Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 10/59. Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Β'.

†.Εἴχαμε ἀναφερθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα τά συναντώμενα στή φύση, δηλ. στή γῆ. Καί συνεπῶς πράγματι εἶναι χοῦς, χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί μάλιστα δώσαμε καί μερικές ἀναλύσεις τῆς κατασκευῆς του, ἀλλά παρά ταῦτα, ἐκ πρώτης ὄψεως, μοιάζει νά ἔχει μία εὐτέλεια, μία φτώχεια δηλαδή. Ἐν τούτοις τό ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει ἀξία, γιατί ἔχει κατασκευασθεῖ γι΄ αὐτήν τήν αἰωνιότητα. Αὐτό εἶναι πού κάνει τό ἀνθρώπινο σῶμα, ἢ ἂν θέλετε γενικά τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί συνεπῶς συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ σώματος, τό κάνει νά ἔχει μεγίστη ἀξία. Τόσο μεγάλη ἀξία, ὥστε γι’ αὐτό τό σῶμα, γι΄ αὐτόν τόν ἄνθρωπο δηλαδή,

(γιατί ἄνθρωπος θά πεῖ σῶμα καί ψυχή), ἀπεστάλησαν οἱ προφῆτες, ἐτανύσθηκε ὁ οὐρανός, ὁ ἔναστρος οὐρανός, ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἀλλά ἦλθε καί αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά δείξει ἀκριβῶς τή μεγάλη ἀξία «ἄνθρωπος». Καί ἀπό τήν πλευρά τοῦ σώματος. Τό σῶμα, λοιπόν, εἶναι μέρος τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, χωρίς τό ὁποῖο σῶμα ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά λέγεται ἄνθρωπος. Αὐτό εἶναι ἕνα δόγμα τῆς πίστεώς μας, θεμελιῶδες, τό ὁποῖον βεβαίως οὐδέποτε διανοήθηκε ὁ ἄνθρωπος, ὅπως καί ὅλες οἱ φυσικές θρησκεῖες. Καμία φυσική θρησκεία. Φυσική θά πεῖ κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Ὅπως δηλαδή τήν φαντάστηκαν οἱ ἄνθρωποι. Ὁ Χριστιανισμός δέν εἶναι κατ΄ ἐπίνοια, κατ΄ ἐπινόηση θρησκεία. Εἶναι ἐξ ἀποκαλύψεως.

Καί ἔτσι μας λέγει τό βιβλίο Σοφία Σολομῶντος, ὅτι ὁ Θεός ἔκτισε τόν ἄνθρωπο «ἐπ΄ ἀφθαρσίᾳ καί εἰκόνα τῆς ἰδῖας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν, φθόνῳ δέ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2, 23) Ὥστε, λοιπόν, ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος. Εἴδατε; Ἔπ΄ ἀφθαρσία. Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ὑπάρχει διάκριση μεταξύ ἀφθαρσίας καί ἀθανασίας. Ἡ ἀφθαρσία ἀναφέρεται στήν μεταβολή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅπως ἐπί παραδείγματι τοῦ ὅτι μεγαλώνω, τοῦ ὅτι ἀρρωσταίνω, τοῦ ὅτι αἰσθάνομαι αὐτή τή στιγμή νά πεινῶ ἢ νά εἶμαι χορτᾶτος. Αὐτές οἱ μεταβολές τοῦ σώματος λέγονται φθορά. Ὅλες αὐτές. Τό ὅτι εἶμαι νέος καί γηράσκω… Αὐτά δέν ἀναφέρονται στό θέμα «θνητότητα», ἀλλά στό θέμα «φθαρτότητα». Ἔτσι ὁ Χριστός, ὅπως γνωρίζετε, ἐνίκησε καί τή φθαρτότητα καί τή θνητότητα. Καί τά δύο.

Ὁ θάνατος ἀφύσικο φαινόμενο.

   Ἔτσι βλέπομε ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα, ὁ ἄνθρωπος καλύτερα, ἔχει κατασκευασθεῖ νά εἶναι ἄφθαρτος. Καί ὅτι ὁ θάνατος, γιά τόν ὁποῖο θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως, ὁ θάνατος εἶναι ὁ μεγάλος παρείσακτος μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος δημιουργήθηκε ἀπό τό φθόνο τοῦ διαβόλου. Δηλαδή ὁ διάβολος εἰσηγήθηκε στούς πρωτοπλάστους τήν παρακοή καί ἡ παρακοή ἐγέννησε τόν θάνατο. Ὁ θάνατος ὅμως, ὅπως τό βλέπετε καθαρά, δέν εἶναι δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο! Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά. Ὁ θάνατος δέν εἶναι φυσικό φαινόμενο. Δέν εἶναι ἐκεῖνο πού πολύ λαϊκά λέμε, τί νά κάνουμε; Πεθαίνομε. Ὁ θάνατος… ἔτσι εἶναι, ἔτσι εἶναι, νά πεθαίνουμε. Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι νά πεθαίνουμε. Ὁ θάνατος εἶναι τό πιό ἀφύσικο πρᾶγμα!

Τό πιό παραλογικόν πρᾶγμα καί ἡ μεγαλύτερη καλικατούρα μέσα στή δημιουργία. Ὁ θάνατος 

ἐξοβελίζεται. Καί ὑπερνικᾶται μέ τό θάνατο καί τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Καί θά ἀναστηθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Συνεπῶς βλέπομε καθαρά ὅτι ὁ Θεός δέν ἔκανε τό θάνατο, ἀλλά ἔκανε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἀθάνατος.

Ἡ ὑπεροχή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος ἔναντι τοῦ σώματος τῶν ζώων.

   Ἐάν τώρα τό ἀνθρώπινο σῶμα συγκριθεῖ μέ τό σύμπαν καί μέ ὅλα τά δημιουργήματα πού ὑπάρχουν μέσα στήν κτίση, βέβαια ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή ὑπερέχει αἰσθητῶς. Ἴσως σέ μερικά σημεῖα τά ζῶα νά ὑπερέχουν. Ὅπως ἐπί παραδείγματι ἔχομε ζῶα, τά ὁποῖα ἔχουνε μεγαλύτερο φάσμα ἀκουστικῆς. Ὅπως εἶναι ὁ σκύλος. Ἀκούει μέχρι 30.000 κύκλους τό δευτερόλεπτο. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ἀκούει γύρω στίς 15.000ἕως 18.000, τό πολύ 20.000 κύκλους τό δευτερόλεπτο. Ἔχομε ζῶα τά ὁποῖα τρέχουν περισσότερο ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἔχομε ζῶα τά ὁποῖα ἔχουν εἰδικά χαρακτηριστικά. Βλέπουν καλύτερα. Ὅπως ἡ γάτα, φέρ΄ εἰπείν, μπορεῖ νά βλέπει πολύ καλά. Μπορεῖ ἄλλα ζῶα, ὅπως τά πουλιά, νά ἔχουν ἕνα ὀπτικό πεδίον 180°ἄνετα - ἄνετα, ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος διά νά καλύψει τίς 180° εἶναι δύσκολο, διότι τά μάτια του ὅπως εἶναι μπροστά δέν μποροῦν νά βλέπουν πλάγια. Ἡ κατασκευή τῶν ματιῶν του εἶναι ἔτσι πού μπορεῖ νά ἔχει μία εἰκόνα λίγο ἀριστερά λίγο δεξιά, ἂς ποῦμε νά προσεγγίζει τίς 180°. Ὑστερεῖ σέ κάποια σημεῖα, ὑπερέχει ὅμως ὡς πρός τή σωματική κατασκευή. Ἔγιναν ἔτσι γιά νά θαυμάσουμε καί τά ζῶα, τά ὁποῖα εἶναι κι αὐτά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ πού θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὑπερέχει ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή εἶναι ὅτι μπορεῖ νά δημιουργεῖ αὐτό πού δέν δημιουργοῦν τά ζῶα. Κι ἂν ἀκόμη τά ζῶα εἴχανε μυαλό. Διότι τά ἀνθρώπινα χέρια, τά ἀνθρώπινα μάτια, εἶναι ἔτσι κατασκευασμένα, πού μπορεῖ τελικά ὁ ἄνθρωπος νά κατασκευάζει, ὄχι ἐπειδή ἔχει μυαλό, ἀλλά ἐπειδή αὐτά τά ὄργανά του εἶναι κατάλληλα νά μποροῦν νά δημιουργήσουν. Δηλαδή καταλαβαίνετε, τί σημαίνει αὐτό, ὅπως ἂς ποῦμε τό χελιδόνι χτίζει τή φωλιά του, τήν χτίζει μέ τό ράμφος του. Παίρνει λάσπη μέ τό στόμα του. Ἔχομε καταπληκτικές φωλιές ζώων. Ἡ μέλισσα ἐπί παραδείγματι κάνει τήν κηρήθρα της κατά ἕνα καταπληκτικό τρόπο. Τήν κάνει μέ τή βοήθεια βέβαια τοῦ στόματος καί τῶν πρώτων, θά λέγαμε, ποδιῶν της. Ἔχει ἕξι πόδια ἡ μέλισσα. Μέ τά δυό πρῶτα πόδια καί μέ τήν βοήθεια τοῦ στόματος φτιάχνει τήν κηρήθρα της. Τίποτε ἄλλο δέν φτιάχνει ὅμως. Φτιάχνει μόνον αὐτό. Τίποτε ἄλλο. Δέν μπορεῖ τίποτε ἄλλο νά κάνει. Γιατί εἶναι κατασκευασμένα τά ὄργανα της μόνο γι΄ αὐτό. Τίποτε ἄλλο. Κι ἂν ἀκόμη εἶχε λογική, τό ξαναλέγω. Ἐνῶ τά ἀνθρώπινα χέρια καί τά ἀνθρώπινα μάτια, ὅπως εἶναι τοποθετημένα καί κατασκευασμένα, μποροῦν νά φτιάξουν ὅ,τι φτιάχνουν. Τόν πολιτισμό ὁλόκληρο.

Ἀλλά, γενικά, θά λέγαμε, ὅτι τά μέλη τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι κατά τέτοιο τρόπο κατασκευασμένα, ὥστε καί ἐπιτήδεια νά εἶναι καί νά ἐκφράζουν καί τό ἀρχέτυπό τους. Γιά τήν ἀνθρώπινη κατασκευή τό ἀρχέτυπό της δέν εἶναι ἄλλο παρά αὐτός ὁ Θεός δημιουργός. Τοῦ Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα φέρομε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Πάντως μέ τά μέλη του ὅπως εἶναι κατασκευασμένα, ἔχομε τίς τέχνες, ἔχομε τίς καλές τέχνες, ἔχομε τήν ἐπιστήμη, ἔχομε τήν τεχνική, καί ὅλα αὐτά δείχνουν ποῦ μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἀλλά ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, δηλαδή ἡ σωματική του κατασκευή ἔχει μία ξεχωριστῆ ἀξία, ὄχι τόσο στήν ἐπιτηδειότητα τῶν χεριῶν του καί τῶν ματιῶν του νά κατασκευάζει ὅ,τι κατασκευάζει ὁ ἄνθρωπος. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος εἶναι κάπου ἀλλοῦ. Εἶναι σέ κάποια ἄλλα σημεῖα, τά ὁποῖα θά ἤθελα ἰδιαιτέρως νά προσέξετε, καί πού ἡ γνώση αὐτῶν τῶν πραγματικοτήτων, θά μᾶς ἔκανε νά ἔχουμε μία πολύ διαφορετική στάση ἀπέναντι στό σῶμα μας.

Τό ἀνθρώπινο σῶμα ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

   Τό ἕνα εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα καθίσταται ναός τοῦ Θεοῦ! Αὐτό τό ἀνεβάζει πάρα πολύ ψηλά τό ἀνθρώπινο σῶμα. Πάρα πολύ ψηλά. Σκεφθεῖτε δηλαδή ὅτι ὁ Θεός ἀπό ὁλόκληρη τήν δημιουργία του διαλέγει μόνον τόν ἄνθρωπο νά ἔρθει νά κατοικήσει μέσα σ΄ αὐτόν. Λέγει ὁ Ἀπ.Παῦλος «οὐκ εἴδατε ὅτι τό σῶμα ὑμῶν ναός τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματος ἐστίν;» (Πρός Κορινθίους Α΄, κεφ.6, 20.) (Δέν γνωρίζετε ὅτι τό σῶμα σας εἶναι ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος;). Ἀλλοῦ δέ λέγει ὁ Κύριος: «Ἐλευσόμεθα καί μονήν παρ΄ αὐτῷ ποιήσωμεν». Ποιοί ἐλευσόμεθα; Ἐγὼ καί ὁ Πατήρ καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον θά ἔλθουμε, λέγει, γι΄ αὐτό μιλάει σέ πληθυντικό πρόσωπο, καί θά κάνουμε σ΄ αὐτόν, τόν ἄνθρωπο, μονήν, κατοικία. Αὐτό σημαίνει, ὅταν λέμε ἱερά μονή. Θά πεῖ ἱερά κατοικία. Δηλαδή θά κάνουμε κατοικία στόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἀκατανόητο αὐτό! Εἶναι ἀσύλληπτο! Δέν μπόρεσε ποτέ ὁ ἄνθρωπος νά συλλάβει ὅτι μπορεῖ ὁ ἴδιος νά γίνει κατοικία τοῦ Θεοῦ. Πάντοτε ὁ ἄνθρωπος στίς φυσικές θρησκεῖες τοποθετοῦσε τόν Θεό ψηλά, στόν Ὄλυμπο, στόν οὐρανό, πάντως, ποτέ μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Μποροῦσε νά πιστεύει ὅτι ὁ Θεός τόν βλέπει, ἀλλά ὅτι δέν μποροῦσε ποτέ νά κατοικήσει μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Πάντα ὁ ἄνθρωπος ἔβλεπε τήν εὐτέλειά του. Αὐτή τήν ἀλήθειά μᾶς τήν ἀποκαλύπτει ὁ ἴδιος ὁ Θεός!

Καί μᾶς λέγει ὅτι ἔρχεται νά κατοικήσει μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Λέγει καί στήν Π.Δ. ὁ Θεός, ἀνανεώνεται στήν Κ.Δ, ὅτι θά γίνετε ὁ λαός μου καί ἐγὼ θά γίνω ὁ Θεός σας. Θά γίνω ὁ πατέρας σας κι ἐσείς τά παιδιά μου. Οἱ θυγατέρες μου καί τά ἀγόρια μου. Καί ἐγὼ θά «ἐμπεριπατήσω» λέγει, σέ σᾶς. Θάρθω νά περπατήσω μέσα στίς ὑπάρξεις σας. Ὄχι στίς ψυχές σας. Στίς ὑπάρξεις σας. Πού δείχνει μία δυναμικότητα, ὅτι ὁ Θεός ἔρχεται νά κατοικήσει δυναμικά, ὄχι παθητικά. (Λευϊτικόν κεφ. 26, 12.)

Αὐτό τό «ἐμπεριπατῶ» δείχνει μία δυναμικότητα. Ὅτι ὁ Θεός κατοικεῖ μέσα μας καί ὅτι ἡ θεία ἐνέργεια ἐνεργεῖ μέσα μας. Βέβαια, ὅταν λέγω, κατοικεῖ μέσα μας, προσέξτε, νά κάνω μία μικρή διάκριση, οὐσιωδεστάτη φυσικά. Δέν εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ πού κατοικεῖ μέσα μας. Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά ταιριάξει μέ τήν κτιστή δημιουργία. Αὐτό ὑπάρχει μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖ ἔχομε τήν ἕνωση θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως, ἀλλά μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ Θεός ὑπάρχει, βρίσκεται, κατοικεῖ, πάντοτε αὐτό συμβαίνει διά τῶν ἐνεργειῶν του. Νά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ ἥλιος μπῆκε ἀπ΄ τό παράθυρό μας καί τόν ἔχομε μέσα στό δωμάτιό μας τόν ἥλιο, βέβαια δέν ἦρθε ὁ ἥλιος ὡς οὐράνιο σῶμα νά μπεῖ μέσα στό δωμάτιό μας. Δέν χωράει, δέν εἶναι δυνατόν. Θά μᾶς ἔκαιγε, θά ἦταν ἀδύνατο, ἀδιανόητο. Ἀλλά τί; Ἔρχεται τό ἡλιακό φῶς. Καί λέμε ὅτι ἔχομε τόν ἥλιο μέσα στό σπίτι μας, δηλ. τήν ἐνέργεια τοῦ ἡλίου. Ἔτσι κι ἐδῶ, ἡ ἄκτιστος ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἔρχεται καί κατοικεῖ μέσα μας. Τήν ὁποία ὅμως ἄκτιστη ἐνέργεια, στέλνει καί ὁ Πατήρ, γιατί εἶναι μία οὐσία καί ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Γι΄ αὐτό ἀκριβῶς λέγει «ἐλευσόμεθα» θά ἔλθουμε. Οὐδέποτε ἔρχεται μόνο ὁ Πατήρ. Ἢ μόνον ὁ Υἱός. Ἢ μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ὅτι πραγματικά παίρνομε τόν Θεό μέσα μας καί ὄχι στήν ψυχή μας, ἀλλά καί στό σῶμα καί στήν ψυχή, ἀπόδειξη ὅτι ὅταν κοινωνοῦμε τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ δέν ἀνοίγουμε φυσικά τό πνευματικό μας στόμα, ἀλλά ἀνοίγουμε τό σωματικό μας στόμα. Τό ἔχετε αὐτό τό πρᾶγμα ὑπολογίσει; Τό ἔχετε σκεφθεῖ; Ὅτι τό στόμα μας τοῦτο, ρεαλιστικότατα, αὐτό τό στόμα μας μέ τά δόντια μας καί μέ τήν γλώσσα μας, αὐτό τό στόμα ἀνοίγουμε γιά νά πάρουμε τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ποῦ σημαίνει ὅτι τόν δεχόμεθα ὡς ὁλόκληρη ὕπαρξη. Καί σωματικά καί πνευματικά. Καί στό σῶμα μας καί στήν ψυχή μας. Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀλήθεια. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πράγματι κατοικητήριον, ναός τοῦ Θεοῦ.

Τό ἀνθρώπινο σῶμα μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ.

   Εἶναι ὅμως καί μία δεύτερη μεγάλη ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἀνεβάζει τήν ἀξία «ἄνθρωπος». Τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος στό ἴδιο κεφ. «οὐκ οἴδατε ὅτι τά σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν;» (Πρός Κορινθ. Α΄ κεφ. 6, 15.)

Δέν γνωρίζετε ὅτι τά σώματά σας (βλέπετε; Δέν λέγει, οἱ ψυχές σας, λέγει, τά σώματά σας) ὅτι εἶναι μέλη τοῦ Χριστοῦ; Δηλ. τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι πολύ φυσικό αὐτό. Διότι ὅταν παίρνω καί κοινωνῶ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί δέχομαι καί μέ τό σῶμα μου καί μέ τήν ψυχή μου, δέχομαι μέ τήν ὕπαρξή μου ὁλόκληρη τόν Χριστό. Ἐδῶ προβάλλεται μάλιστα ἰδιαιτέρως τό σῶμα, διότι ὁ Ἀπόστολος ἔχει λόγους νά προβάλλει τό σῶμα. Ἂς μήν ἀνοιχθῶ πιό πολύ. Τό κάνει γιά λόγους ἠθικῆς καί σωφροσύνης, γιά νά πεῖ ὅτι δέν μπορεῖς νά σπαταλᾶς τό σῶμα σου στήν ἀνηθικότητα.

Ὁπότε σκοπίμως προβάλλει τό σῶμα. Γιά νά δείξει ὅτι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος, καί τό σῶμα του δηλαδή, εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα ἑνώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε δέν θά εἴχαμε καμία τελειοτέρα ἕνωση ἀπό αὐτήν, τήν ὁποίαν ἔχομε.

Λέγει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας, ἕνας θεολόγος Βυζαντινός, στήν «ἐν Χριστῷ ζωή» τό λέγει αὐτό, σ΄ ἕνα του σπουδαῖο βιβλίο, λέγει ὅτι, ἐάν φορέσουμε τά ροῦχά μας μπορεῖ νά μᾶς τά βγάλουν. Ἀλλά καί ὁποιοδήποτε ἀντικείμενο πού μποροῦμε νά ἔχουμε, μποροῦν νά μᾶς τό πάρουν. Γιατί ἡ

ἕνωση πού ἔχομε μέ τά πράγματά μας εἶναι μηχανική. Ἄλλ΄ ἀκόμα μπορεῖ νά μᾶς βγάλουν καί τό δέρμα μας. Δικό μας εἶναι. Ἀλλά μποροῦν νά μᾶς τό βγάλουν τό δέρμα μας; Βεβαίως ὅταν μέ στήσουν νά ὑποστῶ μαρτύριο μπορεῖ νά μοῦ τό βγάλουν τό δέρμα μου. Μπορεῖ νά μοῦ βγάλουν τά κόκκαλά μου, νά μέ συντρίψουν, ἀλλά δέν μποροῦν νά μέ χωρίσουν ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό! Καί μάλιστα κατά ἕναν τέτοιο τρόπο πού εἶναι καταπληκτικός. Μάλιστα μέ τήν εὐκαιρία νά σᾶς πῶ ἐδῶ, ἴσως νά μήν τό ξέρετε, γνωρίζετε τό γιατί θαυματουργοῦν τά λείψανα τῶν ἁγίων; Τά κόκκαλά τους; Ξέρετε γιατί θαυματουργοῦν; Διότι ὅσο ζοῦσαν εἶχαν ἑνωθεί μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Βλέπετε ὅτι, ὅ,τι νά τά κάνουμε, νά τά κάψουμε, νά τά τελειώσουμε, νά τά πετάξουμε, ὅ,τι νά κάνουμε, δέν μποροῦμε νά τά χωρίσουμε ἀπό τήν ἕνωσή τους μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι μέλη ἀναπόσπαστα τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Καί ὅταν θά ἀναστηθοῦν οἱ ἄνθρωποι τότε θά ἀναδειχθοῦν πραγματικά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, γιατί θά εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία Του, τή θριαμβεύουσα, δηλ. στήν Βασιλεία Του. Βλέπετε τί σύνδεσμο μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό; Πολύ πέρα ἀπό κεῖνον πού μπορεῖ νά ἔχω μέ τό πετσί μου. Δέν λέω, μέ τά ροῦχα μου.

Μέ τό πετσί μου τό ἴδιο. Μία στενοτάτη σύνδεση ὑπάρχει. Αὐτό εἴδατε πόσο ἀνεβάζει τόν ἄνθρωπο, τόν κάνει πραγματικά πάρα πολύ σπουδαῖο. Πάρα πολύ μεγάλο. Τό σῶμά μας εἶναι ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ὅπως τό σῶμα τό δικό μας. Ἀλλά ἐμεῖς εἴμαστε ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέ βάση αὐτό τό σχέδιο γινήκαμε ἐμεῖς. Γι΄ αὐτό ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή παίρνει τήν ἀνυπολόγιστη ἀξία της, ἐπειδή γινήκαμε μέ τό χνάρι, τό ἀρχέτυπό τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Γιατί ὁ Θεός δέν ἔγινε κάτι ἄλλο. Ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό πού εἶμαι ἐγὼ καί παίρνω τήν ἀξία μου.

Βλέπετε, κάποτε ἅμα τά συνειδητοποιήσουμε αὐτά ὅλα, θ΄ ἀρχίσουμε νά εὐλαβούμεθα τό σῶμα μας. Πάρα πολύ νά τό εὐλαβούμεθα. Γι΄ αὐτό ὅταν κηδεύουμε ἕναν ἄνθρωπο, σᾶς εἶχα πεῖ μία περασμένη φορά, ἔχομε κεριά στό φέρετρό του γύρω, θυμιάζουμε τόν νεκρό ἄνθρωπο. Ἀλλά καί τόν ζῶντα ἄνθρωπο τόν θυμιάζομε. Γιατί; Γιατί εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί γιατί ἔχει πάρα πολύ μεγάλη ἀξία. Δέν τό συλλαμβάνετε. Οὔτε ἐγὼ μπορῶ νά τό συλλάβω οὔτε ἐσεῖς. Εἶναι ἕνα μυστήριο, τό πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία του. Ξέρετε πότε θά δοῦμε τήν ἀξία «ἄνθρωπος;». Ὅταν φύγουμε ἀπό τόν παρόντα κόσμο, βρεθοῦμε στήν κοινή ἀνάσταση, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ θά ἀντιληφθοῦμε τί ἀξία ἔχει ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Πρέπει νά ποῦμε ἀκόμα ὅτι τό σῶμα ὡς κατασκευή, δέν ἔγινε ἀπό τόν Θεό γιά νά φυλακίσει κατά τίς πλατωνικές δοξασίες τήν ψυχή. Ὅταν δηλαδή θά ἔκανε τήν ψυχή ὁ Θεός, δέν θά ἐρχόταν νά τήν φυλακίσει μέσα στό ἀνθρώπινο σῶμα. Ὅπως οἱ ἄνθρωποι ἐπενόησαν καί ἐδόξασαν, δηλαδή φαντάστηκαν καί ἐγνωμοδότησαν. Ὄχι. Διότι ἁπλούστατα ἡ ψυχή εἶναι τό ἄλλο ἥμισυ τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως. Καί δέν μποροῦμε νά λογαριάσουμε τόν ἄνθρωπο ὡς ἄνθρωπο, ὅταν δέν ἔχει σῶμα ἢ ὅταν δέν ἔχει ψυχή. Δέν εἶναι, λοιπόν, κάτι πού ὁ κυρίως ἄνθρωπος εἶναι ἡ ψυχή καί τό σῶμά του εἶναι ἡ φυλακή του. Τό λέγω αὐτό, γιατί ἡ ἀλήθεια εἶναι πὼς μέ τόν Βουδισμό πού εἰσῆλθε στήν Δύση καί στήν Ἑλλάδα, τέτοιες δοξασίες μπορεῖτε νά τίς ἀκούσετε. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος περνᾶ τά διάφορα στάδια καθάρσεως μέ τίς ἀλλεπάλληλες μετενσαρκώσεις, γιά νά γίνει στό τέλος ἕνα καθαρό πνεῦμα. Δέν ὑπάρχει πιό δαιμονικό δόγμα ἀπό τοῦ νά εἰπωθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά καταλήξει ἕνα καθαρό πνεῦμα. Γιατί σ΄ αὐτή τήν περίπτωση ἔχομε τήν ἄρνηση τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἐάν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος καταλήγει νά γίνει ἕνα καθαρό πνεῦμα, ἀπαλλαγμένο ἀπό τόν σωματικό παράγοντα, πῶς εἶναι δυνατόν τότε ὁ Θεός νά ἔρθει νά μπεῖ μέσα σ΄ ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα, πού θεωρεῖται ὅτι εἶναι κάτι ἀκάθαρτο. Γι΄ αὐτό ἂν θά πήγαινε κανείς στόν Βουδισμό νά διδάξει τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ δηλαδή, θά ἦταν κάτι ἀκατανόητο, κάτι ἀσύλληπτο. Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι μάλιστα στήν πατρίδα μας δέχονται βουδιστικές θέσεις. Κι ἐδῶ στή Λάρισα ἑτοιμάζεται μία διάλεξη στίς 15 Ἀπριλίου. Στό Ἐμπορικό καί Βιομηχανικό Ἐπιμελητήριο. Καί εἶναι ν΄ ἀπορεῖ κανένας πῶς μποροῦν νά ὑπάρχουν Χριστιανοί καί νά παρασύρονται ἐκεῖ. Πῶς ἐξηγεῖται; Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐξήγηση παρά ὅτι ὑπάρχει μία βαθιά ἄγνοια. Ἂν ξέραμε τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί πόσο ψηλά στέκεται, ποιά εἶναι ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, ἀναμφισβήτητα δέν θά φθάναμε σ΄ αὐτό τό κατάντημα. Ἴσως νά διακρίνετε στά θέματά μας αὐτά καί τήν μεγάλη ἀξία τῶν θεμάτων πού ἔχομε. Καί τήν ἐπικαιρότητά τους. Τό ὑπογραμμίζω αὐτό. Τήν ἐπικαιρότητά τους.

Τό ἀνθρώπινο, λοιπόν, σῶμα θά συναπολαύσει μετά τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ πάντοτε εἶναι ἑνωμένο καί μέ τήν ἀνάσταση πού θά ἔχουμε θά ξαναενωθεῖ, γιατί τί θά πεῖ παρακαλῶ θάνατος; Μία ὡραῖα ρήση τοῦ Μ. Ἀντωνίου 

δίνει τήν ἀπάντηση: «Ζωή ἐστιν ἡ ἕνωσις καί συνάφεια τοῦ νοός καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Ὁ δέ θάνατος ἐστιν οὐκ ἀπώλεια τῶν συναφθέντων ἀλλά διάλυσις τῆς γνώσεως αὐτῶν. Τοῦ γάρ Θεοῦ πάντα σώζεται  καί μετά τήν διάλυσιν». Τί εἶναι, λέγει, ἡ ζωή; Ἡ ἕνωση καί ἡ συνάφεια τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Τί εἶναι ὁ θάνατος; Ὁ θάνατος δέν εἶναι ἡ ἀπώλεια ἐκείνων πού ἑνώθηκαν, ἀλλά ἁπλῶς χωρίστηκαν. Εἶναι ἡ διάλυσις τῆς γνώσεώς των. Γιά τόν Θεό καί τό ἕνα μέρος, πού δέν ἔχει πιά συνάφεια ἡ ψυχή μέ τό σῶμα καί τό ἄλλο μέρος γιά τόν Θεό διασώζονται. 

Καί μετά τήν διάλυση. Γι΄ αὐτό καί θά ἐπιφέρει καί τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν ὁ Θεός. Εἶναι ὁ μόνος δυνατός. Ὁ ὁποῖος μπορεῖ αὐτό νά τό κάνει. Εἶναι τόσο μεγάλο μυστήριο, πού βέβαια τό ἀνθρώπινο μυαλό δέν τό χωράει. Ἔχομε τήν βεβαιότητα τῆς ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, πού δέν ξαναπεθαίνει πιά, ἀνασταίνεται καί ζεῖ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦμε, τό ἀνθρώπινο σῶμα θά παρασταθεῖ ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ δικαίου κριτοῦ νά δώσει λόγο. Ὄχι μόνο ἡ ψυχή ὅ,τι ἔπραξε. Ἀλλά καί τό σῶμα. Ἐνήστευσα; Ἀναφέρεται στό σῶμα. Θά πάρω τόν ἔπαινο. Ἐπόρνευσα; Θά πάρω τήν τιμωρία. Γι΄ αὐτό λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος χαρακτηριστικά «πᾶν ἁμάρτημα ὅ ἐὰν ποιήσῃ

ἄνθρωπος ἐκτός τοῦ σώματός ἐστι, ὁ δέ πορνεύων εἰς τό ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει». (Κορινθίους Α’ κεφ.6, 18.)

Εἴδατε ποῦ ἁμαρτάνει; Ἁμαρτάνει στό ἴδιο σῶμα. Θά δώσω λόγον στόν Θεόν καί γιά ὅ,τι ἐργάστηκα μέ τό σῶμα μου. Εἴτε ἀγαθό, εἴτε κακό. Εἶναι δόγμα πίστεως τῆς Ἐκκλησίας μας αὐτό, ὅτι θά δώσουμε λόγο στό Θεό

καί μέ τήν ψυχή καί μέ τό σῶμα. Ἐάν κοπίασα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σωματικά, ἵδρωσα, κουράστηκα, ἀρρώστησα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, θά ἔχει τόν ἔπαινο. Καί τό σῶμά μου. Γιατί; Γιατί θά δοξασθεῖ. Θυμηθεῖτε τό δοξασμένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ στή Μεταμόρφωση. Εἶπε ὁ Χριστός : «Οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πατρός αὐτῶν». (Ματθ. κεφ. 13, 43.)

Οἱ δίκαιοι ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦν μέ τό σῶμα τους. Ἀλλά καί στήν κόλαση θά εἶναι μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. 

Πού σημαίνει, ἐκεῖ θά δώσουν λόγο καί μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. Καί θά βασανίζονται εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων καί μέ τό σῶμά τους, ὄχι μόνο μέ τήν ψυχή τους. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι τό σῶμα ἔχει καί αὐτό, ὅπως βλέπετε στή συνέχεια τοῦ θέματός μας, τήν ἀξία του, ἀνά πάσα στιγμή.

Ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «ἀπεκδεχόμενοι τήν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν». (Πρός Ρωμαίους κεφ. 8ο, 23.)

Περιμένουμε τήν λύτρωσιν τοῦ σώματός μας. Τήν περιμένουμε. Γιά μήν πῶ ἡ δομή τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἡ σωτηρία ὁλοκλήρου του ἀνθρώπου καί τῆς ψυχῆς του καί τοῦ σώματός του.

Καί τώρα τίθεται τό ἐρώτημα: Ποιά στάση πρέπει νά κρατήσουμε ἀπέναντι στό σῶμά μας, ἀφοῦ μάθαμε αὐτά τά στοιχεῖα; Ποιά στάση πρέπει νά κρατήσουμε; Αὐτό εἶναι τώρα.

Συλλογισμοί τῶν ἀσεβῶν περί τῆς ζωῆς.

   Θά ἤθελα νά σᾶς δείξω κατ΄ ἀρχάς τί στάση κρατάει ὁ κόσμος. Ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν καμία γνώση ὅλων αὐτῶν. Ἄλλοι μπορεῖ νά ἔχουν γνώση, ἀλλά ἀδιαφοροῦν, δηλαδή δέν πιστεύουν. Στό βιβλίο «Σοφία Σολομῶντος» ἀναφέρεται κατά ὑποδειγματικό, κλασικό

τρόπο, τό πῶς μιλάει ὁ ἁμαρτωλός σέ ἄπιστους, πού δέν ἔχουν καμία γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Εἶναι κλασικός τύπος.

«Εἶπον γάρ ἐν ἐαυτοῖς λογισάμενοι οὐκ ὀρθῶς (εἶπαν οἱ ἁμαρτωλοί καί ἀσεβεῖς ἄνθρωποι στόν ἑαυτό τους, ὄχι βέβαια ὀρθά) ὀλίγος ἐστι καί λυπηρός ὁ βίος ἡμῶν, καί οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τελευτῇ ἀνθρώπου, καί οὐκ ἐγνώσθη ὁ ἀναλύσας ἐξ ἅδου». (Σοφία Σολομῶντος κεφ. 2ο, 1-11)

Τί εἶπαν αὐτοί; Εἶπαν ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι μικρή καί γεμάτη ἀπό λύπες. Καί δέν ὑπάρχει πιά θεραπεία τοῦ κακοῦ, ὅταν φθάσουμε νά πεθάνουμε. Δέν μποροῦμε νά ξαναγυρίσουμε. Καί κανείς δέν εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά γύρισε, ὅταν ἀπέθανε καί κατέβηκε στόν ἅδη. Κανείς δέν γύρισε πίσω).

Τί παρατηρήσεις κάνουν; Ἐντελῶς φυσικές. Γιατί; Τούς λείπει ἡ γνώση. Τούς λείπει τό γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔφθασε νά πεθάνει. Τούς λείπει ἡ γνώση τῆς ἀνάστασης τῶν νεκρῶν. Μάλιστα αὐτά δέν τά ἀκοῦμε στήν καθημερινή μας ζωή; Πόσοι εἶναι ἐκεῖνοι πού λένε, καί ποιός γύρισε νά μᾶς πεῖ τί ὑπάρχει ἐκεῖ κάτω; Καί τό λένε μάλιστα εἰρωνικά, σάν νά μιλᾶνε γιά πράγματα μέ τά ὁποῖα μποροῦμε νά παίζουμε. Ἐνῶ εἶναι τόσο πολύ σοβαρά. Συνεχίζουν νά λέγουν: «ὅτι αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν, (Πώ, πώ, εἴδατε; Αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν. Δηλαδή ἔτσι «κουτουροῦ», στήν τύχη. Ἂν ἔπρεπε νά τό διατυπώσουμε μέ ἕνα σύγχρονο ὅρο θά λέγαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος παρήχθη ἀπό τήν νεκράν ὕλην αὐτομάτως. Εἶναι ἡ αὐτόματος γένεση καί τῶν ζώων καί τῶν ἀνθρώπων. Συνεπῶς λοιπόν, στριφογύρισαν, λέει, τά μόρια τῆς ὕλης, στριφογύριζαν, στριφογύριζαν καὶ ἔφτιαξαν τήν ζωή καί ἀπό ἐκεῖ ἄρχισαν νά στριφογυρίζουν, νά στριφογυρίζουν καί ἔφτιαξαν τόν ἄνθρωπο. Τυχαίως, λοιπόν, τυχαίως. Ποιός Θεός μᾶς ἐδημιούργησε; Κανένας. Εἴδατε πῶς τό λέγουν ἐδῶ; Ὅτι «αὐτοσχεδίως ἐγεννήθημεν καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες» (καί μετά ἄπ΄αὐτό θά εἴμαστε σάν μήν ὑπήρξαμε ποτέ. Ὁ Σάρτρ, ὁ Γάλλος αὐτός φιλόσοφος ὑπαρξιστής, μηδενιστής, ἔλεγε: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Εἶναι, λέγει, ὅπως ὅταν σέ μία ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια νεροῦ γίνει γιά μία στιγμή εἶναι πίδακας, ἕνα συντριβανάκι, δηλαδή ἕνα μέρος τοῦ νεροῦ παίρνει ὕπαρξη, ὑπόσταση, ξαναπέφτει κάτω τό νερό αὐτό καί ξαναγίνεται πάλι ἡ ἠρεμοῦσα ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ. Αὐτό, λέγει, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἀπό τήν ὕλη ἀνεβαίνει ὁ ἄνθρωπος, ἀναδεικνύεται, ξανακατεβαίνει στήν ὕλη, χάνεται.

Εἴδατε πῶς τό λέγουν οἱ ἀρχαῖοι; Τό λέγαν στήν ἐποχή τοῦ Σολομῶντος αὐτό. Καί μετά τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες. (Σάν νά μήν ὑπήρξαμε ποτέ) ὅτι καπνός ἡ πνοή ἐν ρισίν ἡμῶν, καί ὁ λόγος σπινθήρ ἐν κινήσει καρδίας ἡμῶν, (γιατί, λέει, ἡ πνοή μας στή μύτη μας εἶναι σάν ἕνας καπνός, καί ὁ λόγος μας σάν μία σπίθα, ἕνας σπινθήρας πού κινεῖται στίς καρδιές μας, στίς ψυχές μας. Δέν ὑπάρχει ψυχή, λένε. Τί λέει ὁ ὑλισμός; Ἂν ἀνοίξετε τό μικρό φιλοσοφικό

λεξικό, πού εἶναι ὑλιστικό, θά δεῖτε νά λέγουν τί εἶναι ἡ ψυχή. Μία ἐνέργεια, λέει, τῆς ὕλης, μία μορφή τῆς ὕλης. Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο. Καί ὅπως ἀκριβῶς τό ἠλεκτρικό φεύγει ἀπό τόν λαμπτῆρα, ὅταν δέν διοχετεύεται 

ἐκεῖ καί εἶναι ἄχρηστο, δέν ἀνάβει, Ὅπως ἀπό τήν σόμπα ἂν σταματήσει ἡ φωτιά κ.ο.κ., ἔτσι, λέγει, τό μικρό φιλοσοφικό λεξικό, εἶναι καί ἡ ἀνθρώπινη ψυχή. Μία ἐνέργεια, μία μορφή τῆς ὕλης, γιατί ξέρουμε ὅτι πράγματι ἡ ἐνέργεια εἶναι μία μορφή τῆς ὕλης. Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή; Αὐτό εἶναι ἡ ψυχή. Βλέπετε, λοιπόν, πῶς σκέπτονται;) οὗ σβεσθέντος τέφρα ἀποβήσεται τό σῶμα καί τό πνεῦμα διαχυθήσεται ὡς χαῦνος ἀήρ. (Ὅταν, λέει, σβήσει, φύγει ἡ ἐνέργεια αὐτή, καταπαύσει, τότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται τέφρα, γίνεται στάχτη. Τίποτ΄ ἄλλο. Χάνεται, λέει, αὐτή ἡ ἐνέργεια, διαχέεται ἡ ἐνέργεια μές στή δημιουργία. Τίποτε ἄλλο) καί τό ὄνομα ἡμῶν ἐπιλησθήσεται 

ἐν χρόνῳ (θά ξεχασθεῖ τ΄ ὄνομά μας) καί οὐδείς μνημονεύσει τῶν ἔργων ἡμῶν καί παρελεύσεται ὁ βίος ἡμῶν ὡς ἴχνη νεφέλης καί ὡς ὁμίχλη διασκεδασθήσεται διωχθεῖσα ὑπό ἀκτίνων ἡλίου καί ὑπό θερμότηττος αὐτοῦ βαρυνθεῖσα σκιᾶς γάρ πάροδος ὁ βίος ἡμῶν (πέρασμα σκιάς, λέει, εἶναι ἡ ζωή μας) καί οὐκ ἔστιν ἀναποδισμός τῆς τελευτῆς ἡμῶν, ὅτι κατεσφραγίσθη καί οὐδείς ἀναστρέφει. (Ἀναποδισμός θά πεῖ γύρισμα. Κανείς δέν ξαναγυρίζει πίσω. Τά πράγματα ἔτσι δημιουργήθηκαν, κατασκευάσθηκαν, κατεσφραγίσθησαν καί κανείς δέν γυρίζει πίσω. Οὐδείς ἀναστρέφει. 

Ἐμεῖς ξέρομε ὅτι ξαναγυρίζομε. Ὅτι ἔχομε ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Μιλοῦν οἱ ὑλιστές τοῦ 10ου αἰώνα πρό Χριστοῦ. Εἴδατε ταυτότητα ἰδεῶν; Καί σήμερα ἔτσι μιλᾶνε) δεῦτε οὖν (Ἄ, τώρα τό πρακτικό συμπέρασμα. Βλέπετε; Ὅπως θά τοποθετήσεις τήν φιλοσοφία σου, θά εἶναι καί ἡ ζωή σου. Τί λέγουν; Τά ἐπακόλουθα τῆς φιλοσοφίας τους. Ὁ Χριστιανός πού ξέρει ποιά εἶναι ἡ ἀξία τοῦ σώματος τί θά πεῖ; Τά ἐπακόλουθα τῆς πίστεώς του. Ἀκοῦστε λοιπόν τί λέγουν οἱ ὑλισταί) δεῦτε οὖν (ἐλᾶτε λοιπόν) καί ἀπολαύσωμεν τῶν ὄντων ἀγαθῶν καί χρησώμεθα τῇ κτίσει ὡς ἐν νεότητι σπουδαίως. (Ἐλᾶτε, λέει, νά κάνουμε χρήση τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν, ὅ,τι ὑπάρχει μέσα στή δημιουργία, σάν νέοι ἄνθρωποι καί νά διασκεδάσουμε, νά φᾶμε, νά πιοῦμε) οἴνου πολυτελοῦς καί μύρων πλησθῶμεν (νά γεμίσουμε ἀπό ἀρώματα, ἀπό κρασί πολυτελές) καί μή παροδευσάτω ἡμᾶς ἄνθος ἀέρος (μή περάσει κάτι πού νά μήν τό μυρίσει ἡ μύτη μας) στεψώμεθα ρόδων κάλυξι πρίν ἢ μαρανθῆναι (νά βάλουμε στεφάνια μέ λουλούδια τριανταφυλλιᾶς, πρίν τά λουλούδια μαρανθοῦν, ἀλλά πρίν κι ἐμεῖς μαραθοῦμε) μηδείς ἡμῶν ἄμοιρος ἔστω τῆς ἡμετέρας ἀγερωχίας. (Κανείς νά μήν μείνει ἄμοιρος. Βλέπετε κάνουν καί προσηλυτισμό. Εἴδατε ὁ προσηλυτισμός ἐδῶ; Ἐλᾶτε, εἴμαστε ἐμεῖς, ἐλᾶτε κι ἐσεῖς. Κανείς νά μή μείνει ἄμοιρος τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας. Πού σημαίνει αὐτή ἡ ἀγερωχία, μία ὑπερηφάνεια. Τί σημαίνει ἀγερωχία; Ποῦ θά φθάσουμε νά πεθάνουμε. Εἶναι ἡ ἀγερωχία καί ἡ ὑπερηφάνεια τῆς εὐθανασίας. Ξέρετε ὅτι μιλώντας γιά τήν εὐθανασία λέμε νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς.

Ἔτσι ἦρθε ἡ ὥρα νά δοῦμε ὅτι παθαίνουμε «πάρκινσον», παθαίνομε «καρκίνο», παθαίνομε ἀρρώστιες πού μᾶς φεύγουν τά οὖρα κτλ., τό μυαλό. Πρίν συμβοῦν αὐτά, ἐλᾶτε νά αὐτοκτονήσουμε. Ἡ εὐθανασία. Τό ἐπιχείρημα. Γιατί αὐτοκτονεῖς ἄνθρωπε; Ὅπως τελευταία ὁ ἀντιπρόεδρος μίας τέτοιας ἑταιρείας τῆς εὐθανασίας, ὁ διάσημος φιλόσοφος Κέσλερ αὐτοκτόνησε μέ τήν γυναίκα του. Γιατί αὐτοκτονεῖς διάσημε φιλόσοφε Κέσλερ; Γιατί ἔπρεπε νά ζήσουμε καί νά πεθάνουμε ἀξιοπρεπῶς. Ἰδού ἡ ἀγερωχία. Ἐλᾶτε, λέγει, ἐλᾶτε, νά μετέχετε κι ἐσεῖς τῆς δικῆς μας ἀγερωχίας). Πανταχῇ καταλίπωμεν σύμβολα τῆς εὐφροσύνης, ὅτι αὕτη ἡ μερίς ἡμῶν καί ὁ κλῆρος οὗτος. (Παίρνει ἠθική στάση στήν κοινωνία;) καταδυναστεύσωμεν πάντα δίκαιον (φτωχόν, δίκαιον ἄνθρωπον, νά γίνουμε δυνάστες του) μή φεισώμεθα χήρας (νά μήν λυπηθοῦμε τήν χήρα γυναίκα καί νά ποῦμε, χήρα γυναίκα!) μηδέ πρεσβύτου ἐντραπῶμεν πολιᾶς πολυχρονίους (οὔτε νά ντραποῦμε τά ἄσπρα μαλλιά ἑνός γέρου ἀνθρώπου. Δηλαδή ἀσέβεια! Δηλαδή ἀντικοινωνικές πράξεις. Ἔμ, βέβαια) ἔστω δέ ἡμῶν ἡ ἰσχύς νόμος τῆς δικαιοσύνης (ἄ, τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου, ἡ ζούγκλα. Τό λεοντάρι τρώει τή μαϊμού, γιατί εἶναι πιό δυνατό, φυσικά) τό γάρ ἀσθενές ἄχρηστον ἐλέγχεται» (Εἶσαι τιποτένιος ἐσύ, ἐγὼ σέ τρώγω, δέν εἶσαι τίποτε. Τό δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου). Ὥστε βγαίνει καί ἠθική! Βεβαίως βγαίνει καί ἠθική. Βγαίνει βιοθεωρία. Ἀπό ποιά; Ἀπό τήν κοσμοθεωρία τους. Ποιά; Τήν ὑλιστική. Τί στάση πῆραν ἀπέναντι στό σῶμα; Ἀπέναντι στόν ἄνθρωπο; Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι τίποτα.

Ὅτι αὐτοσχεδίως εὑρέθηκε.

Ἡ στάση τῶν πιστῶν ἀπέναντι στό ἀνθρώπινο σῶμα.

   Καί ὅμως τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τρομακτικά ἀπέραντα μεγάλη ἀξία καί σημασία. Αὐτό τό σῶμα πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τό ὑπογραμμίζω, θά ἀναστηθεῖ καί θά συναπολαύσει μετά τῆς ψυχῆς τήν θέα τοῦ Θεοῦ. Θά ξαναδοῦμε μέ τά μάτια τοῦ σώματος, τό πρόσωπο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς πῶς πρέπει νά σταθοῦμε; Θά φυλάξουμε τό σῶμα μας. Θά τό φυλάξουμε ἀπό τήν ἁμαρτία. Τήν ποικίλη ἁμαρτία. Τήν ἀνηθικότητα κυρίως, ἡ ὁποία προσβάλλει τό ἀνθρώπινο σῶμα. Δέν θά κάνουμε σαρκικές ἁμαρτίες. Δέν θά ἐκθέτουμε τόν ἑαυτό μας σέ καταχρήσεις. Δέ θά πίνουμε οἰνοπνευματώδη, δέν θά καπνίζουμε, δέν θά παίρνουμε ναρκωτικά γιά νά καταστρέψουμε τό σῶμά μας. Τό σῶμα μας ἔχει μεγάλη ἀξία. Ἂν ἀρρωστήσει παρά τήν θέλησή μας θά ὑπομείνουμε. Ἐάν ὅμως δέν ἀρρωσταίνει παρά τήν θέλησή μας καί γίνουμε ἐμεῖς οἱ αἴτιοι τῆς ἀσθενείας του ἢ τοῦ θανάτου του ἔχομε εὐθύνη. Ἐάν τρέχουμε μέ μεγάλη ταχύτητα καί σκοτωθοῦμε, ἔχομε εὐθύνη. Γενικά πρέπει νά σταθοῦμε ἀπέναντι σ΄ αὐτό τό δημιούργημα πού λέγεται «ἀνθρώπινο σῶμα» μέ εὐλάβεια καί σεβασμό. Γιατί θά κληρονομήσει βασιλεία Θεοῦ. Αὐτά ὡς πρός τήν κατασκευή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Τώρα δέν μᾶς μένει παρά νά δοῦμε καί τήν κατασκευή τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς.

10-4-1983

22α ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 9/59. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων : Γ' Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Α'.

†. Ἔχουμε πεῖ ὅτι γιά νά φθάσει κανείς στή θέωση δηλαδή στήν καταξίωση τοῦ «κατ’ εἰκόνα» πρέπει νά ὑπερπηδήσει τρία ἐμπόδια. Τό ἕνα εἴπαμε ὅτι εἶναι ἡ ἁμαρτία. Τό δεύτερο εἶναι ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Στήν κυκλική ἀντίληψη δέν ὑπάρχει τέρμα καί συνεπῶς στό βάθος δέν περιμένουμε νά ξανάρθει ὁ Χριστός. Ἡ εὐθύγραμμη ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας δηλώνει ὅτι ἡ Ἱστορία τελειώνει καί τελειώνει ἐκεῖ

ἀκριβῶς πού θά ἔρθει ὁ Χριστός. Μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε καί τό τέλος τῆς Ἱστορίας. Ὁ Χριστός θά ξανάρθει. Αὐτή ἡ θέση ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τῆς πίστεώς μας ἀλλά καί θεμελιῶδες σημεῖο γιά τήν πνευματική μας ζωή. Γιατί ἂν περιμένουμε νά ἔρθει ὁ Χριστός ὡς κριτής, ἀλλά καί ὡς ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θά μᾶς παραλάβει στή Βασιλεία Του, τότε βεβαίως θά ρυθμίσουμε καί τή ζωή μας ἀναλόγως. Ἔχουμε καί ἕνα τρίτο ἐμπόδιο. Εἶναι ὁ αὐτονομισμός! Ἀπό τόν ὁποῖο πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε γιά νά ἀνοίξει ὁ δρόμος νά φθάσουμε στόν προορισμό μας, στήν πραγμάτωση τοῦ προορισμοῦ μας, στή θέωση.

Ἀπελευθέρωση ἀπό τόν αὐτονομισμό.

   Τί εἶναι ὁ αὐτονομισμός; Ὁ αὐτονομισμός εἶναι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει νά εἶναι αὐτόνομος ἀπό τό Θεό. Δηλαδή νά μήν ἔχει καμία ἐξάρτηση ἀπό τό Θεό. Σήμερα ἔχουμε πολλούς Χριστιανούς πού ζοῦν μέ αὐτό τόν αὐτονομισμό. Καί δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα 

ἀνανεούμενο καί ἐπαναλαμβανόμενο μέσα στήν Ἱστορία. Καί εἶναι τό πρῶτο ἀνθρώπινο ἁμάρτημα. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δὲν ἔκαναν καμία ἄλλη ἁμαρτία μέσα στόν παράδεισο παρά αὐτή καί μόνο. Τό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας. Ὅταν καθ’ ὑποβολή τοῦ διαβόλου ζήτησαν νά θεωθοῦν χωρίς τό Θεό. Τί τούς εἶπε ὁ διάβολος; Ὁ Θεός σᾶς εἶπε νά μήν δοκιμάσετε ἀπό τόν καρπό, σᾶς ἔβαλε μία ἐντολή ἀκριβῶς γιά νά σᾶς ἐμποδίσει νά γίνετε θεοί. Ψεῦδος! Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος εἶπε, ὅτι ὁ διάβολος εἶναι ἀπ’ ἀρχῆς ψεύτης. Αὐτός γεννάει τό ψεῦδος. Καί κατόπιν ὑποβάλλει στούς 

πρωτόπλαστους νά δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό, δηλαδή νά παραβοῦν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δηλαδή νά μήν ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεό, ὥστε νά ἐπιτύχουν νά θεωθοῦν.

Αὐτή λοιπόν ἡ κατάσταση, ἡ κατάσταση νά θεωθεῖ δηλαδή κανείς χωρίς τόν Θεό, λέγεται αὐτονομία. Καί εἶναι αὐτή ἡ οὐσία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἀλλά αὐτό τό προπατορικό ἁμάρτημα, πού πολλές φορές λέμε, τόσο ἀνόητοι ἦσαν οἱ πρωτόπλαστοι νά χάσουν τόν παράδεισο κτλ. τό ἐπαναλαμβάνουμε κι ἐμεῖς. Δέν εἶναι ἕνα ἁμάρτημα πού ἔγινε μία φορά καί τελείωσε. Ἀλλά εἶναι ἕνα ἁμάρτημα ἐπαναλαμβανόμενο ὄχι σέ κάποιες ἐποχές ἢ σέ κάποιες γενεές, ἀλλά σέ ὅλες τίς γενεές, σέ ὅλες τίς ἐποχές, μέχρι πού νά τελειώσει ὁ κόσμος, καί δυστυχῶς ἀπό τήν πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων. Καί ἂν τό θέλετε, δυστυχῶς εἶναι καί πολλοί ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί, πάρα πολλοί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δέχονται ὅτι πρέπει νά ἔχουμε μία ἀπό τόν Θεό αὐτονομία. Δηλαδή νά εἶναι ἀνεξάρτητοι. Σοῦ λέει, δέν εἶμαι ἄθεος, πιστεύω στόν Θεό. Ἀλλά ὁ Θεός εἶναι στόν οὐρανό κι ἐγὼ εἶμαι στήν γῆ. Ἐκεῖνος κοιτάζει, ὅ,τι κοιτάζει στόν οὐρανό κι ἐγὼ κοιτάζω ὅ,τι κοιτάζω στήν γῆ. Ὅ,τι θά ἐπιτύχω, θά τό ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος! Καί συνεπῶς, ἀφοῦ θά ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος ὅ,τι θά ἐπιτύχω, δέν κινοῦμαι περί τόν Θεό, ἀλλά περί τόν ἑαυτό μου. Καί ἔτσι ἔχουμε τό λεγόμενο ἀνθρωποκεντρισμό. Ἐνῶ δέν εἶναι ὁ ἀνθρωποκεντρισμός παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα. Γιατί αὐτό ζήτησε καί ὁ Ἀδάμ νά κάνει. Νά κινηθεῖ, νά θεωθεῖ χωρίς τό Θεό. Ἔτσι καί ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος εἶναι αὐτονομημένος ἄνθρωπος. Δέν μιλῶ γιά τούς ἄθεους. Ἀλλά γιά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν στόν Θεό, ἀλλά δέν θέλουν νά ἔχουν καμία σχέση μέ τό Θεό. Νά μή ρυθμίζει τή ζωή τους ὁ Θεός, ἀλλά νά ρυθμίζουν οἱ ἴδιοι τή ζωή τους. Πάντως, ἕνας ὁ ὁποῖος στόν αὐτονομισμό ἔχει τήν αἴσθηση, καλύτερα τήν ψευδαίσθηση, ὅτι εἶναι ἐλεύθερος ἄνθρωπος, στήν πραγματικότητα εἶναι δοῦλος. Εἶναι δοῦλος τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του. Τήν ἀληθινή ἐλευθερία, μᾶς τή δίνει ὁ Θεός, πού γνωρίζει τήν κατασκευή μας, μᾶς ἀγαπᾶ, εἴμαστε παιδιά του. Γιά νά μπορέσουμε νά ἀποκτήσουμε τό ἀληθινό μέτρο τῆς ἐλευθερίας, θά πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν αὐτονομία. Ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού εἶναι κάτω ἀπό τό Θεό. Γιατί μόνο ὁ Θεός ἐλευθερώνει, λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «τῇ ἐλευθερίᾳ ᾖ ὁ Χριστός ἡμᾶς ἐλευθέρωσε στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθαι.» (Πρός Γαλάτας 5,1) Μείνετε στερεοί στήν ἐλευθερία τήν ὁποία ὁ Θεός, ὁ Χριστός μᾶς ἐλευθέρωσε. Καί νά μή μπαίνετε πάλι κάτω ἀπό ζυγούς δουλείας. Καί αὐτοί οἱ ζυγοί τῆς δουλείας εἶναι πάμπολλοι. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς ζυγούς εἶναι ἡ αὐτονομία!

Ἀλλά θά ἔπρεπε νά σᾶς πῶ, ὅτι σ’ ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν δημιουργεῖται μία ἑτερονομία. Θά ἐξηγήσω τήν λέξη. Ἑτερονομία θά πεῖ νά ὑπάρχει κάποιος ἀπό πάνω μου καί νά κινοῦμαι ἐγὼ πάντοτε κατά τή θέληση ἐκείνου τοῦ κάποιου, κατά τρόπο πού ἐγὼ νά μήν ἔχω πλέον ἐλευθερία θελήσεως. Αὐτό λέγεται ἑτερονομία. Καί δέν εἶναι ὑπακοή ἀλλά ὑποταγή. Ὅπως ἀκριβῶς ὑποτάσσεται κάποιος δοῦλος στό ἀφεντικό του. Ὅπως συνέβαινε στήν ἀρχαία ἐποχή μέ τούς δούλους. Ἀλλά αὐτό σημαίνει ὅτι δέν θά εἶμαι σέ αὐτονομία, θά πέσω στήν ἑτερονομία; Ἄλλος θά κυβερνάει τή ζωή μου; Ὅταν κυβερνάει ὁ Θεός τή ζωή μου, δέν τήν κυβερνᾶ ἐρήμην της ἐλευθερίας μου. Θέλω νά εἶμαι κάτω ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς κάτω ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πῶς ἕνα παιδί μέ τό νά ὑποτάσσεται στό σπίτι του, στούς γονεῖς του, γιατί τούς ἀγαπᾶ καί τό ἀγαποῦν δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖται ἡ ἐλευθερία του. Ἀλλά σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος δίδει τόν ἑαυτό του νά ὑποτάσσεται στούς γονεῖς του. Εἶναι ἐλεύθερος! Ἀπόδειξη ὅτι ὁ Θεός δέν μᾶς δουλώνει, δέν μᾶς

ὑποδουλώνει, δέν μᾶς ὑποτάσσει ὅπως ὑποτάσσουν ἐχθρικά στρατεύματα. Εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀνά πᾶσα στιγμή δύναται νά πεῖ, δέν δέχομαι τό Θεό. Μπορεῖ νά ἐγκαταλείψει τόν Θεό. Ἀνά πάσα στιγμή. Τρανό παράδειγμα, αὐτοί οἱ πρωτόπλαστοι. Οἱ πρωτόπλαστοι δέχθηκαν μία ἐντολή. Μποροῦσαν νά κάνουν ὅμως ὅ,τι θέλουν. Ἦσαν ἐλεύθεροι. Μποροῦσαν μέ τήν ἐλευθερία τους νά ποῦν: θά ὑπακούσουμε στόν Θεό ἢ δέν θά ὑπακούσουμε στόν Θεό. Προτίμησαν τό τελευταῖο. Νά μήν ὑπακούσουν στόν Θεό. Δέν σημαίνει λοιπόν, ὅτι, ὅταν εἶμαι στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ, εἶμαι σέ ἑτερονομία. Δηλαδή σέ μία ὑποταγή πού ἡ βούλησή μου, ἡ θέλησή μου εἶναι σκλαβωμένη. Καί δέν μπορῶ νά κάνω κάτι διαφορετικό.

Ἂν καμιά φορά, καί γιά νά τά παίρνουμε λίγο πρακτικότατα τά πράγματα, ἂν καμιά φορᾶ στήν πνευματική μας ζωή αἰσθανόμαστε αὐτό τό θέλει ὁ Θεός, ἀλλά ἐμεῖς δυσανασχετοῦμε, δέν μποροῦμε, ἐδῶ δέν πρόκειται περί ὑποταγῆς, γιατί καταρχάς μόνοι μας θέλουμε νά ζήσουμε τήν Χριστιανική ζωή· θέλω ἐπί παραδείγματι τό πρωί νά σηκωθῶ νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά βαριέμαι, τί θά πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ; Ὁ Θεός θέλει νά πάω στήν ἐκκλησία. Ἐγὼ δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία. Δέν θέλω πραγματικά στήν ἐκκλησία;

Ἢ ἁπλῶς βαριέμαι; Ἂν εἶχα ἕνα τρόπο νά βρισκόμουνα στήν Ἐκκλησία θά ἤθελα. Δέν ἔχω ἀντίρρηση.

Τί εἶναι λοιπόν ἐκεῖνο τό ὁποῖο μέ ἐμποδίζει; Ὄχι ὅτι δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά μία νωθρότητα τοῦ σώματός μου. Ὄχι τῆς ψυχῆς μου· τοῦ σώματός μου. Κάποτε καί τῆς ψυχῆς μου μπορεῖ νά εἶναι, ἐνῶ στό βάθος θέλω. Τί πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ ἐγώ; Πρέπει αὐτό τό νωθρό ἑαυτό μου νά τόν σπρώξω, τρόπον τινά. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός εἶπε, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται. Καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὑφίσταται βιασμό. Εἶναι σάν μία πόλη, ἡ ὁποία ἔχει ψηλά τείχη, καί ὑπάρχουν ἀπ’ ἔξω οἱ ἐκπορθοῦντες τήν πόλη αὐτή. Αὐτοί πού τή βιάζουν, βιάζουν τά τείχη της, τελικά ρίπτουν τά τείχη της καί μπαίνουν μέσα στήν πόλη. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λοιπόν, βιάζεται. Δέν ἐκβιάζεται. Καί ἐκεῖνοι πού εἶναι βιαστές, αὐτοί τήν κερδίζουν. Τί θά ἐκβιάσω; Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό τό ἐσωτερικό μας. Ξεκινάει ὑποκειμενικά γιά νά καταλήξει ἀντικειμενικά. Θά γίνει καί ἀπ’ ἔξω μας ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε με τί εἶπα. Εἶναι ἀπό μέσα μας καί θά γίνει κι ἀπ’ ἔξω μας. Διότι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μόνο μέσα μου. δέν εἶναι δηλαδή μία πνευματική κατάσταση. Ἀλλά εἶναι καί μία δημιουργία πού εἶναι γύρω μου. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅμως μερικοί λένε δυστυχῶς, ἂν καί δέν εἶναι τώρα τό θέμα μας αὐτό, ὅτι ἡ κόλαση καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι πνευματικές καταστάσεις. Λάθος! Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει σῶμα. Καί μέ τό σῶμα του θά βρεθεῖ καί στά δυό. Καί στήν κόλαση καί στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ συνεπῶς σημαίνει ὅτι καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί ἡ κόλαση εἶναι καί ἐξ ὑποκειμένου καί ἐξ ἀντικειμένου. Εἶναι καί μέσα μου, εἶναι καί ἀπ’ ἔξω μου.

Γιά νά φθάσω λοιπόν ἐγὼ τώρα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἂν τήν ἐγκαθιδρύσω μέσα μου, πρέπει νά βιάσω τό νωθρό ἑαυτό μου. Καί τί θά πῶ; «Σήκω, θά πῶ στόν ἑαυτό μου, σήκω. Σήκω ἀπ’ τό κρεβάτι σου. Πήγαινε στήν ἐκκλησία». Βαριέσαι νά κάνεις προσευχή. «Σήκω νά κάνεις προσευχή». Πρέπει νάἐκβιάσω τόν ἑαυτό μου γιά νά κάνω προσευχή. Ὅπως, καί ἂν τό θέλετε, νά τό πάρω παράλληλο καί σέ βιοτικά πράγματα. Στό σχολεῖο. Πέστε μου σᾶς παρακαλῶ. Ἐγὼ μία ζωή ὁλόκληρη, ὅταν ἤμουν ἔφηβος, τέτοια ἐποχή, ἄνοιξη, πάντα εἶχα ἐξετάσεις. Διάβαζα καί ἔβλεπα τήν ὡραία φύση καί ἔλεγα, «τί ὡραία κι ἐγὼ εἶμαι κλεισμένος μέσα· πότε θά τελειώσει αὐτή ἡ ἱστορία; Μία ζωή, ἔλεγα, εἶμαι κλεισμένος καί δέν ἀπολαμβάνω τήν ἄνοιξη». Ὅταν τελείωσαν τά διαβάσματα καί οἱ ἐξετάσεις, ὅποτε μποροῦσα νά χαρῶ τήν ἄνοιξη. Ποιός μέ κρατοῦσε μέσα; Ἐγὼ ὁ ἴδιος. Γιατί; Ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου νά καθίσω νά διαβάσω καί νά δώσω ἐξετάσεις. Δέν μέ βίαζε κανένας. Ἐγὼ ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου. Συνεπῶς; Εἶμαι ἐλεύθερος. Δέν ὑποτάσσομαι· ὅμως ὑπακούω στό θέλημα τοῦ Θεοῦ· γιατί κρίνω ὅτι αὐτό εἶναι τό συμφέρον μου.

Τό νά μήν πέσω στό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας, δέν σημαίνει ὅτι κατ’ ἀνάγκη θά πέσω στήν ἑτερονομία. Ὄχι! Ἀλλά στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ μέ ὅλη μου τήν ἐλευθερία νά ἐκβιάζω τόν ἑαυτό μου γι’ αὐτό τό ζήτημα. Πάνω σ’ αὐτό τό σημεῖο, θά ‘θελα νά σᾶς ἔλεγα, ἐπειδή δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλά φιλοσοφικά συστήματα, ἰδίως τά ὑπαρξιακά ἢ ἂν θέλετε τά ὑπαρξιστικά, νά τό πῶ ἔτσι, καί τὰ ὁποῖα ἑλκύουν πολύ τούς ἀνθρώπους σήμερα, καί μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ νεολαία μας κυρίως ζεῖ

τά συμπεράσματα πιά αὐτῶν τῶν ὑπαρξιστικῶν φιλοσοφικῶν συστημάτων. Τί ἀκριβῶς εἶναι, αὐτά τά ὑπαρξιστικά φιλοσοφικά συστήματα, πού

ἀναφέρονται δηλαδή στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη; Δέν ἔχουν τίποτα ἄλλο παρά μία ἀνθρωποκεντρική θεμελίωση. Βάζουν στό κέντρο τόν ἄνθρωπο. Καί συνεπῶς ἐπαναλαμβάνουν τό προπατορικό ἁμάρτημα. Τό ἐπιχείρημα; Ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ἐξάλλου αὐτό ὁ διάβολος εἶπε στούς πρωτόπλαστους. Ἔχετε μία δέσμευση. Ναί μέν ὅλα δικά σας, γιατί λέγει, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, πονηρότατος, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, λέγει, νά μήν δοκιμάσετε κανένα καρπό ἀπό τόν κῆπο, τόν παράδεισο. «Ὄχι, λέει ἡ Εὕα, ἀλλά μόνο ἀπ’ αὐτό τό δέντρο.»

(Γένεσις κεφ. 3,2) Ὡς ἂν τούς ἔλεγε· ὅτι ὁ Θεός ὅλα τά ἀπαγορεύει (κι αὐτό δέν μᾶς λέγουν καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Μᾶς λένε ὅτι, εἶσαι Χριστιανός; Ὅλα σέ σένα ἀπαγορεύονται. Ποιά ἀπαγορεύονται; Κι ἐμεῖς λέμε: Νά μόνο αὐτό ἀπαγορεύεται. Ἡ ἀνηθικότητα ἀπαγορεύεται, τά ναρκωτικά ἀπαγορεύονται, ἡ τεμπελιά ἀπαγορεύεται, τό ψέμα ἀπαγορεύεται) ἂχ καημένε, λέει τώρα ὁ διάβολος στούς πρωτόπλαστους: εἶναι γιά νά μήν ἀνοίξουν τά μάτια σας. Δηλαδή τούς ὑποβάλλει τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Καί ἐδῶ τά ὑπαρξιακά, ὑπαρξιστικά αὐτά συστήματα, τά ἀνθρωποκεντρικά, αὐτά ὑποβάλλουν τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ὅταν τό παιδί φτάνει νά λέγει ὅτι δέν ἀναγνωρίζω οὐδεμία αὐθεντία· οὔτε τό δάσκαλό μου, οὔτε τόν καθηγητή μου, οὔτε τόν ἱερέα, οὔτε τόν πατέρα μου, οὔτε τήν μάνα μου. Αὐθεντία δέν ὑπάρχει. Τότε ποιός εἶναι αὐθεντία; Εἶμαι ἐγώ. Καί ποιός εἶναι γιά τόν καθένα ἡ αὐθεντία; Ἡ ἀφεντιά του. Ἀλλά ἐάν ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία γιά τόν ἑαυτό μου, τότε μπορῶ νά λέγω ὅτι αἰσθάνομαι ἀπόλυτη ἐλευθερία. Τό σύνθημα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. 

Ἀλλά ὅταν ἀκολουθήσω τό σύνθημα τῆς ἀπολύτου ἐλευθερίας, στήν 

πραγματικότητα ἔχω δουλωθεῖ. Ἔχω γίνει δοῦλος. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά καπνίσω; Ἐλεύθερος εἶμαι. Μά, ὅταν καπνίσω γίνομαι δοῦλος τοῦ τσιγάρου. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά πιῶ ναρκωτικά; Ἐλεύθερος εἶμαι. Ἐάν τά πιῶ, τότε γίνομαι δοῦλος τῶν ναρκωτικῶν. Καί βλέπετε τούς ἀνθρώπους νά γίνονται τά θύματα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Νά σᾶς παρακαλοῦν καί νά σᾶς λέγουν: Ἐλευθερῶστε μας! Ἐλευθερῶστε μας. Θέλω νά ἐλευθερωθῶ ἀπό τά ναρκωτικά, μά δέν μπορῶ. Πιάστε με, βάλτε με κάπου, κάντε μέ ἀποτοξίνωση, θέλω νά ἐλευθερωθῶ.

Γιατί παιδί μου; Εἶσαι δοῦλος; Καί ζητᾶς ἐλευθερία; Μά ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας δέν ξεκίνησες νά κάνεις ὅ,τι ἔκανες, νά παίρνεις ναρκωτικά; Πῶς τώρα λέγεις, σῶστέ με, ἐλευθερῶστέ μέ; Ἅ, σημαίνει λοιπόν, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία τήν ὁποία διάλεξες σέ ὁδήγησε σέ σκλαβιά. Μετά ἡ ἀνηθικότητα. Ἀρχίζουν ἀπό τό Δημοτικό Σχολεῖο ἀκόμα νά ἔχουν φίλους ἢ φίλες. Λένε: εἶμαι ἐλευθερωμένη κοπέλα. Ἀκούσατε: εἶναι τίτλος τῆς ἐποχῆς μας αὐτό. Ἐλευθερωμένη κοπέλα. Παλιότερα λέγαμε χειραφετημένη κοπέλα. Σήμερα, λέγεται, «ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα». Ἀκοῦστε τί εἶπα. Ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα. Δηλαδή νά κάνει ὅ,τι θέλει. Θύματα πέφτουν καί ἐγκλημάτων ἀκόμα. Ἀλλά ἔχουν ἤδη πέσει θύματα τοῦ ἴδιου του ἑαυτοῦ τους. Εἶναι δυστυχισμένα πλάσματα οἱ κοπέλες αὐτές. Ὥστε θά ξέρετε πολύ καλά, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία, στό τέλος ὁδηγεῖ στό μή προορισμό τῆς ὑπάρξεως. Δέν μπορεῖς νά ὁδηγηθεῖς στή θέωση. Χάνεις τόν προορισμό σου. Καί ποῦ φθάνεις; Στήν κόλαση! Ξέρετε πῶς τό ἔλεγε αὐτό ὁ Σάρτρ; Αὐτός πού διέφθειρε τήν νεολαία τῆς Εὐρώπης. Ἔλεγε: «Ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι ἡ κόλασή μου». Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας λένε, ὅταν δεῖς τόν ἄλλον ἄνθρωπο εἶναι ὡς νά εἶδες τό Θεό. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Εἶδες, λέει, τόν πλησίον σου, τόν ἀδελφόν σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Καί ὁ Χριστιανισμός ὑπαρξισμός εἶναι. Δηλαδή ἀναφέρεται στήν ὕπαρξη. Ἀλλά εἶναι θεοκεντρικός. Καί ὅλα τ’ ἄλλα συστήματα ὑπαρξισμός εἶναι, ἀλλά ἀναφέρονται στήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἀνθρωποκεντρικά συστήματα.

Ποῦ ὁδηγεῖ ὁ Χριστιανισμός ποῦ ἐνδιαφέρεται γιά τήν ὕπαρξη; Ὁδηγεῖ στό Θεό. Εἶδες, λέγει, τόν ἀδελφό σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Αὐτό δέν εἶχε πεῖ καί ὁ Ἰακὼβ στόν Ἠσαῦ, ὅταν τόν εἶδε; Εἶδα, λέγει, ὅταν εἶδα τό πρόσωπό σου, ὡς νά εἶδον τόν Κύριον, τόν Θεόν μου». Ὁπότε μέσα στή θέα τῶν προσώπων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων εἶναι εὐτυχισμένος ὁ ἄνθρωπος. Μέσα στήν ἀγάπη καί τήν κοινωνία τῶν προσώπων τῶν ἄλλων. Ὁ ὑπαρξισμός, ὁ ἐγωκεντρισμός ποῦ ὁδηγεῖ; Στήν ἀπομόνωση. Δηλαδή δέν ἀναγνωρίζω κανένα πρόσωπο· εἶμαι ἡ αὐθεντία, καί μόνο ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία. Ἡ παρουσία τοῦ ἄλλου γιά μένα εἶναι κόλαση. Κόλαση! Καί στό τέλος ἀπομονώνομαι καί εἶμαι δυστυχισμένος. Γι’ αὐτό σήμερα ἔχουμε τήν κόλαση στούς ἀνθρώπους πρίν ἀπό τήν κόλαση. Μέσα στήν ψυχή τους ἔχει ἐγκαθιδρυθεῖ ἡ κόλαση. Καί αἰσθάνονται δυστυχισμένοι ἄνθρωποι. Αὐτή, λοιπόν, ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία ὁδηγεῖ στήν κατάσταση τῆς δουλείας. Πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε. Κι ἔτσι νά ἀνοίξει πραγματικά ὁ δρόμος γιά νά μπορέσουμε νά φθάσουμε στή θέωση. Αὐτά δηλαδή πρέπει νά παραμεριστοῦν. Πρέπει νά τά βγάλουμε ἀπό τήν μέση. Ὅπως καταλάβατε, στήν ἐποχή μας ἔχουμε πολλά ἐμπόδια. Ἐγώ σᾶς τά συνόψισα γιά νά τά δεῖτε σέ μία θεωρητική θεμελίωση. Καί νά μήν παγιδεύεστε, ὅπως παγιδεύτηκαν οἱ πρωτόπλαστοι.

Ἐδῶ τελειώνουμε ἕνα μεγάλο κεφάλαιο. Εἶναι τό κατ’ εἰκόνα. Ὅλα αὐτά τά θέματα μέχρι σήμερα πού εἴπαμε, ἐδῶ καί ἀρκετά θέματα πίσω ἀναφέρονται στό «κατ’ εἰκόνα». Δηλαδή τί εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα», καί πῶς μπορεῖ νά βρεῖ τήν καταξίωσή της. Καί ἔτσι νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος νά ὁμοιάσει τοῦ Θεοῦ.

Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπινου σώματος (Α’).

   Καί τώρα εἰσερχόμαστε σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

Ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, τό βιβλίο τῆς Γενέσεως εἶναι ἕνα βιβλίο, τά τρία πρῶτα κεφάλαια ἐννοεῖται, μέ θέματα ἀπέραντα καί μεγάλα καί βαθιά, σέ μία προσφορά

πολύ συμπυκνωμένη καί μέ πολλή ἁπλότητα γραμμένα ὅλα αὐτά, γιά νά μποροῦν οἱ ἄνθρωποι καί οἱ πιό ἁπλοί νά τά καταλαβαίνουν. Μπορεῖ ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος νά μή δίδει ὁρισμούς, μπορεῖ νά μή μιλᾶ ὅπως οἱ μορφωμένοι, ἀλλά τά ζεῖ αὐτά, τά καταλαβαίνει. Καί θά σοῦ πεῖ ἁπλά, πολύ ἁπλά: θέλω νά εἶμαι κοντά στό Θεό. Τίποτα ἄλλο. Μόνος μου δέν μπορῶ νά φτάσω στό Θεό. Πρέπει νά εἶμαι μαζί μέ τό Θεό, γιά νά φθάσω στό Θεό. Θά σᾶς τό πεῖ ἔτσι πολύ-πολύ ἁπλά. Εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Γι’ αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι γραμμένη πολύ ἁπλά, εἶναι γιά ὅλους. Καί γιά τόν ἁπλό καί μή μορφωμένο μέ γράμματα καί γιά τόν μορφωμένο ἄνθρωπο πού ξέρει πολλά γράμματα. Γιά ὅλους εἶναι τό σοφό βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτά παρακαλῶ στήν Παλαιά Διαθήκη. Τήν ὁποία Παλαιά Διαθήκη προσβάλλουν στήν ἐποχή μας. Καί λέγουν ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι ἕνα βιβλίο μυθικό. Ἣ ἁπλῶς γράφει ἱστορίες, ἀναλόγως τά κεφάλαια καί τά βιβλία της, γράφει ἱστορίες τῶν Ἑβραίων πού δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν. Κι ὅμως αὐτές οἱ ἱστορίες Ἑβραίων, ἐπειδή οἱ Ἑβραῖοι εἶναι ἕνας τυπικός λαός, ἕνας λαός δηλαδή ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τύπο, ὑπόδειγμα,

μοντέλο, γιά ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς, καί δέν εἶναι ἁπλῶς μία ἱστορία ἑνός λαοῦ πού δέν μᾶς ἐνδιαφέρει. Διότι ἀπό τήν ἱστορία αὐτοῦ τοῦ λαοῦ ἔχει βγεῖ ἡ παγκόσμια σωτηρία.

Ἐρχόμαστε λοιπόν σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς, καί ἐνεφύσησεν εἰς τόν πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν.» (Γένεσις κεφ. 2, 7)

Καί ἔπλασε, λέγει, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί φύσηξε στό πρόσωπό του πνοή ζωῆς. Λίγο παρακάτω μᾶς λέγει ὅτι φύσηξε στούς μυκτῆρας αὐτοῦ καί τοῦ ἔδωσε πνοή ζωῆς. Καί ἔτσι ἔγινε ὁ ἄνθρωπος «εἰς ψυχήν ζῶσαν». Ψυχή ἐδῶ θά πεῖ δυό πράγματα. Καί ζωή, καί αὐτό πού λέμε στή γλώσσα μας ψυχή. Καί γιά τό ὁποῖο θέμα «ψυχῆς» θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως.

Ὥστε λοιπόν ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ φύσηξε στό πρόσωπό του, τοῦ ἔδωσε ζωή, τοῦ ἔδωσε ψυχή καί ἔπλασε τόν πρῶτο ἄνθρωπο! Ὥστε λοιπόν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος δέν γεννήθηκε, ἀλλά δημιουργήθηκε. Καί μέ

τόν τρόπο πού εἴδαμε.

Ἀλλά ἂς ἔρθουμε νά δοῦμε αὐτό τόν τρόπο τῆς δημιουργίας τοῦ πρώτου ἀνθρώπου. Μέ αὐτή τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση, ἡ Ἁγία Γραφή, πού λέγει, ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο «χοῦν ἀπό τῆς γῆς» καί τόν πῆρε καί τόν φύσηξε κτλ., ὅλα αὐτά, πού χρησιμοποιεῖ, τρόπον τινά, τά χέρια του ὁ Θεός, ὁ Θεός βεβαίως δέν ἔχει χέρια ὅπως ἔχουμε ἐμεῖς, μέ αὐτή λοιπόν τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση δείχνει ἡ Ἁγία Γραφή τήν ἰδιαιτέρα φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο, τόσο γιά τήν σωματική του κατασκευή, ὅσο καί γιά τήν κατασκευή τῆς ψυχῆς του. Ἐκεῖνο πού βλέπουμε μέ μία πρώτη ματιά εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα κατασκευάσθηκε ἀπό ὕλη, πού ὑπάρχει στή γῆ. Ὁ Θεός ἔκανε τό σύμπαν, ἔκανε καί τή γῆ, ὅπως λέγαμε στή Χριστιανική Κοσμολογία. 

Καί ἐπάνω στή γῆ συναντῶνται ὅλα τά στοιχεῖα τά γνωστά μας. Αὐτά τά ὁποία γνωρίζουμε καί ἀπό τήν φυσική. Ὅλα τά γνωστά στοιχεῖα. Ἀπό τά στοιχεῖα, λέγει, αὐτά, τά ὁποῖα μέ μία λέξη ἡ Ἁγία Γραφή τά ἀποκαλεῖ «χοῦν». Ὁ χοῦς, θά πεῖ χῶμα (Μία μικρή, μικρή, παρένθεση εἶναι χρήσιμη). Ἡ λέξη «ἄνθρωπος» ὅπως σας ἔλεγα, ἐτυμολογικά δέν γνωρίζουμε τί σημαίνει. Στήν Λατινική γλώσσα ὁ ἄνθρωπος λέγεται «Homo». Καί ἡ Λατινική γλώσσα ἐκφράζει πολύ καλά αὐτό τό ὁποῖο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Δηλαδή homo εἶναι ἀπό τήν Ἑλληνική γλώσσα, πού θά πεῖ «χοῦς». Διότι ἡ Λατινική γλώσσα ἔχει πάρει πάρα πολλές Ἑλληνικές λέξεις. Συνεπῶς «Homo», αὐτό πού μεταφράζουμε ἐμεῖς «ἄνθρωπος», ἐτυμολογικά θά πεῖ χωματένιος. Ἡ ρίζα εἶναι Ἑλληνική. Ὥστε πράγματι· λένε μάλιστα μερικοί ὅτι στή γῆ θά γυρίσεις, καί εἶναι κάτι τόσο συνηθισμένο πρᾶγμα. Δέν ἔχετε παρά νά δεῖτε ἕναν ἄνθρωπο πού τόν θάβουμε, καί νά πᾶτε ὕστερα ἀπό μερικά χρόνια νά τόν ξεθάψετε κι ἔχει λιώσει. Καί τί ἔχει γίνει; Ποῦ πῆγε αὐτός; Ἔγινε χῶμα. Συνεπῶς ξαναγύρισε αὐτό πού ἦταν. Δέν ὑπάρχει πιό τρανή ἀλήθεια, μόνο ἕνας ἀφελής δέ θά τό πίστευε αὐτό, ὅτι δέν εἴμαστε ἀπό τό χῶμα. Μέ τήν διαφορά μόνο πὼς εἶναι ἕνα χῶμα, τό ὁποῖο ἔχει τή σφραγῖδα τῆς ζωῆς! Δηλαδή εἶναι ὕλη, εἶναι νεκρά ὕλη, ἡ ὁποία ἔγινε ζῶσα. Αὐτό δέ, τό πῶς ἔγινε ἡ ὕλη ἡ νεκρά ζῶσα ἀποτελεῖ καί τό μέγα μυστήριο τῆς ἐπιστήμης, τό ὁποῖο μέχρι τώρα δέν τό ἔχει λύσει. Δέν γνωρίζω ἐάν τό λύσει ἡ ἐπιστήμη, δέν ἔχει καί πολλή σημασία, τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἐκ τῆς νεκρᾶς ὕλης ἔκανε ζῶσα ὕλη. Αὐτό πού λέγει, ὅτι φύσηξε, σημαίνει ὅτι κάνει μία ἰδιαίτερα δημιουργική πράξη. Ὁ ἀγγειοπλάστης φτιάχνει ἕναν πήλινο ἄνθρωπο. Ἔχει ἐξωτερική μορφή ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι ὅμως πηλός. Δέν ἔχει τίποτα ἄλλο. Ἐδῶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι ἄλλο. Εἶναι μέν πηλός, ἀλλά πῆρε ζωή. Εἶναι ζωικός πηλός.

Γιά νά καταλάβουμε πόσο χωματένιοι εἴμαστε καί ὅτι δέν πρέπει βεβαίως νά καυχιόμαστε γιά τήν ἀφεντιά μας, ὁ Θεός μᾶς ἔκανε καί πολύ εὐτελεῖς μέ εὐτελῆ ὑλικά. Μᾶς ἔφτιαξε καί σπουδαίους. Κατ’ εἰκόνα Του. Πρέπει, λοιπόν, γιά νά μήν ὑπερηφανευόμαστε, νά βλέπουμε ὅτι εἴμαστε  χωματένιοι ἄνθρωποι ἀλλά καί νά δοξάζουμε τό Θεό γιά τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀπό τί ἀποτελούμαστε; Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ζυγίζει 65 κιλά. Μέ βάση λοιπόν αὐτό ξεκινᾶμε καί λέμε: Ἀπό τό ὅλο βάρος τοῦ 45 κιλά εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ζήσει χωρίς νερό. Χωρίς φαΐ

μπορεῖ νά ζήσει 40 ἡμέρες, καί ἴσως καί λίγο παραπάνω. Χωρίς νερό, παραπάνω ἀπό 15 ἡμέρες δέν μπορεῖ νά ζήσει. Παθαίνει ἀφυδάτωση καί πεθαίνει. Διότι τά κύτταρά του, σέ μία συντριπτική, νά ποῦμε, ποσότητα, εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος κυριολεκτικά πλέει μέσα στό νερό. Λοιπόν, τά 45 κιλά ἀπό τά 65 εἶναι νερό. Ἔχει τόσο λίπος, ὅσο νά κατασκευαστοῦν 7 σαπούνια τοῦ νιπτήρα. Σαπουνάκια πολυτελείας. Ἔχει ἄνθρακα. Ἔχει κάρβουνο. Τόσο ὅσο νά κατασκευαστοῦν οἱ μύτες 9.000 μολυβιῶν. Ἔχει φώσφορο. Τόσο γιά νά κατασκευαστοῦν 2.200σπίρτα. Ἔχει μαγνήσιο. Τόσο ὅσο γιά μία δόση καθαρτικοῦ. Ἔχει σίδηρο. Βλέπετε, ἔχετε ἀκούσει πολλές φορές πού λέμε, σοῦ λείπει σίδηρος. Τρῶγε φακή. Ἡ φακή ἔχει σίδηρο. Τό σπανάκι ἔχει σίδηρο κ.ο.κ.Ἔχουμε λοιπόν ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Ἐάν δέν ἔχουμε, ἔχουμε σοβαρές ἀρρώστιες. Ἔχουμε καί χαλκό μέ τήν εὐκαιρία σᾶς τὰ λέγω κι αὐτό. Καί ἄν μᾶς λείψει χαλκός, ἔχουμε προβλήματα στόν ἐγκέφαλο μάλιστα. Λοιπόν, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Πόσο σίδηρο ἔχουμε; Ὁ ἄνθρωπος τῶν 65 κιλῶν; Ὅσο ἕνα καρφί. Ἔχουμε ἀνάγκη καί ἀπό ἀσβέστιο. Πόσο; Ὅσο νά ἀσπρίσει ὁ τεῖχος ἑνός πολύ μικροῦ δωματίου. Ἔχουμε καί ἄλλα μερικά εὐγενῆ μέταλλα. Ἔχουμε κάλλιο κτλ., ἔχουμε μερικά ἅλατα κτλ., κτλ., αὐτά σέ μικρές ποσότητες.

Ὅπως καταλαβαίνετε, ἀπό αὐτά ἀποτελούμαστε. Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἡ δέ κατασκευή του καταλαμβάνει χῶρο. Ἐάν ὑποθετικά, ἔπρεπε νά συμπιεστεῖ, τί θά συνέβαινε; Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ ὕλη ἔχει τρομακτικά κενά. 

Ξέρετε πόσο ἀπέχει ἕνα ἄτομο τῆς ὕλης. Ἔχουμε ἐδῶ ἕνα πυρήνα καί τό ἠλεκτρόνιο πού γυρίζει γύρω ἀπό τόν πυρήνα ἑνός ἀτόμου ὑδρογόνου. Τό ἠλεκτρόνιο εἶναι ὅσο μία μπάλα ποδοσφαίρου καί βρίσκεται σέ ἀπόσταση ὅσο ἀπό τή Λάρισα ὡς τό Βόλο. Μεταξύ λοιπόν τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου ὑπάρχει μία τρομακτική ἀπόσταση, σέ σχέση ἐννοεῖται μέ τά βάρη τους καί τούς ὄγκους, τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου. Ἂν ἔπρεπε λοιπόν αὐτά τά πράγματα νά τά συμπιέσουμε, δυσκολότατο πρᾶγμα, τότε θά φτιάχναμε μία ὕλη, ἡ ὁποία θὰ ἦταν βαρύτατη, ἀλλά πολλή μικρή σέ ὄγκο. Ἂν λοιπόν ἔπρεπε νά συμπιέσουμε τόν ἄνθρωπο καί νά μήν ὑπάρχουν κενά στά ἄτομα τῆς κατασκευῆς του, δέν λέω κύτταρα, γιατί τά κύτταρα εἶναι πολυσύνθετα πράγματα, τότε θά ἔπρεπε νά γίνει ὅσο τό κεφαλάκι μίας καρφίτσας! Θά πεῖτε! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Σηκώνει ἕνα σβέρκο γιά νά πεῖ στόν οὐρανό, δέν ὑπάρχεις Θεέ! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Μία φούχτα χῶμα. Καί λέει στόν δημιουργό του, στόν Θεό του, δέν ὑπάρχεις. Τί φτωχός πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος!  Ἢ ἐκεῖνος πού μαζεύει χρυσάφι, ἢ ἐκεῖνος πού φτιάχνει καί φτιάχνει καί στολίζεται καί κάνει, δείχνει καί ἀλαζονεύεται, ἄνθρωπε τί εἶσαι; Μία φούχτα χῶμα. Δέν τό πιστεύεις; Πολύ κοντά στό πρᾶγμα. Πήγαινε μέχρι τό νεκροταφεῖο νά δεῖς τί γίνονται οἱ ἄνθρωποι. Κι ἐκεῖ θά μάθεις τί εἶσαι καί ἐσύ. Ἐκτός ἂν πιστεύεις ὅτι ἐσύ δέν θά πεθάνεις. Κι ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι πολύ ὡραῖος. Μήν κοιτᾶτε πὼς τόν ἔκανε ἡ ἁμαρτία τόν ἄνθρωπο. Γεννιοῦνται παιδιά πολλές φορές σακάτικα, ἀνώμαλα, περίεργα. Ὁ ἄνθρωπος καταντάει κι αὐτός, πού καταντάει. Ἡ κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου ὅπως βγῆκε ἀπό τά χέρια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὡραία κατασκευή.

Λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων στήν 4η του κατήχηση: «Τόν δέ καί κατέγνωσαν τοῦ θαυμασίου τούτου σώματος; Τό μέν γάρ ἐν εὐπρεπείᾳ λείπεται; τί δέ οὐκ ἔστιν ἔντεχνον τῆς κατασκευῆς;». Τί εἶναι ἐκεῖνο, λέγει, πού κατηγόρησαν στό θαυμάσιο αὐτό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου;

Σέ τί ὑπολείπεται, σέ εὐπρέπεια τό ἀνθρώπινο σῶμα; Τί ὑπάρχει πού νά μήν εἶναι ἔντεχνα κατασκευασμένο καί κατάλληλο γιά νά κατασκευάσει ὅ,τι θά κατασκευάσει καί ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος μετά ταῦτα; Ὅλα εἶναι πολύ σπουδαῖα. 

Τό δέ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μας λέγει τό ἑξῆς: «μέγα ἄνθρωπος» (Παροιμίες Σολομῶντος 20, 6) Δηλαδή μέγα πράγμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Μέγα! 

Ὁ δέ Ἰὼβ λέγει: «Τί γάρ ἐστίν ἄνθρωπος ὅτι ἐμεγάλυνας αὐτόν ἤ ὅτι προσέχεις τὸν νοῦν εἰς αὐτόν;» (Ιώβ 7,17)

Τί εἶναι πού τόν προσέχεις; Ὁ δέ ψαλμωδός λέγει: «ἠλάτωσσας αὐτόν βραχύ τι παρ΄ ἀγγέλους, δόξῃ και τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν, (δηλαδή τόν ἄνθρωπο) καί κατέστησας αὐτόν ἐπί τά ἔργα τῶν χειρῶν σου» (Ψαλμός 8, 6-7) Τόν ἔβαλες βασιλιά πάνω στά ἔργα τῶν χεριῶν σου. μάλιστα, θά λέγαμε στό σημεῖο αὐτό, ἐκεῖνο τό «βραχύ τι παρ’ ἀγγέλους» δέν ἀναφέρεται στό θέμα τῆς κατασκευῆς. Ἀναφέρεται σέ ἄλλο σημεῖο. Ἐκεῖνο πού ἔχω νά σᾶς πῶ μόνο εἶναι τό ἑξῆς: ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος ἀπό τούς ἀγγέλους! Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι μόνο πνεύματα. Καί δέν εἶναι σώματα, δέν ὑπάρχει ὕλη στούς ἀγγέλους. Μετέχουν μόνο τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Ὁ ἄνθρωπος μετέχει καί τοῦ ὑλικοῦ καί τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Καί εἶναι τό μεθόριο, δηλαδή ἐκεῖνο πού ἑνώνει τόν πνευματικό κόσμο μέ τόν ὑλικό κόσμο. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ ἄνθρωπος περιεκτικά ἔχει καί σῶμα, ὕλη καί πνεῦμα, ἔχει καί τά δυό, ἄρα λοιπόν ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος καί ἀπό αὐτούς τούς ἀγγέλους. Ἄς μου ἐπιτραπεῖ νά ἔλεγα. Ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ἄποψη αὐτή εἶναι πλουσιότερος, τολμηρό αὐτό πού θά πῶ, καί ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό! Ἀλλά ὁ Θεός ἑντύθηκε τήν ἀνθρώπινη φύση, αὐτή πού δημιούργησε καί ἔτσι γίναμε εἰκόνα του. Δηλαδή πλούσιος ἐκεῖνος, πλούσιοι καί ἐμεῖς.

Ὥστε λοιπόν ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή ἔχει ἀξία. Ναί, καί ἔχει μάλιστα τρομακτικά μεγάλη ἀξία.

3-4-1983

21η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 8/59. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων : Β'. Ἡ κυκλική ἀντίληψις τῆς ἱστορίας.

†.Εἴπαμε σέ προηγούμενη ὁμιλία μας ὅτι ἡ θέωση ἀποτελεῖ τόν ἀληθινό μας προορισμό. Ἄνθρωπος πού δέν ἀντιλαμβάνεται τόν ἀληθινό του προορισμό, εἶναι ἂνθρωπος στόν κόσμο αὐτό ζῶν κατά τύχην, εἶναι... τίποτα. Πρέπει να ἀντιληφθοῦμε τόν προορισμό μας καί ἀκόμη πρέπει να πραγματώσουμε τόν προορισμό μας, πού εἶναι ἡ θέωση. Δηλαδή δυνάμει τοῦ κατ’ εἰκόνα νά πραγματώσουμε τό «καθ’ ὁμοίωσιν». Δηλαδή νά ὁμοιάσουμε τοῦ Θεοῦ. Νά γίνουμε χριστοειδεῖς. Νά γίνουμε θεοειδεῖς. Αὐτό πρέπει νά γίνουμε καί θά γίνουμε κατά τό μέτρο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἔχομε τό μοντέλο μας. Εἶναι τό ἀρχέτυπό μας ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἐκεῖ πρέπει νά τείνουμε. Γι’ αὐτό τό λόγο προβάλλεται ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί εἶναι τό μέτρον τῆς θεώσεώς μας. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἔτσι ἐκινεῖτο. Καί ἔφθασε σ’ ἐκείνο τό ὓψος πού ἓφθασε. Ἔτσι βλέπομε ποῦ μπορεί να φθάσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος τό ἐπέτυχε, ἐπειδή ἀκριβῶς ἀπετέλεσε μίμηση τοῦ ἀρχετύπου της, γι΄ αὐτό μπορεῖ νά σταθεῖ καί γιά μᾶς ἕνα στοιχεῖο μιμήσεως. Ὅπως καί ἡ ζωή ὅλων τῶν ἁγίων, ἐπειδή ἐμιμήθηκαν τό Χριστό, τό ἀρχέτυπό τους, γι’ αὐτό μποροῦν νά μᾶς βοηθήσουν στό νά προσπαθήσουμε νά τούς μοιάσουμε. Ὅπως ἀκριβῶς, προσπαθεῖ να μοιάσει τό παιδί, τοῦ πατέρα του καί τῆς μητέρας του, ἣ ὁ μαθητής τοῦ δασκάλου του. Δέν ἀποτελεῖ ὅμως τό ἄκρον ἄωτον, θά λέγαμε, τῆς τελειότητας ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα, οὔτε ὁ δάσκαλος. Ἐν τούτοις εἶναι ἀνάγκη τό μικρό παιδί, τό ἀμαθές παιδί, να μιμηθεῖ τούς γονεῖς του καί τούς δασκάλους του. Αὐτό εἶναι πολύ βοηθητικό. Διότι ὅταν τούς μιμηθεῖ, ἀπό κεῖ καί πέρα μπορεῖ ἀκόμα καί να τούς ξεπεράσει. Θά ἔλεγα, μιμηθεῖτε τούς ἁγίους καί ξεπεράσατέ τους, ἂν μπορεῖτε. Ἀλλά θά ἦταν εὐτύχημα νά τούς μιμηθοῦμε. Νά ξεκινήσουμε ν’ ἀρχίσουμε νά τούς μιμούμαστε. Δεν τό λέγω αὐτό, γιατί παρεμβάλλονται καί μᾶς κρύπτουν τό ἀρχέτυπό μας, τόν Ἰησοῦ Χριστόν, ἀντιθέτως μᾶς βοηθοῦν καί μᾶς δείχνουν τό ἀρχέτυπό μας. Κανείς ἅγιος δέν θά ἔλεγε μιμήσου ἐμένα καί ὄχι τό Χριστό. Ἀλλά μιμήσου ἐμένα πού μιμήθηκα τό Χριστό. Ὅπως τό λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ». (Α’ Κορινθίους 11,1) Νά μοῦ γίνεσθε μιμητές, ὅπως κι ἐγὼ ἔγινα τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ἀπαλλαγή ἀπό ὁρισμένες ἀντιλήψεις συμβάλλει στήν ἔρευνα.

  Εἴχαμε ἐξηγήσει τήν περασμένη φορά ὅτι ἕνα πρῶτο ἐμπόδιο εἶναι ὅτι πρέπει να ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Αὐτό τό ἀναλύσαμε. Πρέπει να ἀπαλλαγοῦμε καί ἀπό μερικές ἀντιλήψεις πού μπορεῖ νά ἔχουμε. Θά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ὅταν ἐξηγοῦμε σέ ἕναν ἄνθρωπο κάτι, ἕνα θέμα, πολλές φορές βλέπομε ὅτι ὁ ἀκροατής μας δέν τό καταλαβαίνει. Ἐάν δέν ὀφείλεται σέ μᾶς, δηλαδή ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε τήν δυνατότητα νά ἐξηγήσουμε, ἀλλά ὀφείλετε στόν ἀκροατή μας, κατά ἕνα μεγάλο ποσοστό ξέρετε ποῦ ὀφείλεται; Ὅταν δέν καταλάβει κάτι; Ἂς ποῦμε, τοῦ ἐξηγοῦμε ἕναν δρόμο. «Ξέρετε κύριε, τοῦ λέμε τοῦ ἀλλουνοῦ, θά προχωρήσετε ἀπό δῶ, θά πᾶτε ἀπό κεῖ…», αὐτός τήν ὥρα πού τοῦ μιλᾶμε ἔχει στό νοῦ του κάτι ἄλλο. Δηλαδή ἔχει μία ἀντίληψη δική του φτιαγμένη γιά 'κεῖνο πού ζητάει. Καί δέν εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπό τήν δική του τήν ἀντίληψη γιά νά ἀκούσει αὐτό πού τοῦ λέμε. Ἔτσι, προσπαθεῖ ν’ ἀκούσει μέν ἐμᾶς, χωρίς νά ἀπαλλαγεῖ ὅμως ἀπό τή δική του ἀντίληψη. Τό ἀποτέλεσμα θά εἶναι νά μήν καταλάβει τελικά τίποτα. Νά τά μπερδέψει. Αὐτόπού σᾶς εἶπα εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο. Γι’ αὐτό εἶναι πολύ σπουδαῖο ν’ ἀπαλλάσσεται κανείς ἀπό μία ἀντίληψη πού ἔχει γιά νά καταλάβει κάτι. Στή ἐπιστήμη ὁ ἀληθινός ἐπιστήμων, γιά νά καταλάβει κάτι πρέπει νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό ὅσες ἀντιλήψεις ἔχει γι’ αὐτό τό κάτι. Νά τίς βάλει στήν ἄκρη. Δέν τίς πετάει. Τίς βάζει στήν ἄκρη ὅμως γιά μία στιγμή. Γιά ν’ ἀνοίξει τόν δρόμο γιά μία νέα ἔρευνα. Ἐάν μένω σέ παλιές ἀντιλήψεις οὐδέποτε θά καταλάβω ἐκεῖνο, τό ὁποῖο ψάχνω νά βρῶ. Πρέπει, λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο ν’ ἀλλάξω μίαν ἀντίληψη. Ἔτσι κι ἐδῶ. Εἴμαστε μέσα στόν κόσμο πού ζοῦμε, ἀπό τίς παραδόσεις μας, τίς ἀνθρώπινες παραδόσεις, ἀπό τούς ἀνθρώπους πού λένε τόσα πολλά, κτλ κτλ, εἴμεθα πνιγμένος μέσα σέ ποικίλες ἀντιλήψεις. Πρέπει ν’ ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτές. Μία λοιπόν ἀντίληψη εἶναι ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι κυκλική. Ἐδῶ τώρα θέλω πάρα πολύ νά προσέξετε καί θά δεῖτε τί σημασία ἔχει αὐτό. Μπορεῖ νά τά διατυπώνουμε μέ μία ὁρολογία λίγο δύσκολη, ἀλλά ὅμως εἶναι πράγματα πού τά συναντοῦμε καθημερινά.

Ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Τί εἶναι αὐτή ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Ὅπως θά ξέρετε ἡ Ἱστορία θέτει ἕνα ἐρώτημα. Ἔχει ἢ δέν ἔχει τέλος; Τελειώνει ἢ δέν τελειώνει; Ἐάν ἡ Ἱστορία δέν ἔχει τέλος, τότε εἶναι κυκλική. Ὅπως καί οἱ ἐποχές τοῦ ἔτους εἶναι κυκλικές. Βλέπετε ἔχουμε ἄνοιξη. Τί σημαίνει ἔχουμε ἄνοιξη; Σημαίνει ὅτι καί πέρυσι εἴχαμε ἄνοιξη. Ξαναγυρίζουμε ἐποχικά στό ἴδιο σημεῖο. Σημαίνει λοιπόν ὅτι ὅταν κάνω κύκλους, διαδρομές κυκλικές, δέν τελειώνω ποτέ. Διότι στόν κύκλο ἐπάνω, στήν περιφέρειά του, δέν ὑπάρχει οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος. Μπορῶ νά πάρω ὡραιότατα ἀφετηρία τό χειμώνα ἢ τό καλοκαίρι. Ἀνά πᾶσα στιγμή παίρνω μία ἀφετηρία. Στόν κύκλο, λοιπόν, στήν κυκλική μορφή δέν ἔχω οὔτε ἀρχή οὔτε τέλος.

Ἡ εὐθύγραμμη ἀντίληψη τῆς ἱστορίας.

   Ἀντιθέτως, ἐάν πῶ ὅτι ἡ Ἱστορία τελειώνει, τότε ὁπωσδήποτε ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Σημαίνει, δέν ξαναγυρίζω στό ἴδιο σημεῖο. Καί αὐτό θά μπορούσαμε νά τό ποῦμε ὡς ἑξῆς: ὅτι ὁ Χριστιανισμός διδάσκει - καί θά σᾶς τό ἐξηγήσω αὐτό παρακάτω - ὅτι ἡ Ἱστορία ἔχει τέλος! Ἄρα λοιπόν ἀφοῦ ἔχει τέλος εἶναι εὐθύγραμμη. Καί τό τέλος δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ ἀνακεφαλαίωση ὄλου τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἀπό τόν ἀνακεφαλαιωτή, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Τί θά πεῖ ἀνακεφαλαίωση; Θά πεῖ ἀποκατάσταση. Θά πεῖ διόρθωση, ἀποκατάσταση. Θά ἀποκαταστήσει λοιπόν τή φθορά ὁ Χριστός στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Δηλαδή ὁ κόσμος θά τελειώσει, θά τό διορθώσει καί θά ζήσει στήν αἰωνιότητα. Ἀλλά ζώντας στήν αἰωνιότητα ὁ κόσμος, δηλαδή τό σύμπαν, δηλαδή ἡ κτιστή του δημιουργία, ἡ κτιστή ὁρατή δημιουργία, γιά νά ζήσει στήν αἰωνιότητα σημαίνει ὅτι τελειώνει ἡ Ἱστορία. Τί εἶναι ἡ Ἱστορία; Ἡ Ἱστορία εἶναι γεγονότα. Εἶναι συμβεβηκότα. Εἶναι αὐτό πού λέμε, «θ’ ἀνοίξω τό ραδιόφωνο ν’ ἀκούσω εἰδήσεις, θά διαβάσω στήν ἐφημερίδα ν’ ἀκούσω τά περιστατικά.» Τί εἶναι αὐτό καί τί εἶναι ἐκεῖνο. Σήμερα ἔχουμε αὐτό, αὔριο ἔχουμε ἐκεῖνο, χθές εἴχαμε ἐκεῖνο. Αὐτά λέγονται συμβεβηκότα. Στήν Ἱστορία ὑπάρχουν τά συμβεβηκότα. Ἀλλά ὅμως προσέξτε κάτι. Στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βεβαίως δέν ἔχουμε συμβεβηκότα. Ἐκεῖ τί ἔχουμε; Ἔχουμε τήν ἀπέραντη μακαριότητα, ὄχι ὅμως στατική μακαριότητα, ἀλλά δυναμική. Δηλαδή δέν εἶναι μία μακαριότητα, ὅπως λέγει ὁ Βουδισμός. Ὅπως εἶναι τό “Νιρβάνα”, δηλαδή μία κατάσταση τέλματος καί ἀκινησίας. Ὄχι. Ἀλλά μία δυναμικότητα. Μέσα σ’ αὐτή τή δυναμικότητα πού θά ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι ὁλόκληροι μέ τά σώματα καί τίς ψυχές τους, ὁλόκληροι, γιατί θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, θά ὑπάρχει μία δυναμικότητα. Πρῶτα-πρῶτα στό θέμα τῆς θέας τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Ὕστερα στό θέμα τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ θά εἶναι εἰς τό διηνεκές. Θά πλουτίζεται καί θά πλουτίζεται συνεχῶς καί συνεχῶς. Ἄρα βλέπουμε ὅτι δέν ὑπάρχει στατικότητα στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει δυναμικότητα χωρίς συμβεβηκότα. Χωρίς γεγονότα.

Ἡ ἔννοια τοῦ Α καί τοῦ Ω τοῦ Χριστοῦ.

   Ἔτσι, λοιπόν, δεχόμεθα ὅτι ἡ Ἱστορία εἶναι εὐθύγραμμη. Καί ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τό τέλος τῆς Ἱστορίας ὅλα θά τά διορθώσει. Νά πῶς τό λέγει αὐτό. (Αποκ. 1, 8) Ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος τό Α καί τό Ω. Σέ τί Α; Τό γράμμα Α στό ἀλφάβητο τό ἑλληνικό σημαίνει ἀρχή καί τό Ω σημαίνει τέλος. Ὅταν λέγει ὁ Χριστός γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι τό Α καί τό Ω, σημαίνει ὅτι στόν Χριστό ὑπάρχει ἡ ἀρχή τῆς δημιουργίας, στόν Χριστό ὑπάρχει καί τό τέλος τῆς δημιουργίας. Ἄρα, λοιπόν, ὁ Θεός ἀρχίζει τόν κόσμο, ὁ Θεός τόν τελειώνει. Ὁ Χριστός λοιπόν εἶναι τό Α καί τό Ὢ τῆς δημιουργίας. Ἀκόμα, λέγει ὁ ἴδιος, “ ἰδού καινά ποιῶ πάντα.” (Αποκ. 21, 5) Θά τό πεῖ στό τέλος τῆς Ἱστορίας. Νά, ὅλα τά κάνω καινούρια. Αὐτή εἶναι ἡ θέση τοῦ Εὐαγγελίου. Τοῦ Χριστοῦ ἡ θέση.

Ὁ ἐπαναλαμβανόμενος κύκλος τῆς Ἱστορίας.

   Ἀλλά, ἐν τούτοις, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀπό τούς πολλούς, εἴτε ἀπό μία φιλοσοφική ἀντίληψη, εἴτε ἀπό μία λαϊκή ἀντίληψη, ὅπως θέλετε πάρτέ το, ἡ Ἱστορία θεωρεῖται κυκλική. Τί θά πεῖ κυκλική; Δηλαδή στατική. Παρά τά συμβεβηκότα. Πού δέν ἔχει οὔτε ἀρχή, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, οὔτε τέλος. Ἀλλά μία τέτοια ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας τί κάνει; Διαιωνίζει τίς διαμάχες τῶν ἀνθρώπων, δημιουργεῖ ἀτελείωτα συμβεβηκότα, ἀτελείωτα, πού δέν τελειώνουν ποτέ, ἀφοῦ εἶναι κυκλική ἡ Ἱστορία, καί δίνει τήν ψευδαίσθηση ὅτι ὁ ἄνθρωπος τότε θά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν Ἱστορία, ἐάν φύγει ἀπό τή γῆ. Καί πάει κάπου στό σύμπαν. Δέν εἶναι μόνο ἡ περιέργεια πού ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο νά δεῖ τί ὑπάρχει ἔξω ἀπό τή γῆ. Καί ἡ ἐλπίδα του, ἡ κρυφή του ἐλπίδα, ὅτι μπορεῖ νά φύγει ἀπό τό σύμπαν καί νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό αὐτόν τόν κύκλο τόν ἐπαναλαμβανόμενο τῆς Ἱστορίας. Αὐτό θά σᾶς τό πῶ μέ ἕναν πολύ-πολύ μικρό συνηθισμένο παραδειγματάκι.

Ἡ κυκλική μορφή τῆς ζωῆς μας.

   Μέσα στήν ἑβδομάδα ζοῦμε τά γεγονότα κυκλικά, τά γεγονότα τῶν ἐργασιῶν μας καί τοῦ σχολείου μας κτλ.. Πᾶμε τό πρωί στό σχολεῖο, τελειώνουμε τό βράδυ. Τό ἴδιο πρᾶγμα κάνουμε, στό τέλος βαριόμαστε. Ἔρχεται ἡ 5η, 6η, 7η ἡμέρα, βαριόμαστε. Καί λέμε, θέλω τώρα μία διέξοδο, ἕνα σταμάτημα. Νά σπάσω τό φαινόμενο τοῦ κύκλου. Κι ἀκόμα νά φύγω ἀπό τό σπίτι μου νά πάω λίγο πιό ἔξω, σέ μία ἐξοχή. Οἱ ἄνθρωποι συχνά φεύγουν ἀπό τήν καθημερινότητα. Καί μάλιστα ἐπειδή τώρα ἔχουμε καί τά ὀχήματα, ἔχουν τόν τρόπο πιό ἄνετα καί εὔκολα νά φύγουν ἀπό τό σπίτι τους. Τί νομίζετε ὅτι εἶναι αὐτό; Εἶναι μία φυγή ἀπό μία κυκλική μορφή ἀπό τήν Ἱστορία. Νά φύγει ἀπό τήν Ἱστορία. Ἀλλά εἶναι ψευδαίσθηση. Διότι, ὅπου πάει, κουβαλάει τόν ἑαυτό του. Καί τήν ἀντίληψή του. Καί στό φεγγάρι ἂν πάει, κι ὅπου ἀλλοῦ, ἂν πάει νά κατοικήσει, κουβαλάει τά ἴδια πράγματα πού εἶχε, πού ἔχει καί ἐδῶ στή γῆ.

Ὁ Χριστός θά ξανάρθει καί ὁ κόσμος θά τελειώσει.

   Ἀκόμα αὐτό θά τό δεῖτε νά τό λέει ὁ κόσμος ὡς ἑξῆς. Πολύ ἁπλά τό λέει ἔτσι. Ὅτι, δέν βαριέσαι, πάντα τά πράγματα ἔτσι γίνονταν, ἔτσι καί θά γίνονται πάντα ἔτσι τά πράγματα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Πρακτικά μιλῶ τώρα, ὁ λαός μας ἔτσι τό λέει. Ἅμα ἀκούσετε νά λένε οἱ ἄνθρωποι, δέ βαριέσαι πάντα ἔτσι γινόταν, ὁ κόσμος δέν τελειώνει, ὁ Χριστός δέν θά ξαναρθεῖ. Αὐτοί πού λέγουν ὅτι ὁ Χριστός δέ θά ξανάρθει, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί πιστεύουν σέ μία κυκλική μορφή τῆς Ἱστορίας. Ἀπό αὐτό πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε. Ὁ Χριστός θά ξανάρθει. Εἶναι θεμελιώδους σημασίας. Διότι εἶναι τό κριτήριο τῶν πράξεών μας. Εἶναι πάρα πολύ ἁπλό. Ἐάν ξέρω ὅτι θά πεθάνω, ρυθμίζω πῶς θά ζήσω. Ρυθμίζω τίς σχέσεις μου καί τή συμπεριφορά μου μέ τούς ἄλλους. Ἀναμφισβήτητα! Ἐάν ξέρω ὅτι δεν θά πεθάνω, τότε δέ μέ νοιάζει ὅπως καί ἂν ρυθμίσω τίς σχέσεις μου. Δέ μέ νοιάζει. Ὅταν ξέρω ὅτι δέ θά πεθάνω, λογαριασμό δέ θά δώσω πουθενά σέ κανέναν. Γιά ποιό λόγο, λοιπόν, νά ἔχω ἀγαθή σχέση μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἔτσι καί στήν Ἱστορία. Λέμε, ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά ζήσει. Πρέπει νά ζήσει… Ὡραία. θά κάνουμε τό πᾶν δυνατόν λοιπόν νά ζήσει. Τί θά κάνουμε; Πολέμους. Ἀλλά ἐάν ξέρουμε ὅτι ἡ Ἱστορία θά τελειώσει, τότε γρήγορα θά ἀντιληφθοῦμε ὅτι πολλά πράγματα πού προσπαθοῦμε νά πετύχουμε εἶναι ματαιοπονία. Ἢ ὁ πολιτισμός. Ποῦ θά φθάσει ὁ πολιτισμός; Ποῦ θά φθάσει; Κι ἔτσι ὑπάρχει ἕνα τρεχαλητό. Δέ βγαίνουμε πουθενά. Βρισκόμαστε σέ ἕνα ἀδιέξοδο. Τίποτε ἄλλο. Ὁ κόσμος θά τελειώσει.

Τό ἀνθρώπινο μυαλό ἦταν πάντα τό ἴδιο.

   Ἔχουμε ὅμως ἀκόμη καί μία ἄλλη μορφή τῆς Ἱστορίας. Ὄχι πιά σάν συμβεβηκότα, ὄχι πιά σάν γεγονότα, ἀλλά σάν μία βιολογική ἐξέλιξη κατά τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Εἶναι τό ἑξῆς: Λέμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρῶτα ἦταν πίθηκος ἔτσι λέει ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Τώρα κατά πόσο τό εἶπε ὁ Δαρβίνος αὐτό ἢ ὄχι εἶναι ἀμφισβητούμενο. Σᾶς εἶπα ὁ Δαρβίνος δέν τό εἶπε αὐτό. Τό εἶπαν μεταγενέστερα πού κακοποίησαν τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ἂς εἶναι. Ποτέ ὁ Δαρβίνος δέν εἶπε ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται ἀπό τόν πίθηκο. Αὐτό εἶναι ἡ μεγάλη ἀνακάλυψη ἀπό τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Ἂς εἶναι ὅμως, ἂς τήν πάρουμε κακοποιημένη, ὅπως τήν προσφέρουν. Ὅτι κατάγεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τόν πίθηκο. Σημαίνει, λοιπόν, ὅτι ἦταν ἀτελής. Σήμερα ἔχει μία μορφή ἄκρας τελειότητας. Σημαίνει, λοιπόν, ὅτι ἐξελίσσεται. Ποιός μᾶς βεβαιώνει, ἢ μᾶλλον ποιός μᾶς λέγει ὅτι θά σταματήσει στό σημεῖο πού βρίσκεται; Γιατί νά σταματήσει; Ἀφοῦ ἔχει μία διαρκῆ ἐξέλιξη; Σημαίνει διαρκῶς θά ἐξελίσσεται. Ἀφοῦ, λοιπόν, διαρκῶς θά ἐξελίσσεται ὁ ἄνθρωπος, αὔριο θά εἶναι τελειότερος. Κι ἐκεῖνο πού σήμερα δέ γνωρίζει θά τό ξέρει αὔριο. Ἐκεῖνο πού σήμερα δέν καταλαβαίνει, θά τό καταλάβει αὔριο. Κι ὅμως δέν ἔχουμε ἐξέλιξη τῆς ἀνθρώπινης διάνοιας ἀπό πλευρᾶς ποιότητας, παρά μόνο ἀπό πλευρᾶς, ἂς ποῦμε, τῆς καλλιέργειάς του. Γιά νά τό καταλάβετε αὐτό, θά σᾶς τό ἔλεγα ὡς ἑξῆς: ἔχω μία μπάλα χρυσοῦ. Αὐτή ἡ μπάλα τοῦ χρυσοῦ εἶναι χρυσός. Ὅπως καί νά τό κάνετε εἶναι χρυσός. Δέν ἔχει παρά νά τό κάνω κοσμήματα αὐτό τό χρυσό. Αὐτό μοῦ μένει. Ἀλλά ἂν κάνω κοσμήματα τό χρυσό, πάλι μένει χρυσός. Ἔτσι ἡ ἀνθρώπινη διάνοια, τό ἀνθρώπινο μυαλό, εἶναι σήμερα τό δικό μου μυαλό, ὅπως ἦταν καί τοῦ Ἀδάμ. Γιά νά μήν πῶ ὅτι ἦταν καλύτερο τό μυαλό τοῦ Ἀδάμ. Θά σᾶς τό δείξω, ὅταν θά φθάσουμε στό σημεῖο ἐκεῖνο. Ἀλλά δέν ἔχω καμία ἐξέλιξη. Ἄν μοῦ πεῖτε, ὁ Ἀδάμ γνώριζε αὐτά πού γνωρίζουμε σήμερα ἐμεῖς; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ναί, ἀλλά εἶναι θέμα ὅπως ἀκριβῶς σ’ ἕναν ἄνθρωπο πού κάθεται στά θρανία νά μάθει γράμματα. Τό μυαλό του εἶναι τό ἴδιο. Ἁπλῶς καλλιεργεῖται. Ἀλλά ἡ ποιότητα τοῦ μυαλοῦ μένει πάντοτε ἡ ἴδια. Δηλαδή παίρνω τό χρυσό καί τόν κάνω κοσμήματα. Ἀλλά ὁ χρυσός εἶναι πάντα χρυσός. Σᾶς εἶπα προηγουμένως, πρίν ἀρχίσουμε τό μάθημά μας, ὅτι ὁ Ἀδάμ ὀνομάτισε τά ζῶα. Ὁ Θεός λέει, ἔβαλε μπροστά τά ζῶα νά παρελάσουν, καί τούς ἔδωσε ὀνόματα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὅτι τό ἀνθρώπινο μυαλό, τό μυαλό τοῦ Ἀδάμ ἦταν αὐτό πού εἶναι σήμερα καί ἐμένα τό μυαλό μου. Διότι δίνοντας ὄνομα, εἶχε τήν ἱκανότητα νά κινεῖται στίς γνωστές μας, ἀπό τή Λογική τώρα, τέσσερις κατηγορίες τῆς Λογικῆς τοῦ Ἀριστοτέλη. Νά φτιάχνει ἔννοιες κτλ. κτλ.. Ἀλλά δέν τό λέω ἀκόμη, γιατί θά φθάσουμε ἐκεῖ, νά τά πῶ αὐτά. Πού σημαίνει ὅτι τό ἀνθρώπινο μυαλό, ὅπως μᾶς τό παρουσιάζει ἡ Ἁγία Γραφή, ἦταν πάντα τό ἴδιο. Γι’ αὐτό θά τό δεῖτε κι ἀπό πολιτιστικῆς πλευρᾶς. Ἂν ἀνοίξετε ἕνα ἀκραιφνῶς ἐπιστημονικό βιβλίο Παλαιοντολογίας, Ἀρχιτεκτονικῆς, πού περιέχει παλαιά στοιχεῖα καί νεώτερα θά τό δεῖτε. Ἔχω ὑπόψη μου μία Ἀρχιτεκτονική Πανεπιστημιακῆς στάθμης, Πολυτεχνικῆς στάθμης. Προσέξτε! Ἔχει μία κυκλική καλύβα, ἔχει τή «Ροτόντα» τῆς Θεσσαλονίκης, κι ἔχει ἕνα μεγαθήριο, φερ’ εἰπεῖν, τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, κυκλικοῦ σχήματος. Ἂς ποῦμε τό συγκρότημα τό κτιριακό του Ο.Η.Ε.. Καί βλέπετε, στίς γενικές γραμμές εἶναι τό ἴδιο. Ἢ ἀκόμη βλέπετε τετράγωνο σπίτι. Τετράγωνο, μέ παράθυρα καί πόρτα. Σ’ αὐτό δέν προστίθεται τίποτα. Τό ὅτι δηλαδή ἡ πόρτα ἔγινε αὐτόματη καί πατάω ἕνα κουμπί καί ἀνοίγει; Τοῦ ὅτι ἔχω, ξέρω ἐγώ, πολυτελῆ πράγματα; Αὐτά εἶναι ἰδιαίτερη καλλιέργεια. Ἀλλά ἡ σύλληψη τοῦ νοῦ πάντοτε ἡ ἴδια. Εἶναι πάντοτε ἡ ἴδια. Γιατί κινεῖται στά τέσσερα κατηγορήματα τῆς λογικῆς του Ἀριστοτέλη. Ἄρα δέν ἔχω ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ. Οὐδεμία ἐξέλιξη ἔχω. Ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ, ἐπί παραδείγματι, ἦταν καί στόν πρῶτο ἄνθρωπο. Ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ καί ἡ ἔννοια τῆς δεσμεύσεως τῆς φωτιᾶς ὡς ἐνέργεια. Δέν ἔχει σημασία ὅτι μποροῦσε νά ἔχει ἕναν τροχό ὁ πρῶτος ἄνθρωπος καί νά τόν τσουλάει, δέν ξέρω πῶς. Τοῦ ὅτι συνέλαβε τήν ἔννοια τοῦ τροχοῦ, ἔχει μεγάλη σημασία. Τώρα ἂν αὐτή ἡ ἔννοια τοῦ τροχοῦ ἔγινε ρολόι, πού εἶναι γεμάτο μέ τροχούς· ἔχει τροχούς μέσα τό ρολόι. Ἢ ἕνα πολύπλοκο μηχάνημα ἢ ὁτιδήποτε, δέν ἔχει σημασία, ἡ βάση αὐτοῦ τοῦ μηχανήματος, ὅσο πολύπλοκο καί νά εἶναι, εἶναι αὐτή. Ὅτι ἔχει βάση τόν τροχό. Ἢ τήν ἔννοια τῆς ἐνέργειας. Ὅπως εἶναι ἡ φωτιά. Νά δεσμεύσω τή φωτιά. Ποιό ζῶο δέσμευσε τή φωτιά; Κανένα. Ὁ ἄνθρωπος δέσμευσε τή φωτιά. Σημαίνει τί; Δέσμευσε τήν ἐνέργεια. Τί κάνουμε σήμερα; Ἢ φωτιά ἔχεις ἢ ἠλεκτρισμό ἔχεις ἢ πυρηνική ἐνέργεια ἔχεις, ἡ ἔννοια τῆς δέσμευσης τῆς ἐνέργειας πάντα μένει ἡ ἴδια. Οὐδεμία ἐξέλιξη. Ἔτσι λένε θά φτάσει κάποτε ὁ ἄνθρωπος νά ἐξελιχθεῖ καί ἐξελισσόμενος, θά δημιουργήσει ἕναν κόσμο καλύτερο καί καλύτερο καί καλύτερο. Ἂν ὁ κόσμος εἶναι καλύτερος, τό βλέπουμε ἀπό μία ἀπάντηση πού μπορεῖ νά μᾶς δώσει ἡ ἴδια ἡ Ἱστορία. Κι αὐτή ἡ θεωρία τῆς βιολογικῆς ἐξελίξεως τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ εἶναι ἕωλη, πραγματικά εἶναι ἕωλη.

Ἡ Ἱστορία ὡς διαλεκτική ἐξέλιξη.

   Ἔχουμε ἀκόμη ἕνα σημεῖο. Ἕνα τρίτο σημεῖο. Ἡ Ἱστορία ἀκόμη θεᾶται, βλέπεται ἀπό πολλούς ἀνθρώπους, καί τοῦτο μάλιστα εἶναι σύγχρονο, εἶναι τῆς ἐποχῆς μας, ὡς διαλεκτική. Λίγο δύσκολα πράγματα σᾶς λέγω σήμερα. Ἔ, λίγο προσοχή. Ὡς διαλεκτική ἐξέλιξη κατά τήν ἀντίληψη τοῦ ἱστορικοῦ καί διαλεκτικοῦ ὑλισμοῦ. Καί πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ κοινωνική βελτίωση μέσα στήν πάλη τῶν ποικίλων κοινωνικῶν συστημάτων. Τί εἴπαμε πρῶτα; Προηγουμένως τί εἴπαμε; Βιολογική βελτίωση. Κατά τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Τώρα τί λέμε; Κοινωνική βελτίωση. Καί πῶς θά ἐπέλθει αὐτή ἡ κοινωνική βελτίωση; Θά ἐπέλθει μέ τή διαλεκτική μέθοδο. Δέ θέλω πολύ νά ἐπεκταθῶ πάνω στό σημεῖο τῆς διαλεκτικῆς, παρά μόνο θά ἤθελα νά σᾶς πῶ λίγα λόγια, πολύ λίγα. Δέν εἶναι σύγχρονο θέμα εἶναι παλιό. Εἶναι ἀπό τόν περασμένο αἰώνα. Καί μυρίζει μούχλα. Μάλιστα. Μούχλα μυρίζει. Ἀλλά ἐπειδή ὁ ἀνόητος ἄνθρωπος καμιά φορᾶ βγάζει ἀπό τά χρονοντούλαπά του ὅ,τι τόν συμφέρει. Βγάζει κάποια πράγματα καί τά προσφέρει σάν καινούργια. Γιά σᾶς εἶναι καινούργιο. Θυμᾶμαι παλιά ὅταν γίνονταν λόγος, γιά ὅλα αὐτά, στήν Ἑλλάδα τουλάχιστον τοῦ περασμένου αἰώνα. Καί μάλιστα, ἂν θέλετε νά ἀκριβολογήσω, στίς ἐκδόσεις “Στοά Φέξη” πού ἦταν στήν πλατεία Κάνιγγος, στήν Ἀθήνα. Δηλαδή πράγματα, πού εἶναι ἡλικίας 80 ἕως 100 ἐτῶν. Αὐτά δέν ὑπάρχουν πιά, τελείωσαν, ἐξαφανίστηκαν. Ὅμως πρίν ἀπό ἐλάχιστα χρόνια ξαναβγῆκαν πάλι στίς βιτρίνες ἀνατυπώσεις, μέ καινούργια ἐξώφυλλα, πολύχρωμα, μέ χτυπητούς τίτλους. Καί λέει κανείς “γιά κοίταξε!” Τά βγάζουν καί ἰσχυρίζονται σάν τήν τελευταία λέξη τῆς ἐπιστήμης. Καί ὅμως εἶναι πολύ παλιά. Ἦταν ἡ τελευταία λέξη τῆς φιλοσοφίας. Καί ὅμως εἶναι πραγματικά ὁ ὑλισμός ξεπερασμένος. Πραγματικά ξεπερασμένος. Καί ἀπό ἐπιστημονικῆς πλευρᾶς ξεπερασμένος καί ἀπό φιλοσοφικῆς πλευρᾶς ὁ ὑλισμός εἶναι ξεπερασμένος. Τό ἀκούσατε αὐτό πού σᾶς εἶπα;

Τί εἶναι ὁ διαλεκτικός ὑλισμός.

   Ἀλλά γιά νά δοῦμε, ὅταν λέμε ἱστορικός ὑλισμός ἢ διαλεκτικός ὑλισμός, νά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά νά τά ἔχετε ὑπόψη σας. Κατά τόν διαλεκτικό ὑλισμό τά πράγματα ἔχουν ὡς ἑξῆς: εἴπαμε διαλεκτικός. Διαλεκτικός εἶναι αὐτός πού διαλέγεται, πού ὁμιλεῖ. Γίνεται συνεπῶς ἕνας διάλογος. Ἂς μεταφέρουμε ὅμως αὐτόν τό διάλογο στά γεγονότα. Ὄχι μεταξύ δυό προσώπων πού ὁμιλοῦν. Ἀλλά μέσα στά γεγονότα. Ἢ μέσα στά φαινόμενα. Συνεπῶς, αὐτό θά πεῖ διαλεκτικός, ἀπό τό διαλέγομαι. Τί θά πεῖ διαλεκτικός ὑλισμός; Θά πεῖ ἐκεῖνα πού γίνονται στήν ὕλη κατά διαλεκτικό τρόπο. Δηλαδή κατά τρόπο πού ἔρχονται σέ ἀντίθεση καί σέ σύνθεση. Ὅπως ἀκριβῶς, ὅταν διαλέγονται δυό ἄνθρωποι, μιλοῦν, διαφωνοῦν, συμφωνοῦν. Ξανά διαφωνοῦν, ξανά συμφωνοῦν καί πάει λέγοντας. Ἔτσι κατά τόν διαλεκτικό ὑλισμό ἡ ὕλη δέν κινεῖται μηχανιστικά, δέν κινεῖται μόνη της κατά τρόπο μηχανιστικό, ἀλλά κατά διαλεκτικό τρόπο. Τί θά πεῖ αὐτό; Τά πράγματα, λέγει, τά φαινόμενα μέσα στή φύση, μεταβάλλονται, ἐπειδή περιέχουν ἀντιφάσεις. Ἔχετε τό νερό, ἔχετε καί τόν ἥλιο. Τό νερό εἶναι ἀντίθετο ἀπό τή θερμότητα τοῦ ἥλιου. Εἶναι, λοιπόν, σέ μία ἀντίφαση αὐτά τά δυό πράγματα. Ἔρχεται ὁ ἥλιος, θερμαίνει τό νερό καί ἐξατμίζει τό νερό. Ἔχω ἕνα καινούριο φαινόμενο. Τή βροχή μετά. Ἀπό ποῦ ἔχω τή βροχή; Τή βροχή τήν ἔχω ἀπό τήν ἀντίθεση δυό φαινομένων, δηλαδή τή διαλεκτική τους, πιάσαν κουβέντα τρόπον τινά. Εἶπα τρόπον τινά, δηλαδή ἀπό τή μέθοδο τοῦ Ἔγελου. Νά μή σᾶς μπερδεύω ὅμως πιό πολύ. Ὅποτε ἔρχονται σέ ἀντίθεση καί δημιουργοῦν ἕνα τρίτο πρᾶγμα. Τί εἶναι λοιπόν διαλεκτικός ὑλισμός; Εἶναι τά φαινόμενα μέσα στή φύση, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά προϊόντα τῶν ἀντιφάσεων τῶν φαινομένων. Ἢ τῆς πάλης τῶν φαινομένων. Μέσα στή φύση. Αὐτό λέγετε διαλεκτικός ὑλισμός.

  Ἐφαρμογή τοῦ διαλεκτικοῦ ὑλισμοῦ στήν Ἱστορία.

   Τώρα, ἂν πρέπει νά πάρω τό διαλεκτικό ὑλισμό νά τόν ἐφαρμόσω στήν Ἱστορία, παρατηροῦμε τό ἑξῆς. Αὐτό τό εἶπε ὁ Μάρξ καί ὁ Ἔγκελς. Αὐτοί διατύπωσαν αὐτή τή θεωρία. Τή θέση δηλαδή τῆς θεώρησης τῆς Ἱστορίας. Ἂν πάρουμε τά πράγματα νά τά δοῦμε μέσα στήν Ἱστορία, τότε πῶς ἔχουμε ἕνα καινούριο ἱστορικό γεγονός; Ἕνα καινούριο, ἱστορικό γεγονός εἶναι ἀποτέλεσμα δυό ἀντιφάσεων. Τί; Δυό ἀντιθέσεων ἱστορικῶν. Δυό ἀντίθετων γεγονότων. Ἔχω, λοιπόν, τήν ἀντίθεση δυό πραγμάτων καί δημιουργεῖται ἕνα τρίτο. Ἔτσι δημιουργήθηκε ὁ ἱστορικός ὑλισμός. Ἀλλά τότε σημαίνει ὅτι ἀρχίζω νά ἑρμηνεύω τήν Ἱστορία κατά ὑλιστικό τρόπο; Σημαίνει ὅτι βλέπω τήν Ἱστορία καί τά γεγονότα της, ὅτι κινοῦνται τά πάντα μόνο ἀπό ὑλιστικά κίνητρα. Τίποτε ἄλλο. Ἂς ποῦμε ὅτι κάποιοι πεινοῦν. Ἢ καλύτερα ἔχουμε τούς δούλους πού εἶναι κάτω ἀπό κάποια ἀφεντικά. Αὐτοί τώρα ὑποφέρουν, πεινοῦν, κρυώνουν, δυστυχοῦν. Ἐπαναστατοῦν ἐναντίον τῶν ἀφεντικῶν τους καί ἐλευθερώνονται καί ζοῦν καλύτερα. Αὐτό πού ἔκαναν ἦταν ἀποτέλεσμα ἑνός ὑλιστικοῦ κινήτρου. Ποιοῦ; Τοῦ ὅτι κρύωναν, τοῦ ὅτι πεινοῦσαν, τοῦ ὅτι δεσμευόταν ἡ ἐλευθερία τους καί οὕτω καθεξῆς. Τί εἶναι λοιπόν ὁ ἱστορικός ὑλισμός; Ἡ πάλη τῶν τάξεων, πού σιγά-σιγά αὐτή ἡ πάλη τῶν καταστάσεων τῶν τάξεων, μέσα στήν κοινωνία πάντοτε, θά δημιουργήσει μία πρόοδο, πού αὐτή ἡ πρόοδος θά κάνει τόν κόσμο καλύτερο. Αὐτό λέει ὁ ἱστορικός ὑλισμός, πού βγαίνει ἀπό τό διαλεκτικό ὑλισμό καί πού εἶναι τόσο τῆς μόδας στήν ἐποχή μας. Κυκλοφοροῦν καί μέ λαϊκό τρόπο μάλιστα αὐτά, λέγονται καί ξαναλέγονται.

Ὁ ἱστορικός ὑλισμός ξεπερασμένη θεωρία.

   Ἀπαντῶ. Ξεπερασμένο φαινόμενο. Ξεπερασμένη θεωρία. Προσέξτε αὐτά πού σᾶς λέγω. Ἁπλούστατα διότι ἄν πιστεύει κανείς, φερ’ εἰπεῖν στόν ἱστορικό ὑλισμό, δέν μπορεῖ νά θεωθεῖ. Ξαναγυρίζω στό πρῶτο μου θέμα. Δηλαδή δέν μπορεῖς νά εἶσαι χριστιανός καί νά πιστεύεις στόν ἱστορικό ὑλισμό. Ἐκεῖ θέλω νά καταλήξω. Τό καταλαβαίνετε. Ὅτι δηλαδή αὐτά τά πράγματα σ’ ἐμποδίζουν στή θέωση. Τήν κατά Χριστό θέωση. Τό νά γίνεις Χριστοειδής καί Θεοειδής. Σ’ ἐμποδίζουν αὐτά. Δέν μπορεῖς. Λοιπόν, ἀπαντοῦμε στό νά δοῦμε ὅτι πράγματι εἶναι ξεπερασμένη αὐτή ἡ θεωρία. Γιατί ἁπλούστατα ἔχουμε πάρα πολλά κίνητρα τά ὁποία δέν ἀναφέρονται στόν ὑλισμό, ἀλλά στό πνεῦμα.

Ποιά κίνητρα εἶχε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821.

   Ὅπως θά ξέρετε, καί εἶναι ἐπίμαχο σημεῖο τή στιγμή αὐτή, γι’ αὐτό παίρνω εἰδικά τό παράδειγμα αὐτό, εἶναι ἕνα θέμα ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, τί κίνητρα καί ἐλατήρια εἶχε; Εἶχε ταξικά ἐλατήρια; Ἤ θά θεαθεῖ μέ ἄλλο μάτι, ὅτι ἀνώτερα κριτήρια τή δημιούργησαν; Καί ποιά εἶναι αὐτά τά ἀνώτερα κριτήρια; Ἡ ἀγάπη πρός τήν ἐλευθερία. Ἐνῶ τί εἶναι ἡ ταξική πάλη; Ἡ ταξική πάλη εἶναι, γιατί ἐσύ νά τρῶς καί νά μήν τρώγω ἐγώ; Τί λοιπόν ἔκανε τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821; Μέχρι τώρα λέγαμε ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 εἶναι σέ ὅλα της τά σημεῖα καί σέ ὅλες της τίς διαστάσεις, τό βαρύ πυροβολικό ἐναντίον τῆς θεωρίας τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ. Γιατί τά ἐλατήρια καί τά κίνητρα ἦταν εὐγενῆ. Ἦταν ἀνώτερα, ἦταν πνευματικά. Δηλαδή εἴχαμε ἰδανικά. Καί ἦταν, θά λέγαμε, ἡ ἀπάντηση στόν ἱστορικό ὑλισμό, πού ἐξηγεῖ ὅλα τά φαινόμενα μέσα στήν Ἱστορία κατά ὑλιστικό τρόπο.

Ὁ ἱστορικός ὑλισμός διαστρέφει τήν ἱστορία.

   Βλέποντας σήμερα, ἐκεῖνοι πού βλέπουν, ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 τούς στέκεται κάρφος στό μάτι, διαστρέφουν τήν Ἱστορία καί λέγουν ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 ξέρετε τί ἦταν; Ταξική ἐπανάσταση. Καί ὅτι στρέφεται ἐναντίον τῶν τσιφλικάδων, τῶν Τούρκων καί τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί αὐτοί ἤθελαν νά κρατοῦν τό λαό δέσμιο, γιά νά μή τρώει καί νά εἶναι φτωχός. Ἂν ἀκούσει κανείς αὐτά, εἶναι φοβερό πρᾶγμα. Τό τί διαστροφή τῆς Ἱστορίας γίνεται! Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ἀπόπειρα νά ἑρμηνεύσουμε τό φαινόμενο τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1821 μέ τά δεδομένα τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ. Ἂν ἑρμηνεύσεις ὅμως τό φαινόμενο τῆς ἐπανάστασης μέ αὐτά τά δεδομένα, τότε εἶσαι ὑλιστής. Τότε μένεις σέ μία στενή περιφέρεια, πού λέγετε κοιλιά, ἔντερα, φαΐ. Καί πάλι κοιλιά, ἔντερα, φαΐ. Δηλαδή; Ἕνας κύκλος. Τίποτε ἄλλο. Ἰδανικά; Μηδέν. Ἂν λοιπόν δοῦμε τήν Ἱστορία μέ αὐτή τήν κυκλική της μορφή στήν ἑρμηνεία της, ὅτι διέπεται ἀπό τό διαλεκτικό ὑλισμό, τόν ἱστορικό ὑλισμό, δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά φτάσουμε στό νά πιστεύουμε ὅτι θά ἔρθει ξανά ὁ Χριστός καί θά κάνει ἕναν καινούριο κόσμο. Ἂν πεῖτε σέ ἕναν ὑλιστή ὅτι θά ξαναέρθει ὁ Χριστός - ἀφῆστε πού δέν πιστεύουν στό Χριστό ὅτι εἶναι Θεός - θά γελάσει. Θά τοῦ φανεῖ παράξενο. Ἂν τοῦ πεῖτε ὅτι δέν θά τρῶμε σ’ ἕναν καινούριο κόσμο πού θά βρεθοῦμε, θά γελάσει. Γιατί αὐτός περιμένει ἕναν καλύτερο κόσμο ὕστερα ἀπό μία ταξική πάλη, ἕναν καλύτερο κόσμο, στόν ὁποῖο θά τρῶμε καλύτερα καί καλύτερα. Μέ χρυσᾶ κουτάλια! Ἔ, πέστε μου σᾶς παρακαλῶ. Μ’ αὐτά πού σᾶς εἶπα, ὅσα μπορέσατε νά καταλάβετε, ἂν δέν ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτές τίς ἀντιλήψεις, εἶναι δυνατόν ποτέ νά φτάσουμε νά θεωθοῦμε; Ἀδύνατον! Ἀκούσατε τί εἶπα· Ἀδύνατον! Παντελῶς ἀδύνατον.

Τό “κατ’ εἰκόνα” στόν ἄνθρωπο εἶναι τό κλειδί.

   Ὅλες αὐτές οἱ θεωρίες, δηλαδή αὐτή ἡ κυκλική θεώρηση τῆς Ἱστορίας, ἡ βιολογική ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, ὅτι θά βελτιώσει τά πράγματα, πάντοτε πρός κάτι ἐγκόσμιο χωρίς τέλος, ἄρα κυκλικό, ἢ ἀκόμα ἡ βελτίωση τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν κατά τόν ἱστορικό ὑλισμό, ἀνακεφαλαιώνω τώρα δηλαδή, καί τοῦτα πάλι κυκλικά καί χωρίς τέλος ὅλες αὐτές οἱ θεωρήσεις στό τέλος ὁδηγοῦν σ’ ἕνα ἀδιέξοδο καί σέ μία τελμάτωση. Χωρίς δηλαδή νά μποροῦμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπ’ αὐτή τήν κατάσταση. Τό “κατ’ εἰκόνα” ὅμως στόν ἄνθρωπο εἶναι ὅλο τό κλειδί! Εἴδατε πόσο ἐπέμενα καί σέ πόσα μαθήματα σᾶς μίλησα γιά τό “κατ’ εἰκόνα”; Αὐτό εἶναι τό κλειδί. Αὐτό τό “κατ’ εἰκόνα” στόν ἄνθρωπο φτάνει τό πρωτότυπό της.

Ἀνάγκη νά βλέπουμε τήν εὐθύγραμμη θεώρηση τῆς Ἱστορίας.

   Ὁ Χριστός ἔρχεται στό τέλος τῶν αἰώνων, στό τέλος τῆς Ἱστορίας, νά τά κάνει ὅλα καινούρια καί νά ζήσουμε μέσα στήν αἰωνιότητα. Στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Αὐτό εἶναι τό μέτρο πού δίνει ὁ Χριστός. Ἀντιλαμβάνεστε ὅτι εἶναι ἀνάγκη νά ἀπαγκιστρωθοῦμε ἀπό ἄλλες ἀντιλήψεις. Καί σιγά-σιγά ν’ ἀρχίσουμε νά βλέπουμε αὐτή τή θέση. Αὐτή τήν εὐθύγραμμη θεώρηση τῆς Ἱστορίας. Εἶναι ἀνάγκη αὐτό. Καί αὐτό θά τό καταλάβουμε μόνο ἂν ἀρχίσουμε νά εἴμαστε λιγότερο καί λιγότερο σάρκες.

Ἡ ἐγκυρότητα τῶν γεγονότων καί τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ.

   Στήν ἐποχή τοῦ Νῶε οἱ ἄνθρωποι ἀναμφισβήτητα θά ἔβλεπαν ὅτι δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά τελειώσει ὁ κόσμος. Διότι τότε εἶχε ἀρχίσει. Κι ὅμως γι’ αὐτούς τελείωσε ὁ κόσμος. Προσέξτε τί εἶπα. Τελείωσε γιά τή γενεά τοῦ Κάϊν ὁ κόσμος. Διότι πνίγηκαν ὅλοι. Θά τό πίστευαν; Θά τό φαντάζονταν; Ὅτι θά τελείωνε ἡ Ἱστορία ἡ ἀνθρώπινη στήν γενεά τους; Τελείωσε. Τί σήμαινε αὐτό; Ὅτι εἶναι τύπος καί ὑπόδειγμα ὅτι θά τελειώσει ἡ ἱστορία. Γι’ αὐτό καί τί ἔκαναν; Ἐπειδή δέν ἔβλεπαν τέλος Ἱστορίας, ἀλλά ἔβλεπαν μόνο κυκλικά τά πράγματα. Ἔλεγαν νά φᾶμε καί νά πιοῦμε. Γι’ αὐτό τό λόγο κατάντησαν σαρκολάτρες. Ἔχουμε τό χαρακτηρισμό τῆς γενεᾶς τοῦ Νῶε ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό. “Οὐ μη καταμείνῃ τὸ Πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τόν αἰῶνα διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας”. (Γένεσις 6, 3) Δέ θά μείνει τό Πνεῦμα μου τό Ἅγιο σ’ αὐτούς. Γιατί εἶναι σαρκικοί ἄνθρωποι. Αἴρεται τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ἔρχεται ἡ καταστροφή.  Ἔρχεται τό τέλος. Καί τό καταπληκτικό ξέρετε ποιό εἶναι; Ὁ Χριστός γιά τό τέλος τῆς Ἱστορίας ἐπικαλέσθηκε ἀκριβῶς τό φαινόμενο τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ Νῶε. Καί τό φαινόμενο τῆς καταστροφῆς Σοδόμων καί Γομόρρας. (Λουκ. 17, 26) Ποῦ δέν ἔμεινε κανείς πλήν τῆς οἰκογένειας τοῦ Λώτ. Ξέρετε τί εἶπε; Ὅπως στήν ἐποχή τοῦ Νῶε ἢ στήν ἐποχή τῶν Σοδόμων καί Γομόρρας, οἱ ἄνθρωποι ἔτρωγαν, ἔπιναν, παντρεύονταν, φύτευαν, ἔκτιζαν, δηλαδή ζοῦσαν ξένοιαστη ζωή, φρόντιζαν γιά τή βελτίωση τῆς κοινωνικῆς μας ζωῆς, πῶς δηλαδή θά ἀναπτυχθοῦν, δηλαδή ἡ κυκλική θεώρηση τῆς Ἱστορίας. Καί ἦλθε, λέγει, αἰφνίδιος ὁ ὄλεθρος. Ἔτσι θά εἶναι καί στίς ἡμέρες τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου. Δηλαδή ὅταν θά πρόκειται νά ἔρθει ὁ Χριστός οἱ ἄνθρωποι θά βλέπουν κυκλική τήν Ἱστορία. Βλέπετε σήμερα τί ἀγώνας γίνεται; Ἡ Ἀνατολή νά φάει τή Δύση καί ἡ Δύση νά φάει τήν Ἀνατολή! Ὁ Βορρᾶς νά φάει τό Νότο καί ὁ Νότος νά φάει τό Βορρᾶ. Ὅλα αὐτά τί εἶναι; Ξέρετε τί εἶναι; Εἶναι μία προσπάθεια νά ζήσω ἐγώ. Ἐσύ ἂν δέ ζήσεις, δέ μέ νοιάζει. Ἔτσι, νά φᾶμε, νά πιοῦμε, νά χτίσουμε, νά παντρευτοῦμε, νά φτιάξουμε, νά φτιάξουμε, νά φτιάξουμε... καί μετά, λέγει, ὅπως τότε ἔτσι καί τώρα. Ὅταν θά πρόκειται νά ξανάρθω, λέγει ὁ Χριστός, οἱ ἄνθρωποι μέ τόν ἴδιο τρόπο θά κινοῦνται. Καί τότε θά ἔρθει αἰφνίδια ἡ καταστροφή. Γιατί θά ἔχει τελειώσει ἡ Ἱστορία. Εἴτε μας ἀρέσει, εἴτε δέ μας ἀρέσει. Γιατί εἶπα· ἤ μας ἀρέσει ἢ δέν μᾶς ἀρέσει; Γιατί ἁπλούστατα ὅλες οἱ ἀντιλήψεις τοῦ κόσμου εἶναι θεωρίες. Ἐνῶ ὅλα αὐτά πού λέμε ἐδῶ δέν εἶναι θεωρίες, ἀλλά γεγονότα. Διότι ὁ κατακλυσμός ἔγινε, διότι ὁ Χριστός πέθανε καί ἀναστήθηκε καί συνεπῶς ἔχουμε τήν ἐγκυρότητα τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὅτι εἶναι πραγματικά ὁ Θεός. Μᾶς εἰδοποιεῖ διά τήν ἀλήθεια καί εἶναι ἡ ἐγκυρότητα τῶν γεγονότων καί τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ! Αὐτά εἶχα νά σᾶς πῶ σήμερα γύρω ἀπό τό θέμα ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθοῦμε, γενικά τώρα, ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Μᾶς μένει ἀκόμα ἕνα ἐμπόδιο γιά νά δοῦμε, πού εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, ἀλλά πρῶτα ὁ Θεός θά τό δοῦμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

27-3-1983

20η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Χριστιανική Ἀνθρωπολογία. 7/59. Περιεχόμενον καί πραγμάτωσις τῆς θεώσεως. Ὑπερνίκησις ἐμποδίων.

†.Εἴχαμε πεῖ σέ προηγούμενη ὁμιλία μας ὅτι τό περιεχόμενο, ἤ μᾶλλον ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο ἔχει ἕνα προορισμό. Καί ὁ προορισμός τοῦ

ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση. Καί τώρα ἐρχόμεθα νά σημειώσουμε ποιό μπορεῖ νά εἶναι αὐτό τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως. Γιατί πολλές φορές λέμε ὅλα αὐτά, ἀλλά δέν ἔχουμε συγκεκριμένη ἀντίληψη τῶν πραγμάτων. Καί ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι πρέπει νά ἔχουμε συγκεκριμένη, σαφῆ ἀντίληψη, ὅταν λέμε κάτι. Τί εἶναι, λοιπόν, ποιό εἶναι τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως;

Ἀρχέτυπο τοῦ ἀνθρώπου ὁ Χριστός.

   Εἴπαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἕλκεται ἀπό τό ἀρχέτυπό του, πού εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, καί σ’ αὐτήν τήν ἕλξη πού ἔχει, πραγματώνει, πραγματοποιεῖ, καταξιώνει, -νά πῶ ἔτσι- αὐτό τό «κατ’ εἰκόνα», πού ἔχει, ἀπό πλευρᾶς δομῇς του ἀπό τό Θεό ὁ ἄνθρωπος, ὅπως λέγει ὁ Καβάσιλας, βυζαντινός συγγραφέας πολύ πνευματικῶν βιβλίων. Γράφει: «Καί γάρ διά τόν καινόν ἄνθρωπον ἀνθρώπου φύσις συνέστη τό ἐξ ἀρχῆς (δηλαδή ὁ Χριστός). Καί νοῦς καί ἐπιθυμία πρός Ἐκεῖνον κατεσκευάσθη (Γιατί ὁ

ἄνθρωπος ἔχει νοῦ; Γιά νά κατανοήσει τόν Χριστό!). Καί λογισμόν ἐλάβομεν, ἵνα τόν Χριστόν γινώσκωμεν. (Γιατί ἔχουμε λογισμό; Γιά νά γνωρίσουμε τό Χριστό). Ἐπιθυμίαν, ἵνα πρός Ἐκεῖνον τρέχωμεν. (Γιατί μᾶς ἔβαλε τήν ἐπιθυμία μέσα μας ὁ Χριστός; Γιά νά τρέχουμε πρός τό Χριστό).

Μνήμην ἔσχομεν, ἵνα Ἐκεῖνον φέρωμεν. (Ἔχουμε τήν μνήμη γιά νά μποροῦμε νά τόν θυμόμαστε). Ἐπεί τοῖς δεδημιουργημένοις αὐτός ἀρχέτυπος ἦν» (Ἐπειδή αὐτός ὁ Χριστός εἶναι τό ἀρχέτυπο σέ ὅλα τά δημιουργήματά του, ἰδίως στούς ἀνθρώπους).

Ἐγώ θά ἔλεγα ἀκόμη κάτι ἄλλο νά προσθέσω. Γιατί ὁ Χριστός ἄνοιγε τά μάτια τῶν τυφλῶν; Ἔτσι ἁπλῶς ὅπως θά τ΄ ἄνοιγε ἡ Ἰατρική ἐπιστήμη; Ὅσα θά μποροῦσε νά ἀνοίξει, φυσικά. Γιά ποιό λόγο λέτε; Ἔτσι ἁπλῶς γιά νά δοῦν τό φῶς τῆς ἡμέρας; Ὄχι! Διά νά δοῦν τόν Λόγο, τόν σαρκωθέντα. Γιατί ἔκανε καλά τούς μογιλάλους καί τούς κωφαλάλους. Δέν μποροῦσαν νά μιλήσουν καί νά ἀκούσουν. Γιά νά ἀκούσουν τόν σαρκωθέντα Λόγον. Καί γενικά, γιατί ἔκανε καλά τούς ἀρρώστους; Γιά νά μποροῦν νά σταθοῦν, ὅπως ἀρχικά τούς εἶχε κάνει ὁ Θεός Λόγος, πρίν σαρκωθεῖ καί πού τώρα ἀπό τήν ἁμαρτία κατήντησαν νά ἔχουν αὐτό πού λέμε ἀρρώστια.

Ὥστε πράγματι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε γιά νά ἔχει τήν ἔφεσή του, τήν ἕλξη του πρός τό ἀρχέτυπό του, τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Γι’ αὐτό, συνεχίζει ὁ Καβάσιλας καί λέγει· «οὐ γάρ ὁ παλαιός τοῦ καινοῦ, ἀλλ’ ὁ νέος Ἀδάμ τοῦ παλαιοῦ παράδειγμα». Ὄχι ὅτι ὁ παλιός Ἀδάμ στέκεται παράδειγμα τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι λέγεται ὁ Χριστός, νέος Ἀδάμ. Ἀλλά ὁ παλιός Ἀδάμ παραδειγματίζεται ἀπό τόν νέο Ἀδάμ, τόν Χριστό, ἔστω κι ἄν ἱστορικά προηγεῖται βεβαίως ὁ Ἀδάμ ὁ παλαιός ἔναντι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή μέ βάση τόν Ἰησοῦν Χριστόν ἔγινε καί ὁ παλιός Ἀδάμ.

Προορισμός μας ἡ μακαριότητα τοῦ Θεανθρώπου.

   Ἔτσι βλέπουμε τό «κατ’ εἰκόνα» πού ὑπάρχει μέσα στόν ἄνθρωπο, τό περιλάλητον αὐτό θέμα, αὐτό πού κάνει τόν ἄνθρωπο ἄνθρωπο, ἀποτελεῖ στόν ἄνθρωπο μία περιουσία καί ἕναν προορισμό. Μία περιουσία. Εἶναι ἡ

περιουσία μας. Ἀλλά καί ταυτόχρονα ἕναν προορισμό. Διότι δείχνει τό «κατ’ εἰκόνα» πού προοριζόμαστε. Ποῦ προοριζόμαστε; Ἑλκόμενοι ἀπό τό πρωτότυπό μας, τό ἀρχέτυπό μας, τόν Ἰησοῦ Χριστόν, νά φθάσουμε ἐκεῖ. Ποῦ; Στήν δική του μακαριότητα. Αὐτό εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό ἀποτελεῖ τήν θέωση. Αὐτό θά πεῖ θέωση. Μπαίνω μέσα στή ζωή τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Τό «κατ’ εἰκόνα» θαυμαστή περιουσία.

   Ἀλλά θά ἤθελα νά μείνω σ’ αὐτό τό «περιουσία». Πολλές φορές, γιατί μου δίδεται ἡ εὐκαιρία, παρατηρῶ τά ζῷα, τά ὁποῖα ἔχουν στοιχεῖα, τά ὁποῖα εἶναι ἀνώτερα ἀπό τόν ἄνθρωπο. Συγκεκριμένα παρατηροῦσα τό μεσημέρι, ὄχι φυσικά γιά πρώτη φορά, κάτι πάπιες πού ἔχουμε, οἱ ὁποῖες ἔχουν τρεῖς δυνατότητες κινήσεως. Μποροῦν νά περπατήσουν, μποροῦν νά πετάξουν, μποροῦν καί νά κολυμπήσουν. Κολυμποῦν μάλιστα θαυμάσια οἱ πάπιες. Κάνουν κάτι νούμερα μέσα στό νερό καταπληκτικά. Ὁ

ἄνθρωπος οὔτε πετάει, οὔτε κολυμπάει, ὅπως ἡ πάπια, ἀπό φυσικοῦ του. Πρέπει νά μάθει νά κολυμπᾷ. Κυρίως περπατᾷ. εἰδικά, οἱ ἴδιες οἱ πάπιες, γιά νά μήν πάρω ὅλα τά ζῷα, ἔχουν ἕνα θαυμάσιο ἔνδυμα. Μάλιστα, ὅπως ἔχουν αὐτό τό πτέρωμα τά πουλιά, δέν κρυώνουν. Οὔτε ἔχουν ἀνάγκη νά πηγαίνουν σέ ράφτες καί δέν χρειάζονται καί ραφτικά. Τίποτα ἀπ’ ὅλα αὐτά. Ὁ ἄνθρωπος γεννιέται γυμνός. Βλέπετε τά πουλιά, παίρνω πάλι τίς πάπιες, τό ἴδιο καί τά πουλιά, ἔχουν τά μάτια τους, τό ἕνα ἀπό δῶ, ἀριστερά, καί τό ἄλλο δεξιά. Ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος τό πολύ-πολύ μπορεῖ νά δεῖ σ’ ἕνα ὀπτικό ὁρίζοντα 180°, τά πουλιά βλέπουν περίπου σ’ ἕνα ὀπτικό ὁρίζοντα 360°. Διότι αὐτό τό μάτι βλέπει ἤδη 180° καί τό ἄλλο μάτι ἄλλες 180° καί ἔχουμε ὀπτικό ὁρίζοντα περίπου 360°. Βλέπει, λοιπόν, σέ διπλάσιο ὁρίζοντα τό πτηνό ἀπ’ ὅ,τι βλέπει ὁ ἄνθρωπος κ.ο.κ.. Βλέπετε ἄλλα ζῷα νά ἔχουν μεγάλη ταχύτητα κ.ο.κ.. Ἔχουν δηλαδή πάρα πολλά ἰδιαίτερα προσόντα πολλά ζῷα. Ὁ ἄνθρωπος φέρεται σάν γυμνός μέσα στή δημιουργία. Καί ὅμως ἔχει περιουσία, τήν ὁποία δέν φθάνει κανένα ζῷο. Εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα». Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη του περιουσία. Εἶναι ἡ θαυμαστή περιουσία.

Τό «κατ’ εἰκόνα» ἀπό προορισμός μή προορισμός.

   Θέλετε νά δεῖτε, πῶς ἀποτελεῖ, πῶς εἶναι αὐτή ἡ περιουσία; Ὅταν ὁ Κύριός μας στήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, εἶπε ὅτι ἐζήτησε ὁ νεώτερος τήν περιουσία πού τοῦ ἀνῆκε, αὐτή ἦταν ἡ περιουσία του, τό «κατ’ εἰκόνα». Αὐτή τήν περιουσία δυστυχῶς ὁ ἄσωτος υἱός, γι’ αὐτό καί ἄσωτος λέγεται, ἀφοῦ τήν πῆρε, (εἴδατε, ὁ Θεός δέν εἶπε δέν σοῦ τήν δίνω, διότι ἀπό πλευρᾶς δομῆς ὁ ἄνθρωπος φέρει αὐτήν τήν περιουσία,) τοῦ τήν ἔδωσε καί τήν κατασπατάλησε. Τί σημαίνει «κατασπατάλησε» αὐτή τήν περιουσία; Αὐτή τήν περιουσία τήν ξόδευσε ἐκεῖ πού ὁ Θεός δέν θά ἤθελε. Εἰς τόν μή προορισμόν. Ἐνῷ δηλαδή αὐτή ἡ περιουσία, τό «κατ’ εἰκόνα», δείχνει τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι νά φθάσει τόν Χριστό, ὁ ἄνθρωπος αὐτή τήν περιουσία τήν παίρνει καί τήν κάνει μή προορισμό. Ὄχι προορισμό. Ἀλλά τί; Ὁ ἴδιος ξοδεύει αὐτή τήν περιουσία γιά λογαριασμό του, μακράν του Θεοῦ. Μακράν του ἀρχετύπου του. Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ἀρχίζει νά ροκανίζει αὐτή τήν πατρική περιουσία. Πῶς τήν ροκανίζει; Ἔχει τή διάνοια, τό νοῦ, τό λόγο, πού, ὅπως λέγει ἐδῶ ὁ Καβάσιλας, μᾶς ἔδωσε τό λόγον γιά νά γνωρίσουμε τό Λόγο. Τό Θεό Λόγο. Καί τώρα ὁ ἄνθρωπος ἀπορρίπτει τόν ἑαυτό του, ζεῖ σ΄ἕναν ναρκισσισμό, σ’ ἕναν αὐτερωτισμό. Ἀρχίζει νά καθρεπτίζεται στόν ἴδιο τό λόγο του (λόγος - λογική), νά ἐρωτεύεται τόν λόγο του. Ἀρχίζει ν’ ἀξιοποιεῖ τό δικό του τό λόγο, τήν λογική του πάντα - αὐτό θά πεῖ λόγος- γιά δικό του λογαριασμό. Καί βλέπετε τώρα χρησιμοποιεῖ τό λογικό του σέ πράγματα πού εἶναι μόνο ἐκεῖνο πού λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «ἐφευρέται κακῶν»

(Ρωμ. 1, 30)

Δηλαδή ἐφευρίσκω μέ τό μυαλό μου τό κακό γιά νά κάνω στόν ἄλλο τό κακό. Πάρτε τούς κακοποιούς. Βλέπετε, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο λῃστεύουν, κλέπτουν, διαρρηγνύουν, εἶναι θαυμαστός. Λέει κανείς· πώ πώ, κοιτάξτε τί σκέφθηκαν! Τί σκέφθηκαν νά κάνουν! Ποῦ χρησιμοποιοῦν τώρα τό λογικό τους; Στό ἔγκλημα. Φοβερό! Αὐτοί λέγονται «οἱ ἐφευρέται κακῶν». Ἀλλά τό χειρότερο, τονίζω, εἶναι ἡ χρήση τοῦ λογικοῦ στόν ὀρθολογισμό.

Ἀρρώστια τοῦ λογικοῦ ὁ ὀρθολογισμός.

   Τί εἶναι αὐτός ὁ ὀρθολογισμός; Στό νά πῶ μέ τόν ἴδιο μου τό λογικό, πού κλήθηκα νά ἀναγνωρίσω τόν Θεόν Λόγον, τό ἀρχέτυπό μου, νά πῶ, δέν τό ἀναγνωρίζω καί τό ἀπορρίπτω. Αὐτό λέγεται ὀρθολογισμός. Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀρρώστια τοῦ ἴδιου μου τοῦ λογικοῦ. Ὄχι ἁπλῶς μία ἀρρώστια. Εἶναι μία τρομακτική διαστροφή! Γι’ αὐτό τό λόγο, ὅπου δεῖτε αὐτό πού λέμε «ὀρθολογισμός», νά τό προσέχετε πολύ. Εἶναι ἀπιστία δηλαδή στό τέλος. Εἶναι διαστροφή. Καί ὅλα τ’ ἄλλα τή μνήμη, τήν κρίση, τή θέλησή μου, τό δημιουργικό, τό κυριαρχικό, ὅλα αὐτά τά χρησιμοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά νά στραφεῖ ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του καί ἐναντίον τοῦ Θεοῦ Λόγου τοῦ ἐνανθρωπήσαντος. Γι’ αὐτό ὅλα αὐτά, μέ μία λέξη, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, λέγονται κατασπατάληση τῆς περιουσίας, δηλαδή τοῦ κατ’ εἰκόνα, πού μᾶς ἔδωκε ὁ Θεός.

Τό θέμα τῆς μετανοίας μεγάλο κεφάλαιο.

   Ἡ παραβολή τοῦ ἀσώτου βέβαια δείχνει ὅτι ὁ ἄσωτος μετανοεῖ. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρᾶγμα, ἀλήθεια. Βέβαια, θά λέγαμε, στήν πλειονότητα, ἔ, ἄς τό ποῦμε στήν πλειονότητα, ἄς τό ποῦμε, ὁ ἄνθρωπος δείχνει μία μετάνοια. Ἤ τουλάχιστον μπορεῖ νά μετανοήσει. Ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά μετανοήσει. Ἔχει παγιωθεῖ τό κακό σ’ αὐτόν. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς πῶ, γιατί τό κακό παγιώθηκε στόν διάβολο. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τήν δυνατότητα νά μετανοήσει. Γι’ αὐτό καί προσεφέρθη ἡ σωτηρία. Ἀλήθεια, ρωτήσατε ποτέ σάν ἀπορία, γιατί δέν ἦλθε νά σώσει καί τούς δαίμονες ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Μάλιστα ἡ ἐνανθρώπησή του ἀποβλέπει σ’ ὁλόκληρή τη δημιουργία. Καί μάλιστα ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ παγιώνει τήν ἁγιότητα τῶν ἀγγέλων. Τήν παγιώνει. Δηλαδή τήν σταθεροποιεῖ. Μεγάλο πρᾶγμα! Γιατί, λοιπόν, ἀφοῦ παγιώνει τήν ἁγιότητα τῶν ἀγγέλων, νά μήν δημιουργοῦσε καί μία μετάνοια στούς δαίμονες; Γιατί ἁπλούστατα οἱ δαίμονες δέν μποροῦν νά μετανοήσουν. Εἶναι τό μαρτύριό τους αὐτό. Δέν μποροῦν. Γι’ αὐτό ἡ σωτηρία στρέφεται πρός τόν ἄνθρωπο. Βέβαια εἶναι βαθύτερο τό θέμα, ἀλλά εἶναι καί αὐτό. Ὅτι στρέφεται πρός τόν ἄνθρωπο, γιατί μπορεῖ νά μετανοήσει. Καί ὁ ἄσωτος τῆς παραβολῆς μετανοεῖ. Γι’ αὐτό ἀνά πᾶσα στιγμή τίθεται τό θέμα τῆς μετάνοιας. Τό θέμα τῆς μετάνοιας μεγάλο κεφάλαιο γιά τόν ἄνθρωπο. Σημαίνει ἀποκατάσταση τῆς περιουσίας. Κοιτάξτε τί λέγει ἐκεῖ στήν παραβολή. «Ἐξανέγκατε τήν στολήν τήν πρώτην». Ποιά εἶναι αὐτή ἡ πρώτη στολή; Ἐπειδή ἡ στολή κατερρακώθη πρέπει νά ξαναβάλει ὅ,τι φοροῦσε καί πρῶτα.

Τό ἄκτιστο φῶς εἶχε ὁ Ἀδάμ.

   Ἡ στολή ἡ πρώτη μάλιστα - τώρα λιγάκι τό μακραίνω τό θέμα - εἶναι ἡ δόξα, ἡ θεία δόξα πού εἶχε ὁ Ἀδάμ στόν παράδεισο. Ξέρετε τί θεία δόξα εἶχε; Ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστός - ἀκούσατέ το - στό ὄρος Θαβώρ! Πῶς τόν εἶδαν οἱ μαθητές τό Χριστό ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ; Τόν εἶδαν μέσα σέ μία λάμψη. Αὐτή τή λάμψη, τή θεία δόξα, τό ἄκτιστο φῶς, τό εἶχε ὁ Ἀδάμ. Αὐτό τό ἄκτιστο φῶς ἔβλεπαν τά θηρία καί τόν εὐλαβοῦντο τόν Ἀδάμ. Καί καί ἦσαν φίλοι μέ τόν Ἀδάμ. Καί ἦταν ὁλόκληρη ἡ κτίση ὑποτεταγμένη εἰς τόν Ἀδάμ. Ὅταν ὅμως ἁμάρτησε ὁ Ἀδάμ ἔνιωσε τόν ἑαυτό το γυμνό. Ὅποτε ὁ Θεός ἔκανε τούς δερμάτινους χιτῶνες. Θά δοῦμε τί εἶναι αὐτοί οἱ δερμάτινοι χιτῶνες! Πού ὁ Ἀδάμ εἶπε «εἶμαι γυμνός». «Μπά», λέγει ὁ Θεός. «Καί ποιός σοῦ εἶπε ὅτι εἶσαι γυμνός; Μήπως ἔφαγες ἀπό τόν καρπόν πού σοῦ εἶπα τό ὄχι;». Δηλαδή μέ τήν παράβαση ταυτοχρόνως ἐχάθηκε ἡ θέωση. Τί ἦταν αὐτή ἡ θέωση; Ἡ ἀνά πᾶσα στιγμή ἕνωση τοῦ Ἀδάμ μέ τόν Θεόν Λόγον. Τόν Ἀδάμ ἐπεσκέπτετο ὁ Θεός Λόγος. Ἦρθε, λέει, τό δειλινό. Εἶχε ἐπισκέψεις ὁ Ἀδάμ. Εἶχε θεοφανίες ὁ Ἀδάμ. Αὐτή εἶναι ἡ στολή ἡ πρώτη! Καί τώρα τί λέγει ὁ πατέρας τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου υἱοῦ; «Φέρτε τή στολή τήν πρώτη». Μέ τήν μετάνοια καί μέ τό βάπτισμα ξαναγυρίζουμε στόν ἀρχικό μας προορισμό, πού εἶναι νά ἀξιοποιήσουμε τό «κατ’ εἰκόνα» μας, νά ξαναποκτήσουμε τήν περιουσία μας νά τή βάλουμε σωστά, στό σωστό δρόμο, καί νά φθάσουμε στή θέωση. Αὐτό εἶναι. Δέστε τί πλοῦτος ὑπάρχει! Βλέπετε ἐδῶ κάνω καί μερικές παρεκβάσεις γιά νά σᾶς βοηθήσω. Βλέπετε ὅτι πολύ φτωχό εἶναι νά λέμε ὅτι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά παντρευτεῖ, νά κάνει οἰκογένεια, νά κάνει ἐπάγγελμα καί νά σπουδάσει; Πολύ φτωχά πράγματα, ἔ; Τώρα πιστεύω τό καταλαβαίνετε. Πολύ φτωχά πράγματα.

Ἡ πραγμάτωση τῆς θεώσεως.

   Ἀλλά ἄς προχωρήσουμε. Πῶς θά πραγματοποιηθεῖ τώρα αὐτή ἡ θέωση; Πῶς δηλαδή θά μπορέσουμε νά κάνουμε πραγματικότητα αὐτή τή θέωση. Γιατί τό νά μιλᾶμε ἔτσι θεωρητικά εἶναι ἕνας λόγος. Πῶς θά φθάσουμε ὅμως νά τά κάνουμε ὅλα αὐτά πραγματικότητα.

Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὁ σκοπός τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, παρά τήν πτώση πού εἶχε, τήν πτώση δηλαδή τοῦ Ἀδάμ, παραμένει πάντοτε ὁ ἴδιος. Πάντα ὁ ἴδιος. Ὁ ἴδιος σκοπός. Ὁ ἴδιος προορισμός. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος· «ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι εἰκόνι τό κατ’ εἰκόνα». Νά ἀποδώσουμε εἰς τήν εἰκόνα τό «κατ’ εἰκόνα». Ποιά εἶναι αὐτή ἡ εἰκόνα; Εἶναι ὁ Χριστός! Εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἀόρατου Πατρός, γιατί ἔγινε ἄνθρωπος. Ὡς Θεός δέν εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός. Ὡς ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός. Συνεπῶς, ἀφοῦ εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀοράτου Πατρός, ἐμεῖς εἴμεθα εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Πρέπει νά ἀποδώσουμε, τήν δική μας εἰκόνα στήν εἰκόνα ἐκείνη μέ τήν ὁποία ἔχουμε γίνει. Δηλαδή στόν Χριστό. Τί θά πεῖ νά ἀποδώσω τήν εἰκόνα μου στήν εἰκόνα, τό ἀρχέτυπό μου; Θά πεῖ· νά πραγματώσω αὐτό πού λέμε τόση ὥρα, τήν θέωση.

Ἡ ἐπέκταση τῆς θεώσεως στήν καινή κτίση τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἐδῶ τώρα θά ἤθελα νά προσέξετε κάτι, γιατί εἶναι κάτι πολύ σπουδαῖο, καί πού συνήθως τό ἀγνοοῦμε. Ἴσως καί στό σχολεῖο σας ἀκόμη δέν θά μπορούσατε νά τό κάνετε αὐτό ἤ ἀκόμα καί στά κηρύγματα δέν θά τό ἀκοῦτε εὔκολα. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου ὁπωσδήποτε δέν ἐξαντλεῖται στή λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου, πού ἔχει μόνο ἕναν ἀρνητικό χαρακτῆρα. Ὅπως εἶναι ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου, ἡ νίκη κατά τοῦ διαβόλου καί ἡ νίκη κατά τῆς ἁμαρτίας. Ἀλλά ἐπεκτείνεται καί σέ μία θετική πλευρά, δηλαδή στή θέωση, πού εἶναι ἡ καινή κτίση τοῦ ἀνθρώπου.

Νά σᾶς τό ἐξηγήσω.

Γιατί ὁ Θεός Λόγος ἐνηνθρώπησε; Θά ἀπαντήσετε: γιά νά νικήσει τό διάβολο, τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο. Αὐτό δέν εἶναι ἐπαρκές. Εἶναι σωστό, ἀλλά εἶναι μόνο μία πλευρά. Καί μάλιστα ἄν τό θέλετε εἶναι ἀρνητική πλευρά. Διότι, ὅταν θά ἐρχόταν ὁ ἐνανθρωπήσας Λόγος γιά νά νικήσει αὐτά τά τρία, τότε σέ μένα, ἐπειδή καί στά τρία εἶχα προσβληθεῖ, θά μοῦ δημιουργοῦσε τήν ἴαση, τήν θεραπεία. Τότε, λοιπόν, ἡ λύτρωση θά εἶχε παρά μόνο ἰαματικό χαρακτῆρα. Ἀλλά ἐκεῖ δέν ἐξαντλεῖται ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Διότι εἶναι μόνο ἡ ἀρνητική ὄψη. Τό νά μέ κάνει καλά, αὐτό εἶναι ἡ μία πλευρά καί, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀρνητική! Πρέπει νά γίνει κάτι περισσότερο.

Καί ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἄλλη πλευρά, ἡ θετική; Πρέπει νά φθάσω εἰς αὐτή τή θέωση. Δηλαδή τό πρόγραμμα τοῦ Θεοῦ Λόγου δέν ἦταν νά ἐνανθρωπήσει γιά νά νικηθεῖ ὁ διάβολος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος. Ἀλλά ἦταν ἡ ἀρχική βουλή τοῦ Θεοῦ. Σᾶς τό ἔχω ξαναπεῖ. Εἴτε ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος, εἴτε δέν ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος.

Ὁ Θεός Λόγος χαιρόταν, ὅταν δημιουργούσε.

   Ξέρετε, πολλές φορές κοιτάζοντας μέσα στή φύση, ἄν κανείς μπορεῖνά βλέπει μερικά πράγματα, τά χαίρεται. Σᾶς εἶπα γιά τίς πάπιες προηγουμένως. Ναί, γιατί τώρα τό μεσημέρι μου δόθηκε μία ἀφορμή νά βλέπω τίς πάπιες πώς ἐκινοῦντο μές στό νερό. Ἦταν κάτι πολύ ὡραῖο. Ρίχναμε καλαμπόκι μέσα στό νερό, ἐκεῖ πού ἦταν μία μικρή λίμνη, ἀρκετά βαθιά, μέ πολύ νερό πού ἔτρεχε ἀπό τό βουνό. Ἐκεῖ ρίχναμε καλαμπόκι καί αὐτές ἤθελαν νά πιάσουν τό καλαμπόκι στόν πυθμένα τῆς λίμνης καί ἔκαναν κάτι βουτιές χαριτωμένες. Ἦταν…..ἀληθινή ψυχαγωγία! Ὅπως, λοιπόν, ἐβουτοῦσαν καί γελούσαμε, χαιρόμαστε. Εἶπα κάτι πού πολλές φορές τό ἔχω πεῖ. Ἐγώ γελῶ καί χαίρομαι πού βλέπω τίς πάπιες, ὅπως κινοῦνται. Ὅταν ὁ Θεός Λόγος ἔκανε τίς πάπιες καί τίς ἔβλεπε νά βουτᾶνε ἔτσι στό νερό, τί ἔκανε; Θά λέγαμε ἁπλά· γελοῦσε, χαιρόταν. Λοιπόν, τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή! Τό λέγει εἰς τό 8ο κεφάλαιο τῶν «Παροιμιῶν». Λέγει: «Ἐγώ ἡ Σοφία πού ἤμουν μέ τόν Πατέρα καί συνδημιουργοῦσα ἤμουν εὐφραινομένη». Χαιρόμουνα, ὅταν δημιουργοῦσα! Μά εἶναι δυνατόν, ἐκεῖνος πού ἔκανε αὐτά τά χαριτωμένα πράγματα μέσα στήν κτίση, πού ἐμεῖς τά κτίσματα, οἱ ἁμαρτωλοί, οἱ πεσμένοι ἄνθρωποι, χαιρόμαστε νά τά βλέπουμε, εἶναι δυνατόν ποτέ νά μήν ἐχαίρετο ὁ Θεός Λόγος, πού ἐνηνθρώπησε; Τότε πού τά δημιούργησε ὅλα νά μήν χαίρεται; Εἶναι δυνατόν ποτέ;

Ἀρχικό σχέδιο ἡ κοινωνική ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ Λόγου.

   Λοιπόν, ἀρχικό σχέδιο ἦταν αὐτό τοῦ Θεοῦ Λόγου. Νά ἐνανθρωπήσει, νά μείνει μές στή δημιουργία του καί ἀφοῦ ἐντύνετο τήν δημιουργία του, νά χρησιμοποιήσω τήν ἔκφραση τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, νά ἦταν μαζί μέ τά κτίσματα πού ἔκανε, νά ἔχει μίαν - προσέξτε τή λέξη, τήν φράση πού θά πῶ - ἐμπειρική κοινωνία. Νά ἔχει μία ἐμπειρική κοινωνία καί νά χαίρεται. Τί θά πεῖ ἐμπειρική κοινωνία; Ξέρετε πόση εἶναι ἡ ἀπόσταση τοῦ Θεοῦ ἀπό τά κτίσματα; Ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος. Εἶναι τό ἀπόλυτο καί ἄπειρο πνεῦμα. Τά κτίσματα τί εἶναι; Εἶναι τά ἔργα του. Καί ξέρετε πόσο ἀπέχει ἡ οὐσία τῶν κτισμάτων ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ; Κι ἐγώ δέν ξέρω. Εἶναι ... ἀφάνταστο πόσο ἀπέχει. Συνεπῶς, ναί μέν ὁ Θεός Λόγος χαιρόταν αὐτά ὅλα πού ἔκανε, ἀλλά ἔλειπε ὅμως κάτι, ὑστεροῦσε σέ κάτι, ἄν μποροῦμε νά τό ποῦμε αὐτό στό Θεό. Ὑστεροῦσε. Μποροῦσε νά ὑστερεῖ; Βέβαια. Νά, σέ τί; Σ’ αὐτήν τήν ἐμπειρία! Εἶχε, ὅπως θά λέγαμε μία θεωρητική γνώση. Ὁ Θεός ξέρει τήν ἁμαρτία; Βεβαίως. Ἔχει ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας ὁ Θεός; Ὄχι! Τήν ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας τήν ἔχω ἐγώ ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχω ἁμαρτήσει. Ἀλλά ὁ Θεός ἔχει θεωρητική γνώση τῆς ἁμαρτίας. Δέν ἔχει ἐμπειρική γνώση. Γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀναμάρτητος. Πῶς, λοιπόν, ὁ Θεός, πού εἶναι ὁ δημιουργός, θά μποροῦσε νά ἔχει ἐμπειρία τῆς δημιουργίας του; Ἐδῶ εἶναι τώρα, τό «σεσιγημένον μυστήριον χρόνοις αἰωνίοις», πού λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος. Τό σεσιγημένο μυστήριο, τό ἀποκεκρυμμένο μυστήριο. (Εφεσ. 3, 2)

Ὅτι ὁ Θεός Λόγος θά γινόταν ἄνθρωπος, θά ἐσαρκοῦτο, γιά ν’ ἀποκτήσει αὐτήν τήν ἐμπειρία τῶν δημιουργημάτων. Καί νά χαίρεται μές στή δημιουργία του. Καταπληκτικό! Αὐτή εἶναι ἡ θετική ὄψη. Ποῦ σημαίνει ὁ Θεός, πού θά ἐγίνετο ἄνθρωπος, μένοντας μές στή δημιουργία του, θά χαιρόταν ἐμᾶς κι ἐμεῖς Ἐκεῖνον. Αὐτό λέγεται θέωση. Αὐτή εἶναι ἡ θετική πλευρά.

Μέ τό σταυρό τοῦ Χριστοῦ ἡ θεραπεία καί ἡ θέωση. 

   Ἐπειδή ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε, ἔπεσε, τροποποιήθηκε ὁ τρόπος τῆς σωτηρίας μας καί δημιουργήθηκε τό ἐπεισόδιο τοῦ Σταυροῦ. Ὥστε μέ τόν Σταυρό ὁ Θεός Λόγος, πού ἐνηνθρώπησε, νά μᾶς θεραπεύσει. Καί ἀφοῦ θά μᾶς θεράπευε, θά προχωροῦσε στό παρακάτω στή θετική ὄψη, νά μᾶς θεώσει. Τό καταλάβατε; Σπουδαῖο αὐτό! Εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο!

Περιεχόμενο τῆς θεώσεως ἡ χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου.

   Συνεπῶς ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ δέν περιορίζεται μόνο στήν ἀρνητική ὄψη, στήν ἴαση, στήν θεραπεία, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στήν θετική ὄψη, πού εἶναι ἡ θέωση. Γι’ αὐτό τό περιεχόμενο τῆς θεώσεως δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἡ χριστοποίηση. Ὅπως θά λέγαμε, ἔχουμε τήν σαρκοποίηση τοῦ Λόγου, ἔχουμε τήν χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός Λόγος συγκαταβαίνει, ὁ δέ ἄνθρωπος ἀνέρχεται. Καί συναντᾶται ἐκεῖ. Ὁ Θεός Λόγος σαρκοῦται, ὁ ἄνθρωπος χριστοποιεῖται. Αὐτή ἡ χριστοποίηση, τό νά γίνω Χριστός, alter Christus, ἄλλος Χριστός, αὐτή ἡ χριστοποίηση εἶναι ἡ θέωση.

Τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γιά τή χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου.

   Γι’ αὐτό καί ὁ Ἀπ. Παῦλος χρησιμοποιεῖ τίς ἑξῆς εἰκόνες, τίς ἑξῆς φράσεις, γιά νά δείξει ὅτι αὐτή ἡ θέωση δέν εἶναι φιλολογία, ἀλλά εἶναι μία πραγματικότητα. Ἀκοῦστε τί λέγει γιά τό πῶς μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος στή χριστοποίηση. Εἶναι κυρίως ἀπό τήν πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή πού τά παίρνω αὐτά. Λέγει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, ὅτι εἶναι πρωτότοκος πάσης κτίσεως. Καί συνεπῶς καλεῖ κάθε ἄνθρωπο νά πιστέψει στό Χριστό καί νά γίνει τέλειος ἐν Χριστῷ.

Δεύτερον. Πεπληρωμένος ἐν αὐτῷ. Ἐν αὐτῷ, δηλαδή στόν Ἰησοῦ Χριστό. Πεπληρωμένος, γεμισμένος, γεμᾶτος.

Νά γίνει εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Νά γίνει δηλαδή τέλειος ἄνθρωπος, κατά τό μέτρο τοῦ ἠθικοῦ, πνευματικοῦ ἀναστήματος - αὐτό θά πεῖ ἡλικία, ἀνάστημα - τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. (Εφεσ. 4, 13)

Ἀκόμα καλεῖται ὁ ἄνθρωπος νά ἀποκτήσει νοῦν Χριστοῦ. Πώ πώ! Νοῦν Χριστοῦ! Καί ἀκόμα, καρδίαν Χριστοῦ! Προσέξτε! Ὄχι χριστιανικό νοῦ. Ὄχι χριστιανική καρδιά. Ἀλλά νοῦν Χριστοῦ καί καρδίαν Χριστοῦ. Μέ ἄλλα λόγια, νά γίνει τρόπον τινά μιά ταύτιση τοῦ νοῦ μου μέ τόν νοῦ τοῦ Χριστοῦ. Τῆς καρδιᾶς μου μέ τήν καρδιά τοῦ Χριστοῦ. Νά ἔχω ὅ,τι ἔχει ὁ Χριστός. Δηλαδή τί; Νά χριστοποιηθῶ! Μεγάλο πρᾶγμα, ἔ; Τεράστιο πρᾶγμα αὐτό. Ἔτσι αὐτό τό «ἐν Χριστῷ ζῆν», τό νά ζῶ ἐν Χριστῷ, οἱ Πατέρες τό ὀνομάζουν θέωση. Αὐτή εἶναι ἡ θέωση. Δέν ξέρω, ἄν μπόρεσα μέ αὐτή τήν ἀνάλυση νά γίνω κατανοητός.

Οἱ παράγοντες ἀποπροσανατολισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου.

   Ἀλλά γιά νά μπορέσουμε νά κατανοήσουμε αὐτό τό στοιχεῖο τῆς θεώσεως, θά πρέπει νά ἔχουμε ὑπερνικήσει μερικά πράγματα. Κάποιους παράγοντες. Πού αὐτοί οἱ παράγοντες ἀποπροσανατολίζουν τόν ἄνθρωπο καί δέν μπορεῖ νά κατανοήσει τό «κατ’ εἰκόνα». Τόσο πολύ, ὥστε νά φθάνει ὁ ἄνθρωπος καί νά λέγει· τί θά πεῖ εἶμαι τό κατ’ εἰκόνα, τό ἀπορρίπτω πρίν τό συζητήσω. Ἄν πεῖτε σέ ἀνθρώπους ἔξω ὅτι εἶναι πλασμένοι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, θά σᾶς ποῦν ἁπλά· «ἄ, αὐτά πού γράφουν τά Θρησκευτικά;». Δηλαδή ἐσύ δέν τό ἀντιλαμβάνεσαι ὅτι εἶσαι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Εἶναι θέμα ὅτι τό μαθαίνεις ὅπως μαθαίνουμε ὅτι στόν Β. Πόλο ὑπάρχουν πάγοι; Ἕνα θέμα δηλαδή τό ὁποῖον ἀποτελεῖ μόνο μία ψιλή, γυμνή γνώση καί δέν εἶναι κάτι τό ὁποῖον θά μπεῖ μέσα σ’ αὐτή τή ζωή μου. Καί ὅμως πρέπει νά τό ἀνακαλύψω, διότι τό ἔχω. Δέν τό ξέρουν οἱ ἄνθρωποι. Δυστύχημα μέγα. Μέγα δυστύχημα! Πού σημαίνει ὅτι οἱ παράγοντες πού θά ποῦμε λίγο πιό κάτω ἀποπροσανατολίζουν τόν ἄνθρωπο, πού τελικά δέν μπορεῖ νά βρεῖ τόν πραγματικό του ἑαυτό, νά βρεῖ τό κατ’ εἰκόνα. Καί βρίσκοντας τό κατ’ εἰκόνα, νά τό ἀξιοποιήσει, ν’ ἀντιληφθεῖ τόν προορισμό του καί νά φθάσει στή θέωση.

Ποιοί εἶναι, λοιπόν, αὐτοί οἱ παράγοντες; Εἶναι τρεῖς. Θά σᾶς τούς πῶ σάν τίτλους καί θά προχωρήσω νά ἀναλύσω μόνον τόν ἕνα, γιατί ἡ ὥρα ἔχει περάσει. Πρέπει κατ’ ἀρχάς νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο. Τό δεύτερο εἶναι ὅτι πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τήν κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας. Τί εἶναι αὐτό; Θά τό ποῦμε. Πρῶτα ὁ Θεός, προσεχῶς. Καί τό τρίτον εἶναι ὅτι πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό ἕναν αὐτονομισμό πού ὑπάρχει μέσα στόν ἄνθρωπο, σάν κακή κληρονομιά. Καί πού δέν εἶναι παρά αὐτός ὁ πυρήνας τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, πού μπῆκε στόν πυρῆνα τῆς ὑπάρξεώς μας. Αὐτός ὁ αὐτονομισμός!

Ἡ ἀνάγκη ἀπελευθέρωσης ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία.

   Καί μένω στό πρῶτο. Ὅτι πρέπει νά ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι ἡ ἁμαρτία δέν παύει νά εἶναι ἕνα περιστατικό. Ἕνα συμβάν. Ἐνῷ ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως, εἶναι ἡ προαιώνια βουλή τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς ἡ ἁμαρτία ἔχει πρό πολλοῦ ὑπερνικηθεῖ. Εἶναι ἕνα περιστατικό ἡ ἁμαρτία. Ἕνα περιστατικό. Ὅπως εἶναι μία πιστολιά μέσα σέ μία αἴθουσα συναυλίας. Πού εἶναι μία παραφωνία. Ἔτσι ἀκριβῶς καί ἡ ἁμαρτία καί τό κακό ἀπετέλεσαν μία παραφωνία μέσα στή δημιουργία, μέ τά γνωστά ἀποτελέσματα, τόν θάνατο κτλ.. 

Τί εἶναι ὁ θάνατος.

   Τί εἶναι ὁ θάνατος; Εἶναι αὐτό τό ἀκατανόητο πρᾶγμα, τό ὁποῖο δέν ἔκανε ὁ Θεός. Ἀκατανόητο πρᾶγμα! Ἦρθε ὁ Θεός ὁ σαρκωμένος γιά νά νικήσει τό θάνατο. Ὁ θάνατος εἶναι παρείσακτος. Μπῆκε καί κατέστρεψε τόν ἄνθρωπο καί τήν δημιουργία. Εἶναι παρείσακτος ἐχθρός. Ἔσχατος ἐχθρός, λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος, ὁ θάνατος. Ποῦ σου θάνατε τό κέντρον; Ποῦ σου Ἅδη τό νίκος; Θάνατε, λέγει, ποῦ εἶναι τό δηλητηριασμένο σου κεντρί; Ἅδη, ποῦ εἶναι ἡ νίκη σου, ποῦ τούς μάζευες ὅλους; Αὐτό ὅμως εἶναι ἕνα περιστατικό. Δέν εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνο πού ἦταν στή βουλή τοῦ Θεοῦ, ἦταν νά ἔρθει νά μείνει ἀνάμεσά μας. Ἀφοῦ, λοιπόν, αὐτό εἶναι ἕνα περιστατικό, σημαίνει ὅτι μέ τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ καί τόν Σταυρό Του, αὐτό ὑπερνικήθηκε. Αὐτό πρέπει νά τό ξέρουμε.

Τό κακό εἶναι μή ὄν.

   Τό κακό ἀκόμα, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Διάδοχος Φωτικής (στήν Ἤπειρο εἶναι ἡ Φωτική, ἀρχαία ἐπαρχία, Διάδοχος εἶναι τό ὄνομα τοῦ ἁγίου), τό κακό εἶναι μή ὄν. Δέν ἔχει οὐσία τό κακό. Δέν ὑπάρχει. Ὅταν λέμε ὁ διάβολος, νά, ὁ διάβολος, εἶναι μία οὐσία τοῦ κακοῦ. Ὁ διάβολος δέν εἶναι 

οὐσία τοῦ κακοῦ, γιατί ὁ Θεός τόν ἔκανε τόν διάβολο. Ἀλλά δέν τόν ἔκανε ὡς οὐσία κακή. Τόν ἔκανε ὡς οὐσία ἀγαθή! Τό κακό δέν ὑπάρχει πουθενά ὡς οὐσία. Ἀλλά ποῦ εἶναι τό κακό; Τό κακό σάν περιστατικό εἶναι τῆς ἐλευθέρας προαιρέσεως μίας λογικῆς ὑπάρξεως, τοῦ διαβόλου ἐν προκειμένῳ, τοῦ ἀνθρώπου μετά. Δηλαδή εἶναι στήν προαίρεση. Ἐγώ θέλω καί ἔχω τήν ἐλευθερία νά πραγματώσω τό κακό. Τό κακό, λοιπόν, δέν ὑπάρχει σάν οὐσία. Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν ὑπάρχει σάν οὐσία, τότε καταλαβαίνετε ὅτι εὔκολα ὑπερνικᾶται. Θέλετε ἀκόμη;

Τό ἀγαθό ἔχει οὐσία.

   Ὡς οὐσία εἶναι μόνο τό ἀγαθό. Ὁ Θεός εἶναι οὐσία. Ἀλλά ἀγαθή οὐσία. Συνεπῶς τό ἀγαθό ἔχει τήν οὐσία του μέσα στή δημιουργία ἤ καί ἐκτός δημιουργίας. Εἶναι στό Θεό. Ἡ κτίση δέν ἔγινε οὔτε κακή οὔτε καλῇ. Ἀλλά ἐπιδεκτική καί τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἀνάλογα μέ τήν χρήση τῆς προαιρέσεως. Ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος ἔκανε κακή χρήση, ἀμέσως πῆρε μορφή κακοῦ. Ἀλλά τό κακό ὅμως, σᾶς ξαναλέγω, εἶναι μή ὄν. Δέν ἔχει οὐσία. Καί συνεπῶς δύναται νά ὑπερνικηθεῖ εὔκολα. Ὁ Χριστός ὑπερνίκησε τήν ἁμαρτία. Πέρα γιά πέρα. Δέν ἔμεινε τίποτα πού νά μήν τό ὑπερνίκησε ὁ Χριστός ἐπάνω στό Σταυρό Του. Τόν διάβολο ὁ Χριστός τόν συνέτριψε, καθώς καί τόν θάνατο. Ὅλα αὐτά τά συνέτριψε ὁ Χριστός. Τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο ἐπάνω στόν Σταυρό καί τό θάνατο μέ τήν Ἀνάστασή του.

Ἡ πίστη στό Χριστό ἐπί τοῦ Σταυροῦ σῴζει.

   Ἀλλά πρέπει νά καταλάβουμε, ὅτι ἡ ἁμαρτία θά νικηθεῖ σέ μᾶς, ἄν οἰκειωθοῦμε τόν Χριστό. Ἄν ἀρχίσουμε νά βλέπουμε πρός τόν Χριστόν. Θυμηθεῖτε τό ἀντίτυπο τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Σταυροῦ, πού ἦταν τό χάλκινο φίδι ἐπί κοντοῦ, ἐπί κονταριοῦ στήν ἔρημο. Τί εἶπε ὁ Θεός; Ὅποιος 

ἔβλεπε τό χάλκινο φίδι, πού ἦταν ἐπάνω στό κοντάρι ὑψωμένο, αὐτός δέν θά πέθαινε ἀπό τά φίδια πού δάγκωναν στήν ἔρημο. Ὅποιος, λοιπόν, ἀτενίζει πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό, πού εἶναι τό πρωτότυπο, καί στόν Σταυρό του, δέν πεθαίνει. Δηλαδή νικᾷ τήν ἁμαρτία. Ἤτοι πρέπει νά πιστέψουμε. Θά μποροῦσε νά πεῖ ἕνας Ἑβραῖος, ἐκεῖ στήν ἔρημο· «τί λές Μωυσῆ, τί λές, τί πράγματα εἶναι αὐτά; Τό νά δῶ ἐγώ ἕνα χάλκινο φίδι πάνω σ’ ἕνα κοντάρι, θά ὑπερνικηθεῖ τό δηλητήριο τοῦ φιδιοῦ τῆς ὀχιᾶς, πού μέ δάγκωσε στήν ἔρημο; Ἔχει καμιά σχέση τό ἕνα μέ τό ἄλλο;». Τί μένει; Ἡ πίστη! Θά μποροῦσε νά πεῖ κάποιος· ἐκεῖνος πού σταυρώθηκε πάνω σ’ ἕνα σταυρό, ἔχει τήν δύναμη ἐμένα νά μοῦ νικήσει τήν ἁμαρτία; Τί μπαίνει; Ἡ πίστη! Τότε ἐσώζοντο στήν ἔρημο; Μάλιστα. Καί τώρα σῴζομαι, ὅταν βλέπω τόν Χριστό ἐπί τοῦ Σταυροῦ. Ὅταν, λοιπόν, πῶ ὅτι εἶναι σαρκωμένος Θεός, πού ἔπαθε καί πέθανε γιά μένα, τότε οἰκειώνομαι τόν Χριστό καί ὑπερνικῶ τήν ἁμαρτία. Τήν ὑπερνικῶ.

Προϋπόθεση σωτηρίας ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τήν ἁμαρτία.

   Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ ἁμαρτία τυφλώνει. Ἅμα ἔχεις ἁμαρτίες δέν μπορεῖς νά δεῖς τίποτα. Οὔτε τό «κατ’ εἰκόνα» σου, οὔτε τίποτα. Τά πάθη δεσμεύουν. Ἡ ἄσκηση εἶναι ἀναγκαιότατη. Βλέπετε τώρα μπαίνουμε στή Σαρακοστή, ἔ; Τί εἶναι αὐτές οἱ εὐκαιρίες; Εἶναι εὐκαιρίες πού δίδει ἡ Ἐκκλησία. Καί τίς δίνει κάθε μέρα. Ἀλλά ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι εἶναι ρᾴθυμοι, τεμπέληδες πνευματικά, γι’ αὐτό κάνει σέ κάποια χρονικά διαστήματα, μέσα στό ἔτος τό ἐκκλησιαστικό, κάποια προσκλητήρια ἀσκήσεως. Καί λέγει· ἔχουμε Μ. Σαρακοστή. Τί σημαίνει αὐτό; Πρέπει νά ἀσκηθοῦμε. Πρέπει νά διώξουμε τά πάθη μας, πρέπει νά διώξουμε τίς ἁμαρτίες μας μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Νά ἐπιτύχουμε τήν ἀπελευθέρωσή μας, γιά νά μπορέσουμε ἀκριβῶς νά δοῦμε πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό. Νά τοῦ ἀναθέσουμε τή σωτηρία μας. Νά ἀναθέσουμε τή σωτηρία μας σ’ αὐτόν πού πραγματικά νίκησε τήν ἁμαρτία. Γιά νά μπορῶ κι ἐγώ ὁ ἄνθρωπος νά βλέπω τό κατ’ εἰκόνα, πού μοῦ ἔδωσε ὁ σαρκωμένος Θεός. Καί πού εἶμαι ἐγώ ἡ εἰκόνα του. Καί πού πρέπει αὐτή ἡ εἰκόνα του ν’ ἀρχίσει νά ἕλκεται ἀπό τό ἀρχέτυπό της. Ἐγώ νά ἕλκομαι ἀπό τό ἀρχέτυπό μου. Ἀλλά τότε αὐτό θά γίνει, ὅταν ἐγώ ἀρχίσω μέσα μου νά καταλαβαίνω ποιός εἶμαι. Ὅταν ἀνοίξω ἐγώ τό δρόμο, μόνον τότε. Ὅπως ἀκριβῶς, ἄν εἶμαι σίδηρος καί ἕλκομαι ἀπό τόν μαγνήτη, ἀλλά νά μήν μεσολαβεῖ, φερ’ εἰπεῖν, ἕνα ὑλικό πού ἔχει μία ἀδράνεια μαγνητική, ὅπως εἶναι ὁ χαλκός. Ἄν μεταξύ, λοιπόν, τοῦ μαγνήτου καί τοῦ σιδήρου - πού εἶμαι ἐγώ - παρεμβληθεῖ ὁ χαλκός, δέν ἕλκεται ὁ σίδηρος. Τί πρέπει νά γίνει; Πρέπει νά φύγει ἀπό τή μέση ὁ χαλκός γιά νά ἑλκυστεῖ ὁ σίδηρος. Πρέπει νά φύγει ἀπό τή μέση ἡ ἁμαρτία γιά νά ἑλκυστεῖ ἡ εἰκόνα μου ἀπό τό πρωτότυπό της, τόν Χριστό. Αὐτό εἶναι ἡ πρώτη προϋπόθεση. Ἀλλά καί οἱ ἄλλες δυό προϋποθέσεις, ὅπως εἶναι ἡ κυκλική ἀντίληψη τῆς Ἱστορίας (σπουδαῖο θέμα, θά τό δεῖτε αὐτό), καί ἡ ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τόν αὐτονομισμό, εἶναι θέματα, τά ὁποῖα θά ἀνοίξουν τόν δρόμο γιά τήν θέωσή μας.

13-3-1983

19η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.