Θα πρέπει ὅμως νά ντρεπόμαστε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ὅταν μιλᾶμε γιά δικαιοσύνη, διότι, ἁπλούστατα, δικαιοσύνη ἐπάνω στή γῆ δέν ὑπάρχει. Γι' αὐτό ὁ Θεός συνιστᾶ καί λέει διά τοῦ προφήτου Ἡσαΐου: «δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς» ('Hσ. 26, 9.), μάθετε νά εἶστε δίκαιοι, ὅλοι ἐσεῖς πού κατοικεῖτε ἐπάνω στή γῆ, ὄχι βέβαια μόνο στή γῆ τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλά σέ ὅλη τήν οἰκουμένη.
Ἐκεῖνο γιά τό ὁποῖο τόσο πείνασε καί δίψασε ἡ ἀνθρωπότητα εἶναι ἡ δικαιοσύνη, τόσο σε μικρή κλίμακα, ὅπως στις σχέσεις ανάμεσα σε δύο ἀνθρώπους, ὅσο καί σέ μεγαλύτερη κλίμακα, όπως στις σχέσεις ἀνάμεσα σε δύο ἤ καί περισσότερους λαούς.
Ὅλα τά πολιτικά καί τά κοινωνικά συστήματα δέν είναι τίποτε ἄλλο παρά μία προσπάθεια γιά τήν ἀπονομή τῆς δικαιοσύνης. Ἔτσι λένε. Ωστόσο, ποτέ μά ποτέ δέν ὑπῆρξε, οὔτε θα υπάρξει πάνω στή γῆ, κράτος δικαίου ἤ κοινωνία δικαίου, σε ικανοποιητικό βαθμό. Ποτέ! Είναι μία δυστυχία αυτό, καί συμβαίνει γιατί το πρόβλημα βρίσκεται μέσα στόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Νομίζουν πολλοί ὅτι ἂν ἀλλάζουμε συστήματα πολιτικά, κοινωνικά, τότε θα πετυχαίνουμε περισσότερη δικαιοσύνη. Ἔτσι, βλέπουμε το ἕνα πολίτευμα να διαδέχεται τό ἄλλο, στην προσπάθεια πάντοτε να πετύχουμε αὐτή τήν κοινωνική δικαιοσύνη, όχι μόνο ανάμεσα στούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί στούς λαούς.
Ξαναλέω ὅμως, καί ἴσως αὐτό νά εἶναι ἕνα βασικό σημεῖο τῆς ἀποψινής μας ομιλίας, ὅτι τό θέμα τῆς δικαιοσύνης εἶναι θέμα μέσα στον ίδιο τόν ἄνθρωπο. Καί ἐπειδή ὁ κάθε ἄνθρωπος ἐπιμένει νά μή λύνει τό πρόβλημα αὐτό μέσα του, γι' αὐτό ἡ ἀδικία τελικά έπικρατεῖ στή ζωή, ἀπό τήν ἐποχή τῶν πρωτοπλάστων.
Ὅταν λέω ὅτι τό πρόβλημα είναι μέσα στον κάθε ἄνθρωπο, ἐννοῶ ὅτι πρέπει να γίνουμε πνευματικοί ἄνθρωποι, ὥστε νά μποροῦμε νά ἔχουμε τό αἴσθημα τῆς δικαιοσύνης. Καί τότε, ἄν ὅλοι κάνουν τό ἴδιο, θα φτιάξουμε μία κοινωνία δικαιοσύνης.
Αλλά σᾶς ρωτῶ: Ὅσο κι ἂν εἶναι κανείς ρομαντικός άνθρωπος, ἀπόλυτος, ιδεατός, θα μπορούσε ποτέ να φανταστεῖ ὅτι θά είχαμε μια κοινωνία δικαίου; Ποτέ. Γιατί απλούστατα το πρόβλημα αὐτό δέν λύνεται ἀπό τόν κάθε ἄνθρωπο ξεχωριστά, ἐπειδή δέν ἔχουμε πνευματικούς ἀνθρώπους, παρά πάντοτε μόνο λίγους. Ἔτσι, ἀφοῦ ἡ κοινωνία μας δέν ἀποτελεῖται ἀπό πνευματικούς ἀνθρώπους, επόμενο εἶναι νὰ ἀναζητάμε συνεχῶς τή δικαιοσύνη, χωρίς ποτέ νά τήν ἀγγίζουμε, παρά μόνον ἐλάχιστα και μεμονωμένα.
Αλλά τί εἶναι δικαιοσύνη;
Η λέξη δικαιοσύνη στην Αγία Γραφή ἔχει διπλῆ σημασία. Δικαιοσύνη ἐννοεῖ, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «ἢ τὴν καθ᾽ ὅλου ἀρετὴν, ἢ τὴν μερικὴν ταύτην τὴν ἀπεναντίας τῇ πλεονεξία κειμένην» (Ιερ. Χρυσόστομος, Εἰς τὸ Κατὰ Ματθαῖον, Ὁμιλία ιε΄, MPG 57, 227, 20-23.). Δηλαδή ἡ δικαιοσύνη ἔχει δύο όψεις, τουλάχιστον δύο, γιατί θά δοῦμε καί μία τρίτη στο τέλος. Ἡ μία όψη δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά τό νά ζεῖ ὁ ἄνθρωπος καί νά πολιτεύεται σύμφωνα μέ τίς ἀπαιτήσεις τοῦ δικαίου. Αὐτή ἡ ἔννοια ταιριάζει μάλιστα στη λέξη δικαιοσύνη. Ἡ ἄλλη ὄψη είναι τό νά ἔχει κανείς τήν «καθ' ὅλου ἀρετήν», πού λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, διότι ἡ λέξη δικαιοσύνη σημαίνει καί ἁγιότητα, σημαίνει το σύνολο τῶν ἀρετῶν. Καί τό νά εἶναι κανείς ἄνθρωπος πού θά ζεῖ σύμφωνα μέ τίς απαιτήσεις τοῦ δικαίου εἶναι πολύ σπουδαῖο. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος νά μή ζηλεύει τα αγαθά τοῦ ἄλλου, νά μήν τά ὑποβλέπει, νά μήν τά ἐπιθυμεῖ, νά μή θέλει νά τοῦ τά ἁρπάξει, εἴτε κλέβοντας εἴτε ληστεύοντας εἴτε... ὅπως ἀλλιῶς μπορεῖ, πάντως νά μή θέλει να αρπάζει τά ἀγαθά τοῦ ἄλλου.
Δικαιοσύνη εἶναι τὸ νὰ ὑπάρχουν ανάμεσα στον Θεό, στόν ἑαυτό μου καί στόν πλησίον μου οἱ νόμιμες σχέσεις. Προσέξτε το αυτό. Δικαιοσύνη εἶναι οἱ νόμιμες σχέσεις ανάμεσα σ' ἐμένα καί τόν Θεό, σ' ἐμένα καί τόν ἑαυτό μου, καί σ' ἐμένα καί τόν πλησίον. Ἡ δικαιοσύνη ἀπέναντι στόν Θεό εἶναι νά μέ διδάξει ὁ Θεός ποιό εἶναι τό θέλημά Του, ποιό εἶναι τό δίκαιόν Του, κι εγώ να το κάνω. Ἔχετε προσέξει αυτό που λέμε συνήθως στις προσευχές μας –καί μάλιστα κατά κόρον, και στη μεγάλη Δοξολογία καὶ ἀλλοῦ– αὐτό τό «δίδαξόν με τὰ δικαιώματά σου»; Αυτό σημαίνει δίδαξέ με τί είναι δίκαιο και Σοῦ ἀνήκει, νὰ τὸ κάνω, νά Σοῦ τὸ ἀποδώσω. Αὐτά εἶναι τὰ δικαιώματα του Θεοῦ.
Λοιπόν. Ἡ δική μου δικαιοσύνη ἀπέναντι στον Θεό είναι, κατά κάποιον τρόπο, νά μήν Τόν ἀδικήσω, νά Τοῦ ἀποδώσω ὅ,τι Τοῦ ἀνήκει. Αυτό λέγεται εὐσέβεια. Ὕστερα, ἡ δικαιοσύνη ἀπέναντι στόν ἑαυτό μου εἶναι νά ἀποδώσω στόν ἑαυτό μου ἐκεῖνο πού τοῦ ὀφείλω, εἴτε σωματικά εἴτε πνευματικά· δηλαδή ἔχω χρέος νά ἐξασφαλίσω στόν ἑαυτό μου, μέ τόν τρόπο τῆς ζωῆς μου, τή σωτηρία. Αυτό λέγεται σωφροσύνη. Καί, τέλος, ἡ δικαιοσύνη απέναντι στον πλησίον εἶναι νά τοῦ ἀποδώσω ἐκεῖνο πού πρέπει. Αυτό λέγεται δικαιοσύνη, δηλαδή παραμένει ἡ ἴδια λέξη.
Αὐτά ὅλα ὁ ἀπόστολος Παύλος τα συνοψίζει, και μάλιστα μᾶς τά λέει σέ δύο σημεῖα στίς ἐπιστολές του. Σᾶς ἀναφέρω τή μία, Προς Τίτον, στο 2ο κεφάλαιο, πού λέει: «σωφρόνως και δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνι» (Tίτ. 2, 12.). Να ζήσουμε στην παροῦσα ζωή σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς. Δηλαδή να ζήσουμε με σωφροσύνη και έγκράτεια στον εαυτό μας, μὲ δικαιοσύνη απέναντι στον πλησίον, ἀλλά καί με εὐσέβεια απέναντι στον Θεό. Αυτό μάλιστα καλά είναι να το γνωρίζουμε καί ἀπ' έξω· είναι μία πολύ μικρή πρόταση: «σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνι».
Θα μείνουμε βέβαια στη δικαιοσύνη, δηλαδή σ' αὐτά πού ὀφείλουμε στον πλησίον. Δέν θά μείνουμε οὔτε στην ευσέβεια οὔτε στη σωφροσύνη.
Η δικαιοσύνη πρός τόν πλησίον ἐκφράζεται και μὲ ἔργα καὶ μὲ λόγια.
Πάνω στην πράξη, ή δικαιοσύνη εμφανίζεται κατά έναν πολύ αντιληπτό τρόπο σε όλους. Γι' αυτό μας προστάζει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί λέει: «Ζυγὰ δίκαια καὶ σταθμία δίκαια καὶ χοῦς δίκαιος ἔσται ἐν ὑμίν» (Λευϊτ. 19, 36.). Δηλαδή: Τα ζυγίσματα, τα μετρήματα, αὐτό πού θα πουλήσεις, αὐτό πού θα δώσεις, νά εἶναι δίκαια· τὰ σταθμά νά εἶναι δίκαια. Ἀλλά καί ἀπό τήν περιοχή πού ἔχεις σάν χωράφι σου, σαν οικόπεδό σου, μήν πάρεις ἀπό τόν ἄλλο τίποτα περισσότερο· θα κρατᾶς ἐκεῖνο πού σοῦ ἀνήκει.
Αντίθετα, λέει ὁ Θεός: «ζυγοι δόλιοι βδέλυγμα ἐνώπιον Κυρίου» (Παρ. 11, 1.). Ὅταν οἱ ζυγοὶ εἶναι δόλιοι, ὅταν δηλαδή προσπαθείς να κλέψεις στο ζύγι, αυτό είναι βδέλυγμα, εἶναι σίχαμα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου.
Ακόμα ἀδικία εἶναι καί ἡ νοθεία, διότι θέλεις να κερδίσεις περισσότερο, καί γι' αυτό νοθεύεις τό προϊόν σου.
Πολλές φορές, κάποιοι δικηγόροι και γιατροί –να ἔρθω σε κάποια επαγγέλματα- ζητοῦν ὑπερβολική ἀμοιβή· καί γιά νά τό δικαιολογήσουν αυτό, μακραίνουν χρονικά μία υπόθεση οἱ πρῶτοι, ή μακραίνουν τή νοσηλεία οἱ δεύτεροι. Αὐτό ὅμως εἶναι ἀδικία.
Ανέφερα ἔτσι, ἐνδεικτικά, τό ἐπάγγελμα τοῦ δικηγόρου ἤ τοῦ γιατροῦ· ἀλλά αυτό συμβαίνει μέ ὅλα τά Επαγγέλματα. Λίγο-πολύ, όλοι στον χώρο τους, στο ἐπάγγελμά τους, στην εργασία τους, μπορεῖ νά σκεφθοῦν κάτι για προσωπικό τους όφελος, καί τελικά να ἀδικήσουν τόν ἄλλο με οποιονδήποτε τρόπο. Ο καθένας ἐπινοεῖ, τόν βρίσκει τον τρόπο του!
Ακόμη εἶναι καί οἱ προϊστάμενοι, πού πρέπει να ἀποδίδουν τήν δίκαιη μισθοδοσία στους υπαλλήλους καί στούς ἐργάτες. Λέει μάλιστα τό Δευτερονόμιον: «Οὐκ ἀπαδικήσεις μισθὸν πένητος καὶ ἐνδεοῦς». Τόν φτωχό ἐργάτη ἢ ὑπάλληλό σου δέν θά τόν ἀδικήσεις μέ τόν μισθό πού θά τοῦ δώσεις ἴσως λιγότερο ή θα καθυστερήσεις νά τοῦ τόν πληρώσεις. Μάλιστα τό τονίζει: «αὐθημερὸν ἀποδώσεις τὸν μισθὸν αὐτοῦ» (Δευτ. 24, 14-15.), τήν ἴδια μέρα θα πληρώσεις τόν ἐργάτη σου.
Ἀλλά καί οἱ ὑπάλληλοι καί οἱ ἐργάτες δέν πρέπει νὰ ἀδικοῦν τόν ἐργοδότη μέ τήν οκνηρία τους, αλλά καί μέ θεληματικές ζημιές πού μπορεῖ νά προκαλέσουν ἀπό ἐκδίκηση. Υπάρχει μεγάλο ρεπερτόριο ἀδικίας τοῦ ἐργάτη πρός τόν ἐργοδότη!
Ακόμη, να εργάζονται, όπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «μὴ κατ' ὀφθαλμοδουλίαις» (Ἐφεσ. 6, 6. Κολ. 3, 22.). Οφθαλμοδουλία σημαίνει ότι δουλεύει κανείς ἐπιλεκτικά· δηλαδή λέει: «Με βλέπει ὁ ἐργοδότης, δουλεύω· δεν με βλέπει, δεν δουλεύω». Αὐτή εἶναι ἡ ὀφθαλμοδουλία, και είναι πράγματι δουλεία τῆς ψυχῆς. Μόνο ένας άνθρωπος μέ δουλική ψυχή σκέπτεται μέ τόν τρόπο αὐτό. Ὅλα αυτά λοιπόν πρέπει να τηροῦνται σωστά καί ἀπό τοὺς μέν καί ἀπό τούς δέ.
Ακόμα, οἱ στρατιωτικοί πρέπει νά εἶναι δίκαιοι πρός τούς ὑφισταμένους τους.
Καί οἱ δικαστές πρέπει να αποδίδουν το δίκαιο, προπαντός σήμερα μέσα στην κοινωνία πού ζοῦμε, πού εἶναι πολλοί οἱ ἀντίδικοι. Πρέπει νά ἀποδίδουν τό δίκαιο ἀπροσωπόληπτα, χωρίς δωροδοκίες καί δωροληψίες. Οὔτε να πάρει ὁ δικαστής δώρο –«τά δώρα, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, τυφλώνουν τον δικαστή» (Βλ. Σ. Σειρ. 20, 29. «ξένια καὶ δῶρα ἀποτυφλεῖ ὀφθαλμοὺς σοφῶν»)– οὔτε ἐκεῖνος ποὺ δικάζεται να σκέπτεται να δώσει δώρο στον δικαστή. Αυτό είναι το γνωστό μας λάδωμα –έτσι τό λένε– νά τό πῶ κι ἐγώ στήν ἁπλοελληνική.
Ακόμα καί στίς σχέσεις μας μέ τή γειτονιά πρέπει νά εἴμαστε δίκαιοι. Νά μή βάζουμε, ἄς ποῦμε, τά σκουπίδια μας μπροστά στην πόρτα τῶν ἄλλων, ἀλλά να τα ρίχνουμε στον κάδο τῶν ἀπορριμάτων. Γιατί δηλαδή πρέπει να σκουπίσει κανείς τήν πόρτα του, τήν αυλή του, το πεζοδρόμιό του, καί νά ρίχνει τα σκουπίδια στην πόρτα τῶν ἄλλων; Αὐτὸ εἶναι συνηθέστατο! Τό ἀκούω διαρκῶς καί διαρκῶς. Φθάνουν καί μέχρι τό δικαστήριο! Πολλές φορές, επίσης, ενοχλούμε τον γείτονά μας βάζοντας το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση δυνατά, ή τραγουδάμε μεσάνυχτα, καί ἔχουμε τα παράθυρά μας ἀνοιχτά το καλοκαίρι, γιατί ἔτσι μᾶς ἀρέσει! Ὁ ἄλλος κοιμᾶται, καί δέν τόν σεβόμαστε! Ὅλα αὐτά συμβαίνουν γιατί δεν υπάρχει πνεῦμα δικαιοσύνης.
Αντιλαμβάνεσθε ὅτι τό θέμα τῆς δικαιοσύνης στις σχέσεις τῶν ἀνθρώπων εἶναι εὐρύτατο. Αὐτός πού εἶναι δίκαιος στα λόγια, εἶναι βέβαια δίκαιος και στα ἔργα. Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος λέει: «εἴ τις ἐν λόγω οὐ πταίει, οὗτος τέλειος ἀνήρ» (Ιακ. 3, 6). Ἐκεῖνος πού δεν φταίει μέ τά λόγια του, δηλαδή δέν ἔχει κάτι τό ἐπιλήψιμο σ' αὐτά, αὐτός εἶναι τέλειος ἄνθρωπος. Αὐτός βέβαια θά ἐνεργήσει καί κατά ανάλογο τρόπο.
Ἡ κατάκριση, ἡ συκοφαντία, ἡ δυσφήμιση, το ψέμα, εἶναι ἀδικία τῆς γλώσσας, δηλαδή ἀδικοῦμε τόν άλλο μέ τά λόγια μας.
Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος λέει γιά τή γλώσσα: «καὶ ἡ γλῶσσα πῦρ, ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας... ἀκατάσχετον κακόν, μεστὴ ἰοῦ θανατηφόρου». Δηλαδή: Ἡ γλώσσα εἶναι φωτιά, ἕνας κόσμος πολλῆς ἀδικίας... ἕνα κακό που δεν μπορείς να το περιορίσεις, γεμάτη από δηλητήριο θανατηφόρο. Εἶναι εκείνο που λέει ο λαός, ότι "ἡ γλώσσα κόκκαλα δέν ἕχει –εἶναι ἕνας μῦς δέν ἕχει κόκκαλα– και κόκκαλα τσακίζει".
Λέγεται ὅτι οἱ γιατροί, για να εξακριβώσουν την ὅλη ὑγεία του σώματος, το πρώτο πράγμα που ἕχουν να κάνουν εἶναι νὰ κοιτάξουν την κατάσταση της γλώσσας. Σου λέει ο γιατρός: «Νὰ δῶ τή γλώσσα σου». Απ' αὐτό ἐξαρτᾶται ή νοσηρότητα ή ἡ ὑγεία. Η γλώσσα εἶναι καθρέφτης της ὑγείας. Αλλά κι ὁ καθρέφτης τῆς δικαιοσύνης θα λέγαμε πώς είναι πάλι η γλώσσα. Ἂν εἶσαι ἄνθρωπος κατήγορος, ἂν εἶσαι άνθρωπος συκοφάντης, δυσφημιστής, ψεύτης και τα λοιπά, δεν εἶναι δυνατόν νά ἔχεις πνευματική ὑγεία, καί βέβαια θὰ εἶσαι πιθανότατα ἄδικος καί ψεύτικος ἄνθρωπος καί σέ ὅλους τούς ἄλλους τομεῖς τῆς ζωῆς σου.
Ἔχουμε ὅμως καί τή δικαιοσύνη σαν καθολική ἀρετή, πού εἶναι ἡ ἄλλη σημασία τῆς λέξεως, ὅπως σὰς εἶπα στήν ἀρχή. Ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς ἀναφέρει στό εὐαγγέλιό του: «Ζαχαρίας καὶ Ἐλισσάβετ ἦσαν δίκαιοι ἀμφότεροι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, πορευόμενοι ἐν πάσαις ταῖς ἐντολαῖς καὶ δικαιώμασι τοῦ Κυρίου άμεμπτοι» (Λουκ. 1, 5-6.). Ήταν καί οἱ δύο δίκαιοι. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι εἶχαν τήν ἀρετή τῆς δικαιοσύνης, ἀλλά ὅτι τηροῦσαν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Ἄρα λοιπόν ἦταν ἄμεμπτοι, ἀκατηγόρητοι, δηλαδή ζοῦσαν τήν καθολική άρετή, τήν ἁγιότητα.
Στην Αγία Γραφή, πολλές φορές, ἴσως τίς περισσότερες, ἡ ἁγιότητα λέγεται δικαιοσύνη. Το χωρίο αὐτό μᾶς δίνει τήν ἔννοια αὐτῆς τῆς καθολικῆς δικαιοσύνης.
Ἡ δικαιοσύνη λοιπόν ἐδῶ εἶναι ἡ ἁγιότητα, εἶναι ἡ πλήρωση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ πίστη καί ἡ ἀγάπη, θεωρία καί πράξη· αὐτά τά δύο.
Ἐδῶ ὁ μακαρισμός λέει: «μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην». Ἡ πεῖνα καί ἡ δίψα εἶναι ἡ λαχτάρα γιά τήν πνευματική ζωή. Ας θυμηθοῦμε ἐκεῖνον τόν πλούσιο νεανίσκο, πού πῆγε καί ζήτησε ἀπό τόν Κύριο τήν αἰώνια ζωή. «Κύριε, ρώτησε, τί νά κάνω για να κερδίσω τήν αἰώνια ζωή;» (Λουκ. 18, 18.). Τό πρῶτο ἐπίπεδο ἑρμηνείας τοῦ μακαρισμοῦ εἶναι ἡ ἐπιθυμία τοῦ νά ἐπικρατήσει στή γῆ ἡ δικαιοσύνη, δηλαδή τό δίκαιο. Τό δεύτερο εἶναι ἡ ἐπιθυμία τοῦ νά ἐπικρατήσει ἡ δικαιοσύνη μέ τήν εὐρεῖα σημασία της, δηλαδή ἡ ἀρετή, ἡ ἁγιότητα, ὄχι μόνο στον καθένα γιά τόν ἑαυτό του, ἀλλά καί στή γῆ.
Καί ἡ πνευματική τελειότητα, ἡ ἁγιότητα, πρέπει να γίνει ὁ μοναδικός μεγάλος πόθος τῆς ζωῆς μας. Ἡ ἁγιότητα! Μή τό ξεχνᾶμε αὐτό.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔλεγε: «τὰ πάντα ἡγοῦμαι σκύβαλα εἶναι ἵνα Χριστὸν κερδήσω» (Φιλ. 3, 8.). Τά θεωρῶ ὅλα τιποτένια, μπροστά στο μεγάλο θέμα τό να κερδίσω τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, να κερδίσω τόν Χριστό.
Βέβαια ὁ πιστός ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἔχει μέσα του τήν ἀναζήτηση τοῦ ἄκρου ἐφετοῦ. Τὸ ἄκρον έφετόν εἶναι ὁ Θεός, ἡ ἀκρότητα· ἡ κορυφή τῶν ἐπιθυμιών εἶναι ὁ Θεός. Ὅλα τά ἄλλα δεν τα απορρίπτει βέβαια, γιατί όλα μας τά ἔδωσε ὁ Θεός. Και θα δουλέψουμε, καί θά φᾶμε, και θα πιούμε, θα κτίσουμε και το σπίτι μας, θα φροντίζουμε νά εἶναι καθαρό, θα το στολίσουμε, χωρίς υπερβολές βέβαια· γενικά θά ἔχουμε τήν κοινωνική μας ζωή μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Όλα ἀποκτοῦν ἀξία ὅταν ὑπάρχει το κορυφαίο, δηλαδή ή ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἄκρον ἐφετόν, αυτό να αναζητήσουμε, καί μόνο τότε ὅλα παίρνουν την πραγματική τους διάσταση καί ἀξία.
Εἶναι χαρακτηριστικό ότι στον μακαρισμό αυτό δέν λέει «οἱ πεινάσαντες» καί «οἱ διψάσαντες», αλλά «οἱ πεινῶντες» καί «οἱ διψῶντες». Με αυτό θέλει να δείξει ὅτι πρόκειται για μία διαρκή κατάσταση!
Πρέπει ἀκόμη νά δοῦμε καί μία τρίτη σημασία τῆς λέξεως δικαιοσύνη, ὅπως σᾶς τήν προανήγγειλα από τήν ἀρχή. Καί ἐδῶ ἔχουμε βέβαια τη λέξη δικαιοσύνη, ἀλλά ἡ ἔννοιά της εἶναι πάλι μέσα στην Αγία Γραφή, καί θά τή βρεῖτε στην Παλαιά Διαθήκη, στο Δ΄ Μακκαβαίων, τό ἐκτός ἀριθμοῦ, πού εἶναι τό 50ο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἶναι γραμμένο στα ἑλληνικά, ἐκφρασμένο πραγματικά υπέροχα.
Εἶναι γνωστό ὅτι ἔχουμε τέσσερις κεφαλαιώδεις ἀρετές, ἀπό τίς ὁποῖες πηγάζουν ὅλες οἱ ἄλλες οἱ ἀρετές. Αὐτές εἶναι: ἡ φρόνηση, ἡ σωφροσύνη, ἡ ἀνδρεία καί ἡ δικαιοσύνη. Εἴδατε; δικαιοσύνη!
Ἡ ἔννοια τῆς ἀρετῆς τῆς δικαιοσύνης ἐδῶ εἶναι ὁ καθορισμός τῆς σχέσεως, σε ποσότητα καί ποιότητα, ἀνάμεσα στις τρεῖς πρῶτες ἀρετές. Δηλαδή, μ' ἄλλα λόγια, δέν μπορεῖ νὰ ἔχει κανείς τεράστια φρόνηση, νὰ ἔχει πολύ μυαλό, ἀλλά νά ἔχει τὴν ἀνδρεία τοῦ λαγού, δηλαδή νά εἶναι δειλός άνθρωπος! Δεν μπορεί αὐτό νά γίνει. Πρέπει λοιπόν νά ἔχει σέ μία ισοτιμία καί τή φρόνηση καί τή σωφροσύνη καί τήν ἀνδρεία. Μπορεῖ νά ἔχει σωφροσύνη, νά εἶναι ἁγνός ἄνθρωπος, ἀλλά νά εἶναι ἐπιπόλαιος, νά μήν ἔχει φρόνηση. Ερχεται λοιπόν ή δικαιοσύνη τώρα σαν ζυγαριά, για να δώσει ισοτιμία σ' αὐτά πού ἔχει κάποιος. Άρα λοιπόν ἡ δικαιοσύνη ἐδῶ ἔρχεται να βοηθήσει να έχει κανείς αὐτά τά τρία, φρόνηση, σωφροσύνη καί ἀνδρεία, αλλά σέ μία ισότητα μεταξύ τους. Ἄν ἔτσι ἔχουν τα πράγματα, τότε ή δικαιοσύνη, ὅπως μᾶς τή λέει ἐδῶ, εἶναι ἀναγκαιότατη, καί τότε παίρνει ἕνα ἄλλο ὄνομα, πού λέγεται διάκριση.
Η καινούργια, ή τρίτη έννοια της δικαιοσύνης λοιπόν, εἶναι ἡ διάκριση. Δεν μπορεί, με άλλα λόγια, ο ἄνθρωπος νά ἔχει κάτι σε μεγάλο βαθμό, και κάπου ἀλλοῦ νὰ ὑστερεῖ. Συνεπώς, ἂν λείψει ή δικαιοσύνη ὡς διάκριση, κινδυνεύει να χάσει καί τίς τρεῖς ἄλλες ἀρετές.
Καί ἐρχόμαστε τώρα στην αμοιβή: «Ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται», αὐτοί θα χορτάσουν, συμπληρώνεται στον μακαρισμό. Μιλάει για χορτασμό· ἀλλὰ ποῦ; Αγαπητοί μου, καί στήν παροῦσα ζωή, ἀλλά καί όλοκληρωτικά στη μέλλουσα.
Στην παροῦσα ζωή, ἐκεῖνοι που ποθοῦν τήν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν καί τῶν ἐπιθυμιών τους μέ τήν ἀδικία, μοιάζουν μ' ἐκείνους πού προσπαθοῦν νά ξεδιψάσουν μέ αλατισμένο νερό! Τό κενό, τό ανικανοποίητο, θα μένει πάντοτε μέσα στην ψυχή τους, ὅταν προσπαθοῦν νά κερδίζουν χωρίς τή δικαιοσύνη. Ἐκεῖνοι ποὺ διψοῦν καὶ πεινούν για την πνευματική τελειότητα, αὐτοί θά ἱκανοποιούν τους βαθύτερους πόθους τῆς ψυχῆς τους, καί ὁ Θεός τῆς δικαιοσύνης βέβαια θά εἶναι μόνιμος συγκάτοικός τους.
Ἂν ἀσκοῦν τή δικαιοσύνη, θα έχουν μία βαθειά εἰρήνη στη συνείδησή τους, ὅτι δέν ἀδίκησαν κανέναν. Πολλές φορές, ξέρετε, το λέμε: «Δὲν ἀδίκησα κανέναν». Εἶναι πολύ ἐπιπόλαια ἐκφορά κουβέντας, «Δέν ἀδίκησα κανέναν»! Εγώ, ἄν ψάξω τόν ἑαυτό μου, θά δῶ ὅτι ἔχει ἀδικήσει καί ἐσᾶς. Αν δεν κάνω καλό μάθημα, σᾶς ἀδικῶ. Ἂν ὁ καθηγητής στο σχολείο δεν κάνει καλό μάθημα, ἀδικεῖ. Δέν ἀδικεῖ; Κι ὕστερα λέμε: «Δέν ἀδίκησα κανέναν»! Δέν ἀδικήσαμε κανέναν...
Στη μέλλουσα ζωή ἐκεῖνοι ποὺ πεινούν καί διψούν για τη δικαιοσύνη, ἐκεῖ θα χορτάσουν πλήρως.
Μιλώντας ὁ ἀπόστολος Πέτρος για την καινούργια γῆ καί τούς καινούργιους οὐρανούς, μᾶς λέει ὅτι ἐκεῖ μόνιμα πια θα κατοικεῖ ἡ δικαιοσύνη, με όλες τις ἔννοιές της, καί μέ τήν πρώτη καί μέ τή δεύτερη καί μέ τήν τρίτη. Γράφει στην Β΄ ἐπιστολή του: «Καινοὺς δὲ οὐρανοὺς καὶ γῆν καινὴν, κατὰ τὸ ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεί» (Β' Πέτρ. 3, 13). Κατά τήν ὑπόσχεσή Του, περιμένουμε καινούργια γῆ καί καινούργιους οὐρανούς, στούς ὁποίους κατοικεῖ δικαιοσύνη. Βλέπετε, ἐδῶ στή γῆ δέν κατοικεῖ δικαιοσύνη· ἐκεῖ ὅμως, δηλαδή στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, θά κατοικεῖ ἡ δικαιοσύνη.
Ἔτσι, ἀγαπητοί μου, ἂς ἀσκήσουμε τή δικαιοσύνη σε όλες της τις πλευρές, καί θά μᾶς δώσει ὅ,τι δικαιώνει τήν ὕπαρξή μας.
Κυριακή, 10 Δεκεμβρίου 1995
4η ομιλία στην κατηγορία
« Οἱ Μακαρισμοί ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Οἱ Μακαρισμοί " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/oi-makarismoi
↕️
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/blog-post_18.html?m=1
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας : Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://drive.google.com/file/d/1SWUXwnar9CGEWX6Ki-Kycr3hLQAyza3b/view?usp=drivesdk
🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Οἱ Μακαρισμοί».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%9F%CE%B9%20%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF.?m=1
💠Πλήρης απομαγνητοφωνημένες σειρές ομιλιών (Βιβλία).
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%92%A0%CE%A0%CE%BB%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CE%BD%20%28%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1%29.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
Όλες οι ομιλίες ~4.487~ του μακαριστού πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://aspalathos21.blogspot.com/2024/12/4487.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=0
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
