Τό ἀνθρώπινο σῶμα.

†.Γιά τήν ἀνθρώπινη κατασκευή τό ἀρχέτυπό της δέν εἶναι ἄλλο παρά αὐτός ὁ Θεός δημιουργός. Τοῦ Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου τήν εἰκόνα φέρομε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Πάντως μέ τά μέλη του ὅπως εἶναι κατασκευασμένα, ἔχομε τίς τέχνες, ἔχομε τίς καλές τέχνες, ἔχομε τήν ἐπιστήμη, ἔχομε τήν τεχνική, καί ὅλα αὐτά δείχνουν ποῦ μπορεῖ νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἀλλά ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, δηλαδή ἡ σωματική του κατασκευή ἔχει μία ξεχωριστῆ ἀξία, ὄχι τόσο στήν ἐπιτηδειότητα τῶν χεριῶν του καί τῶν ματιῶν του νά κατασκευάζει ὅ,τι κατασκευάζει ὁ ἄνθρωπος. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος εἶναι κάπου ἀλλοῦ. Εἶναι σέ κάποια ἄλλα σημεῖα, τά ὁποῖα θά ἤθελα ἰδιαιτέρως νά προσέξετε, καί πού ἡ γνώση αὐτῶν τῶν πραγματικοτήτων, θά μᾶς ἔκανε νά ἔχουμε μία πολύ διαφορετική στάση ἀπέναντι στό σῶμα μας.

Τό ἕνα εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα καθίσταται ναός τοῦ Θεοῦ! Αὐτό τό ἀνεβάζει πάρα πολύ ψηλά τό ἀνθρώπινο σῶμα. Πάρα πολύ ψηλά. Σκεφθεῖτε δηλαδή ὅτι ὁ Θεός ἀπό ὁλόκληρη τήν δημιουργία του διαλέγει μόνον τόν ἄνθρωπο νά ἔρθει νά κατοικήσει μέσα σ΄ αὐτόν. Λέγει ὁ Ἀπ.Παῦλος «οὐκ εἴδατε ὅτι τό σῶμα ὑμῶν ναός τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματος ἐστίν;» (Πρός Κορινθίους Α΄, κεφ.6, 20.) (Δέν γνωρίζετε ὅτι τό σῶμα σας εἶναι ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος;). Ἀλλοῦ δέ λέγει ὁ Κύριος: «Ἐλευσόμεθα καί μονήν παρ΄ αὐτῷ ποιήσωμεν». Ποιοί ἐλευσόμεθα; Ἐγὼ καί ὁ Πατήρ καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον θά ἔλθουμε, λέγει, γι΄ αὐτό μιλάει σέ πληθυντικό πρόσωπο, καί θά κάνουμε σ΄ αὐτόν, τόν ἄνθρωπο, μονήν, κατοικία. Αὐτό σημαίνει, ὅταν λέμε ἱερά μονή. Θά πεῖ ἱερά κατοικία. Δηλαδή θά κάνουμε κατοικία στόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἀκατανόητο αὐτό! Εἶναι ἀσύλληπτο! Δέν μπόρεσε ποτέ ὁ ἄνθρωπος νά συλλάβει ὅτι μπορεῖ ὁ ἴδιος νά γίνει κατοικία τοῦ Θεοῦ. Πάντοτε ὁ ἄνθρωπος στίς φυσικές θρησκεῖες τοποθετοῦσε τόν Θεό ψηλά, στόν Ὄλυμπο, στόν οὐρανό, πάντως, ποτέ μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Μποροῦσε νά πιστεύει ὅτι ὁ Θεός τόν βλέπει, ἀλλά ὅτι δέν μποροῦσε ποτέ νά κατοικήσει μέσα στήν ἴδια του τήν ὕπαρξη. Πάντα ὁ ἄνθρωπος ἔβλεπε τήν εὐτέλειά του. Αὐτή τήν ἀλήθειά μᾶς τήν ἀποκαλύπτει ὁ ἴδιος ὁ Θεός!

Καί μᾶς λέγει ὅτι ἔρχεται νά κατοικήσει μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Λέγει καί στήν Π.Δ. ὁ Θεός, ἀνανεώνεται στήν Κ.Δ, ὅτι θά γίνετε ὁ λαός μου καί ἐγὼ θά γίνω ὁ Θεός σας. Θά γίνω ὁ πατέρας σας κι ἐσείς τά παιδιά μου. Οἱ θυγατέρες μου καί τά ἀγόρια μου. Καί ἐγὼ θά «ἐμπεριπατήσω» λέγει, σέ σᾶς. Θάρθω νά περπατήσω μέσα στίς ὑπάρξεις σας. Ὄχι στίς ψυχές σας. Στίς ὑπάρξεις σας. Πού δείχνει μία δυναμικότητα, ὅτι ὁ Θεός ἔρχεται νά κατοικήσει δυναμικά, ὄχι παθητικά. (Λευϊτικόν κεφ. 26, 12.) Αὐτό τό «ἐμπεριπατῶ» δείχνει μία δυναμικότητα. Ὅτι ὁ Θεός κατοικεῖ μέσα μας καί ὅτι ἡ θεία ἐνέργεια ἐνεργεῖ μέσα μας. Βέβαια, ὅταν λέγω, κατοικεῖ μέσα μας, προσέξτε, νά κάνω μία μικρή διάκριση, οὐσιωδεστάτη φυσικά. Δέν εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ πού κατοικεῖ μέσα μας. Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά ταιριάξει μέ τήν κτιστή δημιουργία. Αὐτό ὑπάρχει μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖ ἔχομε τήν ἕνωση θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως, ἀλλά μόνον στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ Θεός ὑπάρχει, βρίσκεται, κατοικεῖ, πάντοτε αὐτό συμβαίνει διά τῶν ἐνεργειῶν του. Νά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα. Ὅταν λέμε ὅτι ὁ ἥλιος μπῆκε ἀπ΄ τό παράθυρό μας καί τόν ἔχομε μέσα στό δωμάτιό μας τόν ἥλιο, βέβαια δέν ἦρθε ὁ ἥλιος ὡς οὐράνιο σῶμα νά μπεῖ μέσα στό δωμάτιό μας. Δέν χωράει, δέν εἶναι δυνατόν. Θά μᾶς ἔκαιγε, θά ἦταν ἀδύνατο, ἀδιανόητο. Ἀλλά τί; Ἔρχεται τό ἡλιακό φῶς. Καί λέμε ὅτι ἔχομε τόν ἥλιο μέσα στό σπίτι μας, δηλ. τήν ἐνέργεια τοῦ ἡλίου. Ἔτσι κι ἐδῶ, ἡ ἄκτιστος ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἔρχεται καί κατοικεῖ μέσα μας. Τήν ὁποία ὅμως ἄκτιστη ἐνέργεια, στέλνει καί ὁ Πατήρ, γιατί εἶναι μία οὐσία καί ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Γι΄ αὐτό ἀκριβῶς λέγει «ἐλευσόμεθα» θά ἔλθουμε. Οὐδέποτε ἔρχεται μόνο ὁ Πατήρ. Ἢ μόνον ὁ Υἱός. Ἢ μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ὅτι πραγματικά παίρνομε τόν Θεό μέσα μας καί ὄχι στήν ψυχή μας, ἀλλά καί στό σῶμα καί στήν ψυχή, ἀπόδειξη ὅτι ὅταν κοινωνοῦμε τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ δέν ἀνοίγουμε φυσικά τό πνευματικό μας στόμα, ἀλλά ἀνοίγουμε τό σωματικό μας στόμα. Τό ἔχετε αὐτό τό πρᾶγμα ὑπολογίσει; Τό ἔχετε σκεφθεῖ; Ὅτι τό στόμα μας τοῦτο, ρεαλιστικότατα, αὐτό τό στόμα μας μέ τά δόντια μας καί μέ τήν γλώσσα μας, αὐτό τό στόμα ἀνοίγουμε γιά νά πάρουμε τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ποῦ σημαίνει ὅτι τόν δεχόμεθα ὡς ὁλόκληρη ὕπαρξη. Καί σωματικά καί πνευματικά. Καί στό σῶμα μας καί στήν ψυχή μας. Αὐτό εἶναι μία μεγάλη ἀλήθεια. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πράγματι κατοικητήριον, ναός τοῦ Θεοῦ.

Εἶναι ὅμως καί μία δεύτερη μεγάλη ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἀνεβάζει τήν ἀξία «ἄνθρωπος». Τό ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος στό ἴδιο κεφ. «οὐκ οἴδατε ὅτι τά σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν;» (Πρός Κορινθ. Α΄ κεφ. 6, 15.) Δέν γνωρίζετε ὅτι τά σώματά σας (βλέπετε; Δέν λέγει, οἱ ψυχές σας, λέγει, τά σώματά σας) ὅτι εἶναι μέλη τοῦ Χριστοῦ; Δηλ. τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι πολύ φυσικό αὐτό. Διότι ὅταν παίρνω καί κοινωνῶ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί δέχομαι καί μέ τό σῶμα μου καί μέ τήν ψυχή μου, δέχομαι μέ τήν ὕπαρξή μου ὁλόκληρη τόν Χριστό. Ἐδῶ προβάλλεται μάλιστα ἰδιαιτέρως τό σῶμα, διότι ὁ Ἀπόστολος ἔχει λόγους νά προβάλλει τό σῶμα. Ἂς μήν ἀνοιχθῶ πιό πολύ. Τό κάνει γιά λόγους ἠθικῆς καί σωφροσύνης, γιά νά πεῖ ὅτι δέν μπορεῖς νά σπαταλᾶς τό σῶμα σου στήν ἀνηθικότητα.

Ὁπότε σκοπίμως προβάλλει τό σῶμα. Γιά νά δείξει ὅτι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος, καί τό σῶμα του δηλαδή, εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα ἑνώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε δέν θά εἴχαμε καμία τελειοτέρα ἕνωση ἀπό αὐτήν, τήν ὁποίαν ἔχομε.

Λέγει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας, ἕνας θεολόγος Βυζαντινός, στήν «ἐν Χριστῷ ζωή» τό λέγει αὐτό, σ΄ ἕνα του σπουδαῖο βιβλίο, λέγει ὅτι, ἐάν φορέσουμε τά ροῦχά μας μπορεῖ νά μᾶς τά βγάλουν. Ἀλλά καί ὁποιοδήποτε ἀντικείμενο πού μποροῦμε νά ἔχουμε, μποροῦν νά μᾶς τό πάρουν. Γιατί ἡ ἕνωση πού ἔχομε μέ τά πράγματά μας εἶναι μηχανική. Ἄλλ΄ ἀκόμα μπορεῖ νά μᾶς βγάλουν καί τό δέρμα μας. Δικό μας εἶναι. Ἀλλά μποροῦν νά μᾶς τό βγάλουν τό δέρμα μας; Βεβαίως ὅταν μέ στήσουν νά ὑποστῶ μαρτύριο μπορεῖ νά μοῦ τό βγάλουν τό δέρμα μου. Μπορεῖ νά μοῦ βγάλουν τά κόκκαλά μου, νά μέ συντρίψουν, ἀλλά δέν μποροῦν νά μέ χωρίσουν ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό! Καί μάλιστα κατά ἕναν τέτοιο τρόπο πού εἶναι καταπληκτικός. Μάλιστα μέ τήν εὐκαιρία νά σᾶς πῶ ἐδῶ, ἴσως νά μήν τό ξέρετε, γνωρίζετε τό γιατί θαυματουργοῦν τά λείψανα τῶν ἁγίων; Τά κόκκαλά τους; Ξέρετε γιατί θαυματουργοῦν; Διότι ὅσο ζοῦσαν εἶχαν ἑνωθεί μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Βλέπετε ὅτι, ὅ,τι νά τά κάνουμε, νά τά κάψουμε, νά τά τελειώσουμε, νά τά πετάξουμε, ὅ,τι νά κάνουμε, δέν μποροῦμε νά τά χωρίσουμε ἀπό τήν ἕνωσή τους μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι μέλη ἀναπόσπαστα τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Καί ὅταν θά ἀναστηθοῦν οἱ ἄνθρωποι τότε θά ἀναδειχθοῦν πραγματικά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, γιατί θά εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία Του, τή θριαμβεύουσα, δηλ. στήν Βασιλεία Του. Βλέπετε τί σύνδεσμο μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό; Πολύ πέρα ἀπό κεῖνον πού μπορεῖ νά ἔχω μέ τό πετσί μου. Δέν λέω, μέ τά ροῦχα μου. Μέ τό πετσί μου τό ἴδιο. Μία στενοτάτη σύνδεση ὑπάρχει. Αὐτό εἴδατε πόσο ἀνεβάζει τόν ἄνθρωπο, τόν κάνει πραγματικά πάρα πολύ σπουδαῖο. Πάρα πολύ μεγάλο. Τό σῶμά μας εἶναι ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ὅπως τό σῶμα τό δικό μας. Ἀλλά ἐμεῖς εἴμαστε ὅπως τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέ βάση αὐτό τό σχέδιο γινήκαμε ἐμεῖς. Γι΄ αὐτό ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή παίρνει τήν ἀνυπολόγιστη ἀξία της, ἐπειδή γινήκαμε μέ τό χνάρι, τό ἀρχέτυπό τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ Θεός δέν ἔγινε κάτι ἄλλο. Ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό πού εἶμαι ἐγὼ καί παίρνω τήν ἀξία μου.

Βλέπετε, κάποτε ἅμα τά συνειδητοποιήσουμε αὐτά ὅλα, θ΄ ἀρχίσουμε νά εὐλαβούμεθα τό σῶμα μας. Πάρα πολύ νά τό εὐλαβούμεθα. Γι΄ αὐτό ὅταν κηδεύουμε ἕναν ἄνθρωπο, σᾶς εἶχα πεῖ μία περασμένη φορά, ἔχομε κεριά στό φέρετρό του γύρω, θυμιάζουμε τόν νεκρό ἄνθρωπο. Ἀλλά καί τόν ζῶντα ἄνθρωπο τόν θυμιάζομε. Γιατί; Γιατί εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί γιατί ἔχει πάρα πολύ μεγάλη ἀξία. Δέν τό συλλαμβάνετε. Οὔτε ἐγὼ μπορῶ νά τό συλλάβω οὔτε ἐσεῖς. Εἶναι ἕνα μυστήριο, τό πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία του. Ξέρετε πότε θά δοῦμε τήν ἀξία «ἄνθρωπος;». Ὅταν φύγουμε ἀπό τόν παρόντα κόσμο, βρεθοῦμε στήν κοινή ἀνάσταση, στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ θά ἀντιληφθοῦμε τί ἀξία ἔχει ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Πρέπει νά ποῦμε ἀκόμα ὅτι τό σῶμα ὡς κατασκευή, δέν ἔγινε ἀπό τόν Θεό γιά νά φυλακίσει κατά τίς πλατωνικές δοξασίες τήν ψυχή. Ὅταν δηλαδή θά ἔκανε τήν ψυχή ὁ Θεός, δέν θά ἐρχόταν νά τήν φυλακίσει μέσα στό ἀνθρώπινο σῶμα. Ὅπως οἱ ἄνθρωποι ἐπενόησαν καί ἐδόξασαν, δηλαδή φαντάστηκαν καί ἐγνωμοδότησαν. Ὄχι. Διότι ἁπλούστατα ἡ ψυχή εἶναι τό ἄλλο ἥμισυ τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως. Καί δέν μποροῦμε νά λογαριάσουμε τόν ἄνθρωπο ὡς ἄνθρωπο, ὅταν δέν ἔχει σῶμα ἢ ὅταν δέν ἔχει ψυχή. Δέν εἶναι, λοιπόν, κάτι πού ὁ κυρίως ἄνθρωπος εἶναι ἡ ψυχή καί τό σῶμά του εἶναι ἡ φυλακή του. Τό λέγω αὐτό, γιατί ἡ ἀλήθεια εἶναι πὼς μέ τόν Βουδισμό πού εἰσῆλθε στήν Δύση καί στήν Ἑλλάδα, τέτοιες δοξασίες μπορεῖτε νά τίς ἀκούσετε. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος περνᾶ τά διάφορα στάδια καθάρσεως μέ τίς ἀλλεπάλληλες μετενσαρκώσεις, γιά νά γίνει στό τέλος ἕνα καθαρό πνεῦμα. Δέν ὑπάρχει πιό δαιμονικό δόγμα ἀπό τοῦ νά εἰπωθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά καταλήξει ἕνα καθαρό πνεῦμα. Γιατί σ΄ αὐτή τήν περίπτωση ἔχομε τήν ἄρνηση τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἐάν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος καταλήγει νά γίνει ἕνα καθαρό πνεῦμα, ἀπαλλαγμένο ἀπό τόν σωματικό παράγοντα, πῶς εἶναι δυνατόν τότε ὁ Θεός νά ἔρθει νά μπεῖ μέσα σ΄ ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα, πού θεωρεῖται ὅτι εἶναι κάτι ἀκάθαρτο. Γι΄ αὐτό ἂν θά πήγαινε κανείς στόν Βουδισμό νά διδάξει τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ δηλαδή, θά ἦταν κάτι ἀκατανόητο, κάτι ἀσύλληπτο. Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι μάλιστα στήν πατρίδα μας δέχονται βουδιστικές θέσεις. Κι ἐδῶ στή Λάρισα ἑτοιμάζεται μία διάλεξη στίς 15 Ἀπριλίου. Στό Ἐμπορικό καί Βιομηχανικό Ἐπιμελητήριο. Καί εἶναι ν΄ ἀπορεῖ κανένας πῶς μποροῦν νά ὑπάρχουν Χριστιανοί καί νά παρασύρονται ἐκεῖ. Πῶς ἐξηγεῖται; Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐξήγηση παρά ὅτι ὑπάρχει μία βαθιά ἄγνοια. Ἂν ξέραμε τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί πόσο ψηλά στέκεται, ποιά εἶναι ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή, ἀναμφισβήτητα δέν θά φθάναμε σ΄ αὐτό τό κατάντημα. Ἴσως νά διακρίνετε στά θέματά μας αὐτά καί τήν μεγάλη ἀξία τῶν θεμάτων πού ἔχομε. Καί τήν ἐπικαιρότητά τους. Τό ὑπογραμμίζω αὐτό. Τήν ἐπικαιρότητά τους.

Τό ἀνθρώπινο, λοιπόν, σῶμα θά συναπολαύσει μετά τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ πάντοτε εἶναι ἑνωμένο καί μέ τήν ἀνάσταση πού θά ἔχουμε θά ξαναενωθεῖ, γιατί τί θά πεῖ παρακαλῶ θάνατος; Μία ὡραῖα ρήση τοῦ Μ. Ἀντωνίου δίνει τήν ἀπάντηση: «Ζωή ἐστιν ἡ ἕνωσις καί συνάφεια τοῦ νοός καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Ὁ δέ θάνατος ἐστιν οὐκ ἀπώλεια τῶν συναφθέντων ἀλλά διάλυσις τῆς γνώσεως αὐτῶν. Τοῦ γάρ Θεοῦ πάντα σώζεται  καί μετά τήν διάλυσιν». Τί εἶναι, λέγει, ἡ ζωή; Ἡ ἕνωση καί ἡ συνάφεια τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Τί εἶναι ὁ θάνατος; Ὁ θάνατος δέν εἶναι ἡ ἀπώλεια ἐκείνων πού ἑνώθηκαν, ἀλλά ἁπλῶς χωρίστηκαν. Εἶναι ἡ διάλυσις τῆς γνώσεώς των. Γιά τόν Θεό καί τό ἕνα μέρος, πού δέν ἔχει πιά συνάφεια ἡ ψυχή μέ τό σῶμα καί τό ἄλλο μέρος γιά τόν Θεό διασώζονται. Καί μετά τήν διάλυση. Γι΄ αὐτό καί θά ἐπιφέρει καί τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν ὁ Θεός. Εἶναι ὁ μόνος δυνατός. Ὁ ὁποῖος μπορεῖ αὐτό νά τό κάνει. Εἶναι τόσο μεγάλο μυστήριο, πού βέβαια τό ἀνθρώπινο μυαλό δέν τό χωράει. Ἔχομε τήν βεβαιότητα τῆς ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, πού δέν ξαναπεθαίνει πιά, ἀνασταίνεται καί ζεῖ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦμε, τό ἀνθρώπινο σῶμα θά παρασταθεῖ ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ δικαίου κριτοῦ νά δώσει λόγο. Ὄχι μόνο ἡ ψυχή ὅ,τι ἔπραξε. Ἀλλά καί τό σῶμα. Ἐνήστευσα; Ἀναφέρεται στό σῶμα. Θά πάρω τόν ἔπαινο. Ἐπόρνευσα; Θά πάρω τήν τιμωρία. Γι΄ αὐτό λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος χαρακτηριστικά «πᾶν ἁμάρτημα ὅ ἐὰν ποιήσῃ ἄνθρωπος ἐκτός τοῦ σώματός ἐστι, ὁ δέ πορνεύων εἰς τό ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει». (Κορινθίους Α’ κεφ.6, 18.) Εἴδατε ποῦ ἁμαρτάνει; Ἁμαρτάνει στό ἴδιο σῶμα. Θά δώσω λόγον στόν Θεόν καί γιά ὅ,τι ἐργάστηκα μέ τό σῶμα μου. Εἴτε ἀγαθό, εἴτε κακό. Εἶναι δόγμα πίστεως τῆς Ἐκκλησίας μας αὐτό, ὅτι θά δώσουμε λόγο στό Θεό καί μέ τήν ψυχή καί μέ τό σῶμα. Ἐάν κοπίασα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σωματικά, ἵδρωσα, κουράστηκα, ἀρρώστησα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, θά ἔχει τόν ἔπαινο. Καί τό σῶμά μου. Γιατί; Γιατί θά δοξασθεῖ. Θυμηθεῖτε τό δοξασμένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ στή Μεταμόρφωση. Εἶπε ὁ Χριστός : «Οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Πατρός αὐτῶν». (Ματθ. κεφ. 13, 43.) Οἱ δίκαιοι ὅταν θ΄ ἀναστηθοῦν μέ τό σῶμα τους. Ἀλλά καί στήν κόλαση θά εἶναι μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. Πού σημαίνει, ἐκεῖ θά δώσουν λόγο καί μέ τό σῶμά τους οἱ ἁμαρτωλοί. Καί θά βασανίζονται εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων καί μέ τό σῶμά τους, ὄχι μόνο μέ τήν ψυχή τους. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι τό σῶμα ἔχει καί αὐτό, ὅπως βλέπετε στή συνέχεια τοῦ θέματός μας, τήν ἀξία του, ἀνά πάσα στιγμή.

Ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «ἀπεκδεχόμενοι τήν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν». (Πρός Ρωμαίους κεφ. 8ο, 23.) Περιμένουμε τήν λύτρωσιν τοῦ σώματός μας. Τήν περιμένουμε. Γιά μήν πῶ ἡ δομή τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἡ σωτηρία ὁλοκλήρου του ἀνθρώπου καί τῆς ψυχῆς του καί τοῦ σώματός του.

Απόσπασμα από την 21η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού εἶναι κάτω ἀπό τό Θεό.

†.Τί εἶναι ὁ αὐτονομισμός; Ὁ αὐτονομισμός εἶναι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος θέλει νά εἶναι αὐτόνομος ἀπό τό Θεό. Δηλαδή νά μήν ἔχει καμία ἐξάρτηση ἀπό τό Θεό. Σήμερα ἔχουμε πολλούς Χριστιανούς πού ζοῦν μέ αὐτό τόν αὐτονομισμό. Καί δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα ἀνανεούμενο καί ἐπαναλαμβανόμενο μέσα στήν Ἱστορία. Καί εἶναι τό πρῶτο ἀνθρώπινο ἁμάρτημα. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δὲν ἔκαναν καμία ἄλλη ἁμαρτία μέσα στόν παράδεισο παρά αὐτή καί μόνο. Τό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας. Ὅταν καθ’ ὑποβολή τοῦ διαβόλου ζήτησαν νά θεωθοῦν χωρίς τό Θεό. Τί τούς εἶπε ὁ διάβολος; Ὁ Θεός σᾶς εἶπε νά μήν δοκιμάσετε ἀπό τόν καρπό, σᾶς ἔβαλε μία ἐντολή ἀκριβῶς γιά νά σᾶς ἐμποδίσει νά γίνετε θεοί. Ψεῦδος! Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος εἶπε, ὅτι ὁ διάβολος εἶναι ἀπ’ ἀρχῆς ψεύτης. Αὐτός γεννάει τό ψεῦδος. Καί κατόπιν ὑποβάλλει στούς πρωτόπλαστους νά δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό, δηλαδή νά παραβοῦν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δηλαδή νά μήν ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεό, ὥστε νά ἐπιτύχουν νά θεωθοῦν. Αὐτή λοιπόν ἡ κατάσταση, ἡ κατάσταση νά θεωθεῖ δηλαδή κανείς χωρίς τόν Θεό, λέγεται αὐτονομία. Καί εἶναι αὐτή ἡ οὐσία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἀλλά αὐτό τό προπατορικό ἁμάρτημα, πού πολλές φορές λέμε, τόσο ἀνόητοι ἦσαν οἱ πρωτόπλαστοι νά χάσουν τόν παράδεισο κτλ. τό ἐπαναλαμβάνουμε κι ἐμεῖς. Δέν εἶναι ἕνα ἁμάρτημα πού ἔγινε μία φορά καί τελείωσε. Ἀλλά εἶναι ἕνα ἁμάρτημα ἐπαναλαμβανόμενο ὄχι σέ κάποιες ἐποχές ἢ σέ κάποιες γενεές, ἀλλά σέ ὅλες τίς γενεές, σέ ὅλες τίς ἐποχές, μέχρι πού νά τελειώσει ὁ κόσμος, καί δυστυχῶς ἀπό τήν πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων. Καί ἂν τό θέλετε, δυστυχῶς εἶναι καί πολλοί ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί, πάρα πολλοί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δέχονται ὅτι πρέπει νά ἔχουμε μία ἀπό τόν Θεό αὐτονομία. Δηλαδή νά εἶναι ἀνεξάρτητοι. Σοῦ λέει, δέν εἶμαι ἄθεος, πιστεύω στόν Θεό. Ἀλλά ὁ Θεός εἶναι στόν οὐρανό κι ἐγὼ εἶμαι στήν γῆ. Ἐκεῖνος κοιτάζει, ὅ,τι κοιτάζει στόν οὐρανό κι ἐγὼ κοιτάζω ὅ,τι κοιτάζω στήν γῆ. Ὅ,τι θά ἐπιτύχω, θά τό ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος! Καί συνεπῶς, ἀφοῦ θά ἐπιτύχω ἐγὼ ὁ ἴδιος ὅ,τι θά ἐπιτύχω, δέν κινοῦμαι περί τόν Θεό, ἀλλά περί τόν ἑαυτό μου. Καί ἔτσι ἔχουμε τό λεγόμενο ἀνθρωποκεντρισμό. Ἐνῶ δέν εἶναι ὁ ἀνθρωποκεντρισμός παρά τό προπατορικό ἁμάρτημα. Γιατί αὐτό ζήτησε καί ὁ Ἀδάμ νά κάνει. Νά κινηθεῖ, νά θεωθεῖ χωρίς τό Θεό. Ἔτσι καί ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος εἶναι αὐτονομημένος ἄνθρωπος. Δέν μιλῶ γιά τούς ἄθεους. Ἀλλά γιά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν στόν Θεό, ἀλλά δέν θέλουν νά ἔχουν καμία σχέση μέ τό Θεό. Νά μή ρυθμίζει τή ζωή τους ὁ Θεός, ἀλλά νά ρυθμίζουν οἱ ἴδιοι τή ζωή τους. Πάντως, ἕνας ὁ ὁποῖος στόν αὐτονομισμό ἔχει τήν αἴσθηση, καλύτερα τήν ψευδαίσθηση, ὅτι εἶναι ἐλεύθερος ἄνθρωπος, στήν πραγματικότητα εἶναι δοῦλος. Εἶναι δοῦλος τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του. Τήν ἀληθινή ἐλευθερία, μᾶς τή δίνει ὁ Θεός, πού γνωρίζει τήν κατασκευή μας, μᾶς ἀγαπᾶ, εἴμαστε παιδιά του. Γιά νά μπορέσουμε νά ἀποκτήσουμε τό ἀληθινό μέτρο τῆς ἐλευθερίας, θά πρέπει νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν αὐτονομία. Ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού εἶναι κάτω ἀπό τό Θεό. Γιατί μόνο ὁ Θεός ἐλευθερώνει, λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος «τῇ ἐλευθερίᾳ ᾖ ὁ Χριστός ἡμᾶς ἐλευθέρωσε στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθαι.» (Πρός Γαλάτας 5,1) Μείνετε στερεοί στήν ἐλευθερία τήν ὁποία ὁ Θεός, ὁ Χριστός μᾶς ἐλευθέρωσε. Καί νά μή μπαίνετε πάλι κάτω ἀπό ζυγούς δουλείας. Καί αὐτοί οἱ ζυγοί τῆς δουλείας εἶναι πάμπολλοι. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς ζυγούς εἶναι ἡ αὐτονομία!

Ἀλλά θά ἔπρεπε νά σᾶς πῶ, ὅτι σ’ ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν δημιουργεῖται μία ἑτερονομία. Θά ἐξηγήσω τήν λέξη. Ἑτερονομία θά πεῖ νά ὑπάρχει κάποιος ἀπό πάνω μου καί νά κινοῦμαι ἐγὼ πάντοτε κατά τή θέληση ἐκείνου τοῦ κάποιου, κατά τρόπο πού ἐγὼ νά μήν ἔχω πλέον ἐλευθερία θελήσεως. Αὐτό λέγεται ἑτερονομία. Καί δέν εἶναι ὑπακοή ἀλλά ὑποταγή. Ὅπως ἀκριβῶς ὑποτάσσεται κάποιος δοῦλος στό ἀφεντικό του. Ὅπως συνέβαινε στήν ἀρχαία ἐποχή μέ τούς δούλους. Ἀλλά αὐτό σημαίνει ὅτι δέν θά εἶμαι σέ αὐτονομία, θά πέσω στήν ἑτερονομία; Ἄλλος θά κυβερνάει τή ζωή μου; Ὅταν κυβερνάει ὁ Θεός τή ζωή μου, δέν τήν κυβερνᾶ ἐρήμην της ἐλευθερίας μου. Θέλω νά εἶμαι κάτω ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς κάτω ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πῶς ἕνα παιδί μέ τό νά ὑποτάσσεται στό σπίτι του, στούς γονεῖς του, γιατί τούς ἀγαπᾶ καί τό ἀγαποῦν δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖται ἡ ἐλευθερία του. Ἀλλά σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος δίδει τόν ἑαυτό του νά ὑποτάσσεται στούς γονεῖς του. Εἶναι ἐλεύθερος! Ἀπόδειξη ὅτι ὁ Θεός δέν μᾶς δουλώνει, δέν μᾶς ὑποδουλώνει, δέν μᾶς ὑποτάσσει ὅπως ὑποτάσσουν ἐχθρικά στρατεύματα. Εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀνά πᾶσα στιγμή δύναται νά πεῖ, δέν δέχομαι τό Θεό. Μπορεῖ νά ἐγκαταλείψει τόν Θεό. Ἀνά πάσα στιγμή. Τρανό παράδειγμα, αὐτοί οἱ πρωτόπλαστοι. Οἱ πρωτόπλαστοι δέχθηκαν μία ἐντολή. Μποροῦσαν νά κάνουν ὅμως ὅ,τι θέλουν. Ἦσαν ἐλεύθεροι. Μποροῦσαν μέ τήν ἐλευθερία τους νά ποῦν: θά ὑπακούσουμε στόν Θεό ἢ δέν θά ὑπακούσουμε στόν Θεό. Προτίμησαν τό τελευταῖο. Νά μήν ὑπακούσουν στόν Θεό. Δέν σημαίνει λοιπόν, ὅτι, ὅταν εἶμαι στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ, εἶμαι σέ ἑτερονομία. Δηλαδή σέ μία ὑποταγή πού ἡ βούλησή μου, ἡ θέλησή μου εἶναι σκλαβωμένη. Καί δέν μπορῶ νά κάνω κάτι διαφορετικό. Ἂν καμιά φορά, καί γιά νά τά παίρνουμε λίγο πρακτικότατα τά πράγματα, ἂν καμιά φορᾶ στήν πνευματική μας ζωή αἰσθανόμαστε αὐτό τό θέλει ὁ Θεός, ἀλλά ἐμεῖς δυσανασχετοῦμε, δέν μποροῦμε, ἐδῶ δέν πρόκειται περί ὑποταγῆς, γιατί καταρχάς μόνοι μας θέλουμε νά ζήσουμε τήν Χριστιανική ζωή· θέλω ἐπί παραδείγματι τό πρωί νά σηκωθῶ νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά βαριέμαι, τί θά πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ; Ὁ Θεός θέλει νά πάω στήν ἐκκλησία. Ἐγὼ δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία. Δέν θέλω πραγματικά στήν ἐκκλησία; Ἢ ἁπλῶς βαριέμαι; Ἂν εἶχα ἕνα τρόπο νά βρισκόμουνα στήν Ἐκκλησία θά ἤθελα. Δέν ἔχω ἀντίρρηση. 

Τί εἶναι λοιπόν ἐκεῖνο τό ὁποῖο μέ ἐμποδίζει; Ὄχι ὅτι δέν θέλω νά πάω στήν Ἐκκλησία, ἀλλά μία νωθρότητα τοῦ σώματός μου. Ὄχι τῆς ψυχῆς μου· τοῦ σώματός μου. Κάποτε καί τῆς ψυχῆς μου μπορεῖ νά εἶναι, ἐνῶ στό βάθος θέλω. Τί πρέπει νά κάνω τώρα ἐδῶ ἐγώ; Πρέπει αὐτό τό νωθρό ἑαυτό μου νά τόν σπρώξω, τρόπον τινά. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός εἶπε, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται. Καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὑφίσταται βιασμό. Εἶναι σάν μία πόλη, ἡ ὁποία ἔχει ψηλά τείχη, καί ὑπάρχουν ἀπ’ ἔξω οἱ ἐκπορθοῦντες τήν πόλη αὐτή. Αὐτοί πού τή βιάζουν, βιάζουν τά τείχη της, τελικά ρίπτουν τά τείχη της καί μπαίνουν μέσα στήν πόλη. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λοιπόν, βιάζεται. Δέν ἐκβιάζεται. Καί ἐκεῖνοι πού εἶναι βιαστές, αὐτοί τήν κερδίζουν. Τί θά ἐκβιάσω; Ὁ Χριστός εἶπε ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό μέσα μας. Ξεκινάει ἀπό τό ἐσωτερικό μας. Ξεκινάει ὑποκειμενικά γιά νά καταλήξει ἀντικειμενικά. Θά γίνει καί ἀπ’ ἔξω μας ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε με τί εἶπα. Εἶναι ἀπό μέσα μας καί θά γίνει κι ἀπ’ ἔξω μας. Διότι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι μόνο μέσα μου. δέν εἶναι δηλαδή μία πνευματική κατάσταση. Ἀλλά εἶναι καί μία δημιουργία πού εἶναι γύρω μου. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅμως μερικοί λένε δυστυχῶς, ἂν καί δέν εἶναι τώρα τό θέμα μας αὐτό, ὅτι ἡ κόλαση καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι πνευματικές καταστάσεις. Λάθος! Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει σῶμα. Καί μέ τό σῶμα του θά βρεθεῖ καί στά δυό. Καί στήν κόλαση καί στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ συνεπῶς σημαίνει ὅτι καί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί ἡ κόλαση εἶναι καί ἐξ ὑποκειμένου καί ἐξ ἀντικειμένου. Εἶναι καί μέσα μου, εἶναι καί ἀπ’ ἔξω μου. Γιά νά φθάσω λοιπόν ἐγὼ τώρα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἂν τήν ἐγκαθιδρύσω μέσα μου, πρέπει νά βιάσω τό νωθρό ἑαυτό μου. Καί τί θά πῶ; «Σήκω, θά πῶ στόν ἑαυτό μου, σήκω. Σήκω ἀπ’ τό κρεβάτι σου. Πήγαινε στήν ἐκκλησία». Βαριέσαι νά κάνεις προσευχή. «Σήκω νά κάνεις προσευχή». Πρέπει νάἐκβιάσω τόν ἑαυτό μου γιά νά κάνω προσευχή. Ὅπως, καί ἂν τό θέλετε, νά τό πάρω παράλληλο καί σέ βιοτικά πράγματα. Στό σχολεῖο. Πέστε μου σᾶς παρακαλῶ. Ἐγὼ μία ζωή ὁλόκληρη, ὅταν ἤμουν ἔφηβος, τέτοια ἐποχή, ἄνοιξη, πάντα εἶχα ἐξετάσεις. Διάβαζα καί ἔβλεπα τήν ὡραία φύση καί ἔλεγα, «τί ὡραία κι ἐγὼ εἶμαι κλεισμένος μέσα· πότε θά τελειώσει αὐτή ἡ ἱστορία; Μία ζωή, ἔλεγα, εἶμαι κλεισμένος καί δέν ἀπολαμβάνω τήν ἄνοιξη». Ὅταν τελείωσαν τά διαβάσματα καί οἱ ἐξετάσεις, ὅποτε μποροῦσα νά χαρῶ τήν ἄνοιξη. Ποιός μέ κρατοῦσε μέσα; Ἐγὼ ὁ ἴδιος. Γιατί; Ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου νά καθίσω νά διαβάσω καί νά δώσω ἐξετάσεις. Δέν μέ βίαζε κανένας. Ἐγὼ ἐβίαζα τόν ἑαυτό μου. Συνεπῶς; Εἶμαι ἐλεύθερος. Δέν ὑποτάσσομαι· ὅμως ὑπακούω στό θέλημα τοῦ Θεοῦ· γιατί κρίνω ὅτι αὐτό εἶναι τό συμφέρον μου. Τό νά μήν πέσω στό ἁμάρτημα τῆς αὐτονομίας, δέν σημαίνει ὅτι κατ’ ἀνάγκη θά πέσω στήν ἑτερονομία. Ὄχι! Ἀλλά στήν ὑπακοή τοῦ Θεοῦ μέ ὅλη μου τήν ἐλευθερία νά ἐκβιάζω τόν ἑαυτό μου γι’ αὐτό τό ζήτημα. Πάνω σ’ αὐτό τό σημεῖο, θά ‘θελα νά σᾶς ἔλεγα, ἐπειδή δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλά φιλοσοφικά συστήματα, ἰδίως τά ὑπαρξιακά ἢ ἂν θέλετε τά ὑπαρξιστικά, νά τό πῶ ἔτσι, καί τὰ ὁποῖα ἑλκύουν πολύ τούς ἀνθρώπους σήμερα, καί μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ νεολαία μας κυρίως ζεῖ τά συμπεράσματα πιά αὐτῶν τῶν ὑπαρξιστικῶν φιλοσοφικῶν συστημάτων. Τί ἀκριβῶς εἶναι, αὐτά τά ὑπαρξιστικά φιλοσοφικά συστήματα, πού ἀναφέρονται δηλαδή στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη; Δέν ἔχουν τίποτα ἄλλο παρά μία ἀνθρωποκεντρική θεμελίωση. Βάζουν στό κέντρο τόν ἄνθρωπο. Καί συνεπῶς ἐπαναλαμβάνουν τό προπατορικό ἁμάρτημα. Τό ἐπιχείρημα; Ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ἐξάλλου αὐτό ὁ διάβολος εἶπε στούς πρωτόπλαστους. Ἔχετε μία δέσμευση. Ναί μέν ὅλα δικά σας, γιατί λέγει, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, πονηρότατος, σᾶς εἶπε ὁ Θεός, λέγει, νά μήν δοκιμάσετε κανένα καρπό ἀπό τόν κῆπο, τόν παράδεισο. «Ὄχι, λέει ἡ Εὕα, ἀλλά μόνο ἀπ’ αὐτό τό δέντρο.» (Γένεσις κεφ. 3,2) Ὡς ἂν τούς ἔλεγε· ὅτι ὁ Θεός ὅλα τά ἀπαγορεύει (κι αὐτό δέν μᾶς λέγουν καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Μᾶς λένε ὅτι, εἶσαι Χριστιανός; Ὅλα σέ σένα ἀπαγορεύονται. Ποιά ἀπαγορεύονται; Κι ἐμεῖς λέμε: Νά μόνο αὐτό ἀπαγορεύεται. Ἡ ἀνηθικότητα ἀπαγορεύεται, τά ναρκωτικά ἀπαγορεύονται, ἡ τεμπελιά ἀπαγορεύεται, τό ψέμα ἀπαγορεύεται, ἂχ καημένε…..) λέει τώρα ὁ διάβολος στούς πρωτόπλαστους: εἶναι γιά νά μήν ἀνοίξουν τά μάτια σας. Δηλαδή τούς ὑποβάλλει τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Καί ἐδῶ τά ὑπαρξιακά, ὑπαρξιστικά αὐτά συστήματα, τά ἀνθρωποκεντρικά, αὐτά ὑποβάλλουν τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ὅταν τό παιδί φτάνει νά λέγει ὅτι δέν ἀναγνωρίζω οὐδεμία αὐθεντία· οὔτε τό δάσκαλό μου, οὔτε τόν καθηγητή μου, οὔτε τόν ἱερέα, οὔτε τόν πατέρα μου, οὔτε τήν μάνα μου. Αὐθεντία δέν ὑπάρχει. Τότε ποιός εἶναι αὐθεντία; Εἶμαι ἐγώ. Καί ποιός εἶναι γιά τόν καθένα ἡ αὐθεντία; Ἡ ἀφεντιά του. Ἀλλά ἐάν ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία γιά τόν ἑαυτό μου, τότε μπορῶ νά λέγω ὅτι αἰσθάνομαι ἀπόλυτη ἐλευθερία. Τό σύνθημα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Ἀλλά ὅταν ἀκολουθήσω τό σύνθημα τῆς ἀπολύτου ἐλευθερίας, στήν πραγματικότητα ἔχω δουλωθεῖ. Ἔχω γίνει δοῦλος. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά καπνίσω; Ἐλεύθερος εἶμαι. Μά, ὅταν καπνίσω γίνομαι δοῦλος τοῦ τσιγάρου. Ἐλεύθερος δέν εἶμαι νά πιῶ ναρκωτικά; Ἐλεύθερος εἶμαι. Ἐάν τά πιῶ, τότε γίνομαι δοῦλος τῶν ναρκωτικῶν. Καί βλέπετε τούς ἀνθρώπους νά γίνονται τά θύματα τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Νά σᾶς παρακαλοῦν καί νά σᾶς λέγουν: Ἐλευθερῶστε μας! Ἐλευθερῶστε μας. Θέλω νά ἐλευθερωθῶ ἀπό τά ναρκωτικά, μά δέν μπορῶ. Πιάστε με, βάλτε με κάπου, κάντε μέ ἀποτοξίνωση, θέλω νά ἐλευθερωθῶ. Γιατί παιδί μου; Εἶσαι δοῦλος; Καί ζητᾶς ἐλευθερία; Μά ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας δέν ξεκίνησες νά κάνεις ὅ,τι ἔκανες, νά παίρνεις ναρκωτικά; Πῶς τώρα λέγεις, σῶστέ με, ἐλευθερῶστέ μέ; Ἅ, σημαίνει λοιπόν, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία τήν ὁποία διάλεξες σέ ὁδήγησε σέ σκλαβιά. Μετά ἡ ἀνηθικότητα. Ἀρχίζουν ἀπό τό Δημοτικό Σχολεῖο ἀκόμα νά ἔχουν φίλους ἢ φίλες. Λένε: εἶμαι ἐλευθερωμένη κοπέλα. Ἀκούσατε: εἶναι τίτλος τῆς ἐποχῆς μας αὐτό. Ἐλευθερωμένη κοπέλα. Παλιότερα λέγαμε χειραφετημένη κοπέλα. Σήμερα, λέγεται, «ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα». Ἀκοῦστε τί εἶπα. Ἡ ἐλευθερωμένη κοπέλα. Δηλαδή νά κάνει ὅ,τι θέλει. Θύματα πέφτουν καί ἐγκλημάτων ἀκόμα. Ἀλλά ἔχουν ἤδη πέσει θύματα τοῦ ἴδιου του ἑαυτοῦ τους. Εἶναι δυστυχισμένα πλάσματα οἱ κοπέλες αὐτές. Ὥστε θά ξέρετε πολύ καλά, ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία, στό τέλος ὁδηγεῖ στό μή προορισμό τῆς ὑπάρξεως. Δέν μπορεῖς νά ὁδηγηθεῖς στή θέωση. Χάνεις τόν προορισμό σου. Καί ποῦ φθάνεις; Στήν κόλαση! Ξέρετε πῶς τό ἔλεγε αὐτό ὁ Σάρτρ; Αὐτός πού διέφθειρε τήν νεολαία τῆς Εὐρώπης. Ἔλεγε: «Ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι ἡ κόλασή μου». Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας λένε, ὅταν δεῖς τόν ἄλλον ἄνθρωπο εἶναι ὡς νά εἶδες τό Θεό. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Εἶδες, λέει, τόν πλησίον σου, τόν ἀδελφόν σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Καί ὁ Χριστιανισμός ὑπαρξισμός εἶναι. Δηλαδή ἀναφέρεται στήν ὕπαρξη. Ἀλλά εἶναι θεοκεντρικός. Καί ὅλα τ’ ἄλλα συστήματα ὑπαρξισμός εἶναι, ἀλλά ἀναφέρονται στήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἀνθρωποκεντρικά συστήματα. Ποῦ ὁδηγεῖ ὁ Χριστιανισμός ποῦ ἐνδιαφέρεται γιά τήν ὕπαρξη; Ὁδηγεῖ στό Θεό. Εἶδες, λέγει, τόν ἀδελφό σου; Εἶδες Κύριον τόν Θεόν σου. Αὐτό δέν εἶχε πεῖ καί ὁ Ἰακὼβ στόν Ἠσαῦ, ὅταν τόν εἶδε; Εἶδα, λέγει, ὅταν εἶδα τό πρόσωπό σου, ὡς νά εἶδον τόν Κύριον, τόν Θεόν μου». Ὁπότε μέσα στή θέα τῶν προσώπων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων εἶναι εὐτυχισμένος ὁ ἄνθρωπος. Μέσα στήν ἀγάπη καί τήν κοινωνία τῶν προσώπων τῶν ἄλλων. Ὁ ὑπαρξισμός, ὁ ἐγωκεντρισμός ποῦ ὁδηγεῖ; Στήν ἀπομόνωση. Δηλαδή δέν ἀναγνωρίζω κανένα πρόσωπο· εἶμαι ἡ αὐθεντία, καί μόνο ἐγὼ εἶμαι ἡ αὐθεντία. Ἡ παρουσία τοῦ ἄλλου γιά μένα εἶναι κόλαση. Κόλαση! Καί στό τέλος ἀπομονώνομαι καί εἶμαι δυστυχισμένος. Γι’ αὐτό σήμερα ἔχουμε τήν κόλαση στούς ἀνθρώπους πρίν ἀπό τήν κόλαση. Μέσα στήν ψυχή τους ἔχει ἐγκαθιδρυθεῖ ἡ κόλαση. Καί αἰσθάνονται δυστυχισμένοι ἄνθρωποι. Αὐτή, λοιπόν, ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία ὁδηγεῖ στήν κατάσταση τῆς δουλείας. Πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε. Κι ἔτσι νά ἀνοίξει πραγματικά ὁ δρόμος γιά νά μπορέσουμε νά φθάσουμε στή θέωση. Αὐτά δηλαδή πρέπει νά παραμεριστοῦν. Πρέπει νά τά βγάλουμε ἀπό τήν μέση. Ὅπως καταλάβατε, στήν ἐποχή μας ἔχουμε πολλά ἐμπόδια. Ἐγώ σᾶς τά συνόψισα γιά νά τά δεῖτε σέ μία θεωρητική θεμελίωση. Καί νά μήν παγιδεύεστε, ὅπως παγιδεύτηκαν οἱ πρωτόπλαστοι.

Απόσπασμα από την 21η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ποιά εἶναι ἡ θέση τοῦ χριστιανοῦ ἢ τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπέναντι τοῦ πολιτισμοῦ;

†.Σήμερα εἴμαστε χριστιανοί. Καί εἴμαστε μπροστά στό φαινόμενο τοῦ πολιτισμοῦ. Βέβαια σέ κάθε ἐποχή ὁ ἄνθρωπος ἀνέπτυξε πολιτισμό. Ἀπό τήν στιγμή πού ἄρχισε νά κάνει τό χῶμα ἀγγεῖο καί νά τό βάζει στό φοῦρνο καί νά τό ψήνει, ἔκανε πολιτισμό. Καί καλές τέχνες. Ὅταν βρίσκουμε μέσα στά σπήλαια χαράγματα, ἐκεῖ ὁ ἄνθρωπος ἔκανε καλλιτεχνία. Αὐτό εἶναι πολιτισμός. Καί μπορεῖ νά πεῖ κανένας ὅτι ὅλα αὐτά γίνονται, γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του αὐτή τήν δημιουργικότητα. Ἀλλά ὅμως ἐκεῖ πού ἔφθασε ὁ πολιτισμός ὁ χριστιανός πῶς θά κινηθεῖ; Ἐδῶ ὑπάρχει ἕνα πρόβλημα, τό ὁποῖο πολύ μέ ἔχει ἀπασχολήσει τά τελευταῖα χρόνια καί ὄχι μόνο. Ἀπό τότε πού ἄρχισα νά καταλαβαίνω τόν ἑαυτό μου, τό πρόβλημα αὐτό μέ ἀπασχολεῖ. Εἶναι ἀνάγκη νά μᾶς ἀπασχολήσει τό πρόβλημα αὐτό. Ἂν δέ μᾶς ἀπασχολήσει σημαίνει ὅτι ὑποδουλωθήκαμε χωρίς ὅρους σ’ αὐτό τό θηρίο πού λέγεται πολιτισμός. Ποιά εἶναι ἡ θέση δηλαδή τοῦ χριστιανοῦ ἢ τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπέναντι τοῦ πολιτισμοῦ; Πῶς δηλαδή πρέπει νά σταθῶ ἐγὼ σάν χριστιανός ἀπέναντι στόν πολιτισμό;

Πρέπει νά ποῦμε κατ’ ἀρχάς ὅτι μεταξύ του χριστιανισμοῦ καί τοῦ πολιτισμοῦ ὑπάρχει μία ἀντινομία. Ὁ πολιτισμός εἶναι ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου νά κάνει ὡραία τή ζωή του ἐπάνω στή γῆ. Νά ξαναβρεῖ καί νά ξαναφτιάξει αὐτό πού ἔχασε. Τί; Τόν παράδεισο. Θέλει νά φτιάξει λοιπόν ἐπάνω στή γῆ τόν παράδεισο. Ποιόν παράδεισο; Ἐκεῖνον πού ἔχασε.

Λέγει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τούς πρωτοπλάστους στόν παράδεισο τῆς τρυφῆς. Τρυφή θά πεῖ ἀπόλαυση. Βεβαίως δέν ἐννοοῦμε τήν ἀπόλαυση πού αἰσθανόμαστε σήμερα, καθισμένοι σέ μία σειζλόνγκ πολυτελείας, τραβώντας τόν καπνό τοῦ τσιγάρου μας κατά ἡδονιστικό τρόπο καί πίνοντας διάφορα ποτά, οὐίσκι, κόκα - κόλα, δέν ξέρω τί.

Καί βλέποντας ἔτσι ἀπλανῶς. Τί φοβερό! Ἅμα βλέπω αὐτή τήν εἰκόνα … λέγω· ἐκεῖ ἔφτασε ὁ ἄνθρωπος; Ὅταν λέμε, λοιπόν, τρυφή τοῦ παραδείσου, δέν ἐννοοῦμε τόν ἄνθρωπο πού ἀπολαμβάνει μέ ὅλες τίς αἰσθήσεις του τίς ἡδονές τῆς ζωῆς του. Νά φυλάξει ὁ Θεός! Ἡ τρυφή εἶναι μία ἀπόλαυση λεπτή, τήν ὁποία δέν μποροῦμε σήμερα νά καταλάβουμε.

Θέλει ὁ ἄνθρωπος τώρα νά φέρει τόν παράδεισο στή γῆ καί παράδεισο ἐννοεῖ τήν ἀπόλαυση. Τήν τρυφή μέ τήν ἔννοια τῶν ἡδονῶν. Καί ἕναν παράδεισο στόν ὁποῖο βεβαίως δέν θά περπατάει ὁ Θεός. Ἀλλά θά περπατάει μόνον ὁ ἄνθρωπος καί δέν θά ἔχει καμμία ἀνάγκη ἀπό τό Θεό. Στόν παράδεισο τόν ἀρχαῖο ὁ Θεός ἐπεσκέπτετο τούς πρωτοπλάστους.

Σκεφθεῖτε νά ἔχετε ἐπισκέπτη τόν Θεό. Διαβάζουμε στήν Ἁγία Γραφή, ὅτι ὁ Κύριος πῆγε σ’ ἕνα σπίτι κι ἐκεῖ ἔγινε ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο παρακάτω κλπ …, σ’ ἕνα σπίτι! Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός! Δηλαδή ἂν ἤμουνα ἐγὼ ὁ νοικοκύρης ἐκείνου τοῦ σπιτιοῦ, τί θά ἔλεγα, ὅτι ὁ Παντοκράτωρ πού ἔγινε ἄνθρωπος ἦρθε στό σπίτι μου; Καί τόν βλέπω; Πώ, πώ, ἀσύλληπτο πρᾶγμα! Ἀσύλληπτο εἶναι τό πῶς οἱ πρωτόπλαστοι ἐδέχοντο τίς ἐπισκέψεις τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ, πρίν γίνει ἄνθρωπος. Τοῦ Θεοῦ Λόγου. Νά ἡ

ἀντινομία, λοιπόν, τοῦ πολιτισμοῦ.

Θέλει νά φτιάξει ἕναν παράδεισο ἐπί τῆς γῆς χωρίς τό Θεό!  Ἕναν παράδεισο τοῦ τεχνικοῦ καί πνευματικοῦ πολιτισμοῦ.

Ὁ χριστιανισμός μᾶς λέγει, «οὐκ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν» (Προς Εβραίους κεφ. 13, 14)

Ἐδῶ δέν ἔχομε πατρίδα. Ἡ ζωή μας εἶναι παροδική. Ὅτι ὅλα τά πράγματα εἶναι ἕνα σχῆμα. Καί ἡ ἰδιοκτησία καί ὁ πλοῦτος καί ὁ γάμος. Εἶναι σχήματα τοῦ παρόντος αἰῶνος. Συνεπῶς δέν πρέπει νά δώσω πάρα πολύ διάσταση σ’ αὐτά. Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μή ἔχοντες» (Α΄ Προς Κορινθίους κεφ. 7, 29)

Αὐτοί πού ἔχουν γυναῖκες, δηλαδή παντρεύτηκαν, θά ζοῦν, θ’ ἀγαποῦν τήν σύζυγό τους, ἀλλά θά ζοῦν κατά τρόπο τέτοιο, σάν νά μήν εἶχαν παντρευτεῖ. Δηλαδή; Νά ἔχουν μπροστά τους τό θέμα τῆς σωτηρίας. Νά μήν τούς ἐμποδίζει ἡ γυναίκα τους γιά τό θέμα τῆς σωτηρίας. 

“Οι ἀγοράζοντες, λέγει, ὡς μή κατέχοντες” (Α΄ Προς Κορινθίους κεφ. 7, 30)

Ὅταν παίρνουμε ἕνα σπίτι, ἕνα χωράφι, ἕνα μαγαζί, ἕνα αὐτοκίνητο, θά τό ἔχουμε σάν νά μήν τό ἔχουμε. Σήμερα μερικοί ἀγοράζουν αὐτοκίνητο, τό πλένουν, τό ξαναπλένουν, τό καθαρίζουν, τό ξανακαθαρίζουν … τό ἔχουν κάνει εἴδωλο τό αὐτοκίνητο.

Μία μερική ὑποδούλωση. «Οἱ δέ χρώμενοι τῷ κόσμω τούτω ὡς μή καταχρώμενοι» (Α΄ Προς Κορινθίους κεφ. 7, 31)

Αὐτοί πού κάνουν χρήση τοῦ κόσμου καί τοῦ πολιτισμοῦ, ὡς μή καταχρώμενοι, να μὴν φτάνουν στήν κατάχρηση. Τίποτα ἀπὸ αὐτὰ. Θά μπῶ στό αὐτοκίνητο, θά λέγαμε μέ τήν σύγχρονη γλώσσα μας, καί θά ξανακατεβῶ ἀπό τό αὐτοκίνητο, νά κάνω τήν δουλειά μου. Ἄναψα τό ἠλεκτρικό, εἶδα, ἔκανα τή δουλειά μου, τελείωσε. Ὄχι νά κολλήσω ἐπάνω στόν πολιτισμό. Μήν κάνω κατάχρηση, ἀλλά χρήση τοῦ κόσμου τούτου. Γιατί; «Παράγει τό σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου» (Α΄ Προς Κορινθίους κεφ. 7, 31)

Περνάει ἡ μορφή του. «Οὐκ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν». Δέν ἔχουμε ἐδῶ πατρίδα.  «Ἀλλά τήν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν». Τήν μελλοντική περιμένουμε καί ἐπιζητοῦμε. Ὑπάρχει λοιπόν μία ἀντινομία ἢ δέν ὑπάρχει ἀντινομία; Ἀνάμεσα στόν πολιτισμό καί στό χριστιανισμό; Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι τό

πρόβλημα καί ἐπιθυμῶ νά σᾶς κάνω καί ἐσᾶς κοινωνούς τοῦ ἰδίου προβλήματος. Γιατί; Διότι ὁπωσδήποτε ὁ χριστιανός δέν πρέπει νά ἔχει προβλήματα. Ἐκεῖνο πού ἔχει γίνει πιά τῆς μόδας εἶναι ἡ λέξη πρόβλημα. Συναντᾶμε ἕναν ἄνθρωπο στό δρόμο καί τοῦ λέμε τί κάνει καί ἀμέσως μᾶς ἀπαντάει: Προβλήματα, προβλήματα. Έ, ὄχι ἔτσι, ὄχι. Ὁ χριστιανός ἔχει τό πρόβλημα τῆς σωτηρίας του. Πῶς θά σωθεῖ. Πῶς θά ἐπιτύχει νά σωθεῖ. 

Ἀλλά ἐδῶ ὅμως εἶναι θέμα σωτηρίας. Καί συνεχῶς θέλω νά σᾶς κάνω κοινωνούς αὐτοῦ του προβλήματος. Διότι ἂν δέν προσέξουμε καί μποῦμε μέσα στό χάος, στό πέλαγος τοῦ πολιτισμοῦ, τότε … πῶς θά σωθοῦμε; Ὑπάρχει λοιπόν αὐτή ἡ ἀντινομία, ὑπάρχει ἕνα πρόβλημα.

Σᾶς ἀπαντῶ ὡς ἑξῆς. Δέν ὑπάρχει γενική λύση. Ὑπάρχει ὅμως λύση. Ἀλλά ἡ λύση εἶναι προσωπική. Ὁ καθένας καλεῖται νά λύει τό πρόβλημα προσωπικά. Ἐάν ἐρωτήσει κανείς πῶς θά λύσει τό πρόβλημα σχέσεων χριστιανισμοῦ καί πολιτισμοῦ, δέν μπορῶ νά σᾶς ἀπαντήσω. Ἀλλά ἐάν κάποιος ὅμως ἀπ’ αὐτά πού ἀκούει ἀρχίζει νά βρίσκει μίαν ἄκρη, τότε μπορεῖ νά λύσει τό πρόβλημα αὐτό. Εἶναι προσωπικό πρόβλημα. Δέν εἶναι πρόβλημα πού

ἀποτείνεται πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους, γιά νά λυθεῖ γενικά, ὁμαδικά. Δέν γίνεται αὐτό.

Θά μᾶς βοηθήσει μία θαυμάσια περικοπή ἀπό ἕνα πανάρχαιο βιβλίο.

Λέγεται ἡ “πρός Διόγνητον ἐπιστολή”.

(Προς Διόγνητον, ΒΕΠΕΣ 2, ν, 9. Έκδ: Αποστολικής Διακονίας της Ελλάδος, Αθήναι 1955)

Εἶναι, ὅπως λέγεται, τό διαμάντι τῆς μεταποστολικῆς φιλολογίας. Μετά δηλαδή ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Εἶναι 

ἡ παραγωγή τῶν ἀποστολικῶν Πατέρων αὐτό, ὅπως λέγεται. Δέν ξέρομε ποιός τήν ἔγραψε αὐτή τήν ἐπιστολή.

Εἶναι ἄγνωστος ὁ συγγραφέας ἢ ὁ ἀποστολέας. Ἀλλά θά προσπαθήσουμε νά ἀναλύσουμε τήν ἐπιστολή, ὅσο εἶναι δυνατόν. Κι ἐκεῖ θά δοῦμε πῶς μπορεῖ νά κινηθεῖ ὁ χριστιανός ἔναντι τοῦ πολιτισμοῦ. Διότι οὔτε δύναται νά ἀρνηθεῖ τόν πολιτισμό οὔτε δύναται νά τόν ἀποδεχθεῖ ἐξ ὁλοκλήρου. Πόσο θά ἀρνηθεῖ καί πόσο δέν θά ἀρνηθεῖ; Αὐτό εἶναι ἕνα προσωπικό θέμα.

“Χριστιανοί γάρ οὔτε γῇ οὔτε φωνῇ οὔτε ἔθεσι διακεκριμένοι τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων” (διότι οἱ χριστιανοί οὔτε ὡς πρός τήν πατρίδα, οὔτε ὡς πρός τή γλῶσσα, οὔτε ὡς πρός τά ἤθη ξεχωρίζουν ἀπό τούς λοιπούς ἀνθρώπους). Ἀπό τήν ἀρχή ὁ συγγραφέας περιγράφει τή θέση τῶν χριστιανῶν. Οἱ χριστιανοί εἶναι μέσα στόν κόσμο αὐτό. Δέν εἶναι ἔξω ἀπό

τόν κόσμο. Ἄρα λοιπόν ἔχουν ἐπαφή μέ τόν πολιτισμό. “Οὔτε γάρ που πόλεις ἰδίας κατοικοῦσιν, οὔτε διαλέκτῳ τινὶ παρηλλαγμένῃ χρώνται” (οὔτε ξεχωριστές πόλεις κατοικοῦν, οὔτε καμιά παραλλαγμένη διάλεκτο χρησιμοποιοῦν) «κατοικοῦντες δέ πόλεις ἑλληνίδας τε καί βαρβάρους ὡς ἕκαστος ἐκληρώθη. Καί τοῖς ἐγχωρίοις ἔθεσιν ἀκολουθοῦντες ἔν τε ἐσθῆτι καί διαίτῃ πατρίδας οἰκοῦσιν ἰδίας, ἀλλ’ ὡς πάροικοι», (δηλαδή κατοικοῦντες σέ πόλεις ἑλληνικές ἢ βαρβαρικές. Λέγαν οἱ ἀρχαῖοι:

Ἑλληνική πόλις.

Μπορεῖ νά μήν ἦταν ἑλληνική, ἀλλά ἦταν πολιτισμένη. Βαρβαρική πόλις σήμαινε ὅτι ἡ πόλις αὐτή δέν εἶχε πολιτισμό. Μ’ ἄλλα λόγια, κατοικοῦν σέ πόλεις εἴτε πολιτισμένες, εἴτε ἀπολίτιστες, ὁ καθένας ἐκεῖ πού κληρώθηκε νά κατοικεῖ καί ἀκολουθοῦν τά ντόπια ἔθιμα καί στά ροῦχα καί στό φαγητό. Σήμερα ἔχει γενικευθεῖ περίπου ἡ στολή τῶν ἀνθρώπων σ’ ὅλη τήν ὑφήλιο. Ἀλλά καί ἀκόμη διατηροῦνται οἱ λεγόμενες τοπικές ἐνδυμασίες.

Ὁ καθένας ντύνεται κατά τίς συνήθειες τοῦ τόπου του. Καί τρώγει κατά τίς συνήθειες τοῦ τόπου του. Πατρίδες κατοικοῦν δικές τους.

Ἀλλά, ἐδῶ τώρα ἂς προσέξουμε. Σάν πάροικοι. Ναί, ἔχουν πατρίδα ὁ καθένας, δέν εἶναι ὁ καθένας ἄπατρις. Ἀλλά ὁ καθένας ὅμως κατοικεῖ μ’ ἕνα αἴσθημα ὅτι εἶναι πάροικος καί παρεπίδημος. Ὅπως ἕνας πού πάει σέ μία ξένη πόλη καί λέει φιλοξενοῦμαι. Ποῦ εἶναι ἡ πατρίδα μας; Ἡ πατρίδα μας εἶναι στόν οὐρανό. Κατοικοῦμε στήν πόλη, ἀλλά εἴμαστε πάροικοι)· «μετέχουσι πάντων ὡς πολίται καί πανθυπομένουσι ὡς ξένοι»

(Τί ὡραία αὐτά! Μετέχουν σέ ὅλα σάν πολίτες. Θά ψηφίσουν, θά πληρώσουν τόν φόρο τους. Καί τά ὑπομένουν ὅλα. Ὅ,τι μπορεῖ νά περνάει ἕνας πολίτης, σάν νά εἶναι ξένος). «Πᾶσα ξένη πατρίς ἐστιν αὐτῶν καί πᾶσα πατρίς ξένη» (Εἴδατε ἕνα ὡραῖο σχῆμα ἐδῶ; Κάθε ξένη πατρίδα, κάθε ξένος τόπος, εἶναι πατρίδα τους. Καί κάθε πατρίδα τους εἶναι ἕνας ξένος τόπος.)Νά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα. Ἤμουν κάτοικος Κηφισιᾶς Ἀθηνῶν.

Ἦταν … ἕνα πολύ ὡραῖο προάστιο, ἴσως τό ὡραιότερο προάστιο τῶν Ἀθηνῶν.

Ἡ Κηφισιά. Ἐπειδή ἀγαπῶ τό περιβάλλον, αἰσθανόμουν μία λύπη ὅτι θά ἀποχωριστῶ τήν Κηφισιά, ἐρχόμενος στή Λάρισα, στή φοβερή Λάρισα, τήν ἀποψιλωμένη, τήν ἄδεντρη, τήν μέ τόν μολυβένιο οὐρανό καί τά καμένα χωράφια. Τό 1960, ὅταν ἦρθα ἐδῶ ἔκαιγαν τά χωράφια καί

ἔβλεπε κανείς ἕναν οὐρανό μολυβένιο. Δέν ἦταν γαλανός ὁ οὐρανός, ἦταν θαμπός. Ὑπῆρχε μία ἀχλύς καί ἔβλεπες τά χωράφια μαῦρα, μία μαύρη γῆ. Βέβαια περιττό νά σᾶς πῶ ὅτι δέν θά μποροῦσε νά γίνει κἂν σύγκριση. Εἶπα μία κουβέντα, καθεαυτόν ὅμως. «Θεέ μου ποῦ με φέρνεις; Ποῦ ἔρχομαι;», εἶπα. Ἀλλά ἀπήντησα ἀμέσως.

Ἀφοῦ κατοικοῦν ἄνθρωποι ἐδῶ, ἀναμφισβήτητα, ἐγὼ τί ἔχω κανένα παραπάνω προνόμιο νά μήν ἔρθω ἐδῶ; Καί ἔφυγε αὐτή ἡ σκέψη. Εἶχα πεῖ ὅμως πρίν φύγω ἀπό τήν Κηφισιά, τήν ἰδιαιτέρα μου πατρίδα, εἶχα πεῖ: Κηφισιά, ἂν σέ ξεχάσω, ὅπως ἔλεγαν οἱ Ἑβραῖοι γιά τήν Ἱερουσαλήμ εὐρισκόμενοι στή Βαβυλώνα. 

Ἂν σέ ξεχάσω, νά μέ ξεχάσει τό χέρι μου, νά παραλύσει τό χέρι μου, νά κολλήσει ἡ γλώσσα στόν λάρυγγά μου! Τό ἔλεγα αὐτό. Ἔφυγε ἡ μνήμη τῆς Κηφισιᾶς γρήγορα. Οὔτε τή θυμᾶμαι πιά. Ἔχουν περάσει 23 χρόνια. Μπορῶ νά σᾶς πῶ ὅτι τὴν ξέχασα ὕστερα ἀπό τίς πρῶτες ἡμέρες! Δέν ξέρω γιατί. Ἕνα μόνο σᾶς λέγω, ὅτι ἔζησα καί ζῶ αὐτό, “πᾶσα ξένη, κάθε ξένος τόπος, πατρίς καί πᾶσα πατρίς ξένη”. Ξένος εἶμαι ἐδῶ, ἀλλά καί ντόπιος εἶμαι ἐδῶ … κι ὅπου νά πάω εἶμαι ξένος. Αὐτό εἶναι ὁ χριστιανός. Αὐτή εἶναι ἡ σχέση του μέ τόν πολιτισμό καί μέ τόν κόσμο αὐτό.

Ζητῶ συγγνώμη, γιατί σᾶς εἶπα αὐτό τό παράδειγμα, ἀλλά ἐπειδή τό ἔζησα, πρόχειρο τό εἶχα καί σᾶς τό εἶπα)· “νυμφεύονται ὡς πάντες” (οἱ χριστιανοί παντρεύονται ὅπως ὅλοι οἱ ἄνθρωποι). “τεκνογονοῦσι” (κάνουν παιδιά), “ἀλλ’ οὐ ρίπτουσι τά γεννώμενα” (ἀλλά δέν ἀπορρίπτουν ἐκεῖνα πού γεννοῦν. Δέν τά πετᾶνε τά παιδιά τους. Εἴτε μέ ἐκτρώσεις, εἴτε ἀκόμη ζωντανά καί γεννημένα, πού τά πετοῦν καί τά σκοτώνουν τά παιδιά τους)· “τράπεζα κοινήν παρατίθενται ἀλλ’ οὐ κοίτην” (τρῶνε ὅλοι μαζί, ἀλλά δέν ἀνακατεύουν τούς γάμους τους μέ τή μοιχεία)· “Ἐν σαρκί τυγχάνουσι” (ἀκοῦστε αὐτή τή φράση) ἐν σαρκί τυγχάνουσιν ἀλλ’ οὐ κατά σάρκα ζῶσι (δηλαδή εἶναι μέ σώματα, ἀλλά δέν ζοῦνε σαρκικά. Δέν εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τους σαρκικός. Γιατί ἔγινε ὁ κατακλυσμός; Γιατί ἐπέφερε ό Θεός τήν καταδίκη, τήν τιμωρία αὐτή τοῦ κατακλυσμοῦ; Εἶδε τήν πολλή ἁμαρτία καί εἶπε: “οὐ μή καταμείνη τό Πνεῦμα μου ἐπ’ αὐτοῖς (δέν θά μείνει τό Ἅγιό μου Πνεῦμα σ’ αὐτούς, (γιατί;) διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας”, (γιατί εἶναι σαρκικοί).

Ὁ χριστιανός σάρκα φοράει, σῶμα φοράει, ἀλλά δέν ζεῖ ὅμως κατά σαρκικό τρόπο. “Ἐπί γῆς διατρίβουσιν, ἀλλ’ ἐν οὐρανῶ πολιτεύονται” (στή γῆ μένουν, ἀλλά πολιτεύονται οὐράνια), “πείθονται τοῖς ὁρισμένοις νόμοις καί τοῖς ἰδίοις βίοις νικῶσι τούς νόμους”, (ὑπέροχο καί αὐτό. Πείθονται στούς ὁρισμένους νόμους. Εἶναι πολίτες νομοταγεῖς, οἱ χριστιανοί.

Δέν παραβαίνουν τούς νόμους τῆς πολιτείας πού κατοικοῦν. Ἔστω καί ἂν αὐτή ἡ πολιτεία εἶναι εἰδωλολατρική. Ἀλλά μέ τόν τρόπο πού ζοῦν, μέ τόν ὡραῖο τρόπο πού ζοῦν τή ζωή τους, ξεπερνοῦν τούς νόμους! Δέν εἶναι δηλαδή παράνομοι πολίτες. Τί ὑπέροχο αὐτό!

Καί πραγματικά, εἶναι ἐκεῖνο ὑπέροχο καὶ πού λέει καί ὁ Ἀπ. Παῦλος “νόμος δικαίω οὐ κεῖται”. Στόν εὐσεβῆ ἄνθρωπο δέν ὑπάρχει νόμος, γιατί ἡ ἴδια ἡ εὐσέβειά του ἔχει ὑπερβεῖ, ἔχει ξεπεράσει τό νόμο).

    Ὥστε, ἐάν ἔτσι πάνω κάτω προσεγγίσουμε τό θέμα μέ τήν χριστιανική μας ἰδιότητα, ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μας ἔναντι τοῦ πολιτισμοῦ; Θά λέγαμε ὅτι τό κριτήριο τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ὁ Χριστός. Ὅσο πιό πολύ Χριστό βάζεις μέσα σου, τόσο λιγότερο χρησιμοποιεῖς τόν πολιτισμό σε ὅ,τι εἶναι ἐξεζητημένο . Ἄλλο πρᾶγμα τό νά δημιουργηθεῖ ἕνα πολιτιστικό ἐπίπεδο πού ἐξυπηρετεῖ καί ἄλλο πρᾶγμα εἶναι τά ἐξεζητημένα.

Τὸ ἐξεζητημένο εἶναι ὅ,τι κι ὅπως θά γυρίσεις, νά πατᾶς κουμπιά καί νά κινεῖσαι. Έ, ὄχι δά. Πάει πολύ! Περπάτα καί λιγάκι, καημένε. Ὅλο τό αὐτοκίνητο, ξέρω γώ. Περπάτα καί λιγάκι. Κούνα καί λίγο τά χέρια σου, ὄχι ὅλο κουμπιά.  Ἐκζήτηση! Ὅταν λοιπόν ὁ χριστιανός χρησιμοποιεῖ κάποια στοιχεῖα τοῦ

πολιτισμοῦ, ὄχι ἐξεζητημένα ὅμως, τότε μπορεῖ νά λέγει ὅτι στέκεται σάν χριστιανός σωστά ἔναντι τοῦ πολιτισμοῦ. Δηλαδή τό κριτήριο εἶναι ὁ Χριστός. Ἔχομε πράγματα, τοῦ πολιτισμοῦ πράγματα, τά ὁποῖα μπορεῖ νά εἶναι σάπια; Ἔ, βέβαια.Ἔχομε πολλά τέτοια πράγματα. Θά πρέπει αὐτά νά τά ἐνσωματώσουμε στήν ὕπαρξή μας; Κάθε ἄλλο. Ὥστε λοιπόν τό κριτήριο εἶναι ὁ Χριστός. Θά λέγαμε, ὁ Χριστός εἶναι Θεάνθρωπος. Μέ τήν ἀνθρώπινή του φύση ὁ Χριστός ἔζησε στή γῆ. Μέ τήν θεία του εἶναι Θεός. Ὁ Χριστός ὅμως παρά ταῦτα ἐρωτήθηκε ποῦ μένει ἀπό τόν Ἰωάννη καί τόν Ἀνδρέα. Κύριε, ποῦ μένεις; Καί πῆγαν, λέγει, ἐκεῖ πού ἔμενε. Ἀλλά αὐτό τό “ποῦ μένεις;” … βεβαίως τό σπίτι πού ἔμενε δέν ἦταν ἰδιοκτησία του. Ἦταν κάποιου, ἴσως, ἂς τό ποῦμε συγγενικοῦ ἀτόμου, ἀφοῦ ἔγινε ἄνθρωπος εἶχε κάποιους συγγενεῖς ἀπ’ τήν Θεοτόκο καί ἀπό τόν Ἰωσήφ. Κάποιο φιλικό σπίτι. Ἀλλά ἦταν σπίτι. Ὑπῆρξαν φορές πού ὁ Χριστός ἔμεινε στήν ὕπαιθρο; Βέβαια, τό εἶπε. Ὅλα, λέει, τά’ ἀγρίμια καί τά πουλιά τοῦ δάσους καί τοῦ βουνοῦ ἔχουν φωλιές, ἀλλά ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου δέν ἔχει ποῦ νά πλαγιάσει. Δέν εἶχε λοιπόν τίποτα δικό του, ἔμενε καί ἔξω πολλές φορές. Ἡ ἀνάγκη τό ἔκανε. Ἔμενε σέ σπίτι; Ναί, ἀλλά τό σπίτι ὅμως δέν εἶναι ἕνα πολιτιστικό στοιχεῖο; Δέν φοροῦσε ροῦχα; Εἶχε ἕνα χιτώνα ὁ ὁποῖος ἦταν ἄρραφος καί ὑφαντός δί’ ὅλου. Δηλαδή ὁλόκληρος ἦταν ἄρραφος. Αὐτός ὁ χιτώνας δέν ὑφάνθηκε σέ κάποιον ἀργαλειό; Ὁ ἀργαλειός δέν εἶναι ἕνα στοιχεῖο πολιτιστικό; Να, λοιπόν πού ὁ Χριστός μπῆκε μέσα στόν πολιτισμό τῆς ἐποχῆς του. Πῶς μπῆκε ὅμως; Ὅσο χρειαζόταν. Δέν ἔφαγε μαγειρεμένο φαγητό; Πόσες φορές! Δέν ἤπιε κρασί; Τό κρασί τί εἶναι; Τό κρασί εἶναι ἀκριβῶς ἕνα πολιτιστικό στοιχεῖο.

Ἀπό τό σταφύλι γίνεται ὁ μοῦστος μέ μία διαδικασία κατασκευῆς. Δέν κάθισε σέ ἀνακλινδρα; Ἀναμφισβήτητα. Ὥστε εἶχε ἐπαφή ὁ Χριστός μέ τόν πολιτισμό. Ἀλλά εἴπαμε. Τόσο ὅσο ἦταν ἀνάγκη. Ὥστε ἡ ἀνθρώπινή του φύση εἶχε μία ἐπαφή μέ τόν πολιτισμό. Ἔχει ὅμως καί τή θεότητά Του. Ἔ, λοιπόν, τό κριτήριό μας θά εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός!

   Ὁ Χριστός θά κάνει καινούριο τόν κόσμο. Ὁ πολιτισμός ἀποπειρᾶται νά βελτιώσει τόν κόσμο. Εἶναι μία ταλαιπωρία σκέτη. Γιατί πετυχαίνει ὁ ἄνθρωπος τό ἀντίθετο. Μέ τόν πολιτισμό καταστρέφει τόν κόσμο. Μέχρι πρίν 10-20 χρόνια δέν μπορούσαμε νά καταλάβουμε ὅτι ὁ πολιτισμός θά

μποροῦσε νά καταστρέψει τή φύση. Τώρα τό βλέπουμε μέ φόβο καί μέ τρόμο.

Σέ μία παγκόσμια κλίμακα. Γίνεται μία τρύπα σ’ ἕνα πλοῖο καί χύνεται τό πετρέλαιο στή θάλασσα. Πῶς νά μαζέψεις αὐτό τό πετρέλαιο; Δέν ξέρουν ποῦ νά βάλουν τά λύματα, δηλαδή τά σκουπίδια, ἀπό τίς πυρηνικές ἀντιδράσεις. Τά βάζουν μέσα σέ κιβώτια μέ χοντρό μολύβι καί πᾶνε καί τά πετᾶνε μέσα στούς ὠκεανούς. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ἡ ἱστορία θά ἐπεκταθεῖ στά 1000-2000 χρόνια ἀκόμα, ἢ ἂν θέλετε, ἀπεριορίστως, σέ σχέση μ’ ἐκείνους πού δέν πιστεύουν στόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ. Ἡ θάλασσα κάποια μέρα δέν θά φάει αὐτά τά μολύβια; Θά τά φάει. Κι ἂν βγεῖ ἐκείνη ἡ ραδιενέργεια στή θάλασσα … τί θά γίνει; Νά ὁ ταλαίπωρος ἄνθρωπος, πού νομίζει ὅτι μέ τόν πολιτισμό θά διορθώσει τά πράγματα.

Λοιπόν, ὁ χριστιανός αὐτό δέν τό πιστεύει. Ὁ χριστιανός πιστεύει ὅτι ἡ κτίση θά ἀνανεωθεῖ. Ἀλλά θά ἀνανεωθεῖ ὄχι μέ τόν πολιτισμό.Θά τήν ἀνανεώσει ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό καί ἡ ἀνακαίνιση τῆς κτίσης λέγεται καί ἀνακεφαλαίωση. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός λέγεται ἀνακαινιστής καί ἀνακεφαλαιωτής. Θά πεῖ ὁ Χριστός: “ἰδού καινά ποιῶ πάντα”. Τά κάνει ὅλα καινούρια. Ὁ χριστιανός ἔχει τό αἴσθημα ὅτι κατοικεῖ σ’ ἕναν παλιωμένο κόσμο.

Κι ὅπως ἀκριβῶς μπαίνουμε σ’ ἕνα σπίτι πού πάλιωσεκαί ἀπό στιγμή σέ στιγμή ἑτοιμάζεται νά πέσει, κάνουμε μικρές διορθώσεις. Βάζουμε ἕνα τζάμι πού ἔσπασε, ἕνα δοκάρι γιά νά στηρίξουμε ἕναν τοῖχο. Αὐτό τό αἴσθημα ἔχει ὁ χριστιανός. Θεωρεῖ τόν κόσμο παλαιωμένο. Γιατί περιμένει τήν ἀνακαίνιση τῆς δημιουργίας. Ἀλλά ἡ ἀνακαίνιση τῆς δημιουργίας διά τοῦ πολιτισμοῦ θά ἔλεγα ὅτι εἶναι ἕνα προανάκρουσμα τῆς ἀνακαίνισης τῆς κτίσης. Ἐάν ὁ πολιτισμός ἔτσι κινεῖται τότε μποροῦμε νά τοποθετηθοῦμε μέσα σ’ αὐτόν σωστά. Ἂν δέν κινεῖται ἔτσι κι ὁ πολιτισμός νομίζει ὅτι θά διορθώσει τή δημιουργία, ὅτι θά κάνει τόν ἄνθρωπο νά μήν κάνει καθόλου κόπο κλπ εἶναι ἕνας πολιτισμός … δαιμονικός.

 Ἕνας πολιτισμός πού καταστρέφει τόν ἄνθρωπο, καταστρέφει τήν φύση καί αὐτοκαταστρέφεται. Ὅπως ἀκριβῶς ὅταν γίνει ἕνας πυρηνικός ὄλεθρος.

Τί ἔκτισε ὁ ἄνθρωπος πάνω στή γῆ; Τί ἔφτιαξε; Πέφτει μία βόμβα τήν ὁποία ὁ ἴδιος τήν ἔφτιαξε καί ἡ ὁποία εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ τεχνικοῦ καί καταστρέφει κι’ αὐτόν τόν ἴδιο τόν πολιτισμό. Ἀλήθεια εἶναι φοβερό πρᾶγμα. Ἂν γίνουμε σωστοί χριστιανοί, θά δοῦμε σωστά τόν πολιτισμό καί θά τόν χρησιμοποιήσουμε σωστά.

Εὔχομαι νά μήν καταληφθοῦμε ποτέ ἀπό τήν μανία, ἀπό τήν τρέλα, τήν μέθη τοῦ πολιτισμοῦ, νά μή γίνουμε δοῦλοι ἀλλά κύριοι τοῦ πολιτισμοῦ. Καί κύριος τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι μόνο ὁ ἀληθινός χριστιανός!

Απόσπασμα από την 27η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Οἱ ὅροι ψυχή καί πνεῦμα στον άνθρωπο και στα ζώα.

†.Στήν Ἁγία Γραφή πολλές φορές, ἔχουμε τούς ὅρους «ψυχή» καί «πνεῦμα» ἐναλλασσόμενους. Εἶναι ἀδιάφορο. Δηλαδή ἄλλοτε μέν χρησιμοποιεῖται ἡ λέξη, ὁ ὅρος «ψυχή», ἄλλοτε ὁ ὅρος «πνεῦμα».

    Ἡ λέξη πνεῦμα, εἶναι πολυσήμαντη. Σημειώσατε ὅτι πνεῦμα σημαίνει καί ἄνεμος. «Τό πνεῦμα, λέγει ὁ Κύριος, ὅπου θέλει πνεῖ, καί τήν φωνήν αὐτοῦ ἀκούεις καί οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται» (Κατά Ἰωάννην κεφ.3,8) Δηλαδή τό πνεῦμα, ὁ ἄνεμος, ὅπου θέλει φυσάει. Τήν φωνή του κατανοοῦμε διά τῆς μετακίνησης τῶν δέντρων. Ὁ Σωκράτης στά ἀπομνημονεύματα τοῦ Ξενοφῶντος λέει, παίρνουμε ἀντίληψη τοῦ ἀνέμου ἀπό τήν κίνηση τῶν ἀντικειμένων, τῶν δέντρων κτλ.. Ὁ ἄνεμος φυσάει, ὅπου θέλει. Τήν φορά του, τήν κατεύθυνσή του, τήν καταλαβαίνεις, λέει ὁ Κύριος. Ἀλλά ἀπό ποῦ ξεκίνησε νά φυσᾶ καί ποῦ θά τελειώσει νά φυσάει, δέν τό γνωρίζεις. Ἐδῶ ποιά ἔννοια λοιπόν, ἔχει τό πνεῦμα; Ἔχει τήν ἔννοια τοῦ ἀνέμου. Ἔχουμε μετά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τό τρίτο πρόσωπο τῆς Αγίας Τριάδος. Ἔχουμε καί τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Ἀλλά καί πλῆθος ἄλλες ἔννοιες πού δέν εἶναι τῆς ὥρας νά τίς ποῦμε. 

   Ὁμοίως καί ἡ λέξη ψυχή. Εἶναι πολυσήμαντη. Πολλές φορές σημαίνει ἠθική ὑπόσταση. Ἄλλοτε σημαίνει αὐτό πού σας εἶπα, πνεῦμα. Ἄλλοτε σημαίνει ζωή. Ὅταν λέμε ἐπί παραδείγματι τό λουλούδι ἔχει ψυχή, σημαίνει ἔχει ζωή. Τό καημένο τό μερμηγκάκι, γιατί τό σκοτώνεις, ἔχει ψυχή. Δηλαδή ἔχει ζωή. Ὥστε εἶναι μία πολυσήμαντη λέξη καί τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή.

   Ἐδῶ ὅταν μιλᾶμε γιά τό ἀνθρώπινο πνεῦμα καί γιά τήν ἀνθρώπινη ψυχή, ἂν θά τά λέγαμε, ἄλλοτε ἔτσι, ἄλλοτε ἔτσι, δέν ἔχει σημασία. Νά σᾶς πάρω σάν παράδειγμα δυό χωρία ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Λέγει ὁ Κύριος «μή φοβηθῆτε ἀπό τῶν ἀποκτεννόντων τό σῶμα, τήν δέ ψυχήν μή δυναμένων ἀποκτεῖναι» (Κατά Ματθαῖον κεφ. 10, 28) Μή φοβηθεῖτε ἀπό ἐκείνους πού σᾶς σκοτώνουν τό σῶμα. Σᾶς γδέρνουν, σᾶς…κτλ., ἀλλά μή δυνάμενοι νά σκοτώσουν τήν ψυχή. Βλέπετε; Ψυχή λοιπόν τί εἶναι ἐδῶ; Εἶναι τό ἄλλο στοιχεῖο τῆς ὑπάρξεώς μας. Αὐτό πού λέμε πνεῦμα. Ἕνα ἄλλο. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος λέγει: «τό μέν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δέ σάρξ ἀσθενής» (Κατά Μάρκον κεφ. 14, 38) Τί ἐννοεῖ πνεῦμα ἐδῶ;
Ἐννοεῖ πάλι τήν ψυχή. Βλέπετε λοιπόν, ἀδιαφόρως χρησιμοποιοῦνται οἱ δυό αὐτές λέξεις, οἱ δυό ὅροι.

   Ἡ ἔκφραση στό ἱερό κείμενο, λέγει «ψυχή ζῶσα». Ἴσως νά μοιάζει ὅτι εἶναι πλεοναστική. Διότι ἡ ψυχή, ἐάν μάλιστα ἔχει τήν ἔννοια τῆς ζωῆς, πού λέγαμε καί προηγουμένως, τότε ἡ ψυχή εἶναι ζωή. Σάν νά ἔλεγα, λοιπόν, ζωή πού ζεῖ. Μά ἡ ζωή ζεῖ. Καί δέν θά μποροῦσε νά ἐννοηθεῖ ὅτι ἡ ψυχή δέν θά μποροῦσε νά ζεῖ. Εἶναι λοιπόν ἕνας πλεονασμός, θά λέγαμε, ἐκ πρώτης ὄψεως. Ψυχή ζῶσα. Δέν εἶναι ὅμως. Διότι στά ζῶα καί στά φυτά ἀκόμα ἔχουμε αὐτή τήν ψυχή μέ τήν ἔννοια τῆς ζωῆς. Ἀλλά γιά τόν ἄνθρωπο σημαίνει ὅτι τό πνεῦμα ταυτοχρόνως εἶναι καί ζωή. Δηλαδή δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ζωή μου, ἀλλά εἶναι τό πνεῦμα τό ὁποῖο δίνει ζωή σέ μένα. Γιατί μποροῦσα νά ἔχω δυό πράγματα. Νά ἔχω τό πνεῦμα καί τή ζωή. Ἐκείνη πού ἔχουν τά ζῶα. Διότι καί ἐγὼ κινοῦμαι ὅπως κινοῦνται τά ζῶα. Τρέφομαι, ὅπως τρέφονται. Κοιμοῦμαι, ὅπως κοιμοῦνται. Ἀποθνήσκουν,
ὅπως ἀποθνήσκω κ.ο.κ.. Δηλαδή ὑπάρχουν κοινά στοιχεῖα. Ἡ ζωή γιά νά ὑπάρξει, γιά νά συντηρηθεῖ, θέλει προϋποθέσεις, θέλει ὁρισμένη θερμοκρασία. Ἅμα τήν ὑπερβῶ πρός τά πάνω ἢ πρός τά κάτω δέν μπορῶ νά ζήσω. Ἂν ἡ θερμοκρασία ἀνέβει 60, 70, 80, 90ο δέν μπορῶ νά ζήσω. Θά πεθάνω. Ὅταν ἡ θερμοκρασία κατέβει 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80ο κάτω τοῦ μηδενός, δέν μπορῶ νά ζήσω. Θά πεθάνω. Τό ἴδιο πρᾶγμα θά συμβεῖ καί μ’ ἕνα ζῶο. Ἀλλά αὐτό πού ἔχω ἀνάγκη γιά νά ζήσω δέν εἶναι κάτι ξεχωριστό ἀπό τό πνεῦμα μου. Εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Ὅταν, λοιπόν, λέγει «εἰς ψυχήν ζῶσαν» θά πεῖ, ψυχή, δηλαδή πνεῦμα, τό ὁποῖο πνεῦμα ταυτοχρόνως δίδει καί τή ζωή στά μέλη μου, στό σῶμα μου. Καί τό ὁποῖο πνεῦμα δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ψυχή τῶν ζώων. Δηλαδή μέ τήν ζωή τῶν ζώων. Δέν ἔχει σχέση. Ἐκεῖ εἶναι μόνο ζωή. Ἐδῶ εἶναι τό πνεῦμα πού περιέχει καί τή ζωή. Δέν εἶναι δυό πράγματα, λοιπόν, εἶναι ἕνα πρᾶγμα.

Απόσπασμα από την 23η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς» (Γέν. 2, 7)

†.«Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς, καί ἐνεφύσησεν εἰς τόν πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς, καί ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν.» (Γένεσις κεφ. 2, 7)

Καί ἔπλασε, λέγει, ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ. Καί φύσηξε στό πρόσωπό του πνοή ζωῆς. Λίγο παρακάτω μᾶς λέγει ὅτι φύσηξε στούς μυκτῆρας αὐτοῦ καί τοῦ ἔδωσε πνοή ζωῆς. Καί ἔτσι ἔγινε ὁ ἄνθρωπος «εἰς ψυχήν ζῶσαν». Ψυχή ἐδῶ θά πεῖ δυό πράγματα. Καί ζωή, καί αὐτό πού λέμε στή γλώσσα μας ψυχή. Καί γιά τό ὁποῖο θέμα «ψυχῆς» θά μιλήσουμε ἰδιαιτέρως. Ὥστε λοιπόν ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ φύσηξε στό πρόσωπό του, τοῦ ἔδωσε ζωή, τοῦ ἔδωσε ψυχή καί ἔπλασε τόν πρῶτο ἄνθρωπο! Ὥστε λοιπόν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος δέν γεννήθηκε, ἀλλά δημιουργήθηκε. Καί μέ τόν τρόπο πού εἴδαμε.

Ἀλλά ἂς ἔρθουμε νά δοῦμε αὐτό τόν τρόπο τῆς δημιουργίας τοῦ πρώτου ἀνθρώπου. Μέ αὐτή τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση, ἡ Ἁγία Γραφή, πού λέγει, ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο «χοῦν ἀπό τῆς γῆς» καί τόν πῆρε καί τόν φύσηξε κτλ., ὅλα αὐτά, πού χρησιμοποιεῖ, τρόπον τινά, τά χέρια του ὁ Θεός, ὁ Θεός βεβαίως δέν ἔχει χέρια ὅπως ἔχουμε ἐμεῖς, μέ αὐτή λοιπόν τήν ἀνθρωπομορφική ἔκφραση δείχνει ἡ Ἁγία Γραφή τήν ἰδιαιτέρα φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο, τόσο γιά τήν σωματική του κατασκευή, ὅσο καί γιά τήν κατασκευή τῆς ψυχῆς του. Ἐκεῖνο πού βλέπουμε μέ μία πρώτη ματιά εἶναι ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶμα κατασκευάσθηκε ἀπό ὕλη, πού ὑπάρχει στή γῆ. Ὁ Θεός ἔκανε τό σύμπαν, ἔκανε καί τή γῆ, ὅπως λέγαμε στή Χριστιανική Κοσμολογία. Καί ἐπάνω στή γῆ συναντῶνται ὅλα τά στοιχεῖα τά γνωστά μας. Αὐτά τά ὁποία γνωρίζουμε καί ἀπό τήν φυσική. Ὅλα τά γνωστά στοιχεῖα. Ἀπό τά στοιχεῖα, λέγει, αὐτά, τά ὁποῖα μέ μία λέξη ἡ Ἁγία Γραφή τά ἀποκαλεῖ «χοῦν». Ὁ χοῦς, θά πεῖ χῶμα (Μία μικρή, μικρή, παρένθεση εἶναι χρήσιμη). Ἡ λέξη «ἄνθρωπος» ὅπως σας ἔλεγα, ἐτυμολογικά δέν γνωρίζουμε τί σημαίνει. Στήν Λατινική γλώσσα ὁ ἄνθρωπος λέγεται «Homo». Καί ἡ Λατινική γλώσσα ἐκφράζει πολύ καλά αὐτό τό ὁποῖο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Δηλαδή homo εἶναι ἀπό τήν Ἑλληνική γλώσσα, πού θά πεῖ «χοῦς». Διότι ἡ Λατινική γλώσσα ἔχει πάρει πάρα πολλές Ἑλληνικές λέξεις. Συνεπῶς «Homo», αὐτό πού μεταφράζουμε ἐμεῖς «ἄνθρωπος», ἐτυμολογικά θά πεῖ χωματένιος. Ἡ ρίζα εἶναι Ἑλληνική. Ὥστε πράγματι· λένε μάλιστα μερικοί ὅτι στή γῆ θά γυρίσεις, καί εἶναι κάτι τόσο συνηθισμένο πρᾶγμα. Δέν ἔχετε παρά νά δεῖτε ἕναν ἄνθρωπο πού τόν θάβουμε, καί νά πᾶτε ὕστερα ἀπό μερικά χρόνια νά τόν ξεθάψετε κι ἔχει λιώσει. Καί τί ἔχει γίνει; Ποῦ πῆγε αὐτός; Ἔγινε χῶμα. Συνεπῶς ξαναγύρισε αὐτό πού ἦταν. Δέν ὑπάρχει πιό τρανή ἀλήθεια, μόνο ἕνας ἀφελής δέ θά τό πίστευε αὐτό, ὅτι δέν εἴμαστε ἀπό τό χῶμα. Μέ τήν διαφορά μόνο πὼς εἶναι ἕνα χῶμα, τό ὁποῖο ἔχει τή σφραγῖδα τῆς ζωῆς! Δηλαδή εἶναι ὕλη, εἶναι νεκρά ὕλη, ἡ ὁποία ἔγινε ζῶσα. Αὐτό δέ, τό πῶς ἔγινε ἡ ὕλη ἡ νεκρά ζῶσα ἀποτελεῖ καί τό μέγα μυστήριο τῆς ἐπιστήμης, τό ὁποῖο μέχρι τώρα δέν τό ἔχει λύσει. Δέν γνωρίζω ἐάν τό λύσει ἡ ἐπιστήμη, δέν ἔχει καί πολλή σημασία, τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἐκ τῆς νεκρᾶς ὕλης ἔκανε ζῶσα ὕλη. Αὐτό πού λέγει, ὅτι φύσηξε, σημαίνει ὅτι κάνει μία ἰδιαίτερα δημιουργική πράξη. Ὁ ἀγγειοπλάστης φτιάχνει ἕναν πήλινο ἄνθρωπο. Ἔχει ἐξωτερική μορφή ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι ὅμως πηλός. Δέν ἔχει τίποτα ἄλλο. Ἐδῶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι ἄλλο. Εἶναι μέν πηλός, ἀλλά πῆρε ζωή. Εἶναι ζωικός πηλός. Γιά νά καταλάβουμε πόσο χωματένιοι εἴμαστε καί ὅτι δέν πρέπει βεβαίως νά καυχιόμαστε γιά τήν ἀφεντιά μας, ὁ Θεός μᾶς ἔκανε καί πολύ εὐτελεῖς μέ εὐτελῆ ὑλικά. Μᾶς ἔφτιαξε καί σπουδαίους. Κατ’ εἰκόνα Του. Πρέπει, λοιπόν, γιά νά μήν ὑπερηφανευόμαστε, νά βλέπουμε ὅτι εἴμαστε  χωματένιοι ἄνθρωποι ἀλλά καί νά δοξάζουμε τό Θεό γιά τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀπό τί ἀποτελούμαστε; Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ζυγίζει 65 κιλά. Μέ βάση λοιπόν αὐτό ξεκινᾶμε καί λέμε: Ἀπό τό ὅλο βάρος τοῦ 45 κιλά εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ζήσει χωρίς νερό. Χωρίς φαΐ μπορεῖ νά ζήσει 40 ἡμέρες, καί ἴσως καί λίγο παραπάνω. Χωρίς νερό, παραπάνω ἀπό 15 ἡμέρες δέν μπορεῖ νά ζήσει. Παθαίνει ἀφυδάτωση καί πεθαίνει. Διότι τά κύτταρά του, σέ μία συντριπτική, νά ποῦμε, ποσότητα, εἶναι νερό. Ὁ ἄνθρωπος κυριολεκτικά πλέει μέσα στό νερό. Λοιπόν, τά 45 κιλά ἀπό τά 65 εἶναι νερό. Ἔχει τόσο λίπος, ὅσο νά κατασκευαστοῦν 7 σαπούνια τοῦ νιπτήρα. Σαπουνάκια πολυτελείας. Ἔχει ἄνθρακα. Ἔχει κάρβουνο. Τόσο ὅσο νά κατασκευαστοῦν οἱ μύτες 9.000 μολυβιῶν. Ἔχει φώσφορο. Τόσο γιά νά κατασκευαστοῦν 2.200σπίρτα. Ἔχει μαγνήσιο. Τόσο ὅσο γιά μία δόση καθαρτικοῦ. Ἔχει σίδηρο. Βλέπετε, ἔχετε ἀκούσει πολλές φορές πού λέμε, σοῦ λείπει σίδηρος. Τρῶγε φακή. Ἡ φακή ἔχει σίδηρο. Τό σπανάκι ἔχει σίδηρο κ.ο.κ.Ἔχουμε λοιπόν ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Ἐάν δέν ἔχουμε, ἔχουμε σοβαρές ἀρρώστιες. Ἔχουμε καί χαλκό μέ τήν εὐκαιρία σᾶς τὰ λέγω κι αὐτό. Καί ἄν μᾶς λείψει χαλκός, ἔχουμε προβλήματα στόν ἐγκέφαλο μάλιστα. Λοιπόν, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό σίδηρο. Πόσο σίδηρο ἔχουμε; Ὁ ἄνθρωπος τῶν 65 κιλῶν; Ὅσο ἕνα καρφί. Ἔχουμε ἀνάγκη καί ἀπό ἀσβέστιο. Πόσο; Ὅσο νά ἀσπρίσει ὁ τεῖχος ἑνός πολύ μικροῦ δωματίου. Ἔχουμε καί ἄλλα μερικά εὐγενῆ μέταλλα. Ἔχουμε κάλλιο κτλ., ἔχουμε μερικά ἅλατα κτλ., κτλ., αὐτά σέ μικρές ποσότητες. Ὅπως καταλαβαίνετε, ἀπό αὐτά ἀποτελούμαστε. Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἡ δέ κατασκευή του καταλαμβάνει χῶρο. Ἐάν ὑποθετικά, ἔπρεπε νά συμπιεστεῖ, τί θά συνέβαινε; Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ ὕλη ἔχει τρομακτικά κενά. 

Ξέρετε πόσο ἀπέχει ἕνα ἄτομο τῆς ὕλης. Ἔχουμε ἐδῶ ἕνα πυρήνα καί τό ἠλεκτρόνιο πού γυρίζει γύρω ἀπό τόν πυρήνα ἑνός ἀτόμου ὑδρογόνου. Τό ἠλεκτρόνιο εἶναι ὅσο μία μπάλα ποδοσφαίρου καί βρίσκεται σέ ἀπόσταση ὅσο ἀπό τή Λάρισα ὡς τό Βόλο. Μεταξύ λοιπόν τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου ὑπάρχει μία τρομακτική ἀπόσταση, σέ σχέση ἐννοεῖται μέ τά βάρη τους καί τούς ὄγκους, τοῦ πυρῆνος καί τοῦ ἠλεκτρονίου. Ἂν ἔπρεπε λοιπόν αὐτά τά πράγματα νά τά συμπιέσουμε, δυσκολότατο πρᾶγμα, τότε θά φτιάχναμε μία ὕλη, ἡ ὁποία θὰ ἦταν βαρύτατη, ἀλλά πολλή μικρή σέ ὄγκο. Ἂν λοιπόν ἔπρεπε νά συμπιέσουμε τόν ἄνθρωπο καί νά μήν ὑπάρχουν κενά στά ἄτομα τῆς κατασκευῆς του, δέν λέω κύτταρα, γιατί τά κύτταρα εἶναι πολυσύνθετα πράγματα, τότε θά ἔπρεπε νά γίνει ὅσο τό κεφαλάκι μίας καρφίτσας! Θά πεῖτε! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Σηκώνει ἕνα σβέρκο γιά νά πεῖ στόν οὐρανό, δέν ὑπάρχεις Θεέ! Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Μία φούχτα χῶμα. Καί λέει στόν δημιουργό του, στόν Θεό του, δέν ὑπάρχεις. Τί φτωχός πού εἶναι ὁ ἄνθρωπος!  Ἢ ἐκεῖνος πού μαζεύει χρυσάφι, ἢ ἐκεῖνος πού φτιάχνει καί φτιάχνει καί στολίζεται καί κάνει, δείχνει καί ἀλαζονεύεται, ἄνθρωπε τί εἶσαι; Μία φούχτα χῶμα. Δέν τό πιστεύεις; Πολύ κοντά στό πρᾶγμα. Πήγαινε μέχρι τό νεκροταφεῖο νά δεῖς τί γίνονται οἱ ἄνθρωποι. Κι ἐκεῖ θά μάθεις τί εἶσαι καί ἐσύ. Ἐκτός ἂν πιστεύεις ὅτι ἐσύ δέν θά πεθάνεις. Κι ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι πολύ ὡραῖος. Μήν κοιτᾶτε πὼς τόν ἔκανε ἡ ἁμαρτία τόν ἄνθρωπο. Γεννιοῦνται παιδιά πολλές φορές σακάτικα, ἀνώμαλα, περίεργα. Ὁ ἄνθρωπος καταντάει κι αὐτός, πού καταντάει. Ἡ κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου ὅπως βγῆκε ἀπό τά χέρια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὡραία κατασκευή.

Λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων στήν 4η του κατήχηση: «Τόν δέ καί κατέγνωσαν τοῦ θαυμασίου τούτου σώματος; Τό μέν γάρ ἐν εὐπρεπείᾳ λείπεται; τί δέ οὐκ ἔστιν ἔντεχνον τῆς κατασκευῆς;». Τί εἶναι ἐκεῖνο, λέγει, πού κατηγόρησαν στό θαυμάσιο αὐτό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου;

Σέ τί ὑπολείπεται, σέ εὐπρέπεια τό ἀνθρώπινο σῶμα; Τί ὑπάρχει πού νά μήν εἶναι ἔντεχνα κατασκευασμένο καί κατάλληλο γιά νά κατασκευάσει ὅ,τι θά κατασκευάσει καί ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος μετά ταῦτα; Ὅλα εἶναι πολύ σπουδαῖα. 

Τό δέ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μας λέγει τό ἑξῆς: «μέγα ἄνθρωπος» (Παροιμίες Σολομῶντος 20, 6) Δηλαδή μέγα πράγμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Μέγα! 

Ὁ δέ Ἰὼβ λέγει: «Τί γάρ ἐστίν ἄνθρωπος ὅτι ἐμεγάλυνας αὐτόν ἤ ὅτι προσέχεις τὸν νοῦν εἰς αὐτόν;» (Ιώβ 7,17)

Τί εἶναι πού τόν προσέχεις; Ὁ δέ ψαλμωδός λέγει: «ἠλάτωσσας αὐτόν βραχύ τι παρ΄ ἀγγέλους, δόξῃ και τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν, (δηλαδή τόν ἄνθρωπο) καί κατέστησας αὐτόν ἐπί τά ἔργα τῶν χειρῶν σου» (Ψαλμός 8, 6-7) Τόν ἔβαλες βασιλιά πάνω στά ἔργα τῶν χεριῶν σου. μάλιστα, θά λέγαμε στό σημεῖο αὐτό, ἐκεῖνο τό «βραχύ τι παρ’ ἀγγέλους» δέν ἀναφέρεται στό θέμα τῆς κατασκευῆς. Ἀναφέρεται σέ ἄλλο σημεῖο. Ἐκεῖνο πού ἔχω νά σᾶς πῶ μόνο εἶναι τό ἑξῆς: ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος ἀπό τούς ἀγγέλους! Διότι οἱ ἄγγελοι εἶναι μόνο πνεύματα. Καί δέν εἶναι σώματα, δέν ὑπάρχει ὕλη στούς ἀγγέλους. Μετέχουν μόνο τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Ὁ ἄνθρωπος μετέχει καί τοῦ ὑλικοῦ καί τοῦ πνευματικοῦ κόσμου. Καί εἶναι τό μεθόριο, δηλαδή ἐκεῖνο πού ἑνώνει τόν πνευματικό κόσμο μέ τόν ὑλικό κόσμο. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ ἄνθρωπος περιεκτικά ἔχει καί σῶμα, ὕλη καί πνεῦμα, ἔχει καί τά δυό, ἄρα λοιπόν ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλουσιότερος καί ἀπό αὐτούς τούς ἀγγέλους. Ἄς μου ἐπιτραπεῖ νά ἔλεγα. Ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ἄποψη αὐτή εἶναι πλουσιότερος, τολμηρό αὐτό πού θά πῶ, καί ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό! Ἀλλά ὁ Θεός ἑντύθηκε τήν ἀνθρώπινη φύση, αὐτή πού δημιούργησε καί ἔτσι γίναμε εἰκόνα του. Δηλαδή πλούσιος ἐκεῖνος, πλούσιοι καί ἐμεῖς.

Ὥστε λοιπόν ἡ ἀνθρώπινη κατασκευή ἔχει ἀξία. Ναί, καί ἔχει μάλιστα τρομακτικά μεγάλη ἀξία.

3-4-1983

Απόσπασμα από την 21η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο προσδιορίζει τή δομή, τήν καταγωγή καί τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου.

†.Ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο προσδιορίζει τρία βασικά σημεῖα. Τό πρῶτο βασικό σημεῖο εἶναι τό ἑξῆς: Εἶναι ἡ δομή τοῦ ἀνθρώπου. Πῶς εἶναι φτιαγμένος ὁ ἄνθρωπος.

Τό δεύτερο βασικό σημεῖο εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Τί νόημα ἔχει ἡ ὕπαρξή του. Γιατί ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος; Καί τό τρίτο σημεῖο εἶναι ἡ καταγωγή. Ἀπό ποῦ κατάγεται. Αὐτά τά τρία σημεῖα θά τά ἀναλύσουμε. Σᾶς εἶπα στήν ἀρχή· δέν θά μπορέσω ποτέ νά γνωρίσω ποιός εἶμαι ἐγὼ ἐάν δέ γνωρίσω τόν Ἰησοῦ Χριστόν. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός μοῦ δείχνει ποιός εἶμαι ἐγὼ ὁ ἄνθρωπος. Καί ὄχι μόνο ποιός εἶμαι στή δομή μου, ἀλλά καί στόν προορισμό μου. Ξέρετε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τό δρόμο του. Ἀφοῦ ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἔχω τό πρωτότυπο, το μοντέλο, ἐκεῖνο μοῦ δείχνει ποιός εἶμαι ἐγώ. Ξέρω τό μοντέλο Χριστός τί ἔγινε; Πῆγε στόν οὐρανό. Ποῦ εἶναι; Εἶναι στόν κόλπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ποιός εἶναι ὁ προορισμός μου λοιπόν; Ὁ προορισμός μου εἶναι νά κάνω ἕνα ἐπάγγελμα, νά πάω στρατιώτης, νά παντρευτῶ, νά κάνω παιδιά; Καί μετά; Νά πεθάνω! Τελείωσα; Δέν ξέρω ποιός εἶναι ὁ προορισμός μου. Βρεῖτε ἕναν ἄνθρωπο νά σᾶς πεῖ ἂν ἔμαθε ἀπό πουθενά, ἀπό τήν ἐπιστήμη, ποιός εἶναι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Δέν τό ξέρουμε. Μελετώντας τό Χριστό βρίσκουμε τόν προορισμό μας. Θά ζήσουμε μέσα στήν μακαριότητα τῆς Ἁγίας Τριάδος! Δηλαδή τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖ θά ζήσουμε. Ἄρα λοιπόν βλέπετε ἀπό ποῦ ξεκινῶ γιά νά μάθω τήν ἀνθρωπολογία; Ἀπό ποῦ; Ἀπό τήν Χριστολογία! Θά μάθω τόν Χριστό, γιά νά μάθω ποιός εἶμαι ἐγώ. Εἶναι σπουδαῖο αὐτό; Πολύ σπουδαῖο!

   Θά ξεκινήσουμε μέ τή δομή τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ δομή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι χριστολογική. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Ἄρα ὅ,τι εἶναι ὁ Χριστός εἶναι καί ὁ ἄνθρωπος. Καί ἐδῶ τώρα ἔχομε κάτι πολύ σπουδαῖο. Σᾶς εἶπα μοντέλο. Νά διορθώσω τή λέξη; Νά διορθώσω τή λέξη μοντέλο. Δέν μ’ ἀρέσει. Πρῶτα ἀπ’ ὅλα δέν εἶναι ἑλληνική. Καί χρησιμοποιεῖται σέ ἄλλα πράγματα. Θά βάλω μία ἄλλη λέξη. Προσέξατέ την: Ἀρχέτυπο. Ἡ ἑλληνική λέξη πού χρησιμοποιοῦμε ἀντί τῆς λέξης μοντέλο εἶναι ἀρχέτυπο. Ὁ τύπος τοῦ ἀρχικοῦ λέγεται ἀρχέτυπο.

  Ὥστε ἐγὼ εἶμαι εἰκόνα ἑνός ἀρχέτυπου. Ποιό εἶναι τό ἀρχέτυπο; Ὁ Χριστός! Αὐτό εἶναι. Ἀφοῦ τό ἀρχέτυπο εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος, τότε ὁ ἄνθρωπος εἶναι λογικός. Λογικός, ἐπειδή δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος Χριστός εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, πού ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη φύση. Νά τό πῶ κι ἔτσι: Ὁ ὑποστατικός Λόγος τοῦ Πατρός. Ὑποστατικός θά πεῖ προσωπικός. Δηλαδή ἐγὼ εἶμαι λογικός, ἐπειδή ὁ Χριστός εἶναι λογικός. Πρῶτα θά τό λέγαμε ἀλλιώτικα. Θά λέγαμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι λογικός, ἐπειδή ἐγὼ εἶμαι λογικός. Δέν εἶναι σωστό. Ἀκριβέστερα πρέπει νά πῶ ὅτι ἐπειδή εἶναι λογικός ὁ Χριστός, γι’ αὐτό τό λόγο εἶμαι ἐγὼ λογικός, πού εἶμαι εἰκόνα του. Ἔτσι δέν πηγαίνω γιά νά βρῶ μέ βάση τόν ἑαυτό μου τό Θεό, ἀλλά μέ βάση τό Θεό πού ἔγινε ἄνθρωπος νά βρῶ τόν ἑαυτό μου. Ἡ λογική εἶναι τό πρῶτο στοιχεῖο τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Ξέρετε πῶς λέγεται ὁ Χριστός στή θεία του φύση; Λόγος! Λόγος στά ἑλληνικά εἶναι μία πολυσήμαντη λέξη καί μία ἀπό τίς σημασίες τῆς λέξης «λόγος» εἶναι αὐτό πού λέμε ἁπλά στή γλώσσα μας λογική. Ἀφοῦ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ Θεός Λόγος, ὁ θεῖος Λόγος, ἡ θεία Λογική, ἐγώ ὁ ἄνθρωπος πού εἶμαι εἰκόνα Του, ἔχω λογική. Τί θά πεῖ λογική; Τουλάχιστον στά ἀνθρώπινα μέτρα πού τήν ξέρουμε. Μποροῦμε νά δώσουμε ἕναν ὁρισμό τῆς «λογικῆς»; Ὅσο νά ψάξουμε τίποτα δέν θά ποῦμε. Ἡ λογική εἶναι ἐμπειρία. Ἂν κάτι κάνω, αὐτό πού δέν θά κάνατε ἐσεῖς καί αὐτό μοιάζει ἔξω ἀπό τά τέσσερα κατηγορήματα τῆς λογικῆς του Ἀριστοτέλους, τότε λέγομαι παράλογος, λέγομαι τρελός. Γιατί; Τί θά πεῖ τρελός; Θά πεῖ κάνω κάτι πού δέν εἶναι στή συνήθη ἐμπειρία. Ξέρετε ὅτι ὑπῆρξε μία κατηγορία ἁγίων πού ἐλέγοντο σαλοί, τρελοί. Ἡ συμπεριφορά τους ἔμοιαζε τρελή. Ἀλλά γιατί νά πάω σ’ αὐτούς; Πηγαίνω σ’ αὐτόν πού ζεῖ χριστιανική ζωή. Ἂν βγεῖς νά πεῖς ὅτι ζεῖς ζωή ἐγκρατείας σέ μία ἐποχή πού διαφημίζουν ὄχι πιά τήν ἐγκράτεια, ἀλλά τίς διαστροφές θά σέ περάσουν γιά τρελό… Ἄκουγα μία ἐκπομπή, μία κριτική θεάτρου. Ὅλα μ’ ἐνδιαφέρουν, πολλές φορές καί σέ ἔντυπα διαβάζω κριτική θεάτρου, κινηματογράφου. Ἔμεινα κατάπληκτος! Τί διαστροφές ἔχουν μπεῖ στά περιεχόμενα τοῦ κινηματογράφου, τοῦ θεάτρου! Δέν εἶναι καινούργιο. Κι ἄλλες φορές ἔχω ἀκούσει καί μοῦ ἔχουν πεῖ καί ἔχω διαβάσει. Ζοῦμε σέ μία ἐποχή πού πιά λανσάρεται θά λέγαμε ἡ διαστροφή. Καί τό σπουδαῖο εἶναι ὅτι δέν προβληματίζει. Ἄκουσα τήν ἑξῆς ἀμίμητη φράση. Ὅτι δέν προβληματίζουν, ἐκεῖνοι πού ζοῦν τίς διαστροφές, ἀλλά προβληματίζουν ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ζοῦν φυσιολογική ζωή. Ἔγινε ἡ διαστροφή τόση πολλή, πού ἀρχίζουμε νά ἀντιστρέφουμε τούς ὅρους καί νά λέμε: «τί εἶναι λογικό;» Σᾶς τό εἶπα σάν παράδειγμα αὐτό. Ἕνα θεατρικό ἔργο τοῦ Ἰονέσκου λέει ὅτι κάποιος ἔπιασε γρίπη κι ἔβγαλε ἕνα κέρατο. Αὐτός ντρεπόταν νά παρουσιαστεῖ. Κατόπιν ἔβγαλε καί δεύτερος καί τρίτος. Κάποιος μιλοῦσε μ’ ἐκεῖνον πού ἔβγαλε κέρατο. Ἔγινες σάν ρινόκερος, τοῦ λέει. Ὅταν ἔβγαλε ὅλη ἡ πόλη, ὁ καθένας ἀπό ἕνα κέρατο, ἔτρεχε νά κρυφτεῖ αὐτός πού δεν είχε κέρατο, γιατί δέν ἔμοιαζε μέ τούς ἄλλους. Εἶναι πολύ ὡραία αὐτή ἡ παράσταση πού δείχνει τί εἶναι ἡ λογική. Λογική εἶναι μία ἐμπειρία καί λέμε· ὅ,τι κάνουν οἱ ἄλλοι τό κάνω καί ἐγώ. Ἀλλά ὅταν ἡ λογική περνάει σέ διάφορες φάσεις πού δέν μοιάζει ἡ μία τήν ἄλλη, τότε «χάσαμε τά νερά» μας. Τότε τί εἶναι λογική; Πρέπει νά πάρουμε τό πρωτότυπο. Τό Θεό Λόγο πού ἐνανθρώπησε, τόν Ἰησοῦ Χριστό, γιά νά συγκρίνουμε τή λογική μας μέ τή λογική του Χριστοῦ, γιά νά βροῦμε τί εἶναι ἡ λογική. Δηλαδή πάλι ἐμπειρικά. Δέν μποροῦμε νά δώσουμε ὁρισμό τῆς λογικῆς.

Ὥστε εἶμαι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, γιατί ἔχω τήν λογική πού ἔχει Ἐκεῖνος. Εἶμαι φτιαγμένος σύμφωνα μ’ ἐκεῖνο πού εἶναι φτιαγμένος Ἐκεῖνος. Ὁ Χριστός. Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ὁ Μ. Ἀθανάσιος. «Κατά τήν ἑαυτοῦ εἰκόνα ἐποίησεν αὐτούς.» Κατά τή δική του εἰκόνα, ὁ Χριστός, ἔκανε τούς ἀνθρώπους. « Μεταδούς αὐτοῖς καί τῆς τοῦ ἰδίου λόγου δυνάμεως.» Καί τούς μετέδωσε καί τή δύναμη τοῦ λόγου, τῆς λογικῆς. «ἵνα ὥσπερ σκιᾶς ἔχοντες τοῦ λόγου καί γενόμενοι λογικοί διαμένειν ἐν μακαριότητι δυνηθῶσι.» Ὥστε ἔχοντας, λέγει, αὐτή τή σκιά τοῦ λόγου, ἀφοῦ γίνουμε οἱ ἄνθρωποι λογικοί, νά μείνουμε στήν μακαριότητα τοῦ Θεοῦ Λόγου.

   Βλέπετε, σπουδαῖο στοιχεῖο αὐτό, ἡ λογική! Ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιουργός, λέμε. Ἐπειδή εἶναι εἰκόνα τοῦ κατ’ ἐξοχήν Δημιουργοῦ Λόγου. Ὁ Θεός Λόγος ἔκανε τά πάντα. Ἔβαλε λοιπόν μέσα στόν ἄνθρωπο τη δυνατότητα να δημιουργεῖ. Τί να δημιουργεῖ; Κατ’ ἀρχάς ὄχι ἐκ τοῦ μή ὄντος ἀλλά ἐκ τοῦ ὄντος. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργεῖ ἐκ τοῦ ὄντος. Δηλαδή παίρνει κάτι καί τό διαμορφώνει. Ἡ «τέχνη» εἶναι μία δημιουργία. Εἴδατε πῶς τό λέμε; Δημιουργία. Ἀλλά εἶναι καί κάτι βαθύτερο. Λέγει ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξαντρεύς τό ἑξῆς. «κατά τοῦτο εἰκὼν ὁ ἄνθρωπος γίνεται τοῦ Θεοῦ, καθ’ ὅ εἰς γέννησιν ἀνθρώπου ἄνθρωπος συνεργεῖ.» Ὁ ἄνθρωπος μέ τή δική του ἐνέργεια προβαίνει καί δημιουργεῖ μέ τή γέννηση νέο ἄνθρωπο. Προσέξτε ἐδῶ. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο. Ὁ Θεός Λόγος. Καί ἔβαλε μέσα στόν ἄνθρωπο τή δυνατότητα νά πολλαπλασιαστεῖ. Δέν πολλαπλασιάζεται ὅμως, ὅταν δέν θέλει ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν ὅμως θελήσει ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται εἰς γάμου κοινωνία, παντρεύεται δηλαδή καί τότε κάνει παιδιά. Δηλαδή τί ἔκανε τώρα ἐδῶ ὁ ἄνθρωπος; Ἔδωσε προέκταση ἢ ἀξιοποίησε ἐκεῖνο πού ἤδη ὁ Θεός δημιουργός ἔβαλε μέσα του. Καί τώρα τί γίνεται ὁ ἄνθρωπος; Κι αὐτός δημιουργός. Καί συνεπῶς συνδημιουργός, ἐν προκειμένῳ. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιουργός, γιατί ὁ Θεός Λόγος εἶναι δημιουργός. Νά σᾶς τό πῶ, ἔτσι, μέ μία ἐκτυπότερη εἰκόνα. Ὁ Θεός ἔκανε τόν Ἀδάμ. Ὁ Ἀδάμ δέν γεννήθηκε. Οὔτε προῆλθε ἀπό τά ζῷα. Θά τό δοῦμε παρακάτω αὐτό. « Χοῦν λαβών ἀπό τῆς γῆς…», πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, ὁ Θεός καί ἔκανε τόν ἄνθρωπο. Τόν Ἀδάμ. Πρώτη δημιουργία. Μετά, δεύτερη φάση δημιουργίας, ἀπό τόν Ἀδάμ, τή ζῶσα ὕλη τοῦ Ἀδάμ, δημιουργεῖ τήν Εὕα. Τή γυναίκα. Καί στίς δυό περιπτώσεις ὁ ἄνθρωπος δέν μετεῖχε. Μόλις ἔκανε τόν ἄνθρωπο, δηλαδή τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα, τόν ἄνδρα καί τή γυναίκα - καί οἱ δυό εἶναι ἄνθρωποι - τί κάνει τώρα; Δίνει τή δυνατότητα ἀνάμεσα στούς δυό νά δημιουργηθεῖ ὁ τρίτος ἄνθρωπος. Ὁ Κάιν. Καί ὁ τρίτος ἄνθρωπος ἔγινε μέ τήν ἐπέμβαση τῶν ἰδίων τῶν ἀνθρώπων. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἀδάμ, ὅπως καί ἡ Εὕα, ὅταν ἔκανε τόν Κάιν ξέρετε τί εἶπε; Ἔκανα, λέει,ἀπέκτησα ἄνθρωπο διά τοῦ Θεοῦ. Ἔβαλε ὁ Θεός μέσα τή δυνατότητα, ποιά; Νά δημιουργεῖ. Ποιός; Ὁ ἄνθρωπος! Κι ἔτσι ὁ Κάιν ἔγινε ἀπό δημιούργημα τῶν γονιῶν του, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας. Εἶναι καταπληκτικό αὐτό. Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται δημιουργός, γιατί ἀκριβῶς ὁ Θεός Λόγος εἶναι δημιουργός;

Ἔχουμε κι ἄλλα πολλά νά ποῦμε γύρω ἀπό τό θέμα τῶν χαρακτηριστικῶν τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Τῆς εἰκόνας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέσα στόν ἄνθρωπο. Εἶναι καί ἄλλα στοιχεῖα. Καί εἴπαμε μόνο δυό. Εἴπαμε τή λογικότητα καί τή δημιουργικότητα. Εἶναι καί ἄλλα στοιχεῖα. Ἀλλά αὐτά τάἄλλα στοιχεῖα θά τά δοῦμε τήν ἐρχόμενη φορά. Ἐκεῖνο πού θά ‘θελα, τελειώνοντας, νά σᾶς τονίσω εἶναι τοῦτο τό σημεῖον. Ἂς προσέξουμε τά σημεῖα αὐτά, διότι τότε θά ποῦμε ὅτι δέν ὑπάρχει μεγαλειωδέστερο πλάσμα ἀπό τόν ἄνθρωπο πάνω στή γῆ. Καί νά παύσουμε νά λέμε δέν ὑπάρχει ἀθλιότερο πλάσμα ἀπό τόν ἄνθρωπο πάνω στή γῆ. Αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό τή στάση πού θά πάρουμε σ’ αὐτό πού μᾶς ἀποκαλύπτει ο Θεός. Τοῦ ποιός εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ἂν τό μάθουμε, λοιπόν, αὐτό, τότε δέν θά δοῦμε τήν ἀθλιότητά του, ἀλλά καί τή μεγαλειότητά του.

20-2-1983

Απόσπασμα από την 16η ομιλία στην κατηγορία
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Τί σημαίνει τό «καθ’ ὁμοίωσιν» καί τό «κατ’ εἰκόνα» εἰς τόν ἄνθρωπον.

†.Ἀλλά, καί κάτι ἀκόμη. Κάτι πού εἶναι πολύ μεγάλο, καί τό ὁποῖο, ἐάν καταλάβουμε, τότε θά βλέπουμε τόν ἄλλον ἄνθρωπον πολύ διαφορετικά. Καί τόν ἑαυτό μας τόν ἴδιο.

«Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν». Τό τεράστιο αὐτό θέμα, τό κεντρικό, τό θεμελιῶδες, τό βασικόν θέμα! Ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο κατ’ εἰκόνα δική του. Τό ἄρσεν καί θῆλυ δέν ἔχει καί πάρα πολύ ἀξία καί σημασία. Αὐτό ἔχει ἀξία καί σημασία. Τό κατ’ εἰκόνα! Τί σημαίνει «κατ’ εἰκόνα;». Ἤ μᾶλλον πρίν προχωρήσουμε νά δοῦμε τί σημαίνει «κατ’ εἰκόνα», γιά νά δοῦμε πῶς τό ἐκφράζει ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφή, γιατί κάτι λέει, τό ὁποῖον ὅμως παρακάτω παραλείπει. Ὅταν ὁ Θεός τρόπον τινά ἀποφασίζει νά κάνει τόν ἄνθρωπο λέει: «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν». (Γένεσις, κεφ. 1, 26) Ἄς δημιουργήσουμε ἄνθρωπον, πού νά εἶναι σύμφωνα μέ τή δική μας εἰκόνα καί μέ τή δική μας ὁμοίωση. Αὐτό ἀναφέρεται στήν «σκέψη» τοῦ Θεοῦ. Τή λέξη «σκέψη» τήν βάζω ἐντός εἰσαγωγικῶν. Γιατί σᾶς εἶπα ὅτι ὁ Θεός δέν ἔχει σκέψη. Εἶναι ἐντελῶς ἀνθρωποπαθής ἔκφραση. Παρακάτω βρίσκομε τήν ἐκτέλεση τῆς σκέψης τοῦ Θεοῦ. «Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν». Ἄ, κατ’ εἰκόνα Θεοῦ. Τό «καθ’ ὁμοίωσιν;». Τό «καθ’ ὁμοίωσιν» δέν ἀναφέρεται. Γιατί; Μήπως μετενόησε ἐν τῶ μεταξύ ὁ Θεός, καί ἀντί νά δημιουργήσει μέ αὐτά τά δύο στοιχεῖα, ἔβαλε μόνο τό ἕνα καί ἀφήρεσε τό ἄλλο; Ὄχι. Γιά νά τό δοῦμε, λοιπόν, αὐτό, πού εἶναι τόσο σπουδαῖο καί τόσο μεγάλο θέμα.

  Τί εἶναι τό «καθ’ ὁμοίωσιν;». Τό ὁποῖον μοιάζει ὅτι παραλείπεται. Δέν παραλείπεται. Ἁπλῶς δέν ἀναφέρεται. Καί δέν ἀναφέρεται διότι ἀποτελεῖ μιά δυνατότητα στόν ἄνθρωπο, ὥστε ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος νά δουλέψει πάνω σ’ αὐτό. Ἐνῶ τό «κατ’ εἰκόνα» εἶναι δεδομένο, χωρίς νά χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος νά δουλέψει πάνω σ’ αὐτό.
Γιά νά τό καταλάβετε. Ὁ πατέρας σας σᾶς χαρίζει ἕνα χωράφι. Τό χωράφι αὐτό ἔχει τήν δυνατότητα νά καρποφορήσει. Ἐάν ὅμως ἐσεῖς τό καλλιεργήσετε καί τό σπείρετε. Τοῦ ὅτι σᾶς χαρίζεται τό χωράφι, εἶναι κάτι πού ἀνήκει στόν πατέρα σας. Εἶναι θέμα τοῦ πατέρα σας. Δέν δουλέψατε γιά νά τό ἀποκτήσετε τό χωράφι ἐσεῖς. Τό νά καλλιεργηθεῖ τό χωράφι καί νά ἀποδώσει καρπό εἶναι θέμα δικό σας. Ὁ Θεός σέ κάθε βῆμα προσφέρει. Πάντοτε ὅμως ἀφήνει ἕνα περιθώριο νά προσφέρει καί ὁ ἄνθρωπος. Παιδαγωγικό στοιχεῖο αὐτό. Σήμερα οἱ γονεῖς θέλουν νά προσφέρουν τά πάντα στά παιδιά τους καί τά παιδιά νά μήν προσφέρουν τίποτε. Ὅταν βλέπω καμμιά φορά, ὅταν βλέπω, τόν μπαμπά, νά πηγαίνει τό παιδί του στό σχολεῖο, καί νά κρατάει τήν τσάντα ὁ μπαμπάς! Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, δῶσε τήν τσάντα στό παιδί σου νά τήν κρατήσει καί νά τό χαρεῖ. Δέν τοῦ εἶναι ἀρκετό τό ὅτι τοῦ ἀγόρασες τήν τσάντα; Τώρα δικό του θέμα εἶναι νά κρατήσει τήν τσάντα. Τήν κρατᾶς ἐσύ; Κοιτάξτε στοιχεῖο! Λεπτό, θά μοῦ πεῖτε, ε; Παρονυχίδα. Ἐνδεικτικό ὅμως. Ἔ, λοιπόν, ὁ Θεός, ποτέ, μά ποτέ δέν προσφέρει τίποτε χωρίς νά μήν ζητήσει καί κάτι ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὅταν δίδει ὅλα τά φροῦτα τοῦ παραδείσου καί τούς καρπούς, τί λέγει; Ἀπ’ αὐτό τό δένδρο δέν θά δοκιμάσεις. Ἀλλά, σᾶς εἶπα εἶναι πολλά. Ἕνα θά σᾶς πῶ στήν Κ.Δ. πού εἶναι θεμελιῶδες. Εἶναι κεντρικό. Λέγει θά σοῦ δώσω τό σῶμα μου καί τό αἷμα μου νά κοινωνήσεις. Ἄκουσε! Τό σῶμα μου καί τό αἷμα μου. Εἶναι μεγάλο αὐτό; Τρομακτικά μεγάλο. Ἀπέραντα μεγάλο. Ἀσύλληπτα μεγάλο. Θέλω ἀπό σένα κάτι. Νά ζυμώσεις πρόσφορο. Καί νά πατήσεις σταφύλια στό λινό, στό πατητήρι, νά μοῦ φέρεις κρασί. Εἶναι δύσκολο; Μπροστά σέ κεῖνο πού σοῦ δίνω ἐγώ; Ἔ, λοιπόν, δέν θά σοῦ δώσω τό σῶμα μου καί τό αἷμα μου, ἐάν δέν μοῦ φέρεις κρασί καί ψωμί, πού θά κοπιάσεις. Λοιπόν. Ἐγώ θά σοῦ δώσω τό «κατ’ εἰκόνα». Εἶναι ἡ προῖκα σου. Ὅταν λέμε, γεννήθηκε ἕνας ἄνθρωπος, σημαίνει εἶναι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ. Θέλει δέν θέλει. Τό «καθ’ ὁμοίωσιν;». Τό «καθ’ ὁμοίωσιν» εἶναι δικό σου τώρα θέμα. Σοῦ δίνει τήν δυνατόητα νά δουλέψεις ἐσύ ἐπάνω στό χωράφι τοῦ «κατ’ εἰκόνα», γιά νά ὁμοιάσεις τοῦ πρωτοτύπου σου. Τίνος; Τοῦ Θεοῦ. Αὐτό θά πεῖ «καθ’ ὁμοίωσιν». Νά ὁμοιάσω τοῦ Θεοῦ. Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος: «Τό μέν γάρ κατ’ εἰκόνα φύσει δέδοται ἡμῖν (διότι τό κατ’ εἰκόνα σέ μᾶς ἐδόθη φύσει, ἀπό φυσικοῦ), τό δέ καθ’ ὁμοίωσιν ἐκ προαιρέσεως καί οἴκοθεν κατορθοῦμεν ὕστερον». (Τό καθ’ ὁμοίωσιν, μέ τήν δική μας τήν προαίρεση, μέ τήν ἐλευθερία μας δηλ. τό κατορθώνομε κατοπινά). Εἶναι αὐτό πού ζητάει ὁ Θεός ἀπό μᾶς. Στήν Κ.Δ. αὐτό τό συναντοῦμε ὡς ἑξῆς. Ὁ Κύριος στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὀμιλία του λέγει: «Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν». (Κατά Ματθαῖον, κεφ. 5, 48) Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι. Κοιτάξτε. Ζητάει νά γίνουμε τέλειοι. Ὅπως ὁ πατήρ σας στόν οὐρανό εἶναι τέλειος. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει πρέπει νά ὁμοιάσετε τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ὁ πατήρ σας. Ἄρα λοιπόν, τό καθ’ ὁμοίωσιν εἶναι κάτι πού ζητάει ὁ Θεός. πραγματικά ἀπό μᾶς. Εἶναι ἔργο δικό μας. Ὀφείλομε ἐμεῖς πραγματικά νά δουλέψουμε στόν τομέα αὐτό. Μήν νομίσετε ὅτι αὐτά πού λέμε ἐδῶ εἶναι θεωρία. Αὐτό πού λέμε «δογματική πορεία, δογματικό ἔδαφος», μήν νομίσετε πώς εἶναι μιά κατάσταση πού ἁπλῶς θά πρέπει νά ξέρουμε. Τό δόγμα καθορίζει τήν πράξη. Ὅπως καί ἡ θεωρία εἶναι καθοδηγητική. Μᾶς δείχνει τό δρόμο τί πρέπει νά πράξουμε, τί πρέπει νά κάνουμε. Ὅταν, λοιπόν, λέμε ἐδῶ ὅτι τό «καθ’ ὁμοίωσιν» ἀνήκει σέ μᾶς, καταλαβαίνετε τί σημαίνει αὐτό; Πρέπει ν’ ἀγωνιζόμαστε νά ὁμοιάσουμε τοῦ Θεοῦ. Νά γίνουμε Χριστομίμητοι. Νά μιμηθοῦμε τό Χριστό. Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «Μιμηταί μου γίνεσθε καθώς κἀγώ Χριστοῦ». (Α΄Πρός Κορινθίους, κεφ. 11, 1)
Νά μέ μιμηθεῖτε ὅπως κι’ ἐγώ μιμοῦμαι τόν Χριστόν. Αὐτό θά πεῖ ἀγωνίζομαι πραγματικά νά φθάσω στό καθ’ ὁμοίωσιν. Ἔχοντας τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ δέν ἐξασφαλίζω τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Διότι ὅλοι οἱ κολασμένοι δέν θά φέρουν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Θά εἶναι ὅμως στήν κόλαση. Ἐκεῖνο πού μοῦ ἐξασφαλίζει τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι τό κατ’ εἰκόνα ἀλλά τό καθ’ ὁμοίωσιν. Διότι τό κατ’ εἰκόνα εἶναι κάτι πού μοῦ δόθηκε, ἐνῶ τό καθ’ ὁμοίωσιν εἶναι κάτι πού τό κέρδισα. Κάτι πού τό δούλεψα. Γι’ αὐτό ἄς προσέξουμε ὅλα αὐτά πού ἀκοῦμε νά τά κάνουμε πράξη. Ἀλλοιώτικα ὅλα αὐτά μένουν στεῖρα πράγματα γιά μᾶς.

   Καί ἔρχομαι τώρα στό «κατ’ εἰκόνα». Τί εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα;» Μᾶλλον, ποῦ ἀναφέρεται τό κατ’ εἰκόνα Θεοῦ; Ἐδῶ θἄθελα νά προσέξετε λίγο, διότι ἴσως νά ὑπάρχει καί μία σύγχυση. Ὅταν λέμε τό κατ’ εἰκόνα στόν ἄνθρωπο, ποῦ ἀναφέρεται αὐτό τό κατ’ εἰκόνα; Διότι ἄν δοῦμε ποῦ ἀναφέρεται, ἴσως κάτι μποροῦμε νά ποῦμε, τί εἶναι. Ἀναφέρεται στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου; Ἀναφέρεται στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου; Ἀναφέρεται καί στήν ψυχή καί στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου; Ποῦ ἀναφέρεται; Ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἴσως μπερδεύει πολλές φορές εἶναι τοῦτο: τό κατ’ εἰκόνα ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο. Ἕνα μυστήριο τό ὁποῖο δέν μποροῦμε εὔκολα νά τό ἐπισημάνουμε, σάν μυστήριο πού εἶναι. Λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης: «Ἀθεώρητος ἡ τοῦ ἀνθρώπου φύσις». Ἡ φύσις, λέγει, τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀθεώρητος. Δηλ.; Δέν μπορούμε νά τή δοῦμε. Λέμε σ’ ἕναν ἄνθρωπο, μέ βλέπεις; Καί μᾶς λέει, σέ βλέπω. Τοῦ λέμε κι’ ἐμεῖς, σέ βλέπω κι’ ἐγώ. Καί τί βγῆκε ἀπ’ αὐτό; Τίποτα! Ὅταν ἔχω ἕνα ἀντικείμενο, πάρετε ἕνα μέταλλο, τό βλέπομε; Τό βλέπομε. Τί εἶναι αὐτό; Εἶναι ἕνα μέταλλο. Εἶναι σίδηρος. Δέν τό βλέπεις! Διότι δέν βλέπεις τίποτα ἀπ’ αὐτό πού εἶναι ὁ σίδηρος. Ἐάν θἄπρεπε νά ἐρευνήσει, νά ἰδεῖ, τί εἶναι, τότε θά ἔλεγες πράγματι ὅτι δέν βλέπεις τίποτα. Διότι αὐτό, ὁ σίδηρος, ἀποτελεῖται ἀπό ἄτομα τῆς ὕλης.
Ὁ σίδηρος εἶναι ἁπλοῦν σῶμα. Καί ἀποτελεῖται ἀπό τόν πυρῆνα καί τά ἠλεκτρόνια πού γυρίζουν γύρω ἀπό τόν πυρῆνα. Ὑπάρχουν τρομακτικά κενά, καί ἀκόμη, ἐνῶ μοιάζει ὅτι ἡ σύνδεση τῶν ἀτόμων εἶναι σκληρή, διότι δέν μπορῶ νά σπάσω ἕνα σίδηρο ὅμως ὑπάρχει μία χαλαρή, ὀπτικῶς, σχέση ἀνάμεσα σ’ αὐτά. Δηλ. τό ἕνα εἶναι πάρα πολύ μακριά ἀπό τό ἄλλο. Ἐκεῖνο πού τό κάνει νά εἶναι δεμένο καί νά εἶναι σκληρό, εἶναι οἱ ἑλκτικές δυνάμεις πού ὑπάρχουν. Αὐτά δέν τά βλέπω. Οὔτε τά εἶδα ποτέ. Δέν ὑπάρχει δυνατότητα μικροσκοπίου νά τά δῶ. Διότι καί τό μικροσκόπιο εἶναι φτιαγμένο μέ ὕλη καί δέν μπορῶ ποτέ νά φθάσω νά ἰδῶ τήν ὕλη. Ἐάν, λοιπόν, λέγω, τό εἶδα τό σίδηρο, δέν εἶδα τίποτα. Πόσο περισσότερο ὅταν λέω, τόν βλέπω τόν ἄνθρωπο. Δέν εἶδα τίποτε ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά δει τόν ἑαυτό του. Ξέρετε τί λέμε; Ὑπάρχει ψυχή; Ἤ δέν ὑπάρχει ψυχή; Κι’ ἄν ὑπάρχει εἶναι θνητή ἤ ἀθάνατη; Κι’ ἄν εἶναι ἀθάνατη, τί γίνεται; Ἀδελφέ μου, σύ πού φέρεις τήν ψυχή, δέν καταλαβαίνεις, δέν ξέρεις τί μπορεῖ νά συμβαίνει μέ τόν ἑαυτόν σου; Δέν ξέρουμε. Νά γιατί εἶναι μυστήριο ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι μυστήριο. Βέβαια, ὅπως θά δοῦμε, καί τό σῶμα του εἶναι πολυπλοκότατο. Ὁ ἄνθρωπος ὅσο νά ἀσχοληθεῖ μέ τό ἀνθρώπινο σῶμα, ὅσα πράγματα κι’ ἄν μάθει, πάντα θά μένει ἕνα μυστήριο τό ἀνθρώπινο σῶμα. Στήν Ἰατρική ἐννοῶ. Πόσο μᾶλλον αὐτός οὗτος ὁ ἄνθρωπος, ὁλόκληρος μέ τήν ψυχή του. Πάντα ἕνα μυστήριο. Εἶναι ἀκριβέστατο αὐτό πού εἶπε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης. «Ἀθεώρητος ἡ τοῦ ἀνθρώπου φύσις». Εἶναι πραγματικά ἀθεώρητη. Ὄχι δυσθεώρητη· ἀθεώρητη. Δέν μπορεῖς νά τήν δεῖς τήν ἀνθρώπινη φύση. Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν μπορεῖς νά τήν δεῖς, τότε πῶς μπορεῖς νά κρίνεις, τί εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Ξέρετε, γιατί ξέρομε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Μᾶς ἀπεκαλύφθη! Ἐμεῖς οὐδέποτε θά τό βρίσκαμε. Ξέρετε, γιατί ξέρομε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει ψυχή; Μᾶς ἀπεκαλύφθη. Ξέρετε, γιατί ξέρομε ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή εἶναι ἀθάνατη; Μᾶς ἀπεκαλύφθη. Ἀλλοιώτικα, ποιός μπορεῖ ν’ ἀπαντήσει ἄν ἔχω ἤ δέν ἔχω ψυχή, κι’ ἄν αὐτή ἡ ψυχή εἶναι θνητή ἤ ἀθάνατη. Μᾶς ἀπεκαλύφθησαν αὐτά. Καί δέν μπορῶ ποτέ πραγματικά νά τά μάθω ἐάν δέν μοῦ τά ἀποκαλύψει ὁ Θεός. Ποιός; Ὁ Θεός! Γιατί ὁ Θεός; Διότι ὁ Θεός εἶπε νά γίνω. Συνεπῶς μόνο ὁ Θεός γνωρίζει ποιός εἶμαι ἐγώ. Κανείς δέν μπορεῖ νά μοῦ πεῖ ποιός εἶμαι, παρά μόνο ὁ Θεός. Μόνο ἐκεῖνος μπορεῖ νά δεῖ τήν ἀνθρώπινη μου φύση, ἡ ὁποία εἶναι σ’ αὐτόν γνωστή. Σέ μένα, ἀθεώρητος! Ἄγνωστη! Τότε, λοιπόν, τί εἶναι τό «κατ’ εἰκόνα;». Καί ποῦ ἀναφέρεται; Στούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί μέ βάση πάντα τήν Ἁγία Γραφή, ἄλλοτε μέν ἀναφέρεται ἡ εἰκόνα στήν ψυχή· καί εἶναι ἡ λογική καί ἡ ἐλευθερία. Ἄλλοτε ἀναφέρεται στό σῶμα. Καί ἄλλοτε ἀναφέρεται καί στά δύο. Δηλ. σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Ἄν ὅμως θέλετε νά προσέξουμε λιγάκι τό κείμενο, θά μᾶς τό πεῖ. Ἀκούσατέ το: «Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν».
Ἔκανε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τήν δική του εἰκόνα! Ἄ, λοιπόν, τόν ἄνθρωπο ἔκανε σύμφωνα μέ τήν δική του εἰκόνα. Δέν λέγει, τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Δέν λέγει, τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά λέγει τόν ἄνθρωπο. Ὥστε, λοιπόν, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ εἶναι σέ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Αὐτό βέβαια, θά παραξενεύει ἐκείνους πού ἔχουν μελετήσει το θέμα. Θἄλεγε κάποιος δηλ., ὅταν λέγει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ εἶναι στόν ἄνθρωπο, καί στό σῶμα καί στήν ψυχή; Ὁ Θεός ἔχει σῶμα; Ἐδῶ τώρα εἶναι ἡ ἀπορία. Ὁ Θεός ἔχει σῶμα. Λοιπόν ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν ἄνθρωπο κατά τήν δική του εἰκόνα ἁπλῶς, ἀλλά κατά τήν εἰκόνα τήν Θεανθρωπίνη του. Ἐδῶ εἶναι το θέμα. Προσέξτε! Ποιός μᾶς ἔφτιαξε; Μᾶς ἔφτιαξε ὁ Θεός Λόγος! Χωρίς αὐτοῦ, λέγει ὁ Εὐάγγ. Ἰωάννης, «οὐδέ ἕν γέγονεν ὅ γέγονεν». Τίποτα δέν ἔγινε ἀπ’ ὅτι ἔγινε στόν κόσμο αὐτό χωρίς τόν Χριστό. Πολύ παραπάνω ἐγώ ὁ ἄνθρωπος. Ποιός μ’ ἔφτιαξε; Ὁ Θεός Λόγος. Ὅταν μέ ἔφτιαξε, τί μοντέλο εἶχε; Τόν ἑαυτό του! Ἐκεῖνο πού θά ἔπαιρνε κάποτε. Ἀνεξάρτητα ἄν ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτανε ἤ δέν ἁμάρτανε. Καί ποιό εἶναι τό μοντέλο αὐτό; Εἶναι αὐτό πού ἔκανε τόν Ἀδάμ. Δέν ἔχει καμμία σχέση ὅτι ὁ Ἀδάμ προηγεῖται ἱστορικά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό τό μοντέλο πού εἶχε στό νοῦ του, ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά τό πῶ ἔτσι, ὁ Θεός Λόγος τό πῆρε ἀργότερα. Ὥστε δέν ἔγινε ὁ Ἰησοῦς Χριστός κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ἀδάμ ἄνθρωπος, ἀλλά ἔγινε ὁ Ἀδάμ κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κατά τό μοντέλο ἐκεῖνο πού θά ἐγίνετο ὁ Θεός Λόγος ἄνθρωπος. Ὥστε, λοιπόν, νά γιατί ἀναφέρεται ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Μέ ἄλλα λόγια εἴμαστε ἡ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ! Λέγει ἡ Ἁγία Γραφή: «... τοῦ Χριστοῦ, ὅς ἐστιν εἰκών τοῦ Θεοῦ». (Β΄ Πρός Κορινθίους, κεφ 4, 4)
Εἴμεθα ἐμεῖς εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἄρα ἐμεῖς τί εἴμαστε; Εἰκόνα εἰκόνος! Ἀλλά ἡ Ἁγία Γραφή λέγει ὅτι γινήκαμε κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν. Αὐτό πῶς τό ἐννοοῦμε; Θέλω νά προσέξετε πολύ στό σημεῖο τί θά πεῖ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Θά δοῦμε τρία πράγματα, τά ὁποῖα θά ἀναλύσουμε λεπτομερῶς. Τήν δομή τοῦ ἀνθρώπου, τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου καί τήν καταγωγή τοῦ ἀνθρώπου. Καί αὐτά εἶναι τά τεράστια καί τά μεγάλα, Τά ὁποῖα ἀναδεικνύουν τή βασιλική γενιά τοῦ ἀνθρώπου.

13-2-1983

Απόσπασμα από την 15η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ ἄνθρωπος ἕνα πρόσωπο μέ δυό οὐσίες.

†.Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. Δηλαδή εἶναι διπλῆς οὐσίας. Ἕνα πρόσωπο εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ἕνα πρόσωπο, ἀλλά ἔχει δυό οὐσίες. Ἔχει ὑλική καί πνευματική. Τό σῶμα του εἶναι ὑλικό, ἡ ψυχή του εἶναι πνευματική. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι στέκεται σ’ ἕνα μεταίχμιο, ἀνάμεσα σέ δυό κόσμους. Στό κόσμο τῆς ὕλης καί στόν κόσμο τοῦ πνεύματος, τῶν ἀγγέλων. Ὁ ὑλικός κόσμος, ἡ κτίση, ἡ φύση, ὅπως τή βλέπετε, δέν ἔχει πνεῦμα. Ἔχει μόνο ὕλη. Οἱ ἄγγελοι δέν ἔχουν ὕλη, ἔχουν μόνο πνεῦμα. Συνεπῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι στό μεταίχμιο. Εἶναι ἡὕπαρξη, ἡ ὁποία ἑνώνει αὐτούς τούς δυό κόσμους, τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό, στήν ὕπαρξή του. Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνώτερος ἀπό τούς ἀγγέλους. Δηλαδή εἶναι πλουσιότερος. Διότι ὁ ἄγγελος δέν ἔχει σῶμα. Συνεπῶς δέν μετέχει κάποιας οὐσίας ἀπό ὅσα ὁ Θεός ἐδημιούργησε. Ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του καί τόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἀποτελοῦν τήν ὕπαρξή του. Τό ἀντιλαμβάνεσθε αὐτό; Εἶναι πάρα πολύ πλούσιο, πάρα πολύ σπουδαῖο. Εἶναι, λοιπόν, πλούσιος ὁ ἄνθρωπος, πάρα πολύ πλούσιος.

   Προσέξτε ὅμως τώρα ἐδῶ. Ὁ ἄνθρωπος συνεπῶς, ἀφοῦ εἶναι λίγο ὕλη, λίγο πνεῦμα καί εἶναι μία ψυχοσωματική ἑνότητα, ὀντότητα, καί ἐπειδή ἔχει τά χαρακτηριστικά τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, τί εἶναι τώρα ἐδῶ; Εἶναι μία ἐπιτομή - θά ἐξηγήσω τί θά πεῖ ἐπιτομή - ὁλοκλήρου της κτιστῆς ὁρατῆς καί ἀοράτου δημιουργίας. Ὅπως ξέρετε, ὅταν ἔχουμε μία σειρά ἐγκυκλοπαίδειας, σειρά τόμων ἐγκυκλοπαίδειας, ἄς ποῦμε 24 βιβλία, 30 βιβλία, λέμε, ὅτι μποροῦμε νά βγάλουμε ἕνα βιβλίο, ἕνα τόμο, πού νά ἔχει πάρει ἀπό τά 24 βιβλία στοιχεῖα μέ πολύ λίγα λόγια καί ἀντί νά τρέχουμε στή μεγάλη ἐγκυκλοπαίδεια τῶν 24 τόμων, πηγαίνουμε στό ἕνα βιβλίο νά βροῦμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Φυσικά τά ἔχει μέ λίγα λόγια ἐκεῖνα τά ὁποῖα θέλουμε. Πλήν ὅμως βρίσκουμε ἐκεῖνο πού θέλουμε. Αὐτό λέγεται ἐπίτομος ἐγκυκλοπαίδεια. Δηλαδή σ’ ἕνα τόμο μόνο μέ ὅλα τά στοιχεῖα περιληπτικά. Ὅταν λέμε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐπιτομή τῆς δημιουργίας, θά πεῖ στήν ὕπαρξή του συγκεντρώνει ὅ,τι ὑπάρχει στόν ὑλικό καί τόν πνευματικό κόσμο. Ἐπιτομή, λοιπόν, τῆς δημιουργίας ὁ ἄνθρωπος! Καταπληκτικό! Ποῦ εἶναι τώρα, ὅτι εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ; Σέ τοῦτο: Ὁ Θεός Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος. Συνεπῶς, ἐνῷ εἶναι ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἔχει τώρα αὐτό τόν πλοῦτο ὁ Χριστός. Εἶναι ὁ Θεός Λόγος, ἡ θεότητα, εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη φύση του, ἡ ἀνθρωπότητα, τό ἀνθρώπινο σῶμα του. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, λοιπόν, ὁ Θεός Λόγος ὁ ἐνανθρωπήσας, εἶναι ἑνωμένος μέ δυό οὐσίες, ἀσύγχυτα ὅμως, δέν μπερδεύονται αὐτά, μέ ἕνα πρόσωπο, μία ὑπόσταση, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα ἡ ὕλη μέ τό πνεῦμα. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου θά ἐγίνετο, εἴτε ἁμάρτανε εἴτε δέν ἁμάρτανε ὁ ἄνθρωπος. Διότι αὐτό ἦτο τό πρῶτο θέλημα τό Θεοῦ. Καί ἐπειδή θά προσελάμβανε, ἀσύγχυτα, ἀμπέρδευτα, τήν ὑλική φύση, τήν κτιστή φύση, γι’ αὐτό τό λόγο τώρα κάνει τόν ἄνθρωπο νά εἶναι ἡ δική του εἰκόνα. Νά εἶναι καί ὕλη καί πνεῦμα.

   Ἐδῶ νά μείνω λίγο σέ κάτι πού θά πρέπει νά τό κατοχυρώσω. Εἶναι τό ἑξῆς. Σᾶς εἶχα πεῖ στό περασμένο θέμα, ποῦ νά εἶναι ἄραγε ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, στό σῶμα ἤ στήν ψυχή; Συνήθως στά ἐγχειρίδια τά σχολικά, θά βρεῖτε ὅτι εἶναι στήν ψυχή. Εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί γιά νά μήν μπερδευτεῖτε καί πεῖτε, μά πῶς εἶναι δυνατόν; Ὁ Θεός εἶναι ἄνθρωπος; Τό βλέπετε τώρα ἐδῶ. Στό σημεῖο αὐτό. Ἐπειδή ὁ Θεός λόγος ἔγινε ἄνθρωπος, κάνει τόν ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τά δικά του τά μέτρα, πού νά μετέχει καί πνεύματος καί ὕλης. Ἄρα, λοιπόν, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ, μ’ αὐτήν τήν ἀκρίβεια εἶναι σ’ ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί στό σῶμα του καί στό πνεῦμα του. Λέγει ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης πάνω σ’ αὐτό. Μόνο πού σπεύδω, δέν θά σᾶς τό μεταφράσω. «Καθάπερ γάρ ἡ αὐτοῦ θεότης ἐνήργει θεανδρικῶς (ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρώπινή του Χριστοῦ φύση), οὕτω καί ἡ ψυχή (τοῦ ἀνθρώπου) ἡ κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν τοῦ ἀοράτου Θεοῦ Λόγου ὑπάρχουσα ἐνέργει ψυχανδρικως». Κοιτάξτε: Ψυχανδρικῶς! Ψυχή καί σῶμα δηλαδή: «τουτέστιν σωματαψύχως». Ἀκοῦστε αὐτούς τούς ὅρους. Σωματοψύχως. Δηλαδή ψυχοσωματική ὕπαρξη. «Εἰς τύπον τοῦ θεανδρικῶς Χριστοῦ». Ἄρα, λοιπόν, ἀποτελεῖ εἰκόνα τοῦ θεανδρικοῦ Χριστοῦ. Τί ὡραῖο πού εἶναι αὐτό!

Απόσπασμα από την 17η ομιλία στην κατηγορία 
« Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.