Ἡ συμπεριφορά μας εἰς τόν Ναόν τοῦ Θεοῦ. «Πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι;» (Λουκ. 13, 10-17)

†.Σήμερα, αγαπητοί μου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς μάς περιγράφει ένα περιστατικό που έλαβε χώρα μέσα σε μία Συναγωγή. Επήγε ο Κύριος να διδάξει και ήταν ημέρα Σάββατο. Εκεί ευρίσκετο μία γυναίκα συγκύπτουσα. Δηλαδή, είχε καμπούρα. Συγκύπτουσα· επί δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια, που δεν μπορούσε τελείως να ανορθωθεί. Όταν ο Ιησούς την είδε, της είπε: «Γύναι, ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου». Δηλαδή: «Ελευθερώνεσαι από την ασθένειά σου». Και έθεσε τα χέρια Του επάνω της. Και αμέσως η γυναίκα αυτή ανορθώθηκε. Και εδόξαζε βέβαια τον Θεόν.

    Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τον αρχισυνάγωγο, που αμέσως εφθόνησε. Έκρυψε όμως τον φθόνο του με μια δήθεν αγανάκτηση, ότι ο Ιησούς εθεράπευσε σε ημέρα Σαββάτου. Και στρεφόμενος στα πλήθη, τους έλεγε ότι να αποφεύγουν θεραπείες τους και τέτοια την ημέρα του Σαββάτου, γιατί ήταν αργία. Γιατί εφθόνησε; Ω αγαπητοί μου! Γιατί αυτός, ως αρχισυνάγωγος, κατά κάποιο τρόπο εσκιάζετο από την παρουσία του Ιησού… Αλλά ο Κύριος τον αποκαλύπτει. Πράγματι ήταν φθονερός. Και του λέει ο Κύριος: «Ὑποκριτά –αποκάλυψις· πλήρης!-· ἕκαστος ὑμῶν τῷ Σαββάτῳ οὐ λύει τόν βοῦν αὐτοῦ ἤ τόν ὄνον ἀπό τῆς φάτνης καί ἀπαγαγών ποτίζει; - «Το Σάββατο», λέει, «δεν παίρνει το υποζύγιό του να το πάει στο πηγάδι, στη βρύση να πιει νερό;»- ταύτην δέ, θυγατέρα Ἀβραάμ οὖσαν –«Αυτή δε υπάρχουσα θυγατέρα του Αβραάμ» –όχι του Αδάμ· αλλά του Αβραάμ-, ἥν ἔδησεν ὁ σατανᾶς ἰδού δέκα καί ὀκτώ ἔτη, οὐκ ἔδει λυθῆναι ἀπό τοῦ δεσμοῦ τούτου τῇ ἡμέρᾳ τοῦ Σαββάτου; -Δεν έπρεπε λοιπόν αυτή να θεραπευτεί την ημέρα του Σαββάτου;». Και ενώ έλεγε αυτά, αυτοί που αντετίθεντο, για φανταστείτε, εις τον Ιησούν και το έργον Του, γιατί, φαίνεται, ήσαν αρκετοί, πίσω από τον αρχισυνάγωγο, ντροπιάστηκαν. Όχι όμως και ο λαός, που χαιρόταν και εδόξαζε τον Θεόν.

    Στον χώρο της συναγωγής παρατηρούμε, αγαπητοί, ότι τα πρόσωπα είχαν διαφορετική συμπεριφορά. Ο Κύριος διδάσκει, θεραπεύει, τοποθετεί σωστά την έννοια της αργίας του Σαββάτου. Η θεραπευθείσα γυναίκα, σιωπηλή, ακούει τη διδασκαλία του  Κυρίου, χαίρεται, και βέβαια καθόλου δεν υποπτεύεται τη μεγάλη ευεργεσία που σε λίγη ώρα θα εδέχετο. Δηλαδή, να θεραπευθεί. Το εκκλησίασμα ακούει, χαίρεται, αλλά όχι όλοι. Ο αρχισυνάγωγος αισθάνεται, όπως είπαμε, φθόνο, γιατί επεσκιάζετο η παρουσία του από την παρουσία του Ιησού Χριστού. Δεν μπορεί όμως να κρύψει τον φθόνο του. Και με προσωπείο δήθεν αγανακτήσεως, περί της μη τηρήσεως της αργίας του Σαββάτου, εκφράζει την πικρία του. Εδώ είναι… Πόσες φορές υποκριτικότατα οι άνθρωποι καλύπτουν τάχα σαν θρησκευτικοί που είναι, μια παράβαση δήθεν κ.λπ.! Είναι και κάποιοι άλλοι που έχουν διεφθαρμένο βίο. Και συμφωνούν βεβαίως με τη στάση του αρχισυναγώγου και αντιτίθενται και αυτοί στον Κύριον· γιατί δεν θέλουν να μη συνεχίσουν τη ζωή τη διεφθαρμένη που κάνουν. Είναι και ο λαός. Ο εκκλησιαζόμενος λαός· που διετήρει μία αγαθή προαίρεση και χαίρεται για ό,τι συνέβη μέσα εις την συναγωγή. Στερεότυπη αυτή η εικόνα. Όπου ο Κύριος επήγαινε, στερεότυπη σας είπα. Έχομε τον καταμερισμό του όχλου, της ομάδος των ανθρώπων, πώς οι μεν από τους δε κινούνται, αισθάνονται, διαφέρουν.

    Όλοι αυτοί ήσαν στον χώρο της συναγωγής. Και πήγαν, βέβαια, να προσευχηθούν· διότι κάθε Σάββατο εγίνετο προσευχή εις την όχι λατρεία, αλλά προσευχή. Η λατρεία εγίνετο μόνο εις τον ναόν που ήταν εις τα Ιεροσόλυμα· διότι είναι γνωστό ότι ποτέ δεν επετρέπετο μία θυσία να γίνει στον χώρο της συναγωγής. Και η θυσία είναι πάντοτε λατρεία. Συνεπώς δεν έχομε τη λατρεία εις την συναγωγή, παρά μόνο προσευχή.

     Αυτή η ποικίλη και διαφορετική συμπεριφορά, μας θέτει ένα ερώτημα, σε μας. Εμείς, στον χριστιανικό μας ναό, πώς κινούμεθα; Πώς αισθανόμεθα; Πώς συμπεριφερόμεθα; Είσαστε κάποιοι άνθρωποι εδώ. Ο ένας για τον άλλον, πώς αισθάνεσθε; Ο καθένας πώς κινείται εις τον χώρον του ναού; Ο Απόστολος Παύλος, γράφοντας την πρώτη του επιστολή στον επίσκοπο της Εφέσου, τον Τιμόθεο, σημειώνει: «Ταῦτά σοι γράφω(:αυτά σου γράφω), ἵνα εἰδῇς(:για να μάθεις, να γνωρίσεις) πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι(:πώς πρέπει κανείς μέσα εις τον οίκον του Θεού, εις τον χώρον αυτόν· που εμείς δεν έχομε μόνο προσευχή, έχομε και λατρεία. Και μάλιστα το κατεξοχήν μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Έχομε λατρεία), ἥτις ἐστὶν ἐκκλησία Θεοῦ ζῶντος». Δηλαδή πρέπει να μάθει ο καθένας πώς κινείται εις τον χώρον του ναού, που…- θα το επαναλάβω- προπαντός και κυρίως, τελείται όχι η προσευχή μόνον, αλλά και η λατρεία. Δηλαδή θέτει το θέμα της συμπεριφοράς των Χριστιανών, μέσα εις τον χώρον του ναού. Και αυτό το θέμα, λίγο ας μας απασχολήσει.

    Αλήθεια, ποια είναι η συμπεριφορά μας; Πρέπει να πούμε ότι δεν είναι καθόλου καλή. Ἡμῶν, των Χριστιανών... Στερούμεθα μιας λειτουργικής αγωγής. Όλα τα πράγματα, μέσα εις τον χώρον της ζωής μας, χρήζουν μιας αγωγής. Φερειπείν, δεν πρέπει να έχω μία αγωγή τηλεφώνου; Έτσι, για παράδειγμα, σας το είπα. Και μάλιστα από τα ελάχιστα. Τα ελάχιστα… Ότι… πώς θα τηλεφωνήσω; Θα περιμένω να μου πει ο άλλος το όνομά του ή θα πω πρώτος εγώ το όνομά μου; Έχετε προσέξει πόσος χρόνος «τρώγεται» προκειμένου να διασαφησθεί τέλος πάντων ποιος είναι αυτός που τηλεφωνεί; Αυτό παθαίνομε όλοι. Ποιος είναι αυτός που τηλεφωνεί; Γιατί δεν έμαθε να λέει πρώτα το όνομά του. Στο λεωφορείο…· γιατί του αρέσει του αλλουνού να καπνίζει, και βγάζει να καπνίσει. Μα ενοχλείται ο άλλος. Ή θέλει να ανοίξει το παράθυρο γιατί ζεστάθηκε. Ή γιατί θέλει να κλείσει το παράθυρο, γιατί κρυώνει. Δηλαδή καταλαβαίνετε, σε όλους τους τομείς της ζωής μας πρέπει να έχομε μία ανάλογη συμπεριφορά. Όταν δεν είμαστε μόνοι μας· είναι μαζί μας και άλλοι άνθρωποι.

      Έτσι, πρέπει να έχομε, αγαπητοί μου, μίαν αγωγήν. Από το σπίτι μας θα πάρομε αυτήν για τον ναό, από το σχολείο μας, αλλά και από αυτήν την ίδια την Εκκλησία. Φερειπείν αυτά τα οποία λέμε σήμερα. Ο καθένας πρέπει να συμμορφωθεί, να μάθει ποια πρέπει να είναι η αγωγή του μέσα εις τον χώρο του ναού. Αν στον χώρο του ναού δεν προσέχομε, αυτό σημαίνει ότι έχομε χάσει το νόημα της λατρείας, αλλά και της φοβερότητος του χώρου του ναού, που τελείται το μυστήριον –κατεξοχήν- της Θείας Ευχαριστίας. Έχετε προσέξει πόσες φορές οι ιερείς κάνουν παρατήρηση όταν γίνεται ένας γάμος, μια βάπτιση· προπαντός ένας γάμος. Πόσες φορές ο ιερεύς να λέγει: «Παρακαλώ ησυχία, παρακαλώ μη γελάτε»· «παρακαλώ τούτο», «παρακαλώ εκείνο». Και να θέλει να επαναφέρει εις την τάξιν τους καλεσμένους που είναι παρόντες εις το μυστήριον του γάμου. Γιατί όλα αυτά κάθε φορά; Γιατί μας λείπει αυτή η αγωγή που πρέπει να έχομε μέσα εις τον ναόν του Θεού. Αν ο Μωυσής, αγαπητοί, διετάχθη να αποβάλει τα υποδήματά του -του ειπώθηκε όταν είδε εκείνη την βάτον να καίεται χωρίς να κατακαίεται… - «Μπα,  πάω να δω τι συμβαίνει». Και αμέσως ακούει μίαν φωνήν. «Βγάλε τα υποδήματά σου. Ο χώρος είναι ιερός». Πόσο περισσότερο, αγαπητοί μου, εμείς, που δεν είμεθα προ μιας καιομένης βάτου, αλλά είμεθα εις τον χώρον του ναού, που τελείται το μυστήριον, κατεξοχήν το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας; Πόσο περισσότερο;

      Έτσι, στερούμενοι μιας λειτουργικής αγωγής και συναισθήσεως της παρουσίας του φοβερού Θεού, συζητούμε, γελάμε, κατακρίνομε τον πλαϊνό μας, έτοιμοι να κάνομε κριτική προς όλους, ακόμα και στον ιερέα και να το πούμε και εις τον πλαϊνό μας. Δεν έχομε ευλαβή στάση. Αναιδώς κινούμεθα. Πολλές φορές μπαίνομε στον ναό με τα χέρια στις τσέπες. Ναι, ναι, Και προκλητικώς. Όταν μπαίνει μία γυναίκα, ας πούμε, με ανδρική αμφίεση –παντελόνια- δεν είναι μία πρόκληση; Και όταν φθάνουν προ της πύλης του μοναστηριού και σου λέει: «Έχετε καμία φούστα να μου δώσετε;». Εμείς θα δώσουμε φούστα, να βάλεις εσύ, όταν έφυγες από το σπίτι σου, και ήξερες πως θα πας να επισκεφθείς ένα μοναστήρι, θα σου δώσω εγώ φούστα, γιατί φοράς παντελόνια; Ορίστε, παρακαλώ. Τόσο συναίσθηση, παρακαλώ, έχουν εκείνοι που καταστρατηγούν τον χώρον του ναού με τον τρόπο που κινούνται. Έτσι σκανδαλίζουν, σκανδαλίζονται, ενοχλούν τους πάντας, τα πάντα. Έχομε την αίσθηση ότι ο χώρος του ναού είναι αγορά, είναι πεζοδρόμιο. Βγήκαμε στα καταστήματα για να πάμε να ψωνίσουμε… Έτσι κάπως αισθανόμεθα ότι είναι ο ναός του Θεού. Όλα αυτά όμως χαρακτηρίζουν μίαν ασεβή, ασεβή διάθεση. Και όμως. Η βαθεία συναίσθηση το φοβερού χώρου πρέπει να μας κάνει να είμεθα ευλαβέστατοι. Να λέμε μέσα μας: «Κύριε, σε φοβάμαι. Μπαίνω στον ναό Σου». Θα κάνομε τον σταυρό μας, θα προσκυνήσομε στο προσκυνητάρι. Η αμφίεσή μας θα είναι σωστή· κ.λπ.

    Ένα πρόχειρο σταχυολόγημα, θα έλεγα, από  τις διατάξεις της Θείας Λειτουργίας του αγίου Κλήμεντος Ρώμης, μία από τις αρχαιότερες Λειτουργίες, βλέπομε να διατυπούνται αυτές, ή αυτό το σταχυολόγημα που θα σας πω τώρα, σ’ αυτό το βιβλίο που λέγεται «Διαταγαί Ἀποστόλων». Και βρίσκονται εις το 8ον κεφάλαιον. Πολύ παλιό βιβλίο. Λέει: «Διάκονοι περιπατείτωσαν καί σκοπείτωσαν τούς ἄνδρας καί τάς γυναῖκας(:Να κινούνται οι διάκονοι -υπήρχαν πολλοί διάκονοι- να κινούνται μέσα στο πλήθος του λαού και να βλέπουν και να παρατηρούν και να εξετάζουν πώς κινούνται οι άντρες και οι γυναίκες) ὅπως μή θόρυβός τις γένηται (:να μη γίνει κανένας θόρυβος. Εδώ, πολλές φορές, αγαπητοί μου, δεν ξέρω πώς γίνεται με τον αέρα, δεν ξέρω… και, όπως μπαίνετε απ’ την πόρτα…’’μπαπ’’ χτυπάει η πόρτα...! Ξέρετε ότι οποιαδήποτε κίνησις, θόρυβος, κρότος που μπορεί ο εκκλησιαζόμενος να τρομάξει, προσβάλλει την ευλάβεια, προσβάλλει την συγκέντρωση που μπορεί ο καθένας να διαθέτει όταν προσεύχεται. Το ξέρετε αυτό; Και ακόμη λέγει:) καί μή τίς νεύσῃ ἤ ψιθυρίσῃ ἤ νυστάξῃ-Επιτηρούν ακόμη οι διάκονοι-«νεύω»-συνεννοούνται από μακριά με τα μάτια τους για κάτι. Όχι! Ή: «ψιθυρίσῃ». Όχι! Ή: «νυστάξῃ», τον παίρνει ο ύπνος στην καρέκλα επάνω. Όχι!) ὅπως μή τίς ἐξέλθοι μήτε ἀνοιχθείη ἡ θύρα(:ούτε να ανοίξει, να κλείσει η πόρτα, να γίνει θόρυβος), κἄν πιστός τίς ᾖ, κατά τόν καιρόν τῆς ἀναφορᾶς -Ο καιρός της αναφοράς είναι η Θεία Λειτουργία, η αγία αναφορά-. Ὀρθοί πρός Κύριον μετά φόβου καί τρόμου ἑστῶτες ὦμεν προσφέρειν». Όχι μετά φόβου, αλλά και τρόμου, που είναι η επίτασις του φόβου, πρέπει να στεκόμαστε στην τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.

    Και συνεχίζει ο άγιος Κλήμης Ρώμης: «Τά παιδία προσλαμβάνεσθε, αἱ μητέρες». Τ’ ακούτε; «Να κρατάτε κοντά σας τα παιδάκια». Να μην τα ξαμολάτε-συγχωρήσατέ με για τη λέξη πώς την είπα-μέσα στην Εκκλησία και γυρίζουν από δω και από κει κι ενοχλούν, τρέχουν. Όχι... Το παιδάκι από μικρό θα μάθει πώς να στέκεται εις οίκον Κυρίου. Δεν μπορούμε να πιάσομε καρέκλα για το παιδάκι. Όχι. Θα έχομε από κείνα τα σκαμνάκια, τα πτυσσόμενα. Θα το παίρνομε πάντα μαζί μας, όταν έχομε τα παιδιά μας και πηγαίνομε στην Εκκλησία. Θα ανοίγομε το σκαμνάκι και το παιδί θα κάθεται μπροστά μας. Ούτε στασίδι, ούτε καρέκλα. Αυτά είναι για κάποιον μεγάλο.

    Σημειώσατε δε ότι, όπως και σήμερα, στην αρχαία Εκκλησία, σε κάποια σημεία της Θείας Λειτουργίας ο λαός εκάθητο. Γι΄αυτό έχομε και τα παραγγέλματα: «Ὀρθοί. -Τελεία-. Μεταλαβόντες τῶν θείων καί ἀχράντων Μυστηρίων…». Δηλαδή, «τώρα σηκωθείτε». Γιατί όσο να κοινωνήσουν όλοι, οι άλλοι περίμεναν. Και βέβαια μπορούσαν να καθίσουν. Και έτσι θα περνούσε πολλή ώρα. Εκάθηντο. Γύριζε ο καθένας στη θέση του και εκάθητο. Τώρα τελειώσαν όλοι. «Ὀρθοί - δηλαδή, «τώρα όρθιοι»-. Μεταλαβόντες…». Αλλά το λέμε εμείς: «Ὀρθοί μεταλαβόντες...». Και αλλάζομε το νόημα της φράσεως. Όρθιοι λοιπόν. Εκείνοι που μεταλάβανε να σηκωθούν, διότι θα συνεχίσομε ό,τι είχαμε προηγουμένως κατά τη Θεία Λειτουργία.

      Ώστε λοιπόν «τά παιδία προσλαμβάνεσθε αἱ μητέρες». Να τα κρατάτε κοντά σας τα παιδιά. «Καί μετά τοῦτο μεταλαμβανέτω ὁ ἐπίσκοπος, ἔπειτα οἱ πρεσβύτεροι – εδώ, σειρά πώς θα κοινωνήσει ο λαός, όλοι- καί οἱ διάκονοι καί οἱ ὑποδιάκονοι καί οἱ ἀναγνῶσται, καί οἱ ψάλται καί οἱ ἀσκηταί, καί ἐν ταῖς γυναιξίν, αἱ διάκονοι καί αἱ παρθένοι καί αἱ χῆραι - μια διαφοροποίηση της τάξεως των γυναικών-·  εἶτα τά παιδία- ύστερα τα παιδιά-, καί τότε πᾶς ὁ λαός κατά τάξιν μετά αἰδοῦς καί εὐλαβείας- να κοινωνήσουν όλοι με τάξη, με σεβασμό, με ντροπή, με ευλάβεια- ἄνευ θορύβου». Είδατε; Μάλιστα τέτοιες μέρες, δόξα τω Θεώ, δεν το έχομε εμείς εδώ, έχετε πάρει αρκετή αγωγή από δω, δόξα τω Θεώ, δείτε στους ναούς, όχι της Λαρίσης, κάθε πόλεως, μόλις πει το «Μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως…» τρέχουν όλοι- μπουλούκι!- μπροστά εδώ στον σολέα για να κοινωνήσουν. Και ο ένας σπρώχνεται με τον άλλον. Ήμουνα λαϊκός, όταν κάποτε μία κυρία, όταν έκανε ο ιερεύς παρατήρηση να μην είναι μπουλούκι, ακούστε τι λέει μία κυρία σε μίαν άλλη κυρία δίπλα της: «Ο σιχαμένος -ο ιερεύς!-· ο σιχαμένος με σύγχυσε!». Επειδή είπε ο άνθρωπος να μην είναι μπουλούκια. Αλλά να είναι σε μία σειρά. Είδατε, παρακαλώ; Αποκαλεί τον ιερέα, απ’ το χέρι του οποίου θα κοινωνήσει, τον αποκαλεί «σιχαμένον». «Ταῦτα περί τῆς μυστικῆς λατρείας- συνεχίζει ο άγιος Κλήμης- διατασσόμεθα ἡμεῖς οἱ ἀπόστολοι».

    Όλα τα πιο πάνω εκφράζουν την αποστολική διαταγή, επιταγή που γράφει ο Απόστολος Παύλος και είναι: «Πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γινέσθω». Όλα να γίνονται ευσχήμονα, όχι άσχημα, αλλά ευσχήμονα, δηλαδή να έχουν καλό σχήμα. Γιατί «άσχημο» τι θα πει; Δεν έχει καλό σχήμα. «Καί κατά τάξιν γινέσθω». «Και να γίνονται όλα με τάξη». «Οὐ γάρ ἐστίν ἀκαταστασίας ὁ Θεός, ἀλλά εἰρήνης», γράφει στην Α΄Κορινθίους ο Απόστολος Παύλος στο 14ο κεφάλαιο. Ότι ο Θεός δεν είναι Θεός ακαταστασίας, αλλά ειρήνης. Και πρέπει να συμμορφωθούμε κι εμείς έτσι να κινούμεθα.

     Όμως δεν εξαντλείται η καλή μας αναστροφή εις τον χώρο του ναού με την ευλάβεια. Χρειάζεται και η ζωντανή μας συμμετοχή στη Θεία λατρεία. Ο ανελλιπής εκκλησιασμός μας. Αυτή η καημένη η γυναικούλα, η καμπουριασμένη, αν δεν πήγαινε εκείνο το Σάββατο, θα την έκανε καλά ο Κύριος; Πήγαινε όμως ανελλιπώς κάθε Σάββατο. Και κάποιο Σάββατο την ετίμησε ο Κύριος και την έκανε καλά. Αυτήν τη συγκύπτουσα γυναίκα. Και πρέπει να έχομε ανελλιπή εκκλησιασμό. Όχι μία Κυριακή να πηγαίνομε και μία Κυριακή να μην πηγαίνομε.Ανήκει δε ως καθήκον εις τα δικαιώματα του Θεού. Και τούτο γιατί ο σκοπός του εκκλησιασμού είναι η «θεραπεία τοῦ θείου», δηλαδή όταν λέμε «θεραπεία» εννοούμε λατρεία, δηλαδή, Θεία Λειτουργία. Γι΄αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος: «Μή ἐγκαταλιπόντες τήν ἐπισυναγωγήν ἑαυτῶν- «ἐπισυναγωγή» είναι αυτή η συγκέντρωσις. Μην αφήνομε την συγκέντρωση αυτή- καθώς ἔθος τισίν – «όπως είναι συνήθεια», λέει, «σε μερικούς. Μια να πηγαίνουν και μια να μην πηγαίνουν»- ἀλλά παρακαλοῦντες καὶ τοσούτῳ μᾶλλον, ὅσῳ βλέπετε ἐγγίζουσαν τὴν ἡμέραν». Ποια «ἡμέρα»; Το τέλος της Ιστορίας. Πλησιάζει, ὁ Κύριος ἐγγύς. Πότε θα συνέλθομε; Η συγκύπτουσα, παρά τη σωματική της ταλαιπωρία, όπως είπαμε, δεν αμελούσε να φοιτά ανελλιπώς εις την συναγωγήν. Γι’ αυτό και την ετίμησε βέβαια ο Κύριος.

   Ακόμη η παρουσία μας στη λατρεία να είναι παρουσία αγαθής καρδίας, γεμάτη από πίστη και αγάπη προς τον Θεόν και τους γύρω μας εκκλησιαζομένους. Να μη λέμε ότι «με ενοχλεί ο άλλος». Γιατί; «Γιατί έτσι μ’ αρέσει εμένα. Να λέω ότι μ’ ενοχλεί ο άλλος». Όχι, αγαπητοί μου! «Ἒχοντες οὖν ἀδελφοί - λέει στην προς Εβραίους ο Απόστολος- ἱερέα μέγαν ἐπί τόν οἶκον τοῦ Θεοῦ, προσερχώμεθα –ας προσερχόμεθα- μετά ἀληθινῆς καρδίας, ἐν πληροφορίᾳ πίστεως, ἐρραντισμένοι τὰς καρδίας ἀπὸ συνειδήσεως πονηρᾶς· καί κατανοῶμεν ἀλλήλους εἰς παροξυσμόν ἀγάπης καί καλῶν ἔργων». «Παροξυσμός;». Λέμε: «Αυτός έχει παροξυσμό πυρετού». Κάτι πολύ θερμό. Εδώ έχομε τον παροξυσμό της αγάπης. Κάτι πολύ ζεστό. Εκεί, στη θεία λατρεία. Αυτό και το σημαντικότατο: Προσφέρεται ο Αμνός του Θεού. Μόνον αυτό, μόνον αυτό, αν κατανοήσομε τι είναι αυτό που κοινωνούμε, τι είναι αυτό που τελεσιουργείται, θα πρέπει να είμεθα ιστάμενοι μετά φόβου και τρόμου μέσα εις τον ναόν του Θεού.

    «Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς –λέει ο Απόστολος Παύλος-, ἀδελφοί δια τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, παραστῆσαι τά σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν- τα σώματά σας. Σαν να μπαίνει το κάθε σώμα επάνω σε μία εσχάρα, προκειμένου να θυσιασθεί. Τα σώματα-ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ, τήν λογικήν λατρείαν ὑμῶν». Όταν ταυτόχρονα κι εγώ ο ίδιος προσφέρομαι, όπως προσφέρεται ο Χριστός, για τη σωτηρίαν του λαού Του. Δηλαδή μία συμμετοχή, μία πραγματική συμμετοχή. Αν μάθομε τι σημαίνει αυτό, ότι έχομε πραγματικά το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Όχι εικονικά, όχι μεταφορικά, όχι συμβολικά, αλλά πραγματικά, τότε όντως συγκλονιζόμαστε.

    Να ευχαριστούμε πάντα τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, πάντοτε, όταν κατανοούμε όλα αυτά τα πράγματα. Να ευχαριστούμε όταν κοινωνούμε, προσέξτε, και την Υπεραγίαν Θεοτόκον, η οποία έδωσε το σώμα της στον Υιόν της, το οποίο σώμα κοινωνούμε εμείς. Η Παναγία Του το έδωσε, Του το εδάνεισε. Ας μην εξηγήσω πιο πολύ, γιατί το εδάνεισε. Θα αργήσομε πολύ. Και πρέπει λοιπόν να ευχαριστήσομε και την Υπεραγίαν Θεοτόκον. Γι΄αυτό και το μυστήριον της Θείας Κοινωνίας, λέγεται: «το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας».

     Αγαπητοί, η συναγωγή που ο Κύριος βρέθηκε, υπέστη μία βαθιά τομή. Εκείνοι που δέχτηκαν την ευεργεσία και χάρηκαν με την παρουσία του Κυρίου και εκείνοι που φθόνησαν και αντιστάθηκαν στην παρουσία του Κυρίου. Έτσι πάντα γίνεται. Δυστυχώς, έτσι πάντα γίνεται. Η παρουσία του Κυρίου δημιουργεί δύο στρατόπεδα. Των δικών Του ανθρώπων και των εχθρών Του. Και πολλές φορές συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο της λατρείας, μέσα στον ναό. Γι΄αυτό «ὁ καιρός -λέει ο Απόστολος Πέτρος στην Α΄του επιστολή- τοῦ ἄρξασθαι τό κρίμα ἀπό τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ· εἰ δέ πρῶτον ἀφ' ἡμῶν- εάν από μας αρχίζει-, τί τό τέλος τῶν ἀπειθούντων τῷ τοῦ Θεοῦ εὐαγγελίῳ; -Τι θα γίνουν εκείνοι οι οποίοι απειθούν στο Ευαγγέλιο του Θεού; Αν αρχίζει το κρίμα, η καταδίκη, από μας;».

     Έτσι, ας μάθομε, επαναλαμβάνω, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι». Να μάθομε. Είδατε; Να μάθομε. Πώς πρέπει να συμπεριφερόμεθα μέσα εις τους χώρους της λατρείας του Θεού. Αμήν.

463η ομιλία στην κατηγορία 
« Ομιλίες Κυριακών ».

Όλες οι ομιλίες της κατηγορίας " Ομιλίες Κυριακών " 🔻
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

Πηγές:
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου.

†.Αύριο έχουμε του Ευαγγελισμού. Πότε συνελήφθη ο Χριστός; Εις τα σπλάχνα της Παναγίας μας; Συνελήφθη μόλις πήρε ο άγγελος την απάντησιν της Θεοτόκου ότι είναι δεκτική εις την πρόταση του Θεού. «Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα Σου». Να, εγώ προσφέρομαι. Είμαι δούλη του Κυρίου και ας γίνει όπως το είπες. Από την στιγμή, λοιπόν που αποδέχεται η Θεοτόκος το μήνυμα αυτό του Θεού, διά του αγγέλου, έγινε η σύλληψις εις τα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου! Δηλ. ο Θεός Λόγος πήρε την ανθρώπινη φύση. Την πήρε απ’ ό,τι εκλεκτότερο και αντιπροσωπευτικότερο από τους ανθρώπους, από την ανθρωπίνη φύση. Και αυτή ήτο η Θεοτόκος. Δεν μπορούμε να συλλάβωμε, αγαπητοί, το μέγεθος, το βάθος και το ύψος της αγιότητος της Θεοτόκου. Δεν μπορούμε να το συλλάβωμε. Όση προσπάθεια κι αν κάνομε, δεν μπορούμε. Γι’ αυτό ακριβώς δεν είναι ένας λεκτισμός, ένας τριτονισμός, όταν λέμε ότι η Θεοτόκος είναι πλατυτέρα των ουρανών, υψηλοτέρα, καθαρωτέρα λαμπηδόνων ηλιακών, Χερουβείμ και Σεραφείμ. Δεν είναι ρητορισμοί. Δεν είναι φιλολογικά άνθη. Είναι μια πραγματικότητα. Κι αυτό δεν μπορούμε να το συλλάβωμε. Δεν μπορούμε.

     Κι όμως η Θεοτόκος ήτο φοβερά ρεαλίστρια. Ζούσε στην εποχή της κατά ρεαλιστικότατον τρόπον. Είχε το σπίτι της, είχε το νοικοκυριό της. Μάλιστα υπάρχουν και κάποιες εικόνες, που την παρουσιάζουν, όταν έρχεται ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, να κρατάη τη ρόκα της! Θα το έχετε δει αυτό. Ήτο νοικοκυρά. Και όταν επεσκέφθη την συγγενή της, πιθανότατα εξαδέλφη της, αλλά πολύ μεγαλυτέρα στην ηλικία, την Ελισσάβετ, για να της πη τα «κατ’ αυτήν», και εκείνη τα «κατ’ αυτήν», και έμεινε κάπου τρεις μήνες μαζί της, η Θεοτόκος έφυγε, όπως μας λέγει ο Λουκάς, και εγύρισε εις το σπίτι της. Είναι ένας ρεαλισμός πέρα για πέρα. Δεν ήτο ένα πλάσμα η Θεοτόκος που αιωρείτο, που δεν έτρωγε. Τίποτε. Πέρα για πέρα ένας ρεαλισμός. αυτό είναι εκείνο που μας τρομάζει. Κυριολεκτικά μας τρομάζει. Πώς, αυτό το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, που ζη μέσα σ’ αυτόν τον ρεαλισμόν της εποχής της, κατοικεί στην Ναζαρέτ η Ναζαρέτ είναι μια …κωμόπολις ήταν την εποχή εκείνη, εξαιρετικά διεφθαρμένη. Εξαιρετικά. Όπως μάλιστα λέγει ο Ναθαναήλ στον Φίλιππο «βγήκε τίποτα καλό από την Ναζαρέτ;»

     Δεν ξέρω ποια πόλη έχομε, ποιο χωριό, αγαπητοί μου, που να μας δείχνει εδώ στην Ελλάδα, αλλά και να ξέρομε, δεν λέμε τώρα, που να μας δείχνει  την κακότητα των κατοίκων της. Αλλά εάν στο μυαλό σας τρέχει κάποια περιοχή με κακότητα των ανθρώπων, ε, τέτοια ήταν στην Παλαιστίνη, τι ήταν; Ήταν παρακαλώ η Ναζαρέτ. Και ζούσε σ’ αυτό το περιβάλλον. Το κακοποιόν. Και διεφθαρμένο. Θυμηθήτε, αργότερα, όταν ο Κύριος μίλησε εις την Ναζαρέτ, τον έπιασαν, τον συνέλαβαν δηλαδή και πήγαν να τον γκρεμίσουν από μίαν οφρύν, από ένα βράχο που εξείχε εκεί, κάτω στο βάραθρο. Σ’ αυτή την εποχή και εις αυτή την πόλη μεγάλωσε η Θεοτόκος. Σας κάνει εντύπωση; Γιατί; Γιατί απλούστατα δείχνει σαφώς ότι μπορεί κανείς να ζήση την πραγματική ζωή.

     Βέβαια σας είπα, η ζωή της ήταν ακατανόητη, ασύλληπτη. Όμως ρεαλιστική. Μη νομισθή ότι το Πνεύμα το Άγιον, ότι ο Θεός ο ίδιος την προστατεύει και δεν μπορεί να εκτίθεται σε τυχόν κινδύνους. Αν έπρεπε να αναλύσωμε την περικοπή του Λουκά, θα λέγαμε πολλά πράγματα. Μάλιστα ένα τροπάριο εκφράζει το εξής: Ότι η Θεοτόκος, όταν εδέχθη την επίσκεψη του Γαβριήλ, ο ποιητής βάζει στο στόμα της, «μη με ξεγελάσεις όπως ο διάβολος ξεγέλασε την Εύα, μ’ αυτά που μου λες. Μη με ξεγελάσεις.» Θα το έχετε συναντήσει αυτό το τροπάριο, λυπάμαι που δεν το θυμάμαι στο πρωτότυπο, σας το λέγω έτσι περιφραστικά τώρα, απλά.

     Συνεπώς η Θεοτόκος ζούσε στην εποχή της. Όπως ήταν η εποχή της. Έτσι πολλές φορές λέμε στις κοπέλλες, που ντύνονται περίεργα και παράξενα, κοπέλλα μου λες ότι ευλαβείσαι την Παναγία η Παναγία θα ντυνότανε όπως ντύνεσαι εσύ; Η Παναγία θα πήγαινε στο πάρτυ, όπως πηγαίνεις εσύ; Η Παναγία θα είχε φίλο, όπως έχεις εσύ; κ.ο.κ. Γι’ αυτό λοιπόν αγαπητοί μου, ας συλλάβωμε τα πράγματα, όσο μπορούν να συλληφθούν είναι ασύλληπτα στο ανθρώπινο μυαλό.

     Κι ένα ακόμη να σας πω, που το είπα σ’ αυτήν την κυρία, ότι, όταν συνελήφθη ο Θεός Λόγος ως άνθρωπος, στην ανθρωπίνη φύση, εδώ δε έχομε πλήθος, πλήθος, πλήθος, θα λέγαμε θέσεων ακατανοήτων. Φερ’ ειπείν, πώς χωρά ο αχώρητος; Τέτοιες θέσεις βρίσκομε πολλές στην ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου. Ο αχώρητος! Και εκείνο που λέγει ο Παύλος και η ακολουθία του Ακαθίστου «όλος ην εν τοις κάτω, και τοις άνω ουδόλως απήν». Η θεία φύσις ήτο όλη κάτω. Δεν είναι κανένα κομματάκι του Θεού Λόγου. Αλλά όλος ο Θεός Λόγος. Και ταυτόχρονα ο Θεός Λόγος είναι ηνωμένος με τον Πατέρα και το Πνεύμα το Άγιον! Μυστήρια. Ασύλληπτα μυστήρια. κ. ο. κ.

     Λοιπόν, αυτή η ανθρώπινη φύσις, που συνελήφθη στα σπλάχνα της Θεοτόκου, την ιδίαν στιγμήν με την σύλληψιν έτυχε και θεώσεως. Η ανθρωπίνη φύσις ήτο θεωμένη άμα συλλήψει. Θα το ξαναπώ: ήταν θεωμένη άμα συλλήψει. Η ανθρωπίνη λοιπόν φύσις του Χριστού, καθ’ όλο το μήκος της ζωής Του, τριάκοντα τριών ετών επάνω εις την γην, ήτο πάντοτε η φύσις αυτή, ήτο θεωμένη.

     Θέλετε ακόμη μια προέκταση; Και η Θεοτόκος ήτο θεωμένη. Πότε θεώθηκε; Την ώρα που κάνει την πρόταση ο αρχάγγελος κι εκείνη λέει το «ιδού η δούλη Κυρίου». Θεωμένη. Δηλ. τι; Το Πνεύμα του Θεού θεώνει την ανθρωπίνη φύση και της Θεοτόκου! Όπως ακριβώς η μητέρα του Ιωάννου, η Ελισσάβετ, μετέχει του προφητικού χαρίσματος του υιού της του Ιωάννου, τον οποίον κυοφορεί, και λέγει εκείνο το φοβερό, ασύλληπτο  ασύλληπτο δηλ. με την έννοια αν δεν είχε προφητικό πνεύμα πώς θα το έλεγε αυτό, «πώς ήταν, λέει στην συγγενή της την Θεοτόκο, να με επισκεφθεί η μητέρα του Κυρίου μου;!» Πού ήταν ο Κύριός της; Στα σπλάχνα της Παναγίας. Είδατε πώς αποκαλεί το έμβρυο της Θεοτόκου η Ελισσάβετ; Κύριον! Και εξηγεί: «Διότι μόλις άκουσα τον χαιρετισμό σου, τότε, το βρέφος που έχω μέσα μου, στην κοιλιά μου, ο Ιωάννης χοροπήδησε. Για να υποδεχθεί τον Κύριο που έχεις εσύ, εις τα σπλάχνα σου.» Καταπληκτικό. Και όπως λέγουν οι Πατέρες, ερμηνευταί κ.λ.π., πήρε, μετείχε του προφητικού χαρίσματος του Ιωάννου, που το είχε από τα σπλάχνα της Ελισσάβετ, της μητέρας του, μετείχε και η ίδια, η Ελισσάβετ.

     Έτσι λοιπόν, αυτό βέβαια είναι κατώτερο της θεώσεως, και η Παναγία μετείχε της θεώσεως του εμβρύου, δηλ. της θεωμένης σαρκός. Ό,τι λοιπόν παρακάτω ο Χριστός θα κάνη εις την ζωή του, πάντοτε είναι θεωμένη η ανθρωπίνη του φύσις. Δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή, να μην είναι θεωμένη η ανθρωπίνη του φύσις. Η ανθρωπίνη, δεν πρόκειται περί του Θεού. Της θείας φύσεως, αλλά της ανθρωπίνης φύσεως. Πού είναι εκείνα, και μάλιστα κάποιος αρχιεπίσκοπος το είπε αυτό, δεν λέω το όνομα, όσοι διαβάζετε θα καταλάβετε, όχι ο δικός μας αρχιεπίσκοπος, ότι, αρχαία αίρεσις είναι αυτή, δεν είναι καινούρια, ότι ο Χριστός έγινε θεωμένος κατά προκοπήν. Δηλ. έδειξε προκοπήν και εθεώθηκε. Ο Θεός να φυλάξη. Ότι θεώθηκε η ανθρωπίνη του φύσις κατά προκοπήν. Εν τούτοις εκείνο το «εκένωσεν» που λέγει ο Απόστολος Παύλος, δείχνει ότι και ο θάνατος ακόμα του Χριστού ήταν πραγματικός, αλλά κατά παραχώρησιν. Γιατί θα λέγαμε, κάτι το θεωμένο πέρα για πέρα, πώς θα μπορούσε να υποστή ό,τι θα υφίστατο; Και όμως γίνεται αυτή η παραχώρησις, παίρνοντας την δική μας τη φύση, κ.λ.π., κ.λ.π.

     Κι άλλοτε σας είπα, μάλιστα προ τινός, δεν είναι πολύς καιρός, ότι κάποιοι πατέρες, όχι λίγοι, έχουνε γράψει για την Θεοτόκον λόγους, ομιλίες, λόγους που δεν είναι λίγοι αυτοί οι λόγοι, που αναφέρονται σε πλήθος τέτοια θέματα, σε σχέση με την Θεοτόκον και την σύλληψη και την κύηση και την γέννηση κ.τ.λ. Πάρα πολλοί λόγοι έχουν θεολογικό βάθος δυσθεώρητον. Αν έπρεπε να μαζέψει κανείς όλες αυτές τις ομιλίες και να τις διαβάση, να τις μελετήση θα είχε να κάνη αγαπητοί μου, πάμπολλες, πάμπολλες ομιλίες. Ναι. Το λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο Νικόλαος Καβάσιλας, και εκείνος, και εκείνος, πάρα πολλοί.

     Έτσι η Παναγία μας είναι ένα πρόσωπον πάρα πολύ μεγάλο. Κι όπως λέγει ένα τροπάριον, κατέχει τα «δευτερεία» της Τριάδος. Υπήρχε μια εικόνα στον παλιό Άγιο Αχίλλειο, δεν την ξαναείδα την εικόνα αυτή, μπαίνοντας, ήταν αριστερά η εικόνα, ήταν η κοίμησις νομίζω, αλλά πάνω ψηλά ήτανε η Αγία Τριάς και ακριβώς από κάτω ήτο η Θεοτόκος. Που έδειχνε αυτό που σας είπα. Ότι κατέχει η Παναγία τα δευτερεία της Τριάδος. Δηλ. είναι το πρόσωπον μετά την Αγία Τριάδα.

   «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς» Η Υπεραγία Θεοτόκος σώζει;

     Φθάνομε ακόμη να πούμε, είναι μερικοί που δεν το καταλαβαίνουν αυτό, ορθόδοξοι δεν το καταλαβαίνουν, λέμε, στο «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», λέμε εναλλάσσουμε όταν κάνομε κομποσχοίνι, λέμε «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς». Αυτό το   «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς» πώς μπορούμε να το καταλάβωμε; Η Υπεραγία Θεοτόκος σώζει; Αυτό είναι το ερώτημα πολλών. Δεν είναι εκείνη που πρεσβεύει υπέρ ημών; Όπως και οι Άγιοι; Όχι. Όχι. Και το δείχνει αυτό η πράξη. Διότι αν δεν ήτανε σωστή αυτή η θέσις «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς», που την λέγουν μάλιστα οι θεολόγοι μοναχοί, ποιοι θεολόγοι μοναχοί; Οι θεολογήσαντες μοναχοί μέσα στους αιώνες. Δεν θα το διόρθωναν αυτό; Θα ήταν τεράστιο λάθος. Η Υπεραγία Θεοτόκος σώζει; Σώζει! Και πώς σώζει; Σώζει όχι δια πρεσβειών, όπως οι Άγιοι, όπως λέμε «Άγιε του Θεού, Άγιε Γεώργιε, Άγιε Δημήτριε, πρέσβευε υπέρ ημών» ακούστε: πρέσβευε υπέρ ημών. Εδώ λέμε «σώσον» στην Παναγία. Η σωτηρία που η Παναγία μας δίνει, όσο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως σκανδαλώδες και μάλιστα στους αιρετικούς, και μάλιστα σ’ εκείνους που δεν πολυγνωρίζουν την Ορθοδοξία, λυπούμαι, είναι οντολογική! Τι θα πει οντολογική; Δεν είναι πρεσβεία λόγων. Αλλά πρεσβεία προσώπου και παρουσίας. Δηλ. εφόσον το πρόσωπο αυτό ,η Μαρία, έδωσε την ανθρωπίνη φύση εις τον Θεόν Λόγον, και η ανθρωπίνη φύσις του Χριστού είναι εκείνη η οποία στέκεται οντολογική πρεσβεία, δηλ. ως άνθρωπος ο Θεός Λόγος πρεσβεύει στον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, δεν είπα στον πατέρα και το Πνεύμα το Άγιον, είπα στον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, προσέξατέ το, η ανθρωπίνη φύσις βρίσκεται και πρεσβεύει, δηλ. ο Πατήρ βλέπει την ανθρωπίνη φύση του Υιού και χαρίζεται εις τους ανθρώπους. Γι’ αυτό ο Χριστός είπε, «σας συμφέρει εγώ να φύγω». Τι εννοεί «σας συμφέρει εγώ να φύγω;» Πρέπει να ανεβή η ανθρωπίνη φύση παρά τω Πατρί. Ώστε ο Πατήρ, που ο Υιός κάθεται στα δεξιά του Θεού Πατρός-αυτό το «δεξιά»… αλλά πάμε πολύ μακριά- θα δει την δική μου ανθρωπίνη φύση, και βλέποντας εμένα, θα στείλει το Πνεύμα το Άγιον εις τον κόσμον κ.λ.π., κ.λ.π. Γι’ αυτό λέγει ότι «σας συμφέρει εγώ να φύγω», γιατί αν εγώ δεν φύγω, δεν θα έλθει ο Παράκλητος, ο άλλος Παράκλητος, το Πνεύμα το Άγιον. Εδώ κανείς έχει μια απορία. Γιατί έπρεπε ν’ ανεβή ο Υιός για να κατέβη το Πνεύμα το Άγιον; Τι εμπόδιζε; Αυτό είναι. Τούτο εμπόδιζε. Εμπόδιζε το ότι η ανθρωπίνη φύσις ήτο κατάδικος. Όταν λοιπόν ο Υιός την ανεβάζει έως τον Πατέρα, την ανθρωπίνη φύση, τότε δικαιώνει ο Πατήρ τους ανθρώπους, βλέποντας την ανθρωπίνη φύση του Υιού Του, τον οποίον αγαπά. Το καταλάβαμε;

     Τώρα αυτή η ανθρωπίνη φύσις του Χριστού, πούθε; Από την Παναγία! Συνεπώς αν η ανθρωπίνη φύσις του Χριστού είναι μεσιτεία, το λέμε αυτό, μεσιτεύει ο Υιός στον ουρανό για μας, τι μεσιτεύει με λόγια; Λεκτικώς; Δεν είναι αυτό. Αυτό δε θα’ χε πάρα πολύ σημασία. Σημασία έχει αυτή αύτη η ανθρωπίνη φύσις του Υιού. Εάν λοιπόν η ανθρωπίνη φύσις του Υιού είναι πρεσβευτική, όχι λεκτικά-το είπα τρεις φορές-αλλά η παρουσία της ανθρωπίνης φύσεως, την οποία παίρνει από την  Θεοτόκον, έτσι και η ανθρωπίνη φύσις της Παναγίας μας, που πιστεύει η εκκλησία, δέχεται την μετάστασή της, είναι πρεσβεία οντολογική. Δεν είναι λεκτική. Μπορεί να υπάρχει στην Παναγία μας και υπάρχει, έχομε πολλές μαρτυρίες, και η λεκτική πρεσβεία, αλλά είναι κυριότατα αυτή η ανθρωπίνη φύσις, που θεώθηκε από τον παρόντα κόσμον και είναι η φύση που έδωσε εις τον Θεόν Λόγον και έγινε άνθρωπος. Γι’ αυτό λέμε λοιπόν, εάν ο Υιός σώζει, και η Παναγία σώζει! Και ασφαλέστατα θα λέγαμε η ευαισθησία, η θεολογική ευαισθησία της Ορθοδόξου Εκκλησίας λέγει «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς!». Είναι σπουδαία πράγματα, παρακαλώ, αυτά.

     Αυτά που σας είπα, τα λίγα, εξ αφορμής της απορίας, θα έλεγα, ας είναι μια μικρή συμβολή, ένα λουλουδάκι του αγρού, στην εορτή του Ευαγγελισμού, προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου.

OMIΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΌΚΟΝ. ΔΕΥΤΕΡΑ 24-3-1997

Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας " Ὁμιλίες εἰς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον " εδώ ↓.
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omilies-eis-thn-ueotokon
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40q2nQUztSMBV9bwJSxpjwda

Πηγές:
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Σχετικά με την Υπαπαντή του Κυρίου.

†.«Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Όταν επληρώθησαν –δεύτερη πράξις τώρα- το πρώτο ἐπλήσθησαν  αναφέρεται εις τις οκτώ ημέρες. Τώρα έχομε ένα δεύτερο ἐπλήσθησαν - δηλαδή συνεπληρώθησαν- τι; Οι σαράντα ημέρες του καθαρισμού. Τώρα, αυτός ο καθαρισμός αναφέρεται εις την μητέρα. Όχι εις το παιδί πλέον. Η μητέρα θεωρείται ακάθαρτος έως την τεσσαρακοστήν ημέραν, εφόσον το παιδί που θα γεννούσε θα ήτο αγόρι. Εάν ήτο κορίτσι, ο καθαρισμός της επληρούτο την ογδοηκοστήν ημέραν. Δηλαδή σε ογδόντα ημέρες. Διπλάσια απ’ ό,τι εις το αγόρι. Στις ογδόντα μέρες έπαιρνε η γυναίκα τον καθαρισμό της.

     Εδώ μας κάνει πάλι εντύπωση αυτό το σημείο, τι έννοια θα είχε αυτός ο καθαρισμός. Αγαπητοί μου, νομίζω σας απασχολεί πολύ, ιδίως τις γυναίκες, όχι λιγότερο και τους άντρες. Έχουν πολλά ειπωθεί γύρω από το θέμα αυτό. Το γιατί τελικά ο Θεός έχει προτείνει τα πράγματα έτσι εις τον παλαιόν νόμον, που μερικά έχουνε ήδη εισαχθεί και εις την Καινή Διαθήκη –γιατί και σήμερα οι γυναίκες παίρνουν σαραντισμόν- ακριβώς δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Εντούτοις, αφήνει πολλά σημεία ο λόγος του Θεού να κατανοήσουμε και η πατερική σοφία έρχεται να βοηθήσει εις το σημείο αυτό, άλλος μεν με τούτη τη γνώμη, άλλος με εκείνη, να σχηματίσουμε μία περίπου εικόνα. Είπα «περίπου». Είπα περίπου. Σας βεβαιώνω, έχω απορία αν θα έπρεπε το θέμα να το δούμε από πάσης πλευράς- δεν ξέραμε τι θα απαντήσουμε.

    Το Λευιτικόν- βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης- ένα από τα πέντε πρώτα βιβλία της Πεντατεύχου δηλαδή, από του ενδεκάτου  έως του δεκάτου έκτου κεφαλαίου του, μας δίνει αυτήν την εικόνα της εννοίας του «καθαρού» και του «ακαθάρτου». Βέβαια, αυτή η εικόνα είναι ευρεία. Αναφέρεται σε πολλά πράγματα. Στις τροφές, στα αντικείμενα, στον άνθρωπο. Τροφές, αντικείμενα, άνθρωπος. Αν θα ‘πρεπε να δούμε αν όντως όλα αυτά τα οποία αναφέρει το βιβλίον αυτό, το Λευιτικόν, είναι βρώμικα, βέβηλα - «ακάθαρτο» θα πει βέβηλο- αν όντως είναι βέβηλα, τότε θα βλέπαμε ότι προσκρούουμε σε άλλα σημεία της Αγίας Γραφής, και της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ότι δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, απ΄ό,τι ο Θεός έχει κάνει, τίποτα το βέβηλον. Στην Καινή Διαθήκη, επί παραδείγματι, θα μας πει ο Απόστολος Παύλος ότι «πᾶν κτίσμα Θεοῦ καλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον». «Κάθε κτίσμα του Θεού είναι καλό και δεν είναι κανένα απόβλητο». Συνεπώς το «βέβηλον» δεν είναι οντολογικόν. Φερειπείν, το αίμα της γυναικός, το μηναίον, η έμμηνος ρύσις, δεν είναι βρώμικο, οντολογικό, δεν είναι κάτι που θα λέγαμε «Μην πας στην εκκλησία γιατί είσαι ακάθαρτη». Δηλαδή τι είναι το ακάθαρτον; Υπάρχει οντολογική ακαθαρσία, πραγματική δηλαδή; Δηλαδή εκείνο το αίμα υπέστη μίαν αλλοίωσιν τέτοια, που επιτέλους επιτέλους είναι έτσι ακάθαρτο που να απαγορεύεται; Η ύλη υφίσταται ακαθαρσία οντολογική που στον Θεό δημιουργεί δυσάρεστο αίσθημα; Όχι, αγαπητοί μου. Όχι! Θα το πω άλλη μία φορά: Όχι!

     Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης απορεί γιατί οι γυναίκες είναι ακάθαρτες κάθε μήνα. Λέγει ίσως –βάζει ένα ίσως- ίσως, είναι στο Πηδάλιο σελίδα 22,  ίσως δια την σκληροτραχηλίαν - σκληρότητα- των αντρών, που δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει εγκράτεια, δια να προστατεύσει ο Θεός τη γυναίκα, καθιστά τον άντρα ακάθαρτον, αφού κατέστησε τη γυναίκα ακάθαρτον νομικώς και ότι θα έπρεπε να τύχουν καθαρισμού κτλ. από νομικής πλευράς». Δηλαδή ένα είδος πες, αναρίσματος, δια την ακράτεια που θα υπήρχε μέσα εις τον γάμον. Αυτό λέγει ο άγιος Νικόδημος. Και βάζει ένα ίσως. Διότι δεν δικαιολογείται οντολογικώς να είναι κάτι ακάθαρτο στα μάτια του Θεού.

     Ακόμη, στο πρώτο βιβλίο της Γενέσεως, τρίτο κεφάλαιο , στίχος 31, διαβάζουμε: «Τὰ πάντα, ὅσα  ὁ Θεὸς ἐποίησε, καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν»· ότι ο Θεός έκανε όλα είναι καλά, πολύ καλά μάλιστα. Και εις την Καινήν Διαθήκην πάλι ξαναγυρίζω: «Πάντα δια τοῦ λόγου ἐγένετο, καί χωρίς αὐτοῦ –του Λόγου, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος-  οὐδέ ἕν γέγονεν, ὃ γέγονεν». «Από ό,τι έχει γίνει, δεν έχει γίνει τίποτε που να μην το ΄κανε ο Θεός».

    Ώστε λοιπόν η έννοια του καθαρού και του ακαθάρτου δεν ευρίσκεται εις την φύσιν των όντων, αλλά ευρίσκεται εις τον καθορισμόν που πάντοτε ο Θεός ανά πάσα στιγμή θέτει. Το αντελήφθητε; Όχι εις την φύσιν των όντων, αλλά εις τον καθορισμόν που ο Θεός ανά πάσα στιγμή θέτει. Εάν δηλαδή ο Θεός πει ότι «το τραπέζι αυτό είναι ακάθαρτο», είναι ακάθαρτο γιατί ο Θεός το καθορίζει να είναι ακάθαρτο· διότι ύστερα από λίγο θα πει ο Θεός: «Το τραπέζι αυτό είναι καθαρό». Η ύλη του- εδώ με ενδιαφέρει, για την ύλη του- ούτε την πρώτη φορά ήτο ακάθαρτος, ούτε τη δευτέρα φορά καθαρίστηκε. Όχι. Παρέμεινε η ιδία. Αλλά καθορίζεται καθαρόν ή ακάθαρτον από το πώς θα το καθορίσει ο Θεός.

    Από τη Σοφία Σειράχ έχομε το εξής σημείον. Είναι από το 18ον κεφάλαιον, ότι «ὁ Ζῶν εἰς τόν αἰῶνα ἔκτισε τά πάντα κοινῇ». «Ο Θεός που ζει εις τον αιώνα, αιωνίως, έκτισε απολύτως όλα ο Ίδιος μόνος Του». Είναι, λοιπόν, ο Θεός δημιουργός των πάντων. Παρακάτω: «Αὐτὸς γὰρ βασιλεὺς πάντων ἐν κράτει αὐτοῦ, διαστέλλων ἐν αὐτοῖς ἅγια ἀπὸ βεβήλων». «Ο Θεός» λέει «είναι Εκείνος ο Οποίος διαστέλλει, ξεχωρίζει, τα άγια από τα βέβηλα, τα καθαρά από τα ακάθαρτα». Ώστε καθαρά βλέπομε εδώ ότι δεν υπάρχει ακάθαρτο τίποτε. Οντολογικώς. Κάνομε, επί παραδείγματι, τα εγκαίνια εις τον Ναό. Εδώ πέρα τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι το ακάθαρτο. Δεν μπορούμε. Βλέπουμε να μπαίνει ένα σκυλί μέσα. Το θεωρούμε αμαρτία. «Μπήκε σκυλί!». Και τρέχουμε να το κυνηγήσουμε. Το σκυλί είναι ακάθαρτον. Όχι! Δεν είναι κτίσμα του Θεού; Βεβαίως. Γιατί; Διότι καθορίζεται ότι ο τόπος αυτός δεν πρέπει να δεχτεί σκυλιά. Καθορίζεται από τον Θεόν. Ώστε δεν υπάρχει το ακάθαρτον οντολογικά. Είναι κατά καθορισμόν αυτού τούτου του Θεού. Έχει αξία αυτό; Βεβαίως! Προσέξτε παρακάτω να δείτε. Διατί ο Θεός το θέτει έτσι.

    Όπως θα γνωρίζετε, το καθαρόν και το ακάθαρτον μέσα στην Παλαιά Διαθήκη, είναι θα λέγαμε, ένα Άλφα και Ωμέγα. Τόσο μάλιστα που οι Εβραίοι, όταν πήγαιναν στην αγορά και γύριζαν σπίτι τους, δεν έτρωγαν ψωμί, εάν δεν έπλεναν τα χέρια τους καλά καλά. Πλέναν πιάτα, πλέναν κρεβάτια, τα πάντα πλέναν, όχι πλένοντας, όπως, θα λέγαμε, γιατί το πιάτο φάγαμε και είναι βρώμικο ή γιατί το κρεβάτι θέλει ξεσκόνισμα ή πλύσιμο, όχι καθαρισμός νομικός. Ο Χριστός αυτήν την υπερβολή τούς την κατακρίνει γιατί θέλει να δώσει μίαν άλλην εικόνα των πραγμάτων. Δηλαδή τι ακριβώς; Θέλει να βοηθήσει τους ανθρώπους του παλαιού νόμου να αντιληφθούν ότι μέσα από τον καθαρισμόν αυτόν υπάρχει κάτι άλλο.

    Στην Παλαιά, λοιπόν, Διαθήκη επικρατούν τρία σημεία ακάθαρτα. Εκτός από τα ζώα ως προς το φαγητό. Όσον αφορά εις τον άνθρωπον. Ποία είναι αυτά; Το πρώτον είναι η γέννησις. Η γυναίκα θεωρείται ακάθαρτη όταν γεννήσει παιδί. Οι καημένες οι γυναίκες διαμαρτύρονται και λένε: «Είμαι ακάθαρτη; Γιατί;», ρωτάνε. Είναι κάτι που το αισθάνονται πολύ άσχημα. Γιατί είναι ακάθαρτο. Μετά, θεωρείται ακάθαρτη η ασθένεια, από νομικής πλευράς, και μάλιστα το αποκορύφωμά της, η λέπρα. Θυμηθείτε όταν οι δέκα λεπροί συναντούν τον Χριστόν. Υπήρχαν ορισμένοι τόποι στους οποίους σύχναζαν οι λεπροί. Και οι τόποι αυτοί ήταν εις το ύπαιθρον. Ποτέ μέσα στις πόλεις. Εθεωρούντο νομικώς ακάθαρτοι.

    Και τρίτον, ο θάνατος. Εάν πέθαινε κάποιος άνθρωπος, εκεί εις το σπίτι μέσα, εθεωρείτο το σπίτι ακάθαρτον και ο νεκρός ακάθαρτος. Εκείνοι που τον επεριποιούνταν να τον πλύνουν, να τον καθαρίσουν, να τον θάψουν, έπρεπε μετά ταύτα να υποστούν νομικόν καθαρισμόν. Ήταν ακάθαρτοι, αν πέθαινε το πρωί ο άνθρωπος, μέχρι το βράδυ ακάθαρτοι. Ο «ναζιραίος», ο αφιερωμένος στον Θεό, δεν έπρεπε να δει ούτε νεκρόν. Όχι να αγγίξει, ούτε να δει. Εάν του ‘λεγαν: «Πέθανε ο πατέρας σου», δεν έπρεπε να πάει να δει τον πατέρα του νεκρόν· διότι, ως αφιερωμένος στον Θεό, δεν χωρούσε τίποτε το ακάθαρτον μέσα σε μια αφιέρωση. Θυμηθείτε όταν οι Εβραίοι, δεν ήθελαν να μπουν παραμονή του Πάσχα εις το Πραιτώριον· «ἵνα μή μιανθῶσιν», όπως λέει ο ευαγγελιστής, Ιωάννης μου φαίνεται. Για να μη μιανθούν, βεβηλωθούν, για να μπορέσουν να φαν το Πάσχα. Αλλιώς δεν μπορούσανε να φάνε το Πάσχα. Εθεωρούντο ακάθαρτοι. Έπρεπε να υποστούν νομικόν καθαρισμόν. Αλλά δεν έμεναν περιθώρια για νομικόν καθαρισμόν και για να μην μιανθούν και μείνουν χωρίς να φάγουν το Πάσχα, μένουν έξω από το Πραιτώριον. Έξω από το δικαστήριο.

     Ώστε η γέννησις, η αρρώστια και ο θάνατος. Γιατί; Και αυτά αναφέρονται στον άνθρωπον. Ο Χριστός, όπως ξέρετε, όταν κλήθηκε από τον Ιάειρον, δεν είπε κανένα λόγον εις την κόρη του να αναστηθεί, όπως είπε εις τον Λάζαρον. Εις τον Λάζαρον είπε: «Έλα έξω». Δεν τον ήγγισε τον Λάζαρον. Την κόρη του Ιαείρου όμως την ήγγισε. Την έπιασε από το χέρι. Θα μπορούσαν να πουν οι Εβραίοι για μια στιγμή: «Ήτο ακάθαρτος ο Χριστός· γιατί ήγγισε νεκρόν». Αλλά εφόσον ο νεκρός έγινε ζωντανός, πώς θα ‘τανε πια νεκρός, θα ΄ταν ακάθαρτος; Το σημαντικό όμως είναι ότι ο Χριστός πιάνοντας από το χέρι νεκρό άνθρωπο, πτώμα, καταργεί την έννοια του ακαθάρτου. Καταργεί την έννοια του ακαθάρτου!

    Αλλά τι έννοια είχε αυτή; Ιδού, αγαπητοί μου. Η γέννησις του ανθρώπου συνοδεύεται με την επιθυμία. Αλλά η επιθυμία είναι ο πυρήν του προπατορικού αμαρτήματος. Ενθυμείσθε φέτος είχαμε κάνει ανάλυση της εννοίας της επιθυμίας. Συνεπώς, όταν καθορίζεται η γυναίκα με τη γέννηση ότι είναι ακάθαρτος, σημαίνει: πρέπει να έχει μπροστά στα μάτια της και αυτή και οι άλλοι, ότι είναι κάτω από το προπατορικόν αμάρτημα. Δεύτερον. Πρώτη συνέπεια αυτής της καταστάσεως του προπατορικού αμαρτήματος είναι η αρρώστια. Διότι ο Θεός δεν έκανε ούτε τον θάνατον, ούτε την ασθένεια. Συνεπώς πρώτος καρπός του προπατορικού αμαρτήματος είναι η αρρώστια. Την καθορίζει ως ακαθαρσία και λέγει- μάλιστα ακόμη και την ονείρωξιν, και την ονείρωξιν τη θεωρεί ακάθαρτο πράγμα. Μία ημέρα θεωρείται ακάθαρτος. Η γυναίκα που έχει την έμμηνο ροή και στην καρέκλα που θα καθίσει, η καρέκλα θεωρείται ακάθαρτος. Δηλαδή αυτή η έντονος εικόνα μπροστά στον άνθρωπο ότι είναι κάτω από το προπατορικόν αμάρτημα. Και το άλλο το μεγάλο αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος είναι ο θάνατος. Διότι, επειδή ημάρτησαν οι πρωτόπλαστοι, εισήχθη ο θάνατος. Συνεπώς, τονίζεται η ακαθαρσία του νεκρού για να τονιστεί το προπατορικό αμάρτημα.

    Και γιατί τόσο έντονα τονίζεται το προπατορικόν αμάρτημα; Δια να τονιστεί έντονα η ανάγκη του Λυτρωτού. Πότε κάναμε, παρακαλώ, ή μάλλον, πότε βοηθάμε τον άρρωστο να πει: «Θέλω γιατρό» · όταν του παραστήσομε ότι η αρρώστιά του είναι πολύ σοβαρή. Τότε τι λέγει; «Τον γιατρό!». Έτσι κι εδώ. Πότε ο άνθρωπος θα ζητούσε την λύτρωση; Όταν θα καταλάβαινε ότι είναι βαριά άρρωστος. Γι΄αυτό τόσο έντονα προβάλλεται το προπατορικόν αμάρτημα. Να γίνει αισθητή η παρουσία και η ανάγκη του Μεσσίου, του Λυτρωτού. Αλλά θα μου πείτε, αφού έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί ο άνθρωπος να μπερδεύεται και θέλει να κολλάει σε μερικά πράγματα;

    Αγαπητοί μου. Είναι μία αρρώστια της διανοίας, και αυτή αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος. Το μυαλό του ανθρώπου κολλάει- περίεργο πράγμα- κολλάει· όπως κολλάει η βελόνα πάνω στην πλάκα του γραμμοφώνου, του πικάπ, και παίζει το ίδιο πράγμα· και δεν θέλει να ξεκολλήσει ο άνθρωπος από αυτό που βλέπει έτσι. Γιατί; Διότι ο άνθρωπος, έπαθε, το κατ΄εικόνα, έπαθε μία φθορά. Μόνος του δε, δεν θέλει να απαλλαγεί από τη φθορά αυτή. Και μέσα σε αυτή τη φθορά, κινείται και έτσι δεν μπορεί να συλλάβει την εικόνα των πραγμάτων καθαρή. Καθαρή.  Και εδώ θα είχε αξία η περίπτωση του σπηλαίου του Πλάτωνος, που έχει φαίνεται κάποια παράδοση και ότι ο Πλάτων δεν είπε το παράδειγμα αυτό τυχαία, ότι οι άνθρωποι πάντα θέλουν να βλέπουν τη σκιά των όντων, χωρίς να μπορούν να ίδουν την εικόνα των όντων, όπως έχει. Αυτό εις τον πνευματικό τομέα και στον θρησκευτικό τομέα είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι δυστύχημα.

     Ευθύς παρακάτω, ευθύς παρακάτω, θα δούμε μία μορφή, τον Συμεών, τον γέροντα, ο οποίος είχε καθαρή αντίληψη των πραγμάτων και τίθεται το ερώτημα: «Γιατί;». Αλλά θα το δούμε στη συνέχεια του πράγματος.

   Πάντως, να τελειώσουμε από το χωρίον αυτό, η Θεοτόκος δεν υπέκειτο εις την ανάγκη τέτοιου καθαρισμού, διότι δεν συνέλαβε κατόπιν επιθυμίας, δεν υπήρξε σύλληψις κατά φύσιν, ώστε να υπεισέλθει το προπατορικόν αμάρτημα. Ήτο λοιπόν η Θεοτόκος καθαρή. Η ιδία δε, ως φέρουσα το προπατορικόν αμάρτημα, το έφερε η Παναγία, εκαθαρίσθη με την έλευσιν του Αγίου Πνεύματος. Όταν δηλαδή, είπε ο άγγελος «Καί πνεῦμα ἅγιον ἐπισκιάσει σοι», «θα σε επισκιάσει», εκεί γίνεται και η κάθαρσις της Θεοτόκου ώστε και η ιδία καθαρή και ο τόκος της καθαρός. Συνεπώς δεν αναφερόμεθα πια εις την Θεοτόκον. Αλλά και αυτό γίνεται για να μην σκανδαλιστούν οι γύρω. Και η Παναγία πληροί τον νόμον· αν και δεν είχε ανάγκη. Πληροί τον νόμον· όμως, εις τον στίχον αυτόν, έχομε πάλι δύο σημεία. Όπως στο προηγούμενο, στην περιτομή και το όνομα, και για τον Χριστόν η περιτομή ήτο περιττή, το όνομα έπρεπε να μπει, εδώ έχομεν τον καθαρισμόν και την παράστασιν. Ο καθαρισμός περιττός, η Θεοτόκος δεν είναι ακάθαρτος. Έχομεν την παράστασιν. Τίνος; Του Ιησού εις τον ναόν. Έφερε η Θεοτόκος τον Ιησούν εις τον ναόν, για να Τον παραστήσουν, λέγει, εις τον ναόν. Να τον παραστήσουν. Τι σημαίνει αυτό; «Παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Ἀνήγαγον αὐτόν εἰς Ἱεροσόλυμα, παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ». «Να παρουσιάσουν». Αυτό το «να παρουσιάσουν», αναφέρεται εις την Παλαιά Διαθήκη ως εξής: Για να μην ξεχάσουν οι Εβραίοι, ως άνθρωποι επιλήσμονες την ευεργεσία που τους έκανε ο Θεός, να τους βγάλει από την Αίγυπτο κατά τόσον καταπληκτικόν τρόπον, με τις δέκα πληγές του Φαραώ κ.λ.π. τους είπε εις ανάμνηση της τελευταίας πληγής, εις την οποίαν, έπεσαν μεν οι Αιγύπτιοι, απηλλάγησαν όμως οι Εβραίοι, ότι, θα το διαβάσω καλύτερα· είναι από το «Ἔξοδος»: «Ἁγίασόν μοί πᾶν πρωτότοκον, πρωτογενές, πᾶσαν μήτραν διανοῖγον ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ». Δηλαδή, «κάθε πρωτότοκο παιδί θα έρχεσαι να μου το αφιερώνεις. Θα το πάρεις πίσω σπίτι σου, αφού θα μου δώσεις αντάλλαγμα», λέει ο Θεός. Μία θυσία. Ένα πρόβατο, αν ήσουν πλούσιος· εάν δεν ήσουν, ένα ζευγάρι περιστέρια, ένα ζευγάρι τρυγόνια. Αυτό, αν θα σε ρωτήσει, λέει, το παιδί σου τι είναι, θα πεις: «Επειδή ο Κύριος μάς απήλλαξε από τους Αιγυπτίους και τα πρωτότοκά μας δεν πέθαναν, του τα αφιερώνουμε». Δηλαδή είναι μία τελετή αναμνήσεως του θαύματος. Αναμνήσεως του ευχαριστώ, της ευγνωμοσύνης. Έχομε λοιπόν μία παράσταση. Αλλά αυτή η παράστασις ταυτοχρόνως είναι και μία προσφορά· διότι προσφέρει ο πατέρας το πρωτότοκο παιδί του, το αγόρι του. Το προσφέρει.

    Αλλά, γιατί εδώ προσάγεται ο Ιησούς; Προσφέρεται ως δώρο· διότι για να το πάρεις πίσω, πρέπει να προσφέρεις την αξία του δώρου. Γι'αυτό έδιναν εκείνο το οποίο έδιναν. Για τη θυσία του δώρου. Μάλιστα, από τα δύο πουλιά, τα δύο τρυγόνια ας πούμε, τα δύο περιστέρια, το ένα το έσφαζε ο ιερεύς για τον καθαρισμό της γυναικός, της μητέρας του. Και το άλλο το άφηνε ελεύθερο να φύγει ως δώρον δια το παιδί. Έχομε λοιπόν το στοιχείο της προσφοράς. Ο Χριστός δυο φορές προσεφέρθη εις τον Πατέρα. Δύο φορές.  Άνθρωπος. Η μία είναι εις τον ναόν και η άλλη είναι εις τον Γολγοθά. Αυτό, αυτή η διπλή προσφορά του Χριστού επαναλαμβάνεται μέσα εις την Θείαν Λειτουργίαν. Όταν με το πρόσφορό μας, που χαράξαμε τον Αμνόν, υψώνομε, προσάγομε, προσκομιδή- προσαγωγή, προσκομιδή, προσφορά· είδατε; Σηκώνομε την προσφορά· είναι δώρον προς τον Πατέρα, δηλαδή ο Ιησούς είναι δώρο στον Πατέρα. Δεν προσφέρομε το ψωμί εις τον Πατέρα, αλλά ο Ιησούς αντιπροσωπεύεται από τον Άρτον και προσφέρεται ο Ιησούς ως δώρο για τον Πατέρα. Γι΄αυτό εις την προσκομιδή βάζουν άλλοι μεν την εικόνα της κενώσεως, της ταπεινώσεως, άλλοι δε της Γεννήσεως. Και οι δύο είναι σωστές. Η Γέννησις ως προσφορά· θα μου πείτε γιατί δεν βάζουμε την Υπαπαντή; Διότι και η Γέννησις είναι προσφορά στον Πατέρα. Αλλά και η κένωσις το ίδιο, γιατί εκεί όταν χαράζουμε πάνω εις τον Αμνόν, κάνομε προκαταρκτικά του Πάθους. «Θύεται ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου· ὅτι αἴρεται  ἡ ζωή Αὐτοῦ ἀπό τῆς γῆς» κ.τ.λ. Είναι λοιπόν προκαταρκτικά της θυσίας. Και γίνεται την ώρα που προσφέρεται το δώρον. Όταν λέμε: «Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν Σοί προσφέρομεν», προσφέρομεν δώρον. Κατόπιν, θα προσφερθεί ο Χριστός ως θυσία εις τον Πατέρα. Όταν θα πει ο ιερεύς: «Καί ποίησον, τόν μέν Ἄρτον τοῦτον, Τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ Σου», εκεί έχομε ταυτοχρόνως μεταβολή της θείας προσφοράς. Ταυτοχρόνως. Ενθυμείσθε τα λέγαμε πρόπερσι αυτά. Ώστε έχομε δύο προσφορές. Τη μία ως δώρον και την άλλη ως θυσία. Η μία στην προσκομιδή και η άλλη μέσα στη Θεία Λειτουργία. Αυτό επαναλαμβάνεται στη Θεία Λειτουργία όπως σας είπα και είναι ακριβώς όπως ο Χριστός προσεφέρθη προς τον Πατέρα.

    23 στίχος: «Καθὼς γέγραπται ἐν νόμῳ Κυρίου ὅτι πᾶν ἄρσεν διανοῖγον μήτραν ἅγιον τῷ Κυρίῳ κληθήσεται». Εδώ δικαιολογεί αυτό που προηγουμένως σας είπα ως προς την Παλαιά Διαθήκη. 24: «καὶ τοῦ δοῦναι θυσίαν κατὰ τὸ εἰρημένον ἐν νόμῳ Κυρίου, ζεῦγος τρυγόνων ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν». Και αυτό το αναλύσαμε. «Και θα δώσουν θυσία». Εάν λοιπόν εδώ αναφέρονται τα περιστέρια και τα τρυγόνια, πρέπει η προσφορά του Χριστού να ήτανε η προσφορά των πτωχών. Η προσφορά των πτωχών… Επτώχευσε δι’ ημάς ο Χριστός.

     Και τώρα μπαίνουμε σε μία νέα σκηνή. Θα το ξέρετε πάντοτε, ο Ευαγγελιστής Λουκάς, όταν θέλει να εισαγάγει μια νέα σκηνή, συχνά χρησιμοποιεί το «Ιδού». Θέλει να ελκύσει την προσοχή. Και λέει ο στίχος 25: «Καὶ ἰδοὺ ἦν ἄνθρωπος ἐν Ἱεροσολύμοις ᾧ ὄνομα Συμεών, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος, δίκαιος καὶ εὐλαβής, προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ, καὶ Πνεῦμα ἦν Ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν». «Ήταν», λέγει, «κάποιος άνθρωπος εις τα Ιεροσόλυμα». Ο άνθρωπος αυτός δεν ήτο ιερεύς. Προσέξτε, υπογραμμίζω: Δεν ήτο ιερεύς. Υπάρχει ίσως η ευρεία αντίληψις ότι ο Συμεών ήτο ιερεύς. Όχι. Αν ήτο ιερεύς, θα μας το έλεγε ο Ευαγγελιστής Λουκάς αυτό. Δεν ευρίσκετο εις το ιερόν. Πρέπει να σας πω ακόμη ότι το όλο κτίσμα διαιρείτο σε δύο γενικά μέρη· εις το ιερόν και εις τον ναόν. Όταν λέγει ιερόν εννοεί τις αυλές και όλες τις οικοδομές που ευρίσκοντο εις τας αυλάς. Είχε πολλές αυλές ο ναός του Σολομώντος. Πολλές αυλές. Αν έχετε δει αναπαράσταση του ναού, θα το έχετε αντιληφθεί αυτό. Συνεπώς, ιερόν λέγεται όλα τα εξωτερικά κτίσματα, τα εκτός του κυρίως ναού, και οι αυλές· και ναός λέγεται το κύριον κτίσμα, μέσα εις το οποίον εγίνετο η λατρεία. Ο ναός τώρα είχε ιδιαίτερα χωρίσματα, δεν μένω εκεί· όταν λέγει εδώ ότι ήρθε εις το ιερόν ο άνθρωπος αυτός, ήρθε εις την αυλήν, έξω από τον ναό. Απηγορεύετο δε να μπει εθνικός και εις το ιερόν, δηλαδή και εις την αυλήν, όχι μόνο εις τον ναόν.

   Και ο άνθρωπος αυτός έρχεται, το όνομά του Συμεών, όπως είδαμε, κάτω από το Πνεύμα το Άγιον. Από την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος. Να μια προώθησις. Το Πνεύμα το Άγιον τού λέγει: «Πήγαινε εις τον ναόν· πήγαινε εις τον ναόν». Όπως ακριβώς συνέβη με τον Φίλιππον τον διάκονον, όταν το Πνεύμα το Άγιον του λέγει: «Σήκω, πήγαινε ‘’κατά μεσημβρίαν’’ - δηλαδή προς νότον- στον δρόμο που πάει προς την Γάζα». Πάλι το Πνεύμα το Άγιον τού λέει, όταν περνούσε το αμάξι του Αιθίοπος- πώς το λέγει; Δεν μπορώ να σας πω, δεν ξέρω, δεν ξέρω πώς… Ωθεί, εμπνέει: «Κάνε αυτό». «Προσκολλήθητι», λέει, «τῷ ἅρματι». «Κόλλησε, άρπαξε, γαντζώσου από το άρμα».

     Βλέπετε λοιπόν ότι κάτω από την επίδραση και έμπνευση και ώθηση του Αγίου Πνεύματος, ο Συμεών αφήνει το σπίτι του, θα ‘λεγε κανείς, κάπως ξαφνικά, φυσικά πήγαν ο Ιωσήφ και η Θεοτόκος με το βρέφος Ιησούν, δεν θα ‘ταν πολλή ώρα, θα ‘καναν το έργο τους και θα έφευγαν, πολύ λίγη ώρα, ελαχίστη. Συνεπώς ξαφνικά πρέπει να φεύγει ο άνθρωπος από το σπίτι του, να πηγαίνει κατευθείαν για τον ναό.

     Έχει πολύ σημασία αυτό. Αλλά, σε λίγο, θα εμφανιστεί μία γυναίκα. Είναι η Άννα η προφήτις. Τόσο ο Συμεών- που θα το αναλύσουμε ιδιαιτέρως αυτό- όσο και η Άννα η προφήτις, ομολογούν θαυμαστά πράγματα. Λέγει ο  Συμεών μόλις είδε το βρέφος: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ». «Τώρα να πεθάνω. Όπως είμαι. Είδαν τα μάτια μου το σωτήριόν σου». Η Άννα να βεβαιώνει και να λέγει ότι «Αυτός είναι σπουδαίος· είναι ο Μεσσίας». Και λέγει εις την Θεοτόκον ότι «οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ». Γιατί; Διότι εδώ, αγαπητοί μου, εις μίαν πράξιν ασημότητος, έρχεται μία πράξις επισημότητος, για να μας βγάλει από έναν ενδεχόμενον σκανδαλισμόν. Ενθυμείσθε στην Γέννησιν; Σε ένα στάβλο, σε ένα παχνί, ανακλίνεται ο Υιός του Θεού· που έγινε άνθρωπος. Κι όμως. Ενώ κανείς δεν παίρνει είδηση ότι κάποιο παιδάκι γεννήθηκε εκείνη τη νύχτα, όλος ο ουράνιος κόσμος, όλοι οι άγγελοι, υμνούν και δοξολογούν τον Θεόν. Μέσα εις την ασημότητα και την ταπείνωση, έρχεται μία πράξις επισημότητος, δια να υπογραμμίσει ότι εδώ κρύπτεται μυστήριον καταπληκτικόν. Τώρα, εις την πράξιν αυτήν της ασημότητος, ότι μια γυναίκα, από ‘κείνες τις χιλιάδες γυναίκες που ποτέ πέρασαν από τον ναόν, έρχεται σε μία πράξη τόσο συνηθισμένη, όπως και παρ’ ημίν, που οι γυναίκες πάνε να πάρουν σαραντισμόν· κάποιο απόγευμα θα πάνε στον Εσπερινό να πάρουν τον σαραντισμό. Ποιος θα ανοίξει; Ποιος είναι στον ναό; Είναι κανείς; Ασημότης λοιπόν. Μέσα σ’ αυτήν την ασημότητα έρχεται μία επιβεβαίωσις προφητική, ότι αυτό το νήπιον είναι ο Μεσσίας του κόσμου.

      Αλλά ο άνθρωπος αυτός ήτο δίκαιος· ήτο και ευλαβής. Ανήκε εις το λήμμα του λαού του Θεού. Εις το λήμμα. Εις το κατάλοιπον· διότι οι Εβραίοι δεν είχαν πλέον ακριβή αντίληψη περί του Μεσσίου. Κάτω από τις αναθυμιάσεις των ιδίων των επιθυμιών έχασαν την εικόνα του αληθούς Μεσσίου. Είναι εκείνο που προηγουμένως σας είπα: Γιατί  χάνομε την εικόνα την αληθινή των πραγμάτων; Διότι μπαίνει το στοιχείο επιθυμία. Παντού εισχωρεί το προπατορικόν αμάρτημα. Δεν αφήνει τον άνθρωπο να αντιληφθεί τα πράγματα στην αλήθειά τους, στη γυμνή τους αλήθεια. Όταν όμως ο άνθρωπος θα θέσει τον εαυτόν του κάτω από την υπακοή του Θεού και την πίστη του Θεού, τότε καθαρίζεται το εσωτερικό του, βλέπει όσο δυνατόν να δει.

     Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος, καθορίζεται, ήτο δίκαιος και ευλαβής. Συνεπώς είχε προϋποθέσεις καθαρότητος. Θα πει –δεν θα το πούμε σήμερα- ότι ο Μεσσίας είναι «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν». Μεγάλης σημασίας αυτό. Δεν είναι εις αποκάλυψιν Ισραήλ, αλλά είναι εις δόξαν του Ισραήλ. «Εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν». Ξέρετε τι σήμαινε αυτό; Ότι αυτό που είπε ο Συμεών ήταν πέρα για πέρα αντισοβινιστικόν. Οι Εβραίοι λέγανε: «Ο Μεσσίας είναι δικός μας. Δεν ανήκει σε κανέναν άλλον!».  Ο Συμεών λέγει: «Ο Μεσσίας είναι μεσσίας των εθνών, όλου του κόσμου». Αυτό είναι όμως μια αλήθεια που βγαίνει από μια καθαρότητα. Κανείς δεν θα μπορούσε να το πει αυτό. Κι όμως το λέγει ο Συμεών. Γιατί; Κάτω από το Πνεύμα το Άγιον εμπνευσμένος, επειδή ήτο δίκαιος και ευλαβής.

    Ο Συμεών, αγαπητοί μου, ανήκε εις την τάξιν εκείνων των ανθρώπων που έμεναν πιστοί εις το θέλημα του Θεού. Ήταν η οικογένεια του Ζαχαρίου και της Ελισάβετ, ήτο η οικογένεια της Θεοτόκου, ήτο η οικογένεια της Άννας της Προφήτιδος, ήτο η οικογένεια του Συμεών – αυτούς τουλάχιστον που αναφέρει η Αγία Γραφή-· ήταν λίγοι αυτοί που είχαν καθαρή εικόνα περί του Μεσσίου. Εκείνοι που μπορούσαν να μελετούν την Αγίαν Γραφήν και να βλέπουν ορθά τα πράγματα.

     Αλλά – επιτρέψατέ μου μια μικρή παρένθεση και θα τελειώσουμε- εδώ λέγει ότι «προσεδέχετο παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ», έτσι λέγει το ιερόν κείμενον, ότι «προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ». «Παράκλησις» θα πει παρηγορία· «προσδεχόμενος» θα πει αναμένων· περίμενε παράκληση. Δηλαδή ότι ο Μεσσίας θα ήτο η παράκλησις, θα ήτο η παρηγορία του λαού. Να γιατί ο Χριστός είπε στους μαθητάς Του: «Συμφέρει», λέει, «Εγώ να φύγω. Θα σας στείλω άλλον Παράκλητον, το Πνεύμα της Αληθείας». Όταν λέγει «άλλον Παράκλητον» σημαίνει ότι ομιλεί και  έχει υπόψιν για έναν ομοίως δεύτερον. Ποιος είναι ο άλλος; Το ένα είναι το Πνεύμα το Άγιον και ο άλλος; Είναι ο Ίδιος. Βλέπετε πώς ονομάζει ο Χριστός τον εαυτόν Του; Παράκλητον. Βλέπετε πώς ο Συμεών αποκαλεί τον Μεσσίαν; Παράκλησιν εις τον Ισραήλ. Περίμενε παράκληση· παρηγορίαν. Δηλαδή ο Μεσσίας είναι Παράκλητος· παρηγορία, παρήγορος.Το Πνεύμα το Άγιον λέγεται Παράκλητος. Γιατί; Διότι μένει και μας βοηθά, μας παρηγορεί, μας ενισχύει. Κι ο Χριστός λοιπόν Παράκλητος· και το Πνεύμα το Άγιον Παράκλητος.

     Αλλά εκείνο το «προσδεχόμενος», το οποίο θα είναι και το τελευταίο της αναλύσεώς μας, είναι το εξής. Προσδέχομαι σημαίνει περιμένω. Περιμένω σημαίνει ότι ερευνώ· ερευνώ. Επί παραδείγματι, αν περιμένω κάθε μέρα να δω να δημοσιεύεται μια είδησις που τη θέλω να είναι έτσι, συγκεκριμένη· την περιμένω την είδηση αυτή, αλλά από πού θα τη μάθω; Πρέπει να διαβάζω τις εφημερίδες. Κάθε μέρα λοιπόν παίρνω όλες τις εφημερίδες, κάθομαι και ψάχνω από τα χοντρά μέχρι τα ψιλά γράμματα, να δω αυτό που περιμένω. Γιατί δεν ξέρω πού θα είναι γραμμένο. Στα μεγάλα, τα χονδρικά ή στα ψιλά. Δηλαδή κάνω έρευνα. Ε λοιπόν, ερευνούσε ο Συμεών. Τι ερευνούσε; Την Αγίαν Γραφήν. Ποιες ήταν οι προϋποθέσεις της ερεύνης του; Το ότι ήτανε δίκαιος και ευλαβής. Ποιον είχε βοηθό στην έρευνα; Το Πνεύμα το Άγιον. Και ψάχνει…

    Εμείς ψάχνομε; Ακούστε πώς το λέγει αυτό ο Απόστολος Πέτρος: «περὶ ἧς –της οποίας- σωτηρίας ἐξεζήτησαν καὶ ἐξηρεύνησαν προφῆται». Ἐξεζήτησαν. Ακούτε; Το ρήμα ἐκ- ζητῶ σημαίνει «ζητώ από». Συνεπώς σαν να λέγω:  «Τι έχεις εδώ; Τι έχει εδώ μέσα; Θα το ανοίξω να δω τι έχει εδώ μέσα». Αυτό θα πει «ἐκ- ζητῶ». «Ἐξεζήτησαν» λοιπόν «προφῆται καὶ ἐξηρεύνησαν». «Ἐρευνῶ ἐκ»· είναι έντονο. «Οἱ περί εἰς ἡμᾶς χάριτος προφητεύσαντες ἐρευνῶντες, εἰς τίνα ἤ ποῖον καιρόν ἐδήλουν τό ἐν αὐτοῖς Πνεῦμα Χριστοῦ». Είδατε; «Που θα φανέρωνε», λέει, «το Πνεύμα του Χριστού εις τίνα και εις ποίον καιρόν θα εγίνοντο αυτά». Ώστε λοιπόν ερευνούσε.

    Και τον πληροφορεί το Πνεύμα του Θεού τον Συμεών: «Δεν θα πεθάνεις, έως ότου δεις το σωτήριον του Θεού». «Σωτήριον τοῦ Θεοῦ» είναι ο Σωτήρ, δηλαδή ο Μεσσίας. Δεν θα πεθάνεις. Πόσο ετών να ήτο; Ογδόντα; Ενενήντα; Εκατό; Εκατόν είκοσι; Εκατόν πενήντα; Δεν μας λέει η Αγία Γραφή. Ο λόγος του Θεού δεν μας λέγει. Ένα μας λέγει μόνο. Ότι ερευνούσε ανά πάσα στιγμή πότε θα έρθει ο Μεσσίας. Είχε άραγε υπόψη ο Συμεών τις περίφημες εβδομάδες του Δανιήλ; Οι περίφημες εβδομήντα εβδομάδες του Δανιήλ συμπίπτουν ακριβώς με τη Γέννηση του Χριστού. Εβδομήντα εβδομάδες. 490 χρόνια. 7 x 7 = 49.  490 χρόνια. Είναι ο Δανιήλ ο μόνος που ορίζει επακριβέστατα το έτος Γεννήσεως του Μεσσίου. Τι έκανε λοιπόν ο Συμεών; Έψαχνε.

     Ο άγιος Ιγνάτιος, ο αποστολικός αυτός πατήρ, επίσκοπος Αντιοχείας, ο Θεοφόρος, πηγαίνοντας στη Ρώμη, στέλνει μια επιστολή στον άγιο Πολύκαρπο –που τον γιορτάζουμε σήμερα- κι αυτός αποστολικός πατήρ, επίσκοπος Σμύρνης. Στην επιστολή αυτή που του στέλνει, στον δρόμο τη γράφει την επιστολή, έγραψε κι άλλες επιστολές, στον δρόμο, γράφει το εξής πολύ σπουδαίο: Λέει σαν επίσκοπος που ήτο και υπεύθυνος συνεπώς του λαού του, του λαού της Σμύρνης, στον Πολύκαρπον: «Τούς καιρούς καταμάνθανε». «Μανθάνω κατά». Μαθαίνω συνεπώς πολύ καλά. Αυτό θα πει καταμανθάνω. «Τους καιρούς», λέει, «μελέτα τους και μάθαινέ τους καλά. Τα μάτια σου ανοιχτά. Μελέτα την εποχή. Μελέτα τις εποχές. Μελέτα τους χρόνους». «Τὸν ὑπὲρ καιρὸν προσδόκα»

   «Εκείνον που είναι πέρα από τους καιρούς, περίμενέ τον». Δηλαδή; Τη Δευτέρα του Χριστού παρουσία. Μ’ άλλα λόγια: «Βλέπε, μελέτα τα σημάδια που ο Χριστός έρχεται. Περίμενε Εκείνον που είναι πέρα από τους χρόνους, από πλευράς ουσίας». «Τόν ἄχρονον, τόν ἀόρατον, τόν δι' ἡμᾶς ὁρατόν πού ἔγινε ἄνθρωπος· τόν ἀψηλάφητον, τόν ἀπαθῆ, τόν δι' ἡμᾶς παθητόν, τόν κατά πάντα τρόπον δι' ἡμᾶς ὑπομείναντα». Αλλά όταν λέγει εις τον Πολύκαρπον, τον άγιον Πολύκαρπον ο άγιος Ιγνάτιος: «Τούς καιρούς καταμάνθανε», ποιος θα μπορούσε να βοηθήσει και εμάς να αποκρυπτογραφούμε τους καιρούς; Η αποκρυπτογράφησις του καιρού είναι πάλι έργο του προφήτου. Πρέπει να έχεις Πνεύμα Θεού, δεν δύνασαι να αποκρυπτογραφήσεις.

    Ο Συμεών είναι ο πρώτος που δείχνει τον Χριστόν.  Είναι πιο δύσκολο από του να πεις μια γυναίκα φτωχιά, η Θεοτόκος, με μια μαντήλα στο κεφάλι της, και ένας γέροντας δίπλα της, ο Ιωσήφ, κρατούν ένα μωρό, σαράντα ημερών. Κοινή, κοινοτάτη εικόνα. Θέλω να σας μεταφέρω στον ρεαλισμό των πραγμάτων, για να μπούμε στο πνεύμα. Ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια του ναού κι άλλες μανάδες, κι άλλες γυναίκες με τους άντρες τους πάνε στον ναό. Για την ίδια δουλειά. Έρχεται ο άνθρωπος ο Συμεών να πει: «Αυτός είναι ο Μεσσίας. Αυτό το μωρό είναι ο Μεσσίας». Το παίρνει στην αγκαλιά του. Ω εκείνη η αγκαλιά…

   […] Ότι όσο μένει η χείρα ανοιχτή, έχομε το έλεος του Θεού. Όταν κλείσει η χείρα, τότε έχομε την κρίση του Θεού. «Κρίσις και έλεος», όπως λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «δεν συνυπάρχουν, δεν συλλειτουργούν, όπως λέγει. Δεν συλλειτουργούν τον αυτόν χρόνον». Γι΄αυτό ο Θεός κατένειμε την κρίσιν και την μακροθυμίαν εις διάφορον χρόνον. Προηγείται το έλεος, ακολουθεί η κρίσις.

   […] χρόνια μετά. Είναι τρομακτικά δύσκολο. Αυτό έκανε τον Ιωάννη  μέγα προφήτη. Όχι μόνο ο τρόπος της ζωής του, όχι μόνο η καθαρότητά του, αλλά και ως μέγιστος των προφητών, διότι έδειξε τον Μεσσία. Πολύ δύσκολο πράγμα. Τι λέγει ο αρχιερεύς, ο Καϊάφας,. Επίσημο πρόσωπο. Προφητεύει και αυτός. Ήτανε προφητεία αυτό που είπε ότι συμφέρει να πεθάνει ένας υπέρ του λαού. Και προφητεύει ως αρχιερεύς. Είχε εκείνο το εφώδ, το επιτραχήλιον θα λέγαμε για μας τους κληρικούς, χωρίς το οποίο δεν προφήτευε ο αρχιερεύς. Ηδύνατο λοιπόν να προφητεύει εάν ήτο τίμιος άνθρωπος και θα μπορούσε στο ερώτημα που έκανε στον Χριστόν: «Σε εξορκίζω, εις το όνομα του Ζωντανού Θεού, πες μας, εσύ είσαι ο Μεσσίας;». Και όταν ο Χριστός του λέγει: «Σύ εἶπας». «Είναι όπως το λες. Εγώ είμαι». Κι όταν λέει «Σε εξορκίζω», σημαίνει μεθ’ όρκου η βεβαίωσις. Μεθ’ όρκου η βεβαίωσις. Ο υποκριτής Καϊάφας ξεσκίζει τα ρούχα του. Γιατί; Είναι το Πνεύμα του Θεού, δεν μπορούσε να μείνει σε έναν τέτοιον άνθρωπο. Θα ηδύνατο να αποκρυπτογραφήσει. Και να πει και ο αρχιερεύς. «Αδερφοί μου στο συνέδριο, ξέρετε Ποιον έχουμε μπροστά μας; Πρέπει, πρέπει να γίνουμε σκόνη και καπνός μπροστά σε Εκείνον που έχουμε μπροστά μας τώρα. Και σπεύδουμε να δικάσουμε;». Αλλά δεν βλέπει ο Καϊάφας. Βλέπει όμως ο Συμεών. Λάθεψε; Οι αιώνες το απέδειξαν. Οι αιώνες το απέδειξαν! Δεν λάθεψε.

     Λοιπόν. Ο προφήτης αποκρυπτογραφεί τους καιρούς. Πότε έρχεται ο Αντίχριστος; Προφήτης θα ‘ρθει να μας πει: «Αυτός είναι ο Αντίχριστος». Προφήτης θα ‘ρθει να μας το πει. Ποιος θα ‘ναι αυτός ο προφήτης; Πρέπει να σας πω ότι το προφητικό χάρισμα υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει μέσα στην Εκκλησία. Εκείνο το «μετά Χριστόν πας προφήτης κ.τ.λ.» που λένε, είναι ανόητο· για να μην πω και ασεβές. Το προφητικό χάρισμα υπάρχει. Λέγει ο Απόστολος ότι θέλει να προφητεύουν όλοι. Η προφητεία είναι βασικό στοιχείο μέσα στην Εκκλησία. Ο πνευματικός άνθρωπος βλέπει τους καιρούς. Μπορεί να μην έχει ίσως μεγάλη διάκριση, εξαρτάται από τον τρόπο της ζωής του, την πνευματικότητά του κτλ., όταν ερευνά όμως και έχει καθαρή καρδιά απέναντι στον Θεό, βλέπει τα σημάδια.

     Όπως ξέρετε, ο ιστορικός δεν μπορεί να κρίνει την εποχή του· γιατί είναι βυθισμένος μέσα στην εποχή του και πρέπει να περάσει να βγει απέξω. Δεν μπορείς να βγεις στη θάλασσα, αν είσαι μέσα στη θάλασσα. Πρέπει να βγεις από τη θάλασσα, για να δεις τη θάλασσα. Πρέπει να βγεις από την εποχή σου, για να δεις την εποχή σου. Τώρα πώς ο Χριστιανός καλείται να δει την εποχή του, να τη χαρακτηρίσει και να πει: «Τα σημάδια αυτά, α,β,γ,δ, βάσει του λόγου του Θεού: «Ἐνστήσονται καιροί χαλεποί» θα πει ο Απόστολος στον Τιμόθεο: «Θα ‘ρθουν δύσκολοι καιροί που έτσι κι έτσι κι έτσι κι έτσι… Λάβε τα υπόψη σου αυτά», λέει στον Τιμόθεο. Δηλαδή «καταμάνθανε τους χρόνους» που ο πνευματικός άνθρωπος έρχεται να πει: «Αυτό το σημάδι βάσει του λόγου του Θεού είναι σημάδι ότι …αυτό συνέβη. Έρχεται εκείνο ή έρχεται εκείνο». Πείτε το ίδιο πράγμα που το βλέπετε, που το βλέπει ο πνευματικός άνθρωπος, πείτε το σε έναν ασεβή. Σε έναν μη πνευματικό. Δεν βλέπει τίποτα. Δεν καταλαβαίνει τίποτα. Η όρασις αυτή λοιπόν δεν ανήκει παρά μόνον εις τον πιστόν άνθρωπον.

    Όταν ο καθένας μας, αγαπητοί μου, γίνει ένας Συμεών και προσδοκά και προσδέχεται και αναμένει και ερευνά τον λόγον του Θεού. Κατακλυσμός αμαρτίας υπάρχει. Κατακλυσμός ιδεών και αντιλήψεων αντιχριστιανικών υπάρχει. Αφελληνιζόμεθα ημέρα τη ημέρα! Αποχριστιανιζόμεθα ημέρα τη ημέρα! Σαν Έλληνες μιλώ. Και σαν Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Συνεχώς χάνομε έδαφος. Συνεχώς ξεφτίζουμε. Και ερωτούμε: Πού πάμε; Μελετάμε, βλέπουμε τους καιρούς; Πού θα φτάσουμε; Πού θα φτάσουμε; Τι θα γίνει; Και βλέποντες, τι μπορούμε να κάνουμε;

    Αγαπητοί μου, μία έκκληση από τον Θεό, να αρχίσουμε να βλέπουμε. Όχι σαν τον Καϊάφα που ήθελε να εθελοτυφλεί. Όχι σαν τον Συμεών, που ήθελε να διακρίνει. Και διακρίνοντες, τουλάχιστον να πούμε την εσχάτη στιγμή: «Κύριε, λυπήσου τον λαό και ξαναφέρε μας πάλι πίσω. Ξεφτίσαμε φοβερά! Και πάμε να χαθούμε. Και σαν Εκκλησία, και σαν πολιτεία. Πάμε να χαθούμε». Οι εχθροί γύρω, έτοιμοι να κατασπαράξουν. Ο εχθρός όμως είναι μέσα. Δεν είναι στα σύνορα. Είναι μέσα. Τον έχομε μέσα μας. Εμείς οι Νεοέλληνες χάσαμε την πίστη μας. Ξεφτίσαμε. Χάσαμε την πίστη μας και στον Θεό και στην πατρίδα. Και στον Θεό και στην πατρίδα. Δεν πιστεύομε πια στην πατρίδα. Δεν πιστεύουμε πια. Ούτε πιστεύουμε εις τον Θεόν πια. Και πρέπει να Τον παρακαλέσουμε τον Θεό να μας ανοίξει τα μάτια, να μας ανοίξει τα μάτια, τουλάχιστον σε λίγους ανθρώπους, να φωνάξουμε, και να σταθούμε μία πέδη, ένα φρενάρισμα εις το φοβερό αυτό κατρακύλισμα. Ας γίνουμε, αγαπητοί μου, νέοι Συμεώνες.

Ομιλίες εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, ομιλία 6η, από το 1΄έως το 52.31΄΄.

Από την ερμηνεία του γέροντος στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ.Β΄,εδάφια 22 - 26 [σχετικά με την Υπαπαντή του Κυρίου].

   Ψηφιοποίηση και επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

Η θριαμβευτική νίκη του Χριστού κατά του θηρίου.

†.Όπως θα ενθυμείσθε εις το τελευταίο μας θέμα προ των διακοπών του Πάσχα, εκάναμε περιγραφή της εικόνος του Χριστού Κριτού, που έρχεται να κρίνει την Ιστορία. Και βεβαίως δεν πρόκειται περί της τελικής κρίσεως, αλλά απλώς μιας κρίσεως μέσα στην Ιστορία. Εξάλλου μέχρι τώρα στο βιβλίον της Αποκαλύψεως, κατ’ επανάληψιν είδαμε να υπάρχει αυτή η επέμβασις του Χριστού Κριτού μέσα στην Ιστορία. Όταν, επί παραδείγματι, ο Θεός τιμωρεί με μία πολεμικήν σύρραξιν, με έναν λιμόν-πείνα-, με μια ξηρασίαν κ.ο.κ. βλέπομε να επεμβαίνει ο Χριστός Κριτής μέσ’ την ιστορία. Δεν είναι βεβαίως η τελική κρίσις που θα Τον δει όλη η ανθρωπότητα τον Χριστόν κριτήν. Μία λοιπόν απ’ αυτές τις κρίσεις μέσ’ την Ιστορία είναι και εκείνη που είχαμε πει στο περασμένο μας θέμα, που βλέπει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης να ανοίγει ο ουρανός και ο Χριστός κριτής να εμφανίζεται ως ιππέας· και του οποίου το όνομα είναι ο Λόγος του Θεού· και που το είχαμε αναλύσει.

    Και συνεχίζεται η περιγραφή. Ευρισκόμεθα εις το 19ο κεφάλαιον, στίχος 14. «Καὶ τὰ στρατεύματα τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ ἠκολούθει αὐτῷ ἐπὶ ἵπποις λευκοῖς, ἐνδεδυμένοι βύσσινον λευκὸν καθαρόν». Εφόσον βέβαια η εικόνα του Κριτού Χριστού είναι πολεμική, δια την συμπλήρωση αυτής της πολεμικής εικόνος, γίνεται λόγος περί ουρανίων στρατευμάτων. Εν προκείμενω γράφει ο Αρέθας: «Ταῦτα δέ ἀνθρωπίνως διεσκεύασε ἐν τῇ Ἀποκαλύψει ὅτι μηδέ ἄλλως ἦν δηλωθῆναι ταῦτα». «Όλα αυτά ως εικόνα είναι κατασκευασμένα έτσι γιατί δεν μπορούσε κατ’ άλλον τρόπον να τα υποδηλώσει ο ιερός συγγραφεύς». Δηλαδή παρουσιάζει τον Χριστόν ιππέα πολεμιστή και να ακολουθείται από στράτευμα. Αλλά πρόκειται περί των ουρανίων δυνάμεων που υπηρετούν εις το έργον της κρίσεως. Και βεβαίως όπως σας είπα, ακόμη δεν έχομε την τελικήν κρίσιν, αλλά δεν πειράζει αν έχομε μίαν γεύσιν, το πώς θα εμφανιστεί αυτή η κρίσις. Γι΄αυτό γράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος και λέγει. Είναι λόγια του ίδιου του Κυρίου: «Ἀποστελεῖ ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου τούς ἀγγέλους αὐτοῦ καί συλλέξουσιν ἐκ τῆς βασιλείας αὐτοῦ πάντα τά σκάνδαλα, καί τούς ποιοῦντας τήν ἀνομίαν». Ώστε λοιπόν θα στείλει τους αγγέλους Του ο Χριστός. Ναι, τις ουράνιες δυνάμεις. Τι θα κάνουν; «Θα συλλέξουν», λέει, «από τη βασιλεία Του όλα τα σκάνδαλα. Όλους τους ασεβείς ανθρώπους. Εκείνους οι οποίοι εκτελούν την ανομίαν». Α, ώστε βλέπουμε ότι εδώ οι ουράνιες δυνάμεις πραγματικά υπηρετούν εις το έργον της κρίσεως. Ο ίδιος ο Κύριος λέγει στον ίδιον Ευαγγελιστή: «Ὅταν δέ ἔλθῃ ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καί πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ'αὐτοῦ».Αυτό είναι λοιπόν το στράτευμα που ακολουθεί τον Χριστόν. Και επειδή, ξαναλέγω άλλη μία φορά, είναι πολεμική έννοια, πολεμική είναι και η εξάρτησή της. Γι΄αυτό ομιλεί περί στρατεύματος. Είναι οι άγγελοι. Είναι οι ουράνιες δυνάμεις.

     Όταν λέγει «βύσσινον», «είναι ντυμένοι» λέγει, «οι άγγελοι, οι ουράνιες δυνάμεις, κάθονται επάνω σε λευκά άλογα και είναι ντυμένοι με βύσσινον λευκόν, καθαρόν». Τι είναι αυτό το βύσσινον το λευκό, το καθαρό; Είναι βύσσος, βύσσινο, δεν έχει καμία σχέση με το βυσσινί χρώμα, ούτε ακόμα με το βύσσινον. Αλλά «βύσσος» λέγεται ένα φυτό, λινάρι είναι από το οποίο κατασκευάζεται πολυτελές ύφασμα, και το ύφασμα αυτό από το φυτό λέγεται βύσσος. Ή βύσσινον. Ώστε λοιπόν είναι λινάρι, λινό ύφασμα· το οποίο στην φυσική του κατάσταση είναι υποκίτρινο. Και λέγει εδώ ότι είναι λευκό, καθαρό βύσσινο. Ύφασμα από βύσσο. Τα λευκά άλογα και οι λεπτές, αυτές, λευκές στολές δείχνουν την ευκινησία και την καθαρότητα και την αγιότητα των αγγελικών δυνάμεων που ακολουθούν τον Χριστόν Κριτήν.

     Και συνεχίζει ο Ιερός Ευαγγελιστής 19,15: «Καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ-τίνος Αυτού; Του κριτού Χριστού, του ιππέως- ἐκπορεύεται ῥομφαία ὀξεῖα δίστομος (:βγαίνει μάχαιρα καλώς ακονισμένη και από τις δύο μεριές), ἵνα ἐν αὐτῇ πατάσσῃ τὰ ἔθνη(:ώστε με αυτήν την μάχαιρα που βγαίνει από το στόμα του, να χτυπήσει τα έθνη)· καὶ αὐτὸς ποιμανεῖ αὐτοὺς ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ(:και Αυτός θα τους ποιμάνει με ραβδί σιδερένιο)· καὶ αὐτὸς πατεῖ τὴν ληνὸν τοῦ οἴνου τοῦ θυμοῦ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ τοῦ παντοκράτορος(:και Αυτός πατεί το πατητήρι με τα σταφύλια να βγει το κρασί της οργής του Θεού του Παντοκράτορος)».

     Δηλαδή, όπως αντιλαμβάνεσθε, συνεχίζεται αυτή η περιγραφή της πολεμικής εξαρτήσεως του Χριστού Κριτού. Είναι χαρακτηριστική η εκπόρευσις της διστόμου και οξείας ρομφαίας -σπαθί, μαχαίρι- με την οποία ρομφαία πλήττει, κτυπάει τα αντιτιθέμενα έθνη. Προσέξτε αυτό. Τι είναι αυτή η ρομφαία που βγαίνει από το στόμα του Χριστού Κριτού; Είναι ο λόγος Του. Είναι ο λόγος Του. Γράφει ο Ησαΐας 11,4: «Καί πατάξει γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ». «Θα χτυπήσει τη γη με τον λόγο Του». Με τον ίδιο τρόπο θα πατάξει και τον Αντίχριστον. Με τον λόγο Του. Μας σημειώνει ο Απόστολος Παύλος στην 2α προς Θεσσαλονικείς 2,8: «Καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος, ὃν ὁ Κύριος ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ». «Και τότε θα αποκαλυφθεί», λέγει, «ο Αντίχριστος, τον οποίον ο Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, θα τον καταστρέψει με τον αέρα του στόματός Του». Δηλαδή με τον λόγον Του. Αυτός ο ίδιος ο Λόγος θα γίνει και ο κριτής των ανθρώπων. Λέγει ο απόστολος Παύλος, Εβραίους 4,12: «Ζῶν γάρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ(: Είναι ζωντανός ο Λόγος του Θεού) καί ἐνεργῆς(:δυναμικός) καί τομώτερος ὑπέρ πᾶσαν μάχαιραν(:και πιο κοφτερός από κάθε κοφτερό μαχαίρι), δίστομον -δίστομον μάχαιραν-, καί διικνούμενος(:φθάνει) ἄχρι μερισμοῦ τε ψυχῆς καί πνεύματος, ἁρμῶν τε καί μυελῶν, καί κριτικός ἐνθυμήσεων καί ἐννοιῶν καρδίας». Εδώ λέγει, «μέχρι που να μερίσει η ψυχή και πνεύμα»-σχήμα «ἕν διὰ δυοῖν», γιατί η ψυχή και το πνεύμα είναι το ίδιο πράγμα- «ἁρμῶν τε καί μυελῶν(:κλειδώσεις και μεδούλι των κοκκάλων)» - «ἕν διὰ δυοῖν» κι εδώ σχήμα, το ίδιο πράγμα με δύο λέξεις- «και είναι κριτικός, κρίνει τις ενθυμήσεις και τις έννοιες της καρδιάς». Αυτός είναι ο λόγος του Θεού. Και όπως λέγει ο ίδιος ο Χριστός: «Όταν θα ξανάρθω, Εγώ δεν θα κρίνω τον κόσμον, αλλά ο λόγος τον οποίον είπα, αυτός θα κρίνει τον κόσμον».

      Αγαπητοί μου, ίσως εδώ μπερδευόμαστε καμιά φορά και λέμε ο λόγος θα κρίνει, δηλαδή; Τι είναι ακριβώς αυτό το πράγμα, ο λόγος; Είναι το ίδιο πράγμα που λέγει το βιβλίο της Γενέσεως: «Εἶπεν ὁ Θεός γενηθήτω φῶς καί ἐγένετο φῶς». Δηλαδή, «τῷ λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοί ἐστερεώθησαν». «Με τον λόγο του Θεού εθεμελιώθηκαν οι ουρανοί». Είπεν ο Θεός να γίνει φως. Πώς έγινε το φως; Με τον λόγο Του. «Εἶπεν ὁ Θεός», αλλά αυτό το «εἶπεν» είναι αυτός ο ίδιος ο Λόγος του Θεού.  Είναι το δεύτερον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος. Με άλλα λόγια, ο Ιησούς Χριστός ενεργεί όλα αυτά. Τι ενεργεί; Ενεργεί τη δημιουργία του κόσμου. Ενεργεί την πάταξιν των ασεβών. Θα κρίνει κάθε άνθρωπο και θα μεταλλάξει την κτίση και θα την κάνει καινούρια. Γιατί όπως θα δούμε λίγο πιο κάτω, στο μεθεπόμενο κεφάλαιο, στο τελευταίο κεφάλαιο, θα πει ο Χριστός: «Ἰδού καινά ποιῶ πάντα». «Όλα τα κάνω καινούρια». Εκείνος που είπε να γίνει το φως, Εκείνος τώρα δημιουργεί το καινούριο φως. Το άκτιστο φως. Την άκτιστον ενέργεια, η οποία φωτίζει, όχι ο ήλιος, αλλά η θεία δόξα, την παλιά δημιουργία η οποία θα είναι ανακαινισμένη.

     Ο 2ος Ψαλμός, που είναι Ψαλμός Μεσσιανικότατος, μας πληροφορεί ακόμη ότι πραγματικά ποιμανεῖ. Λέει: «Ποιμανεῖς αὐτούς ἐν ράβδῳ σιδηρᾷ ὡς σκεύη κεραμέως συντρίψεις αὐτούς». Όπως μας λέγει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης εδώ, ότι και αυτός «ποιμανεῖ αὐτούς ἐν ράβδῳ σιδηρᾷ». «Θα ποιμάνει τα έθνη, θέλουν δεν θέλουν, με ραβδί σιδερένιο». Και ο Ψαλμός λέγει: «Όπως συντρίβει ο κεραμεύς με ένα σιδερένιο ραβδί ένα τσουκάλι, μία γλάστρα, ένα πήλινο δοχείο, το σπάζει με πολλήν ευκολίαν, με την ίδια ευκολία συντρίβει έναν λαό που αντιτίθεται εις το θέλημα του Θεού». Αυτή η εικόνα δείχνει την ευκολία με την οποία τιμωρεί ο Θεός τους αντιτιθεμένους. Και συνεπώς η επικράτηση του κακού δεν είναι αποτέλεσμα αδυναμίας του Χριστού, αλλά μακροθυμίας.  Αυτό το θέμα της παρουσίας του κακού μέσα στην Ιστορία, που έχει δημιουργήσει τέτοιο πρόβλημα και οι άνθρωποι δεν μπόρεσαν να το λύσουν το πρόβλημα αυτό, τι είναι το κακό -το κακό, όπως και άλλοτε σας έλεγα, δεν είναι πρόσωπον, δεν είναι ουσία. Το κακό είναι στην προαίρεση. Αλλά το κακό αφού δεν είναι ούτε πρόσωπον ούτε ουσία δεν είναι δυνατόν να είναι αιώνιο, όπως είναι ο Θεός ο Οποίος είναι ουσία αγαθή. Γι΄αυτό τον λόγο θα συντρίψει το κακό ο Χριστός. Θα έρθει ημέρα που το κακό πλέον δεν θα υπάρχει. Προσέξτε, δεν θα υπάρχει πια το κακό. Οι πιστοί άνθρωποι ας χαρούνε γι΄αυτό. Δεν έχει σημασία ότι δεν θα γίνει όσο ζούμε. Γιατί αφού θα ζήσουμε μετά την ανάσταση των νεκρών, για σκεφθείτε αν το κακό συνεχίζετο; Το κακό δεν θα υπάρχει πια. Το κακό θα παταχθεί. Είναι αυτό που λέμε την Μεγάλη Πέμπτη, εγώ καθώς διαβάζω, ξέρετε, κάθε Ευαγγέλιο τη Μεγάλη Πέμπτη, με συνέχει αυτό, επειδή εγώ ο ίδιος τα διαβάζω, και βεβαίως και να τα ήκουα, θα ήταν το ίδιο, που βλέπει κανένας τους εχθρούς του Χριστού να στρέφονται εναντίον Του με τον πιο ελεεινό τρόπο, να Τον κολαφίζουν, να Τον φτύνουν, να Τον ραπίζουν, να Τον γελοιοποιούν και να Τον σταυρώνουν και ο Χριστός να μην ομιλεί, και λέμε ύστερα από κάθε ευαγγελική περικοπή: «Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ Σου, Κύριε».Το ‘χετε προσέξει; Γιατί εμείς οι αναγνώσται και οι ακροαταί των παθημάτων του Χριστού αγανακτούμε και λέμε: «Μα, Κύριε, δεν σήκωνες το χέρι Σου να τους πατάξεις;». Δεν το κάνει. Και τι κάνομε εμείς; Δοξολογούμεν τον Χριστόν και του λέμε: «Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ Σου, Κύριε». «Είσαι μακρόθυμος και μακροθυμείς επάνω σε εκείνους οι οποίοι σε πλήττουν μ΄ αυτόν τον τρόπο».

     Αλλά τα πράγματα δεν είναι απεριόριστα. Οι ιδιότητες του Θεού συνυπάρχουν, άλλοτε μεν  αφήνει ο Θεός αυτήν την ιδιότητα να φαίνεται περισσότερον, και άλλοτε εκείνη. Τώρα είναι περίοδος της αγάπης Του, της μακροθυμίας Του, της ανοχής Του, γιατί «ὁ Θεός πάντας θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν».  Θα έρθει όμως και η ώρα της δικαιοσύνης. Γιατί ο Θεός είναι τέλειος στην αγάπη, αλλά είναι και τέλειος στη δικαιοσύνη. Και θα ‘ρθει η δικαιοσύνη του Θεού και τότε αλίμονον όποιον δράξει στα χέρια Του η δικαιοσύνη του Θεού.

     Μένει ένα τρίτον σημείον ότι αυτός «πατεῖ τήν ληνόν τοῦ οἴνου τοῦ θυμοῦ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ τοῦ Παντοκράτορος». Αλλά αυτό το σημείο το είχαμε αναλύσει προ των εορτών, στο περασμένο μας θέμα, και έτσι δεν έχω τίποτα να πω.

     Αλλά εκείνο που είναι αξιοπρόσεκτο στην περικοπή που σας είπα, αν προσέξατε δηλαδή, είναι η επανάληψις του κειμένου: «καὶ αὐτὸς»· «καὶ αὐτὸς»· δηλαδή «καὶ αὐτὸς ποιμανεῖ αὐτοὺς ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ· καὶ αὐτὸς πατεῖ τὴν ληνὸν τοῦ οἴνου τοῦ θυμοῦ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ τοῦ παντοκράτορος». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα πάντα αναφέρονται στον Ιησούν Χριστόν. Δηλαδή όλο το έργον της κρίσεως το επωμίζεται ο Ιησούς Χριστός. Ο Ίδιος είπε- και όλα αυτά που είπε δεν είναι αντιφάσεις ως προς εκείνα που σας είπα προηγουμένως, αλλά είναι συμπληρώσεις. Ο Πατήρ κανέναν δεν κρίνει. Όλη την κρίση την έδωκε εις τον Υιόν· που σημαίνει αυτό το «καὶ αὐτὸς καὶ αὐτὸς» ότι επωμίζεται ο Χριστός όλην την κρίσιν ολοκλήρου της δημιουργίας. Των ανθρώπων και των δαιμόνων. Και συνεπώς δεν υπάρχει άλλος, παρά μόνον Αυτός.

    «Καὶ ἔχει ἐπὶ τὸ ἱμάτιον καὶ ἐπὶ τὸν μηρὸν αὐτοῦ ὄνομα γεγραμμένον, βασιλεὺς βασιλέων καὶ κύριος κυρίων»·19,16. «Στο ιμάτιό του», λέγει, «και εις τον μηρό του έχει όνομα γραμμένο: Βασιλιάς βασιλέων και Κύριος κυρίων. Αυτό, «ἐπὶ τὸ ἱμάτιον καὶ ἐπὶ τὸν μηρὸν», είναι και εδώ σχήμα «ἕν διὰ δυοῖν». Είναι το ίδιο πράγμα με δύο εκφράσεις. Αυτό θα πει σχήμα «ἕν διὰ δυοῖν». Είναι ένα σχήμα το οποίο πάρα πολύ συχνά χρησιμοποιεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη, αλλά και γενικά η Αγία Γραφή,  προπαντός η Παλαιά Διαθήκη. Προπαντός. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι εις το μέρος του μηρού, εδώ του ποδιού που είναι το ιμάτιο, επάνω εις το ιμάτιο είναι γραμμένο το όνομα «Βασιλεύς βασιλέων και κύριος κυρίων». Και φαίνεται ότι το επιγονάτιο, που είναι ένα μέρος των ιερατικών αμφίων και των πρεσβυτέρων και των επισκόπων, στην ορθόδοξο λατρεία μας, δεν είναι άσχετο με το χωρίον αυτό, όπου εκεί συνήθως τυπούται ο Χριστός ο Παντοκράτωρ. Επάνω εις το επιγονάτιον. Ιδίως τα παλαιά επιγονάτια, τώρα βάζομε ένα σταυρό, τα παλαιά επιγονάτια που μπορείτε να δείτε σε ένα εκκλησιαστικό μουσείο, μοναστηριακό μουσείο, θα το δείτε αυτό ότι εκεί είναι ζωγραφισμένο το πρόσωπο ή κεντημένο το πρόσωπο του Χριστού παντοκράτορος.

    Τι είναι το όνομα; «Βασιλεύς βασιλέων καί Κύριος κυρίων». Είναι τίτλος που προσιδιάζει, αρμόζει και αποδίδεται εις τον Θεόν της Παλαιάς Διαθήκης. Δηλαδή εις τον Γιαχβέ. Γιαχβέ θα πει Κύριος. Αλλά βλέπομε εδώ ότι αποδίδεται ο τίτλος «Βασιλεύς Βασιλέων και Κύριος κυρίων» εις τον Ιησούν Χριστόν· που σημαίνει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Γιαχβέ. Δηλαδή ο Κύριος. Εδώ μία μικρή παρένθεση θα σας κάνω. Για να καταρτίζεσθε. Να μπορείτε να αντιμετωπίζετε τους Χιλιαστάς. Βέβαια οι Χιλιασταί είναι μωσαϊκό αιρέσεων. Αγαπητοί μου, εάν θα σας πουν εναντίον των εικόνων, εναντίον της Εκκλησίας, εναντίον των αμφίων, εναντίον των ιερέων, εναντίον, εναντίον, μην πιάσετε τίποτα απ’ αυτά. Είναι πελαγοδρόμησις. Δεν θα βρείτε άκρια. Το κύριο σημείο της αιρέσεως των Χιλιαστών είναι ότι αρνούνται τη θεότητα του Ιησού Χριστού. Και συνεπώς απορρίπτουν το τριαδικόν της Θεότητος. Λέγουν: «Ένας είναι ο Θεός και ένα είναι το πρόσωπον. Τελείωσε. Ο Ιησούς Χριστός είναι κτίσμα. Είναι δούλος. Είναι ο αρχάγγελος Μιχαήλ ο οποίος ενηνθρώπησε». Και άλλα πολλά βλάσφημα κτλ. Γι’ αυτά όλα θα μπορούσαμε να πούμε, για το τελευταίο φερειπείν,  «ἄγγελος» στην προς Εβραίους στο 1ο κεφάλαιο, έτσι εν παρόδω, τι λέγει εκεί ο απόστολος Παύλος; «Σε ποιον από τους αγγέλους Του είπε, που είναι λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα: ‘’Σύ Υἱός μου εἶ εἰς τόν αἰῶνα, Ἐγώ σήμερα γεγένηκά σε; Σε ποίους εκ των αγγέλων το είπε αυτό;». Άρα δεν είναι άγγελος ο Ιησούς Χριστός με την έννοια του κτίσματος. Τέλος πάντων, το θέμα είναι το εξής: Το κύριο σημείο της αιρέσεως των Χιλιαστών είναι ότι αρνούνται τη θεότητα του Ιησού Χριστού. Και λέγουν: «Μόνο ο Θεός, ο Πατήρ δηλαδή, είναι Κύριος. Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι Κύριος». Και ονομάζεται Γιαχβέ, ο Κύριος, εβραϊκά, Γιαχβέ, Κύριος· αλλά εάν τους αποδείξουμε ότι και ο Ιησούς Χριστός είναι Κύριος, δηλαδή Γιαχβέ, τότε το Α ισούται με το Α, όπως λέμε στα Μαθηματικά. Έχομε ταυτότητα· διότι ο Ιησούς Χριστός είναι Γιαχβέ. Είναι Κύριος. Και δεν είναι κτίσμα. Ε, αυτό λοιπόν σας λέω τόσην ώρα. Ο τίτλος «Βασιλεύς βασιλέων» αναφέρεται στον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης. Δηλαδή στον Γιαχβέ. Εδώ αναφέρεται ο ίδιος τίτλος στον Ιησούν Χριστόν. Άρα ο Ιησούς Χριστός είναι ο Γιαχβέ. Είναι ο Κύριος.

    Τέτοια δε χωρία που αποδεικνύεται ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Γιαχβέ, υπάρχουν άφθονα μέσα στην Αγία Γραφή. Άφθονα. Αρκεί μόνο κανείς να τα προσέχει. Κι αν, αγαπητοί μου, αυτό το σημείο το καταλάβετε και μπορείτε με ευκολία να το διακρίνετε μέσα στην Αγία Γραφή, σας βεβαιώνω, κανένας Χιλιαστής μπροστά σας δεν θα μπορεί να σταθεί. Και θα ξαναπώ άλλη μία φορά. Και αν πιάνει να σας λέει: «Και τι έχετε τις εικόνες εκεί, και τι…». – «Άστα αυτά. Αυτά είναι λεπτομέρειες, δεν είναι σπουδαία. Σπουδαίο είναι, δέχεσαι τον Ιησούν Χριστόν ότι είναι Θεός; Εάν Τον δέχεσαι, τότε έλα να κουβεντιάσουμε και τ’ άλλα. Τα άλλα είναι η συνέπεια του εάν ο Χριστός είναι Θεός ή όχι. Διότι μου λες ότι η εικόνα είναι είδωλο. Εάν όμως ο Χριστός είναι κτίσμα, ε, τότε βεβαίως η εικόνα είναι είδωλο. Εάν όμως ο Χριστός είναι Θεός, τότε η εικόνα δεν είναι είδωλον. Γιατί προσκυνώντας την εικόνα η τιμή διαβαίνει, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, εις το πρωτότυπον. Εις τον Ιησούν Χριστόν που είναι Θεός. Ο Χριστός είναι προσκυνητός. Και είναι προσκυνητή η ανθρωπίνη Του φύσις. Είναι προσκυνητή η ανθρωπίνη Του φύσις, διότι έχομε μίαν υπόσταση. Ένα πρόσωπο.  Δύο ουσίες. Η θεία και η ανθρωπίνη. Και εφόσον το πρόσωπο είναι ένα, ένα που ενώνει τις δύο αυτές ουσίες, άρα και η ανθρωπίνη φύση είναι προσκυνητή. Και συνεπώς η εικόνα δεν είναι είδωλον». Αλλά δεν θα πιάσουμε από την εικόνα, το θέμα. Θα πιάσουμε από τον Ιησούν Χριστόν που είναι ο Γιαχβέ. Γι΄αυτό σας είπα, αν αυτό το κατέχουμε, κατέχουμε το κλειδί της απαντήσεως. Πάντως, με το να αποκαλεί το βιβλίο της Αποκαλύψεως «Βασιλέα βασιλέων καί Κύριον κυρίων» δείχνει ότι ο Ιησούς Χριστός, δηλαδή ο Χριστός κριτής θα έχει για λογαριασμό Του την οριστική και τελείαν και θριαμβευτική νίκη επάνω στην Ιστορία. Και εις ολόκληρη τη Δημιουργία. Ορατή και αόρατον.

      Και προχωρούμε παρακάτω. Προσέξτε. 19, 17-19 οι στίχοι που θα σας διαβάσω. «Καὶ εἶδον ἕνα ἄγγελον ἑστῶτα ἐν τῷ ἡλίῳ, καὶ ἔκραξεν ἐν φωνῇ μεγάλῃ λέγων πᾶσι τοῖς ὀρνέοις τοῖς πετομένοις ἐν μεσουρανήματι· δεῦτε, συνάχθητε εἰς τὸ δεῖπνον τὸ μέγα τοῦ Θεοῦ, ἵνα φάγητε σάρκας βασιλέων καὶ σάρκας χιλιάρχων καὶ σάρκας ἰσχυρῶν καὶ σάρκας ἵππων καὶ τῶν καθημένων ἐπ᾿ αὐτῶν, καὶ σάρκας πάντων ἐλευθέρων τε καὶ δούλων, καὶ μικρῶν τε καὶ μεγάλων. Καὶ εἶδον τὸ θηρίον καὶ τοὺς βασιλεῖς τῆς γῆς καὶ τὰ στρατεύματα αὐτῶν συνηγμένα ποιῆσαι τὸν πόλεμον μετὰ τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ ἵππου καὶ μετὰ τοῦ στρατεύματος αὐτοῦ». Να σας αποδώσω, αγαπητοί μου, αυτό το κείμενο που σας διάβασα με λίγα λόγια, με απλά λόγια: «Και είδα έναν άγγελο να στέκεται στον ήλιο. Και έκραξε με φωνή μεγάλη λέγοντας σε όλα τα όρνια που πετούσαν στον ουρανό, στον αέρα: ‘’Ελάτε, ελάτε, μαζευτείτε στον δείπνο τον μεγάλο του Θεού, να φάτε σάρκες βασιλέων, σάρκες χιλιάρχων και σάρκες ισχυρών και σάρκες αλόγων και των ιππέων και σάρκες όλων, ελευθέρων και δούλων, μικρών και μεγάλων’’. Και είδα το θηρίον και τους βασιλείς της γης και τα στρατεύματά τους, μαζεμένα να κάνουν πόλεμο εναντίον Εκείνου που εκάθηντο επάνω στο λευκό άλογο και εναντίον του στρατεύματός Του».

     Εις όλην αυτήν την περικοπή, θα σας παρακαλέσω, πολύ εδώ να προσέξετε, να προσέξετε αυτά που θα πούμε και πέρα, όπως και εκείνα που θα πούμε την ερχόμενη φορά, προσέξτε με. Εις αυτήν την περικοπή που σας διάβασα, είναι μία δευτέρα αναφορά στον τελευταίο της Ιστορίας τρομερόν πόλεμο του Αρμαγεδώνος. Ο περίφημος, διαβόητος αυτός πόλεμος του Αρμαγεδώνος, τον οποίον Αρμαγεδώνα οι αιρετικοί εκμεταλλεύονται και τόσο συχνά μιλούνε γι’ αυτόν. Έχομε μία δευτέρα αναφορά. Η πρώτη αναφορά έγινε στο 16ον κεφάλαιον. Θα έχομε και μία τρίτη αναφορά, που θα είναι ευθύς στο επόμενο κεφάλαιο, στο 20όν. Τουλάχιστον τρεις -έχομε περισσότερες- τουλάχιστον τρεις κύριες αναφορές στο ίδιο θέμα. Γι΄αυτό σας είχα πει την περασμένη φορά ότι δεν πρέπει, δεν πρέπει να έχομε, να περιμένομε ιστορική αλληλουχία των περιγραφομένων γεγονότων. Δεν μπορούμε να τα πάρομε και να λέμε: Διαβάζομε την Αποκάλυψη και λέμε: «Τώρα μιλάει γι΄αυτό, άρα λοιπόν θα γίνει αυτό. Μετά μιλάει για κάτι παρακάτω. Ε, μετά από το πρώτο θα γίνει το δεύτερο». Όχι. Και σας είχα πει ένα παράδειγμα. Στην ίδια εικόνα όπως και στη βυζαντινή εικόνα, έχομε τον ίδιο χώρο στο ίδιο επίπεδο συμπίεση και του χώρου και του χρόνου. Έτσι και εδώ. Μέσα σε μία φιλολογική εικόνα, δηλαδή με λόγια εικόνα, έχομε συμπίεση του χώρου και του χρόνου, που δεν μπορείτε να βγάζετε καμία άκρια και να πείτε ότι «Αυτό είναι πρώτο, αυτό είναι δεύτερο». Όσοι είπαν «Αυτό πρώτο, αυτό δεύτερο», έπεσαν έξω. Και λίγο παρακάτω, την ερχομένη φορά, θα δούμε το διαβόητο εκείνο χωρίο, το οποίο δημιούργησε αιρέσεις επί αιρέσεων στην Ιστορία, περί της χιλιετούς Βασιλείας του Χριστού. Δεν υπάρχει ιστορική αλληλουχία. Αλλά ο Ευαγγελιστής, θα το καταλάβατε πλέον, αναφέρεται για το ίδιο γεγονός, που δεν τον ενδιαφέρει η χρονολογική σειρά, και πρώτη και δεύτερη και τρίτη φορά- έχετε προσέξει στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο έχομε την επανάληψη των αυτών προτάσεων; Και προχωρεί και πάλι επανέρχεται στις πρώτες προτάσεις και πάλι παρακάτω και πάλι επανέρχεται, είναι συνήθεια του Ευαγγελιστού. Είναι ο τρόπος με τον οποίον γράφει. Έτσι δεν πρέπει να τα πάρομε με τη σειρά. Αλλά θα πρέπει να εξακριβώσουμε περί τίνος πρόκειται, για να δούμε αυτά στο σύνολό τους μαζί. Και όχι χωρισμένα, που θα ανήκουν σε κάποια χρονική ιστορική στιγμή.

   Σας θυμίζω λοιπόν εκείνο που ήδη είχαμε αναλύσει στο 16ο κεφάλαιο. Σας το διαβάζω και θα το συνδέσουμε με αυτά τα οποία σας διάβασα τώρα. Είναι 16, 13-16 χωρία: «Καὶ εἶδον ἐκ τοῦ στόματος τοῦ δράκοντος καὶ ἐκ τοῦ στόματος τοῦ θηρίου καὶ ἐκ τοῦ στόματος τοῦ ψευδοπροφήτου πνεύματα τρία ἀκάθαρτα, ὡς βάτραχοι· εἰσὶ γὰρ πνεύματα δαιμονίων ποιοῦντα σημεῖα, ἃ -τα οποία- ἐκπορεύεται ἐπὶ τοὺς βασιλεῖς τῆς οἰκουμένης ὅλης, συναγαγεῖν αὐτοὺς εἰς τὸν πόλεμον τῆς ἡμέρας ἐκείνης τῆς μεγάλης τοῦ Θεοῦ τοῦ παντοκράτορος. Καὶ συνήγαγεν αὐτοὺς εἰς τὸν τόπον τὸν καλούμενον ῾Εβραϊστὶ ῾Αρμαγεδών».

    Ε, λοιπόν, ό,τι λέει στο 16 κεφάλαιο και ό,τι λέει στο 19, τώρα, κεφάλαιο είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα. Το ίδιο ακριβώς πράγμα, αγαπητοί μου. Εξηγούμεθα. Ούτε εκεί, στο 16 κεφάλαιο, ούτε εδώ στο 19 κεφάλαιο, δεν γίνεται λεπτομερής μνεία αυτής της τελευταίας τρομερής μάχης, πολέμου, συρράξεως της Ιστορίας. Και τούτο, όπως σημειώνει ο Μπρατσιώτης, που υπομνημάτισε το βιβλίον της Αποκαλύψεως, μέσα στην Κατοχή, στη γερμανική Κατοχή, γράφει στον πρόλογό του ότι τότε έκαναν, τις σκοτεινές και φοβερές ημέρες, έκαναν ένα κύκλο και μελετούσαν το παρηγορητικότατο βιβλίον της Αποκαλύψεως, μάζεψε εκείνα τα οποία τότε σαν σημειώσεις είχε, και εξέδωκε το βιβλίο το οποίον έχομε. Είναι το Υπόμνημα στην Αποκάλυψη. Γράφει τα εξής ο Μπρατσιώτης επί λέξει: «Δεν αναφέρονται», λέγει, «λεπτομέρειες στη μάχη του Αρμαγεδώνος, ούτε στο 16 κεφάλαιο, ούτε στο 19, είτε χάριν της ευαισθησίας των αναγνωστών, είτε προς υποδήλωσιν της αστραπιαίας ταχύτητος αυτής, οπότε δεν μένουν περιθώρια περιγραφής». Δηλαδή, ακούστε, ακούστε. Λέγει: «Αν πει, κάνει περιγραφή της μάχης, οι αναγνώσται θα λιποψυχούσαν. Αλλά, είτε λέγει αυτό, είτε ο πόλεμος αυτός θα γίνει τόσο αστραπιαία, που δεν θα υπάρχουν περιθώρια περιγραφής». Όσο για το θέμα της ευαισθησίας, δεν πρέπει να’ ναι. Διότι ο ίδιος ο Μπρατσιώτης, κι όπως εδώ το βλέπομε και το σχολιάζει το βιβλίο της Αποκαλύψεως, μας ομιλεί δια την έκβασιν του πολέμου και μιλάει ρεαλιστικά και ωμά. «Ότι καλεί ο άγγελος», λέει, «τα όρνια τ’ ουρανού και τους λέγει: ‘’Ελάτε να φάτε σάρκες!’’». Δεν νομίζω να είναι και πολύ τρυφερή η εικόνα. Και δεν νομίζω να είναι μία εικόνα η οποία δεν θα προσέκρουε στην ευαισθησία των αναγνωστών.

     Δεν είναι λοιπόν αυτό. Είναι το άλλο. Ότι η ταχύτητα που θα γίνει αυτός ο πόλεμος δεν έχει περιστατικά, αγαπητοί μου, δεν έχει περιστατικά να περιγραφούν. Να σας πω ένα παράδειγμα. Έχομε τον πόλεμο του ’40- ’41.  Λέμε «Μας χτύπησαν οι Ιταλοί, γίνεται επιστράτευση, πηγαίνομε στην Αλβανία, τους βγάλαμε έξω από την Άρτα. Και τώρα παίρνομε μία μία πόλη. Οι πιο ηλικιωμένοι»- Εγώ το θυμάμαι, ήμουνα μικρό παιδί, το θυμούμαι, κάθε φορά που παίρναμε μία πόλη, την Κορυτσά, το Τεπελένι, τους Αγίους Τεσσαράκοντα, χτυπούσαν οι καμπάνες των Εκκλησιών πανηγυρικώς. Και βγαίναμε έξω και λέγαμε- γιατί με καμπάνες εγίνετο και ο συναγερμός, και λέγαμε: «Τι συμβαίνει, τι συμβαίνει;»- «Όχι συναγερμός, πήραμε το Τεπελένι!». «Πήραμε την Κορυτσά!». «Πήραμε τους Αγίους Τεσσαράκοντα!-το λιμάνι» κ.ο.κ. Και ο πόλεμος κράτησε από την 28η Οκτωβρίου μέχρι τον Απρίλιο που μπήκαν οι Γερμανοί, δηλαδή μήνες, γεγονότα, προσέξτε, που μπορούμε να τα περιγράψουμε.

      Ας πούμε ότι κηρύσσει τον πόλεμο η Ιταλία εναντίον της Ελλάδος. Το ίδιο περιστατικό. Τον ίδιο πόλεμο. 28  Οκτωβρίου 1940. Αλλά, αντί να στείλει τελεσίγραφο, αντί να… κ.τ.λ, να αποβιβάσει στρατεύματα στην Αλβανία κ.λπ. παίρνει μία βόμβα πολλών μεγατόνων, ατομική, και έρχεται και τη ρίχνει στην Λάρισα, που είναι το κέντρον της Ελλάδος, να πιάσει αν ήταν δυνατόν,  μέχρι τα σύνορα και μέχρι την Κρήτη. Και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα δεν υπάρχει τίποτα επάνω στον χώρο της Ελλάδος. Έχομε γεγονότα; Δεν έχομε. Γιατί; Η βόμβα δεν άφησε περιθώρια να δημιουργηθούν γεγονότα. Ακούσατε; Η ταχύτητα καταστροφής δεν άφησε περιθώρια για γεγονότα. Ε, λοιπόν, αυτά τα έγραψε ο Μπρατσιώτης, αγαπητοί μου, τότε μεν βεβαίως δεν μπορούσε να διακρίνει τη δυνατότητα- παρότι πέθανε πέρυσι πρόπερσι ο Μπρατσιώτης- δεν μπορούσε να διακρίνει τη δυνατότητα ενός τέτοιου γρήγορου πολέμου. Ε, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε σήμερα ότι, ότι ένας πόλεμος που θα ξεκινούσε, παγκόσμιος, θα μπορούσε να κρατήσει από 24 ώρες, το πολύ μία εβδομάδα. Το πολύ. Πόσους νεκρούς μπορεί να αφήσει στα πεδία της μάχης, χωρίς να είναι πια η μάχη με τα παλιά αγχέμαχα όπλα κ.τ.λ., το 1/3 της γης. Μπορεί ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι να ξαπλώσουνε νεκροί πάνω στην επιφάνεια της γης. Μέσα, αγαπητοί μου, σε 24 ώρες. Δεν έχουνε παρά οι δυνάμεις να πατήσουν κάποια κουμπιά και η γη να γίνει απέραντο νεκροταφείο. Δεν υπάρχουν περιγραφές. Τι περιγραφές; Αλλά τι μπορούμε να περιγράψουμε; Το αποτέλεσμα. Πέστε μου, τι γεγονότα στη Χιροσίμα θα είχαμε να περιγράψουμε; Ότι οι άνθρωποι δέχθηκαν με φόβο τα αεροπλάνα και πάνε «Τώρα, να κάτι πέφτει» και μετά, αυτό άρχισε να πέφτε σιγά σιγά και μετά άρχισε να δημιουργεί, ξέρω ‘γω, παράλυση εκεί που έπεσε στους ανθρώπους, τίποτα, μια κι έξω. Μια κι έξω! Τα αποτελέσματα; Εκ των υστέρων.

      Ε, λοιπόν, τώρα ο Ιερός Ευαγγελιστής όχι από ευαισθησία, αλλά υποδηλώνει την ταχύτητα του πολέμου αυτού, αλλά μας λέγει τα αποτελέσματα. Τι είναι τα αποτελέσματα; Η γη όλη θα είναι απλωμένη με πτώματα. Αυτή είναι η μάχη του Αρμαγεδώνος. Φοβερή! Στο παρακάτω κεφάλαιο, το 20ό, γιατί θα επανέλθουμε, ακόμα δεν το εξήντλησα αυτό, θα δείτε, λέγει, καινούριες λεπτομέρειες.

     Ωστόσο, για να ιδούμε εδώ. Όταν λέγει ότι –αυτό το σημείο προσέξτε- «Και ελάτε να φάτε ‘’σάρκας πάντων ἐλευθέρων τε καὶ δούλων, καὶ μικρῶν τε καὶ μεγάλων’’», τι θα πει ότι στο πεδίο της μάχης είναι πεθαμένοι, σκοτωμένοι, και μικροί και μεγάλοι; Απλούστατα. Δεν είναι μόνο εκείνοι οι οποίοι μάχονται, αλλά είναι και ο άμαχος πληθυσμός· διότι όταν πέσουν τέτοιες βόμβες, αγαπητοί μου, δεν θα σκοτωθούν εκείνοι που είναι σε μέτωπα, αλλά θα σκοτωθούν οι πάντες. Βέβαια, επιτρέψατέ μου εδώ, τώρα το σκέφτηκα, όταν ακούτε για ειρήνη, και πορείες ειρήνης που κάνουνε, ακριβώς για να αποφευχθούν αυτά τα αποτελέσματα, θα σας απαντούσα- και αν θέλετε, πιστέψτε το-: δεν πρόκειται παρά περί φοβερής υποκρισίας. Κανείς δεν πιστεύει στην ειρήνη. Οι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν, αλλά εκείνοι που κινούν τα νήματα της Ιστορίας και των πολέμων, δεν πιστεύουν στην ειρήνη. Φωνάζουν για ειρήνη για να παρατείνουν τον καιρό των εξοπλισμών. Και τίποτε άλλο. Και κάποια ώρα θα αρχίσουν να χορεύουν αυτές οι βόμβες από πάνω από τα κεφάλια μας και τότε θα γίνει το μεγάλο μακελειό της ανθρωπότητος. Κανείς δεν πιστεύει στην ειρήνη. Οι μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες είναι αντίθεες δυνάμεις, δεν πιστεύουν στην ειρήνη. Ξαναλέγω άλλη μία φορά, είναι υποκρισία. Είναι υποκρισία και παρέλκουν τον καιρόν για να εξοπλίζονται περισσότερο. Και ο Χίτλερ αυτά έλεγε, αγαπητοί μου. Τι έλεγε ο Χίτλερ; «Εγώ πόλεμο;». Και ο Τσάμπερλεν ο πρωθυπουργός, δεν πολιτικολογώ, αλλά σας λέγω, ε, να μην ξεχνάμε την Ιστορία, τι έλεγε ο πρωθυπουργός της Αγγλίας; «Α… θα έχομε ειρήνη». Και παντού για ειρήνη μιλούσε κι εκείνος, και παρολίγο θα έχαναν τον πόλεμο οι Άγγλοι. Παραλίγο θα τον έχαναν τον πόλεμο. Γιατί; Οι μεν εξοπλίζονται, οι Γερμανοί, και δεν μιλούσαν, οι άλλοι δε, ε,  έχαβαν το χάπι της δήθεν ειρήνης. Δεν πιστεύουνε στην ειρήνη οι άνθρωποι της γης. Δεν πιστεύουνε. Και δεν πιστεύουν γιατί δεν έχουν τον αρχηγό της ειρήνης, που είναι ο Ιησούς Χριστός. Μόνον εκείνος που πιστεύει στον Ιησούν Χριστόν, μπορεί να ομιλεί για πραγματική ειρήνη. Κι εκείνος που έχει πρώτα ειρήνη με τον Θεό. Και για να ‘χεις ειρήνη με τον Θεό δεν πρέπει να αμαρτάνεις. Και τότε μπορείς να μιλάς για ειρήνη και όχι όλα τα άλλα.

    Πάντως, ο πόλεμος αυτός του Αρμαγεδώνος θα είναι ο καρπός της αποστασίας, βεβαίως, των ανθρώπων. Και τον οποίον βεβαίως θα επιτρέψει ο Θεός. Γι΄αυτό σημειώνει ο Ανδρέας Καισαρείας: «Τό μέν προηγούμενον τοῦ Θεοῦ θέλημα, ὃ καί εὐδοκία λέγεται καί δεῖπνον αὐτῷ περιπόθητον, τό πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι ἐστί καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, καί ἐπιστρέψαι καί ζῆν αὐτούς. Τό δέ δεύτερον, τό κολασθῆναι τούς ἑαυτοῖς ἐπισπωμένους τήν κόλασιν».

    «Υπάρχουν στον Θεό», λέγει ο Ανδρέας Καισαρείας, «δύο θελήματα. Είναι το προηγούμενον θέλημα», έτσι λέγεται: ‘’τό προηγούμενον’’, «το και κατ’ ευδοκίαν»· που σημαίνει, είναι το περιπόθητο εκείνο δείπνο που είχαμε αναλύσει μία προπερασμένη φορά, είναι το δείπνο του Αρνίου. Το δείπνο της Βασιλείας του Θεού· που λέγει: «Μακάριος εκείνος που θα καθίσει στο δείπνο της Βασιλείας του Θεού. Μακάριος… Ευτυχισμένος!». Και το άλλο, το δεύτερο θέλημα του Θεού, το λεγόμενον ἑπόμενον θέλημα ή το κατά παραχώρησιν θέλημα· ἑπόμενον, δεύτερον ή κατά παραχώρησιν θέλημα· τι είναι; «Τό κολασθῆναι τούς ἑαυτοῖς ἐπισπωμένους τήν κόλασιν». Δηλαδή «το να τιμωρηθούν εκείνοι που επισύρουν την κόλαση για τον εαυτόν τους». Δηλαδή, το επιτρέπει ο Θεός.

    Ο πόλεμος λοιπόν αυτός θα είναι ο καρπός της αποστασίας των ανθρώπων. Εκείνο που κάνει εντύπωση είναι ότι έχομε αυτά τα δύο δείπνα· τα οποία αντιπαραβάλλονται. Το δείπνο του Θεού και το δείπνο των ορνέων. Τι θέλεις, αδερφέ μου; Να καθίσεις στο δείπνο της Βασιλείας του Θεού; Χμ… ή να σε φάνε τα κοράκια; Και θα είναι, τι θα’ ναι αυτό; Τα κοράκια μπορεί να φάνε και τους αγίους, αλλά είναι εικόνα που δείχνει πώς θα σε τρώνε τα κοράκια στην κόλαση. Δεν έχει κοράκια η κόλασις. Αλλά τι εννοούμε; Εκεί που θα κατατρώγεσαι χωρίς να καταναλώνεσαι. Και λέγεται «δεῖπνον μέγα τοῦ Θεοῦ», γιατί είναι το αποτέλεσμα της κρίσεως του Χριστού Κριτού επί των αντιθέων δυνάμεων. Πρέπει να σημειώσουμε ότι θα γίνει κι αυτή η τρίτη αναφορά στα της μάχης του Αρμαγεδώνος, αλλά… για να ιδούμε εδώ, πώς ακριβώς μας το λέει παρακάτω.

      ΙΘ΄, 19-21: «Καὶ εἶδον τὸ θηρίον καὶ τοὺς βασιλεῖς τῆς γῆς καὶ τὰ στρατεύματα αὐτῶν συνηγμένα ποιῆσαι τὸν πόλεμον μετὰ τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ ἵππου καὶ μετὰ τοῦ στρατεύματος αὐτοῦ. Καὶ ἐπιάσθη τὸ θηρίον καὶ ὁ μετ᾿ αὐτοῦ ψευδοπροφήτης ὁ ποιήσας τὰ σημεῖα ἐνώπιον αὐτοῦ, ἐν οἷς ἐπλάνησε τοὺς λαβόντας τὸ χάραγμα τοῦ θηρίου καὶ τοὺς προσκυνοῦντας τῇ εἰκόνι αὐτοῦ· ζῶντες ἐβλήθησαν οἱ δύο εἰς τὴν λίμνην τοῦ πυρὸς τὴν καιομένην ἐν θείῳ. Καὶ οἱ λοιποὶ ἀπεκτάνθησαν ἐν τῇ ῥομφαίᾳ τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ ἵππου, τῇ ἐξελθούσῃ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ· καὶ πάντα τὰ ὄρνεα ἐχορτάσθησαν ἐκ τῶν σαρκῶν αὐτῶν».

   «Είδα», λέγει, «το θηρίον -ο Αντίχριστος- και τους βασιλείς της γης και τα στρατεύματά τους μαζεμένα να κάνουν πόλεμο εναντίον του ιππέως Χριστού Κριτού, και εναντίον του στρατεύματός Του, των αγγέλων, και πιάστηκε το θηρίο, συνελήφθη το θηρίο, μαζί και ο ψευδοπροφήτης, αυτός που έκανε τα σημεία και τα τέρατα για να πλανά τους ανθρώπους, αυτός που έβαλε το χάραγμα του θηρίου επάνω εις τους προσκυνούντας την εικόνα του θηρίου. Και ζωντανοί πετάχτηκαν στη λίμνη του πυρός που καίγεται με θειάφι. Οι υπόλοιποι; Εφονεύθησαν με τη ρομφαία που εξήρχετο από το στόμα του καθημένου επί του λευκού ίππου, του Χριστού».

     Αγαπητοί μου, πώς πρέπει να εννοήσουμε αυτή τη μάχη; Αυτό είναι μία εικόνα. Είναι μία εικόνα αυτό που σας είπα. Πώς πρέπει να την εννοήσουμε; Διότι, αν έπρεπε να κάνομε μία ζωγραφική, έναν ζωγραφικό πίνακα, σαν κι αυτούς που υπάρχουν στο Άγιον Όρος, άφθονες εικόνες της Αποκαλύψεως σε τοιχογραφίες, πώς θα το παριστάναμε αυτό; Κάπως έτσι ψηλά στα σύννεφα, τον Χριστό ιππέα και τα στρατεύματά Του, οι άγγελοι, ιππείς. Και κάτω στη γη να είναι οι άνθρωποι. Κάπως έτσι θα είναι; Όχι, βεβαίως. Όχι, βεβαίως. Αυτό είναι μία εικόνα. Γι΄αυτό σας λέγω, πώς πρέπει να εννοήσουμε αυτή την μάχη; Μεταξύ των εθνών, που θα ηγείται ο Αντίχριστος και ο ψευδοπροφήτης εναντίον του ιππέως Χριστού. Πιθανώς το πράγμα είναι όπως το περιγράφει προφητικά ο προφήτης Ιεζεκιήλ στα περίφημα κεφάλαια 38 και 39. Εδώ προσέξτε, παρακαλώ. 

     Σημειώσατε δε ότι αυτά που γράφει ο Ιεζεκιήλ, κατά λέξη σχεδόν και τα ίδια ονόματα αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, στο επόμενο κεφάλαιο που είναι η τρίτη αναφορά της μάχης του Αρμαγεδώνος. Και αναφέρεται εις τον βασιλέα τον Γωγ. Και εις τον Μαγώγ. Μα-γώγ θα πει «η χώρα του Γωγ». Γωγ είναι το όνομα του βασιλέως και Μαγώγ είναι «η χώρα του βασιλέως Γωγ». Λοιπόν πρόκειται συνεπώς, αυτής της μάχης του Αρμαγεδώνος και τα όσα μας γράφει ο προφήτης Ιεζεκιήλ πρόκειται περί ταυτότητος. Είναι το ίδιο πράγμα. Και ναι μεν, εκεί γράφει, όπως θα σας το διαβάσω εδώ τώρα ότι σκέφτεται εναντίον του Ισραήλ. Και έγινε αυτό ιστορικά. Αλλά ο ιστορικός τύπος δεν εξαντλείται. Εις το βάθος του ιστορικού αυτού τύπου, σε σχέση με τα προφητευόμενα, υπάρχει ο έσχατος πόλεμος της Ιστορίας. Η μάχη του Αρμαγεδώνος. Ακούστε πώς το λέγει ο προφήτης Ιεζεκιήλ: «Τάδε λέγει Κύριος Κύριος τῷ Γώγ(:Αυτά λέγει ο Κύριος ο ένδοξος εις τον Γωγ)· καὶ ἔσται ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἐν ἡμέρᾳ, ᾗ ἂν ἔλθῃ Γὼγ ἐπὶ τὴν γῆν τοῦ ᾿Ισραήλ(:«και θα είναι την ημέρα εκείνη όταν θα κατέβει από βορράν ο Γωγ εις την περιοχήν του Ισραήλ». Ο Ισραήλ όμως τώρα…-τότε ήταν πραγματικά. Είχαμε την κάθοδο των Σκυθών. Θα μας μιλήσει λίγο πιο κάτω. Αλλά ο Ισραήλ τώρα είναι ο νέος Ισραήλ. Είναι η Εκκλησία. Και είναι η κάθοδος του Γωγ, που είναι εκπρόσωπος όλων των αντιθέων δυνάμεων του κόσμου εναντίον της Εκκλησίας), λέγει Κύριος Κύριος, ἀναβήσεται ὁ θυμός μου. Καὶ καλέσω ἐπ' αὐτὸν πᾶν φόβον, λέγει Κύριος(:Θα τον κάνω να τρομάξει)· μάχαιρα ἀνθρώπου ἐπὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἔσται(:Θα υπάρξει μαχαίρι εναντίον, τι; -Ξαναδιαβάζω: «Μάχαιρα ἀνθρώπου ἐπὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἔσται»… Εμφύλιος πόλεμος. Δηλαδή ο Γωγ, τα στρατεύματά του, θα πολεμήσουν μεταξύ τους. Εμφυλίως.

    Αυτό συνέβη, αγαπητοί μου, όταν οι Σκύθαι- δεν υπήρξε Γωγ, είναι συμβολικό όνομα, δεν υπήρξε Γωγ βασιλεύς- οι Σκύθαι που κατοικούσαν, προσέξτε, λέγει ο προφήτης Ιεζεκιήλ τρία ονόματα. Το πρώτο όνομα είναι το όνομα Ρως, και όλοι οι ερμηνευταί, παλαιοί και νεότεροι, λέγουν είναι οι κάτοικοι περί τον Βόλγα ποταμόν. Αυτό που και σήμερα λέμε: Οι Ρώσοι. Δεν το λέγω εγώ. 38 και 39 κεφάλαια. Διαβάστε δε στην ερμηνεία του πατρός Ιωήλ Γιαννακοπούλου, στα σχόλια από κάτω, να το δείτε αυτό. Και έχει και άλλα δύο ονόματα, που είναι λαοί που κατοικούν περί τη Μαύρη Θάλασσα. Με τη γενική ονομασία Σκύθαι. Οι Σκύθαι, φοβεροί τοξόται, ήσαν ορδή πραγματική. Κατέβηκαν, απολίτιστοι άνθρωποι, κατέβηκαν τότε εναντίον του Ισραήλ. Εναντίον της Μικράς Ασίας, του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Τον Ισραήλ τον κοσκίνισαν. Έφθασαν έξω από την Αίγυπτο- ιστορία τώρα σας λέγω, ε, ιστορία, όχι προφητεία, ιστορία- εκεί, εδόθησαν από τους Αιγυπτίους πολλά δώρα και πολύτιμα εις τους Σκύθας να μην μπουν στην Αίγυπτο. Επιστρέφουν αυτοί, και επιστρέφοντας έγινε μάχη εναντίον των, με αποτέλεσμα αυτοί να καταληφθούν από φόβον και στο τέλος να πάθουν τέτοιο πανικό, που να χάσουν τα νερά τους και να πολεμάει ο ένας τον άλλον χωρίς να ξέρουν αν είναι ο εχθρός ή αν είναι φίλοι τους. Πολεμούσαν μεταξύ τους. Και αλληλοεξοντώθησαν. Δια την διατήρησιν την ιστορική που πέρασε η ορδή των Σκυθών από τη χώρα του Ισραήλ, ονομάστηκε μια πόλις, Σκυθόπολις. Και είναι στην Παλαιστίνη. Ήταν τότε. Στην Παλαιστίνη. Η Σκυθόπολις Γι΄αυτό ονομάστηκε. Για να θυμίζει τον τρόμο των Ισραηλιτών από την κάθοδο των Σκυθών.

    Εκεί δεν εξαντλείται η προφητεία. Η προφητεία έχει εσχατολογικόν βάθος. Και είναι η μάχη του Αρμαγεδώνος υπό το όνομα «Ρως». Ή: «τα στρατεύματα του Γωγ». Δεν είναι οι Ρώσοι. Ακριβώς οι Ρώσοι. Προσέξατε. Δεν είναι ακριβώς οι Ρώσοι. Είναι ο ιστορικός τύπος οι Ρώσοι. Αλλά δεν είναι οι Ρώσοι. Αλλά τι είναι; Να σας πω τι είναι. Όλες οι αντίθεες δυνάμεις Ανατολής και Δύσεως. Πώς μπορούν να πολεμήσουν μεταξύ τους στη μάχη του Αρμαγεδώνος και να αλληλοεξοντωθούν; Να σας πω. Είναι ο άθεος κομμουνισμός, όπου επικρατεί, της Ανατολής. Είναι ο άθεος υλισμός της Δύσεως. Και ο άθεος Σιωνισμός των Εβραίων. Συμπίπτουν τα συμφέροντά τους; Σ΄ένα σημείο συμπίπτουν τα συμφέροντά τους. Μόνο σε ένα σημείο: Να πολεμήσουν τον Χριστό και την Εκκλησία. Μόνο σ’ αυτό το σημείο. Γι΄αυτό βλέπετε και στην Ελλάδα συμβαίνει αυτό. Προκειμένου να χτυπηθεί η Ελλάδα, συμμαχούν οι σκοτεινές δυνάμεις! Σε άλλα θέματα δεν συμφωνούν. Γιατί ο κάθε τομέας έχει τα συμφέροντά του. Άλλο είναι ο άθεος κομμουνισμός, άλλο είναι ο άθεος υλισμός της Δύσεως. Και έτσι, όπως ακριβώς θα λέγαμε, η Ανατολή με τη Δύση θα πατήσουνε τα κουμπιά να έρθουν οι βόμβες και οι πύραυλοι. Α, ώστε λοιπόν η Ανατολή με τη Δύση. Ακριβώς αυτό. Αυτός σημαίνει εμφύλιος πόλεμος. Εμφύλιος ως προς τις αντίθεες δυνάμεις που θα είναι ενωμένες αυτές. Αλλά δεν θα είναι ενωμένες. Είναι ενωμένες εναντίον του Χριστού. Αλλά τα συμφέροντά τους δεν είναι ενωμένα.

    Αλλά, αγαπητοί μου, η ώρα πέρασε και θα συνεχίσομε πάνω σ’ αυτό το σημείο, πρώτα ο Θεός, την ερχομένη Κυριακή.

 
77η ομιλία στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης
« Ιερά Αποκάλυψις ».

Όλες οι ομιλίες του βιβλίου 
« Αποκάλυψις » εδώ ↓.
http://www.arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Ψηφιοποίηση και επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.