶς ἀναστέλλεται ἡ ἔκκριση τῶν ἀδένων ἀπό τήν στενοχώρια; Τό λέω γιατί ἔχουμε κι ἄλλους ἀδένες στόν ὀργανισμό μας, τούς ὁποίους βεβαίως δέν μποροῦμε νά ἐλέγξουμε. Μέσα στό στομάχι ἐκκρίνονται διάφορα πεπτικά ὑγρά γιά νά γίνει ἡ χώνευση. Αὐτό ὅμως δέν συμβαίνει ὅταν, ἀπό μία στενοχώρια, ἀπό μία λύπη, αὐτά τά ὑγρά, οἱ ἐκκρίσεις, δέν παράγονται. Τότε πέφτει σάν μολύβι τό φαγητό μέσα μας.

Ἡ λύπη, ἐπίσης, πολύ συχνά, εἶναι ὑπεύθυνη καί γιά ἐγκεφαλικά ἐπεισόδεια. Ὅλα λοιπόν αὐτά δείχνουν ὅτι ἡ κατά κόσμον λύπη ὁδηγεῖ σέ πράγματα ἀνεπιθύμητα, καί δέν θά μποροῦσε βέβαια αὐτό νά μήν ἀπασχολήσει καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό στή Σοφία Σειράχ, στό 30ο κεφάλαιο, διαβάζουμε: «Μή δῷς εἰς λύπην τήν ψυχήν σου καί μή θλίψῃς σεαυτόν, ἐν βουλῇ σου… λύπην μακράν ἀπόστησον ἀπό σοῦ· πολλούς γάρ ἀπώλεσεν ἡ λύπη, καί οὐκ ἔστιν ὠφέλεια ἐν αὐτῇ » (Σοφ.Σειρ.30,21'/23') Μήν παραδώσεις τόν ἑαυτό σου σέ θλίψη καί μή τόν πιέσεις… Νά ἀπομακρύνεις ἀπό κοντά σου τή λύπη, διότι κατέστρεψε πολλούς, καί δέν κερδίζεις τίποτα ἀπό αὐτήν. Πενθεῖς, ἄς ποῦμε, ἀλλά θλίβεσαι πάρα πολύ· καί πᾶς καί βρίσκεις, ἀπό τή λύπη σου, τόν μακαρίτη! Τί κέρδισες; Τόν ἔφερες πίσω; Ὄχι· ἀλλά, ἀντίθετα, μᾶλλον ἄνοιξες τόν δρόμο γιά νά πᾶς καί ἐσύ ἐκεῖ πού εἶναι ἐκεῖνος.

Ἀκόμη, συνεχίζει ἡ Σοφία Σειράχ στό 38ο κεφάλαιο: «ἀπό λύπης γάρ ἐκβαίνει θάνατος, καί λύπη καρδίας κάμψει ἰσχύν» (Σοφ.Σειρ.38,18') γιατί ἀπό τή λύπη ξεπηδᾶ ὁ θάνατος, καί ἡ λύπη τῆς καρδιᾶς θά λυγίσει τή δύναμη, πού ἔχει μέσα του ὁ ἄνθρωπος γιά νά ἀντέξει.

Στό 30ο κεφάλαιο ὅμως τοῦ ἴδιου βιβλίου λέει: «Εὐφροσύνη καρδίας ζωή ἀνθρώπου, καί ἀγαλλίαμα ἀνδρός μακροημέρευσις» (Σοφ.Σειρ.30,22') Ἡ χαρά καί ἡ εὐφροσύνη τῆς καρδιᾶς εἶναι ζωή γιά τόν ἄνθρωπο, καί ἡ ἀγαλλίασή του εἶναι ἡ μακροημέρευση, τό νά ζήσει πολλά χρόνια. Ἐνῶ ὅταν δέν ἔχει κανείς αὐτή τήν ἀγαλλίαση, δηλαδή δέν ζεῖ χαρούμενα, ζεῖ θλιμμενα καί ζορισμένα, τότε αὐτό τοῦ λιγοστεύει τή ζωή. Αὐτοί πού ἔχουν τήν κατά κόσμον λύπη ζοῦν σάν νά μήν ὑπάρχει ὁ Θεός. Γι᾿ αὐτό καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει: «Οὐ θέλομεν ὑμᾶς ἁγνοεῖν, ἀδελφοί, περί τῶν κεκοιμημένων, ἵνα μή λυπῆσθε καθώς καί οἱ λοιποί οἱ μή ἔχοντες ἐλπίδα» (Α' Θεσσ.4,13') Δέν θέλουμε, ἀδελφοί, ἐσεῖς νά ἔχετε ἄγνοια γιά τούς πεθαμένους, γιά νά μή λυπᾶστε ὅπως αὐτοί πού δέν ἔχουν τήν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν, πού εἶναι ἔξω ἀπό τόν χῶρο τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἔτσι, ἡ πίστη μας στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν δέν εἶναι ἕνας μῦθος, πού νά μποροῦμε ἁπλῶς νά τόν προβάλλουμε γιά νά παρηγορήσουμε τόν συνάνθρωπό μας, ἀλλά εἶναι μία πραγματικότητα. Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός, θά ἀναστηθοῦν καί οἱ νεκροί.

Πρέπει νά γνωρίζουμε ἀκόμη ὅτι ἐφόσον ἡ κατά κόσμον λύπη ὁδηγεῖ καί στόν βιολογικό ἀλλά καί στόν πνευματικό θάνατο –τό ὑπογραμμίζω– εἶναι ἑπόμενο νά συνιστᾶ θανάσιμο ἁμάρτημα. Ὄντως οἱ Πατέρες ἔχουν κατατάξει τήν κατά κόσμον λύπη ἀνάμεσα στά ἑπτά θάνάσιμα ἁμαρτήματα! Αὐτή εἶναι ἡ κατά κόσμον λύπη, ἡ ὁποία εἶναι ἰδιαίτερα καταστρεπτική, καί πνευματικά καί σωματικά.

Ἀλλά ἄς δοῦμε καί τήν κατά Θεόν λύπη, πού ἐδῶ μακαρίζεται. Ἡ κατά Θεόν λύπη λοιπόν συνδέεται πάντοτε ἄμεσα μέ τόν πρῶτο μακαρισμό. Δηλαδή ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος δημιουργεῖ στήν ψυχή μία λύπη. Οἱ «πτωχοί τῷ πνεύματι», αὐτοί πού εἶναι φτωχοί μέ δική τους προαίρεση, αὐτοί πού εἶναι ταπεινοί, αὐτοί πού βλέπουν τόν πραγματικό τους ἑαυτό, λυποῦνται. Γι᾿ αὐτό σᾶς εἶπα ὅτι ὁ δεύτερος μακαρισμός συνδέεται μέ τόν πρῶτο. Ἀλλά αὐτή ἡ λύπη, πού μακαρίζεται ἐδῶ, εἶναι λύπη δημιουργική, εἶναι λύπη γόνιμη. Θά πάρω ἕνα παράδειγμα, πού τό χρησιμοποιεῖ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος: Ὅταν ἡ γυναίκα ἑτοιμάζεται νά γεννήσει, λέει, λυπᾶται· ἀλλά αὐτή ἡ λύπη της εἶναι «πρός ζωήν», διότι μετά τόν τοκετό θά ἔχει χαρά. Νά πῶς τό λέει αὐτό ὁ Κύριος: «Οὐκέτι μνημονεύει τῆς θλίψεως διά τήν χαράν ὅτι ἐγεννήθη ἄνθρωπος εἰς τόν κόσμον» (Ιω.16,21') Δηλαδή ἡ γυναίκα δέν θυμᾶται πιά τή θλίψη πού πέρασε προηγουμένως, γιατί ὅταν γεννηθεῖ τό παιδί τήν ξεχνάει, καί χαίρεται πού ἦρθε στόν κόσμο ἕνας καινούργιος ἄνθρωπος. Αὐτό δέ τό παράδειγμα ὁ Κύριος τό εἶπε στούς μαθητές Του ἐπειδή θά συνέβαινε καί σ᾿ αὐτούς τό ἴδιο. Τούς εἶπε: «Καί ἐσεῖς θά ἔχετε λύπη πού θά σταυρωθῶ· ἀλλά ὅταν ἐγώ θά ἀναστηθῶ καί θά μέ ξαναδεῖτε, τότε θά ἔχετε χαρά, ἐνῶ ὁ κόσμο, πού χαιρόταν πρίν μέ τή δική σας λύπη, γιατί κατάφερε νά μέ σταυρώσει, τώρα θά λυπᾶται». Εἶναι λοιπόν μία λύπη , ἡ κατά Θεόν, πού γρήγορα ὁδηγεῖ στή χαρά. Ἔτσι εἶναι καί ὁ πνευματικός τοκετός, πού ἰδιαιτέρως μάλιστα ἀναλύεται ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μιά πολύ-πολύ ὡραία ἀνάλυση κάνει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό Ἑορτοδρόμιο· ἀλλά καί στήν Ἁγία Γραφή ἀναφέρεται ἀπό τήν ὠδή τοῦ Ἡσαΐου ὡς ἑξῆς: «Διά τόν φόβον σου, Κύριε, ἐν γαστρί ἐλάβομεν καί ὠδινήσαμεν καί ἐτέκομεν· πνεῦμα σωτηρίας σου ἐποιήσαμεν ἐπί τῆς γῆς» (Ησαΐας.26,18') Δηλαδή: Πήραμε τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, τόν βάλαμε μέσα μας, σάν σπέρμα, κοιλοπονήσαμε –ὡδινήσαμε εἶναι οἱ ὠδίνες τοῦ τοκετοῦ, οἱ πόνοι πού ἔχει ἡ γυναίκα ὅταν πλησιάζει ἡ ὥρα νά γεννήσει– καί γεννήσαμε πνεῦμα σωτηρίας. Εἶναι περίφημο αὐτό, εἶναι ὁ λεγόμενος πνευματικός τοκετός· εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖος! Ἕνας πού συλλαμβάνει τόν φόβο τοῦ Θεοῦ ἔχει ὠδίνες, ἔχει μεγάλους πόνους. Αὐτά ὅλα πού αἰσθάνεται δέν εἶναι εὐχάριστα· ἔχει πένθος, ἔχει λύπη... Στό τέλος ὅμως γεννάει τό πνεῦμα τῆς σωτηρίας, πού εἶναι θαυμάσιο!

Ἄς θυμηθοῦμε ἀκόμα τόν ἄσωτο υἱό. Λυπήθηκε, πένθησε, ὅταν εἶπε «πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγώ δέ λιμῷ ἀπόλλυμαι!» (Λουκ.15,17') δηλαδή οἱ ἐργάτες τοῦ πατέρα μου ἔχουν νά φᾶνε ψωμί, ἐγώ ὅμως πεθαίνω ἀπό τήν πείνα! Λυπήθηκε, ἔκλαψε, καί αὐτή ἡ λύπη τόν ὁδήγησε πίσω στόν πατέρα του, δηλαδή τοῦ προκάλεσε τήν ἐπιστροφή.

Ἡ κατά Θεόν λύπη γεννάει δάκρυα· ἀλλά εἶναι δάκρυα ἀγαλλιάσεως, σωτηρίας. Ἀναφέρεται ὡραιότατα στόν 125ο Ψαλμό: «Οἱ σπείροντες ἐν δάκρυσιν ἐν ἀγαλλιάσει θερισοῦσι» αὐτοί πού σπέρνουν μέ δάκρυα, θά θερίσουν μέ αἰσθήματα χαρᾶς, ἀγαλλιάσεως. Σπέρνουν! Φανταστεῖτε νά ἔχουμε τό δισάκι μέ τόν σπόρο –εἶναι μιά παλιά εἰκόνα σπορᾶς– καί νά σπέρνουμε τό χωράφι. Καί αὐτό εἶναι μία μεταφορική εἰκόνα γά ἐκείνους πού κάνουν προσπάθειες γιά ὁτιδήποτε, καί ἀπό τόν κόπο τους ἔχουν πένθος, ἔχουν λύπη στήν καρδιά τους· ὅταν ὅμως τελεσφορήσει ὁ κόπος τους, τότε θά θερίσουν τούς καρπούς μέ πολλή ἀγαλλίαση καί χαρά. Καί ὁ Ἀπόστολος Πέτρος λυπήθηκε καί «ἔκλαυσε πικρῶς» (Λουκ.22,62') καί μέ τό κλάμα του αὐτό σώθηκε.

Ἀκόμα, ἡ κατά Θεόν λύπη βοηθάει τόν ἄνθρωπο νά ἐπιστρέψει στόν Παράδεισο πού ἔχασε. Ἕνα ὡραῖο τροπάριο – τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς – πού δέν τό ἀναφέρει βέβαια ἡ Ἁγία Γραφή, λέει ὅτι ὁ Ἀδάμ κάθισε ἀπέναντι ἀπό τόν Παράδεισο καί θρηνοῦσε φωνάζοντας: «Σέ ἔχασα, Παράδεισε, σέ ἔχασα! Αὐτά τά δάκρυα τοῦ Ἀδάμ ἔφεραν καί τόν ἴδιο καί τούς ἀπογόνους του πίσω στόν Παράδεισο, ἀλλά σέ ἕναν κρείτονα Παράδεισο, καλύτερον ἀπό τόν ἀρχαῖο Παράδεισο, γιατί ἦλθε ἐδῶ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἀνθρώπινη φύση Του. (Βλ. Τριώδιον, Δοξαστικό Ἐσπερινοῦ. «Ἐκάθισεν Ἀδάμ ἀπέναντι τοῦ Παραδείσου, καί τήν ἰδίαν γύμνωσιν θρηνῶν ὠδύρετο.» καί Οἶκος τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς. «'Εκάθισεν Ἀδάμ τότε, καί ἔκλαυσε ἀπέναντι τῆς τρυφῆς τοῦ Παραδείσου, χερσί τύπτων τάς ὄψεις...»)

Ἡ κατά Θεόν λύπη ἐπίσης εἶναι τό προοίμιο καί τῆς μετάνοιας καί τῆς σωτηρίας. Ὅταν κάποιος κλάψει γι᾿ αὐτό πού ἔκανε, δέν ὁδηγεῖται στή σωτηρία;

Ἀκόμη τό κατά Θεόν πένθος ὁδηγεῖ καί στήν ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς καί τῆς εἰδικῆς θεολογικῆς γνώσεως, ἀλλά καί τῆς γενικότερης γνώσεως, δηλαδή τῆς ἐπιστήμης, τῶν γραμμάτων. Τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν ἀναφέρει ὅτι ἡ ρίζα τοῦ δέντρου τῶν ἀρετῶν καί τῆς γνώσεως εἶναι βέβαια πικρή, ἀλλά οἱ καρποί της εἶναι γλυκεῖς. Ὅταν βάλω στόχο νά διαβάζω, ἤ βάλω στόχο νά ἀποκτήσω μιά ἀρετή, αὐτή ἡ ἄσκηση βέβαια, αὐτός ὁ κόπος, ὁπωσδήποτε εἶναι κάτι κουραστικό, πικρό· ὅμως οἱ καρποί μετά εἶναι πραγματικά γλυκεῖς. Ἀκόμη ὁ Θεός ἀγαπᾶ τό πένθος, ὅταν ὁ ἄνθρωπος πενθεῖ γιά λογαριασμό ἄλλων, κυρίως ὅταν οἱ ἄλλοι ἁμαρτάνουν. Γράφει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, πάνω σ᾿ αὐτό τό σημεῖο, ὅτι ὁ Λώτ ἦταν “καταπονούμενος” καί παρακάτω λέει ὅτι “βασανιζόταν ἡ ψυχή του” (Β΄ Πέτρ. 2 : 7-8). Προσέξτε: βασανιζόταν καθημερινά ὁ Λώτ στά Σόδομα! Τό λέει αὐτό ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Βασανιζόταν γιατί ἔβλεπε αὐτή τήν πόλη, τούς κατοίκους αὐτῆς τῆς πόλεως, νά ἁμαρτάνουν. Ἔβλεπε γύρω του φοβερή ἔκλυση ἠθῶν, κάτι φρικτό καί φοβερό, αὐτό πού σήμερα ἔμεινε παροιμιῶδες, καί τό λέμε: Σόδομα καί Γόμορρα! Ἀλλά ὅλες οἱ πόλεις, καί ἀνάλογα μέ τήν ἐποχή, ἰδίως στήν ἐποχή μας, μεταβάλλονται σέ Σόδομα καί Γόμορρα.

Μποροῦμε νά κλάψουμε γιά τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας; Μποροῦμε νά πονέσουμε; Μποροῦμε νά πενθήσουμε, καί μάλιστα σήμερα πού ὁ κόσμος ὁδηγεῖται στήν καταστροφή μέ μαθηματική ἀκρίβεια, καί προπαντός ἡ νέα γενεά μας; Τό λέω αὐτό γιατί ἀπευθύνομαι σέ νέους ἀνθρώπους αὐτή τή στιγμή. Ξέρετε πόσοι εἶναι οἱ νέοι ἐκεῖνοι πού πῆραν τόν δρόμο τῆς καταστροφῆς; Μπορεῖ λοιπόν νά μήν κλάψει κανείς, νά μήν πενθήσεις; Πενθεῖ ἡ καρδιά, καί ὄχι σπάνια, ἀπό τά μάτια τρέχουν δάκρυα. Λέει λοιπόν ἐδῶ ὅτι εἶναι μακάριος ὅποιος πενθεῖ γιά ὅ,τι κακό συμβαίνει στούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἀλλά καί γενικά στήν κτίση. Τό λέει πολύ ὡραῖα αὐτό ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος, ἰδίως γιά τήν κτίση. (Βλ. Ἅγ. Ἰσαάκ ὁ Σύρος, Εὑρεθέντα Ἀσκητικά, Λόγος ΠΑ΄, 7,)

Ὅταν βλέπει κανείς τήν καταστροφή τῆς κτίσεως, γιά παράδειγμα, νά κόβονται τά δέντρα, νά καταστρέφεται τό περιβάλλον γενικά, λυπᾶται!

Ὅταν βλέπει νά ἀναποδογυρίζεται ἡ ἰσορροπία τῆς δημιουργίας καί νά γίνεται καταστροφή, καί στό φυτικό καί στό ζωϊκό βασίλειο, ὄχι λιγότερο ὅμως καί στόν ἄνθρωπο, λυπᾶται, πενθεῖ. Αὐτό εἶναι τό κατά Θεόν πένθος. Αὐτό ὁ Κύριος τό μακαρίζει, καί λέει: «μακάριοι οἱ πενθοῦντες», διότι, ἁπλούστατα, δείχνει ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἔχουν εὐαισθησία· δέν εἶναι ἀναίσθητοι, δέν γελοῦν. Βλέπετε ἴσως κάποιους ἀνθρώπους πού γελοῦν ὅταν βλέπουν μία κηδεία ἤ κάποια καταστροφή. Εἶναι ἀναίσθητοι μπροστά στό κακό πού γίνεται, εἶναι πορωμένοι. Ὅταν ὅμως μπορεῖ κανείς νά πενθεῖ, αὐτό δείχνει εὐαισθησία συναισθηματική καί λογική, δείχνει εὐαισθησία τῆς ψυχῆς. Σ᾿ ὅλα αὐτά βέβαια ὑπάρχουν καί κάποιες ἐπικίνδυνες ἀκρότητες, πού θά τίς ἀναφέρουμε μέ συντομία. Ἄν προσέξουμε, ὁ Κύριος λέει «μακάριοι οἱ πενθοῦντες»· δέν λέει «οἱ πενθήσαντες». Αὐτό δείχνει διάρκεια, εἶναι χρόνος Ἐνεστώτας, πού δηλώνει διάρκεια· δηλαδή εἶναι κάτι πού πρέπει νά ὑπάρχει σέ ὅλη μας τή ζωή. Ἐδῶ ὅμως ὑπάρχει καί μία ἐπικίνδυνη ἀκρότητα· εἶναι ἡ ὑπερβολική λύπη. Αὐτή εἶναι μία ἀκρότητα, εἶναι τό παραπάνω θά λέγαμε πένθος. Αὐτό φανερώνει ὅτι δέν ὑπολογίζει κανείς τή χάρη καί τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἔχει καί κάποια ἴσως ἀπιστία, σάν νά πρόκειται νά σηκώσει ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος τό βάρος τοῦ κακοῦ! Θά πενθήσουμε, ἀλλά ὄχι ἐρήμην τοῦ Θεοῦ. Εἶναι σάν νά ἐνεργοῦμε χωρίς τή δύναμη καί χωρίς τήν ἀγάπη καί τή σοφία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό συνήθως γίνεται στίς προσωπικές μας πτώσεις, τότε πού δέν μποροῦμε μέ τίποτα νά παρηγορηθοῦμε. Ὅταν λέμε «Μά ἐγώ νά πέσω!...», στό βάθος ὑπάρχει κάποιος ἐγωισμός· προσβλήθηκε ἡ ὑπερηφάνειά μας, ὁ ἐγωισμός μας. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, γιά κάποιον πού ἁμάρτησε στήν Κόρινθο, ἐπέβαλε κυρώσεις· ἀλλά μετά συνέστησε στούς Χριστιανούς τήν παύση τῶν κυρώσεων αὐτών, γιατί σκέφτηκε «μήπως τῇ περισσοτέρᾳ λύπῃ καταποθῇ ὁ τοιοῦτος», (Β΄ Κορ. 2 : 7.) δηλαδή μήπως τόν καταπιεῖ ἡ λύπη, ἡ περισσότερη λύπη. Ὁ Ἰούδας, ὅπως ξέρετε, ἔφθασε στήν αὐτοκτονία, ἐπειδή ἡ λύπη του οὐσιαστικά ἤτανε χωρίς ἐλπίδα. Ἀντίθετα, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ναί μέν δίωκε τήν Ἐκκλησία, ἀλλά ἀργότερα μετανόησε, δέν ἀπελπίστηκε, καί σώθηκε, παρηγορήθηκε ἡ λύπη του.

Στό βάθος τῆς κατά Θεόν λύπης ὑπάρχει ἡ χαρά. Γι᾿ αὐτό οἱ Πατέρες δημιούργησαν μία σύνθετη λέξη, τή χαρμολύπη, αὐτήν πού στό τέλος φέρνει χαρά. Οἱ καρποί, τέλος, τοῦ κατά Θεόν πένθους εἶναι οἱ ἑξῆς: Ἕνας πρῶτος καρπός εἶναι ἡ εἰρήνη. Μία καρδιά πού τήν παρηγορεῖ ὁ Θεός ἔχει εἰρήνη, τήν ἀναφαίρετη εἰρήνη τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμα, ἕνας δεύτερος καρπός, εἶναι καί ἡ χαρά, ἡ ἀναφαίρετη χαρά τοῦ Χριστοῦ. Ἕνας τρίτος καρπός εἶναι ἡ ἐλπίδα. Ναί, τό κατά Θεόν πένθος εἶναι γεμᾶτο καί ἀπό ἐλπίδα. Αὐτό τό πένθος, ἐπίσης, ἐκλεπτύνει τήν ψυχή, τό συναίσθημα καί τή σκέψη. Συγκεντρώνει τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, σπάζει ἐκείνη τήν ξέχειλη ἐξωστρέφεια, πού καταστρέφει τήν ψυχή. Ἀλλά καί στόν Οὐρανό ἔχουν παράκληση, δηλαδή παρηγοριά, αὐτοί πού πένθησαν. Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης λέει στήν Ἀποκάλυψη ὅτι εἶδε κάποιος σπουδαίους, μέ λευκούς χιτῶνες, πού γι᾿ αὐτούς πληροφορήθηκε πώς ἦταν «αὐτοί πού προέρχονται ἀπό τή μεγάλη θλίψη». (Ἀποκ. 7 : 14.) Καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει:«Ὅτι αὐτοί παρακληθήσονται, φησίν. Ποῦ παρακληθήσονται; εἰπέ μοι. Καί ἐνταῦθα καί ἐκεῖ». (Ἅγ. Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τό Κατά Ματθαῖον, Ὁμιλία ιε΄, γ΄MPG 57, 226, 8.) Αὐτοί θά παρηγορηθοῦν καί ἐδῶ στή γῆ καί στόν Οὐρανό.

Ἀγαπητοί μου, μαζί μέ τόν πρῶτο μακαρισμό, ἄς ἀποκτήσουμε καί τόν δεύτερο, πού εἶναι τό κατά Θεόν πένθος, γιά νά ἔχουμε τήν ἀληθινή παράκληση.

2α ομιλία στην κατηγορία « Οἱ Μακαρισμοί ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Οἱ Μακαρισμοί " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/oi-makarismoi
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40rwQxy-UBSPhmJGutrTEIRl

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα..

†.Μιλήσαμε τήν περασμένη φορά γιά τόν Ἔνατο μακαρισμό, ἀγαπητοί, ἀλλά δέν τόν ὁλοκληρώσαμε, γιατί ὁ χρόνος μας εἶχε ἐξαντληθεῖ. Σᾶς τόν ξαναδιαβάζω γιά ὑπενθύμηση: «μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ῥῆμα καθ᾿ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. χαίρετε καί ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς· οὕτω γάρ ἐδίωξαν τούς προφήτας τούς πρό ὑμῶν». (Ματθ. Ε΄ : 11-12.)

Αὐτά λέει ὁ ἔνατος μακαρισμός. Ἐδῶ, ὅπως σᾶς ἔλεγα τήν περασμένη φορά, θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι σχετικά μέ τήν ἀξία τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν –συζητούσαμε γι᾿ αὐτό τό θέμα μιά ἄλλη φορά στίς ἀπορίες πού μοῦ ὑποβάλλετε– συμπτωματικά βρῆκα ἕνα χαρακτηριστικό ἀπόσπασμα στόν Ἐπίκτητο. Αὐτός εἶναι νεοστωϊκός φιλόσοφος, ἔζησε ἀνάμεσα στόν 5ο καί 12ο μ.Χ. αἰώνα καί καταγόταν ἀπό τήν Ἱεράπολη τῆς Φρυγίας. Ἦταν θαυμάσιος ἄνθρωπος, καί λυπᾶμαι πού δέν ἔχω καιρό νά σᾶς πῶ πιό πολλά. Θά σᾶς διαβάσω τό κείμενο, γιατί συνηθίζω νά λέω τά κείμενα, γιά νά ἔχουμε μία πρόσβαση. Εἶναι πάρα πολύ σημαντικό νά συνηθίζουν τά αὐτιά μας νά ἀκοῦν τά ἀρχαῖα κείμενα· εἶναι μία θετική προσφορά· ἀλλά πρέπει βέβαια νά ὑπάρχει καί ἡ ἀπόδοση, ἡ μετάφραση. Λέει λοιπόν ὁ Ἐπίκτητος στό ἀπόσπασμα αὐτό: «Εἰ φιλοσοφίας ἐπιθυμεῖς, παρασκευάζου αὐτόθεν ὡς καταγελασθησόμενος ὡς καταμωκησομένων σου πολλῶν, ὡς ἐρούντων ὅτι “ἄφνω φιλόσοφος ἡμῖν ἐπανελήλυθε” καί “πόθεν ἡμῖν αὕτη ἡ ὀφρύς;” σύ δέ ὀφρύν μέν μή σχῇς· τῶν δέ βελτίστων σοι φαινομένων οὕτως ἔχου, ὡς ὑπό τοῦ θεοῦ τεταγμένος εἰς ταύτην τήν χώραν· μέμνησό τε διότι, ἐάν μέν ἐμμείνῃς τοῖς αὐτοῖς, οἱ καταγελῶντές σου τό πρότερον οὗτοί σε ὕστερον θαυμάσονται· ἐάν δέ ἡττηθῇς αὐτῶν, διπλοῦν προσλήψῃ καταγέλωτα».

(Ἐπίκτητος, Epicteti dissertationew ad Arriano digestae, Ἐγχειρίδιον, 22,1, 1-9, ἐκ. Teunber, Leipzig 1916.) Καί ἡ ἀπόδοση εἶναι: Ἄν θέλεις νά γίνεις φιλόσοφος, ἑτοιμάσου νά ἀκούσεις πολλές κοροϊδίες καί νά περιφρονηθεῖς ἀπό πολλούς, πού θά ποῦν: «Ἀπό ποῦ μᾶς ξετρύπωσε πάλι αὐτός ὁ φιλόσοφος;» καί «Ἀπό ποῦ μᾶς ἦλθε αὐτή ἡ ὑπερηφάνεια;».Ἐσύ ὅμως μήν ἔχεις ὑπερηφάνεια, παρά μόνο κρατήσου μέ τήν πίστη σ᾿ ἐκεῖνες τίς ἀρχές πού σοῦ φαίνονται καλύτερες, σάν νά εἶναι αὐτή ἡ θέση πού σέ ἔβαλε ὁ Θεός. Συλλογίσου δέ ὅτι ἄν μείνεις σταθερός στίς ἀρχές σου, ἐκεῖνοι πού σέ κορόϊδευαν προτύτερα θά σέ θαυμάσουν ἀργότερα· ἄν ὅμως νικηθεῖς ἀπ᾿ αὐτούς, τότε θά σέ περιγελάσουν διπλᾶ.

Καί μιά διευκρίνιση: Ἡ ὀφρύς, τό φρύδι, σημαίνει τήν ὑπερηφάνεια. Καί ὁ μέγας Βασίλειος ἀποκαλοῦσε τόν πάπα Ρώμης «ἐπηρμένην ὀφρύν», σηκωμένο φρύδι. (Βλ. Μ. Βασίλειος, Ἐπιστολές, τομ. 3, Εὐσεβίῳ ἐπισκόπῳ Σαμοσάτων, 239, 2, 14-15, ἔκδ. Les Belles Lettes, Paris1957. «Ἐάν δέ ἐπιμείνῃ ἡ ὀργή τοῦ Θεοῦ, ποία βοήθεια ἡμῖν τῆς Δυτικῆς ὀφρύος;») Ἦταν ἔκφραση τότε γιά τόν ὑπερήφανο ἄνθρωπο. Φανταστεῖτε δέ ὅτι ὁ Ἐπίκτητος ἦταν εἰδωλολάτρης· δέν ἦταν Χριστιανός. Καί ἄν αὐτά συμβαίνουν στόν φιλόσοφο, πού πρέπει νά μείνει σταθερός ὅ,τι καί ἄν τοῦ ποῦ, πόσο περισσότερο θά συνέβαιναν σ᾿ ἕναν ὁμολογητή Χριστιανό! Γι᾿ αὐτό, ὅταν τό βρῆκα αὐτό τό ἀπόσπασμα, μοῦ ἔκανε ἐντύπωση· καί εἶπα: «Θά τό πῶ στά παιδιά, στούς φίλους μας».

Λοιπόν, νά συνεχίσουμε τό θέμα μας πάνω στόν ἔνατο μακαρισμό. Ἔχουμε τό ἑξῆς ἐρώτημα: Ποιόν χαρακτηρισμό μποροῦμε νά δώσουμε σ᾿ αὐτόν τόν διωγμό τῶν εὐσεβῶν, πού ἀναφέρει ἐδῶ ὁ ἔνατος μακαρισμός;

Ὁ Κύριος εἶπε: «Εἰ ὁ κόσμος ὑμᾶς μισεῖ, γινώσκετε ὅτι ἐμέ πρῶτον ὑμῶν μεμίσηκεν. εἰ ἐκ τοῦ κόσμου ἦτε, ὁ κόσμος ἄν τό ἴδιον ἐφίλει· ὅτι δέ ἐκ τοῦ κόσμου, διά τοῦτο μισεῖ ὑμᾶς ὁ κόσμος». (Ἰωάν. Ιε΄: 18-19.) Δηλαδή: Ἄν ὁ κόσμος σᾶς μισεῖ, τοῦτο νά ξέρετε, ὅτι πιό μπροστά μίσησε ἐμένα. Προσέξτε, γιατί ἐδῶ θά δοῦμε νά ὑπάρχει ἕνα θεολογικό βάθος τοῦ φαινομένου τοῦ διωγμοῦ καί τῆς ἀποστροφῆς. Ἄν ὅμως ἤσασταν ἀπό τόν κόσμο αὐτό, δηλαδή εἴχατε συνάφεια μέ αὐτόν τόν κόσμο, τότε ὁ κόσμος θά σᾶς ἀγαποῦσε σάν δικούς του, θά ἀγαποῦσε αὐτό πού τοῦ ἀνήκει· ἐπειδή ὅμως δέν εἶστε ἀπ᾿ αὐτόν τόν κόσμο, δέν ἔχετε ποιοτική συνάφεια μαζί του, δέν τοῦ μοιάζετε, ἀλλά ἐγώ σᾶς ξεχώρισα, σᾶς διάλεξα ἀπ᾿ αὐτόν, γι᾿ αὐτόν τόν λόγο σᾶς μισεῖ ὁ κόσμος. Ἔτσι ὁ πιστός μένει ξένος ἀπό τόν κόσμο· καί ὁ κόσμος τόν μισεῖ καί τόν διώκει, ἐπειδή δέν τοῦ μοιάζει. Ὁ διωγμός γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἔχει ἕνα θεολογικό χαρακτήρα, ἀρνητικά ὅμως. Ἀπό τή θετική δέ πλευρά, καθιστᾶ μετόχους τῶν παθημάτων τοῦ Χριστοῦ τούς ὁμολογητές. Αὐτό, ξέρετε, μᾶς ἐνδιαφέρει πάρα πολύ, ἄν τό κατανοήσουμε.

Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στήν πρώτη του ἐπιστολή, «καθό κοινωνεῖτε τοῖς τοῦ Χριστοῦ παθήμασι, χαίρετε». (Α΄Πέτρ. Δ΄ : 13.) Νά ἔχετε χαρά, ἐπειδή συμμετέχετε στά παθήματα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτός πού δέχεται τόν διωγμό συνεχίζει τό πάθος τοῦ Χριστοῦ ἐπάνω στόν σταυρό.Ἄν ὁ Χριστός –τιμημένα γιά τούς πιστούς, ἀλλά ἄτιμα γιά τούς ἀπίστους– βρέθηκε ἐπάνω στόν σταυρό, τότε ὁ πιστός συνεχίζει τό σταυρικό πάθος Του. Κάθε πιστός συνεχίζει τό πάθος τοῦ Χριστοῦ στόν ἑαυτό του!

Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος, σ᾿ ἕνα πολυτιμότατο χωρίο, πού δείχνει, ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά τό πῶ ἔτσι, τόν μυστικισμό τοῦ Χριστιανοῦ. Μυστικισμός θά πεῖ τό νά μπορεῖ νά μπεῖ κανείς μέσα στό πνεῦμα τοῦ Χριστιανισμοῦ, δηλαδή νά μυηθεῖ, νά κατανοήσει τό βαθύτερο νόημα. Αὐτό λέγεται μυστικισμός. Ἀκοῦστε λοιπόν τί γράφει ὁ ἀποστολος Παῦλος: «Ἀνταναπληρῶ τά ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ σαρκί μου ὑπέρ τοῦ σώματος αὐτοῦ, ὅ ἐστιν ἡ ἐκκλησία». Δηλαδή: Ἀναπληρώνω τά ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ στό δικό μου σῶμα, γιά χάρη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ἀνταναπληρῶ θά πεῖ ἀναπληρώνω κάποιον στή θέση του πού λείπει. Συνεπῶς ὁ Χριστός σταυρώθηκε μία φορά, τελείωσε, ἀναστήθηκε, ἔφηγε. Τώρα ἐμεῖς συνεχίζουμε τή σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Χριστός διαρκῶς σταυρώνεται μέσα στήν Ἱστορία, ὁ κόσμος διαρκῶς σταυρώνει τόν Χριστό μέσα στήν Ἱστορία. Προσέξτε αὐτό τό μυστικιστικό σημεῖο. Ἔτσι, τώρα πού ὁ Χριστός ἀναστήθηκε, τή θέση Του ἐπάνω στόν σταυρό τήν παίρνει ὁ Χριστιανός.

Τά «ὑστερήματα τῶν παθημάτων τοῦ Χριστοῦ» εἶναι ἐκεῖνα πού δέν πρόλαβε ὁ Χριστός νά πάθει ἐπάνω στόν σταυρό. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅμως μιλάει γιά ὑστερήματα «ἐν τῆ σαρκί του»· δέν λέει «ἐν τῇ ψυχῇ του». Ἀναφέρεται στήν ἀνθρώπινη σάρκα, αὐτήν πού βλέπουν οἱ διῶκτες, οἱ ἐχθροί, καί καταδιώκουν τόν πιστό. Καί ἡ ἀναπλήρωση αὐτή γίνεται «ὑπέρ τοῦ σώματος αὐτοῦ», γιά λογαριασμό τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Τό «σῶμα τοῦ Χριστοῦ» εἶναι βέβαια ἡ Ἐκκλησία. Σκεφθεῖτε ὅτι τά παθήματα τοῦ Παῦλου γιά τήν Ἐκκλησία ἦταν ὑπέρ τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ· γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς παίρνει καί αὐτή τή θέση. Εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό νά συνειδητοποιήσει τό γιατί πάσχει. Πρόσεξε: Δέν ἐνδιαφέρει ἄν εἶσαι μαθητής Δημοτικοῦ, Γυμνασίου, Λυκείου, φοιτητής, στρατιώτης, ὅ,τι καί νά εἶσαι. Σέ κοροϊδεύουν οἱ ἄλλοι μόνο καί μόνο γιατί εἶσαι πιστός; Μπορεῖς νά συνειδητοποιήσεις τήν ἀρνητική θέση τοῦ διωγμοῦ – γιατί δέν μοιάζεις μέ τόν κόσμο· ἄν ἔμοιαζες μ᾿ αὐτόν, δέν θά σέ κορόϊδευαν καί δέν θά σέ δίωκαν – ἀλλά καί τή θετική θέση του, ὅτι δηλαδή σταυρώνεται μαζί μέ τόν Χριστό καί ὅτι συνεχίζεις τή σταύρωσή Του στόν παρόντα κόσμο; Ἄν τό συνειδητοποιήσεις αὐτό, τότε ὁμολογουμένως εἶσαι μακάριος!

Καί προσθέτει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «νῦν χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου ὑπέρ ὑμῶν».Καί τώρα ἔχω χαρά γιά τά παθήματά μου γιά σᾶς, γιά τήν Ἐκκλησία τῶν Κολασσααίων. Στά παθήματα τοῦ Χριστοῦ γίνεται μία ταύτιση μέ τά παθήματα τοῦ πιστοῦ. Ἔχουμε ταύτιση παθημάτων Χριστοῦ καί παθημάτων πιστοῦ, γιά νά γίνει ταύτιση καί στήν ἀνάσταση τοῦ πιστοῦ μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό ὅλο ἀποτελεῖ τόν χριστιανικό μυστικισμό. Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς τά παθήματα ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ θεωροῦνται ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο θεῖο δῶρο. Ναί, ναί, εἶναι θεῖο δῶρο! Ἀκοῦστε πῶς τό γράφει αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος στούς Φιλιππησίους: «Ὑμῖν ἐχαρίσθη τό ὑπέρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τό εἰς αὐτόν πιστεύειν, ἀλλά καί τό ὑπέρ αὐτοῦ πάσχειν». (Φιλιπ. Α΄ : 29.) Σέ σᾶς δόθηκε ὡς χάρη, ὄχι μόνο τό νά πιστεύετε στόν Ἰησοῦ Χριστό, ἀλλά καί νά πάσχετε ὑπέρ Αὐτοῦ. Εἴδατε τί λέει; «ἐχαρίσθη», σᾶς δόθηκε ὡς δῶρο! Δέν χαρίστηκε στούς ἐκλεκτούς μόνο τό δῶρο τῆς πίστεως –ναί, γιατί καί ἡ πίστη εἶναι δῶρο· κάπου ἀλλοῦ θά πεῖ «οὐ πάντων ἡ πίστις», δέν εἶναι γιά ὅλους ἡ πίστη, γιατί ὑπάρχουν καί ἄνθρωποι ἄπιστοι– ἀλλά τούς χαρίστηκε καί τό δῶρο τῶν παθημάτων. Μεγάλο δῶρο!…

Ἄν κάποιος, ἀγαπητοί μου φίλοι, κατανοήσει καί κινηθεῖ μέσα σ᾿ αὐτόν τόν χῶρο, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι μπαίνει στά ἐνδότερα τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ναί. Ἀπό ἐκεῖ καί μετά θά προέλθουν ὅλα τά ἄλλα πού θά ἔχει νά κάνει στή ζωή του. Καί ἡ ἀμοιβή αὐτῶν πού ὁμολογοῦν τόν Χριστό ποιά εἶναι; Ὁ Κύριος τήν εἶπε: «Χαίρετε καί ἀγαλλιάσθε». Εἶναι ἡ χαρά· ἡ χαρά καί ἐδῶ στόν παρόντα κόσμο, ἀλλά καί ἐκεῖ στόν Οὐρανό. «… ἵνα ἔχωσι τήν χαράν τήν ἐμήν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς», γιά νά ἔχουν τή χαρά τή δική μου πεπληρωμένη, ξέχειλη! (Ἰωάν. Ιζ΄ : 13)

Ξέρετε, εἶναι περίεργο! Τό νά πάσχεις καί νά χαίρεσαι εἶναι πολύ περίεργο. Γι᾿ αὐτό, ἄν ρωτήσετε «ὑπάρχει χαρά;», ἡ ἀπάντηση εἶνα «βεβαίως ὑπάρχει χαρά». Ἡ χαρά εἶναι μία πραγματικότητα· μόνο πού ἡ χαρά δέν εἶναι ἕνα ἀντικείμενο πού μποροῦμε νά τό κατακτήσουμε, ὅπως εἶναι τά χρήματα, ἡ δόξα, ὁ πλοῦτος, τό ἀξίωμα. Ἡ χαρά εἶναι καρπός· εἶναι καρπός τῆς ἑνώσεως τοῦ πιστοῦ μέ τόν Χριστό, κι ἀκόμη εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀναφέροντας ἐννέα καρπούς ὁ ἀπόστολος Παῦλος, μεταξύ αὐτῶν μιλάει καί γιά τή χαρά. (Βλ. Γαλ. Ε΄ : 22.)

Ἔξω ἀπό αὐτή τήν ἕνωση Χριστοῦ καί πιστοῦ δέν ὑπάρχει χαρά. Δέν ὑπάρχει. Ὅλη ἡ χαρά πού ἀπολαμβάνουμε στή ζωή μας εἶναι μία ἐπιφανειακή μορφή τῆς χαρᾶς, δέν εἶναι πραγματική χαρά. Χθές, γιά παράδειγμα, γιορτάζαμε τή μνήμη τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους, πρός τιμήν τοῦ ὁποῖου ἀνήκει ὁ ναός ὅπου βρισκόμαστε. Ξέρετε τί θά πεῖ νά σοῦ κάνουν ἐκδορά, νά σέ γδέρνουν, νά σοῦ βγάζουν τό δέρμα, καί νά χαίρεσαι; Εἶναι καταπληκτικό! Μά δέν πονᾶ; Ἄνθρωπος εἶσαι, καί βέβαια πονᾶς· ἀλλά κάπου ὁ πόνος σβήνει μέσα στήν ἀγάπη καί στή χαρά τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι καταπληκτικό! Ὅλοι οἱ Μάρτυρες εἶχαν χαρά. Καί ἄν ὁ Χριστός ἔπαθε, τότε καί γιά τόν πιστό ἡ χαρά θά βγεῖ μέσα ἀπό τά παθήματα, μέσα ἀπό τόν διωγμό, τόν ὀνειδισμό καί τή δυσφήμιση πού μπορεῖ νά τοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι. Καί τό θαυμαστό ξέρετε ποιό εἶναι; Τούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ –διαβάζουμε στίς Πράξεις, στό 5ο κεφάλαιο– τούς συνέλαβαν, τούς ἔβαλαν φυλακή, ἐπειδή κήρυτταν ἐκεῖ στήν αὐλή τοῦ ναοῦ τοῦ Σολομῶντος, καί ἀφοῦ τούς ἔδειραν ἀνελέητα, τούς ἔβγαλαν ἀπό τή φυλακή καί τούς παράγγειλαν νά μή κηρύσσουν τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ! Ἀλλά, ὅπως γράφει στό βιβλίο τῶν Πράξεων: «Οἱ μέν οὖν ἐπορεύοντο χαίροντες ἀπό προσώπου τοῦ συνεδρίου, ὅτι ὑπέρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ κατηξιώθησαν ἀτιμασθῆναι». (Πραξ. Ε΄ : 41.) Αὐτοί λοιπόν, οἱ μαθητές, ἔφυγαν ἀπό τό συνέδριο, γεμᾶτοι χαρά γιατί καταξιώθηκαν – ὄχι ἀξιώθηκαν, ἀλλά καταξιώθηκαν!– νά ἀτιμασθοῦν γιά χάρη τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ!

Σήμερα, ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι κάποιος μᾶς ἀτιμάζει, ἀσφαλῶς δέν χαιρόμαστε καθόλου. Καί βέβαια δέν θά πρέπει νά ἔχουμε χαρά, ἄν ἀτιμαζόμαστε γιά μιά ἀτιμία μας. Ἀλλά ἄν αὐτό γίνει ἐπειδή εἴμαστε κοντά στόν Χριστό, ἐπειδή κάτι κάναμε γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ, τότε πρέπει νά ἔχουμε αὐτή τή χαρά. Καί ὁ Χριστός δίνει ὁλόκληρη χαρά· ὄχι μισή! Λέει ὁ ἴδιος: «… ἵνα ἔχωσι τήν χαράν τήν ἐμήν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς» ( Ἰωάν. Ιζ΄ : 13.) γιά νά ἔχουν τή χαρά τή δική μου πεπληρωμένη, ξέχειλη! Θά μέ ρωτήσετε: «Γιατί ὅμως τώρα, πολλοί Χριστιανοί μας δέν ἔχουν αὐτή τή χαρά;». Οἱ περισσότεροι δέν τήν ἔχουν γιατί διστάζουν νά μετέχουν στά παθήματα τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶναι Χριστιανοί ἀσυνεπεῖς, κουράστηκαν προτοῦ ἐργασθοῦν, ἀπόκαμαν προτοῦ τρέξουν. Σέ κάθε στιγμή, στό πρῶτο ἐμπόδιο πού βρίσκουν, προδίδουν τόν Χριστό, γιατί μέ τό ἕνα πόδι γονατίζουν στόν Χριστό καί μέ τό ἄλλο πόδι γονατίζουν στόν ἐγωισμό τους, στόν κόσμο καί στήν ἀβεβαιότητα. Ἡ ἀμοιβή αὐτή, ἀγαπητοί μου, ὑπάρχει καί στόν Οὐρανό. Ὁ μακαρισμός λέει «ὅτι ὁ μισθός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς», γιατί ὁ μισθός σας εἶναι πολύς στόν Οὐρανό.

Ἄς δοῦμε ὅμως τή μορφή πού θά ἔχεις αὐτός ὁ μισθός στόν Οὐρανό.

Πρῶτα–πρῶτα, θά εἶναι ἡ δημόσια ἀνακήρυξη τῶν ὁμολογητῶν μπροστά στόν Θεό, τούς ἀγγέλους καί τούς ἁγίους. «Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. Ι΄: 32.) εἶπε ὁ Χριστός. Μία μορφή λοιπόν εἶναι ἡ ὁμολογία ἀπό τόν Χριστό, εἶναι ἡ παραδοχή ὅτι ὁ ὁμολογητής ἀξίζει, στάθηκε στή ζωή του σωστός.

Ὕστερα, θά εἶναι ἐκεῖ ἡ μεγάλη δόξα, ὡς ἀντιστάθμισμα τῆς ἀδοξίας πού ὑπέστησαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ἐδῶ στή γῆ, γιατί ὁ Κύριος ἐπίσης λέει «τότε ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρός αὐτῶν» (Ματθ. Ιγ΄: 43.) θά λάμψουν σάν τόν ἥλιο! Εἶναι τό ἄκτιστο φῶς, μέ τό ὁποῖο θά γεμίσουν οἱ ὁμολογητές.

Καί τέλος, μαζί μέ τή δόξα ἔρχεται καί ἡ χαρά καί ἡ μακαριότητα. Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης λέει στήν Ἀποκάλυψη: «Καί αὐτοί ἐνίκησαν αὐτόν διά τό αἷμα τοῦ ἀρνίου καί διά τόν λόγον τῆς μαρτυρίας αὐτῶν, καί οὐκ ἠγάπησαν τήν ψυχήν αὐτῶν ἄχρι θανάτου. διά τοῦτο εὐφραίνεσθε οὐρανοί καί οἱ ἐν αὐτοῖς σκηνοῦντες». (Ἀποκ. Ιβ΄: 11-12.) Δηλαδή:Καί αὐτοί –πού διώχθηκαν– μέ τό αἷμα τοῦ Ἀρνίου νίκησαν αὐτόν –τόν Σατανᾶ– καί γι᾿ αὐτήν ἀκριβῶς τήν μαρτυρία τους δέν ἀγάπησαν τή ζωή τους, ἀδιαφόρησαν γι᾿ αὐτήν μέχρι θανάτου. Γι᾿ αὐτό νά χαίρεσθε Οὐρανοί, καί σεῖς πού ἔχετε στήσει τήν σκηνή σας σ᾿ αὐτούς. Καί συνεχίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης: «Ἐβασίλευσε Κύριος ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ. χαίρωμμεν καί ἀγαλλιώμεθα καί δῶμεν τήν δόξαν αὐτῷ». (Ἀποκ. Ιθ΄: 6-7.) Βασίλευσε ὁ Κύριος ὁ Θεός μας, ὁ Παντοκράτορας. Ἄς γεμίσουμε χαρά καί ἀγαλλίαση καί ἄς δώσουμε τή δόξα σ᾿ Αὐτόν. Κι ἐμεῖς τί θά κάνουμε; Τί θά κάνουμε ἐμεῖς, μέ τίς καθημερινές μας δοκιμασίες καί τούς πειρασμούς, ἀφοῦ ἀναλάβαμε, θά λέγαμε, τό μεγάλο ἔργο νά ὁμολογοῦμε μέ λόγια καί μέ ἔργα, μέ ὅλη τή ζωή μας, τό ἅγιο ὄνομα τοῦ Χριστοῦ;

Ἄς ἀκούσουμε –ἐνώ ἀκόμα εἴμαστε στόν παρόντα κόσμο– τί μᾶς συμβουλεύει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, γιά νά πάρουμε θάρρος. Γράφει στήν Πρός Ρωμαίους ἐπιστολή, στό 8ο κεφάλαιο, καί στήν Β΄ Πρός Κορινθίους, στό 4ο κεφάλαιο:«Λογίζομαι γάρ ὅτι οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς». Γιατί σκέπτομαι ὅτι τά παθήματα τοῦ παρόντος αἰῶνος δέν ἔχουμε ἀξία μπροστά σ᾿ ἐκεῖνα πού θά μᾶς ἀπκαλυφθοῦν καί θά ἀπολαύσουμε στό μέλλον, δηλαδή τήν αἰώνια δόξα τοῦ Θεοῦ. Καί: «Τό γάρ παραυτίκα ἐλαφρόν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθ᾿ ὑπερβολήν ἡμῖν, μή σκοπούντων ἡμῶν τά βλεπόμενα, ἀλλά τά μή βλεπόμενα. τά γάρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τά δέ μή βλεπόμενα αἰώνια». (Β΄ Κορ. δ΄: 17-18.) Διότι τήν προσωρινή καί πολύ λίγη θλίψη πού ἔχουμε σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο τήν ἀνταλλάσουμε μέ πράγματα μεγάλης ἀξίας, αἰωνίου βάρους δόξας, μήν ὑπολογίζοντας ἐκεῖνα πού παθαίνουμε, δηλαδή διωγμούς, παθήματα, ὅ,τι εἶναι, ἀλλά ἐκεῖνα πού δέν βλέπουμε, ἐκεῖνα πού ἑτοιμάζει ὁ Θεός γιά μᾶς, γιατί ἐκεῖνα πού βλέπουμε εἶναι πρόσκαιρα, ἐνῶ ἐκεῖνα πού δέν βλέπουμε εἶναι αἰώνια. Γι᾿ αὐτό, θά λέγαμε, ἄς σταθοῦμε συνεπεῖς ὁμολογητές τοῦ Χριστοῦ σέ ὅλη μας τή ζωή.

Ἐδῶ, ἀγαπητοί μου φίλοι, τελειώσαμε τούς ἐννέα μακαρισμούς τοῦ Χριστοῦ, σέ δέκα θέματα, ἀφοῦ τόν τελαυταῖο τόν ἀναλύσαμε σέ δύο μαθήματά μας. Οἱ μακαρισμοί ἀποτελοῦν μία ἁλυσίδα πνευματικοῦ βίου, χριστιανικῆς τελειότητος. Εἶναι ἡ περίληψη τοῦ εὐαγγελικοῦ νόμου, τόσο πρός τήν πίστη, ὅσο καί πρός τό ἦθος. Εἶναι ἕνας καθρέφτης τῆς ζωῆς μας, πού μᾶς δείχνει τί ἀγγίξαμε καί ποῦ ὑστεροῦμε. Οἱ ἐννέα μακαρισμοί ἀποτελοῦν ἕνα κριτήριο τῆς χριστιανικῆς μας ἰδιότητος. Καί συγκεκριμένα:

Ὁ Πρῶτος μακαρισμός δείχνει τόν βαθμό τῆς ταπεινώσεως τῆς διανοητικῆς, της ἠθικῆς καί τῆς σωματικῆς αὐτογνωσίας μας, ἀλλά καί τῆς θεληματικῆς πτωχείας γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Ὁ δεύτερος μακαρισμός ἀναφέρεται στό κατά Θεόν πένθος, πού εἶναι τό ὑπόστρωμα τῆς μετανοίας, καί πού γεννᾶ τή χαρμολύπη. Στό κατά Θεόν πένθος κατοικεῖ μόνιμα καί ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ.

Ὁ τρίτος μακαρισμός ἀναφέρεται στούς πράους, στούς ἀόργητους –δηλαδή αὐτούς πού δέν ὀργίζονται καί δέν θυμώνουν– καί σ᾿ αὐτούς πού δέν μάχονται μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους.

Ὁ τέταρτος μακαρισμός ἀναφέρεται στήν πεῖνα καί τή δίψα τῆς ἁγιότητος.Ἐπιτρέψτε μου νά πῶ ἐδῶ ὅτι ὑπάρχουν ἀδελφοί μας καί παιδιά –νάι, ναί, καί παιδιά, μπορῶ νά σᾶς τό μαρτυρήσω αὐτό– πού πεινᾶνε καί διψάνε γιά τήν ἁγιότητα. Σᾶς τό βεβαιώνω!

Ὁ πέμπτος μακαρισμός ἀναφέρεται στούς ἐλεήμονες, πού μοιάζουν μέ τόν ἐλεήμονα Θεό. Παιδιά τοῦ Θεοῦ αὐτοί, ἐλεήμων ὁ Θεός, ἐλεήμονες κι αὐτοί.

Ὁ ἕκτος μακαρισμός ἀναφέρεται στήν καθαρότητα καί στή νηπτικότητα τῆς καρδιᾶς, ὡς βασική προϋπόθεση θεωρίας τοῦ Θεοῦ. Οἱ καθαροί στήν καρδιά θά δοῦν τόν Θεό ἀπό τόν παρόντα κόσμο!

Ὁ ἕβδομος μακαρισμός μακαρίζει τούς εἰρηνοποιούς, αὐτούς πού προσπαθοῦν νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους νά μή μάχονται μεταξύ τους.

Ὁ ὄγδοός μακαρισμός ἀναφέρεται σ᾿ ἐκείνους πού διώκονται γιά λόγους πνευματικότητος.

Καί, τέλος, ὁ ἔνατος μακαρισμός, πού εἴδαμε καί τήν περασμένη φορά καί σήμερα, ἀποδίδεται σ᾿ ἐκείνους πού φέρουν τόν ὀνειδισμό τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶναι ὁμολογητές. Γι᾿ αὐτό γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν Πρός Ἐβραίους ἐπιστολή:«Τοίνυν ἐξερχώμεθα πρός αὐτόν ἔξω τῆς παρεμβολῆς τόν ὀνειδισμόν αὐτοῦ φέροντες». (Ἑβρ. Ιγ΄: 13) Δηλαδή: Ἄς βγοῦμε λοιπόν κι ἐμεῖς πρός τήν πόλη –γιατί ὁ Χριστός σταυρώθηκε ἔξω ἀπό τήν πόλη, στόν Γολγοθᾶ– φορτωμένοι τόν ὀνειδισμό τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι καταπληκτικό!

Ἔτσι, ἄς εὐχηθοῦμε νά βρεθοῦμε ὅλοι μέσα σ᾿ αὐτόν τόν πυκνό σέ πνευματικότητα χῶρο τῶν ἐννέα μακαρισμῶν τοῦ Χριστοῦ, γιά νά ζήσουμε ὅλη τή μακαριότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 1996

10η ομιλία στην κατηγορία
« Οἱ Μακαρισμοί ».