30 Νοεμβρίου 2024

Ἡ καταδίκη τοῦ ὄφεως - διαβόλου.

†.Καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ὄφει· ὅτι ἐποίησας τοῦτο, ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς· ἐπὶ τῷ στήθει σου καὶ τῇ κοιλίᾳ πορεύσῃ καὶ γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου.» (Γέν. 3, 14)

   Καί εἶπε ὁ Κύριος ὁ Θεός στο φίδι: ἐπειδή τό ἔκανες αὐτό, καταραμένο θά εἶσαι ἐσύ ἀπό ὅλα τά ζῶα καί ἀπό ὅλα τά θηρία πού ὑπάρχουν στή γῆ· μέ τό στηθος σου καί τήν κοιλιά σου θά περπατᾶς καί θά τρῶς σ' ὅλη σου τή ζωή χῶμα, γῆ.

   Θα θυμόσαστε ὅτι ὁ Θεός, μετά τήν ἀπολογία καί τῆς Εὔας, στρέφεται πρός τό φίδι, δηλαδή πρός τόν διάβολο. Ὡστόσο ὅμως φαίνεται ἕνα φίδι. Αλλά ἐφόσον εἶναι ἕνα φίδι, δέν ζητάει ὁ Θεός ἀπ' αὐτό καμμία ἀπολογία. Διότι τό μέν φίδι ἦταν ἕνα ζῶο ἄβουλο, ὄργανο τοῦ διαβόλου, ὁ δέ διάβολος εἶχε ἤδη ἐκπέσει ἀπό τήν ἄνω φωτοφορία, (Βλ. Μικρὸν Εὐχολόγιον, Α' εὐχή Ἐξορκισμῶν Μ. Βασιλείου, ἔκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ᾿Αθῆναι 1956, σ. 262, Αποκ. 12, 9, κ.ά) ἀπό τόν οὐρανό, καί συνεπῶς ἦταν πλέον παγιωμένος, στερεωμένος στο κακό. Ἄρα δέν ὑπῆρχε λόγος νά τοῦ ζητηθεῖ ἀπολογία. Απολογία ζητήθηκε μόνο ἀπό τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα.

   Καί ἐνῶ ἀπό τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα ζητᾶ ὁ Θεός τήν ἀπολογία –ἡ ὁποία δέν ἦταν παρά μία αφορμή για να μετανοήσουν οἱ πρωτόπλαστοι– δέν ξεκινᾶ τήν καταδίκη ἀπό τόν Ἀδάμ –ἀπό ὅπου καί ξεκίνησε τήν ἀπολογία– αλλά ξεκινάει τήν καταδίκη από τον διάβολο. Δηλαδή τώρα κινεῖται ὁ Θεός ἀντίστροφα. Κινεῖται δηλαδή καταδικάζοντας τόν διάβολο, μετά τήν Εὔα και τελευταῖο τόν Αδάμ. Αλλά, ὅπως σᾶς εἶπα, ὁ διάβολος ἔχει ἤδη κατακριθεῖ καί ἔχει ξεπέσει ἀπό τόν οὐρανό· περιμένει μόνο τήν τελική Κρίση γιά νά ὑποστεῖ τήν τιμωρία πού τοῦ ἀνήκει.

   Η τιμωρία πού ἀνήκει στον Σατανᾶ εἶναι ἡ αἰώνια Κόλαση. Ἡ αἰώνια Κόλαση ἑτοιμάστηκε γι' αυτόν. Βεβαίως δέν ἑτοιμάστηκε γιά τούς ἀνθρώπους. Εφόσον ὅμως οἱ ἄνθρωποι ἐπιμένουν νά ἀκολουθοῦν αὐτά πού ἐπιτάσσει ὁ διάβολος, τότε αναμφισβήτητα πηγαίνουν καί αὐτοί μαζί του στην Κόλαση. Ξαναλέω ἄλλη μία φορά· ὁ Θεός δέν ἔκανε τήν Κόλαση γιά τούς ἀνθρώπους· ἡ Κόλαση εἶναι μόνο γιά τόν Σατανά.

   Προσέξατε σήμερα τήν εὐαγγελική περικοπή τῆς Κρίσεως; Ὁ Κύριος θά πεῖ τότε, στην τελική Κρίση, στούς ἀμετανοήτους: «πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ» (Ματθ. 25, 41) Πηγαίνετε μακριά μου κι ἐσεῖς οἱ καταραμένοι στο πυρ το αιώνιο, πού ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιά τόν διάβολο καί τούς δαίμονές του, τούς ἀγγέλους του –τούς σκοτεινούς ἐννοεῖται. Οπότε βλέπετε ὅτι ἡ Κόλαση είναι μόνο γιά τόν διάβολο· δέν εἶναι γιά τούς ἀνθρώπους. Εν τούτοις ὅμως, ἐφόσον οἱ ἄνθρωποι προτιμοῦν νά πᾶνε στην Κόλαση, πηγαίνουν μαζί μέ τόν διάβολο.

   Ὁ διάβολος ἔχει ἤδη κατακριθεῖ· πρός τί νά τοῦ ζητήσει λοιπόν ὁ Θεός ἀπολογία;

   Δεῖτε ἀκόμα τί γράφει ἡ Ἀποκάλυψη: «Καὶ ὁ διάβολος ὁ πλανῶν αὐτοὺς –τοὺς ἀνθρώπους– ἐβλήθη εἰς τὴν λίμνην τοῦ πυρὸς καὶ τοῦ θείου», δηλαδή πετάχτηκε, ρίχτηκε, βλήθηκε στη λίμνη μέ τή φωτιά καί τό θειάφι. Είναι μία εικόνα τῆς Κολάσεως. Ὅπως θα ξέρετε, εἰκόνα τῆς Κολάσεως εἶναι καί τά Σόδομα καί τά Γόμορρα, πού καταστράφηκαν μέ πῦρ καί θεῖον, δηλαδή με φωτιά καί θειάφι. «ὅπου καὶ τὸ θηρίον καὶ ὁ ψευδοπροφήτης», ὅπου ἐκεῖ βρίσκονται καί τό θηρίον, πού εἶναι ὁ Ἀντίχριστος, καί ὁ ψευδοπροφήτης –πού θά εἶναι, ἐννοεῖται, στο μέλλον. «Καὶ βασανισθήσονται ἡμέρας καὶ νυκτὸς εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων», καί θά βασανίζονται μέρα και νύχτα, δηλαδή αἰωνίως. Αὐτό τό «ἡμέρας καὶ νυκτός» –φυσικά ἐκεῖ δέν θά ὑπάρχει ἡμέρα καί νύχτα– εἶναι μία έκφραση, μία εἰκόνα, για νά δείξει τό ἀδιάκοπο, τό αἰώνιο· ἐξ ἄλλου ἔχει καί τήν ἔκφραση «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». (Αποκ. 20, 10)

   Επίσης, ὅταν ὁ Κύριος ἐλευθέρωσε ἐκεῖνον τόν δυστυχισμένο ἄνθρωπο, τον Γεργεσηνό, τῆς πόλεως Γέργεσα, θυμόσαστε πῶς παρακαλοῦσαν οἱ δαίμονες τόν Κύριο καί τί ἔλεγαν; «ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;» (Ματθ. 8, 29)· ἦρθες ἐδῶ πρίν τήν ὥρα μας νά μᾶς βασανίσεις; Ά στε λοιπόν περιμένουν την ώρα τους! Καί ζήτησαν παρακαλώντας νά μήν τούς στείλει ὁ Χριστός στην Κόλαση, ἀλλά νά τούς ἐπιτρέψει νά καταφύγουν στους χοίρους, οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ δαιμονίστηκαν, ἔπεσαν μέσα στη λίμνη καί πνίγηκαν.

   Ὥστε λοιπόν οἱ δαίμονες γνωρίζουν την τιμωρία τους. Δέν μποροῦν ὅμως καθόλου να μετανοήσουν. Ἐδῶ εἶναι καί τό μαρτύριό τους. Οὔτε νά ἀγαπήσουν μποροῦν, οὔτε καί νά μετανοήσουν. Πιστεύουν ὅμως. Καί μάλιστα, παρεμπιπτόντως, λέει ἡ Ἁγία Γραφή: Τί λές ὅτι ἔχεις πίστη; καί οἱ δαίμονες πιστεύουν· καί ὄχι μόνο πιστεύουν, ἀλλά καί φρίττουν! (Ἰακ. 2, 19)

   Πράγματι, παιδιά, οἱ δαίμονες πιστεύουν στην Κόλαση στήν ὁποία ἀκόμα δέν ἔχουν πάει· γι' αὐτό καί εἶπαν στόν Χριστό, μέ τό στόμα του Γεργεσηνοῦ, ἦλθες πρίν τήν ὥρα μας νά μᾶς βασανίσεις;... Δέν μποροῦν να μετανοήσουν οἱ δαίμονες διότι ἔχουν ἁμαρτήσει πρωτογενῶς. Διότι οἱ ἴδιοι, ὁ ἴδιος ὁ διάβολος σκέφθηκε τό κακό. Ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νά μετανοήσουν διότι ἐξαπατήθηκαν και δευτερογενῶς ἔπραξαν το κακό. Γι' αὐτό ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος. Δέν ἔγινε ἄγγελος γιά νά σώσει τους δαίμονες, ἀλλά ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά σώσει τούς ἀνθρώπους. (Πρβλ. Ψαλμ. 106, 20. Ήσ. 63, 9)

   Παρατηροῦμε ὅμως ἀκόμη καί κάτι ἄλλο ὅτι ὁ Θεός καταρᾶται τόν ὄφι, δηλαδή τόν διάβολο, τόν νοητό ὄφι· διότι ὅ,τι μένει παγιωμένο στο κακό, αυτό καί ἀλλοτριώνεται ὁριστικά από τόν Θεό. Κατάρα σημαίνει μιά αλλοτρίωση, μιά ἀποξένωση από τόν Θεό, μία ἀπομάκρυνση, χωρίς να υπάρχει ποτέ πιά ἐλπίδα νά ξαναγυρίσει κανείς κοντά στον Θεό. Αυτό προσέξτε το, ἔχει σημασία. Γι' αὐτό ἀκριβῶς καταρᾶται τό φίδι ὁ Θεός.

   Δέν καταρᾶται ὅμως τούς πρωτοπλάστους. Θά πεῖ στον Αδάμ: «ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου». (Γέν. 3, 17) Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Θεός –θά τό δοῦμε λίγο πιο κάτω αὐτό, ἀλλά τό λέω μιά πού μιλᾶμε γιά τήν κατάρα– δέν καταρᾶται οὔτε τόν Ἀδάμ οὔτε τή γῆ. Προσέξτε οὔτε τόν Ἀδάμ οὔτε τή γῆ! Αλλά λέει ἐπικατάρατη νά εἶναι ἡ γῆ στά ἔργα σου. Τί θά πεῖ αὐτό; Ὅταν ἐσύ θά πιάνεις να καλλιεργήσεις τή γῆ, τά πράγματα δέν θά ἔρχονται καλά· μ' ἄλλα λόγια, δέν θά ἔχεις μιά εὐλογία. Ἔτσι, δέν καταρῶμαι οὔτε ἐσένα τόν ἄνθρωπο οὔτε τή γῆ, ἀλλά ἡ κατάρα βρίσκεται πάνω στήν ἐργασία σου, πάνω στη χρήση τῆς γῆς.

   Αὐτό ἔχει πολλή σημασία! Αργότερα βεβαίως ή ἐργασία θά εὐλογηθεῖ. Ὅμως θέλω νά σᾶς δείξω τί σημαίνει ὅτι ὁ Θεός καταρᾶται. Δέν καταρᾶται λοιπόν ἐδῶ ὁ Θεός παρά μόνο τόν ὄφι, τό φίδι, καί πίσω ἀπ' αὐτό καταρᾶται τόν διάβολο.

   Ὅταν ὅμως καί οἱ ἄνθρωποι, δηλαδή οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, δέν θέλουν νά ἀκούσουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά θέλουν να μένουν στο θέλημα τοῦ Σατανᾶ, τότε τί θά πεῖ ὁ Θεός; Μᾶς τό λέει ὁ Χριστός στη σημερινή εὐαγγελική περικοπή: «πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι» (Ματθ. 25, 41). Τότε μόνο καταρᾶται ἀνθρώπους ὁ Θεός· αλλά πλέον τούς καταρᾶται γιατί δέν ὑπάρχει οὐδεμία ελπίδα οἱ ἄνθρωποι αὐτοί νά ἐπιστρέψουν πίσω στον Θεό. Βλέπετε λοιπόν ὅτι τό θέμα κατάρα, ἰδίως ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ, εἶναι πολύ σημαντικό καί πάρα πολύ φειδωλό.

   Αλλά τί λέει ἐδῶ ὁ Θεός στόν ὄφι; Δέχεσαι τήν κατάρα, «ὅτι ἐποίησας τοῦτο». Τί ἔκανε ὁ διάβολος; Ἔκανε ὅλο τό κακό στούς πρωτοπλάστους, κινούμενος ἀπό φθόνο. Διότι τό ἐλατήριο τοῦ Σατανᾶ δέν ἦταν παρά ὁ φθόνος. (Βλ. Σοφ. Σολ. 2, 24) Γιατί ἐγώ να πέσω ἀπό τήν εὔνοια του Θεοῦ, καί ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι στήν εύνοιά Του;

   Βλέπετε πόσο κακό πράγμα εἶναι ὁ φθόνος; Αν θέλετε ἀκόμη, εἶναι τό πλέον παράλογο πράγμα μέσα στη δημιουργία. Ὁ φθόνος ἀλλοτριώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἀγάπη. Δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἀγαπήσει ὅταν ἔχει φθόνο.

   Πολλές φορές αναρωτιέστε καί λέτε: Γιατί μου κάνει κακό ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος; Εγώ τί τοῦ ἔκανα;... Τίποτα δέν τοῦ ἔκανες· ἀλλά δέν μπορεῖ νά σέ βλέπει, δέν μπορεῖ νά σέ χωνέψει, δέν ὑποφέρει να σε βλέπει νά εἶσαι καλός μαθητής, καλή μαθήτρια, νά ἔχεις μιά προκοπή, δέν τό ὑποφέρει, δέν τό ἀντέχει. (Πρβλ. Σοφ. Σολ. 2, 12-20) Ἐσεῖς θά πεῖτε: μά γιατί; Αὐτό εἶναι ὁ παραλογισμός. Δέν ὑπάρχει λογική απάντηση· ὁ φθόνος δέν ἔχει λογική. Διότι ἄν μου κάνεις κάτι κακό καί σου κάνω κάτι κακό, αυτό ἔχει μία λογική απάντηση· τό νά μή σου κάνω ὅμως κακό καί ἐσύ νά μοῦ κάνεις κακό, ποῦ εἶναι ἡ λογική απάντηση; Δέν ὑπάρχει.

   Γι' αὐτό, παιδιά, ας προσέξουμε πάρα πολύ τόν φθόνο· εἶναι ἕνα φοβερό σαράκι... φοβερό! Μάλιστα, ἀνάμεσα στον μαθητόκοσμο, εκδηλώνεται κυρίως μέ τόν συναγωνισμό γύρω ἀπό τά μαθήματα. Καί ὁ συναγωνισμός δέν εἶναι γιατί θα θέλατε να μάθετε πιό πολλά γράμματα –ἐκεῖ δέν ὑπάρχει θέμα– αλλά γιατί θέλετε νά ἔχετε το προβάδισμα, θέλετε νά ἔχετε τό πρωτεῖο, νά ποῦν ὅτι ὁ τάδε, ἡ τάδε εἶναι ὁ πρῶτος μέσα στην τάξη, εἶναι ἡ πρώτη... θέλετε τα πρωτεία!

   Καί τό χειρότερο ακόμη, σέ μιά παρέλαση ἄς ποῦμε, θέλουμε νά εἴμαστε σημαιοφόροι, ὅταν θά βγοῦμε στον δρόμο, νά ἐπιδειχθοῦμε, ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε κάτι... καί νά ἔρθουν καί οἱ γονεῖς μας νά μᾶς καμαρώσουν! Καί ὅταν λέω να καμαρώσουν, ἐννοεῖται νά κενοδοξήσουν. Διότι ἐδῶ δέν πρόκειται για κάποιο καμάρωμα νόμιμο, ἠθικό, πνευματικό, ὅπως να καμαρώσει κανείς τό παιδί του ὅταν ἔχει μία προκοπή, ἀλλά ἐδῶ εἶναι μία κενοδοξία.

   Γι' αυτό καί βλέπετε πολλές φορές οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς σας, ἀκριβῶς γιά νά ἔχουν ὑλικό κενοδοξίας, σᾶς πιέζουν νά εἴσαστε πρῶτοι μαθητές, μόνο καί μόνο για νά ἔχουν αὐτοί κάποιον λόγο κενοδοξίας! Καί πολλές φορές πιέζουν τα παιδιά τους, αυτά δέν μποροῦν πάντοτε νά ἀνταποκριθοῦν, ἄν δέν ἔχουν καί πολλές δυνατότητες ἀποδόσεως, καί τότε τά παιδιά πλέον σπάζουν ὅπως λέμε. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο.

   Θυμᾶμαι, κάποτε, ὄχι στην πόλη μας, μοῦ ἔλεγε μιά μητέρα ὅτι ὁ γιός της ήταν στην τελευταία τάξη τοῦ Λυκείου, καί σέ μιά γιορτή ἔδιναν κάποια βραβεία. Αὐτός εἶχε ἔλθει δεύτερος, καί ἡ μάνα είχε καταπικραθεῖ γιατί δέν πῆρε ο γιός της βραβεῖο! Καί ὁ γιός ἔλεγε στη μάνα: Δέν μπορῶ νά καταλάβω γιατί σκέπτεσαι ἔτσι. Δέν σοῦ εἶναι ἀρκετό τό ὅτι εἶμαι καλός μαθητής; Καί ἡ μάνα, πικραμένη, ἦλθε νά μοῦ πεῖ τήν κατάστασή της. Τῆς λέω: Λυποῦμαι πολύ, ἀλλά ὁ γιός σας εἶναι πιο σοφός ἀπό σᾶς!

   Προσέξτε λοιπόν αὐτό τό σημεῖο, μήν παρασυρθεῖτε ἀπό μία κενοδοξία τῶν γονιών σας, καί φτάσετε στο σημεῖο νά θέλετε τα πρωτεία, καί τελικά πάθετε καμμιά ζημία. Κάποτε, μάλιστα, ὄχι μόνο πνευματική ζημία, ἀλλά καί σωματική. Μπορεί δηλαδή ἡ ὑγεία σας να ραγίσει, καί τό νευρικό σας σύστημα νά μήν μπορεί να αντέξει σ' αὐτήν τή μεγάλη πίεση, τήν προσπάθεια, γιά νά φανεῖτε οἱ πρῶτοι μαθητές.

   Ἕως ἐδῶ λοιπόν εἴδαμε ὅτι ὁ διάβολος εἶναι ἤδη καταραμένος. Πῶς ὅμως τώρα ὁ Θεός καταρᾶται ἕνα ἄλογο ζώο, τό φίδι; Ἴσως να τεθεῖ τό ἐρώτημα: Καί τό φίδι σε τί θα μπορούσε να φταίει;

   Βεβαίως καταράστηκε τό φίδι, καί ἔχει σημασία, ἐπειδή αὐτό ἔγινε ὄργανο καταστροφῆς τοῦ ἀνθρώπου. Προσέξτε· ἔγινε ὄργανο καταστροφῆς.

   Θά μοῦ πεῖτε: Καί τί σημασία ἔχει αὐτό;

   Ἔχει ἕνα ὡραῖο καί πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα ἐπάνω στο σημεῖο αὐτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Λέει: Ἐάν ἕνας πατέρας ἔχει ἕνα παιδί, καί κατά κάποιον τρόπο το παιδί του σκοτώθηκε ἀπό ἕνα ξίφος, τότε, τί θά κάνει; μέσα στήν ὁρμή του και μέσα στη λύπη του, θα πάει να σπάσει ἐκεῖνο το ξίφος. Το ξίφος δέν ἔφταιγε σε τίποτα· ἕνα ξίφος ήταν, ἕνα μαχαίρι· θα πάει όμως να το σπάσει. («Καθάπερ γὰρ πατὴρ φιλόστοργος τὸν ἀπεκτακότα τὸν υἱὸν τὸν ἑαυτοῦ τιμωρούμενος, καὶ τὴν μάχαιραν καὶ τὸ ξίφος, δι' οὐ τὸν φόνον εἰργάσατο, διασπᾷ, καὶ εἰς πολλὰ κατατέμνει μέρη· τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ ὁ ἀγαθὸς Θεός, ἐπειδὴ ὥσπερ μάχαιρά τις υπηρετήσατο τὸ θηρίον τοῦτο τῇ τοῦ διαβόλου πανουργία, ἐπάγει αὐτῷ διηνεκῇ τὴν τιμωρίαν, ἵνα διὰ τοῦ αἰσθητοῦ τούτου καὶ ὁρωμένου λογιζώμεθα ἐν ὅσῃ ἀτιμίᾳ κἀκεῖνος τυγχάνει.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία ΙΖ΄, Γ΄, PG 53, 141))

   Αὐτό ἔκανε καί ὁ Θεός. Τό φίδι δέν ἔχει λογική, δέν ἔχει εὐθύνη· ὅμως ὁ Θεός πατάσσει το φίδι, τό καταρᾶται, ἀκριβῶς γιατί ὑπῆρξε ὄργανο τοῦ Σατανᾶ γιά τό κακό τοῦ ἀνθρώπου.

   Αλλά ὑπάρχει και κάτι περισσότερο. Ὅταν ὁ Θεός καταριέται τό φίδι, δέν καταριέται μόνο τόν διάβολο, πού κρύβεται πίσω από τό φίδι, αλλά καταριέται καί αὐτό τοῦτο τό φίδι, το ζώο δηλαδή. Αὐτό τό κάνει ἀπό μία φιλάνθρωπη διάθεση απέναντι στόν ἄνθρωπο, διότι ὁ Θεός θέλει να κάνει τό φίδι σύμβολο τοῦ κακοῦ καί τῆς ἁμαρτίας. Ἔτσι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος βλέπει πιά το φίδι στη ζωή του, να αισθάνεται φρίκη, να θυμᾶται τόν ἀρχαῖο πτερνιστή, (Ἀρχαῖος πτερνιστής ἀποκαλεῖται ὁ διάβολος, παραπέμποντας στον διάλογο τοῦ Θεοῦ μέ τόν ὄφι-διάβολο, μετά την πτώση τῶν πρωτοπλάστων (Γέν. 3, 15). Πτερνιστής εἶναι ἀπό τό πτερνίζω, κυριολεκτικά παρακινῶ ἄλογο μέ χτύπημα τῆς πτέρνας, καί μεταφορικά υποσκελίζω με δόλο, ὑποκαθιστῶ, ἐξαπατῶ. Βλ. προφητεία Ἰακώβ πρός τόν Δάν, τόν υἱό του, (Γέν. 49,17) καί Ιππολύτου πάπα Ρώμης: «Ώσπερ γὰρ ἐκ τῆς Ἰούδα φυλῆς ὁ Χριστὸς γεννᾶται, οὕτως ἐκ τῆς Δὰν φυλῆς ὁ Ἀντίχριστος γεννηθήσεται. Ότι δὲ οὔτως ἔχει, φησὶν ὁ Ἰακώβ· Γεννηθήτω Δὰν ὄφις, ἐπὶ τὴν γῆν καθήμενος, δάκνων πτέρναν ἵππου. Ὄφις οὖν τίς, ἀλλ᾽ ἢ ὁ Ἀντίχριστος, πλάνος ὁ ἐν τῇ Γενέσει εἰρημένος, ὁ πλανήσας τὴν Εὔαν καὶ πτερνίσας τὸν Ἀδάμ» (Περὶ Χριστοῦ καὶ Ἀντιχρίστου, ΡG 10, 737BC). Στην περίπτωση τοῦ Χριστοῦ, πτερνιστής εἶναι ὁ Ἰούδας ὁ Ἰσκαριώτης, καταγόμενος ἀπό τήν φυλή του Δάν (Ψαλμ. 40, 10). Ἐπ' αὐτοῦ γράφει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ὁ τρώγων μετ' ἐμοῦ τὸν ἄρτον, δεικνὺς ἐκείνῳ τῷ ταλαιπώρῳ, ὅτι οὐκ ἀγνοῶν συλλαμβάνεται, ἀλλὰ καὶ σφόδρα εἰδώς· ὃ καὶ αὐτὸ μάλιστα πάντων ἱκανὸν ἦν αὐτὸν κατασχεῖν. Καὶ οὐκ εἶπε, Παραδίδωσιν ἐμὲ, ἀλλ, Ἧρεν ἐπ' ἐμὲ πτερνισμόν· τὸ δολερὸν καὶ ὕπουλον καὶ λαθραῖον τῆς ἐπιβουλῆς παραστῆσαι βουλόμενος.» (PG 59, 387). Πρβλ. «Μετὰ τῶν κακούργων, ὡς κακοῦργος, Χριστέ, ἐλογίσθης δικαιῶν ἡμᾶς ἅπαντας κακουργίας τοῦ ἀρχαίου πτερνιστοῦ.» (Όρθος Μ. Σαββάτου, Ἐγκώμια, Στάσις Α΄)) όπως λέγεται ὁ διάβολος, να θυμᾶται τήν ἁμαρτία, τό κακό, τόν διάβολο, την πτώση μέσα στον παράδεισο. Γι' αὐτόν τόν λόγο, από φιλανθρωπία ὁ Θεός καταρᾶται τό φίδι.

   Τό φίδι ἐφεξῆς, ὅπως εἶπε ὁ Θεός, θά ξεχωρίζει ἀπό ὅλα τά ζῶα τῆς δημιουργίας. Θα λάβει δηλαδή τό σημάδι τῆς κατάρας, καί θά σέρνεται μέ τήν κοιλιά του πάντοτε. Το σημάδι αὐτό, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, θά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο νά θυμᾶται τήν ἀρχέγονη πτώση του.

   Ἐδῶ βλέπουμε τήν ἀξία τῆς μνήμης· ὅτι ὁ Θεός θέλει πάντα κάτι να θυμόμαστε. Καί ἐπιθυμεῖ ὁ Θεός να μείνει ἡ μνήμη αὐτῆς τῆς πτώσεως ἀνεξίτηλη μέσα στόν ἄνθρωπο. Γιατί; Διότι ὁ διάβολος δέν θά περιορισθεῖ ἀκόμα, ἀλλά ἐν καιρῷ θά βληθεῖ στήν Κόλαση. Θά ἀναπτυχθεῖ τό ἀνθρώπινο γένος, καί ἐν καιρῷ ὁ Θεός θα περιορίσει τον διάβολο.

   Ἴσως μοῦ πεῖτε: Γιατί δέν τόν περιόρισε τότε, να γλυτώναμε μια για πάντα;

   Σ' αυτό φταίμε πάλι ἐμεῖς, παιδιά. Διότι, ἐάν οἱ πρωτόπλαστοι νικούσαν τον διάβολο μέσα στον παράδεισο, τότε δέν θά ἐτίθετο θέμα, ὁ διάβολος θα πήγαινε κατευθείαν στην Κόλαση, θα κρινόταν πλέον τότε. Διότι οἱ ἄνθρωποι δέν θά ἁμάρταναν, ὄχι γιατί δέν θά εἶχαν τή δυνατότητα, αλλά γιατί δέν θά ἤθελαν νά ἀμαρτήσουν.

   Ὅπως καί οἱ ἄγγελοι· ἔχουν μέν τή δυνατότητα να ἁμαρτήσουν, ἀλλά δέν θέλουν. Ο μόνος ἀναμάρτητος ἐκ φύσεως εἶναι ὁ Θεός. Αλλά εἶναι καί ἄτρεπτος, ὅπως λέγεται. Δέν ὑπάρχει δηλαδή περίπτωση ὁ Θεός νά ἀλλάξει κάτι στόν ἑαυτό του. Οἱ ἄγγελοι ὅμως, ὡς κτίσματα, εἶναι τρεπτοί, δηλαδή αλλάζουν, καί μποροῦν, ἄν θέλουν, καί τώρα, αυτή τη στιγμή, ἄν θέλουν, μποροῦν νά ἁμαρτήσουν· ἀλλά δέν θέλουν. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ. Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, ΙΖ΄, Περὶ ἀγγέλων, PG 94, 865-873)

   Γιά νά τό καταλάβετε αυτό, εἶναι σάν νά σᾶς φέρνουν ένα πιάτο φαγητό ὡραιότατο καί ἕνα πιάτο χαρούπια· τί θά προτιμήσετε; Δέν εἶναι ἀπαραίτητο να κάνετε καμμιά ἰδιαίτερη σκέψη γιά νά ἀποφασίσετε· πᾶτε στο καλό φαγητό. Γιατί να φάτε τά χαρούπια; τά ξυλοκέρατα; για ποιόν λόγο να τα προτιμήσετε;

   Ἔτσι λοιπόν καί οἱ ἄγγελοι· δέν θέλουν νά ἁμαρτήσουν. Αλλά τό ἴδιο καί οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ θά λέγαμε, ἀπό μιά κληρονομιά ἀπό τόν πρόγονό τους τόν Ἀδάμ, δέν θά ἤθελαν νά ἁμαρτήσουν, καί θά ἔμεναν στον παράδεισο για να βελτιώνονται καί νά ἀσκοῦν τήν ἀρετή.

   Τώρα ὅμως τά πράγματα ἄλλαξαν. Ὁ ἄνθρωπος, τρόπον τινά, μέ τήν παράβασή του, μέ τό νά ἀκούσει τον διάβολο, χαρίστηκε σ' αυτόν καί μπήκε κάτω από τὴν ἐξουσία του.

   Αφήνει ὁ Θεός τόν διάβολο· δέν τόν καταδικάζει. Θὰ τὸν καταδικάσει ἐν καιρῷ. Πότε; Ὅταν θα κρίνει καὶ τοὺς ἀνθρώπους, τους απογόνους τοῦ Ἀδάμ. Εφόσον λοιπόν τα πράγματα εἶναι ἔτσι, καί ὁ διάβολος μένει στο προσκήνιο καί μπορεῖ, θα λέγαμε, νά ἐμποδίσει (ἐν + ποδίζω), δηλαδή να τρικλοποδίσει τόν ἄνθρωπο, νὰ τόν ρίξει κάτω, γι' αυτόν τον λόγο ὁ Θεός βάζει στὸν ἄνθρωπο τή μνήμη, να θυμᾶται ὅτι τό φίδι στάθηκε το όργανο τοῦ κακοῦ, τῆς ἁμαρτίας, τῆς πτώσεως· να βλέπει τό ὁρατό, το αισθητό φίδι, καί νά θυμᾶται τό νοητό φίδι, τον διάβολο.

   Αὐτός εἶναι ὁ λόγος, παιδιά, πού ὁ Θεός θέλει να θυμόμαστε· γιά νά ἔχουμε μία ἔχθρα πρός τό φίδι, ἕνα μίσος, πού δέν πρέπει ποτέ να φύγει. Διότι, εάν πιάσουμε φιλία μέ τόν διάβολο, τότε καταλαβαίνετε ὅτι τά πράγματα εἶναι πολύ άσχημα γιά ἐμᾶς.

   Σας ρωτάω: ἄν ἕνας ἄνθρωπος ἔχει μῖσος ἐναντίον τοῦ διαβόλου, εἶναι ποτέ δυνατόν να μετέλθει τίς τέχνες τοῦ διαβόλου; Καί ποιές εἶναι οἱ τέχνες τοῦ διαβόλου, πού λέγονται καί κακοτεχνίες; (Η λέξη κακοτεχνία χρησιμοποιείται ἤδη ἀπό τούς ἀρχαίους Έλληνες συγγραφεῖς ὡς ἡ φαύλη και διεφθαρμένη τέχνη, ή ψευδής μαρτυρία, τό δόλιο τέχνασμα (Liddell & Scott). Αλλά καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας αναφέρουν τη λέξη αυτή με παραπλήσια έννοια, χαρακτηρίζοντας ἔτσι κάθε ενέργεια τοῦ διαβόλου, σε αντίθεση με την καλλιτεχνία τοῦ Θεοῦ (Γέν. 1, 31) Πρῶτα πρῶτα εἶναι ἡ μαγεία, εἶναι ὁ πνευματισμός, τά μέντιουμ. Μόνο ὁ ἄνθρωπος πού θά ἀποκτήσει φιλία μέ τόν διάβολο μετέρχεται τις τέχνες αὐτές τοῦ διαβόλου. Ὁ Θεός ὅμως τί λέει; Ὄχι! (Βλ. Εξοδ. 20, 2-3. Δευτ. 18, 10-14. Λευιτ. 19, 26· 31. 20, 6· 26. Σ. Σειρ. 34, 5. Αποστ. Διατ. 7, 3. Α' Παραλ. 10, 13-14 κ.α. Αγ. Ἰγνατίου Θεοφόρου, Φιλαδελφεῦσιν: «Φεύγετε τὰς κακοτεχνίας καὶ ἐνέδρας τοῦ ἄρχοντος τοῦ αἰῶνος τούτου» (PG 5, 701Β))

   Ξέρετε μάλιστα πως ἐκφράζεται αὐτό μέ ἕναν καταπληκτικό στίχο στους Ψαλμούς; Ακούστε τον στίχο: «Τέλειον μῖσος ἐμίσουν αὐτούς» (Ψαλμ. 138, 22), με τέλειο μῖσος τούς μισούσα! Τί σημαίνει τέλειον μῖσος; Ἕνας ἄνθρωπος, ὅσο καί νά μισεῖ κάποιον άλλον, θα λέγαμε ὅτι κάπου στη γωνίτσα τῆς καρδιᾶς του θα υπάρχει και ἕνα ἔλεος, ἕνα κάτι, μία ευσπλαχνία, κάτι ελάχιστο. Ὅταν λέει ὁ στίχος μέ τέλειο μῖσος τους μισούσα, θέλει νά δείξει ὅτι δέν πρέπει να αφήσεις περιθώρια και νά πεῖς ἔ, μπορῶ λιγάκι νά μήν ἔχω τόσο μῖσος. Όχι. Καί ποιοί εἶναι αὐτοί πού ὁ ψαλμωδός τους μισούσε μέ τέλειον μῖσος; Εἶναι οἱ δαίμονες. «Τέλειον μῖσος ἐμίσουν αὐτούς»! Νά μήν τόν ξεχάστε ποτέ αυτόν τον στίχο.

   Αλλά τίθεται τό ἐρώτημα: Το φίδι μετά τήν καταδίκη του ἔχασε τα πόδια του; Εἶχε πρῶτα πόδια, και ὅταν ὁ Θεός τό καταράστηκε τά ἔχασε; Χάθηκαν τα πόδια του; Πῶς χάθηκαν; τί ἔγινε;

   Το φίδι, παιδιά, στη φυσιολογία του ἔμεινε τό ἴδιο· ὁ Θεός τό είχε κάνει ἀπ' ἀρχῆς χωρίς πόδια· τό ἔκανε ὅπως τό βλέπουμε μέχρι σήμερα. Δέν χάθηκαν τα πόδια· δηλαδή δέν ήταν τό φίδι κάποτε σαύρα.

   Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ σαύρα ἔχει πόδια· ἀλλά τό φίδι δέν ἔχει· κινεῖται μέ τά λέπια του καί μέ τούς μύες που ἔχει στο σώμα του, μάλιστα κατά έναν καταπληκτικό τρόπο. Θὰ σᾶς ἔλεγα ότι κινεῖται πολύ καλύτερα από μία σαύρα, πού ἔχει πόδια. Τό εἶδα μέ τά μάτια μου, πολλές φορές. Εἶδα φίδια να αναρριχώνται σε ψηλούς τοίχους κατά ἕναν καταπληκτικό τρόπο! Και στα δένδρα ἀναρριχώνται –ὄχι ὅλα τά φίδια–, ὅπως κάνει ἡ δενδρογαλή· ἀναρριχάται. Πήγα κάποτε να κόψω ἕνα μῆλο, καί ἐκεῖ ἀκριβῶς ἦταν μία δενδρογαλή· δηλαδή πλησίασα λίγους πόντους να κόψω τό μῆλο, καί ἀπό πάνω ήταν τό φίδι! Πραγματικά, ἔχει μία πάρα πολύ μεγάλη ευλυγισία τό φίδι.

   Δέν εἶχε πρῶτα λοιπόν πόδια το φίδι.

   Ὁ Σεβηριανός λέει: «οὐχ ὡς ποσὶ κεχρημένου τὸ πρότερον» (Εἰς τὴν ἕκτην ἡμέραν τῆς κοσμοποιΐας καὶ εἰς τοὺς πρωτοπλάστους καὶ εἰς τὸν ὄφιν, PG 56, 495), δέν ἔκανε χρήση ποδιών πιό μπροστά. Κι ἕνας ἄλλος ἀρχαῖος σχολιαστής λέει: «οὐ πόδας ἔχων πρὸ τούτου» (Βλ. Αρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Η Γένεσις, ἔκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 60), δέν είχε πόδια προηγουμένως. Τότε τί;

   Προσέξτε. Μερικά πράγματα, ὅταν τα διαβάζουμε στην Αγία Γραφή, ιδίως στα τρία πρώτα κεφάλαια, ἐάν δέν ἔχουμε τόν τρόπο να τα καταλάβουμε, μπορεῖ ἴσως να τα παρεξηγήσουμε. (Το φυσικό περιβάλλον τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ὁ στύλος και τό ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας (Α΄ Τιμ. 3, 15), καί μόνο στο πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας ή Αγία Γραφή αποβαίνει αλάθητος οδηγός σωτηρίας. Ἡ Ἐκκλησία είναι αυτή που συνέγραψε, διά τῶν ἁγίων Αποστόλων, αλλά και ερμήνευσε, διά τῶν ἁγίων Πατέρων, την Αγία Γραφή. Διαφορετικά, διαβάζοντας κάποιος τήν Αγία Γραφή καί ἑρμηνεύοντάς την μέ τόν δικό του τρόπο, αυθαίρετα καί υποκειμενικά, διατρέχει τον μέγα κίνδυνο να πλανηθεί)

   Παράδειγμα. Ὅταν τελείωσε ὁ κατακλυσμός και αποσύρθηκαν τά νερά, βγήκε ο Νώε ἀπό τήν κιβωτό καί εἶδε τό ουράνιο τόξο. Τό ἔχετε δεῖ ὅλοι το ουράνιο τόξο, ξέρετε τί εἶναι. Εμφανίζεται μετά τή βροχή, όταν ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι γεμάτη από σταγονίδια. Ὅταν πανε νά ἀραιώσουν τα σύννεφα καί φαίνεται ὁ ἥλιος κάπως πλάγια, ἐκεῖ ἐμφανίζεται τό ουράνιο τόξο. Αυτό δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τό φῶς τοῦ ἡλίου που πέφτει στα σταγονίδια που υπάρχουν στήν ἀτμόσφαιρα, καί δημιουργεῖται τό φαινόμενο τῆς ἀναλύσεως τοῦ φωτός. Καί ἐσεῖς, ἂν πάρετε ἕνα λάστιχο ποτίσματος μέ νερό καί κρατήσετε το χέρι σας μπροστά και κάνετε ψιλά σταγονίδια πρός τά πάνω, καί εἶναι κατάλληλος βέβαια ὁ φωτισμός πού θά πέσει, ἀμέσως θά δεῖτε στό νερό αὐτό, στα σταγονίδια, να σχηματίζεται το ουράνιο τόξο· εἶναι γνωστό. (Τό ηλιακό φῶς, ἄν καί φαίνεται λευκό, στην πραγματικότητα εἶναι μίγμα πολλῶν χρωμάτων. Τό λευκό φῶς, μπαίνοντας μέσα σε μια σταγόνα νερού, διαθλάται, κατόπιν ἀνακλάται στο πίσω μέρος τῆς σταγόνας, ἐνῶ στή συνέχεια, καθώς ἐξέρχεται ἀπό τήν σταγόνα, διαθλᾶται ἐκ νέου. Το ουράνιο τόξο στηρίζεται πάνω σ' αὐτή τήν ἀρχή στην ανάλυση πού ὑφίσταται το ηλιακό φως. Τό τοξοειδές σχήμα του ἐξηγεῖται ἀπό τήν διαφορετικότητα τῆς γωνίας διαθλάσεως τοῦ κάθε μήκους κύματος (χρώματος), την θέση τοῦ παρατηρητοῦ, ἀλλά καί τό σφαιρικό σχῆμα τῶν σταγονιδίων)

   Ἐμφανίσθηκε λοιπόν τό ουράνιο τόξο. Καί εἶπε ὁ Θεός: Αὐτό εἶναι τό σημεῖο ὅτι δέν θά ξανακαταστρέψω τόν κόσμο μέ νερό. Τό ἔβαλε λοιπόν σαν σημάδι στον Νῶε· τό ξέρετε ὅλοι σας αὐτό τό περιστατικό. Θα βλέπετε τό ουράνιο τόξο, εἶπε, καί θά θυμόσαστε ὅτι ἐγώ ὑποσχέθηκα πώς δέν θά ξαναχαλαστεῖ ὁ κόσμος πιά με νερό. (Γέν. 9, 13-15)

   Ἕνας πού διαβάζει τό ἱερό κείμενο, ἔχει τήν ἐντύπωση ὅτι ὁ Θεός δημιουργεῖ τό οὐράνιο τόξο τήν ὥρα ἐκείνη· ὅτι δηλαδή ἐκείνη τήν ὥρα εμφανίζεται τό φαινόμενο, τό χρησιμοποιεῖ καί τό ἀνακοινώνει στον Νῶε. Ὄχι, παιδιά· τό ουράνιο τόξο ὑπῆρχε καί πρίν ἀπό τόν κατακλυσμό, ἀφοῦ εἶναι ἐντελῶς φυσικό φαινόμενο. Αλλά τί; ἐπάνω σ' αυτό τό φυσικό φαινόμενο ὁ Θεός βάζει ένα σημάδι, καί λέει: Αὐτό τό σημάδι βάζω, ὅτι δέν θά ξανακάνω κατακλυσμό.

   Ἔτσι τώρα καί στο φίδι, παιδιά βάζει ένα σημάδι· καί ἐνῶ ποτέ δέν είχε πόδια, λέει ὅτι θά σέρνεται. Δηλαδή εἶναι σάν νά σημαδεύει τό ζῶο αυτό καί νά λέει: Αὐτό τό ζῶο εἶναι ἐκεῖνο πού θά σᾶς θυμίζει ὅτι σᾶς παρέσυρε στήν ἁμαρτία. Ὄχι λοιπόν ὅτι τό φίδι πρῶτα είχε πόδια και κατόπιν ἀπώλεσε τα πόδια του αυτά. Ἔτσι λοιπόν ὁ Θεός βάζει σαν σημάδι τῆς κατάρας στο φίδι νά ἔρπει.

   Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὸ τῆς κατάρας οὐκ ἦν αἰσθητόν, οὐδὲ ὀφθαλμοῖς φαινόμενον, διὰ τοῦτο καὶ αἰσθητὴν αὐτῷ τιμωρίαν ἐπάγει, ἵνα διηνεκῶς πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν ἔχωμεν ὁρᾶν τῆς τιμωρίας αὐτοῦ τὰ ὑπομνήματα» (Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, ΙΖ΄, PG 53, 142. Βλ. Προκοπίου Γαζαίου, Εἰς τήν Γένεσιν Ερμηνεία, PG 87A, 201D: «... Τὸν μὲν οὖν ἀόρατον δαίμονα ἀοράτῳ μαστίζει πληγῇ· τὸ δὲ ὁρώμενον ὄργανον ὁρωμένῃ ὑποβάλλει τιμωρία...»). Επειδή δέν ἦταν αἰσθητή ἡ κατάρα οὔτε θα ήταν φανερή αυτή στα μάτια –καί δέν θά ξέραμε τί καταράστηκε ὁ Θεός– γι' αὐτό καί κάνει αισθητή την τιμωρία στο φίδι, γιά νά ἔχουμε παντοτινά μπροστά στα μάτια μας, να βλέπουμε τῆς τιμωρίας τίς ὑπενθυμίσεις. Παίρνει τῆς τιμωρίας τοῦ φιδιοῦ τά σημάδια, τά ὑπομνήματα, για να θυμόμαστε τί εἶπε ὁ Θεός. Καί τοῦτο γιά νά θυμόμαστε ὅτι δέν πρέπει να ανοίγουμε φιλίες μέ τόν διάβολο.

   Τί ἐννοεῖ ἐδῶ ὁ Θεός, ὅταν λέει «καὶ γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου», καί ὅλες τίς ἡμέρες τῆς ζωῆς σου, ὅσο ζεῖς, ὦ φίδι, ὦ διάβολε, νοητό φίδι, θά τρῶς χῶμα, γῆ;

   Εἶναι γνωστό ὅτι τό φίδι δεν τρώει χῶμα· τρώει καρπούς, ἔντομα, σάρκες, βατράχια, τρώει αυγά, ἅμα βρεθεῖ σέ καμμιά φωλιά, τρώει καί πουλάκια το φίδι... Ξέρετε πῶς ἁρπάζει τα πουλάκια τό φίδι; Είναι καταπληκτικό! Ὥστε λοιπόν ἐννοεῖ ἐδῶ κάτι ἄλλο ὄχι ὅτι θα τρώει χῶμα. Εξηγώ.

   Εἶναι γνωστό ὅτι ὅταν θέλουμε νά ποῦμε σὲ κάποιον ὅτι νικήθηκε, χρησιμοποιοῦμε μία λαϊκή έκφραση. Τα μικρά παιδιά –τό θυμᾶμαι ἀπό τήν ἐποχή μου αὐτό– ἔλεγαν τό ἕνα στό ἄλλο: παλεύεις; σε νικάω. Οταν πάλευαν τα παιδιά, προσπαθοῦσαν –ὅπως εἶναι, ἄν δέν κάνω λάθος, καί στούς παλαιστές ἐπισήμως– να ρίξουν ὁ ἕνας τόν ἄλλο κάτω, ὥστε νά ἀκουμπήσει ἡ πλάτη τους στο χώμα, να φάει ἡ πλάτη χώμα! Ὅταν ὅμως λέμε ἡ πλάτη θά φάει χῶμα, τρώει χῶμα ἡ πλάτη;... Ἔκφραση εἶναι. Λέμε ἀκόμη: ἔφαγε ἢ θα φάει ἡ μούρη σου –ἡ μούρη σου, υποτιμητικά– θα φάει ἡ μούρη σου χῶμα! Πῶς ἡ μούρη, τό πρόσωπο, θα φάει χῶμα;... Ξέρετε τί δείχνει αὐτό; ταπείνωση, ἐξευτελισμό!

   Μέ ἄλλα λόγια, τό ἐσύ, φίδι, θὰ τρῶς χῶμα σέ ὅλη σου τή ζωή, σημαίνει, πρώτα-πρώτα, θά γίνεσαι πρόξενος κακοῦ· θά εἶσαι αηδιαστικό ζῶο στόν ἄνθρωπο· θα προκαλεῖς τόν φόβο –ποιός δέν φοβᾶται τό φίδι;– ἀκόμα καί στά ζῶα. Διάβαζα προχθές σ' ἕνα βιβλίο ὅτι οἱ πίθηκοι φοβοῦνται πάρα πολύ τα φίδια φοβερά!... Τρέπονται σε φυγή οἱ πίθηκοι, ὅταν δοῦν φίδι!

   Ακόμη, θά προκαλεῖς παγερά αἰσθήματα. Λέμε στη γλώσσα μας: κρύο πράγμα το φίδι· ἅμα τό δοῦμε, ἀνατριχιάζουμε... αἰσθανόμασθε πολύ άσχημα, παγερά. Ἄν μᾶς ποῦν ὅτι κάτω ἀπό ἕνα ἔπιπλο στο σπίτι μας μέσα εἶναι ἕνα φίδι, πώ-πώ... αἰσθανόμαστε πάρα πολύ άσχημα.

   Τί σημαίνει αὐτό; Γιατί δέν τό αἰσθανόμαστε αυτό για ἄλλα ζώα, καί τό αἰσθανόμαστε γιά τό φίδι; Ακριβῶς ὁ Θεός ἔχει τόν σκοπό του· ὅπως σᾶς εἶπα, θέλει να νιώθουμε αυτή την απέχθεια, τήν ἀποκρουστικότητα, καί στο νοητό φίδι, τόν διάβολο.

   Πῶς ὅμως μπορεῖ νά τρώει χῶμα ὁ διάβολος; Τό νὰ τρῶς χῶμα σ' ὅλη σου τη ζωή πῶς θά τό ἐννοήσουμε στο νοητό φίδι, τόν διάβολο; Πῶς θά τρώει χῶμα ὁ διάβολος σ' ὅλη του τή ζωή; Ναί, πάντα θά τρώει χῶμα! Χώμα;... Ακούστε πῶς.

   Ὁ ἅγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, στο Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον, λέει –θά σᾶς τό διαβάσω πρῶτα καί μετά θά σᾶς τό ἐξηγήσω: «Διότι, καίτοι ἀσώματος ὢν (ὁ διάβολος), μετὰ τοῦ σώματος ὅμως συναπολαμβάνει καὶ ἐκεῖνος τῶν τοῦ σώματος ἡδονῶν, καθὼς λέγουσιν οἱ θεῖοι Πατέρες. Καὶ αὐταὶ (οἱ ἡδονές) εἶναι ὁ χοῦς καὶ ἡ γῆ, τὰ ὁποῖα κατεκρίθη νὰ τρώγῃ διὰ μέσου τοῦ Ὄφεως. "Καὶ γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου"».

   Καί συνεχίζει στην υποσημείωσή του: «Διὰ τοῦτο εἶπεν ὁ Σιναΐτης θεῖος Γρηγόριος· "Επειδὴ γὰρ καὶ αὐτοὶ (οἱ δαίμονες δηλ.) κατὰ ἄνθρωπον, τὴν ἀγγελικὴν ἡδονὴν ἀπωλέσαντες, καὶ τρυφῆς θείας στερηθέντες, χοῦν καθάπερ καὶ ἡμεῖς καὶ αὐτοὶ τρυφῶν πάσχουσιν, ὑλώδεις πως καὶ αὐτοὶ γεγονότες ταῖς τῶν ὑλικῶν παθῶν ἕξεσιν (Κφ. ρκγ'.)⟩ (Εγχειρίδιον Συμβουλευτικόν, κεφ. Β΄, Διατί ὁ νοῦς ἐδουλώθη εἰς τὰς αἰσθητὰς ἡδονάς, ἐκδ. Υπακοή, 2013, σ. 40. Βλ. ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου, 137 ὠφέλιμα κεφάλαια, 123, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικών, τόμ. Δ΄, μετάφρ. Αντώνιος Γαλίτης, Α΄ ἔκδ. Τό περιβόλι τῆς Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1987¹, σ. 203).

   Ἀκοῦστε ἐδῶ, παιδιά. Ο Θεός κάνει ὅλα τά δημιουργήματά του εὐτυχισμένα. Ὅλα. Οἱ ἄγγελοι εἶναι εὐτυχισμένοι. Καί τά ζῶα εἶναι εὐτυχισμένα. Ὅταν τά ζῶα τρῶνε, αὐτό πού τρῶνε τό ἀπολαμβάνουν. Ἐμεῖς ὅμως ὅταν βλέπουμε μιά αγελάδα να τρώει τό ἄχυρο, λέμε πώ-πώ, ἄχυρο τρώει... ἤ ἕνα σκουλήκι νά εἶναι μέσα στό ἔδαφος, να τρυπάει και να τρώει σάπια φύλλα... Ὁ Θεός δέν κάνει δυστυχισμένα πλάσματα. Αυτό τό ζώο, πού τρώει ὅ,τι τρώει, εἶναι πολύ ευχαριστημένο, εἶναι εὐτυχισμένο. Συνεπῶς, ὅλα τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ αἰσθάνονται μία τρυφή, μία απόλαυση.

   Ἐάν εἶναι λογικά ὄντα, ὅπως εἶναι οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι, τό βάρος αὐτῆς τῆς ἀπολαύσεως πέφτει ὄχι στά υλικά, αλλά στα πνευματικά. Εἰδικά ὁ ἄνθρωπος ἔχει καί τίς ὑλικές απολαύσεις. Τρώμε ἕνα ὡραῖο φαγητό, ἕνα ὡραῖο φροῦτο, ἢ ἀπολαμβάνουμε κάτι. Αὐτό ὁπωσδήποτε μᾶς εὐχαριστεῖ, μᾶς δίνει μιά θαλπωρή, μια ζεστασιά, ὅταν μάλιστα ἔξω κάνει κρύο... Ὅλα αὐτά εἶναι εὐχάριστα πράγματα, αναμφισβήτητα· ἀλλά τό βάρος δέν πέφτει ἐκεῖ, ὅσο πέφτει στήν πνευματική ικανοποίηση, τήν τρυφή τήν πνευματική.

   Οἱ δαίμονες ἦταν ἀγαθοί ἄγγελοι, καί κάποτε εἶχαν κι αυτοί μία τρυφή, μία απόλαυση· βέβαια πνευματική απόλαυση, γιατί είναι πνεύματα. Καί θά λέγαμε, ἡ κύρια απόλαυσή τους ἦταν ἡ θέα τῆς θείας δόξας, να βλέπουν τη δόξα τοῦ Θεοῦ. Τώρα ὅμως τήν ἔχασαν τή θεία δόξα, καί συνεπῶς ἔχασαν αὐτή τήν τρυφή, αὐτήν τήν ἀπόλαυση. Ποῦ θά τή βροῦν; Μέ ποιόν τρόπο τώρα θὰ ἀπολαμβάνουν ευχαρίστηση; Ακούστε.

   Λένε οἱ Πατέρες, κατά τόν ἅγιο Νικόδημο, ὅτι οἱ δαίμονες μπαίνουν μέσα στον ταλαίπωρο ἄνθρωπο και τόν βάζουν νά ἁμαρτάνει στα σαρκικά πάθη, πορνείες, μέθες... καί λοιπά, καί νά ἀπολαμβάνει ὁ ἄνθρωπος μέ τίς αἰσθήσεις του, παράνομα πιά, κατά ἕναν σπάταλο τρόπο, τίς ἡδονές τοῦ σώματος. Καί οἱ δαίμονες, πού εἶναι μέσα στόν ἄνθρωπο, συναπολαμβάνουν τις ήδονές πού ἀπολαμβάνει ὁ ἄνθρωπος! Φοβερό πράγμα!

   Αυτές λοιπόν οἱ ἡδονές, τά πάθη, εἶναι τό χῶμα, εἶναι ἡ γῆ. Αὐτήν, εἶπε ὁ Θεός στον διάβολο, θα τρῶς σ' όλη σου τή ζωή· δηλαδή δέν θά ἔχεις τή δυνατότητα να σηκώσεις το κεφάλι σου καί νά δεῖς τή δική μου τή δόξα, διότι δέν μπορεῖς, δέν θέλεις πιά. Συνεπώς, θα καταφεύγεις να τρῶς καί νά ἀπολαμβάνεις, διά μέσου τῶν αἰσθήσεων τῶν ἀνθρώπων, μέσα στον βούρκο τῆς ἁμαρτίας.

   Γι' αυτό βάζει ὁ διάβολος τούς ἀνθρώπους να ἁμαρτάνουν, ὄχι μόνο γιατί τούς φθονεῖ καί θέλει να τούς ἀποκόψει ἀπό τόν Θεό, ἀλλά καί γιά νά ἀπολαμβάνει καί ὁ ἴδιος τίς παράνομες ήδονές, παρότι εἶναι ἀσώματος, διά μέσου τῶν αἰσθήσεων τῶν ἀνθρώπων. Είναι πραγματικά καταπληκτικό!

   Παιδιά, πρέπει να προσέχουμε. Η σκηνή της καταδίκης, μέσα στον παράδεισο, ἔχει ἀφήσει τά κατάλοιπά της στή ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ὁ διάβολος καί οἱ δαίμονές του εἶναι διάχυτοι· ἐμεῖς εἴμαστε οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ. Οφείλουμε λοιπόν να προσέχουμε πολύ την πνευματική μας ζωή. Νά μήν ἀνεχόμαστε τον διάβολο νά ἀπολαμβάνει διά μέσου τῶν δικών μας ἡδονῶν· ἀλλά θα πρέπει τόν διάβολο, αὐτόν πού νίκησε τους προγόνους μας, τούς πρωτοπλάστους, θα πρέπει ἐμεῖς νά τόν νικήσουμε, θα πρέπει νά τόν πατήσουμε. Καί αὐτό εἶναι τό μεγάλο προνόμιο πού μᾶς ἔχει δώσει ὁ Χριστός. Γι' αὐτό ἦλθε στον κόσμο ὁ Χριστός γιά νά συντρίψουμε ἐμεῖς τώρα τόν διάβολο, ἀφοῦ Ἐκεῖνος, ὁ Χριστός, τόν συνέτριψε.

   Ἀκοῦστε τί γράφει στούς Ρωμαίους ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης συντρίψει τὸν σατανὰν ὑπὸ τοὺς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει» (Ρωμ. 16, 20). Θα συντρίψει γρήγορα τόν Σατανᾶ κάτω ἀπό τά πόδια σας. (Βλ. «Σὺ συνέτριψας τὰς κεφαλὰς τῶν δρακόντων...» (Ψαλμ. 73, 13. Πρβλ. Ψαλμ. 106, 16). «Συ ... καὶ τὰς κεφαλὰς τῶν ἐκεῖσε εμφωλευόντων συνέτριψας δρακόντων» (Εὐχή Μεγάλου Αγιασμοῦ). «Ἀδὰμ τὸν φθαρέντα ἀναπλάττει, ρείθροις Ἰορδάνου καὶ δρακόντων κεφαλὰς ἐμφωλευόντων διαθλάττει, ὁ Βασιλεὺς τῶν αἰώνων Κύριος· ὅτι δεδόξασται.» (Ὄρθρος Θεοφανείων, τροπάριον τῆς α΄ Ὠδῆς τοῦ Α΄ Κανόνος), ὅπως καί Α΄ Ἰωάν. 3, 8)

   Μᾶς εἶπε ἀκόμα ὁ Κύριος: «Ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄψεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδικήσῃ» (Λουκά 10, 19). Σας δίνω ὅλη τήν ἐξουσία να πατάτε πάνω ἀπό τά φίδια καί τούς σκορπιούς καί πάνω από ὅλη τή δύναμη τοῦ ἐχθροῦ, καί τίποτα νά μή σᾶς κάνει κακό.

   Μή νομισθεῖ δέ, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος πού ἑρμηνεύει τό χωρίο αὐτό, ὅτι πρόκειται για φίδια αἰσθητά ἢ σκορπιούς· εἶναι κι' αὐτά· ἀλλά κυρίως πίσω ἀπ' αὐτά εἶναι ὁ διάβολος, διότι λέει παρακάτω: «καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ» («Ὅρα, ἀγαπητέ, διὰ τῆς κατὰ τοῦ θηρίου τούτου τιμωρίας, ὄσὴν ἡμῖν ἐνδείκνυται τὴν κηδεμονίαν, ἣν περὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων φύσιν ἔχει. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τοῦ αἰσθητοῦ ὄψεως· ἔξεστι δὲ τῷ βουλομένῳ μετὰ τοῦτο τηρεῖν τῶν ἐγγεγραμμένων τὴν ἀκολουθίαν, καὶ εἰδέναι ὅτι, εἰ περὶ τοῦ αἰσθητοῦ ταῦτα εἴρηται, πολλῷ μᾶλλον ἐκλαμβάνειν τὰ εἰρημένα δεῖ καὶ περὶ τοῦ νοητοῦ ὄψεως» (άγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλίαι εἰς τὴν Γένεσιν, IZ', PG 53, 143). Ποιός εἶναι ὁ ἐχθρός; Εἶναι ὁ διάβολος. Εἴδατε τί λέει ὁ Κύριος; Σᾶς δίνω ὅλη τήν ἐξουσία να πατᾶτε πάνω στα φίδια, και τά αἰσθητά καί τά νοητά, καί σέ ὅλη τήν δύναμη τοῦ ἐχθροῦ.

   Θά μοῦ πεῖτε: ἐννοεῖ καί τά αἰσθητά φίδια;

   Ναί, ναί! Κάπου πρός τό τέλος τοῦ Κατά Μάρκον εὐαγγελίου, λέει ὁ Κύριος: «κἂν θανάσιμόν τι πίωσιν, οὐ μὴ αὐτοὺς βλάψει» (Μάρκ. 16, 18). Ακόμα κι ἂν πιεῖτε κάτι τό δηλητηριώδες, μπεῖ δηλητήριο μέσα σας, τίποτα δέν θά πάθετε. Ἴσως μοῦ πεῖτε: Ἐμεῖς ὅμως παθαίνουμε!... Μά δέν εἴμαστε τόσο πιστοί άνθρωποι.

   Σᾶς θυμίζω τόν ἀπόστολο Παύλο, παιδιά, ὅταν ἦτων ναυαγός στη νήσο Μελίτη, στη Μάλτα Προκομμένος ἄνθρωπος καθώς ἦταν, δεν κάθησε να τον περιποιηθοῦν, ἀλλὰ πῆγε ὁ ἴδιος να περιποιηθεῖ τοὺς ὑπόλοιπους ναυαγούς. Πήγε και πήρε φρύγανα από ένα μέρος ἐκεῖ, μιά ἀποθήκη, γιά νά βάλει φωτιά να ζεσταθοῦν καί νά στεγνώσουν τα βρεγμένα τους ρούχα. Και τότε, παιδιά, καθώς κρατούσε τα φρύγανα να τα ρίξει στή φωτιά, ἕνα φίδι πού ἦταν μέσα, μία σχιά, που ζεστάθηκε ἀπό τή φωτιά, αισθάνθηκε τή ζέστη, καί ἀμέσως ζωντάνεψε καί άρπαξε τόν Παύλο ἀπό τό δάχτυλο! Κρεμάστηκε το θηρίο, λέει στο βιβλίο των Πράξεων, κρεμάστηκε από το δάκτυλό του! Καί τότε ὁ ἀπόστολος Παῦλος πέταξε το φίδι μέσα στη φωτιά.

   Καί εἶπαν τότε οἱ βάρβαροι, οἱ Μελιτινοί: Πώ πώ... ἔστι δίκης ὀφθαλμός! Εἴδατε; κακούργος ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι αὐτός. Γλύτωσε από το ναυάγιο, ἀλλά τόν κυνηγάει ή θεία Δίκη, τόν δάγκωσε το φίδι! Καί περίμεναν να πρηστεῖ, να πέσει χάμω ξερός. Ὁ Παῦλος ὅμως κινήθηκε σάν νά μή συνέβαινε τίποτα. Καί τότε αὐτοί, αλλάζοντας γνώμη, εἶπαν: Δεν πρέπει νά εἶναι κακοῦργος, ἀλλὰ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. (Πράξ. 28, 1-6)

   Ἔτσι, κατά αἰσθητόν ακόμη τρόπο, παιδιά, ἰσχύει αὐτό πού λέει ὁ Κύριος· πολύ παραπάνω όμως κατά νοητό τρόπο. Αλλά από μᾶς ἐξαρτᾶται. Αν γινόμαστε πνευματικοί ἄνθρωποι, ὁ Χριστός μᾶς ἔδωσε τήν ἐξουσία να πατοῦμε ἐπάνω στα φίδια καί στούς σκορπιούς καί σ' ὅλη τή δύναμη τοῦ ἐχθροῦ, χωρίς να παθαίνουμε τίποτα! Ἡ δύναμη τοῦ ἐχθροῦ ξέρετε ποιά εἶναι; ἡ μαγεία –ἀκούσατε τί εἶπα;– ἡ μαγεία, ἡ μαντεία καί ὅλος ἐκεῖνος ὁ συρφετός τῆς κακοτεχνίας τοῦ διαβόλου! Τίποτα δέν μπορεῖ νά μᾶς βλάψει! Πότε; Ὅταν ἀνήκουμε στόν Ἰησοῦ Χριστό. Τότε ὁ διάβολος ἔχει πραγματικά συντριβεῖ.

   Κυριακή, 17 Φεβρουαρίου 1985


66η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ 

https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.