Ἡ συναγωγή τοῦ Σατανᾶ. Ὁ διωγμός τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης. Επαγγελίες προς αυτήν. Προοίμιο ἐπιστολῆς πρός τόν ἐπίσκοπο Περγάμου.

†.Συνεχίζουμε, ἀγαπητοί μου, τήν ἀνάλυσή μας στην ἐπιστολή αὐτήν τοῦ Κυρίου πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης.

Εἴδαμε ὅτι ὁ Κύριος ἐπαινεῖ τόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης –πράγματι, ἡ ἐπιστολή αὐτή δέν ἔχει κανέναν ψόγο, καμμία κατηγορία, παρά μόνο ἐπαίνους– καί τόν ἐπαινεῖ διότι εἶναι πτωχός, κατά κόσμον πτωχός, παρά τόν πλοῦτο τῆς πόλεως τῆς Σμύρνης, ἀλλά εἶναι πλούσιος κατά Θεόν.

   Καί μπαίνει τώρα σέ ἕνα καινούργιο θέμα, ἀφοῦ εἴδαμε τήν ἀνάλυση αὐτῆς τῆς κατά Θεόν πτωχείας.

   Σημειώνει ὁ Κύριος: «καὶ τὴν βλασφημίαν ἐκ τῶν λεγόντων Ἰουδαίους εἶναι ἑαυτούς, καὶ οὐκ εἰσίν, ἀλλὰ συναγωγὴ τοῦ σατανᾶ» (Αποκ. 2, 9.). Δηλαδή, γνωρίζω ἀκόμη καί τή συκοφαντία πού σᾶς ἔγινε ἀπό ἐκείνους πού λένε ὅτι εἶναι Ἰουδαῖοι, ἐνῶ δέν εἶναι, ἀλλά εἶναι συναγωγή τοῦ διαβόλου.

   Καταρχάς, ἀγαπητοί μου, προσέξτε τι χαρακτηρισμούς δίνει ὁ Κύριος! Εάν κάποτε θά ἔπρεπε νά δώσουμε ἐμεῖς αὐτούς τούς χαρακτηρισμούς, θα μπορούσε να χαρακτηριστοῦμε ὅτι εἴμαστε σκληροί, ὅτι εἶμαστε φανατικοί, ὅτι μέσα μας δέν διατηροῦμε ἀγάπη! Σήμερα δυστυχῶς αὐτό εἶναι τό κλίμα, ὅταν μάλιστα κάποιοι λένε πώς πρέπει να ενώσουμε καί νά ἀναμίξουμε τά ἄμικτα.... θέλοντας μ' αυτόν τον τρόπο τούς ὁμιλητές, ἐκεῖνοι πού τούς κατηγοροῦν ὅτι μιλᾶνε δῆθεν σκληρά, νά εἶναι θεϊκότεροι τοῦ Θεοῦ, καί ἐπιεικέστεροι τοῦ Θεοῦ, καί εὐγενέστεροι τοῦ Θεοῦ!

   Ορίστε λοιπόν! Ἐάν ὁ Χριστός μιλάει ἔτσι, ἐάν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ χαρακτηρίζει μ' αὐτόν τόν τρόπο, τότε ἐγώ, πού εἶμαι ὁ ὑπηρέτης του, μιά φωνή ἀνάμεσα στις μυριάδες φωνές πού μίλησαν τον λόγο τοῦ Θεοῦ μέσα στούς αἰῶνες, ποιός είμαι εγώ γιά να μιλήσω με διαφορετικό τρόπο ἀπό ἐκεῖνον πού μιλάει ὁ Κύριος; Ποιός εἶμαι; Θα μιλήσουμε λοιπόν μέ τό ὕφος πού μιλάει και ὁ Κύριος.

   Ὁ Κύριος χαρακτηρίζει αυτούς τούς Ἰουδαίους συναγωγή τοῦ Σατανᾶ, τοῦ διαβόλου. Καί ἀκόμη λέει ὅτι εἶναι βλασφημία τό νά λένε αυτοί ὅτι εἶναι Ἰουδαῖοι. Ἀλλά ἄς τά δοῦμε τα πράγματα μέ τή σειρά τους.

   Τί εἶναι αὐτή ἡ συναγωγή τοῦ Σατανᾶ;

   Ἡ συναγωγή τοῦ Σατανᾶ, κατά τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, εἶναι αὐτή πού δέν πίστεψε στον Χριστό ἀλλά καί ἡ ἐμμένουσα στην απιστία ιουδαϊκή Συναγωγή.

   Ὁ τίτλος Ἰουδαῖος εἶναι ὁπωσδήποτε τίτλος τιμητικός. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, κατά τήν ἀνθρώπινη φύση Του, ἦταν Ἰουδαῖος· καί γι' αυτό, όταν συνομιλούσε με την Σαμαρείτιδα γυναίκα, της είπε πώς ή σωτηρία προέρχεται από τούς Ἰουδαίους. (Βλ. Ἰωάν. 4, 22) Ἀλλά αὐτός ὁ τιμητικός τίτλος, Ἰουδαῖος, (όχι ἁπλῶς Ἑβραῖος ἡ Ἰσραηλίτης, αλλά ὁ καταγόμενος ἐκ τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα, τῆς βασιλικής φυλῆς, ἀπό τήν οποία θα προερχόταν και ο Χριστός) αὐτός ὁ τίτλος, ἀγαπητοί μου, ξέπεσε, διότι απλούστατα οἱ Ἰουδαῖοι δέν πίστεψαν στον Χριστό, καί ἔτσι ἔμειναν ψιλῷ ὀνόματι, ονομαστικά μόνο, μέ τόν τίτλο Ἰουδαῖοι.

   Καί οἱ ἀληθινοί μέν Ἰουδαῖοι, ἐκεῖνοι δηλαδή πού πίστεψαν στους Προφῆτες, πίστεψαν καί στόν Χριστό, καί ἀποτέλεσαν τήν Ἐκκλησία· ἔτσι, ή Συναγωγή ἔγινε Ἐκκλησία. Ἐκεῖνοι ὅμως οἱ Ἰουδαῖοι πού δέν πίστεψαν στον Χριστό παρέμειναν ὡς ἡ Συναγωγή τῶν Ἰουδαίων.

   Αλλά γιατί δέν πίστεψαν στον Μεσσία;

   Δέν πίστεψαν διότι δεν μπόρεσαν να συλλάβουν τό νόημα τοῦ μηνύματος τῶν Προφητῶν. Ζούσαν μέσα σε μία παχυλότητα ἀντιλήψεων· θέλησαν ἕναν Μεσσία πού θά τούς ἔδινε πλοῦτο καί ἐθνική ἐλευθερία.

   Τό δυστύχημα γι' αυτούς εἶναι ὅτι ἔχουν μείνει σ' αὐτήν τήν άποψή τους μέχρι και σήμερα, μέχρι αυτήν τή στιγμή πού μιλᾶμε, ἀγαπητοί μου. Ἔτσι, αὐτή ἡ Συναγωγή τῶν Ἰουδαίων –πού δέν ἔγινε Ἐκκλησία καί παρέμεινε Συναγωγή τῶν Ἰουδαίων– περιμένει ἀκόμη τόν Μεσσία ὡς ἀπόγονο τοῦ Δαυίδ, δηλαδή έναν κοσμικό αρχηγό καί ἐξουσιαστή, ὄχι ἁπλῶς τῆς πατρίδος τους, ἀλλά ὅλων τῶν ἐθνῶν. Ἐπειδή ὅμως ὁ Ἰησοῦς εἰναι ὁ ἀληθινός Μεσσίας, καί ὁ Μεσσίας ἦλθε (εἶναι ὁ Χριστός· αὐτό σημαίνει Μεσσίας Χριστός), καί ἀφοῦ ἦλθε, τότε μάταια τόν ἀναμένουν.

   Σκεφθεῖτε ὅτι ἀπό τόν καιρό τῶν Προφητῶν, ἤ μᾶλλον ἂν βάλουμε τουλάχιστον χίλια χρόνια πρίν και πρέπει να ξεκινήσουμε ἀπό τόν Μωυσῆ –γιά νά μήν πῶ ἀπό τόν Ἀβραάμ, ἀπό τόν ὁποῖο μέχρι σήμερα πέρασαν τέσσερις χιλιάδες χρόνια– ἂν πρέπει να ξεκινήσουμε ἀπό τόν Μωυσῆ, ὁ ὁποῖος μίλησε γιά τόν μεγάλο αὐτόν Προφήτη, τον Μεσσία, πού ὅποιος δέν θά πίστευε σ᾽ Αὐτόν θά ἐξολοθρευόταν ἀπό τόν λαό τοῦ Θεοῦ, (Βλ. Δευτ. 18, 15-20.) ἔχουν περάσει τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια ἀπό τότε. Καί τό χαρακτηριστικό εἶναι ὅτι μέχρι τόν 5ο αιώνα π.Χ. ἔχουμε μία σειρά προφητικών φωνῶν.  (Εκτός βεβαίως τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ τοῦ Κυρίου, ὁ τελευταῖος τῶν συγγραφέων προφητῶν ὑπῆρξε ὁ προφήτης Μαλαχίας, ἕνας ἐκ τῶν δώδεκα μικρῶν προφητῶν. Ὁ χρόνος δράσεώς του προσδιορίζεται στο πρώτο μισό του 5ου π.Χ. αἰῶνος, καί συγκεκριμένα στην περίοδο μεταξύ 485-445 π.Χ. Ο Μαλαχίας ἕπεται τῶν προφητῶν Ἀγγαίου και Ζαχαρία.) Ἀπό τόν 5ο αιώνα ὅμως μέχρι σήμερα, δηλαδή δυό χιλιάδες πεντακόσια χρόνια, δέν ἔχει ἀκουστεί καμμία προφητική φωνή γιά τόν Μεσσία. Ποῦ εἶναι ὁ Μεσσίας; Απλούστατα, ὁ Μεσσίας ἦλθε.

   Εἶδαν οἱ ἄνθρωποι αυτοί ὅτι ἀργεῖ ὁ Μεσσίας να ἔρθει, καί σκέφτηκαν ὅτι θά πρέπει να ερμηνεύσουν διαφορετικά τους Προφήτες. Βεβαίως ἤδη τούς είχαν ἑρμηνεύσει διαφορετικά. Καί θά πρέπει τώρα να μεταθέσουν την έρμηνεία για το πρόσωπο του Μεσσίου, όχι ὡς προσώπου πλέον, ἀλλ' ὡς λαοῦ. Ὁ Μεσσίας πιά δέν εἶναι ἕνα πρόσωπο, αλλά ένας λαός· είναι ένας λαός πού θά διαδραματίσει τον ρόλο του Μεσσίου. Ὁ Ἰσραήλ λοιπόν, ὡς λαός, εἶναι ὁ Μεσσίας, ὁ ὁποῖος πρέπει να αναλάβει τη διεκδίκηση των δικαίων του από τα ἕθνη, που αυτά υποτίθεται ὅτι καταπάτησαν τα δίκαιά του μέχρι σήμερα. (Μερικοί ἔχουν προσπαθήσει να διερμηνεύσουν το κεφάλαιο 53 τοῦ Ἡσαΐα ὡς ἀναφερόμενο στο "υποφέρον Ἰσραήλ", τό ἔθνος, παρά στον "υποφέροντα Μεσσία". Όμως πολλά στοιχεία αποδεικνύουν πώς τό θέμα είναι ο Μεσσίας, καί ὄχι ὁ Ἰουδαϊκός λαός: (1) Αὐτή ἡ προφητεία μιλάει για ένα άτομο ἀπ' τὴν ἀρχὴ ὡς τό τέλος. (2) Ὁ στίχος 8 είναι συμπερασματικός: «ὁ ὑποφέρων τραυματίστηκε για τις παραβάσεις τοῦ λαοῦ μου (Ισραήλ), καί ἔτσι Αὐτός εἶναι ἕνα άτομο που υποφέρει αναπληρωματικά για τον λαό. Επομένως δέν μπορεῖ Αὐτός νά εἶναι ὁ λαός. (3) Αὐτός εἶναι ἕνα ἀθῶο θύμα (Ησ. 53, 7-9), πράγμα πού ποτέ δέν θά μποροῦσε νά λεχθεῖ γιά τό ἔθνος τοῦ Ἰσραήλ. (4) Εἶναι ἕνα ἐθελοντικό θύμα, που θεληματικά «παρέδωκε τὴν ψυχὴν αὐτοῦ εἰς θάνατον» (Ησ. 53, 12), εἰκονίζοντας πάλι τόν θάνατο ενός ατόμου, καί ὄχι ἔθνους. Ἐπιπλέον τό Ἰσραήλ, ὡς ἔθνος, ποτέ δέν ἔχει ὑποφέρει θεληματικά, εθελοντικά ἢ ἀναπληρωματικά. (5) Εἶναι ἕνα θύμα πού δέν ἀνθίσταται, πού δέν ἤνοιξε το στόμα αὐτοῦ» (Ησ. 53, 7), πράγμα πού δέν μπορεῖ νά λεχθεῖ γιά τό ἔθνος τοῦ Ἰσραήλ. Οἱ λέξεις δέν μποροῦν νά κάνουν καθαρότερη τήν ἔννοια σ' αυτούς πού εἶναι ἀνοιχτοί στήν ἀλήθεια. Το κεφάλαιο 53 τοῦ Ἡσαΐα περιγράφει ἕνα ἀναμάρτητο, εθελοντικό, μή ανθιστάμενο άτομο, πού ὑποφέρει, αναπληρωματικά, γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ, τὸ Ἰσρα-ήλ. (Tony Alamo, The Messiah According to Bible Prophecy, p. 81) Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἐπιλογή Ψαλμών, Τόμ. Γ, Ὁμιλία 19η, ἐκδ. Ι.Μ. Κομνηνείου, Στόμιον 2016, σ. 178.)

   Προσέξτε να δεῖτε πόσο σπουδαία εἶναι αὐτά καί, ἂν θέλετε, και πόσο επίκαιρα, και πόσα πράγματα μπορούν να ερμηνεύσουν. Αὐτά πού σᾶς λέω δέν εἶναι δικές μου ἑρμηνείες· ἡ ἴδια ἡ Συναγωγή, ὁ ἴδιος ὁ Ἰσραήλ εἶναι ἐκεῖνος πού δίνει αὐτή τήν ἑρμηνεία· δέν τήν δίνω ἐγώ τήν ἑρμηνεία αυτή.

   Ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι αυτοί, ἀφοῦ δέν πίστεψαν στον Χριστό, ὅταν βλέπουν τους χριστιανικούς λαούς σε μια προκοπή, ὅταν τοὺς βλέπουν νά ἔχουν τίς πατρίδες τους, ἐνῶ αὐτοί βρίσκονται καί ζοῦν κάτω από μίαν αράν, κατάρα, ἑπόμενο είναι να φτάσουν στο σημείο να ζηλοτυποῦν φοβερά! να ζηλοτυποῦν τούς Χριστιανούς καί τά ἔθνη!

   Αν θέλετε, ρίξτε μια ματιά πῶς τό προφητεύει αυτό ὁ Κύριος στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. (Βλ. Λουκά 15, 11-32.) Εἶναι ἡ συμπεριφορά τοῦ μεγαλυτέρου υἱοῦ. Ξέρετε, πολλές φορές, στα κηρύγματα, ὅταν ἀναλύουμε τήν παραβολή τοῦ ἀσώτου, μένουμε πάντοτε στο πρόσωπο τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. Δέν ξέρω γιατί· μᾶς εἶναι συμπαθέστερο τό πρόσωπο, καί δικαιολογημένα. Λέμε ὅτι ὁ ἄσωτος υἱός, ὁ ὁποῖος κινήθηκε ἔτσι κι ἔτσι, μετανόησε, ἐπανῆλθε καί λοιπά, καί συνήθως δέν ἀναλύουμε, δέν κάνουμε τομή τῆς ψυχολογίας τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ.

   Αὐτός ὁ πρεσβύτερος υἱός δέν εἶναι παρά οἱ Ἐβραῖοι. Ζήλεψε ὁ πρεσβύτερος υἱός ὅταν εἶδε νά γίνεται ἀποδεκτός, νά ἀγκαλιάζεται καί νά δικαιώνεται ὁ νεότερος, ὁ ἄσωτος υἱός. Καί ὁ ἄσωτος υἱός εἶναι τά ἔθνη, πού ἔφυγαν μακριά από τον αληθινό Θεό καί ἀσώτευσαν, ξοδεύοντας την ψυχή τους, αὐτή τήν μεγάλη τους περιουσία, στήν ἁμαρτία καί στήν εἰδωλολατρία. Καί τώρα ὁ Θεός καλεῖ τά ἔθνη.

   Θυμηθεῖτε, ἱστορικά τώρα, πῶς ἀντέδρασαν οἱ Ἑβραῖοι ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος τους μίλησε στα Ἱεροσόλυμα καί τούς εἶπε ὅτι ὁ Θεός τῶν ἔστειλε στα ἔθνη. Μέχρι την ώρα εκείνη τον ἄκουγαν· αλλά μόλις ἄκουσαν τή λέξη ἔθνη, δαιμονίστηκαν... καὶ ἔπαιρναν χώμα από κάτω και το πετούσαν ἐπάνω ψηλά, κι ἔσχιζαν τα ρούχα τους και τα πετούσαν επάνω στον αέρα, και φώναζαν στον Λυσία τον χιλίαρχο: Σκότωσε τον αὐτόν τόν ἐξωμότη! Σκότωσέ τον!... (Πράξ. 22, 22.) Είδατε, αγαπητοί μου;

   Αὐτή ἡ παραβολή τοῦ Κυρίου, ὅπου περιγράφεται ἡ ψυχολογία του πρεσβυτέρου υἱοῦ, τοῦ Ἰσραήλ, έναντι τοῦ νεοτέρου υἱοῦ, τῶν ἐθνῶν, συνεχίζεται τώρα πια ἱστορικά να πραγματώνεται. Βλέπουμε τους Αποστόλους, καί συγκεκριμένα τόν ἀπόστολο Παύλο, του οποίου ἔχουμε περισσότερες βιογραφικές πληροφορίες του στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ὅταν πηγαίνει στις συναγωγές να κηρύξει Χριστό, στην Αντιόχεια τῆς Πισιδίας –ὄχι τῆς Συρίας–, στη Θεσσαλονίκη, στην Κόρινθο, ὅπου καί ἄν πῆγε, οἱ Ἑβραῖοι ἦταν ἀπό πίσω!... νά τόν κυνηγοῦν διαρκῶς, καί νά μή μπορεί πουθενά νὰ σταθεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος!... διαρκῶς οἱ Ἑβραῖοι νά τόν καταδιώκουν! (Βλ. Πράξ. 13, 42-51, 17, 5-15, 18, 12-17.)

   Ὅταν κάποτε βρέθηκε στην Κόρινθο, σκόπευε να πάει διά θαλάσσης στά Ἱεροσόλυμα γιατί εἶχε τήν εὐλογία τῆς λογίας –είχε μαζέψει χρήματα για τους πτωχούς τῆς Ἱερουσαλήμ. Τότε πληροφορήθηκε ὅτι οἱ Ἐβραῖοι εἶχαν ἑτοιμάσει συνομωσία, και στον λιμένα τῶν Κεγχρεῶν θά ἔμπαιναν καί αὐτοί μέσα στο πλοῖο, καί στόν δρόμο, κάποια νύχτα, θά τόν ἅρπαζαν καί θά τόν πετοῦσαν στη θάλασσα νά τόν πνίξουν –εἶναι τά ἔργα τῶν Ἑβραίων αυτά... αυτές ὅλες οἱ δολοπλοκίες τους! Τό ἔμαθε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καί πῆγε διά ξηρᾶς. Δηλαδή, ἦλθε στη Μακεδονία, πέρασε από τήν Τρωάδα, ἀπό ἐκεῖ μετά πῆρε πλοῖο καί ἐρχόταν παραλιακά τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί λοιπά. Καί τελικά συνελήφθη στά Ἱεροσόλυμα καί εἶχε τήν παρακάτω περιπέτειά του. (Βλ. Πράξ. 20, 1-6. 11, 30. 12, 25. Πρβλ. Πράξ. 9, 23-25. 17, 14. 23, 12-35. κ. ά.)

   Βλέπετε πῶς σκέπτονταν οἱ Ἑβραῖοι; Βλέπετε πῶς κυνηγοῦσαν οἱ Ἑβραῖοι τόν ἀπόστολο Παύλο; Δηλαδή στην πραγματικότητα κυνηγοῦσαν τήν Ἐκκλησία, τούς Χριστιανούς. Τούς είχε καταλάβει μία φοβερή, φοβερότατη ζηλοτυπία!

   Ἔτσι, ἀφενός μέν ἡ ἀπογοήτευσή τους ὅτι ὁ Μεσσίας τους δέν ἦλθε, αφετέρου ἡ ζηλοτυπία τους, τούς ἔφθασε στη φοβερή αυτή κατάσταση, ὥστε στήν ἐποχή μας νά ἔχουν ἱδρύσει τον Σιωνισμό, δηλαδή μία κίνηση, θα λέγαμε, μέ τήν ὁποία σκοπεύουν να πάρουν πίσω τά δικαιώματά τους οἱ Ἑβραῖοι, να τιμωρήσουν τούς λαούς, κάτω ἀπό τό πέλμα τῶν ὁποίων ὡς Ἑβραῖοι τῆς διασπορᾶς δέχθηκαν ἐξευτελισμούς, καί νά ἐπικρατήσουν ἐπί ὅλων τῶν ἐθνῶν, να γίνουν κοσμοκράττορες! Εἶναι πραγματικά φοβερό αυτό. Γι' αὐτό ἀκριβῶς αὐτός ὁ Διεθνής Σιωνισμός, πού στίς ἡμέρες μας δρᾶ ἔντονα, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία σκοτεινή δύναμη, ἤ, καλύτερα, μία δύναμη μέ πολλά πλοκάμια, πού ἔχει ἀγκαλιάσει ολόκληρη τήν ὑφήλιο, καί προσπαθεῖ νά ἐπιφέρει κατάπτωση τῶν χριστιανικῶν λαῶν καί ἐπικράτηση τῶν Ἑβραίων. (Ὁ Διεθνής Σιωνισμός (από το όρος Σιών στην Ιερουσαλήμ, ὡς συνεκδοχική ονομασία τῆς ἴδιας τῆς πόλης) ιδρύθηκε το 1897 στή Βασιλεία τῆς Ελβετίας, με σκοπό τόν ἐπικοισμό τῆς Παλαιστίνης με Εβραίους τῆς διασπορᾶς καί τήν ἵδρυση του κράτους τοῦ Ἰσραήλ, ὅπως καί τήν προετοιμασία τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ ἀναμενόμενου Μεσσία (Αντιχρίστου) ως παγκόσμιου κυβερνήτη με ἔδρα τήν Ἱερουσαλήμ. Ὁ πρῶτος σκοπός πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1948· απομένει ο δεύτερος, ή παγκόσμια κυριαρχία.)

   Αγαπητοί μου, αυτά που λέμε δέν εἶναι παραμύθια οὔτε ἀποτελέσματα ενός φανατισμού ἐναντίον των Ἑβραίων. Μόλις πριν λίγα χρόνια ὁ ἴδιος ὁ Ο.Η.Ε., ὁ Οργανισμός Ηνωμένων Εθνῶν, ἔβγαλε στην επιφάνεια τό θέμα Σιωνισμός! Ένα ή δύο χρόνια είναι δέν θυμᾶμαι πού ἔβγαλε απόφαση κατά του Σιωνισμού. Είναι φοβερό πράγμα! (Αν καί ὁ ΟΗΕ φέρεται ὡς ουραγός πίσω από το σιωνιστικό ἅρμα και εὐλογεῖ τίς ἐπιθετικές ενέργειες καί τούς παράνομους ιμπεριαλιστικούς πολέμους των ΗΠΑ καί τοῦ Ἰσραήλ, στις 10 Νοεμβρίου 1975 ἐξέδωσε μια καταδικαστική απόφαση, με αριθμό 3379, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὁ Σιωνισμός είναι μια μορφή ρατσισμοῦ καί ρατσιστικῶν διακρίσεων. Η απόφαση υιοθετήθηκε και ἡ πλειοψηφία τῆς διεθνούς κοινότητος τήν ὑποστήριξε. 72 χώρες ψήφισαν ὑπέρ τῆς ἀποφάσεως, καί μόνο 35 κατά , με 32 αποχές. Ἡ ἀπόφαση εμπεριείχε ἐπίσης ἄλλες δύο, ἐλάχιστα γνωστές αποφάσεις, πού εἶχαν ληφθεῖ ἀπό Διεθνεῖς Ὀργανισμούς τό ἴδιο ἔτος τήν ὑπ' ἀριθμόν 77 απόφαση τῆς Συνέλευσης τῶν Ἀρχηγῶν τῶν Κρατῶν καί τῶν Κυβερνήσεων τοῦ Ὀργανισμού Αφρικανικῆς Ενότητος, κατά τήν ὁποία το ρατσιστικό καθεστώς στην κατεχόμεννη Παλαιστίνη καί τά ρατσιστικά καθεστώτα στην Ζιμπάμπουε καί στή Νότια Αφρική ἔχουν μία κοινή ιμπεριαλιστική καταγωγή, ἀποτελοῦν μία ἑνιαία συνθήκη καί ἔχουν τήν ἴδια ρατσιστική δομή, καί τήν Πολιτική Διακήρυξη και Στρατηγική γιά τήν Ίσχυροποίηση τῆς Διεθνοῦς Εἰρήνης καί Ασφάλειας καί τήν Ενίσχυση τῆς ᾿Αλληλεγγύης καί τῆς Ἀμοιβαίας Υποστήριξης ἀνάμεσα στις Αδέσμευτες Χώρες, πού ἀποκαλεῖ τόν Σιωνισμό ρατσιστική και ιμπεριαλιστική ιδεολογία. Ὅμως, το 1991, ἡ ὑπ' ἀριθμ. 3379 απόφαση ανακλήθηκε, γιατί τό Ἰσραήλ καί οἱ ΗΠΑ τό ἀπαίτησαν, ἀπειλώντας πώς δέν θά συμμετάσχουν στη Σύνοδο Εἰρήνης τῆς Μαδρίτης. Παρ' ὅλα αὐτά, ἡ ἀπόφαση αυτή του ΟΗΕ ἄφησε ἕνα ἄσβηστο ἴχνος στήν Ἱστορία. (Ανάκτηση: 28 Απριλίου 2023 από τό https://omniatv.com/5757)

   Ἐξ ἄλλον μή ξεχνάμε ὅτι ὁ Μασονισμός, ὁ Χιλιασμός καί ὁ Οἰκουμενισμός εἶναι ἔργα καί ἡμέρες του Σιωνισμοῦ, εἶναι δικά του ἔργα. (Στα 1861, ἕνα ἑβραϊκό περιοδικό πού ἐκδίδετο στο Παρίσι, μέ τίτλο La Verite Israelite (V, 74), αποκαλύπτει πώς οἱ Μασόνοι καί οἱ Ἑβραῖοι ἔχουν παρόμοιους στόχους.) Καί προσπαθοῦν νά κατακτήσουν τον κόσμο μ' αὐτόν τόν τρόπο· να πολεμοῦν μέ ἐσωτερικούς εχθρούς, μέ τούς ἴδιους τούς Χριστιανούς, οἱ Χριστιανοί δηλαδή να στρέφονται ἐναντίον τῆς πίστεώς τους, ἐναντίον τῆς πατρίδος τους καί λοιπά. Διότι, πείτε μου, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος γίνεται Μασόνος, γίνεται Χιλιαστής, δέν στρέφεται εναντίον τῆς πίστεώς του; δέν στρέφεται εναντίον τῆς πατρίδος του;

   Για παράδειγμα, σοῦ λένε οἱ Χιλιαστές: Γιαχβέ εἶναι τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ, Ἰεχωβά.

   Γιατί, κύριοι, τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ λέτε πώς εἶναι τό Ἰεχωβᾶ; Εἴδατε ἐσεῖς πουθενά στην Καινή Διαθήκη να γράφει, ἔστω καί μιά φορά, τό ὄνομα Ἰεχωβᾶ; Γιατί; Δέν τό ἀντιλαμβάνεστε –θα λέγαμε στους Χιλιαστές– ὅτι ὑπηρετεῖτε ξένα συμφέροντα; ὅτι ἔχει λυσσάξει ή Συναγωγή τῶν Ἰουδαίων ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας, καί προσπαθεῖ νά τήν προσβάλλει; (Ὁ Charles Russell (1852-1916), γνωστός καί ὡς πάστορας Ρώσσελ, ἦταν ὁ ἱδρυτής τῆς ὀργάνωσης τῶν Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβα. Το 1879 πρωτοεξέδωσε το γνωστό περιοδικό Σκοπιά μέ τήν ονομασία Ἡ Σκοπιά τῆς Σιών (Zion's Watch Tower). Στις 11-6-1911 τό μήνυμά του προς Εβραίους τοῦ Σαίντ Λιούις ἦταν ξεκάθαρο: Σιωνισμός, ἡ Ἐλπίδα τοῦ Κόσμου. Ἔλεγε: Δέν κηρύττουμε τον Ἰησού στους Εβραίους. Το μήνυμά μας σ' αυτούς εἶναι σάν Εβραϊοι προς Εβραίους –ἀπό τό Ἡσ , 1,2– "Κουράγιο, κουράγιο Λαέ μου". (Fritz Springmeier, Ρώσσελ, Ἕνας Πρώϊμος Αμερικανός Σιωνιστής, σ. 69). Ὁ Ρώσσελ ὑπῆρξε Σιωνιστής, πρίν ἀκόμη υπάρξει ή λέξη. Στα 1880 άρχισε να προβλέπει τήν ἐπιστροφή των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Στο βιβλίο του Ἡ ἐπιστροφή τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ (1889) αφιερώνει τό 8ο κεφάλαιο στην αναβίωση τοῦ κράτους τοῦ Ἰσραήλ. Επίσης διαφήμιζε τήν σιωνιστική κίνηση τοῦ πατέρα τοῦ Σιωνισμού, Theodor (Tivadar) Herzl. Αργότερα ἔγραψε το Κουράγιο στους Εβραίους, λέγοντας πώς στη Βίβλο ὁ Θεός ὑποσχέθηκε τήν ἐπανίδρυση του κράτους τους. Τό Γιαχβέ ἀποτελεῖ ἑλληνική μεταφορά τοῦ ἑβραϊκοῦ τετραγράμματου ὅρου יהוה, και περιλαμβάνει τά σύμφωνα ΥHWH. Οἱ  Ἰουδαῖοι δέν χρησιμοποιοῦσαν φωνήεντα στα γραπτά τους. Μέ τό πέρασμα τῶν χρόνων ὅμως καί μέ τίς διάφορες προσπάθειες προσθήκης φωνηέντων στα τέσσερα σύμφωνα, δημιουργήθηκε καί ἡ τεχνητή προφορά Ἰεχωβά (Βλ. Ἰαβέ, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 6, 1965, στ. 592), χωρίς ερείσματα σέ ἀρχαῖες μαρτυρίες, πού μάλιστα, σύμφωνα μέ τήν Ἰουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια, ἀπορρίπτουν καί οἱ ἴδιοι οἱ Ἰουδαῖοι))

   Αλλά το σπουδαῖο εἶναι ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος χαρακτηρίζει αυτήν τή Συναγωγή τῶν Ἰουδαίων, που κινεῖται μ' αυτόν τον τρόπο, συναγωγή του Σατανά! Νομίζω πώς πιο καίριος και πιο εύστοχος χαρακτηρισμός απ' αυτόν πού δίνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος δεν θα μπορούσε να δοθεῖ· ἄν θέλετε, αποκαλυπτικότερος χαρακτηρισμός δέν θά μπορούσε να δοθεῖ. Καί θά δοῦμε στη συνέχεια γιατί εἶναι ὁ ἀποκαλυπτικότερος χαρακτηρισμός.

   Πάντως το θέμα εἶναι ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι διεισδύουν παντου μέ κάθε μέσο! Διεισδύουν στην κρατική μηχανή κάθε λαοῦ, κάθε κράτους, καί προσπαθούν να κρατοῦν στα χέρια τους την οικονομία τῶν λαῶν, μά καί τή διοίκηση, ἀκόμη καί τόν τύπο. Αὐτό, τό ὅτι κρατοῦν καί τόν τύπο, ἀποδείχθηκε. Οἱ μεγαλύτερες έφημερίδες τοῦ κόσμου εἶναι στα χέρια τῶν Ἑβραίων! Και γράφουν ὅπως ἐκεῖνοι θέλουν να γράφουν. Πάντα! Eτσι θέλουν να γράφουν τίς εἰδήσεις; ἔτσι τίς γράφουν. Ἔ, βέβαια, ἀφοῦ ὁ Τύπος βρίσκεται στα χέρια τους! Μέ αὐτούς τούς τρόπους προσπαθοῦν, μέ κάθε μέσο, να κυριαρχήσουν πάνω σε όλο τον κόσμο. (Ὑπό τόν ἔλεγχό τους εἶναι οἱ Τράπεζες, οἱ Μεγαλοτραπεζίτες, τα Καρτέλ, το ΔΝΤ, ή Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων (FED), οἱ Ὀλιγάρχες, ή Wall Street, διάφορες ΜΚΟ, οἱ Παγκοσμιοποιητές, το Πεντάγωνο και το ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο Εξωτερικῶν Σχέσεων, ἡ Τριμερής Επιτροπή, ἡ Λέσχη Μπίλντερμπεργκ, ἡ Διεθνής Μασονία, οἱ Μυστικές Υπηρεσίες (NSA, Echelon, M15, Mossad κ.ἄ.), ὁ Λευκός Οίκος, τα Ανάκτορα του Μπάκινχαμ, οἱ Ὑποτακτικές Κυβερνήσεις μέ τά Κοινοβούλιά τους, τά ΜΜΕ καί πολλά άλλα. (Ανάκτηση: 2-5-2013 από το https://www.newsbomb.gr/oikonomia/story/379503/apokalyptiko-arthro-poios-eleghei-pragmatika-ton-kosmo )

   Ἐξ ἄλλου βλέπει κανείς καθαρά ὅτι τά Πρωτόκολλα τῶν Σοφῶν τῆς Σιών, αὐτό τό βιβλίο που εκδόθηκε τόν περασμένο αιώνα, δέν εἶναι μύθος, γιατί βλέπει κανείς ἕνα πρός ἕνα να πραγματοποιούνται ὅλα ἐκεῖνα πού γράφτηκαν γι' αὐτούς, ἤ, καλύτερα, ἀποκαλύφθηκαν ἐκεῖνα πού αὐτοί εἶχαν ὡς σχέδιά τους εναντίον τῶν ἐθνῶν. (Πρόκειται για κείμενα τά ὁποῖα ἀποκαλύφθηκαν το 1902 από τον Ρώσο Σέργιο Νείλο. Είναι τα πρακτικά του πρώτου συνεδρίου πού διοργάνωσε ἡ Παγκόσμια Σιωνιστική Οργάνωση το 1897 στη Βασιλεία τῆς Ἐλβετίας. Ἐνδιατρίβοντας κανείς σ' αυτά, θαυμάζει τήν ευστοχία, τήν μεθοδικότητα καί τήν ἀκρίβειά τους, τά ὁποῖα από πολύ παλιά υλοποιούνται αργά και σταθερά. Σ' αὐτά ἐκτίθενται οἱ ἀντικειμενικοί σκοποί πού ἐπιδιώκονται από αρχαιοτάτων χρόνων καί οἱ λεπτομέρειες του τελικού σχεδίου δράσεως γιά τήν κατάκτηση τῆς παγκόσμιας ἐξουσίας, ὅταν τά πάντα θά φαίνονταν ἕτοιμα γιά νά ἀρχίσουν τον τελικό τους ἀγῶνα.)

   Γιατί ὅμως ὁ Κύριος χαρακτηρίζει αυτούς συναγωγή τοῦ Σατανᾶ;

   Τούς χαρακτηρίζει ἔτσι, αγαπητοί μου, διότι πλούστατα πίσω απ' αυτήν τη συναγωγή τῶν Ἰουδαίων εἶναι ὁ Σατανᾶς! Γι' αυτό σας είπα ότι είναι αποκαλυπτικός χαρακτηρισμός.

   Καί τόν ἀπόστολο Πέτρο αποκάλεσε κάποτε ὁ Κύριος σατανᾶ, απλούστατα διότι πίσω από τον απόστολο Πέτρο ἦταν ὁ Σατανᾶς. Καί ἄν κανείς κάνει το θέλημα τοῦ Σατανᾶ, ταυτίζεται μέ τόν Σατανά. Ἔτσι, ὁ Κύριος, μέ τό «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ» (Ματθ. 16, 23. Μάρκ. 8, 33.) πού είπε στον απόστολο Πέτρο, προέβαινε σε δύο αποκαλύψεις.

   Ἡ μία εἶναι ὅτι πίσω ἀπό τόν ἀπόστολο Πέτρο εκείνη τή στιγμή εἶναι ὁ διάβολος. Καί ὁ ὁποῖος διάβολος ἔρχεται τώρα να ξαναπειράξει τον Κύριο. Διότι την πρώτη φορά, πού Τόν πείραξε στην ἔρημο, όπως λέει το Κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, τόν ἄφησε «ἄχρι καιροῦ» (Λουκᾶ 4, 13.), για κάποιον καιρό. Νά 'τος τώρα πάλι ὁ διάβολος, ἔρχεται. Καί ὅταν λέμε ὁ διάβολος, ἐννοοῦμε τόν Εωσφόρο. Δηλαδή δέν εἶναι ἕνας δαίμονας, δέν εἶναι ἕνας πονηρός ἄγγελος, ἀλλά εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Σατανᾶς. Ἕνας εἶναι ὁ Σατανᾶς· οἱ ἄλλοι εἶναι δαίμονες. Ἕνας εἶναι, αὐτός ὁ πρῶτος, ὁ Εωσφόρος. Αὐτός εἶναι. Καί τώρα ἔρχεται νά πειράξει τόν Κύριο διά τοῦ ἀποστόλου Πέτρου. Δέν τά κατάφερε όμως, γιατί ὁ ἀπόστολος Πέτρος μετανόησε, συνῆλθε. Αργότερα ἀρνήθηκε τόν Κύριο, αλλά συνῆλθε πάλι. Ὁ Ἰούδας εἶναι ἐκεῖνος ὁ ταλαίπωρος πού ἔγινε θῦμα τοῦ διαβόλου.

   Ἔτσι, τό ἕνα εἶναι αὐτό· ἀποκαλύπτει ὁ Κύριος ὅτι ἐκείνη τή στιγμή πίσω από τόν ἀπόστολο Πέτρο ἦταν ὁ Σατανᾶς. Καί τό δεύτερο εἶναι ὅτι ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἦταν ὄργανο τοῦ Σατανᾶ.

   Ἔτσι λοιπόν κι ἐδῶ· μέ τό νά πεῖ ὅτι αὐτοί εἶναι ἡ συναγωγή τοῦ Σατανᾶ, θέλει νά πεῖ δυό πράγματα· πρῶτον, ὅτι πίσω από τους Εβραίους δρᾶ ὁ διάβολος, καί, δεύτερον, ἐπειδή αυτοί γίνονται ὄργανα τοῦ διαβόλου, τότε ταυτίζονται μαζί του καί γίνονται καί αὐτοί διάβολοι θα λέγαμε, σατανάδες! Γι' αὐτό λοιπόν τούς ἀποκαλεῖ εὐστοχότατα συναγωγή τοῦ Σατανᾶ.

   Εἶναι φοβερός χαρακτηρισμός αυτός, ἀγαπητοί μου· συναγωγή τοῦ Σατανᾶ! Δέν τόν λέω ἐγώ τόν λέει ὁ Κύριος. Ἄς προσέξουμε.

   Αλλά... τί νά πεῖ κανείς! Ρίξτε μια ματιά στον 2ο ψαλμό, ἅμα θά πᾶτε σπίτι σας. Ἐκεῖ λέει ὅτι τά ἔθνη (καί δέν εἶναι κανείς ἄλλος παρά ὅλοι ἐκεῖνοι πού γινονται ὄργανα των Σιωνιστῶν) στρέφονται εναντίον τοῦ Θεοῦ καί ἐναντίον τοῦ «χριστοῦ αὐτοῦ» (Ψαλμ. 2, 2. Ὑπό την λέξη «έθνη» νοοῦνται οἱ Σιωνιστές καί οἱ λαοί πού παρασύρονται ἀπ' αὐτούς. Ὁ Σιωνισμός εἶναι ἐπανάσταση εναντίον τοῦ Θεοῦ ἀπό κάθε άποψη. Οι Σιωνιστές απεχθάνονται τούς θρησκευόμενους Εβραίους, καί τό σίγουρο εἶναι ὅτι ἐδῶ καί αἰῶνες δεν πιστεύουν στον Γιαχβέ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης· ἀντιθέτως, Τόν μισοῦν θανάσιμα! (Βλ. Theodor Herzl, Η παραδοσιακή Τορά ἀντίπαλος του Σιωνισμού). Απορρίπτουν καί ἐπίσημα τήν Παλαιά Διαθήκη, τη θέση τῆς ὁποίας παίρνει το Ταλμούδ. Δέν πρέπει να συγχέεται ὁ Σιωνισμός μέ τόν Ἰουδαϊσμό. Οἱ ἀνά τούς αἰῶνες ἀποστάτες, ἀνυπάκουοι κι ἀμετανόητοι Ἑβραῖοι, το διεφθαρμένο και ανήθικο τμῆμα τοῦ λαοῦ, ἡ πονηρά συναγωγή (Αριθ. 14, 27· 35), ἡ ἐξεστραμμένη γενεά (Δευτ. 32, 20), ή συναγωγή πονηρευομένων (Ψαλμ. 21, 17. 25, 5. 63, 3) εἶναι οἱ ἀρχαῖοι Σιωνιστές, οἱ ὁποῖοι εἶναι σέ ἀδιάκοπη σύγκρουση με τον Γιαχβέ καί τό ὑπόλοιπο πιστό καί ἐνάρετο τμῆμα τῶν Ἑβραίων, τό λείμμα (Ρωμ. 9, 27. 11, 5). Αυτοί λοιπόν, οἱ ἀρχαῖοι Σιωνιστές –μέ ἐπικεφαλῆς τό ἱερατεῖο, πού φαινομενικά πίστευε στὸν Ἰουδαϊσμό, αλλά πρακτικά στον Σιωνισμό– συγκρούστηκαν μέ τόν Χριστόν Κυρίου. Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἐπιλογή Ψαλμῶν, Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες, Τόμ. Α΄, Ομιλία 2η, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2014). Κάνει σαφή διάκριση μεταξύ του Θεοῦ καί τοῦ Χριστοῦ του, για να δείξει τον Άγιο Τριαδικό Θεό και τον Χριστόν Κυρίου, δηλαδή τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ.

   Καί τότε, λέει, ὁ Θεός «ἐκγελάσεται αὐτούς», αλλά καί ὁ Χριστός, αναφέρει πάλι στον 2ο ψαλμό, θα τούς συντρίψει αυτούς όπως ένας κεραμέας συντρίβει με ένα σιδερένιο ραβδί τα κεραμικά του. Με πόση ευκολία σπάζουμε ἕνα τσουκάλι, μία στάμνα, ὅταν ἔχουν με ένα σιδερένιο ραβδί; μέ τόν ἴδιο τρόπο θα τους συντρίψει αὐτούς ὁ Κύριος.

   «Εκγελάσεται αὐτούς»! Αυτό το «ἐκγελάσεται» εἶναι φοβερό να γελάσει εἰς βάρος σου ὁ Θεός, δηλαδή να σε κοροϊδέψει ὁ Θεός, καί νά πεῖ: Ταλαίπωρε, φτωχέ, ἔρχεσαι να πολεμήσεις μαζί μου...! Ξέρετε τί εἶναι να γελάσει ὁ Θεός εἰς βάρος σου; Εἶναι φοβερό πράγμα! Διότι ὁ Θεός βλέπει τα τεχνάσματα στους Εβραίους, τά δαιμονικά αυτά τεχνάσματα, τα βλέπει και λέει: Ταλαίπωροι, Ἑβραῖοι...

   Διαβάστε, παρακαλώ, αὐτόν τόν ψαλμό· εἶναι προφητικότατος· ἀναφέρεται ἀκριβῶς σέ ὅσα λέμε τώρα.

   Καί ἀπευθύνεται ὁ Κύριος, πάντα πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης, καί τοῦ λέει: «μηδὲν φοβοῦ ἃ μέλλεις παθεῖν. ἰδοὺ δὴ μέλλει βαλεῖν ὁ διάβολος ἐξ ὑμῶν εἰς φυλακὴν ἵνα πειρασθῆτε, καὶ ἕξετε θλίψιν ἡμέρας δέκα» (Αποκ. 2, 10.). Μη φοβάσαι δηλαδή γιά ἐκεῖνα πού πρόκειται να πάθεις. Νά, ὁ διάβολος πρόκειται να βάλει μερικούς από σᾶς στή φυλακή γιά νά ὑποστεῖτε δοκιμασία, καί θά ἔχετε θλίψη για δέκα ἡμέρες.

   Ἐδῶ ἐννοεῖ νέα θλίψη. Ὄχι τήν προηγούμενη, τῆς πτωχείας, πού εἶπε βλέπω τη θλίψη σου καί τήν πτωχεία σου καί τήν ὑπομονή σου. Είναι νέα θλίψη, πού θά εἶναι ὑπό τήν μορφή τοῦ διωγμοῦ καί πού προαναγγέλλεται στήν Ἐκκλησία τῆς Σμύρνης.

   Είναι χαρακτηριστικό ἐδῶ ὅτι τόν διωγμό αὐτόν πάλι τόν παρασκευάζει ὁ διάβολος· (Πρέπει να υπογραμμισθεί με πόση χριστιανική διάκριση ὁ Ἰωάννης, ἀποφεύγοντας νά ὑποδαυλίσει τόν ἀντισημιτισμό, δέν κατηγορεῖ τούς συκοφάντες Ἰουδαίους, ἀλλά ἐκεῖνον πού τούς παρακινεῖ, τόν αἰώνιο ἐχθό τοῦ ἀνθρώπου, τόν διάβολο. (Σωτ. Δεσπότη, Ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη, ἐκδ. Ἄθως, 2008, σ. 110) αλλά ὡς ὄργανά του θά ἔχει πάλι τούς Ἰουδαίους –ἐδῶ εἶναι τό χαρακτηριστικό– οἱ ὁποῖοι ἐδῶ ἀποκαλοῦνται, ὅπως εἴδαμε, συναγωγή τοῦ Σατανᾶ, ἤ –ἄν θέλετε νά τό ποῦμε διαφορετικά, κατά τό Ἀντίχριστος– αντισυναγωγή τοῦ Θεοῦ, ἀντιεκκλησία τοῦ Θεοῦ.

   Αλλά μέ τόν σχηματικό αριθμό δέκα ὑποδηλώνεται ἐδῶ ὅτι ὁ διωγμός θά εἶναι βραχείας διαρκείας· δέν θά εἶναι δηλαδή για πολύ καιρό· δέκα ἡμέρες, πού εἶναι σχηματικός, συμβολικός αριθμός.

   Προσέξτε, παρακαλῶ· θέλω νά σᾶς βοηθήσω στο να καταλάβετε σιγά-σιγά τήν ἔννοια τῶν σχηματικῶν, τῶν συμβολικῶν ἀριθμῶν. Στήν παραβολή τῶν δέκα παρθένων λέει πώς ἦταν δέκα παρθένοι· πέντε ἦταν μωρές και πέντε φρόνιμοι. Γιατί δέκα; και μετά γιατί πέντε και πέντε; Για να μη βάλει κανείς από μυαλό του ἀριθμούς. Αυτοί είναι σχηματικοί αριθμοί, συμβολικοί.

   Ρώτησαν κάποτε τον Κύριο. «Κύριε, εἰ ὀλίγοι οι σωζόμενοι;», κι ὁ Κύριος απάντησε: «αγωνίζεσθε είσελθεῖν». Δέν εἶπε λίγοι ούτε πολλοί, αλλά αγωνιστείτε να μπείτε «διὰ τῆς στενής πύλης» (Λουκά 13, 23-24. Πρβλ. Ματθ. 7, 13.). Δεν είπε πόσοι θα σωθοῦν.

   Έτσι, στην παραβολή αυτή, βάζει οἱ μὲν νὰ σώζονται καί οἱ δέ νά μή σώζονται, οἱ μέν να εισέρχονται στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί οἱ ἄλλοι να μην εισέρχονται στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, για να μην πει κανείς Τί ποσοστά σωτηρίας άραγε υπάρχουν; Βάζει πέντε και πέντε, σύνολο δέκα, συνεπώς σχηματικοί αριθμοί, που σημαίνει ὅτι δέν μπορεῖ νά βγάλει κανείς ἀπὸ τὸν ἀριθμό κανένα συμπέρασμα.

  Ἔτσι καί ἐδῶ, βάζει δέκα ημέρες. Δέν εἶναι δέκα ἀκριβῶς ἡμέρες· εἶναι ἁπλῶς κάποιες ἡμέρες. Ἀλλά ὁ ἀριθμός δέκα δείχνει ὅτι δέν θά εἶναι κάτι πάρα πολύ.

   Ἐπίσης, ὅταν λέει ότι χίλια χρόνια θα βασιλεύσει ὁ Χριστός στή γῆ –πού τό παίρνουν οἱ Χιλιαστές και λένε ὅτι θά βασιλεύσει ὁ Χριστός χίλια χρόνια ἐδῶ στή γῆ καί θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καί λοιπά–  (Οἱ Χιλιαστές, βασισμένοι στο Αποκ. 20, 6, πιστεύουν ὅτι ὁ Χριστός, πρίν ἀπό τήν τελική Κρίση του κόσμου, θα βασιλεύσει στή γῆ γιά χίλια ἔτη. Ἡ βασιλεία Του θά εἶναι ἐγκόσμια, με πραγματική κυβέρνηση, στην οποία θα μετέχουν ὁ Ἀβραάμ, ὁ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακώβ καί ἄλλα Βιβλικά πρόσωπα πού θά ἀναστηθούν. Πρίν τή χιλιετή βασιλεία ὅμως, θά γίνει ἡ γενική σφαγή τοῦ ἁμαρτωλοῦ κόσμου στον Αρμαγεδώνα (Αποκ. 16, 16). Ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν θά γίνει σταδιακά, καί ὄχι γιά ὅλους τούς νεκρούς. Ἡ τελική Κρίση θα γίνει εἴτε σταδιακά, κατά τη διάρκεια τῆς χιλιετίας, εἴτε ἐφάπαξ στο τέλος της. Στο τέλος τῆς χιλιετίας θα λυθεῖ γιά λίγο ὁ σατανᾶς, γιά νά ριφθεί τελικά στήν καιόμενη λίμνη τοῦ πυρός. Τέλος, ἡ ἔσχατη Κρίση τοῦ κόσμου δέν θά γίνει ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, ἀλλά ἀπό τόν Ἰεχωβά: Στο τέλος τῆς Χιλιετίας, ὁ Ἰεχωβά θα κρίνει, καί ὄχι ὁ Ἰησοῦς Χριστός». (Σκοπιά, 15/5/1995, σ. 13) ο ἀριθμός χίλια εἶναι σχηματικός, καί δέν σημαίνει ἀκριβῶς χίλια, αλλά σημαίνει τον χρόνο τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή τόν χρόνο πού βασιλεύει ὁ Χριστός ἐπάνω στη γῆ πραγματικά, ἀπό τήν Α΄ Παρουσία Του ἕως τήν Β΄Παρουσία Του. Αὐτά εἶναι τά χίλια χρόνια.

   Ἐάν ὅμως μέ ρωτήσετε πότε θά ἔρθει ὁ Χριστός στή γῆ, θά σᾶς πῶ: δέν τό ξέρουμε. Λοιπόν, ὁ χρόνος πού περικλείεται ανάμεσα στις δύο Παρουσίες, Α΄ και Β΄, αὐτός εἶναι χίλια χρόνια· δηλαδή σχηματικός άριθμός, συμβολικός.

   Γιατί ἐδῶ χίλια χρόνια, κι ἐκεῖ δέκα ἡμέρες, Γιατί οἱ δέκα ἡμέρες, γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Σμύρνης, εἶναι κάτι λίγο, ἐνῶ τά χίλια χρόνια είναι πολλές εκατοντάδες χρόνια. Καί πράγματι μέχρι αυτήν τη στιγμή ἔχουν περάσει δύο χιλιάδες χρόνια.

   Θέλω καλά να χωνέψετε το θέμα σχηματικός ἀριθμός, γιά νά μή σᾶς πλανοῦν οἱ αἱρετικοί.

   Πράγματι, ὁ διωγμός αὐτός ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης συνέβη το 155 μ.Χ., που μαρτύρησε ο ἅγιος Πολύκαρπος, ἐπίσκοπος Σμύρνης. Βέβαια δέν ἦταν ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ὁ πρῶτος ἐπίσκοπος Σμύρνης, ἀλλά ὁ διωγμός αυτός ξέσπασε στην εποχή του. Λάβετε δέ ὑπ' ὄψιν ὅτι ὅταν γραφόταν ἡ Ἀποκάλυψη ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ἦταν καί σέ μεγάλη ηλικία. Μή τό ξεχνᾶτε αυτό ήταν πολύ μεγάλης ηλικίας όταν μαρτύρησε. Αν λοιπόν ή Αποκάλυψη γράφηκε το 95 μ.Χ. και ἔχουμε το μαρτύριό του το 155 μ.Χ., τότε είχαν περά σει εξήντα χρόνια. Αλλά ο γιος Πολύκαρπος ἔζησε παραπάνω από ογδόντα χρόνια, γιατί όταν κλήθηκε να ἀρνηθεῖ τόν Χριστό ὁ ἴδιος είπε: « Ογδοήκοντα καὶ ἐξ ἔτη έχω δουλεύων αὐτῷ, καὶ οὐδέν με ηδίκησεν και πῶς δύναμαι βλασφημῆσαι τὸν βασιλέα μου, τὸν σωσαντά με;» (Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, PG 5, 1035 CD.). Τώρα, αυτά τα ογδόντα έξι χρόνια τί ήταν; ήταν χρόνια που υπηρετούσε τον Κύριο με την εννοια τοῦ κληρικοῦ, ἤ ὅτι γεννήθηκε από Χριστιανούς καί ἔγινε ἐξ απαλών ονύχων Χριστιανός; Ὅπως και να ἔχει το πράγμα, ἦταν πολύ μεγάλης ηλικίας άνθρωπος.

   Συνεπώς, στο πρόσωπό του, ἀγαπητοί μου, βρίσκουμε τήν πραγμάτωση του διωγμού. Η θανάτωση του έγινε στις 23 Φεβρουαρίου του 155 μ.Χ. Τό δέ μαρτυρολόγιό του εἶναι τό ἀρχαιότερο μαρτυρολόγιο πού σώζεται μέχρι σήμερα. (Το Μαρτυρολόγιο τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου (MartΡol), ή αλλιώς Ἐπιστολὴ Ἐγκύκλιος τῆς τῶν Σμυρναίων Ἐκκλησίας περὶ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου, γραμμένο ἀπό τόν Εὐάρεστο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης πρός τήν Ἐκκλησία τοῦ Φιλομηλίου τῆς Φρυγίας, εἶναι πολύ σημαντικό γιατί πρόκειται για σύγγραμμα τοῦ 2ου μ. Χ. αἰῶνος, κατά κοινή παραδοχή τῶν πατρολόγων (Πατρολογία, Α΄, Στ. Παπαδόπουλος, σ. 226), καί ἀποτελεῖ μνημεῖο χριστιανικῆς ὁμολογίας. Το κείμενο περιλαμβάνεται στον 5ο τόμο τῆς Ἑλληνικῆς Πατρολογίας τοῦ Migne, σσ. 1029-1046, στον 3ο τόμο τῆς ΒΕΠΕΣ, ὅπως καί στον 18ο τόμο της Sources Chretiennes. Αφήγηση τοῦ μαρτυρίου βρίσκουμε επίσης καί στήν Ἐκκλησιαστική Ιστορία του Ευσεβίου Καισαρείας (τοῦ Παμφίλου), Βιβλίον Δ', ΙΔ', PG 20, 337Α-340Β.)

   Εἶναι χαρακτηριστικό ότι στον διωγμό αὐτό πού ἔγινε ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης πρωτοστάτησαν οἱ Ἰουδαῖοι· καί ὅπως τό λέει ὁ Κύριος καί εἶδοποιεῖ, ἔτσι καί ἔγινε.

   Ἀκοῦστε τώρα τί σημειώνει ὁ βιογράφος τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου ἐκεῖ στό μαρτυρολόγιό του: «Απαν τὸ πλῆθος ἐθνῶν τε καὶ Ἰουδαίων τῶν τὴν Σμύρναν κατοικούντων, ἀκατασχέτῳ θυμῷ καὶ μεγάλῃ φωνῇ ἐπεβόα ... ὥστε τον Πολύκαρπον ζῶντα κατακαῦσαι ... Καὶ ταῦτα ὑποβαλλόντων καὶ ἐνισχυόντων τῶν Ἰουδαίων...» (PG 5, 1037C, 1041C.).

   Δηλαδή, ὅλο τό πλῆθος τῶν ἐθνικῶν καί τῶν Ἰουδαίων πού κατοικοῦσαν στη Σμύρνη, μέ ἀκράτητο θυμό καί μέ δυνατή φωνή φώναζε, ὥστε νά κάψουν τόν ἅγιο Πολύκαρπο ζωντανό... Καί αυτά γίνονταν, λέει ὁ βιογράφος, καθώς τά ὑπέβαλλαν καί τά ἐνίσχυαν οἱ Ἰουδαῖοι. Καί λέγει παρακάτω ἡ βιογραφία ὅτι ὅταν θανατώθηκε ὁ ἅγιος Πολύκαρπος –διότι ἡ φωτιά δέν τόν ἔκαιγε τόν Ἅγιο, καί διά ξίφους τόν θανάτωσαν, τό δέ αἷμα του ἔσβησε τή φωτιά– οἱ Ἑβραῖοι εἶπαν στούς εἰδωλολάτρες: Προσέξτε μην πάρουν τό σῶμα του οἱ Χριστιανοί, καί τότε δημιουργήσουν νέο Χριστό! Γι' αὐτό, ζήτησαν ἀπό τούς εἰδωλολάτρες, από τόν διοικητή τῆς πόλεως, να πάρουν αὐτοί τό σῶμα, νά τό κάψουν, σημειώνοντας ἐκεῖ ὁ ἱερός βιογράφος, ὅπως εἶναι ἡ συνήθεια τῶν Ἑβραίων να πρωτοστατοῦν σέ τέτοια ἔργα... («Ταῦτα οὖν μετὰ τοσούτου τάχους ἐγίνετο, θᾶττον τοῦ λεχθῆναι, τῶν ὄχλων παραχρῆμα συναγόντων, ἔκ τε τῶν ἐργαστηρίων καὶ βαλανείων ξύλα, καὶ φρύγανα· μάλιστα Ἰουδαίων προθύμως, ὡς ἔθος αὐτοῖς, εἰς ταῦτα ὑπουργούντων.» (PG 5, 1037D-1041Α) Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό.

   Πάντως, ἀγαπητοί μου, να το ξέρουμε, ὁ διωγμός εἶναι πάντα ὁ κλῆρος τῆς Ἐκκλησίας στον κόσμο. Όταν η Εκκλησία διώκεται, αυτό είναι απόδειξη ότι βρίσκεται σε ορθή οδό και έχει χάρη από τον Θεό. Έκκλησία πού δέν διώκεται και συμμαχεί με τις κοσμικές δυνάμεις, ἤδη ἔχει ἀποδοκιμασθεί από τον Χριστό. Αὐτό τό βλέπουμε σαφέστατα ἐδῶ ἀπό τόν τρόπο που ὁ Κύριος ἐπαινεῖ τούς διωκόμενους Χριστιανούς.

   Καί πρέπει να ξέρουμε –να το ξέρουμε καλά αυτό! να το μάθουμε πολύ καλά!– ὅτι κάποια ημέρα –πού δέν γνωρίζω ἂν εἶναι κοντινή ή μακρινή– ετοιμάζεται ὁ μεγάλος διωγμός ἐναντίον τῆς Ὀρθοδοξίας!... ὁ μεγάλος αυτός διωγμός, πού μέ τά πιό μελανά χρώματα μᾶς τόν περιγράφει ὁλόκληρο το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως. Ας ἑτοιμαζόμαστε.

   «Γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς. Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις. Ὁ νικῶν οὐ μὴ ἀδικηθῇ ἐκ τοῦ θανάτου τοῦ δευτέρου.» (Αποκ. 2, 10-11.) Ἐδῶ εἶναι ὁ ἐπίλογος τῆς ἐπιστολῆς.

   Γίνε πιστός μέχρι θανάτου, καί θά σοῦ δώσω τό στεφάνι τῆς ζωῆς. Μεῖνε πιστός, ἀφοσιωμένος! Καί πράγματι, ἀγαπητοί μου, μόνο ὁ ἀληθινός μαθητής τοῦ Χριστοῦ μένει πιστός ἕως τόν τελικό σκοπό. Καί αὐτή μάλιστα ἡ ἀφοσίωση στον Χριστό πρέπει νά εἶναι μέχρι θανάτου. («Ἀληθὲς τοῦτο· καὶ γὰρ εἴρηται ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται (Ματθ. 10, 22. Μάρκ. 13, 13), οὐ μὴν ὁ ρίψασπις καὶ πρὸς τοὺς ἀγῶνας μαλακισθείς.» (Οἰκουμένιος, σ. 51)

   Αὐτό τό μέχρι θανάτου σημαίνει τό νά μείνει ὁ ἄνθρωπος πιστός στον Χριστό, τόσο μέχρι τοῦ νά τερματιστεῖ ἡ ζωή του κατά φυσικό τρόπο –όπως θα λέγαμε πέθανε αὐτός ὁ ἄνθρωπος μέ φυσιολογικό θάνατο, μένοντας πιστός σε όλη του τη ζωή– ὅσο καί μέχρι να του ἀπαιτηθεῖ νά δώσει τη ζωή του στον θάνατο βίαια, για τήν ἀφοσίωσή του καί τήν ἀγάπη του πρός τόν Χριστό. Αὐτό θά πεῖ «γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου». Δηλαδή, μέχρι τήν τελευταία στιγμή τῆς ζωῆς σου, ἀκόμη καί ἄν αὐτή ἀπειληθεῖ μέ θάνατο, μεῖνε πιστός.

   Ἐπάνω σ' αὐτό θά γράψει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στην Πρός Εβραίους ἐπιστολή του κάτι, ἀγαπητοί μου, πού δέν ξέρω ἂν θά μπορούσαμε να αντέξουμε νά τό ἀκούσουμε, δηλαδή τί μπορεῖ νά λέει και να προτρέπει τό Εὐαγγέλιο. Πάντως ἡ περικοπή αὐτή εἶναι ἀπό ἐκεῖνες πού ἀκούγονται στήν ἐκκλησία, καί δέν μπορεῖ νά πεῖ κανείς ὅτι δέν τήν ἄκουσε. «Ούπω μέχρις αἵματος ἀντικατέστητε πρὸς τὴν ἁμαρτίαν ἀνταγωνιζόμενοι.» (Εβρ. 12, 4.) Ακόμα δέν φτάσατε στο σημείο να δώσετε τό αἷμα σας ἀγωνιζόμενοι ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας!

   Ναί, ἀγαπητοί μου, δέν φθάσαμε ακόμη! Καί ἐγώ πού σᾶς μιλάω, καί ἐσεῖς πού μέ ἀκοῦτε, δέν φθάσαμε ἀκόμη νά δώσουμε τό αἷμα μας αγωνιζόμενοι ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας! Καί αὐτό τό ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας εἶναι πολύ σοβαρό.

   Στή βιογραφία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ ἐκ Μονεμβασίας, πού μαρτύρησε ἐδῶ στη Λάρισα καί πού ἅγια λείψανά του βρίσκονται στον ναό των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Λαρίσης, παρατηρούμε το ἑξῆς. (Στο Νέον Μαρτυρολόγιον, πού ἔγραψε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Αγιορείτης –20 χρόνια μετά το μαρτύριο τοῦ Μονεμβασιώτου– σημειώνει ὅτι «εὐδόκησεν ὁ Θεὸς νὰ γίνωνται οὗτοι οἱ νέοι Μάρτυρες εἰς τοὺς τωρινούς καιρούς... διὰ νὰ εἶναι παράδειγμα ὑπομονῆς εἰς ὅλους τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς ὁποῦ τυραννοῦνται ὑποκάτω εἰς τὸν βαρὺν (τουρκικόν) ζυγὸν τῆς αἰχμαλωσίας» (σ. 10). Βλ. † Μητροπ. Πενταπόλεως Ιγνατίου Μαδενλίδη, Ὁ ἀνυποχώρητος νεομάρτυς Λαρίσης ἅγ. Ἰωάννης ὁ Μονεμβασιώτης (†1773), ἐκδ. Ἀδελφότητος Θεολόγων Ὁ Σωτήρ, Αθήνα 1999.)

   Ὁ Τοῦρκος πού τόν είχε δούλο τον πιέζει να φάει κρέας τόν Δεκαπενταύγουστο. Δέν τοῦ δίνει ψωμί, για νά μήν φάει το ψωμί και αφήσει το κρέας· του βάζει μόνο κρέας. Ἐκεῖνος δεν τρώει. Η μητέρα του, που ήταν κι αυτή δούλη, παρακαλεῖ καί λέει: Παιδάκι μου, δεν πειράζει, φάε κρέας. Ὄχι! ἔλεγε ἐκεῖνος, μιμούμενος πραγματικά τους επτά Μακκαβαίους, οἱ ὁποῖοι προτίμησαν να πεθάνουν μέ μαρτυρικότατο, οδυνηρότατο θάνατο –γιατί λέτε;– γιατί δέν ἤθελαν να φάνε χοιρινό κρέας. (Βλ. Β΄ Μακ. 7, 1-2.) Θά ἔλεγαν οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας: Γιά ἰδές στενοκεφαλιά! Ἐδῶ καί νά σοῦ μυρίσει λιγάκι το κρέας, πέφτεις ἀμέσως! Για κοίταξε στενοκεφαλιά!... Αὐτό ἐννοεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅταν λέει «ούπω μέχρις αἵματος ἀντικατέστητε», ἀκόμη δέν φθάσατε στο σημεῖο νά ἀγωνιστεῖτε ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας μέχρις αἵματος!

   Αυτός λοιπόν ὁ ἀγάς, πού εἶχε δοῦλο τόν ἅγιο Ἰωάννη, τελικά πῆγε καί τόν τρύπησε μέ τό σπαθί του. Δέν τόν βρῆκε ὅμως σέ τέτοιο σημεῖο ὥστε νά τόν φονεύσει τήν ἴδια στιγμή, κι ὁ Νεομάρτυρας πέθανε ὕστερα ἀπό δύο ἡμέρες. Καταλαβαίνετε τί πόνους θά εἶχε;

   Ε, λοιπόν, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης πραγματικά αγωνίστηκε μέχρις αἵματος! Ἐμεῖς; Ὁ Θεός νά μᾶς βοηθήσει! Ὅταν σήμερα λέμε τό ὄχι στήν ἁμαρτία, δέν μᾶς ζητιέται τό αἷμα μας! Γι' αυτό, ἀγαπητοί μου, ἄς κάνουμε λίγη προσπάθεια να αγωνιζόμαστε ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας. Πάντως τό θέμα εἶναι ὅτι μόνο σ' ἐκείνους πού ἀγωνίζονται μέχρι θανάτου δίδεται ὁ στέφανος τῆς ζωῆς.

   Αὐτό τό λέει ὡραῖα ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης, στο ἴδιο βιβλίο, τῆς Ἀποκαλύψεως, στο 12ο κεφάλαιο, στίχο 11, ὡς ἑξῆς: «καὶ αὐτοὶ ἐνίκησαν αὐτὸν διὰ τὸ αἷμα τοῦ ἀρνίου καὶ διὰ τὸν λόγον τῆς μαρτυρίας αὐτῶν, καὶ οὐκ ἠγάπησαν τὴν ψυχὴν αὐτῶν ἄχρι θανάτου». Καί αὐτοί νίκησαν αὐτόν –τόν Σατανᾶ– χάρη στο αἷμα τοῦ Ἀρνίου καί χάρη στον λόγο τῆς μαρτυρίας τους, καί δέν ἀγάπησαν τή ζωή τους, τήν περιφρόνησαν μέχρι θανάτου! (Βλ. Ἰωάν. 12, 25. Πρβλ. Λουκά 14, 26.) Ὁ Σατανᾶς εἶχε βάλει τήν δοκιμασία αὐτή· ὄργανά του, οἱ Ἑβραῖοι –ταλαίπωροι Ἑβραῖοι... ἄξιοι πολλῶν δακρύων, ἀλήθεια!

   «Καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς» (Αποκ. 2, 10.), καί θά σοῦ δώσω τόν στέφανο τῆς ζωῆς. Αὐτός ὁ στέφανος τῆς ζωῆς εἶναι ἡ ἄκτιστη δόξα.

   Το στεφάνι, ξέρετε, εἶναι πάντοτε τό σύμβολο τῆς δόξης, το σύμβολο τῆς νίκης, τῆς ἐπιτυχίας· καί ἐπειδή δίνονταν μεγάλοι αθλητικοί ἀγῶνες στη Σμύρνη, ὑπῆρχε μεγάλο στάδιο, –ἡ εἰκόνα εἶναι παρμένη ἀπό ἐκεῖ– γι' αὐτό καί μιλάει γιά τό στεφάνι. Αλλά τί στεφάνι; από ελιά, από δάφνη; Ὄχι, αλλά το στεφάνι της ζωής, το στεφάνι δηλαδή τῆς αἰωνίου ζωῆς!

   Πιθανῶς, ἐπειδή ἀκριβῶς αὐτό τό στεφάνι τῆς αἱωνίου ζωῆς εἶναι ἡ ἄκτιστη δόξα, μέσα στην οποία ζει ὁ πιστός ἤδη ἀπό τήν παρούσα ζωή, ἄν καί δέν είναι φανερή στα μάτια τῶν πολλῶν, ἴσως ἀπό ἐδῶ μπορεί να δανείστηκε καί ἡ βυζαντινή αγιογραφία την ιδέα τοῦ φωτοστεφάνου στους Αγίους. Βλέπετε ότι στους Ἁγίους, γύρω από το κεφάλι τους, βάζουμε πάντοτε ἐκεῖνο τό φωτοστέφανο. Τί είναι αυτό το φωτοστέφανο; Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά το στεφάνι της δόξης, τῆς δόξης τοῦ ἀκτίστου φωτός, τῆς αἰωνίου ζωῆς.

   «Ὁ νικῶν οὐ μὴ ἀδικηθῇ ἐκ τοῦ θανάτου τοῦ δευτέρου.» (Αποκ. 2, 11.) Αὐτά πού γράφονται στον επίλογο τῆς ἐπιστολῆς εἶναι ἐπαγγελίες, υποσχέσεις. Δηλαδή, αυτός πού νικάει δέν θά ζημιωθεῖ ἀπό τόν θάνατο τον δεύτερο.

   Ποιός εἶναι αὐτός ὁ δεύτερος θάνατος, καί ποιός εἶναι ὁ πρῶτος θάνατος;

   Ὁ πρῶτος θάνατος, ἀγαπητοί μου, θεωρεῖται αὐτός ὁ κοινός θάνατος, τόν ὁποῖο θά ὑποστοῦμε ὅλοι· εἶναι αὐτός πού λέμε βιολογικό θάνατο, πού εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Αὐτός εἶναι ὁ πρῶτος θάνατος. Εἶναι αὐτό τό κοινό χρέος που πρέπει να δώσουμε ὅλοι μας, πού θά πεθάνουμε ὅλοι μας. Αὐτός λέγεται πρῶτος θάνατος. Καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι πέθαναν αὐτόν τόν πρῶτο θάνατο.

   Καί ποιός εἶναι ὁ δεύτερος θάνατος;

   Εἶναι ὁ αἰώνιος χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό. Προσέξτε ὅμως! Δέν εἶναι ὁ χωρισμός μόνο τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό. Βέβαια, ὥσπου νά γίνει ἡ ἀνάσταση των νεκρῶν, εἶναι ὁ αἰώνιος χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό· ὅταν ὅμως γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, καί οἱ ψυχές τῶν ἀσεβῶν –ὅπως καί τῶν δικαίων– θα πάρουν πίσω τα σώματά τους, τότε αὐτές οἱ ψυχές, ενωμένες μέ τα σώματά τους, οἱ ὑπάρξεις πλέον οἱ ἀνθρώπινες, θα εἶναι αἰώνια χωρισμένες από τόν Θεό. Αὐτός εἶναι ὁ δεύτερος θάνατος. («Ακριβὲς λίαν τὸ εἰρημένον· τῷ μὲν γὰρ πρώτῳ θανάτῳ, ὅς ἐστι χωρισμὸς ψυχῆς ἀπὸ σώματος, πάντες ὁμοίως δίκαιοί τε καὶ ἁμαρτωλοὶ κάτοχοι γίνονται, ἵν᾽ ἡ θεία ἀπόφασις πέρας λάβῃ, γῆ εἶ, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ· τῷ δὲ δευτέρῳ τῷ τῆς ἁμαρτίας ὃν ὁ Κύριος ὀνομάζει λέγων ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς, οὐκ ἂν ἀδικηθεῖεν οἱ νικηταὶ τῶν πειρασμῶν» (Οἰκουμένιος, 51). «Ὁ πνευματικῶς δέ, φησίν, ἀκούων καὶ νικῶν τὰς διαβολικὰς ὑποσποράς, εἰ καὶ τὸν πρῶτον διὰ σαρκὸς ὑποστὰς θάνατον, ὑπὸ τοῦ δευτέρου τῆς γεέννης οὐ καταδικασθήσεται.» (άγ. Ανδρέας Καισαρείας, PG 106, 236CD. Αρέθας, PG 106, 533BC).

   Ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης μᾶς παρουσιάζει τόν δεύτερο θάνατο, στο ίδιο το βιβλίο, ὡς ἑξῆς: «τοῖς δὲ δειλοῖς καὶ ἀπίστοις καὶ ἐβδελυγμένοις καὶ πόρνοις... –καί τά λοιπά– καὶ πᾶσι τοῖς ψευδέσι τὸ μέρος αὐτῶν ἐν τῇ λίμνῃ τῇ καιομένῃ ἐν πυρὶ καὶ θείῳ, ὅ ἐστιν ὁ θάνατος ὁ δεύτερος» (Αποκ. 21, 8.). Αὐτός εἶναι ὁ δεύτερος θάνατος, δηλαδή ὁ αἰώνιος χωρισμός τοῦ ἀνθρώπου πλέον ἀπό τόν Θεό, σέ μία αἰώνια Κόλαση.

   Αλλά αυτό φαίνεται καθαρά καί ἀπό τόν λόγο τοῦ Κυρίου στο Κατά Ἰωάννην ευαγγέλιο, πού μᾶς λέει τό ἑξῆς: «ἐάν τις τὸν λόγον τὸν ἐμὸν τηρήσει, θάνατον οὐ μὴ θεωρήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα» (Ἰωάν. 8, 51.). Ἐκεῖνος πού θα τηρήσει τον λόγο μου, δηλαδή θα πιστέψει σ' ἐμένα καί θά τηρήσει τίς ἐντολές μου, αυτός δέν θά δοκιμάσει θάνατο εἰς τὸν αἰῶνα, ποτέ. Ποιόν θάνατο δέν θά δοκιμάσει; Τον δεύτερο θάνατο γιατί τον πρώτο τον δοκίμασαν όλοι αυτοί πού πίστεψαν στον Χριστό.

   Ακόμη καθαρότερα όμως μᾶς τό λέει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος: «ὁ τὸν λόγον μου ἀκούων και πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωὴν αἰώνιον, καὶ εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται, ἀλλὰ μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν» (Ἰωάν. 5, 24.), δηλαδή από τον θάνατο –τον πρῶτο θάνατο, τόν χωρισμό ψυχῆς καί σώματος– πέρασε στή ζωή, δηλαδή στην ἕνωση μέ τόν Θεό. (Περί τῶν δύο θανάτων καί τῶν δύο ἀναστάσεων, βλ. Ν. Σωτηροπούλου, Ἀντιχιλιαστικόν Ἐγχειρίδιον, ἐκδ. Ὁ Σταυρός, Ἀθῆναι 1978, oo. 256-265.)

   Ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, τελειώνει ἡ πολύ ωραία, ή γεμάτη ἀπό ἐπαίνους ἐπιστολή πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης, πού μπορεῖ νά ἦταν τόσο ὁ πρῶτος ἐπίσκοπός της, ὁ ἅγιος Βουκόλος, ὅσο καί ὁ δεύτερος, ὁ ἅγιος Πολύκαρπος, πού μαρτύρησε κατά τόν διωγμό τῶν δέκαὶ ἡμερῶν, δηλαδή τόν ὀλιγοχρόνιο αυτόν διωγμό. (Πρῶτος ἐπίσκοπος αὐτῆς ἐγένετο κατὰ τὴν παλαιοτάτην έκκλησιαστικὴν παράδοσιν ὁ Βουκόλος, εἶτα δὲ ὁ κατὰ τὴν 23-2-155 μαρτυρήσας ἱερὸς Πολύκαρπος, ὅστις ὑπὸ πολλῶν παλαιῶν μάλιστα ἐξηγητῶν θεωρεῖται, οὐχὶ ἀπιθάνως, ὡς ὁ ἐπίσκοπος πρὸς ὄν ἀπευθύνεται ἡ παροῦσα ἐπιστολή. (Μπρατσιώτης, σ. 90)

   Ὁ ἅγιος αὐτός πατήρ, ὁ ἅγιος Πολύκαρπος, έπαινεῖται ἀπό τόν ἅγιο Ἰγνάτιο, ἀπό τόν ἅγιο Εἰρηναῖο καί ἀπό ἄλλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ήταν μεγάλη μορφή... υπέροχη μορφή ὁ ἅγιος Πολύκαρπος! Αν θέλετε, ρίξτε μια ματιά τόσο στη δική του ἐπιστολή που στέλνει στους Φιλιππησίους, ὅσο καί στήν ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου πρός τόν ἅγιο Πολύκαρπο για νὰ δεῖτε πῶς τὸν ἀποκαλεῖ, ἀλλά καί τί λέει καί ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος γιά τόν ἅγιο Πολύκαρπο. (Ἡ ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου πρός τόν ἅγιο Πολύκαρπο –ὄπως καί οἱ ἑπτά γνήσιες και μεστές θεολογίας ἐπιστολές του– σώζεται στον 5ο τόμο τῆς Ἑλληνικῆς Πατρολογίας (PG 5, 718-728). Στὸν ἴδιο τόμο επίσης βρίσκεται καί ἡ ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου πρός τούς Φιλιππησίους (PG 5, 1005-1016). Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος διακρινόταν γιά τήν σωφροσύνη, τη θεολογική κατάρτιση καί τήν ἀφοσίωση στη διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, καθώς μιλούσε πάντα σύμφωνα με τις Γραφές. Ήταν ὁ γνησιότατος ἐκπρόσωπος τῆς ἀποστολικῆς διδασκαλίας σέ ὅλες τίς Ἐκκλησίες τῆς Ασίας. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος παρέχει τήν πληροφορία ὅτι ὁ ἅγιος Πολύκαρπος μετέστρεψε πολλούς ἀπό τίς αἱρέσεις τοῦ Βαλεντίνου καί τοῦ Μαρκίωνος στην Εκκλησία τοῦ Θεοῦ. Διηγεῖται μάλιστα καί ἕνα ἐπεισόδιο αναφερόμενο στη στάση τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου ἔναντι τοῦ Μαρκίωνος. Ὅταν ὁ αἱρεσιάρχης αὐτός τόν πλησίασε κάποτε καί τοῦ ἀπηύθυνε τήν ἐρώτηση «Ἐπιγινώσκεις ἡμᾶς;», δηλαδή μᾶς ἀναγνωρίζεις; ὁ Ἅγιος ἀπάντησε: «Ἐπιγινώσκω τὸν πρωτότοκον τοῦ Σατανά»! (ἁγ. Εἰρηναίου, Ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, Βιβλ. 30, PG 7, 853)

   Και τώρα, ἀγαπητοί, ἐρχόμαστε στην τρίτη έπιστολή τοῦ Κυρίου, τὴν ἐπιστολή πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Περγάμου. Νὰ σᾶς τήν διαβάσω:

   «Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Περγάμῳ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἔχων τὴν ῥομφαίαν τὴν δίστομον τὴν ὀξεῖαν· οἶδα τὰ ἔργα σου καὶ ποῦ κατοικεῖς· ὅπου ὁ θρόνος τοῦ σατανᾶ· καὶ κρατεῖς τὸ ὄνομά μου, καὶ οὐκ ἠρνήσω τὴν πίστιν μου καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐν αἷς Ἀντίπας ὁ μάρτυς μου ὁ πιστός, ὃς ἀπεκτάνθη παρ᾿ ὑμῖν, ὅπου ὁ σατανᾶς κατοικεῖ. ἀλλὰ ἔχω κατὰ σοῦ ὀλίγα, ὅτι ἔχεις ἐκεῖ κρατοῦντας τὴν διδαχὴν Βαλαάμ, ὃς ἐδίδαξε τὸν Βαλὰκ βαλεῖν σκάνδαλον ἐνώπιον τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ καὶ φαγεῖν εἰδωλόθυτα καὶ πορνεῦσαι. οὕτως ἔχεις καὶ σὺ κρατοῦντας τὴν διδαχὴν τῶν Νικολαϊτῶν ὁμοίως. μετανόησον οὖν· εἰ δὲ μή, ἔρχομαί σοι ταχὺ καὶ πολεμήσω μετ᾿ αὐτῶν ἐν τῇ ῥομφαίᾳ τοῦ στόματός μου. Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις. Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ τοῦ μάννα τοῦ κεκρυμμένου, καὶ δώσω αὐτῷ ψῆφον λευκήν, καὶ ἐπὶ τὴν ψῆφον ὄνομα καινὸν γεγραμμένον, ὃ οὐδεὶς οἶδεν εἰ μὴ ὁ λαμβάνων.» (Αποκ. 2, 12-17.)

   Ας σταθοῦμε στον 1ο στίχο: «Καὶ τῷ ἀγγέλω τῆς ἐν Περγάμῳ ἐκκλησίας γράψον».

   Ἡ Πέργαμος βρισκόταν βορείως της Σμύρνης, και ἦταν μία πόλη πού φημιζόταν τόσο για τον υλικό της, ὅσο καί γιά τόν πνευματικό της πλούτο. Ήταν μάλιστα ἑκατό περίπου χιλιόμετρα πιο πάνω από τη Σμύρνη.

   Κατά τούς χρόνους τῆς Ἀποκαλύψεως ή Πέργαμος ἦταν κέντρο ὄχι μόνο πολιτικό, αλλά καί ἐκπολιτιστικό καί θρησκευτικό. (Ἡ Πέργαμος (ἤ τό Πέργαμον), πρωτεύουσα τῶν Ἀτταλιδῶν, ἀπό πολύ νωρίς (4 αἰῶνες πρίν ἀπό τήν ἐποχὴ τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ιωάννου), ἦταν ἡ πρωτεύουσα τῆς δυτικῆς Μικρᾶς Ἀσίας, στην ὁποία ἀνῆκαν οἱ Μυσία, Λυδία, Καρία και Φρυγία. Ἐκεῖ είχε την ἕδρα του ὁ Ρωμαῖος διοικητής τῆς Ἀσίας. Ὁ Στράβων τὴν ὀνομάζει «ἐπιφανῆ πόλιν» (Γεωγραφικά, 13.4.1), ἐνῶ ὁ Πλίνιος ὡς την πιο διάσημη πόλη τῆς Ἀσίας (longe clarissimum Asiae)).

   Στην πόλη αὐτή τῆς Περγάμου ἐπινοήθηκε ὁ παγκοσμίως γνωστός, περίφημος εἰδικός χάρτης, ή περγαμηνή. Χάρτης, δηλαδή χαρτί, ήταν γενική ονομασία πού ἀναφερόταν στη γραφική ύλη. Η περγαμηνή δέν ἦταν τίποτα ἄλλο παρά δέρμα επεξεργασμένο, πάνω στο ὁποῖο γράφονταν κείμενα. Ἐπειδή ἡ Αἴγυπτος, ἔχοντας τό μονοπώλιο τοῦ παπύρου, μποροῦσε ὄχι μόνο να πουλάει ἀκριβά, ἀλλά καί νά μήν πουλάει πολλές φορές για λόγους αντιζηλίας, γι' αὐτό ἐπινοήθηκε αυτός ὁ χάρτης, δηλαδή αυτό το είδος γραφικῆς ὕλης, πού ἦταν δέρμα, ὅπως εἴπαμε, πανάκριβη ὕλη, αλλά πολύ ἀνθεκτικότερη ἀπό τήν ὕλη τοῦ παπύρου. (Ἡ περγαμηνή (ή διφθέρα) διέφερε από τά ἄλλα δέρματα ὡς πρός τήν προέλευσή της καί τήν ἐπεξεργασία της. Προερχόταν ἀπό δέρματα βοειδῶν, προβάτων, αἰγῶν, καθώς καί τῶν μικρῶν τους. Τό δέρμα τῆς ἀντιλόπης θεωρεῖτο το καλύτερο για την παραγωγή καλῆς ποιότητος περγαμηνῆς. Τά δέρματα, μετά τήν κατεργασία τους μέ ασβέστη, τά άφηναν τεντωμένα για να αφυδατωθοῦν πλήρως, καί στή συνέχεια τά ἔξυναν καί τά λείαιναν, μέ ἀποτέλεσμα ἡ ἐπιφάνειά τους νά ἀποκτᾶ ἕνα ἄσπρο χρώμα καί νά εἶναι έτοιμη γιά νά δεχθεῖ τή γραφή. Την περγαμηνή ἐπινόησε ὁ βασιλιάς τῆς Περγάμου Εὐμένης, ὅταν ὁ βασιλιάς τῆς Ἀλεξανδρείας Πτολεμαῖος Α΄ ὁ Σωτήρ ανέστειλε τήν ἐξαγωγή τοῦ παπύρου, ὡς ἐπακόλουθο τοῦ ἀνταγωνισμού μεταξύ των δύο βασιλέων γιά τήν ανάδειξη τῶν βιβλιοθηκών τους. Ωστόσο, ἡ εὐρεῖα χρήση καί διάδοση τῆς περγαμηνῆς θά συνδεθεῖ μέ τήν ἐξέλιξη του σχήματος τοῦ βιβλίου, ἀπό τόν κύλινδρο στον κώδικα, καί τήν ὁριστική κυριαρχία του ἔναντι τοῦ παπύρου, τον 3ο μ.Χ. αιώνα.)

   Καί εὐτυχῶς πού γράφτηκαν πάμπολλα βιβλία πάνω σε περγαμηνές καί ὄχι πάνω σε παπύρους, διότι οἱ πάπυροι μέ τόν καιρό φθείρονται, χαλάνε. Σήμερα ἔχουν διασωθεῖ ἐλάχιστα παπύρινα βιβλία· καί τοῦτο διότι για να ξετυλιχθοῦν ἀπό τούς κυλίνδρους οἱ πάπυροι θέλουν πάρα πολλή εργασία, διότι θρυμματίζονται, σπάζουν, ἐνῶ ἀντιθέτως ἔχουμε πάρα πολλά περγαμηνα βιβλία στη μορφή του σημερινού βιβλίου.

   Οἱ πάπυροι ήταν ειλητάρια, ήταν δηλαδή σε κύλινδρο περιτυλιγμένα. Μέ περγαμηνή έχουμε βιβλία που ήταν στην μορφή του σημερινοῦ βιβλίου. Ὅπως βλέπετε αὐτό ἐδῶ τό βιβλίο, έτσι ήταν κι ἐκεῖνα τά δερμάτινα βιβλία. Καί τά βιβλία αυτά, αγαπητοί μου, σώζονται σε άριστη κατάσταση, ὅσα δέν καταστράφηκαν από πυρκαϊές και λοιπά. Υπάρχουν πάμπολλα βιβλία πάνω σε ὕλη περγαμηνῆς. (Ὑπῆρχαν δύο τύποι βιβλίων· α) τό εἰλητάριον, ἢ εἰλητόν, που ἦταν μία μακρόστενη λωρίδα παπύρου ἢ περγαμηνῆς πού τυλιγόταν καί ξετυλιγόταν γύρω από το κοντάκιο (ξύλινο άξονα) καί τό κείμενο διαβαζόταν κάθετα ἤ καί ὁριζόντια, καί β) ὁ κώδικας, πού ἀποτελεῖτο ἀπό μεγάλα κομμάτια περγαμηνής διπλωμένα δύο φορές στα δύο, τά τετράδια, πού δένονταν ὅλα σε τόμο.)

   Η ύλη αυτή ονομάστηκε περγαμηνή ἀκριβῶς ἀπό την Πέργαμο, από την πόλη αυτή, πού γιά νά ἔχει τόν τρόπο να δημιουργήσει αὐτήν τήν ὕλη, ἀντιλαμβάνεστε πόσο πλοῦτο είχε, όχι μόνο υλικό, αλλά και πνευματικό. Καί πράγματι μία από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες τοῦ κόσμου ἦταν ἡ βιβλιοθήκη τῆς Περγάμου, καί συναγωνιζόταν τή βιβλιοθήκη τῆς Ἀλεξανδρείας. (Κτίστηκε το 200 περίπου π.Χ. και περιείχε περίπου 200.000 τόμους βιβλίων στην τότε συνηθισμένη κυλινδρική βιβλιοδεσία.)

   Ακόμα, ἡ Πέργαμος φημιζόταν καί ὡς θρησκευτικό κέντρο, μετά τήν Ἔφεσο.

   Στήν Ἔφεσο λατρευόταν ἡ θεά Ἄρτεμις, ἀντίστοιχη μέ τή θεά Δήμητρα, τή θεά τῆς γονιμότητος. Ἐδῶ, στην Πέργαμο, λατρευόταν ὁ Ζεύς. Ὑπῆρχε ἕνας τεράστιος βωμός τοῦ Διός ἐπάνω σ' ἕναν λόφο, στο κέντρο τῆς πόλεως –ὅπως εἶναι ἡ Ἀκρόπολη στην Αθήνα– σ' ἕναν λόφο ὕψους τριακοσίων μέτρων, καί πάνω σ' αυτόν ἦταν κτισμένο τό ἱερό του Διός. Ὁ βωμός τοῦ Διός ἦταν τεράστιος, ὁ μεγαλύτερος ἀπό ὅλους τούς βωμούς τῆς γῆς πού ὑπῆρξαν ποτέ. (Κατασκευάστηκε περίπου το 181-159 π.Χ. από τόν Εὐμένη Β΄πρός τιμήν τοῦ πατέρα του Αττάλου Α΄, μετά τη νίκη του ἐπί τῶν Γαλατῶν. Ἐνώπιον αὐτοῦ τοῦ βωμού, ὕψους 10 μέτρων, καιγόταν θυμίαμα καθ' ὅλη τή διάρκεια τῆς ἡμέρας.)

   Ἐπιπλέον, στούς χρόνους τῆς Ἀποκαλύψεως, λατρευόταν στην Πέργαμο καί ὁ Αὔγουστος, δηλαδή ὁ Καῖσαρ τῆς Ρώμης, ἀλλά καί ἡ θεά Ρώμη. Είχε θεοποιηθεῖ ἀκόμη καί αὐτή ἡ πόλη Ρώμη!

   Επίσης λατρευόταν καί ὁ Ἀσκληπιός. Ὑπῆρχε ἱερό τοῦ Ἀσκληπιού, καί πήγαιναν ἐκεῖ πάρα πολλοί ἄνθρωποι για να θεραπευτοῦν, ἐπειδή ἦταν ὁ θεός τῆς Ιατρικής. (Δέν εἶναι ἄσχετο τό ὅτι ἡ Πέργαμος ήταν πατρίδα των δύο πιό διάσημων ἰατρῶν τῆς ἀρχαιότητος, Γαληνοῦ καί Ἱπποκράτους.)

   Ἀφοῦ λοιπόν ἐκεῖ σ' αὐτή τήν πόλη λατρευόταν ή θεά Ρώμη καί ὁ ἑκάστοτε Καίσαρ, ὁ ἑκάστοτε αυτοκράτορας, θα λέγαμε ὅτι ἡ πόλη αυτή θεωρεῖτο ὄχι ἁπλῶς μόνο εἰδωλολατρική, ὄχι μόνο κέντρο μιᾶς πολλῆς καί πλατειᾶς εἰδωλολατρίας, ἀλλά καί μιας καισαρολατρίας. (Ὀνομαζόταν δίς νεωκόρος διότι διέθετε δύο ἱερά προς τιμήν τῶν αὐτοκρατόρων Αὐγούστου και Τραϊανοῦ, ἐνῶ τό 214 μ.Χ. ἀπέκτησε καί τήν τρίτη της νεωκορία, χτίζοντας ναό προς τιμήν τοῦ Καρακάλλα. Θεωρεῖτο ἡ μητρόπολη της καισαρολατρίας. Ὁ τοπικός ἱερέας του Διός ἦταν ὑπερήφανος νά εἶναι καί ἱερεύς του Αὐγούστου (C1G 3569. . ὁ ἱερεὺς τοῦ Σεβαστοῦ θεοῦ Καίσαρος, ὁ δὲ αὐτὸς... ἱερεὺς τοῦ Διός»)).

   Ἄλλοτε σᾶς εἶχα πεῖ, μου φαίνεται, το γιατί λατρεύονταν οἱ αὐτοκράτορες της Ρώμης. Αυτό γινόταν για λόγους ἐθνικῆς ἑνότητος. Γι' αυτόν τον λόγο, ὅταν οἱ Χριστιανοί δέν προσέφεραν θυσία στόν θεό αυτοκράτορα, θεωρεῖτο ὅτι ἔκαναν ἔγκλημα ἐσχάτης προδοσίας, δηλαδή έγκλημα που στρεφόταν ἐναντίον αὐτης τῆς ὑποστάσεως της ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Ἔτσι ἐξηγεῖται, ἄν δέν τό ξέρατε, τό πῶς καί γιατί στρεφόταν με τόση μανία ὁ ἐθνικός εἰδωλολατρικός κόσμος ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Βέβαια κι ἄλλοι λόγοι υπηρξαν τελικά όμως κατέληξαν οἱ διωγμοί νά ἔχουν αὐτό το ελατήριο. (Στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία πολλές θρησκεῖες ἔγιναν δημοφιλεῖς καί διαδόθηκαν ευρέως, σέ ἕνα κλίμα σχετικῆς ἀνεξιθρησκίας και συγκρητισμοῦ. Ὅμως, για να παρασχεθεῖ ἀνεξιθρησκία, απαιτοῦνταν ὡς ὑποχρεωτική ή λατρεία του θεοποιημένου αυτοκράτορα, η οποία λειτουργοῦσε ὡς ὅρκος πίστεως στο κράτος. Η λατρεία αὐτή ἦταν μέν ἀποδεκτή από τίς ἄλλες θρησκείες, τίς δωλολατρικές, συναντοῦσε ὅμως ὀξεῖες ἀντιδράσεις από πλευρᾶς τῶν αὐστηρά μονοθεϊστικῶν καί μή συγκρητιστικών, Χριστιανισμοῦ καί Ἰουδαϊσμού. Η Σύγκλητος, γιά νά ἀντιμετωπίσει αὐτήν την βαθύτερη πολυδιάσπαση πίσω ἀπό τήν ἐπιφανειακή ἑλληνο-ρωμαϊκή ὁμοιογένεια ὥστε νά ἐνισχύσει τήν ἑνότητα τοῦ ἀχανους κράτους της, το 27 π.Χ. απένειμε στον Οκταβιανό τόν τίτλο του Αὐγούστου (Σεβαστοῦ), ἀναγνωρίζοντάς του ἱερές ιδιότητες, ἐνῶ παράλληλα διατάχθηκε ή θεοποίηση τοῦ Ἰουλίου Καίσαρα, μέ δικούς του ἱερεῖς καί ναούς. Ὁ Αὔγουστος δέν σταμάτησε ἐκεῖ, καί ἐπιχείρησε να συγκεντρώσει όλα τα σπουδαῖα ἱερατικά ἀξιώματα στο πρόσωπό του, ὥστε νά γίνει ἡ ὑπέρτατη αὐθεντία τῆς ἐπίσημης κρατικῆς λατρείας. Αυτός κυρίως ἦταν ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο χρησιμοποιήθηκε ή θεοποίηση τοῦ Καίσαρα ὡς ἀσπίδα προστασίας ἐνάντια στην εσωτερική φθορά τῆς ρωμαϊκής κοινωνίας.)

   Σ' ένα τέτοιο λοιπόν περιβάλλον, ἀφάνταστα είδωλολατρικό, μέ τόν μεγαλύτερο βωμό πού ὑπῆρξε ποτέ στή γῆ, τόν βωμό τοῦ Διός, σ' ἕνα κέντρο όπου λατρευόταν ὁ Καῖσαρ καί ἡ Ρώμη, σε μία κατείδωλον πόλιν, γεμάτη από εἴδωλα, στην πόλη αὐτή πού ὁ ρωμαῖος διοικητής ολόκληρης τῆς λεγόμενης Ανθυπατικῆς Ἀσίας εἶχε πιθανότατα τήν ἕδρα του, μέσα σ' αὐτή τήν πόλη τώρα γεννιέται, αναπτύσσεται καί κινεῖται ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ἐκκλησία τῆς Περγάμου! Προς αυτήν τώρα ὁ Κύριος στέλνει τήν ἐπιστολή Του. Νά δεῖτε δηλαδή σέ τί συνθῆκες αναπτυσσόταν αὐτή ἡ Ἐκκλησία! («Κατείδωλος ἦν αὕτη ἡ πόλις, πρὸς ἣν ταῦτά φησι, τοὺς ἐν αὐτῇ πιστοὺς δι᾽ ὑπομονὴν πειρασμῶν ἀποδεχόμενος» (Ανδρέας Καισαρείας, PG 106, 236D).

   «Τάδε λέγει ὁ ἔχων τὴν ῥομφαίαν τὴν δίστομον τὴν ὀξεῖαν.» (Βλ. Αποκ. 2, 16.)

   Ἡ ἐπιγραφή τῆς ἐπιστολῆς εἶναι παρμένη ἀπό τήν εἰσαγωγική οπτασία τοῦ Χριστοῦ. (Βλ. Αποκ. 1, 13-16.) Δέν εἶναι ὅλες οἱ ἐπιγραφές τῶν ἐπιστολῶν ἴδιες· γιά κάθε επιστολή υπάρχει εἰδική ἐπιγραφή που προσιδιάζει στα χαρακτηριστικά τῆς κάθε Ἐκκλησίας.

   Τέθηκε δέ καταλλήλως αὐτό τό σύμβολο, ὅτι κρατᾶ τήν ὀξεῖα ρομφαία τή δίστομη –ἡ ὁποία, κατά τήν εἰσαγωγική οπτασία τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, ἐξερχόταν από το στόμα τοῦ Χριστοῦ– γιά νά δείξει μέ τόν τρόπο αὐτόν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἐκεῖνος πού κρατᾶ τήν κρίση. (Ἐπειδή ὁ ρωμαῖος διοικητής τῆς Περγάμου εἶχε το δικαίωμα τῆς ἐπιβολῆς τῆς θανατικῆς ποινῆς γιά ἐγκλήματα, γνωστό καί ὡς δικαίωμα τῆς μάχαιρας (jus gladii), καί πάντοτε ἔφερε μάχαιρα (Ρωμ. 13,4. Ψαλμ. 44,4), γι' αυτό ὁ Ἰησοῦς ἐμφανίζεται ἐδῶ ὡς «ό ἔχων τὴν ῥομφαίαν τὴν δίστομον τὴν ὀξείαν», συμβολίζοντας τό θεϊκό Του δικαίωμα ζωῆς καί θανάτου ἐπί τῶν ἀνθρώπων.)

   Ἡ δίστομος καί ὀξεία ρομφαία είναι το σύμβολο τῆς κρίσεως ἀλλά καί τό σύμβολο του λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος θά ἀναποδογυρίσει τον βωμό του Διός, θά καταστρέψει τά είδωλα, καί ἔτσι θα εγκατασταθεῖ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Γι' αυτόν τον λόγο μπαίνει ἀκριβῶς ἐδῶ αὐτό τό σύμβολο.

   Μπαίνει ἀκόμη αὐτό τό σύμβολο καί γιά νά δείξει ὅτι ἔπρεπε νά πολεμηθεί ὁ διάβολος μ' αυτή την οξεία ρομφαία. («Δίστομον ῥομφαίαν φησὶ ... τὴν κατὰ τῶν ἀσεβῶν ἀπότομον ἀπόφανσιν. Πρὸς τῷ διστόμῳ δὲ καὶ ὀξεῖα αὕτη, ἔτι καὶ ταχινή, εἰς ἐκδίκησιν τῶν ἀπειθούντων τοῖς θείοις κελεύσμασι.» (Αρέθας, PG 106, 534D-536A). Πρβλ. Ἐφεσ. 6, 17.) Θυμηθείτε τί λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος για τον Αντίχριστο, στην Β΄ Πρός Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή του, ὅτι ὁ Κύριος θά τόν άναλώσει, θά τόν καταστρέψει μέ τήν ρομφαία τοῦ στόματός του. (Β' Θεσ. 2, 8.) Ε, λοιπόν, τώρα, ὁ διάβολος είναι πίσω από το πρόσωπο του Διός, διότι πίσω από τά πρόσωπα τῶν θεοτήτων που λατρεύονται λατρεύεται ὁ διάβολος. (Βλ. Ψαλμ. 95, 5. 105, 37. Δευτ. 32,  17. Βαρ. 4, 7. Αποκ. 9, 20. κ.ά. Ἐπίσης ἔχουμε περιπτώσεις, πού ἀναφέρονται στα συναξάρια, κατά τίς ὁποῖες διάφοροι ἅγιοι, ὅταν συνέτριβαν μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ τά εἴδωλα, μέσα ἀπ' αὐτά ἔβγαιναν φωνές και κραυγές. Ηταν μιά, κατά παραχώρηση Θεοῦ, φανερή ἀπόδειξη ὅτι πίσω από τά εἴδωλα τῶν ψεύτικων θεῶν κρυβόταν ὁ διάβολος. Βλ. περίπτωση θεοῦ Δαγών (Ὁμιλία 13η, σελ. 434 κ.ε.)). Ὁ διάβολος, λοιπόν, πρέπει να πολεμηθεί.

   Αλλά, ἀγαπητοί μου, μετά τήν εἰσαγωγή αυτή τῆς ἐπιστολῆς πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Περγάμου, μπαίνουμε στο κύριο θέμα. Επειδή ὅμως ἡ ὥρα πέρασε, θα συνεχίσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

   Λάρισα, 1 Φεβρουαρίου 1981

12η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️

https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_80.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὑποσχέσεις στόν ἄγγελον τῆς Ἐφέσου. Ἡ ἐπιστολή πρός τόν ἄγγελον τῆς Σμύρνης. Τά ἔργα, ἡ θλίψις καί ἡ πτωχεία τοῦ ἀγγέλου τῆς Σμύρνης.

†.Ἡ ἐπιστολή τοῦ Κυρίου πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Ἐφέσου τελειώνει με μία χαρακτηριστική ἔκφραση πού εἶναι περίπου γενική για κάθε ἐπιστολή:

   «Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ φαγεῖν ἐκ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ὅ ἐστιν ἐν τῷ παραδείσῳ τοῦ Θεοῦ μου.» (Αποκ. 2, 7.). Σέ ἐκεῖνον πού θά νικάει θά τοῦ δώσω να φάει ἀπό τό ξύλο τῆς ζωῆς, πού εἶναι μέσα στόν Παράδεισο τοῦ Θεοῦ μου, λέει ὁ Χριστός.

   Σᾶς εἶπα ὅτι αὐτή ἡ φράση ἐπαναλαμβάνεται σάν ἐπωδός στό τέλος κάθε ἐπιστολῆς, μέ κάποιες μικρές παραλλαγές, ανάλογα μέ τά χαρακτηριστικά τῶν παραληπτῶν. Δίνεται ἡ ὑπόσχεση σ' έκεῖνον πού θά νικάει στόν ἀγώνα ἐναντίον τοῦ Σατανᾶ ὅτι θά ἀπολαύσει τήν γεύση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἐγγύηση δέ αὐτῆς τῆς νίκης εἶναι ἡ νίκη τοῦ Χριστοῦ καί ἡ πίστη μας σ' Ἐκεῖνον. (Βλ. Α΄ Ἰωάν. 5, 5. Πρβλ. Ματθ. 10,  22, 24, 13. Μάρκ. 13, 13. κ.ά.)

   Ἡ γεύση τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, πού ὁ Κύριος ὑπόσχεται, εἶναι ἡ ἐμποδισμένη ἐκείνη γεύση στούς πρωτοπλάστους, οἱ ὁποῖοι μετά την πτώση τους διώχθηκαν ἀπό τόν παράδεισο καί ἐμποδίστηκαν, ἢ μᾶλλον διώχθηκαν ἀκριβῶς γιά νά ἐμποδιστοῦν, ἀπό τό νά δοκιμάσουν ἀπό τό ξύλον τῆς ζωῆς (ξύλον θά πεῖ δένδρο), ἀπό τό δένδρο τῆς ζωῆς, γιά νά μή γίνουν ἀθάνατοι, καί ἔτσι τό κακό γίνει αθάνατο, «ἵνα μὴ τὸ κακὸν ἀθάνατον γένηται», ὅπως λένε οἱ Πατέρες ἑρμηνεύοντας. (Βλ. άγ. Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος ΛΗ΄, Εἰς τὰ Θεοφάνεια: «ἵνα μὴ ἀθάνατον ῇ τὸ κακόν» (PG 36, 324D), καί ἁγ. Επιφανίου Κύπρου, Κατὰ Ωριγένους, ΚϚ': «Ωσπεροῦν ἀλεξιφαρμάκου γὰρ τρόπον ὑπὸ τοῦ ἀλεξιτῆρος ἡμῶν ἀληθῶς καὶ ἰατροῦ Θεοῦ πρὸς ἐκρίζωσιν τῆς ἁμαρτίας παρελήφθη ὁ θάνατος καὶ ἀφανισμόν, ἵνα μὴ διαιωνίζον ἐν ἡμῖν εἴη τὸ κακόν, ἀθάνατον ἅτε ἐν ἀθανάτοις ἀνατεῖλαν, αὐτοὶ δὲ λελωβημένοι καὶ ἐκστάντες νοσούντων τρόπον τῆς οἰκείας ἀρετῆς ἐπὶ πολὺ διατρίβωμεν, ἅτε ἐν ύφεστηκόσιν ἀεὶ καὶ ἀθανάτοις σώμασι τὴν κατὰ τὸ ἁμάρτημα μεγάλην τρέφοντες νόσον. διὸ δὴ καλῶς ταύτην πρὸς ἄμφω σωτηρίαν καὶ ψυχῆς καὶ σώματος φαρμακευτικῆς τρόπον καθάρσεως τὸν θάνατον ὁ Θεὸς ηὕρατο, ἵνα πανάμωμοι καὶ ἀσινεῖς οὕτως ἐξεργασθῶμεν.» (PG 41, 1112BC).) Καί ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, ἔμεινε ἄβατη καί κλεισμένη ἡ πύλη τοῦ παραδείσου· μέ ἄλλα λόγια, στη ζωή τους εἰσῆλθε ὁ θάνατος. Τώρα όμως προσφέρεται ὁ καρπός τοῦ δένδρου τῆς ζωῆς ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος ἄνοιξε τόν δρόμο πού ὁδηγεῖ στόν Παράδεισο τοῦ Θεοῦ. (Κατά τούς Πατέρες, τό δένδρον τῆς ζωῆς εἶναι τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, το δένδρον εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, ὁ καρπός αὐτοῦ εἶναι τό Σῶμα καί τό Αίμα τοῦ Χριστοῦ. Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Χριστιανική Ανθρωπολογία, Τόμ. Στ΄, Μάθημα 71ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον 2022.) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/blog-post_4.html?m=1

   Ὅταν λέει «τοῦ Θεοῦ μου», εἶναι κάτι ανάλογο με ἐκεῖνο τό ὁποῖο εἶχε πεῖ στις μυροφόρες –στο ευαγγέλιο τοῦ Ἰωάννου– «αναβαίνω πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ πατέρα ὑμῶν, καὶ Θεόν μου καὶ Θεὸν ὑμῶν» (Ἰωάν. 20, 17.). Αναφέρεται βεβαίως στην ανθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς Θεάνθρωπος ἄνοιξε την πύλη του Παραδείσου. Διότι ὡς Θεός θά ἦταν περίεργο να την ἀνοίξει ἤ νά μή τήν ἀνοίξει. Ὁ Θεός κρατοῦσε τὸ ἀνθρώπινο γένος μακριά ἀπό τήν ἀθανασία, μακριά από τήν αἰώνια ζωή. Ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου, εἶναι ἐκείνη πού ἀγωνίσθηκε, ἐργάσθηκε καί ὁδήγησε τό ἀνθρώπινο γένος πάλι στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. («Ξύλον γὰρ ζωῆς τὴν μακαρίαν λέγει καὶ ἀτελεύτητον ζωήν, ῆς οἱ ἅγιοι ἐν ἀπολαύσει γενήσονται ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ βασιλείᾳ, ἣν νῦν Παράδεισον ἐκάλεσεν... Τὸ δέ γε εἰπεῖν τὸν Κύριον 'τοῦ Θεοῦ μου" μηδένα σκανδαλιζέτω· πρέπει γὰρ τῇ μετὰ σαρκὸς οἱκονομία πάντα τῶν ῥημάτων τὰ ταπεινά. καὶ γὰρ καὶ ἐν Εὐαγγελίῳ εἴρηκε· "πορεύομαι πρὸς τὸν πατέρα μου, καὶ πατέρα ὑμῶν καὶ Θεόν μου καὶ Θεὸν ὑμῶν"» (Οικουμένιος, σ. 50))

  Σέ τί ὅμως πρέπει νά ἀγωνιστεῖ ὁ κάθε ἕνας προκειμένου να νικήσει;

   Πρέπει νά ἀγωνιστεῖ σέ ὅ,τι ἀναφέρει ἡ ἐπιστολή, πού εἴχαμε διαβάσει καί ἀναλύσει στα δυο τελευταία μας θέματα· καί αὐτά δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ἡ ἀποστροφή καί ὁ ἀγώνας ἐναντίον κάθε δογματικῆς καί ἠθικῆς παρεκκλίσεως καί ἡ ἐμμονή στην πρώτη καί ζέουσα ἀγάπη, αὐτήν πού παραπονέθηκε ὁ Κύριος στόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου, λέγοντας «τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην άφήκας».

   Φυσικά, αντιλαμβάνεστε ὅτι ἡ ὑπόσχεση αυτή του Χριστοῦ («Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ φαγεῖν ἐκ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς.») ἀντιτίθεται σ᾽ ἐκεῖνες τις επιτρεπόμενες από τούς Νικολαΐτες σαρκικές απολαύσεις, ἀφοῦ ὁ Κύριος εἶπε ὅτι μισεῖ τά ἔργα τους.

   Ἔτσι, ἀγαπητοί μου, κλείνει ἡ πρώτη ἀπό τίς ἑπτά ἐπιστολές τῆς Ἀποκαλύψεως. Καί τώρα, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἐρχόμαστε στη δεύτερη. Αὐτή ἡ ἐπιστολή ἀπευθύνεται πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης.

   Αισθανόμαστε μια ιδιαίτερη συγκίνηση, ὅταν ἀκοῦμε αὐτές τίς πόλεις, πού είναι τόσο κοντά μας. Ὄχι ἁπλῶς κοντά μας, ὄχι μόνο ελληνικές, αλλά απέναντί μας, ἐδῶ! Αν βγείτε στην κορυφή τοῦ Κισσάβου και βάλετε μια δυνατή φωνή, θα ακουστεί η φωνή σας στη Σμύρνη! Απέναντι, ἐδῶ, ἀνατολικά· ἡ Σμύρνη, ἀπέναντι! Πάρα πολλοί άνθρωποι από σας φύγατε από την Σμύρνη.

   Δέν θά εἶχε τήν αἴσθηση αυτή ἕνας Κινέζος πού θα διάβαζε τήν Καινή Διαθήκη ἤ ἕνας Γιαπωνέζος, ἕνας Αφρικανός ἤ ἕνας Αμερικανός. Ἔχουμε κι αυτό το μεγάλο προνόμιο· ὅλα αὐτά, ὅλες αὐτές οἱ μεγάλες ἀλήθειες τοῦ Κυρίου, τοῦ Θεοῦ τοῦ Οὐρανοῦ, ἔχουν πάρει υλικό, ἔχουν πάρει χρώματα από αὐτόν ἐδῶ τόν χῶρο τόν ἑλληνικό, ἀπ' αὐτήν τή Μεσόγειο Θάλασσα, τόν Μικρασιατικό χώρο, καί λοιπά. Εἶναι, ἔτσι, ἰδιαίτερα συγκινητικό.

   Ἡ ἐπιστολή αυτή πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης λέει τά ἑξῆς: «Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Σμύρνῃ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος, ὃς ἐγένετο νεκρὸς καὶ ἔζησεν· οἶδά σου τὰ ἔργα καὶ τὴν θλῖψιν καὶ τὴν πτωχείαν· ἀλλὰ πλούσιος εἶ καὶ τὴν βλασφημίαν ἐκ τῶν λεγόντων Ἰουδαίους εἶναι ἑαυτούς, καὶ οὐκ εἰσίν, ἀλλὰ συναγωγὴ τοῦ σατανᾶ. μηδὲν φοβοῦ ἃ μέλλεις παθεῖν. ἰδοὺ δὴ μέλλει βαλεῖν ὁ διάβολος ἐξ ὑμῶν εἰς φυλακὴν ἵνα πειρασθῆτε, καὶ ἕξετε θλῖψιν ἡμέρας δέκα. γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς. Ὁ ἔχων οὖς ἀκουσάτω τί τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις. Ὁ νικῶν οὐ μὴ ἀδικηθῇ ἐκ τοῦ θανάτου τοῦ δευτέρου.» (Αποκ. 2, 8-11)

   Δηλαδή: Καί στόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας της Σμύρνης γράψε, λέει ὁ Κύριος στόν Ἰωάννη τόν Εὐαγελιστή, ὅτι αὐτός πού εἶναι ὁ πρῶτος καί ὁ τελευταίος, ὁ ὁποῖος ἔγινε νεκρός καί ἔζησε, λέει τά ἑξῆς: Γνωρίζω τά ἔργα σου και τη θλίψη σου και την φτώχεια σου, ἀλλά εἶσαι πλούσιος. Γνωρίζω καί τήν συκοφαντία πού σοῦ ἔγινε ἀπ' αὐτούς πού λένε ὅτι εἶναι Ἰουδαῖοι, καί δέν εἶναι, ἀλλά είναι συναγωγή του Σατανά. Μή φοβᾶσαι γιά ἐκεῖνα πού πρόκειται να πάθεις. Νά, ὁ διάβολος πρόκειται να βάλει μερικούς ἀπό σᾶς στή φυλακή για να πειρασθεῖτε καί νά δοκιμαστεῖτε, καὶ θά ἔχετε θλίψη δέκα ημέρες. Γίνε πιστός μέχρι τον θάνατο, καί θά σοῦ δώσω τό στεφάνι τῆς ζωῆς. Αὐτός πού ἔχει αὐτί ἄς ἀκούσει τί λέει τό Πνεῦμα τὸ Ἅγιο στις Ἐκκλησίες. Αὐτός πού νικᾶ δέν θά ἀδικηθεῖ ἀπό τόν θάνατο τον δεύτερο.

   Ἡ Σμύρνη, ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως, είναι πόλη ἑλληνικότατη, τό ὄνομά της εἶναι ἑλληνικό, καί βρίσκεται ἑβδομήντα περίπου χιλιόμετρα βορείως τῆς Ἐφέσου, τῆς προηγούμενης Εκκλησίας, πού ὁ Κύριος ἀπέστειλε επιστολή, αλλά και νοτίως της άλλης πόλεως, τῆς Περγάμου, πρός τήν ὁποία ἐπίσης ὁ Κύριος στέλνει ἐπιστολή. Συνεπώς βρίσκεται μεταξύ των δύο πόλεων Ἐφέσου και Περγάμου, τις οποίες συναγωνιζόταν σέ ὅλους τούς τομεῖς, καί τούς εμπορικούς και τούς πολιτιστικούς. («Ἡ πρώτη τῆς Ἀσίας κάλλει καὶ μεγέθει καὶ λαμπροτάτη καὶ μητρόπολις καὶ ἡ νεωκόρος τῶν Σεβαστῶν κατὰ τὰ δόγματα τῆς ἱερωτάτης συγκλήτου καὶ κόσμος τῆς Ἰωνίας Σμυρναίων πόλις.» (Pausanias periegeta y su contexto de formación en el Oriente heleno: Esmima y Pergamo, p. 136-37). Θεωρεῖτο ὡς ἡ πιό όμορφη πόλη τῆς Ἰωνίας, ἐνῶ, κατά τόν Λουκιανό, αποτελούσε το προπύργιο τῶν μουσῶν καὶ τῶν χαρίτων, πού μαζί μέ τήν Ἔφεσο ἀποτελοῦσαν τούς δύο ὀφθαλμούς τῆς Ἀσίας. Μετά την ολοσχερή καταστροφή της ἀπό τούς Λύδες, ξαναχτίστηκε βάσει σχεδίου από τον Λυσίμαχο, στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου. Χάρη στο μεγάλο λιμάνι της, ἀναδείχθηκε ως το πιο σπουδαῖο εμπορικό κέντρο. Περίφημη ήταν καί ἡ πλακόστρωτη ρυμοτομία της. Από την πόλη αὐτή ξεκινοῦσαν πολλοί δρόμοι που διέσχιζαν τη Λυδία καί τή Φρυγία. Ὅλοι οἱ πολίτες της Σμύρνης ἔκαναν τά πάντα ὥστε ἡ πόλη τους νά εἶναι ἡ πρώτη καί ἡ ἔσχατη πόλη στην Ασία.)

   Στη Σμύρνη ὑπῆρχε ἰουδαϊκή Συναγωγή, ἡ ὁποία διέκειτο ἐχθρικῶς πρός τόν Χριστιανισμό, καί μ' αὐτήν ἀσχολεῖται, κατά ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος, ή παροῦσα ἐπιστολή πρός τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης. (Βλ. ἁγ. Ἰγνατίου Θεοφόρου, Πρὸς Φιλαδελφείς, VI, ΕΠΕ 119, 4, 126. Ἡ Σμύρνη ήταν κατ' ἐξοχήν εἰδωλολατρική πόλη. Ἐκεῖ ὑπῆρχαν ναοί αφιερωμένοι στις Κυβέλη, Νέμεση, Αφροδίτη, και στούς Δία, Απόλλωνα και Ασκληπιό. Χαρακτηριστική ήταν και η πιστότητά της πρός τή Ρώμη, ἀφοῦ μόνη αυτή εἶχε λάβει άδεια για ἀνέγερση Ἱεροῦ ἀφιερωμένου στον αυτοκράτορα Τιβέριο (23 μ.Χ.), λαμβάνοντας ἔτσι τον τιμητικό τίτλο τῆς Νεωκόρου.)

   Ἡ ἐπιστολή αυτή, μαζί μέ τήν ἐπιστολή πρός τόν επίσκοπο της Φιλαδελφείας, εἶναι οἱ μόνες επιστολές που στεροῦνται ἐλέγχου· ἔχουν μόνο επαίνους! Δέν ὑπάρχει καμμία κατηγορία· μόνον ἔπαινοι! Εἶναι ἐπιστολές γεμάτες από ἔπαινο καί ἀπό παρηγορία.

   Πρῶτος ἐπίσκοπος της Σμύρνης ὑπῆρξε ὁ Βουκόλος. Διάδοχος τοῦ Βουκόλου, πιθανότατα δέ καί παραλήπτης τῆς ἐπιστολῆς, εἶναι ὁ ἀποστολικός Πατέρας καί Ἱερομάρτυρας ἅγιος Πολύκαρπος, που μαρτύρησε στις 23 Φεβρουαρίου τοῦ ἔτους 155 μ.Χ.

   Ἡ ἐπιστολή αυτή πρός τόν ἐπίσκοπο της Σμύρνης εἶναι ἕνα κλασσικό υπόδειγμα παρηγορίας για τους ἥρωες τῆς Πίστεως.

   «Τάδε λέγει ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος, ὃς ἐγένετο νεκρὸς καὶ ἔζησεν.»

   Ἡ προσηγορία, ἡ ὀνομασία αυτή τοῦ ἀποστολέως Χριστοῦ, εἶναι παρμένη από την εισαγωγική οπτασία, πού εἴχαμε ἀναλύσει μια περασμένη φορά, (Βλ. Αποκ. 1, 8-20, ὅπως καί Ὁμιλίες 4η και 8η.) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/4.html?m=1 

https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/blog-post_12.html?m=1

καί προσιδιάζει, ταιριάζει μέ τό ὅλο περιεχόμενο τῆς ἐπιστολῆς πού ἀκολουθεῖ, διότι ὁ λόγος ἀναφέρεται στους διωγμούς, στα μαρτύρια καί στόν θάνατο. Συνεπῶς δέν θά πρέπει να φοβηθοῦν ἐκεῖνοι πού θά ὑποστοῦν τό μαρτύριο καί τόν θάνατο, διότι ἐκεῖνος πού τούς στέλνει τήν ἐπιστολή καί πού γιά χάρη Του υφίστανται τό μαρτύριο καί τόν θάνατο. Αὐτός εἶναι ἐκεῖνος πού «ἐγένετο νεκρὸς καὶ ἔζησεν». Μέ ἄλλα λόγια, τί ἔχουν νά φοβηθοῦν; Τόν θάνατο; Σε τίποτα δέν ἔχει νά τούς βλάψει, ἀφοῦ θά ἀναστηθοῦν δυνάμει τῆς ἀναστάσεως τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.

   Ὁ ἅγιος Ανδρέας Καισαρείας γράφει: «Πρῶτος ἐστιν ὡς Θεός· ἔσχατος, ὡς ἄνθρωπος ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν καιρῶν γεγονώς, καὶ διὰ τῆς τριημέρου νεκρώσεως ἀνοίξας ἡμῖν τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον.» (PG 106, 233D-236A. «Ὁ εἰς πεῖράν φησιν ἐλθὼν θανάτου, καὶ θανάτῳ θανατώσας τὸν θάνατον» (Οἰκουμένιος, σ. 50).

   Αλήθεια, τί θά πεῖ «ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος»; Πρώτος λέγεται ὡς Θεός, ἔσχατος ὡς ἄνθρωπος· διότι πρῶτος εἶναι ἐκεῖνος πού ὑπάρχει πρό πάντων τῶν ὄντων· ἔσχατος δέ, ὡς πρός τήν ἀνθρώπινη φύση, διότι προσέλαβε ανθρώπινη, κτιστή φύση, ἐκ τῶν ὑστέρων, ὡς ἔσχατος.

   Αλλά ἀκόμη ἡ προσηγορία «ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος» δέν εἶναι κάτι ἄλλο παρά μία απήχηση τοῦ Α και τοῦ Ω, πού μᾶς εἶχε πεῖ στο προοίμιο τοῦ βιβλίου τῆς Αποκαλύψεως· «Ἐγώ εἰμι τὸ Α καὶ τὸ Ω» (Αποκ. 1, 8. Βλ. Ομιλία 4η.), δηλαδή ἡ Αρχή καί τό Τέλος, ὁ Πρῶτος καί ὁ Ἔσχατος. Εγώ ἔχω στόν ἑαυτό μου κάθε τί πού εἶναι ἀρχή, κάθε τί πού εἶναι πρῶτο ἀπό ὅλα τά κτίσματα, καί κάθε τί πού είναι τελευταῖο· ὅλα ὑπάρχουν σ' ἐμένα, τόν Θεό.

   «Οιδά σου τὰ ἔργα καὶ τὴν θλίψιν καὶ τὴν πτωχείαν· ἀλλὰ πλούσιος εἶ.» (Αποκ. 2, 9) Γνωρίζω τά ἔργα σου καί τήν θλίψη σου καί τή φτώχεια σου· ἀλλά εἶσαι πλούσιος.

   Βέβαια, ἐκ πρώτης όψεως μοιάζει ὅτι εἶναι ὀξύμωρο τό πράγμα· πῶς εἶναι πλούσιος, ἀφοῦ εἶναι φτωχός; Διότι λέει γνωρίζω τή φτώχεια σου, ἀλλά εἶσαι πλούσιος!

   Ἴσως ἕνας πού ἀσχολεῖται μόνο με τα οικονομικά καί δέν ἔχει κανένα πνευματικό ορίζοντα, ούτε καν την γλώσσα τῆς ἀλληγορίας γνωρίζει, θα μπορούσε να πεί ἐδῶ: Μήπως ὁ ἐπίσκοπος είχε τίποτα κρυμμένα χρήματα πουθενά, ἄν καί φαινόταν πτωχός, και γι' αυτό τώρα ὁ Κύριος τοῦ λέει "γνωρίζω ότι είσαι πλούσιος"; Μήπως τα είχε κρυμμένα ή εἶχε καταθέσεις;

   Ὄχι, δέν ἀναφέρεται προφανώς σ' αυτό. Είσαι φτωχός, τό ξέρω αυτό, τοῦ λέει ὁ Κύριος· εἶσαι φτωχός. Γνωρίζω λοιπόν τά ἔργα σου, ξέρω τίς θλίψεις σου, ξέρω και τη φτώχεια σου. Παρά ταύτα –θὰ σοῦ τὸ δείξω αὐτό– εἶσαι πλούσιος! (Βλ. Β' Κορ. 6, 10. Πρβλ. Β΄ Κορ. 8, 9. Ιακ. 2, 5.)

   Ἐδῶ ἔχουμε ἕνα τρίπτυχο μιας χριστιανικής πορείας πρός τήν ἁγιότητα. Θα παρακαλέσω όλως ἴδιαιτέρως να προσέξουμε αυτό το τρίπτυχο, γιατί ἀποτελεῖ πορεία τῆς Ἐκκλησίας, πορεία δηλαδή τῶν πιστῶν. Θα παρακαλέσω ἀκόμη, γιά ὅ,τι θά ἀκούσετε, μην πείτε ὅτι αὐτό εἶναι γιά μερικούς, γιατί είναι για όλους μας.

   Ποιό είναι το τρίπτυχο αὐτός

   Εἶναι τά ἔργα, ἡ θλίψη καί ἡ πτωχεία.

   Ὅταν ὁ Κύριος λέει «οιδά σου τὰ ἔργα», γνωρίζω τά ἔργα σου, σημαίνει ὅτι ὁ Κύριος ξέρει τά ἔργα τοῦ ἐπισκόπου.

   Καί ποιά εἶναι αὐτά τά ἔργα;

   Εἶναι ἡ δράση ἡ ποιμαντική τοῦ ἐπισκόπου στην πόλη τῆς Σμύρνης. Εἶναι τά ἔργα τῆς ἀγάπης καί τῆς φιλανθρωπίας. Αλλά εἶναι καί τά ἔργα τῆς Βασιλείας τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς. Ἀκόμη, ἄν θέλετε, δέν εἶναι μόνο τά ἔργα αὐτά, με τη στενή σημασία της λέξεως.

   Αλήθεια, εἶναι πολύ στενή ή σημασία τῆς λέξεως, ὅταν λέμε ὅτι ἔργα εἶναι μόνο ή φιλανθρωπία· γιατί, συνήθως, καλά ἔργα λέμε την φιλανθρωπία. Έργα, μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια, εἶναι ὁ βίος καί ἡ πολιτεία τοῦ πιστοῦ. Να το ξέρουμε αυτό.

   Μπορεῖ κάποιος ἄνθρωπος νά μήν ἔχει τή δυνατότητα να κάνει φιλανθρωπία, δηλαδή νά δώσει έλεημοσύνη, νά δώσει χρήματα, ἤ νά ἀνεβεῖ καί νά κατεβεῖ σκάλες γραφείων καί υπουργείων για να διεκπεραιώσει ὑποθέσεις ἀνθρώπων πού ἔχουν τήν ἀνάγκη του, μπορεῖ νά εἶναι στο κρεβάτι, μπορεῖ νά εἶναι πάμπτωχος ἄνθρωπος, ἀλλά νά ἔχει ἔργα. Καί ποιά εἶναι τά ἔργα αὐτά; Εἶναι ὁ βίος καί ἡ πολιτεία του, ο τρόπος μέ τόν ὁποῖο ζεῖ. Αὐτά εἶναι, μέ εὐρεῖα ἔννοια, τά ἔργα τοῦ πιστοῦ.

   Κάποτε, ἀγαπητοί, θά πεῖ καί σ' ἐμᾶς ὁ Κύριος: «Οιδά σου τὰ ἔργα», γνωρίζω τά ἔργα σου! Ποιά; τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἔζησες, πῶς σκεπτόσουν, πῶς μιλοῦσες, πῶς ἐνεργοῦσες. Γνωρίζω ἄν εἶχες μέσα σου φιλάνθρωπες διαθέσεις, χωρίς ἴσως να είχες τήν δυνατότητα αὐτές τίς φιλάνθρωπες διαθέσεις νά τίς ἐκδηλώσεις, νά τίς κάνεις πράξεις.

   Πόσες φορές βλέπουμε κάποιους ανθρώπους, θέλουμε να τους βοηθήσουμε, ἀλλά δέν μποροῦμε· ἔχουμε όμως τη διάθεση μέσα μας. Κάποτε μπορεῖ νά κλάψουμε γι' αυτό το πράγμα καί νά ποῦμε: Θεέ μου, κοίταξε αὐτούς τούς ἀνθρώπους! Κοίταξε χιόνισε, κάνει κρύο, καί ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού εἶναι στὰ ἀντίσκηνα, μά ὡς σεισμόπληκτοι, μά ὡς φυγάδες, μά ὡς πρόσφυγες, μά ως μή ἔχοντες στέγης... Και πονέσουμε γι αυτό! Αλλά και για τα πουλιά, τα σπουργίτια, που δεν μπορούν να βρουν τίποτα να φάνε γιατί έχει πολύ χιόνι! Τα βλέπει και λέει: Κύριε, ἄχ αυτά τα πουλάκια... ὑποφέρουν γιατί ἐγώ ὁ ἄνθρωπος φταίω. Ἂν ἐγώ δέν ἁμάρτανα στον παράδεισο, ἡ κτίση δὲν θὰ ὑπέφερε αὐτή τήν ὥρα. Αν λοιπόν υπάρχει αὐτή ἡ κατάσταση μέσα στην κτίση, είναι γιατί ἐγώ ὁ ἄνθρωπος φταίω! (Βλ. Ρωμ. 8, 22: «οἴδαμεν ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει και συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν», καὶ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Προς Ρωμαίους ἐπιστολήν, Ὁμιλία ΙΔ΄, PG 60, 530A: «Τῇ γὰρ ματαιότητα ἡ κτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἐκοῦσα, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα. Τί ἐστι, "τῇ ματαιότητι ἡ κτίσις υπετάγη"; Φθαρτὴ γέγονε. Τίνος ένεκεν; καὶ διὰ τί; Διὰ σὲ τὸν ἄνθρωπον.». Ἡ διαταραχή των σχέσεων ανθρώπου καί Θεοῦ ἐξακολουθεῖ νὰ ἐπιφέρει μέχρι και σήμερα την διαταραχή τῶν σχέσεων τοῦ ἀνθρώπου με την κτίση, ἐπειδή, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ή πτώση ἀποτελεῖ ἕνα συνεχές καί ἐπαναλαμβανόμενο γεγονός μέσα στην ανθρώπινη Ιστορία (Νίκου Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, ἐκδ Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2010, σ. 209).)

   Πείτε μου· αὐτά ὅλα δέν εἶναι ἔργα; δέν εἶναι φιλάνθρωπες εκδηλώσεις; Καί ἄν κανείς ακόμη, αν θέλετε, ἀνοίξει τό παράθυρό του και βάλει ψιχουλάκια στό παράθυρο, και περιμένει να έρθουν τα σπουργιτάκια (κυρίως τα σπουργίτια έχουμε τώρα τον χειμώνα· και ἄλλα πουλιά υπάρχουν, αλλά κυρίως αὐτά εἶναι τὰ ἐπικρατέστερα ἐδῶ γύρω στα σπίτια μας) καί ἔρθουν τα πουλάκια να φᾶνε ψιχουλάκια, αυτά δέν εἶναι φιλάνθρωπα αἰσθήματα; (Βλ. Ἰσαάκ Σύρου, Λόγοι Ασκητικοί, ΠΑ΄, ΕΠΕ 8Γ, σ. 174: «Τί ἐστι καρδία ἐλεήμων; Καὶ εἶπε· Καύσις καρδίας ὑπὲρ πάσης τῆς κτίσεως, ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ὀρνέων καὶ τῶν ζῴων καὶ τῶν δαιμόνων, καὶ ὑπὲρ παντὸς κτίσματος, καὶ ἐκ τῆς μνήμης αυτῶν καὶ τῆς θεωρίας αὐτῶν ῥέουσιν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ δάκρυα».)

   Πιστέψτε με, ἀλήθεια· ὅταν λέμε ἔργα, –γι' αυτό σᾶς εἶπα μερικά παραδείγματα– μή πηγαίνει τό μυαλό σας ὅτι πρέπει κανείς να διαθέσει χρήματα, να κάνει γηροκομεία, βρεφοκομεία, ὀρφανοτροφεῖα καί λοιπά καί λοιπά... ὄχι, ἀγαπητοί μου! ἔργα εἶναι ὁ βίος καί ἡ πολιτεία τοῦ ἀνθρώπου.

   Γνωρίζει λοιπόν ὁ Θεός τά ἔργα τοῦ κάθε ἀνθρώπου καί τῆς Ἐκκλησίας.

   Το δεύτερο τοῦ τριπτύχου αὐτοῦ εἶναι ἡ θλίψη.

   Θλίψη εἶναι ἡ κατάσταση που δημιουργεῖται ἀπό τίς ἀντίξοες καί ἀντίθεες δυνάμεις, ἐξαιτίας τῆς παρουσίας τῶν ἔργων τοῦ Θεοῦ. Αἴτια τῆς θλίψεως εἶναι ὁ φθόνος καί ἡ σφοδρή αντίθεση τοῦ Σατανᾶ.

   Ὅταν ὁ διάβολος καί οἱ ἄνθρωποί του, τά ὄργανα τοῦ Σατανᾶ, δοῦν τά ἔργα τοῦ ἀνθρώπου, τότε φθονοῦν, ἐπιτίθενται, δημιουργοῦν καταστάσεις, προβλήματα. Αὐτή ἡ θλίψη που δημιουργεῖται ἀπό τίς ἐπιθέσεις τοῦ διαβόλου, τῶν φθονερῶν καί ἀπίστων ἀνθρώπων, αὐτή εἶναι ἡ θλίψη πού ἔχει ὁ πιστός.

   Νά τό ξέρετε –το λέγαμε μια περασμένη φορά– (Βλ. Ομιλία 6η.) https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2024/12/blog-post_10.html?m=1 εἶναι ἀδύνατο νά εἶσαι πιστός ἀληθινά, καί νά μήν ἔχεις θλίψη. Ὁ Κύριος τό βεβαίωσε: «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε» (Ιωάν. 16, 33), στον κόσμο θά ἔχετε θλίψη. Ὄχι θλίψη πού προέρχεται ἀπ' τίς ἁμαρτίες μου, γιατί αὐτή εἶναι κοσμική θλίψη, οὔτε θλίψη ἀπό μιά ἀποτυχία μου ἤ ἀπό μιά ἀπώλεια, επειδή έχασα μιά δουλειά πού θά ἔβγαζα χρήματα, έχασα χρήματα στον δρόμο, και ἔκλεψαν το σπίτι, ἔπαθα μιά ζημιά, έγινε ένας σεισμός, μια πλημμύρα, καταστράφηκαν τα χωράφια μου, ή παραγωγή μου. Αὐτές οἱ θλίψεις δεν εἶναι κατά Θεόν· εἶναι κατά κόσμον. Αν έχεις μία τέτοια θλίψη, δεν μπαίνεις στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἄν ὅμως ἔχεις θλίψη από τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, γιατί ἀκριβῶς ζεῖς κατά Θεόν, και προκαλεῖται ὁ φθόνος, το μίσος, η κακία του Σατανά καί τῶν ἀνθρώπων και σου δημιουργούν καταστάσεις, προβλήματα, τότε είσαι μακάριος. (Βλ. Λουκᾶ, 6, 22-23. Ματθ. 5, 10-12.)

   Αν θέλετε ὅμως νά τό ἐπεκτείνω, καί ὅταν ἀκόμη κανείς ἔχει τίς θλίψεις τις κατά κόσμον, γιατί το νερό τοῦ πῆρε τήν παραγωγή του, γιατί έπεσε το σπίτι του από τόν σεισμό, καί δέν βαρυγκωμάει, δέν πέφτει ανάσκελα να μουντζώνει τον Θεό με τα χέρια καί μέ τά πόδια του (Προσέξτε: εἶναι πραγματικό γεγονός αυτό! Μοῦ τό ἔλεγε ἕνας ἀδελφός, εἶναι παρών. Να φυλάξει ὁ Θεός! Ἅμα τό ἄκουσα, ἀνατρίχιασα!) αὐτό τότε, ενώ εἶναι κοσμική θλίψη, παίρνει διαστάσεις πνευματικές, καί τότε μετράει, βαραίνει στην Αἰωνιότητα. Όπως καί ἡ βλασφημία καί ὁ γογγυσμός, καί αὐτά μετράνε στην Αἰωνιότητα. (Ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Οἱ ἀσθένειες μᾶς βγάζουν σε καλό ὅταν τίς ὑπομένουμε ἀγόγγυστα καί παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς συγχωρέσει τίς ἁμαρτίες και δοξάζουμε τό ὄνομά Του. Ὁμοίως καί ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ἔλεγε: Είναι μακάριος αὐτός πού βασανίζεται ἐδῶ, γιατί όσο πιο πολύ παιδεύεται σ' αὐτή τή ζωή, τόσο περισσότερο βοηθιέται για την ἄλλη, ἐπειδή ἐξοφλὰ ἁμαρτίες. Οι σταυροί τῶν δοκιμασιῶν εἶναι ἀνώτεροι ἀπό τά "τάλαντα", ἀπό τά χαρίσματα πού μᾶς δίνει ὁ Θεός. Είναι μακάριος ἐκεῖνος πού ἔχει ὄχι ἕναν σταυρό αλλά πέντε. Μιά ταλαιπωρία ἤ ἕνας θάνατος μαρτυρικός εἶναι καί καθαρός μισθός. Γι' αυτό σε κάθε δοκιμασία να λέμε: «Σε ευχαριστῶ, Θεέ μου, γιατί αυτό χρειαζόταν γιά τήν σωτηρία μου!» (Γέροντος Παϊσίου Λόγοι Δ΄, Οἱ δοκιμασίες στη ζωή μας, ἐκδ. Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2003, σ. 192). Πρβλ. Κολ. 1, 24. Ἰακ. 1, 2. κ.ά.)

   Καί ἐρχόμαστε στο τρίτο του τριπτύχου τῆς πορείας τῆς χριστιανικῆς, πού εἶναι ἡ πτωχεία.

   Σ' αὐτό θά μείνω ἰδιαιτέρως, καί θέλω, παρακαλῶ, πολύ να προσέξετε.

   Τί εἶναι πτωχεία;

   Καταρχάς εἶναι ἡ ὑλική πτωχεία. Νά τό διασαφήσουμε· εἶναι καθαρά ή υλική πτωχεία.

   Είναι χαρακτηριστικό ότι το στοιχεῖο τῆς πτωχείας ἔχει δύο θέσεις στο Εὐαγγέλιο.

   Ἡ πρώτη θέση εἶναι ἡ ἀναζήτηση τῶν πτωχῶν καί ἡ θεραπεία τῆς πτωχείας από τις ανάγκες ἐκείνων πού εἶναι πτωχοί. Μ' ἄλλα λόγια, ἡ πτωχεία εἶναι κάτι κακό, πού πρέπει να θεραπευθεῖ.

   Γράφει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος στο 2ο κεφάλαιο τῆς ἐπιστολῆς του: «Ἐὰν δὲ ἀδελφὸς ἢ ἀδελφὴ γυμνοὶ ὑπάρχωσι καὶ λειπόμενοι ὦσι τῆς ἐφημέρου τροφῆς, εἴπῃ δέ τις αὐτοῖς ἐξ ὑμῶν ὑπάγετε ἐν εἰρήνῃ, θερμαίνεσθε καὶ χορτάζεσθε, μὴ δῶτε δὲ αὐτοῖς τὰ ἐπιτήδεια τοῦ σώματος, τί τὸ ὄφελος;» (Ιακ. 2, 15-16.)

   Δηλαδή: Αν κάποιος ἀδελφός ή κάποια ἀδελφή κρυώνουν, δέν ἔχουν ροῦχα να ντυθοῦν, κι ἀκόμη δέν ἔχουν τό καθημερινό φαγητό, στερούνται τῆς ἐφήμερης τροφῆς –δηλαδή τῆς πραγματικά καθημερινῆς τροφῆς· ὄχι για αποθήκευση– καί τούς πεῖ κάποιος από εσάς πηγαίνετε στο καλό, ζεσταθεῖτε καί χορτασθεῖτε, χωρίς να τους δώσετε τα απαραίτητα, τότε ποιό το όφελος; Εἶναι ἐκεῖνο πού λέμε: Σε λυπάμαι, άνθρωπέ μου· τί να σου κάνω; Ε, νά σέ εὐλογεῖ ὁ Θεός! νά σέ ἔχει καλά ὁ Θεός!... Δεν τον κατηγορούμε τον ἄλλο, δέν τόν βρίζουμε, δέν τοῦ λέμε σήκω, φύγε, δέν τοῦ κλείνουμε την πόρτα, μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν συμπαθούμε τη φτώχεια του· τοῦ λέμε αυτά τα λόγια συμπαθείας· αλλά δεν τοῦ δίνουμε και τίποτα. Τότε «τί τὸ ὄφελος» ρωτάει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος.

   «Θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ αὕτη ἐστίν, ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν.» (Ιακ. 1, 27.) Θρησκεία καθαρή καί ἀμόλυντη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα εἶναι αὐτή· να ἐπισκέπτεται κανείς ὀρφανούς καί χήρες στη θλίψη τους. Νά μή λέμε μόνο λόγους συμπαθείας, αλλά να δείχνουμε τήν ἀγάπη μας μέ ἔργα, δηλαδή να φροντίζουμε να καλύπτουμε, να θεραπεύουμε τίς ἀνάγκες πού δημιουργεῖ ἡ πτωχεία.

   Καί τό χαρακτηριστικότερο εἶναι ὅτι τό κριτήριο τῆς εἰσόδου μας στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀγάπη ὑπό τήν μορφή τῆς φιλανθρωπίας.

   Τί θά πεῖ ὁ Κύριος; «Επείνασα, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με» (Ματθ. 25, 35-36.). Αν καί οἱ λόγοι αυτοί τοῦ Κυρίου ἐκφράζουν αὐτήν τήν κατώτατη βαθμίδα ἀγάπης, παρά ταῦτα εἶναι ἔκφραση ἀγάπης, καί ἀποτελοῦν τό κριτήριο τῆς Κρίσεως στήν ἔσχατη ἡμέρα.

   Συνεπῶς, τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὀφείλουμε να θεραπεύουμε το κακό τῆς πτωχείας, γιατί ἡ πτωχεία καθεαυτή εἶναι κάτι κακό. Ακούσατε τί εἶπα; Ἡ πτωχεία καθεαυτή, δηλαδή από μόνη της εξεταζόμενη, εἶναι κάτι κακό! Είναι σωματικό κακό, καί εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ ἠθικοῦ κακοῦ. Εἶναι αὐτό πού σᾶς εἶπα προηγουμένως· τα πουλάκια ὑποφέρουν γιατί ἐγώ εἶμαι ὁ αἴτιος πού μπήκε μέσα στην κτίση ὁ θάνατος και ἡ φθορά, δηλαδή τό ηθικό κακό, ἡ ἀπομάκρυνση του ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό, μέ τόν Αδάμ καί τήν Εὔα, καί στη συνέχεια μέ τίς προσωπικές ἁμαρτίες τῶν ἀπογόνων τοῦ Ἀδάμ. (Βλ. Ἰσαάκ Σύρου, Λόγοι Ασκητικοί, ΠΑ΄, ΕΠΕ 8Γ, σ. 174: «Τί ἐστι καρδία ἐλεήμων; Καὶ εἶπε· Καύσις καρδίας ὑπὲρ πάσης τῆς κτίσεως, ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν ὀρνέων καὶ τῶν ζῴων καὶ τῶν δαιμόνων, καὶ ὑπὲρ παντὸς κτίσματος, καὶ ἐκ τῆς μνήμης αυτῶν καὶ τῆς θεωρίας αὐτῶν ῥέουσιν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ δάκρυα».)

   Ὅπως βλέπουμε, ἡ ἀνομβρία, ἡ ἀκαρπία τῆς γῆς, ὅλα αὐτά, δέν εἶναι παρά μία κατάσταση κατάρας· ἐνῶ ἀντιθέτως, ἡ εὐκαρπία τῆς γῆς εἶναι μία ευλογία.

   Αὐτή ἡ ἀκαρπία τῆς γῆς εἶναι καί ἡ αἰτία τῆς πτωχείας. Λέμε: Φέτος δέν ἔχει σιτάρι. Φέτος δέν ἔχει λάδι. Καί δυστυχῶς, ὅταν δέν εἶναι κάτι περιορισμένο (στήν Ἑλλάδα ἄς ποῦμε, πού δέν μπορεῖ νά προκληθεῖ πεῖνα εἰδικά ἅμα ἔχουμε μία καταστροφή σέ ἕνα μόνο διαμέρισμα, στη Θεσσαλία για παράδειγμα), ἀλλά εἶναι κάτι γενικευμένο, σε ολόκληρη ἤπειρο, καί ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς ξηρασίας ἐπάνω στον πλανήτη μας, τότε ἡ πεῖνα εἶναι παγκόσμια καί εἶναι πολύ σοβαρή. Τότε τί κάνουμε; ευχόμαστε στόν Θεό νά ἄρει, νά σηκώσει αὐτήν τήν ἀκαρπία, αὐτήν τήν κατάρα, τήν ἀνομβρία καί λοιπά.

   Στη θεία Λειτουργία, όπως και στο μυστήριο του Γάμου, τί εὐχόμαστε; Ὑπὲρ εὐφορίας των καρπών της γῆς, εὐχόμαστε γιά τούς ευκράτους καιρούς. Και στο μυστήριο τοῦ Γάμου ευχόμαστε ὑπέρ ἐμπλησμοῦ τῶν ταμείων αὐτῶν παντός αγαθού. (Βλ. Μικρόν Ευχολόγιον, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 1984, σσ. 99-100: «Ὁ Θεὸς ὁ ἄχραντος... ἔμπλησον τοὺς οἴκους αὐτῶν σίτου, οἴνου καὶ ἐλέου καὶ πάσης ἀγαθωσύνης, ἵνα μεταδιδῶσι καὶ τοῖς χρείαν ἔχουσι», ὅπως καί σσ. 111-112: «Ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ... ἐμπλήσαι ὑμᾶς πάντων τῶν ἐπὶ γῆς ἀγαθῶν». Ἐπίσης βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Το μυστήριο τοῦ Γάμου, Ὁμιλία 5η, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2011.)

https://youtu.be/YQRsqrUeghQ?si=AKddWIV-A8du9UyE 
Δηλαδή ευχόμαστε οἱ νεόνυμφοι νά ἔχουν κελάρι γεμάτο από κάθε αγαθό. Καί τό ευχόμαστε αὐτό ἐπισήμως, τό παρακαλούμε! Δέν εἶναι μία εὐχή απλή· είναι προσευχή! Παρακαλούμε τόν Θεό νά ἔχει γεμάτο το κελάρι τῶν νεονύμφων, νά μήν τούς λείψει τίποτα!

   Ὥστε βλέπουμε, ἀγαπητοί μου, ὅτι τό θέμα τῆς πτωχείας εἶναι σοβαρό θέμα· γι' αυτό παρακαλούμε τόν Θεό νά μήν ὑπάρχει. Ἐξ ἄλλου ἡ πεῖνα εἶναι μία πληγή. Νά μήν ἀνατρέχω στην Αγία Γραφή νά σᾶς ἀναφέρω γι' αὐτήν τήν πληγή· σᾶς ἀναφέρω μόνο, με τήν εὐκαιρία πού ἔχουμε το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, τήν τέταρτη σφραγίδα.

   Θά δοῦμε στο 6ο κεφάλαιο, στίχο 8, (εἶναι ἀρκετά πιό κάτω) ὅτι ὅταν ἀνοίχθηκε αὐτή ἡ σφραγίδα, ἔπεσε πεῖνα. Ακούστε το: «Καὶ ἐδόθη αὐτοῖς ἐξουσία ἐπὶ τὸ τέταρτον τῆς γῆς, ἀποκτεῖναι ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν λιμῷ καὶ ἐν θανάτῳ καὶ ὑπὸ τῶν θηρίων τῆς γῆς». Ἀκούσατε; Δόθηκε ἐξουσία, λέει, να θανατωθεῖ τό ἕνα τέταρτο τῆς γῆς!

   Τον καιρό πού γραφόταν το βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀγαπητοί μου, καί τά πολεμικά μέσα ἦταν ἡ σφενδόνα καί τό τόξο καί τό ἀκόντιο, ἦταν ἀδιανόητο να σκεφθεῖ κανείς ὅτι θά μπορούσε ποτέ να θανατωθεί τό τέταρτο τῆς γῆς. Σήμερα, μέ τά ὅπλα που διαθέτουμε, ὄχι μόνο τό ἕνα τέταρτο, αλλά ολόκληρος ὁ πληθυσμός τῆς γῆς, καί τῶν πέντε ἠπείρων, μπορεῖ νά ἐξαφανιστεῖ ἀπό προσώπου τῆς γῆς!

   Το λέω αυτό γιατί τον καιρό πού γραφόταν τό βιβλίο θά ἔλεγε κανείς ὅτι εἶναι ὑπερβολικό, απίθανο. Το τέταρτο τῆς γῆς; Ναί, τό τέταρτο τῆς γῆς... καί λίγο εἶναι! Ἀπό τά πέντε δισεκατομμύρια πού φθάσαμε –τέσσερα μέ πέντε δισεκατομμύρια, κάπου ἐκεῖ– νά πεθάνει τό ἕνα δισεκατομμύριο τῶν ἀνθρώπων! Από τί; Από τήν ρομφαία, πού σημαίνει πολεμικές καταστάσεις, ἀπό τόν λιμόν, πού σημαίνει πεῖνα, καί ἀπό τά θηρία τῆς γῆς.

   Ὅταν φθάσουμε ἐκεῖ, θά σᾶς πῶ τί εἶναι αὐτά τά θηρία τῆς γῆς. Τώρα μόνο, ἔτσι, παρεμπιπτόντως, σᾶς λέω ὅτι θηρία τῆς γῆς δέν εἶναι μόνο τα λιοντάρια... θηρίον, ἀγαπητοί μου, εἶναι καί τό μικρόβιο! Σας φαίνεται παράξενο; ἐπειδή δέν φαίνεται; Σᾶς βεβαιώνω ὅτι τό θηρίον πού λέγεται μικρόβιο εἶναι πολύ πιό φοβερό ἀπό τό θηρίο που λέγεται λιοντάρι!

   Ἀλλά ἄς εἶναι ὅμως· τό θέμα εἶναι ὅτι θά πεθάνουν ἄνθρωποι ἀπό τήν πείνα. Κι αυτό εἶναι μία πληγή, μία ἀπό τίς ἑπτά πληγές πού θα δοθοῦν. (Οἱ ἑπτά πληγές τῶν ἐσχάτων, γιά τίς ὁποῖες μᾶς πληροφορεῖ ἡ Ἀποκάλυψη, περιγράφονται μέ τρεῖς ἑπτάδες: τίς ἑπτά σφραγίδες (Αποκ. 6, 1-17. 8, 1-5), τίς ἑπτά σάλπιγγες (Αποκ. 8, 6-21. 11, 15-19) καί τίς ἑπτά φιάλες (Αποκ. 16, 1-21). Αυτές οι πληγές γίνονται προοδευτικά χειρότερες και καταστρεπτικότερες καθώς πλησιάζουμε στη Β΄ Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Οἱ τρεῖς ἑπτάδες πληγῶν χρονικά ἐκδηλώνονται παραλλήλως, καί ὄχι ἀλληλοδιαδόχως, ἔτσι ὥστε νά μιλᾶμε γιά ἑπτά, καί ὄχι γιά εἴκοσι μία πληγές.)

   Αναφέρω ἀκόμη καί ὅτι ἕνα ἀπό τά θαύματα του Κυρίου μας είναι ο χορτασμός των πεντακισχιλίων στήν ἔρημο. Ὁ Εὐαγγελιστής γράφει ἐκεῖ ὅτι «ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν καὶ ἦραν –καί σήκωσαν– τὸ περισσεύον τῶν κλασμάτων, δώδεκα κοφίνους πλήρεις» (Ματθ. 14, 20.). Αυτό δείχνει ὅτι ὑπάρχει ἐδῶ μία αφθονία. Τί εἶπε ὁ Κύριος; Δέν θέλω νά ἀποκάμουν στον δρόμο από τήν πεῖνα· δῶστε τους να φάνε οἱ ἄνθρωποι. (Ματθ. 15, 32.)

   Ἡ πτωχεία λοιπόν, ἐπαναλαμβάνω, ἀγαπητοί μου, εἶναι κάτι κακό, πού ὁ ἀληθινός Χριστιανός, ἀντιλαμβανόμενος ἀκριβῶς αὐτό τό κακό, ἔρχεται νά τό ἀπομακρύνει ἀπό τούς ἀδελφούς πού τό ὑφίστανται. Ναί. Όταν βλέπεις τόν ἄλλο καί εἶναι πτωχός, ὀφείλεις να τόν βοηθήσεις. Δεν πρέπει νά εἶναι πτωχός ὁ ἄλλος· τουλάχιστον να μήν πεινᾶ καί νά μήν κρυώνει.

   Ὑπάρχει ὅμως καί ἡ ἄλλη θέση στο θέμα τῆς πτωχείας μέσα στό Εὐαγγέλιο. Ἐνῶ προηγουμένως σᾶς εἶπα ὅτι ἡ πτωχεία θεωρεῖται ὡς κάτι κακό, τώρα στην ἄλλη θέση, τη δεύτερη, θεωρεῖται σαν κάτι ἀγαθό! καί ὄχι μόνο ἁπλῶς ἀγαθό, ἀλλά καί ἐπιζητητέο ἀγαθό! Ὁ πρῶτος ἐξ ἄλλου κρίκος τῶν μακαρισμῶν εἶναι ὁ μακαρισμός τῶν πτωχῶν: «Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.» (Ματθ. 5, 3. Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Οἱ Μακαρισμοί, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2013.) https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_18.html?m=1. Εὐτυχισμένοι αὐτοί πού εἶναι πτωχοί μέ τήν ἴδια τους τή θέληση, γιατί σ' αυτούς ἀνήκει ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

   Δέν πρόκειται, ἀγαπητοί μου, γιά τούς ταπεινόφρονες. Μπορεῖ νά τό ἑρμηνεύσουμε καί ἔτσι, δηλαδή για τους ταπεινόφρονες, ἀλλά δέν πρόκειται γι' αὐτούς καί θά σᾶς τό ἀποδείξω ἀμέσως.

   Μπορεῖ νά μοῦ ἀντιτάξετε ὅτι ὑπάρχουν γνώμες Πατέρων πού ἔχουν κάνει ὁμιλίες πάνω στον πρῶτο μακαρισμό μέ βάση τήν ταπεινοφροσύνη, καί τό δέχομαι· ἀλλά θά μποροῦσα νά σᾶς πῶ κι ἐγώ Πατέρες που ἔχουν κάνει ἐργασίες καί ὁμιλίες εκλαμβάνοντας τήν πτωχεία ὡς ἔχει, καί ὄχι ὡς ταπεινοφροσύνη. Δέν πειράζει ἄν κανείς μπορεῖ νά τό πάρει καί μεταφορικά· θά σᾶς δείξω ὅμως ὅτι δέν πρόκειται περί τῆς ταπεινοφροσύνης, αλλά περί τῆς πτωχείας, καί ὅτι μακαρίζεται πραγματικά ή πτωχεία.

   Αὐτό φαίνεται καί ἀπό τή σύνταξη τῆς προτάσεως: Εὐτυχεῖς οἱ πτωχοί μέ τήν ἴδια τους τήν προαίρεση, γιατί δική τους εἶναι ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. «Οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι», οἱ πτωχοί μέ τό δικό τους πνεύμα, δηλαδή μέ τήν δική τους προαίρεση. Αὐτό τό «τῷ πνεύματι» εἶναι Δοτική του τρόπου.

   Καί τό ὅτι πρόκειται ὄχι περί ταπεινοφρόνων αλλά περί πτωχῶν –περί ἑκουσίως πτωχῶν, θεληματικά πτωχῶν, γιατί αὐτοί μακαρίζονται– φαίνεται καθαρότατα ἀπό ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Κύριος στόν πλούσιο νεανίσκο: «πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι» (Λουκά 18, 22. Μάρκ. 10, 21.). Δηλαδή, μην είσαι πλούσιος· γίνε πτωχός· δῶσε τά υπάρχοντά σου στους πτωχούς. Οπότε βλέπουμε καθαρά ὅτι πρόκειται περί ἑκούσιας, θεληματικῆς πτωχείας.

   Αλλά τό σπουδαῖο εἶναι ὅτι τό Κατά Λουκᾶν εὐαγγέλιο, ὅταν ἀναγράφει τους μακαρισμούς, τούς ἀναγράφει χωρίς να λέει «οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι»· ἁπλῶς «Οἱ πτωχοί». Καί τό σπουδαιότατο εἶναι ὅτι τούς ἀναγράφει κατά θετικό καί ἀρνητικό τρόπο.

   Γράφει στο Κατά Λουκᾶν: «μακάριοι οἱ πτωχοί (δέν λέει «τῷ πνεύματι»), ὅτι ὑμετέρα ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Λουκᾶ 6, 20-25.). Αὐτό θετικῶς. Καί ἀρνητικῶς: «πλὴν οὐαὶ ὑμῖν τοῖς πλουσίοις, ὅτι ἀπέχετε την παράκλησιν ύμῶν» (Λουκά 6, 24.), δηλαδή αλλοίμονο σ' ἐσᾶς τοὺς πλουσίους, γιατί ἀπέχετε (ἀπέχω σημαίνει ἔχω πάρει· ἀπό καί ἔχω· δέν σημαίνει εἶμαι μακριά) γιατί ἔχετε ἤδη τήν παρηγορία σας στή ζέστη σας, τό φαγάκι σας, τα καλά σας τα ρούχα, τό αὐτοκίνητό σας, τό καλό σας το σπίτι.. Πήρατε τήν παρηγορία σας.

   Θυμηθεῖτε καί τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου. (Λουκά 16, 20-31.) Ἐσύ, λέει ὁ Ἀβραάμ στον πλούσιο, ἀπέλαβες τά ἀγαθά σου· ὁ πτωχός Λάζαρος ὄχι. Ἄλλο ὅτι ὁ Λάζαρος ἦταν –προσέξτε– ἀκούσια πτωχός, καί τοῦτο γιά νά δομηθεῖ ἡ παραβολή, γιά νά δοθεῖ ἡ εὐκαιρία στον πλούσιο να δώσει ἐλεημοσύνη. Διότι, ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι ὁ Λάζαρος ἦταν ἑκούσια πτωχός, θά τοῦ ἔλεγε: Δέν θέλω να μου δώσεις τίποτα, πλούσιε. Κι έγώ πλούσιος ἤμουν, αλλά τά ἄφησα τα πλούτη μου. Ὅμως παίρνει πνευματικές διαστάσεις ἡ πτωχεία τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου ἐπειδή δέν γογγύζει.

   Ακόμη λέει: «οὐαὶ ὑμῖν οἱ ἐμπεπλησμένοι, ὅτι πεινάσετε», (Λουκά 6, 25.) δηλαδή αλλοίμονο σ' ἐσᾶς πού τώρα εἶστε χορτάτοι, γιατί θά πεινάσετε. Ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, ἀγαπητοί μου, «ἐμπεπλησμένοι» ὄχι ἀπό δικαιοσύνη! γιατί λέει στο Κατά Ματθαῖον «μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην» (Ματθ. 5, 6.). Τί θά ἔλεγε λοιπόν ἐδῶ ὁ Κύριος; ἀλλοίμονο σ' ἐσᾶς πού εἶστε χορτάτοι ἀπό δικαιοσύνη; Μά πῶς εἶναι δυνατόν;

   Πρόκειται λοιπόν γι' αὐτό ἀκριβῶς πού λέει: Εὐτυχισμένος ὁ θεληματικά πτωχός. Δυστυχής, καί ἀλλοίμονό του, ἐκεῖνος πού εἶναι πλούσιος, καί δέν λογαριάζει καθόλου ἄν γύρω του ὑπάρχει ἡ πτωχεία.

   Ἔτσι, ἐπί παραδείγματι, βλέπουμε τούς Αποστόλους να κινοῦνται στον κόσμο ὡς πτωχοί.

   Μᾶς λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή Β΄ Προς Κορινθίους ἐπιστολή του: «ὡς πτωχοὶ –ἐμεῖς, οἱ Ἀπόστολοι– πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες –πνευματικά ἐννοεῖται– ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (Β' Κορ. 6, 10.), σάν νά μήν ἔχουμε τίποτε, ἀλλά ὅλα νά τά κατέχουμε. Γιατί; Διότι κατέχουμε ἐσᾶς. Καί ἄν ἔχουμε ἐσᾶς, τότε ἔχουμε καί το πορτοφόλι σας· ἄλλο τώρα βέβαια ότι φερόμαστε καί κινούμαστε στον κόσμο ως πτωχοί.

   Αλλά ἐδῶ, ἀπό ὅσα εἴπαμε παραπάνω για την πτωχεία, πρέπει να τονίσουμε πάλι δύο βασικές της στοιχεῖα.

   Τό πρῶτο εἶναι –καί ὑπογραμμίζω– το ἑκούσιον τῆς πτωχείας, τό θεληματικό να μπορώ δηλαδή να μην εἶμαι φτωχός, καί νά θέλω να είμαι φτωχός! Προσέξτε: ὄχι ἀπό κακοκεφαλιά ὄχι ἐπειδή τα ξοδεύω ὅλα στο κρασί και στις ταβέρνες· αὐτό εἶναι ἀσωτεία! αλλά για λογαριασμό τοῦ Εὐαγγελίου, να μείνω πτωχός για τη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

   Τό δεύτερο εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ πτωχεία. Προσέξτε παρακαλῶ: ἡ ἐν Χριστῷ πτωχεία! ἡ πτωχεία για χάρη τοῦ Χριστοῦ, γιά χάρη τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Πτωχεία μή θεληματική, ἀκούσια, είναι κάτι κακό, καί μάλιστα βάρος δυσβάστακτο. Πτωχεία θεληματική, όχι ὅμως ἐν Χριστῷ, είναι μία πτωχεία χωρίς νόημα και σκοπό· ἄν τό θέλετε, εἶναι καί ἕνα καπρίτσιο· μπορεί νά εἶναι καί ἀπό μία φιλοσοφική διάθεση. Ἡ ἐν Χριστῷ ὅμως ἑκούσια πτωχεία εἶναι αὐτή πού ἔχει βάθος καί ἀληθινό νόημα, μέ αἰώνιες διαστάσεις.

   Ὑπογραμμίζω καί ἐπαναλαμβάνω: ἐκούσια ἐν Χριστῷ πτωχεία! Διότι μπορεῖ νά ἔχω ἑκούσια πτωχεία, ἀλλά ὄχι ἐν Χριστῷ. Πρέπει νά εἶναι ἑκούσια, θεληματική, ἀλλά καί ἐν Χριστῷ πτωχεία.

   Αὐτή ἡ ἐν Χριστῷ θεληματική πτωχεία, αγαπητοί μου, στήν ὁποία καί θέλω να μείνω, ἔχει μία θεολογική διάσταση. Προσέξτε τί εἶπα: Ἡ ἐν Χριστῷ θεληματικήνπτωχεία ἔχει θεολογική διάσταση! Καί αὐτή ἡ θεολογική διάσταση ὑπάρχει γιά τούς ἑξῆς λόγους:

   Πρῶτον· ἀπαλλάσσει τήν ψυχή ἀπό τόν υλικό φόρτο τοῦ πλούτου, δίνοντάς της φτερά για πνευματικά φτερουγίσματα.

   Οἱ Πατέρες τόνιζαν καί ὑπερτόνιζαν: Εἰσροὴ αἵματος ἐκροὴν Πνεύματος ἀπεργάζεται! (Ὁ ἅγιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, στη Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν νηπτικών (ΕΠΕ 17, 426), γράφει τά ἑξῆς: «Οἱ γὰρ Προφῆται, Απόστολοι καὶ Μάρτυρες οὐκ ἔμαθον τὴν θεογνωσίαν καὶ τὴν σοφίαν ἐξ ἀκοῆς ὡς ἡμεῖς, ἀλλ᾽ αἵματα ἔδωκαν καὶ ἔλαβον πνεῦμα, κατὰ τὸ λεγόμενον ὑπὸ τῶν Γερόντων· "δὸς αἷμα καὶ λάβε Πνεῦμα". Διὰ τοῦτο καὶ οἱ Πατέρες, ἀντὶ μαρτυρίου αἰσθητοῦ, κατὰ συνείδησιν ἐμαρτύρησαν, ἔχοντες ἀντὶ θανάτου σωματικοῦ τὸν κατὰ προαίρεσιν, ἵνα νικήσῃ ὁ νοῦς τὰ σαρκικὰ θελήματα καὶ βασιλεύῃ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράττος, ἡ τιμὴ καὶ ἡ προσκύνησις νῦν τε καὶ ἀεί. Ἀμήν· εἰς τοὺς αἰῶνας». Βλ. Το Μέγα Γεροντικόν, τόμ. Δ΄, κεφ. ΚΑ', 48, ἐκδ. Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Το Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, Πανόραμα 1999, σ. 532: «Εἶπεν ὁ ἀββᾶς Λογγῖνος τῷ ἀββᾶ Ἀκακίῳ: Ἡ γυνὴ τότε γινώσκει ότι συνέλαβεν, ὅταν σταλῇ τὸ αἷμα αὐτῆς·· οὕτως οὖν καὶ ἡ ψυχή, τότε γινώσκει ότι συνέλαβε Πνεῦμα Ἅγιον, ὅταν σταλῇ τὰ ῥέοντα ἀπ' αὐτῆς κάτωθεν πάθη. ... Δὸς αἷμα καὶ λάβε Πνεύμα». Πρβλ. Ψαλμ. 125, 5.) Βάζεις αἷμα, βγάζεις Πνεῦμα. Βγάζεις αἷμα, βάζεις Πνεῦμα. Εἶναι ποσά ἀντιστρόφως ανάλογα. Δηλαδή, ὅσο παίρνεις χρήματα και γίνεσαι πλούσιος, τόσο ἀφαιρεῖται ἡ πνευματικότητά σου. Πλούσιος και πνευματικός ἄνθρωπος, κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, εἶναι ἀδύνατο να συμβιβαστοῦν· τόσο ἀδύνατο, ὅπως τό νά περάσει από τήν τρύπα τῆς βελόνας ἕνα χοντρό παλαμάρι –κάμηλος λέγεται– ἤ, ἄν θέλετε, τό ζῶο κάμηλος να περάσει μέσα ἀπό τήν τρύπα τῆς βελόνας! (Βλ. Ματθ. 19, 23-24.)

   Βέβαια, θά μοῦ πεῖτε: Δηλαδή; Αποκλείονται οἱ πλούσιοι ἀπό τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ;

   Ἀσφαλῶς ὑπάρχει και η περίπτωση εκείνη για την ὁποία ὁ Κύριος εἶπε «τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν» (Λουκά 18, 27.). Ὑπάρχουν πλούσιοι δηλαδή πού θά μπουν στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ –ὅπως μπήκε κι ὁ Ἀβραάμ– αλλά είναι λίγοι πολύ λίγοι. Ὁ πλούτος εἶναι πολύ επικίνδυνο πράγμα. Μόνο ἐκεῖνος πού μπορεσε να κατανοήσει τα πράγματα όπως τα αποκαλύπτει τό Εὐαγγέλιο, μόνον αὐτός, ἔστω κι ἂν εἶναι πλούσιος, μπορεῖ νά σωθεῖ.

   Δεύτερον· ἡ πνευματική εκούσια πτωχεία, δηλαδή ἡ πτωχεία ἡ ἐν Χριστῷ, μυεί στην πνευματική ζωή, και εἶναι ἕνα θαυμάσιο καί ἄριστο ἐργαλεῖο, ἀλλά καί ἄναντικατάστατο.

   Μιά θαυμάσια εἰκόνα αὐτῆς τῆς πτωχείας μᾶς δίνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Λέει: «Ἐγὼ γὰρ ἔμαθον ἐν οἷς εἰμι αὐτάρκης είναι». Αὐτό τό λέει στους Φιλιππησίους, γράφοντας μιά ἀθάνατη σελίδα, ὁ ἀθάνατος Παῦλος! Αθάνατη σελίδα, ἀγαπητοί μου! Εγώ ἔμαθα νά εἶμαι αὐτάρκης.

   Στη φυλακή ήταν... στη Ρώμη φυλακισμένος! Δεν μποροῦσε νά δουλέψει καί νά βγάλει τό ψωμί του· γιατί δουλεύοντας ἔβγαζε τό ψωμί του. (Βλ. Πράξ. 20, 34. Α' Κορ. 4, 12. κ.ά.) Τοῦ ἔστειλαν οἱ Φιλιππήσιοι χρήματα, καί ἐκεῖνος τούς γράφει: Τί μοῦ στείλατε; Καλά κάνατε και στείλατε, γιατί αυτό δείχνει τόν καρπό τῆς πνευματικῆς σας ζωῆς· ἀλλά γιατί μοῦ στείλατε; Γιατί ἐγώ ἔμαθα να μένω αὐτάρκης με ἐκεῖνα πού ἔχω. Αὐτάρκης! Το μεγάλο κεφάλαιο του ἀνθρώπου, ἡ αὐτάρκεια!

   «Οἶδα καὶ ταπεινοῦσθαι, οἶδα καὶ περισσεύειν»· ἔχω μάθει καλά τό μάθημα, καί νά μήν ἔχω, καί νά ἔχω· «ἐν παντὶ καὶ ἐν πᾶσι μεμύημαι», σε κάθε τί, μέ κάθε τρόπο, ἔχω μυηθεῖ, «καὶ χορτάζεσθαι καὶ πεινᾶν», ἔμαθα καί νά χορταίνω, ἔμαθα καί νά πεινάω· δηλαδή, ὅταν χορταίνω, νά μή γίνομαι ζῶο... καί ὅταν πεινάω, νά μή βλασφημῶ τόν Θεό! «καὶ περισσεύειν καὶ ὕστερεῖσθαι»· ἔμαθα τό μάθημα καί νά τά ἔχω περίσσια, νά εἶμαι πλούσιος, χωρίς να κολλάω σ' αυτά, αλλά και νά ὑστεροῦμαι, χωρίς νά λέω τί θά ἀπογίνω;... σάν νά πέθανε ὁ Θεός!

   «Ἀπέχω δὲ πάντα καὶ περισσεύω.» (Φιλιπ. 4, 11-12 18.) Εἴδατε κι ἐδῶ τό ἀπέχω; σημαίνει ἔχω ἀπ' ὅλα. Ἔτσι γράφει στους Φιλιππησίους· ἔχω ἀπ' ὅλα καί ὄχι μόνο ἔχω ἀπ' ὅλα, ἀλλά ἔχω καί περίσσευμα!

   Ὤ, ἅγιε Παῦλε, στή φυλακή εἶσαι· τρία χρόνια στη φυλακή! δυό χρόνια στην Καισάρεια κι ἕναν χρόνο στη Ρώμη· τί ἔχεις καί σου περισσεύει;

   «Απέχω πάντα καὶ περισσεύω»! Δέν λέει ψέματα ὁ Παῦλος.

   Εἴδατε λοιπόν, παρακαλῶ, πως φτιάχνεται ὁ ἄνθρωπος; πῶς σμιλεύεται;

   Μεγαλώστε τα παιδάκια σας μέ τίς... τσικολάτες (νά τό πῶ ἔτσι), καί νά δεῖτε, ἅμα πιάσει καμμιά πεῖνα, τί θά ἀπογίνουν τα παιδάκια σας... Μεγαλῶστε τά παιδάκια σας πλούσια, μέ τά φρέσκα βούτυρα καί τά φρέσκα αυγουλάκια, καί νά δεῖτε... Ὄχι, ἀγαπητοί μου! Μάθετε τα παιδιά σας τή νηστεία να μαθαίνουν, ἔστω μέ τόν τεχνητό αυτόν τρόπο, την κακοπάθεια, για να μποροῦν νά ἀντέξουν στις δύσκολες ημέρες της ζωής τους, γιά νά μποροῦν νά λένε με τον απόστολο Παύλο «οἶδα καὶ περισσεύειν, οἶδα καὶ ὑστερεῖσθαι,

   Τρίτον· ἡ ἐν Χριστῷ πτωχεία εξασφαλίζει ανά πᾶσα στιγμή στον πιστό την πίστη στην εξάρτηση του Θεου, στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Με τον τρόπο αυτόν θανατώνεται ἡ αὐτοπεποίθηση καί ἡ αυτοασφάλιση, ἐκεῖνο το Ἔχω πολλά τί μέ νοιάζει;... Εγώ νά 'μαι καλά, τό κελάρι μου καί τό πορτοφόλι μου!

   Αὐτή ἡ αὐτοπεποίθηση καί ἡ αὐτοασφάλιση, αγαπητοί μου, εἶναι εἰδωλολατρία. Προσέξτε το. Φυσικά, ὅταν λέμε αὐτοασφάλιση, δέν σημαίνει ἡ ἀσφάλιση στό Ι.Κ.Α. ή στα διάφορα Ασφαλιστικά Ταμεία. Αὐτά δέν ἔχουν καμμία σχέση μ' αὐτό πού ἐδῶ τώρα λέμε. Αυτά ἁπλῶς θεραπεύουν τό πρῶτο εἶδος τῆς πτωχείας, νά μήν ὑπάρχουν φτωχοί, νά μήν ὑπάρχουν δυστυχισμένοι. Ἐδῶ ἀναφερόμαστε στο κόλλημα σ' αὐτά τά πράγματα. Εγώ ἔχω τά πάντα· ἔχω τήν ασφάλειά μου, ἔχω καταθέσεις, ἔχω ἐπενδύσεις... Τί ἔχω να φοβηθώ;

   Φοβερό πράγμα, ἀγαπητοί μου, αὐτή ἡ αὐτοασφάλιση! Ἡ ἐξάρτησή μας νά εἶναι ἀποκλειστικά από τον Θεό. (Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ἔλεγε σε κάποιον πού ἔνιωθε ἀνασφάλεια: Ασφαλίσου, βρέ παιδάκι μου, στον Θεό. Μόνον τήν ἀσφάλεια τοῦ αὐτοκινήτου ξέρεις; Τὴν ἀσφάλεια τοῦ Θεοῦ δὲν τήν ξέρεις; Κάνε τόν σταυρό σου, καί, πρίν κάνης οτιδήποτε, πές «Χριστέ μου, Παναγία μου, βοήθησέ με!». Ὑπάρχει μεγαλύτερη ἀσφάλεια ἀπό τήν ἐμπιστοσύνη στον Θεό; Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐμπιστεύεται τόν ἑαυτό του στον Θεό, δέχεται συνέχεια ἀπό τόν Θεό βενζίνη "σούπερ", καί τό πνευματικό του όχημα δεν σταματάει ποτέ· τρέχει συνέχεια. Ὅσο μπορεῖς, να προσέχης, να προσεύχεσαι καί νά ἐμπιστεύεσαι στον Θεό, καί Ἐκεῖνος θα σε βοηθήση σε κάθε σου δυσκολία. Απλοποίησε τήν ζωή σου μέ τήν ἀπόλυτη εμπιστοσύνη στον Θεό, γιά νά ἐλευθερωθῆς ἀπό τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία. (Πνευματική αφύπνιση, Λόγοι Β΄, Ἱερόν Ἡσυχαστ. Ευαγ. Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, Σουρωτή 1999). Γιά τόν σοφό γέροντα Ἐπιφάνιο Θεοδωρόπουλο ή λειτουργική προτροπή τῆς Ἐκκλησίας μας «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα» ἀποτελοῦσε τήν "υπερτάτη φιλοσοφία" (Βλ. Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα, Καθοδηγώντας τόν λαό τοῦ Θεοῦ, ἐκδ. Ἱερ. Ἡσυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, 2003)

   Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι φτωχός θεληματικά, αναγκαστικά τρόπον τινά, ἐξαρτᾶ πλέον τόν ἑαυτό του από τόν Θεό. Ξέρετε τί λέει ὅταν βρίσκεται σε μία δύσκολη στιγμή; Δέν πέθανε ὁ Θεός! Ὁ ἄλλος μέ τήν αὐτοασφάλιση ξέρετε τί λέει; Και να πεθάνει ὁ Θεός, τί μέ νοιάζει; Γιατί; Στηρίζεται στόν ἑαυτό του.

   Τέταρτον· ἡ ἐλπίδα τοῦ πιστοῦ ἀκόμη ἐναποτίθεται στόν οὐράνιο πλοῦτο. Ἡ ἐλπίδα του δέν είναι στα ἀγαθά αὐτά· εἶναι στόν Οὐρανό. Όταν μένει ἔτσι φτωχός, δέν κάνει παρά μία μετάθεση του πλούτου του στόν Οὐρανό· ἐνῶ ὁ πλούσιος, πού θέλει να μένει πλούσιος, δέν κάνει ποτέ αὐτήν τή μετάθεση.

   Θυμηθεῖτε τα λόγια τοῦ Κυρίου, γιά νά δεῖτε ὅτι αὐτό ἐννοεῖ κατά πνεῦμα τὸ Εὐαγγέλιο: «Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς...». Δέν ἐννοεῖ βεβαίως νά μήν ἔχεις μια μικρή οικονομία –θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω πῶς τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος–, αλλά μή θησαυρίζετε· μήν ἔχετε τήν ἐλπίδα σας ἐκεῖ, «ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει» (Ματθ. 6, 19-20.), αλλά ὁ θησαυρός σας νά εἶναι στον Ουρανό, ὅπου δέν ὑπάρχουν κλέφτες και διαρρήκτες, οὔτε σκουριά οὔτε σκώρος· τίποτα από αυτά δεν εἶναι ἐκεῖ. Μάλιστα δεν χάνεται ποτέ ὁ θησαυρός από ἐκεῖ· εἶναι «ἀνέκλειπτος» (Λουκά 12, 33.), ανεξάλειπτος! Κι όχι μόνο αὐτό, ἀλλά ἔχει καί τόν τόκο του, αγαπητοί μου! Η Τράπεζα τοῦ Οὐρανοῦ ἔχει καί τόν τόκο της!... Ὤ, τί τόκο... ἄν ξέρατε... (Βλ. Λουκά 18, 30.)

   Εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Κύριος, με μία ωραία παρομοίωση, «ποιήσατε ἑαυτοῖς φίλους ἐκ τοῦ μαμωνά τῆς ἀδικίας», δηλαδή δῶστε ἀπό τόν πλοῦτο σας, τόν ἄδικο μαμωνά, καί κάνετε φίλους, «ἵνα, ὅταν ἐκλίπητε, δέξωνται ὑμᾶς εἰς τὰς αἰωνίους σκηνάς.» (Λουκᾶ 16, 9.), ὥστε όταν φύγετε ἀπό τήν παροῦσα ζωή νά σᾶς ὑποδεχθοῦν. Δηλαδή θα πάρω ἐκεῖ τό κεφάλαιο καί τόν τόκο· αυτό θέλει νά πεῖ. Ἔχω πλοῦτο ἐκεῖ!

   Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στην Προς Εβραίους ἐπιστολή, στο κεφάλαιο 10 (υπέροχο κεφάλαιο! διαβάστε το στο σπίτι σας) https://orthodoxoiorizontes.gr/Kainh_Diathikh/Pros_Ebraious_Epistolh/Pros_Ebraious_Epistolh_kef.10.html , ὅταν ἀπευθύνεται πρός ἐκείνους πού ἔχασαν τά ὑπάρχοντά τους, γιατί τούς τά ἄρπαξαν οἱ διώκτες, λέει: «τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε»· ὅταν σᾶς πῆραν τά ὑπάρχοντά σας, αὐτό τό δεχθήκατε μέ πολλή χαρά –παράξενο! ποιός χαίρεται ὅταν τοῦ ἁρπάξουν τά ὑπάρχοντά του;– «γινώσκοντες –νά τό μυστικό!– ἔχειν ἐν ἑαυτοῖς κρείττονα ὕπαρξιν ἐν οὐρανοῖς καὶ μένουσαν» (Ἑβρ. 10, 34.), γιατί ξέρετε πώς ἔχετε γιά τούς ἑαυτούς σας καλύτερη ύπαρξη, δηλαδή περιουσία, πού μένει στον Οὐρανό καί ἔτσι δεν λυπηθήκατε.

   Βλέπετε λοιπόν πῶς αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος που ἔχει θεληματική πτωχεία, ἐν Χριστῷ πτωχεία, ὅταν ἔρθει μία τέτοια κατάσταση; Ἡ ἐλπίδα του δέν εἶναι στήν περιουσία του· εἶναι στόν Θεό.

   Πέμπτον· καθιστᾶ τόν πιστό ἄνθρωπο ευέλικτο και πρόσφορο στη χριστιανική ομολογία, τη δράση καί τό μαρτύριο. Δεν σκέπτεται περιουσία, ἀγαπητοί μου, ἐκεῖνος πού ἔχει μπροστά του την πίστη γιά τόν Χριστό. Τα δίνει ὅλα για όλα! Ὅλα για όλα! Ὅταν ὅμως ἔχει περιουσία, ὅταν σκέπτεται την περιουσία του, πῶς νά ὁμολογήσει Χριστό;

   Αὐτό τό βλέπουμε κάθε μέρα. Γιά νά μήν ἐλαττωθοῦν τά συμφέροντά μας, τί κάνουμε; λουφάζουμε και δέν μιλᾶμε, μόνο και μόνο γιά νά μή ζημιωθοῦμε. Ὅταν ὅμως δέν ἔχεις τίποτα να ζημιωθεῖς, τί ἔχεις νά φοβηθεῖς; Καί τό μαρτύριο ακόμα μπορεῖς νά ὑποστεῖς! Θά πετᾶς πραγματικά σάν το πουλάκι, σέ κάθε τί, θά ἔχεις μιά ευλυγισία αφάνταστη, ὅταν δέν ἔχεις περιουσία.

   Ἕκτον· ἡ πτωχεία ἡ ἐν Χριστῷ –αὐτό προσέξτε– εἶναι ἄρνηση προσκτήσεως ενός παλαιωμένου κόσμου, πού δέν θά ἀπομείνει τίποτα από την παροῦσα του μορφή ὅταν θά μπούμε στον νέο κόσμο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Τίποτα. Οὔτε το σπίτι μας οὔτε τά χωράφια μας οὔτε τά χρήματά μας... ἀπολύτως τίποτα!

   Ἀκοῦστε τί λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Τοῦτο δέ φημι, ἀδελφοί», τοῦτο σᾶς λέω, «ὁ καιρὸς συνεσταλμένος τὸ λοιπόν ἐστιν, ἵνα ... οἱ ἀγοράζοντες ὡς μὴ κατέχοντες». Μπορεῖς νά ἀγοράσεις· νά μή λές όμως τά πράγματά μου! «καὶ οἱ χρώμενοι τῷ κόσμῳ τούτῳ ὡς μὴ καταχρώμενοι», και αυτοί που κάνουν χρήση του κόσμου τούτου να μην κάνουν κατάχρηση, αλλά απλώς χρήση. Καί τοῦ μαγνητοφώνου θα κάνεις χρήση, και του ρολογιου σου, καί τοῦ λεωφορείου, και του ηλεκτρικού... Πρόσεξε όμως μην κολλάς σ' αυτά απλώς χρήση θα κάνεις τίποτε ἄλλο. Γιατί; «παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου» (Α΄ Κορ. 7, 29-31. Βλ. Ματθ. 14, 35.), γιατί περνάει, παρέρχεται ἡ μορφή τοῦ κόσμου τούτου.

   Ἀφοῦ λοιπόν παρέρχεται, τί νά ἀποκτήσω; Πρώτα-πρῶτα ὑπάρχει ὁ θάνατος. Ἀλλά καί ὁ θάνατος να μήν ὑπῆρχε, τί πάω να αποκτήσω; ἕναν κόσμο παλαιαμένο; Ἀφοῦ αὐτός ὁ κόσμος θά ἀλλάξει, θα γίνει καινούργιος, θά ἔχει νέα μορφή, νέες διαστάσεις, καί θά ἀποτελέσει τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ αὐτά ὅλα θα παρέλθουν, τί λοιπόν νά ἀποκτήσω;

   Νά γιατί εἶναι θεολογικός ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἐκούσια πτωχεία, ἐν Χριστῷ πτωχεία· γιατί ὅλα αὐτά τά προσμετρά.

   Καί, τέλος, ἕβδομο (μάλιστα αυτό τό τελευταῖο καί τό προτελευταῖο θέλω νά τά προσέξετε)· ἡ ἑκούσια ἐν Χριστῷ πτωχεία καθιστᾶ τόν πιστό ὅμοιο μέ Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος ἑκουσίως πτώχευσε, τόν Θεό!

   Πτωχεύει ὁ Θεός γιατί διά τῆς ἁμαρτίας πτώχευσε ὁ ἄνθρωπος· καί ὁ ἄνθρωπος, μιμούμενος τόν Θεό, που πτώχευσε διά τῆς ἐνανθρωπήσεως, καθίσταται πλούσιος.

   Νά πῶς τό λέει αυτό στη Β΄ Προς Κορινθίους ἐπιστολή του ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «γινώσκετε τὴν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι δι᾽ ὑμᾶς ἐπτώχευσεν, πλούσιος ὤν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε» (Β΄ Κορ. 8, 9.). Δηλαδή, γνωρίζετε τήν γενναιοδωρία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού, ἐνῶ εἶναι πλούσιος, γιά σᾶς ἔγινε φτωχός, ὥστε ἐσεῖς, μέ τήν πτωχεία Ἐκείνου, να πλουτίσετε.

   Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος γίνεται μιμητής τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό τό βλέπουμε πραγματικά σε ολόκληρη τή διάσταση τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι, αγαπητοί μου, ἔτσι ἔζησαν. Ρίξετε μια ματιά στη ζωή ὅλων τῶν Ἁγίων, καί θά τό δεῖτε αὐτό. (Πρβλ. Ἑβρ. κεφ. 11.)

   Τί εἶναι οἱ Ἅγιοι; Εἰκονογραφημένη έκδοση τοῦ Εὐαγγελίου! Αὐτό εἶναι οἱ Ἅγιοι. Δεν καταλαβαίνεις τό Εὐαγγέλιο; διάβασε τη ζωή ενός Ἁγίου, δές εἰκονογραφημένη τή ζωή ενός Αγίου. Καί ὅπως ἐκεῖ παλιά κάποτε οἱ ἄνθρωποι δέν ἤξεραν γράμματα καί ἁγιογραφοῦσαν ἅγιες παραστάσεις στους τοίχους και στα ξύλα για να μαθαίνουν τήν δογματική διδασκαλία της Ἐκκλησίας μας οἱ ἀγράμματοι, ἔτσι καί ἐδῶ ἡ εἰκονογραφημένη διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, ὀρθοδόξως, εἶναι ἡ ζωή τῶν Ἁγίων.

   Πάντως, μία θαυμάσια έκθεση περί τῆς πτωχείας, καί τῶν δυό θέσεων –ως κάτι κακό, πού πρέπει νά θεραπευθεῖ, καί ὡς κάτι αγαθό, πού πρέπει νά ἀναζητηθεῖ– δηλαδή τήν θεολογία τῆς ἐν Χριστῷ πτωχείας, θά τήν βρεῖτε στή Β΄ Προς Κορινθίους ἐπιστολή, σε όλοκληρα τα κεφάλαια 8 και 9. Διαβάστε τα. https://orthodoxoiorizontes.gr/Kainh_Diathikh/Pros_Korinthious_B'_Epistolh/Pros_Korinthious_B'_Epistolh_kef.8.html

https://orthodoxoiorizontes.gr/Kainh_Diathikh/Pros_Korinthious_B'_Epistolh/Pros_Korinthious_B'_Epistolh_kef.9.html

   Ἡ ἐποχή μας ὅμως, ἀγαπητοί μου, εἶναι μία ἐποχή ἀνέσεων καί πνεύματος σεκουλαριστικού, (Ὁ ὅρος σεκουλαρισμός, ἢ κοσμικισμός, προτάθηκε για πρώτη φορά ἀπό τόν George Holyoake στο δοκίμιό του Αγγλικός Κοσμικισμός (English Secularism) το 1896, καί ἀναφέρεται στον κοσμικισμό ως μιά φιλοσοφία ζωῆς πού δέν εἶχε κανένα ενδιαφέρον γιά τή θρησκεία, εἶναι ὑπέρ τῆς βελτίωσης τῆς ζωῆς μὲ ὑλικά μέσα καί εἶναι ἀλληλένδετη με σημαντικούς κοινωνικούς παράγοντες, ὅπως ἡ οἰκονομική ευημερία, ἡ νεολαία πού ἐπαναστατεῖ ἐνάντια στούς κανόνες καί τίς συμβάσεις τῆς κοινωνίας, ἡ ἀπελευθέρωση τῶν γυναικῶν, ἡ ριζοσπαστική θεολογία καί ἄλλα τέτοια.) δηλαδή πνεύματος τοῦ νῦν αἰῶνος. Τό σήμερα αξίζει. Τό αύριο; ἡ Βασιλεία Θεοῦ; Ωχ, καημένε... Το σήμερα! Σήμερα ἔχεις νά φᾶς; ἔχεις να πλουτίσεις; Αυτό έχει σημασία. Εἶσαι βλάκας ἅμα δὲν ἁρπάξεις τίς εὐκαιρίες να γίνεις πλούσιος!

   Αλλά γι' αὐτόν τόν λόγο οἱ Χριστιανοί τῆς ἐποχῆς μας, ἐπειδή ἀκριβῶς ζοῦν μ' αὐτό τό πνεῦμα, δέν κατανοοῦν τήν ἀξία τῆς ἑκούσιας, τῆς ἐν Χριστῷ πτωχείας. Ἴσως τήν κατανοοῦν, ἤ θέλουν νά τήν κατανοοῦν, μόνο στον κλήρο. Ξέρετε, ὁ κόσμος θά ἤθελε τόν κληρικό νά εἶναι πτωχός, νά μήν κάνει περιουσία. Μόλις ὁ παπάς πάρει αὐτοκίνητο, μόλις κάνει διαμέρισμα, πολυκατοικία, ἀμέσως: Ὤ, εἶδες... βούκινο! Τόν ἱερέα τόν θέλει πτωχό· κι ἅμα τόν βλέπει πτωχό, τόν τιμᾶ.

   Βλέπετε το κριτήριο; Το βλέπετε; Αλλά ὅσον ἀφορᾶ στό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας... Ὤ, το πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας δέν πρέπει νά ἀκολουθεῖ τήν ἐν Χριστῷ πτωχεία... Αὐτό εἶναι τό φοβερό. Ὁ παπάς ναί· ὁ λαός ὄχι. Γιατί; Δέν ὑπάρχει Εὐαγγέλιο ἱερέων καί Εὐαγγέλιο λαϊκῶν· τό Εὐαγγέλιο είναι ἕνα γιά ὅλους.

   Δέν εἶναι ὑπερβολή, ἀγαπητοί μου, ἂν ποῦμε ὅτι ἡ αἰτία πού δέν κατανοοῦμε σήμερα τόν Χριστιανισμό εἶναι τό ὅτι δέν καταλαβαίνουμε τήν ἐν Χριστῷ θεληματική πτωχεία. Δέν εἶναι ὑπερβολή· σᾶς τό τονίζω.

   Ἂν μέ ρωτήσετε γιατί οἱ ἄνθρωποι σήμερα δέν καταλαβαίνουν τον Χριστιανισμό, θά σᾶς πῶ: ἐπειδή δέν καταλαβαίνουν αυτό το σημεῖο. Καί ἀφοῦ δέν καταλαβαίνουν αὐτό τό σημεῖο, τότε οὔτε τό μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως καταλαβαίνουν –τούς φαίνεται παράξενο– οὔτε καί τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ. Ὅλα αὐτά τούς μένουν ὄχι ἁπλῶς μυστήρια, αλλά σφραγισμένα μυστήρια. Καί ἐπειδή οὔτε το μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως κατανοοῦν οὔτε το μυστήριο τοῦ Σταυροῦ, φθάνουν να ἀρνηθοῦν καί τόν Χριστό καί τόν Σταυρό. Γι' αὐτό καί ἔχουμε ἄρνηση. Βεβαίως, εἶναι ἀκατανόητα πράγματα αὐτά· εἶναι ὅμως αιώνια.

   Ἄν μοῦ πεῖτε, Πάτερ μου, με συγχωρεῖτε· ἀλλά νά εἶστε λιγάκι πιο συγχρονισμένος, θά σᾶς ἀπαντήσω: Τό Εὐαγγέλιο εἶναι συγχρονισμένο. Δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι αὐτά εἶναι παλιά πράγματα και ξεπερασμένα. Γι' αὐτό ὑποφέρουμε, αγαπητοί μου.

   Ἅμα ἔχουμε μιά βαρειά αρρώστια, τί θα κάνουμε; Θα πρέπει νά βροῦμε τήν αἰτία καί νά θεραπευτούμε. Μπορεῖς νά λές γιά ἕνα φάρμακο ὅτι εἶναι ἀναχρονισμένο, ὅταν βρίσκεις τη γιατρειά σου; Ἔχεις γρίππη; βάζεις βεντούζες! Βρίσκεις τη θεραπεία σου μέ τίς βεντούζες, ὅταν εἶσαι κρυωμένος. Μπορεῖς νά πεῖς, ὅσο σπουδαῖα φάρμακα κι ἂν βροῦμε, ὅτι οἱ βεντούζες ἀπαρχαιώθηκαν; Ἀφοῦ βρίσκεις τη θεραπεία σου, δεν μπορεῖς νά τό πεῖς. Οἱ βεντούζες είναι κλασικό φάρμακο. (Η θεραπεία με βεντούζες είναι μια πανάρχαια θεραπευτική μέθοδος κατά τήν ὁποία μια κούπα (βεντούζα) προσκολλάται από δέρμα τῆς πλάτης, ἀφοῦ πρῶτα μειωθεῖ ἀπό τό ἐσωτερικό της ἡ πίεση, εἴτε μέ ἀλλαγή της θερμοκρασίας εἴτε μέ ἀπορρόφηση του αέρα, ἔτσι ὥστε το δέρμα καί ὁ ἐπιφανειακός μυς να τραβιέται καί συγκρατείται στη βεντούζα. Με τον τρόπο αὐτόν κινητοποιείται τό αἷμα καί ἡ λέμφος σέ ἐπίπεδο δέρματος καί μυϊκοῦ ἱστοῦ, μέ ἀποτέλεσμα τή βελτίωση τῆς αἱμάτωσης καί τῆς ὀξυγόνωσης τῶν τοπικῶν ἱστῶν.) Ἔτσι καί τό Εὐαγγέλιο εφόσον θεραπεύει, δέν παλιώνει. Αυτό μόνο θεραπεύει, γι' αυτό καί δέν παλιώνει.

   Ἔτσι, ἀγαπητοί, τό μέτρο τῆς ἐν Χριστῷ πτωχείας –γιά νά μή θορυβηθούμε– εἶναι αὐτό πού λέει θαυμάσια ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Ἔστι πορισμός μέγας ἡ εὐσέβεια μετὰ αὐταρκείας». Πλούτος μεγάλος υπάρχει, όταν συνδυάσουμε τήν εὐσέβεια μέ τήν αὐτάρκεια. Την αὐτάρκεια! Ἔχω αὐτά· δόξα τῷ Θεῷ, μοῦ φθάνουν. «Ἔχοντες δὲ διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα.» (Α΄ Τιμ. 6, 6-8.) Ἔχοντας τροφές για να ζήσουμε και ρούχα να ντυθοῦμε, μ' αυτά ἂς ἀρκεσθοῦμε.

   Αυτό ισχύει γιά ὅλους τούς Χριστιανούς, νά τό ξέρουμε. Αν πάλι κανείς θέλει να προχωρήσει λίγο πιο πέρα, είναι δικαίωμά του. Αλλά αυτό το σημεῖο εἶναι τό μίνιμουμ τῆς προσφορᾶς· ὀφείλει ἀπ' αὐτό νά ξεκινήσει.

   Αὐτή ἀκριβῶς ἡ πτωχεία, ἡ μετά θλίψεων καί ἔργων, ἦταν καί ὁ πλοῦτος καί ὁ ἔπαινος τοῦ ἐπισκόπου  τῆς Σμύρνης, παρ' ὅλο τόν πλοῦτο τῆς πόλεως αὐτῆς. Εἶχε πολύ υλικό πλοῦτο ἡ πόλη· ἀλλά ὁ ἐπίσκοπός της ζοῦσε ἐν Χριστῷ θεληματικά φτωχός. Αυτός ἦταν ὁ πλοῦτος του· ὅπως εὔχομαι νά εἶναι καί ὁ δικός μας πλοῦτος, ἀγαπητοί μου.

   Λάρισα, 18 Ἰανουαρίου 1981

11η ομιλία στην κατηγορία « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️

https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_80.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.