†.Θά θυμᾶστε, ἀγαπητοί μου, ὅτι τήν περασμένη φορά εἴχαμε ἀναφερθεῖ στό φαινόμενο τοῦ θανάτου
καί εἴπαμε πώς εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα.
Εἴχαμε ἀκόμη ἀναλύσει τό ἄν ὃ Θεός δημιούργησε τόν θάνατο ἤ ὄχι. Δέν ὁλοκληρώσαμε ὅμως τό θέμα.
᾿Αφοῦ εἴδαμε διάφορες πατερικές γνῶμες, ἄς δοῦμε
τώρα καί τί λέει ὃ λόγος τοῦ Θεοῦ πάνω στό θέμα τοῦ
θανάτου.
«Ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν».
Στό βιβλίο Σοφία Σολομῶντος, στό 1ο κεφάλαιο,
στούς στίχους 13-14, διαβάζουμε τό ἑξῆς: «Ὁ Θεὸς
θάνατον οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρπεται ἐπ’ ἀπωλείᾳ
ζώντων. ἔκτισε γὰρ εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα, καὶ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ κόσμου, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς φάρμακον ὀλέθρου οὔτε ἅδου βασίλειον ἐπὶ γῆς». Δηλαδή: Ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν θάνατο, οὔτε
χαίρεται ὅταν οἱ ἄνθρωποι χάνονται καί πεθαίνουν•
γιατί ὅλα τά δημιούργησε γιά νά ὑπάρχουν καί γιά νά
σώζονται ἀπό κάθε καταστροφή. Δέν ὑπάρχει σέ αὐτά τό δηλητήριο, τό στοιχεῖο τῆς φθορᾶς, οὔτε ἔβαλε ὁ Θεός ἐπάνω στή γῆ τό βασίλειο τοῦ Ἅδου γιά νά εἰσπράττει ὃ θάνατος γιά λογαριασμό τοῦ Ἅδου τούς
ἀνθρώπους.
Στό ἴδιο βιβλίο, Σοφία Σολομῶντος, στό 2ο κεφάλαιο, στίχοι 23, 24, διαβάζουμε ἐπίσης: «ὁ Θεὸς ἔκτισε τὸν ἄνθρωπον ἐπ’ ἀφθαρσίᾳ καὶ εἰκόνα τῆς ἰδίας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν: φθόνῳ δὲ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον». Δηλαδή: Ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά νά εἶναι ἄφθαρτος καί τόν ἔκανε σύμφωνα μέ τή δική Του εἰκόνα. Μπῆκε ὅμως ὃ θάνατος στόν κόσμο ἀπό τόν φθόνο τοῦ Διαβόλου, βάζοντας τούς πρωτοπλάστους νά ἁμαρτήσουν.
Καί θά θυμᾶστε αὐτό πού λέει ὃ Ἅγιος Θεόφιλος
᾿Αντιοχείας, στή δεύτερη ἐπιστολή του Πρός Αὐτόλυκον, παράγραφος 27, ὅτι ὁ Θεός δέν ἔκανε τούς ἀνθρώπους οὔτε θνητούς οὔτε ἀθάνατους, ἀλλά δεκτικούς καί τοῦ θανάτου καί τῆς ἀθανασίας. Ἐάν διάλεγαν τήν τήρηση τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, τότε θά ἔμειναν ἄφθαρτοι καί ἀθάνατοι ἐάν διάλεγαν τήν παρακοή,
τότε θά ἔμπαινε ὁ θάνατος. Πράγματι, εἶναι σαφές.
Λέει ὁ Θεός: «ἡ δ᾽ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε».
(Γέν. 2, 17)
Πότε θά πεθάνετε; Ὅταν θά
παραβεῖτε τήν ἐντολή μου. Συνεπῶς, ἐάν δέν παραβεῖτε τήν ἐντολή μου, δέν θά δοκιμάσετε θάνατο.
Βλέπουμε λοιπόν σαφέστατα, ἀγαπητοί μου, ὅτι ὁ θάνατος δέν εἰναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καί κατά συνέπεια δέν εἶναι οὔτε καί φυσικό φαινόμενο. Αὐτό ἄς τό γνωρίζουμε. Μή λέμε «Ἔ, ἔτσι τά ἔκανε ὁ Θεός».
Ὄχι, δέν ἔκανε ὁ Θεός τόν θάνατο, οὔτε εἶναι φυσικό
φαινόμενο.
«Ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὃ θάνατος».
Ὁ θάνατος εἶναι τό φρικτότερο πράγμα πού ὑπάρχει μέσα στή δημιουργία, εἶναι ὁ «ἔσχατος ἐχθρός»,
καί ἀξιολογικῶς καί ἐσχατολογικῶς. Γι᾿ αὐτό ἡ ᾿Ανάστασῃ τοῦ Χριστοῦ τόν καταργεῖ, διότι πράγματι, ὅπως λέει ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος, «ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος».
(Α΄ Κορ. 15,26)
Τελευταῖος ἐχθρός λοιπόν, καί ἀξιολογικά, ἀπό πλευρᾶς ποιότητος, ἀλλά καί χρονολογικά, ἐσχατολογικά, σάν ὁ τελευταῖος ἐχθρός, θά τεθεῖ στήν ἄκρη, δυνάμει τῆς ᾿Αναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ θά ἀναστηθοῦν ὅλοι οἱ νεκροί. Καί ὅταν ὁ Χριστός θά μᾶς ἀναστήσει τήν «ἔσχατη ἡμέρα», ὡς νικητής πλέον τοῦ θανάτου, τότε θά πραγματοποιηθεῖ καί ἡ
προφητεία τοῦ Ἡσαΐου, στό 25, 6, καί τοῦ Ὠσηέ, στό
13, 4, ὅπως τήν ἀναφωνεῖ ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος, στό
15ο κεφάλαιο τῆς Α΄ Πρός Κορινθίους, 56-57. Ἐπίτηδες ἀναφέρω τίς παραπομπές, ὄχι μόνο γιά νά ἀνατρέχετε στήν Αγία Γραφή, ἀλλά καί ὡς κατοχύρωση τῶν τεκμηρίων, ὅτι δέν τά λέω ἐγώ ἀλλά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
Τί λέει λοιπόν ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος καί τί ἀναφωνεῖ; «Κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς νῖκος• ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον; ποῦ σου, ἅδη, τὸ νῖκος;»! Πάει, πάει ὁ θάνατος, νικήθηκε ὁ θάνατος! Ποῦ εἶναι, θάνατε, τό δηλητηριασμένο κεντρί σου, πού κέντριζες
ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ὁδηγοῦνταν στήν ἀπώλεια,
δηλαδή στόν χωρισμό ψυχῆς καί σώματος; Ἅδη, ποῦ
εἶναι ἡ νίκη σου;... Ἐδῶ προσωποποιεῖται ὁ Ἅδης.
Δέν εἶναι βεβαίως πρόσωπο ὁ
Ἅδης• ἁπλῶς προσωποποιεῖται. Ἐφόσον «καί ὁ Ἅδης θά δώσει τούς νεκρούς του»,
(Ἀποκ. 20, 13)
ὅπωςλέει στό βιβλίο τῆς Αποκαλύψεως ὃ Ἅγιος
Ἰωάννης, τότε πλέον δέν θά ὑπάρχει ὁ Ἅδης.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς δίνει μία θεολογική πορεία αὐτοῦ τοῦ πράγματος καί λέει: «τὸ δὲ κέντρον τοῦ θανάτου ἡ ἁμαρτία». Ὅπως ἡ σφήκα, μέ τό κεντρί πού ἔχει ἐκεῖ τό δηλητήριο καί δηλητηριάζει ἐκεῖνον πού θά κεντρίσει, ἔτσι καί τό κεντρί τοῦ θανάτου
εἶναι ἡ ἁμαρτία• «ἡ δὲ δύναμις τῆς ἁμαρτίας ὁ νόμος», καί ἡ δύναμη τῆς ἁμαρτίας εἶναι ὁ νόμος.
Ἐδῶ πόσα πράγματα θά μποροῦσαν νά εἰπωθοῦν...
ἀλλά τά παρατρέχω καί σᾶς λέω σύντομα μόνο κάτι.
Ἡ ἁμαρτία πῆρε δύναμη ἀπό τή στιγμή πού εἶπε ὁ Θεός στούς πρωτοπλάστους νά μή δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό ἐκείνου τοῦ δένδρου. Τότε μπῆκε ὁ νόμος καί ἀπό τή στιγμή ἐκείνη πῆρε δύναμη ἣ ἁμαρτία. Δηλαδή θά μποροῦσαν νά φᾶνε ἄφοβα ἀπό τό δένδρο ἐκεῖνο, ἐάν δέν εἶχε τεθεῖ ἣ ἀπαγόρευση, ἐάν δέν εἶχε τεθεῖ ὁ νόμος. ᾿Αλλά, παρά ταῦτα, «τῷ δὲ Θεῷ χάρις τῷ διδόντι ἡμῖν τὸ νῖκος διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ»,
(Α΄ Κορ.15, 54-57)
δηλαδή χάρη καί δόξα στόν Θεό, πού μᾶς ἔδωσε τή νίκη διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, διότι ὁ Χριστός νίκησε τόν θάνατο!
« Ἑλληνικές πλάνες περί ψυχῆς».
Ἀλλ᾽ ἴσως ρωτήσει κάποιος: «Δέν θά ἦταν ἀρκετό τό ὅτι ἡ ψυχή μένει ἀθάνατη, καί θά μποροῦσε αὐτή μόνη νά σωθεῖ ἤ νά καταδικαστεῖ; Τί χρειάζεται τό σῶμα; δέν εἶναι ἀρκετό νά ὑπάρχει μόνη ἡ ψυχή;».
Ἐξάλλου τόσο συχνά λέμε στήν καθημερινή μας φρασεολογία τήν πρόταση «νά σώσω τήν ψυχή μου». Ἔτσι λέμε: «Φροντίζω νά σώσω τήν ψυχή μου». Δέν λέμε «Φροντίζω νά σωθῶ», ὥστε νά ὑπονοοῦμε τή σωτηρία καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος, ἀλλά λέμε «νά σώσω τήν ψυχή μου»! Εἶναι ἀρκετό ὅμως αὐτό;
᾿Αγαπητοί μου, πρόκειται περί πλατωνικῆς πλάνης. Καί ἔχουν εἰσαχθεῖ ὡς πλάνη μέσα στή ζωή μας, στή φρασεολογία μας, στήν ἀντίληψή μας, στό πιστεύω μας, πάρα πολλά πράγματα, πάρα πολλές πλάνες• μιά ἀπ’ αὐτές εἶναι καί τό ὅτι θά θέλαμε νά σώσουμε μόνο τήν ψυχή μας. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι στήν πλατωνική φιλοσοφία τό σῶμα θεωρεῖται θνητό, χωρίς ἀξία, χωρίς σημασία, καί ὅτι ἡ ψυχή συνελήφθη καί κλείστηκε μέσα σέ ἕνα θνητό σῶμα καί ταλαιπωρεῖται μέσα σ᾽ αὐτό.
Δέν ἔχει καμία ἀξία λοιπόν τό σῶμα. Καί μάλιστα, ἀφοῦ τό σῶμα θεωρεῖται φυλακή τῆς ψυχῆς, μακάρι νά μπορούσαμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτό ὅσο τό δυνατόν γρηγορότερα.
Σ᾽ ἕναν ὡραιότατο διάλογο τοῦ Ἁγίου Ἰουστίνου,
Πρός Τρύφωνα, πού διάβασα συμπτωματικά, λέει σέ
ἐκεῖνον πού πιστεύει στίς πλατωνικές θέσεις τό ἑξῆς:
«Λές ὅτι τό σῶμα εἶναι ἡ φυλακή τῆς ψυχῆς. Πές μου,
σέ παρακαλῶ• ὁ φόνος εἶναι καλό ἤ κακό πράγμα;».
«Κακό πράγμα» λέει ἐκεῖνος. «᾿Αλλά γιατί νά εἶναι
κακό; Ἐφόσον μέ τόν φόνο ὁ φονιάς συντελεῖ στήν
ἀπελευθέρωση τῆς ψυχῆς τοῦ φονευμένου ἀπό τή φυλακή της. Ἄρα λοιπόν ὁ φόνος πρέπει νά εἶναι καλή
πράξη».
Εἴδατε, παρακαλῶ, θέση; Βλέπουμε ἀμέσως ἐδῶ τόν ἔλεγχο τοῦ πράγματος• διότι τότε ὁ φονιάς πράγματι θά θεωρεῖτο εὐεργέτης μας, ἐάν μᾶς σκότωνε• ἤ, ἐάν δέν βρισκόταν κάποιος φονιάς, τότε ἐμεῖς ἔπρεπε νά αὐτοκτονούσαμε γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀκριβῶς ἀπό
τή φυλακή τῆς ψυχῆς, ἀπό τό σῶμα, πού εἶναι ἐνοχλητικό, διότι μέσα ἐκεῖ κλείστηκε ἡ ψυχή καί ταλαιπτωρεῖται.
Ὅλα αὐτά τά πράγματα εἶναι ἑλληνικές πλάνες• ἔκφραση πού χρησιμοποιοῦν οἱ Πατέρες, μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια τῆς λέξεως. ᾿Αγαπητοί μου, δέν ὑπάρχει τέτοια θέση ἐδῶ στόν Χριστιανισμό. Ὅλα τά φιλοσοφικά συστήματα εἶναι κατά βάση διαρχικά, δηλαδή θεωροῦν τό σῶμα, καί τήν ὕλη γενικά, σάν κάτι τό κακό, καί τό πνεῦμα σάν κάτι τό καλό• θεωροῦν ὅτι εἶναι δυό αἰώνιες ἀρχές, πού διαρκῶς ἀντιμάχονται, χωρίς νά μπορεῖ ἡ μία νά ὑπερνικήσει τήν ἄλλη. Αλλά τέτοια πράγματα στόν Χριστιανισμό δέν ὑπάρχουν. Ὁ Θεός ἕκανε τόν οὐρανό καί τή γῆ, ἕκανε τίς ψυχές, καί δέν
ὑπάρχει ἀρχή κακοῦ στήν ὕλη• ὁ Θεός εἶναι δημιουργός τῆς ὕλης. Ἡ ὕλη καθεαυτή δέν εἶναι κακή, δέν ὑπάρχει τίποτε τό κακό.
Κατά τήν πλατωνική ἀντίληψη ὅμως, κι αὐτή ἡ
Ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀδιανόητο πράγμα. Ὁ Θεός νά γίνει ἄνθρωπος;...Ἀδιανόητο! Ἐάν τό νά μπεῖ μέσα σ᾽ ἕνα σῶμα μιά ψυχή, πού προὐπάρχει στόν οὐρανό, θεωρεῖται καταδίκη, πόσο μᾶλλον τό νά μπεῖ σέ ἕνα σῶμα ὁ Θεός! Ἐάν κατά τήν πλατωνική ἀντίληψη τό γεγονός τῆς Ἐνανθρωπήσας εἶναι ἀδιανόητο, πολύ δέ περισσότερο ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, καί ἀκόμη περισσότερο ἡ ἀνάληψη τῶν σωμάτων! ᾿Αλλά τό πιό ἀδιανόητο εἶναι τό νά ζήσουν τά ἀνθρώπινα σώματα στήν Αἰωνιότητα, μέσα σ᾽ αὐτή τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ! Γι᾿ αὐτό αὐτές τίς ἑλληνικές θέσεις, τίς γεμᾶτες ἀπό πλάνη, τίς βάζουμε στήν ἄκρη. Καί ἡ ἀντίληψη ὅτι εἶναι ἀρκετό νά σωθεῖ μόνη ἡ ψυχή, εἶναι κι αὐτό μία πλάνη.
᾿Αλλά ἐπί πλέον λέμε ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἐκ φύσεως
ἀθάνατη. Ποιός μᾶς τό εἶπε αὐτό, ἀγαπητοί μου;... Ἡ
ψυχή δέν εἶναι ἀθάνατη ἀπό τή φύση της. Ἀλλά προσέξτε: μή μέ πεῖτε θνητοψυχίτη! Ὑπῆρξε μία αἵρεση πού ἔλεγε ὅτι μέ τόν βιολογικό θάνατο οἱ ψυχές πεθαίνουν μαζί μέ τό σῶμα, κάτι πού ὑποστηρίζουν καί οἱ Χιλιαστές. Ὄχι, προσέξτε. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός στό 2ο βιβλίο, 17η παράγραφος -ἔκδοση Ὀρθοδόξου Πίστεως- λέει: «Ἄγγελος τοίνυν ἐστὶν οὐσία νοερά... κατὰ χάριν ἕν τῇ φύσει τὸ ἀθάνατον εἰληφυΐα». Ἐάν λοιπόν ὁ ἄγγελος, ἀγαπητοί μου, πού εἷναι νοερή οὐσία, πού εἶναι πνεῦμα, πῆρε τήν ἀθανασία κατά χάριν, δηλαδή ὁ Θεός θέλει νά μένουν οἱ ἄγγελοι ἀθάνατοι, πολύ δέ παραπάνω ἡ ἀνθρώπινη ψυχή. Συνεπῶς ἡ ἀνθρώπινη ψυχή δέν εἶναι κατά φύσιν ἀθάνατη. Ἡ θέση ὅτι ἡ ψυχή κατά φύσιν εἶναι
ἀθάνατη εἶναι ἑλληνική πλάνη.
Ἐπίσης ἑλληνική πλάνη εἶναι καί τό ὅτι ἡ ψυχή προϋπάρχει. Δέν προϋπάρχει ἣ ψυχή• ἡ ψυχή δημιουργεῖται μαζί μέ τό σῶμα• ἅμα σύλληψις, ἅμα ἄνθρωπος.
Καί ἄνθρωπος θά πεῖ καί σῶμα καί ψυχή. Τήν ἴδια στιγμή. Τό πῶς συμβαίνει τώρα αὐτό τό πράγμα, ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο. Οἱ ψυχές ὅμως δέν προϋπάρχουν.
Οὔτε τό σῶμα προηγεῖται τῆς ψυχῆς, διότι θά δεχόματαν ὅτι ὁ ἄνθρωπος προέρχεται ἀπό τό κτῆνος, ἀλλά οὔτε καί ἡ ψυχή προηγεῖται τοῦ σώματος, διότι θά δεχόμασταν τή θεωρία τοῦ Πλάτωνος περί προὐπάρξεως τῶν ψυχῶν• ἔχουμε ταυτοχρόνως ψυχή καί σῶμα.
Ὁταν ὁ Θεός ἔκανε τόν Αδάμ, τόν ἔκανε ταυτόχρονα ψυχή καί σῶμα, ἔστω κι ἄν στήν περιγραφή μοιάζει νά κάνει πρῶτα τό σῶμα του καί μετά νά τό ἐμφυσᾶ «πνεῦμα ζωῆς»• εἶναι θέμα περιγραφῆς.
Ἡ δημιουργία τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος εἶναι ταυτόχρονη.
Ἄρα λοιπόν ἡ ψυχή δέν εἶναι
ἀπό μόνη της ἀθάνατῃ, ἀλλά ὁ Θεός θέλει νά εἶναι ἀθάνατη. Ἄν ἦταν ἔκ φύσεως ἀθάνατη ἡ ψυχή, τότε θά ἤταν κι αὐτή θεός, θά ἦταν ἄκτιστη, καί συνεπῶς ἀγέννητη. Αλλά ἄκτιστος καί ἀγέννητος εἶναι μόνο ὁ Θεός. Ἄν λοιπόν δεχθούμε τήν ψυχή ἀθάνατη, τότε τή βάζουμε δίπλα στόν Θεό.
Οὔτε ἰσχύει ἐκεῖνο τό φοβερά πλανεμένο, τό πανθεϊστικό, πού τό ἀκοῦμε πολύ συχνά καί τό γράφουνε
καί σέ ἐκθέσεις πολλές φορές στά σχολεῖα μας, ἀκόμα
καί σέ πολιτικούς λόγους λεγόταν κάποτε -δέν ξέρω
τώρα τί λέγεται- ὅτι δηλαδή ἡ ψυχή εἶναι ἕνας θεῖος
σπινθήρ ἀπό τή θεία οὐσία, ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ!
Θεῖος σπινθήρ ἡ ψυχή;... Εἶναι κομματάκι τοῦ Θεοῦ ἡ
ψυχή;... Τότε λοιπόν τά κομματάκια τοῦ Θεοῦ, οἱ ψυχές, ἁμαρτάνουν, καί συνεπῶς ἁμαρτάνει ἡ Θεότητα!..
Ἐλέγχεται αὐτό. Οἱ ψυχές εἶναι κτίσματα, ὅπως καί οἱ ἄγγελοι, εἶναι δημιουργήματα. Δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀγαπητοί μου. Ἄλλο τό ὅτι ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα, καί οἱ ψυχές εἶναι πνεύματα• ἕτερον ἑκάτερον. Βεβαίως οἱ ψυχές εἶναι τόσο χονδροειδεῖς σέ σχέση μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ὥστε δέν μποροῦν νά βλέπουν, οὔτε εἶδαν οὔτε θά δοῦν ποτέ, τή νοερή οὐσία τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τήν ἄκτιστη οὐσία τοῦ
Θεοῦ. Ποτέ. Ὥστε λοιπόν ἡ ψυχή δέν εἶναι ἀθάνατη•
μόνον ὁ Θεός εἶναι ἀπό μόνος Του ἀθάνατος, καί. ἁπλῶς θέλει οἱ ψυχές νά εἶναι ἀθάνατες.
Ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος στήν Α΄ Πρός Τιμόθεον ἐπιστολή του λέει: «...ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον».
(Α' Τιμ. 6,16)
Ὁ Θεός εἶναι ὁ μόνος πού ἔχει
ἀθανασία ἀπό τόν ἑαυτό Του, πού κατοικεῖ σέ ἀπλησίαστο φῶς. Κανείς ἄλλος δέν ἔχει τέτοια ἀθανασία.
Καί ἀφοῦ λοιπόν ἡ ψυχή εἶναι δημιούργημα, ἀγαπητοί μου, βεβαίως εἶναι θνητή. Σᾶς εἶπα ὅμως ὅτι δέν
πεθαίνει, γιατί ὁ Θεός θέλει ἡ ψυχή νά μήν πεθαίνει.
«Ἡ σύσταση τοῦ ἀνθρώπου».
Τί εἶναι ὅμως ἐκεῖνο πού συνιστᾶ τόν ἄνθρωπο;
Εἶναι ἡ ψυχή; Εἶναι τό σῶμα; Ἄς ἀφήσουμε καλύτερα
τόν Ἅγιο Ἰουστῖνο τόν Φιλόσοφο καί Ἀπολογητή
-εἶναι τοῦ 2ου αἰῶνος- νά μᾶς τό περιγράψει στόν λόγο
του Περί ἀναστάσεως, στήν 8η παράγραφο:
«Τί γάρ ἐστιν ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἢ τὸ ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος συνεστὸς ζῷον λογικόν; Μὴ οὖν καθ’
ἑαυτὴν ψυχὴ ἄνθρωπος; Οὔκ• ἀλλ’ ἀνθρώπου ψυχή.
Μή οὖν καλοῖτο σῶμα ἄνθρωπος; Οὔκ• ἀλλ’ ἀνθρώπου σῶμα καλεῖται. Εἴπερ οὖν κατ᾽ ἰδίαν μὲν τούτῶν οὐδέτερον ἄνθρωπός ἔστιν, τὸ δὲ ἐκ τῆς ἀμφοτέρων συμπλοκῆς καλεῖται ἄνθρωπος».
Δηλαδή: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος;
Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι παρά ζῶο λογικό -ζῶο μέ τήν ἔννοια τῆς ζωῆς, τοῦ ὄντος- εἶναι ὕπαρξη πού συνίσταται ἀπό τήν ψυχή καί τό σῶμα. Αὐτό εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Καί ρωτᾶ:
Μήπως αὐτή καθαυτή ἡ ψυχή εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Ὄχι, δέν εἶναι ἡ ψυχή ἄνθρωπος, ἀλλά εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Μήπως τό ἀνθρώπινο σῶμα λέγεται ἄνθρωπος; Ὄχι, ἀλλά λέγεται σῶμα ἀνθρώπου. Ἀφοῦ λοιπόν δέν εἶναι οὔτε τό ἕνα ἄνθρωπος οὔτε τό ἄλλο,
τότε εἶναι ἣ συνένωση καί τῶν δύο, καί τῆς ψυχῆς καί
τοῦ σώματος.
Ἂν ἔχουμε ἕναν νεκρό σ᾽ ἕνα φέρετρο, ἔχουμε τό σῶμα του μόνο, γιατί ἡ ψυχή ἔχει φύγει. Δέν εἶναι ἄνθρωπος αὐτό πού ἔχουμε στό φέρετρο. Προσέξτε: δέν εἶναι ἄνθρωπος! Οὔτε ἡ ψυχή, πού βρίσκεται ἐκεῖ στόν
Ἅδη ἤ στόν Παράδεισο, εἶναι ἄνθρωπος. Αὐτό πού
ἔχουμε στό φέρετρο εἶναι τό σῶμα, καί ἐκεῖ στόν Ἅδη
ἤ στόν Παράδεισο εἶναι ἡ ψυχή. Ἄνθρωπος θά εἶναι
ὅταν θά ξαναβρεθοῦν αὐτά τά δύο μαζί. Αὐτό εἶναι ἄνθρωπος.
Καί συνεχίζει: «κέκληκε δὲ ὁ Θεὸς εἰς ζωὴν καὶ ἀνάστασιν τὸν ἄνθρωπον», ὁ Θεός κάλεσε στή ζωή καί τήν ἀνάσταση τόν ἄνθρωπο• ὄχι μόνο τό σῶμα, οὔτε μόνο τήν ψυχή• «οὐ τὸ μέρος, ἀλλὰ τὸ ὅλον κέκληκεν, ὅπερ ἐστὶ τὴν ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα», δέν
κάλεσε τό ἕνα μέρος μόνο, ἀλλά ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο.
Καί δικαιολογεῖ τά παραπάνω ἀπό τήν πράξη τῆς
Ἐκκλησίας ὡς ἑξῆς: «ἀμφότερα ἐλούσαντο καὶ ἀμφότερα τὴν δικαιοσύνην εἰργάσαντο». Ὅταν βαπτισθήκαμε στό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος, ἀγαπητοί μου, βαπτίσθηκε τό σῶμα
μας μαζί μέ τήν ψυχή μας. ᾿Αφοῦ λοιπόν βαπτίσθηκε τό
σῶμα μας καί ἡ ψυχή μας μαζί στήν κολυμβήθρα, αὐτό
σημαίνει ὅτι ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος θά σωθεῖ. Θά
ἦταν περίεργο νά βαπτισθεῖ τό σῶμα, καί νά σωθεῖ μόνη ἡ ψυχή! Ἄλλωστε «ἀμφότερα τὴν δικαιοσύνην εἰργάσαντο», καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα δούλεψαν τήν ἀρετή.
«Τί σώζει ὁ Χριστός; τό σῶμα ἤ τήν ψυχή;»
Αλλά καί κάτι ἀκόμη. Ἐάν τό σῶμα δέν θά ἀναστηθεῖ, τότε τί ἔννοια ἔχει τό ὅτι ἡ ψυχή δέν πεθαίνει;
Προσέξτε, παρακαλῶ, νά δεῖτε τί ἀντιφατικά πράγματα ζοῦμε, καί δέν τά ἐρευνήσαμε ποτέ. ᾿Από τή μιά μεριά δεχόμαστε ἀθανασία ψυχῆς, καί ἀπό τήν ἄλλη δέν δεχόμαστε ἀνάσταση σώματος, ἄν καί λέμε «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν». ᾿Αλλά τότε τί ἔννοια ἔχει τό νά ποῦμε ὅτι ἡ ψυχή δέν πεθαίνει, καί νά μήν πιστεύοὐμε στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν; Ἔχει ἔννοια;
Ἐάν τό σῶμα δέν θά ἀναστηθεῖ, δέν ἔχει νόημα ἡ ἀθανασίαν τής ψυχῆς.
Λέει ὃ Ἅγιος Ἰουστῖνος: «Ἀνάστασίς ἐστι τοῦ
πεπτωκότος σαρκίου• πνεῦμα γὰρ οὐ πίπτει». Ἡ ἀνάσταση, λέει, εἶναι γιά τό σῶμα πού ἔχει πέσει• τό πνεῦμα δέν πέφτει. Ἡ ἀνάσταση λοιπόν ἀναφέρεται σέ κάτι πού σηκώνεται ὄρθιο, γιατί ἔπεσε• καί αὐτό εἶναι μόνο τό σῶμα, γιατί αὐτό ἔπεσε. Ἡ λέξη πτῶμα εἶναι ἀπό τό ρῆμα πίπτω καί σημαίνει αὐτό πού ἔπεσε• ἀνάσταση θά πεῖ ὅτι αὐτό πού ἔπεσε ξανασηκώθηκε ὄρθιο. Τό πνεῦμα δέν πέφτει: ἡ σάρκα πέφτει. Κι ὅταν λέμε ἀνάσταση, ἐννοῦμε ἀνάσταση τοῦ σώματος.
Ὁ ἴδιος Ἅγιος, ὁ Ἰουστῖνος, λέει καί ἕνα πολύ ὡραῖο ἐπιχείρημα: Ἐάν μόνη ἡ ψυχή σώζεται, τότε ὁ Χριστός «τί καινὸν ἡμῖν ἔφερε παρὰ Πυθαγόραν καὶ Πλάτωνα καὶ τὸν τούτων χορόν;». Τί παραπάνω μᾶς ἔφερε ὁ Χριστός, ἄν ἡ ψυχή εἶναι ἀθάνατη καί δέν ὑπάρχει ἀνάσταση σώματος;Τί περίεργο, τί καινούργιο, τί ἄλλο περισσότερο μᾶς ἔφερε ὁ Χριστός ἀπό τόν Πυθαγόρα καί τόν Πλάτωνα καί ὅλους τούς φιλοσόφους πού δέχονται τόν Πυθαγόρα καί τόν Πλάτωνα;...
Ὁ Χριστός, ἀγαπητοί μου, σώζει ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί εἶναι πολύ χαρακτηριστικό τό ὅτι «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο», (Ιω. 1,14)
ὁ Θεός Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος. Ὁ Θεός προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, ἀκριβῶς γιά νά σώσει ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο• διότι ὅ,τι δέν προσλαμβάνεται, δέν σώζεται.
Δέν μπῆκε σέ ἕνα σῶμα, ἀλλά ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό σημαίνει ὅτι πῆρε καί ἀνθρώπινο σῶμα καί ἀνθρώπινη ψυχή• πῆρε καί
τά δυό, τά προσέλαβε, γιά νά τά σώσει καί τά δύο.
Άκόμη εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Κύριος
μᾶς ἔδωσε τό σῶμα Του καί τό αἷμα Του. Δέν μᾶς ἔδωσε τό πνεῦμα Του, ἀλλά τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του, πού ἀναφέρονται στήν ἀνθρώπινη φύση Του. Αὐτά τά δύο, Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, τά παίρνουμε μέ τό σωματικό μας στόμα, καί μέ αὐτά τρέφεται καί ἡ ψυχή μας καί τό σῶμα μας. Ὅλα αὐτά εἶναι ἕνας φοβερός ρεαλισμός.
Ὥστε λοιπόν, ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος θά ἀναστηθεῖ καί θά σωθεῖ.
«Οἱ Πατέρες γιά τό ἀναστημένο σῶμα μας».
Τίθεται ὅμως τό ἐρώτημα: Ποιά θά εἶναι ἣ φύση
τοῦ ἀναστημένου σώματος; Πῶς θά εἶναι αὐτό τό καινούργιο σῶμα;
Λέει ὁ ἱερός Δαμασκηνός: «οἷον τὸ τοῦ Κυρίου σῶμα μετὰ τὴν ἀνάστασιν κεκλεισμένων τῶν θυρῶν
διερχόμενον, ἀκοπίαστον, τροφῆς, ὕπνου καὶ πόσεως ἀνενδεές». Ποιό θά εἶναι τό καινούργιο σῶμα μας; Τό καινούργιο σῶμα θά εἶναι σάν αὐτό τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως ἦταν τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ μετά τήν Ἀνάστασῃ, ἔτσι θά εἶναι καί τό δικό μας. Ἐξάλλου ὁ Χριστός δέν ἔχει κάτι λιγότερο ἤ περισσότερο ἀπό ἐκεῖνο
πού θά μᾶς δώσει. Γιατί; Μήπως εἶχε ἀνάγκη ὁ ἀνενδεής Θεός νά προσλάβει ἀνθρώπινη φύση; Ὄχι. Τότε
γιατί τήν προσέλαβε; Τήν προσέλαβε γιά μᾶς. Καί δέν
θά ἔπαιρνε κάτι παραπάνω ἀπό ἐκεῖνο πού ἐμεῖς δέν
θά μπορούσαμε νά φθάσουμε, διότι αὐτό πού ἔχει ἡ
ἀναστημένη ἀνθρώπινη φύση Του, αὐτό ἀκριβῶς θέλει
νά ἔχουμε κι ἐμεῖς. Κατά συνέπεια ἐκεῖνο πού ἦταν τό
σῶματοῦ Χριστοῦ, αὐτό θά εἶναι καί τό δικό μας.
Καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος τό ὁρίζει αὐτό θαυμάσια ὡς ἑξῆς -καί νά τό θυμᾶστε γιατί εἶναι περίφημο:
«Ποιό θά εἶναι τό καινούργιο σῶμα;» ρωτάει ὁ ἱερός
Χρυσόστομος. Καί ἀπαντᾶ: «Αὐτό, καὶ οὐκ αὐτό».
Αὐτό τό ἴδιο θά εἶναι, ἀλλά ὄχι αὐτό. Τί σημαίνει αὖτό; ᾿Ακοῦστε πῶς τό ἀναπτύσσει περισσότερο: «Αὐτὸ μέν, ὅτι αὐτὴ ἡ οὐσία». Θά εἶναι αὐτό τό ἴδιο σῶμα -αὐτό ἐδῶ τό σῶμα πού βλέπετε!- γιατί θά εἶναι ἡ παλιά του οὐσία: δέν θά εἶναι κάποιο ἄλλο σῶμα. Ὅταν
ὁ Χριστός ἀναστήθηκε, δέν ἄφησε τό παλιό σῶμα ὡς
πεπαλαιωμένο στόν τάφο καί πῆρε κάποιο ἄλλο σῶμα•
ὄχι• ὁ τάφος ἦταν ἄδειος. Γι᾿ αὐτό φέτος μιλήσαμε καί γιά τήν ᾿Ανάσταση τοῦ Χριστοῦ• γιά νά τά δοῦμε αὐτά καί νά τά καταλάβουμε γιά τόν ἑαυτό μας. Συνεπῶς δέν θά πάρουμε κάποιο καινούργιο σῶμα, μέ ἄλλη ὑφή, μέ ἄλλη οὐσία• ἡ οὐσία θά εἶναι ἴδια. «Οὐκ αὐτὸ
δέ, ὅτι βελτίον τοῦτο». Δέν θά εἶναι ὅμως αὐτό, γιατί θά εἶναι βελτιωμένο, καλύτερο. Δηλαδή θά εἶναι τό ἴδιο σῶμα, ἀλλά βελτιωμένο• θά εἶναι «αὐτό, ἀλλά ὄχι αὐτό».
Πῶς νά σᾶς τό πῶ; Εἶναι ἀκριβῶς ὅπως τό νερό,
πού εἴτε γίνεται ὑδρατμός ἤ γίνεται πάγος, δέν παύει
ἀπό τό νά εἶναι τό ἴδιο πράγμα, ἡ ἴδια οὐσία, ἔστω κι
ἄν ἔχει ἄλλες ἰδιότητες, ἔχει ἄλλη μορφή. Ἐδῶ ὅμως δέν θά ἔχουμε ἄλλη μορφή σωματική. Παρακάτω λέει ὁ ἱερός Δαμασκηνός «Μή βλασφημᾶς! Δέν θά πάρουμε ἄλλη μορφή• θά πάρουμε αὐτή πού ἔχουμε». Αλλά σᾶς εἶπα ἕνα παράδειγμα, γιά νά καταλάβετε ὅτι μένει
ἡ οὐσία, ἀλλά βελτιώνεται ἡ φύση.
Καί ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος, γιά νά δείξει ποιό θά εἶναι τό καινούργιο σῶμα, χρησιμοποιεῖ τό παράδειγμα τοῦ κόκκου τοῦ σίτου καί τοῦ σταχυοῦ• ἀκοῦστε τί
λέει: Ἀλλ᾽ ἐρεῖ τις• πῶς ἐγείρονται οἵ νεκροί; ποίῳ
δὲ σώματι ἔρχονται; ἄφρον, σὺ ὃ σπείρεις, οὐ ζωοποιεῖται ἐὰν μὴ ἀποθάνῃ• καὶ ὃ σπείρεις, οὐ τὸ σῶμα τὸ γενησόμενον σπείρεις, ἀλλὰ γυμνὸν κόκκον,
εἰ τύχοι σίτου ἤ τινος τῶν λοιπῶν». (Α' Κορ. 15, 35 - 37)
Δηλαδή: Θά ρωτήσει κάποιος ἀπό ἐκείνους πού ἀρνοῦνται τήν ἀνάσταση: Πῶς θά ἀναστηθοῦνοἷ νεκροί; μέ ποιόν τρόπο θά ἀναστηθοῦν; Ποιό θά εἶναι τό καινούργιο τους σῶμα; Ἄμυαλε, ἐκεῖνο πού ἐσύ σπέρνεις δέν θά φυτρώσει, ἐάν πρῶτα δέν πεθάνει• καί αὐτό πού σπέρνεις δέν εἶναι τό σῶμα πού θά φυτρώσει, ἀλλά εἶναι γυμνός σπόρος σιταριοῦ ἤ ἄλλου ἀπό τούς ὑπόλοιπους σπόρους. ᾿Αναφέρεται τό σιτάρι.
Γι᾿ αὐτό τό βάζουμε καί στά κόλλυβα, στό Μνημόσυνο•
γιά νά μᾶς θυμίζει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Ἐδῶ ὁ ᾿Ἀπόστολος Παῦλος χρησιμοποιεῖ αὐτό τό
ζωντανό παράδειγμα, γιά νά ἐξηγήσει τήν κατάσταση
τοῦ ἀναστημένου νεκροῦ, ὅτι δηλαδή ὅπως συμβαίνει
μέ τό σιτάρι πού πεθαίνει καί σαπίζει γιά νά βγεῖ τό
στάχυ κι ἀπό αὐτό ὁ καρπός, τό ἴδιο θά συμβεῖ καί μέ
τό ἀνθρώπινο σῶμα ὅταν θά ἀναστηθεῖ. Μάλιστα ὑπάρχει ἕνας πολύ ὡραῖος ὁρισμός στή Γεωπονία, πού λέει ὅτι σπόρος εἶναι ἕνα φυτό εὐκόλως μεταφερόμενο. Ὅταν πρωτοάκουσα αὐτόν τόν ὁρισμό, μέ ἐνθουσίασε. Ἕνα φυτό εὐκόλως μεταφερόμενο!
Συνεπῶς ὁ κόκκος τοῦ σίτου περιέχει μέσα του ὁλόκληρο τό στάχυ. Ἔτσι κι ἐδῶ• μέσα μας ἤδη παίρνουμε, τό σπέρμα τῆς ἀθανασίας. Ξέρετε ποιό εἶναι αὖτό; Εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Αὐτό
εἶναι τό σπέρμα τῆς ἀθανασίας. Γι’ αὐτό τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ λέγεται καί φάρμακο ἀθανασίας.
Γι᾿ αὐτό φροντίζουμε νά κοινωνήσει ἐκεῖνος πού
φεύγει ἀπό τήν παροῦσα ζωή᾽ γιά νά πάρει μαζί του τό
φάρμακο τῆς ἀθανασίας, δηλαδή γιά νά ἀναστηθεῖ
«εἰς ζωὴν αἰώνιον».
(Ματθ.25,46)
«Σχέση θνητοῦ καί ἀναστημένου σώματος».
᾿Αλλά σύμφωνα μέ αὐτά πού εἴπαμε, ἀνάμεσα στό πρῶτο σῶμα, τό θνητό, καί τό δεύτερο, τό ἀναστημένο,
ὑπάρχει καί ταυτότητα καί διαφορά. Καί ποιά εἶναι ἡ
διαφορά, ἤ μᾶλλον οἱ, διαφορές;
Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή συνέχεια: «οὕτω καὶ ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν. σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσίᾳ• σπείρεται ἐν ἀτιμίᾳ, ἐγείρεται ἐν δόξῃ• σπείρεται ἐν ἀσθενείᾳ, ἐγείρεται ἐν δυνάμει• σπείρεται σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα
πνευματικόν. ἔστι σῶμα ψυχικόν, καὶ ἔστι σῶμα
πνευματικόν. οὕτω καὶ γέγραπται• ἐγένετο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ᾿Αδὰμ εἰς ψυχὴν ζῶσαν• ὁ ἔσχατος ᾿Αδὰμ εἰς πνεῦμα ζωοποιοῦν• ἀλλ᾽ οὐ πρῶτον τὸ πνευματικόν, ἀλλά τὸ ψυχικόν, ἔπειτα τὸ πνευματικόν. ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἐκ γῆς χοϊκός, ὁ δεύτερος ἄνθρωπος ὁ Κύριος ἐξ οὐρανοῦ. οἷος ὁ χοϊκός,
τοιοῦτοι καὶ οἱ χοϊκοί, καὶ οἷος ὁ ἐπουράνιος, τοιοὔτοι καὶ οἱ ἐπουράνιοι. καὶ καθὼς ἐφορέσαμεν τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ, φορέσομεν καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου».
Δηλαδή: Ἔτσι θά εἶναι καί μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, συνεχίζει τόν παραλληλισμό μέ τόν σίτο. Τό σῶμα, ὅπως ὁ σῖτος, σπέρνεται στόν τάφο φθαρτό, ἀφοῦ πεθάνει, καί ἀνασταίνεται ἄφθαρτο• σπέρνεται μέ ἀτιμίας, ἀνασταίνεται μέ δόξα• σπέρνεται ἀδύναμο, σηκώνεται δυνατό• σπέρνεται σῶμα φυσικό, ζωϊκό, καί ἀνασταίνεται σῶμα πνευματικό, θά τό ἀναλύσουμε λίγο πιό κάτω. Ὑπάρχει σῶμα φυσικό, ξωϊκό, ὑπάρχει καί σῶμα πνευματικό. Ἔτσι εἶναι γραμμένο: «Ἔγινε ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ὁ ᾿Αδάμ, ὄν ζωντανό». (Γέν. 2,7)
καί ὁ ἔσχατος ᾿Αδάμ, ὁ πνευματικός, πού δίνει ζωή.
Ὁ ζωϊκός ᾿Αδάμ εἶναι ὁ
πρῶτος, ὁ γενάρχης μας, ἐνῶ ὁ πνευματικός ᾿Αδάμ εἶναι ὁ Κύριος ἀπό τόν Οὐρανό, ὁ
ἔσχατος ᾿Αδάμ, ὁ Χριστός. Δέν εἶναι ὅμως πρῶτο τό πνευματικό, ἀλλά τό ψυχικό, τό φυσικό• ἔπειτα εἶναι
τό πνευματικό. Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος πλάσθηκε ἀπό τή
γῆ, -χωματένιος ὁ πρῶτος ἄνθρωπος• ὁ Θεός πῆρε χῶμα καί ἔφτιαξε τόν ᾿Αδάμ- ἐνῶ ὁ δεύτερος ἄνθρωπος, δηλαδή ὁ Κύριος, εἶναι ἀπό τόν Οὐρανό: φόρεσε αὐτή τή χοϊκή στολή καί τήν. ἀφθαρτοποίησε. Ὅπως ἐκεῖνος ἦταν χοῖκός, τέτοιοι εἶναι καί οἱ χοῖκοί ἀπόγονοί του• καί ὅπως εἶναι ὁ
ἐπουράνιος, τέτοιοι εἶναι καί οἵ ἀπόγονοι τοῦ Χριστοῦ, ἐπουράνιοι ἄνθρωποι• καί
ὅπως φορέσαμε τήν εἰκόνα τοῦ γήϊνου, ντυθήκαμε τή
φθορά, θά φορέσουμε καί τήν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίοὐ, δηλαδή τήν ἀφθαρσία καί τήν ἀθανασία Του.
Καί τώρα θά πεῖ ἐδῶ κάτι πολύ σπουδαῖο• προσέξτε το: «Τοῦτο δέ φημι, ἀδελφοί, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα βασιλείαν Θεοῦ κληρονομῆσαι οὐ δύνανται, οὐδὲ ἡ φθορὰ τὴν ἀφθαρσίαν κληρονομεῖ». Τοῦτο σᾶς
λέω, ἀδελφοί, ὅτι δέν μπορεῖ ἡ σάρκα καί τό αἷμα νά
χληρονομήσουν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἡ φθορά
κληρονομεῖ τήν ἀφθαρσία. Ποιά «σάρκα καί αἱμα»;
Εἶναι ἡ ζωϊκή μορφή. Τώρα, ὅπως εἰμαι, δέν μπορῶ νά μπῶ στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Πρέπει ἀπό ψυχικός, ἀπό
ζωϊκός, ἀπό βιολογικός, νά γίνω πνευματικός• ἀλλιῶς
δέν μπορῶ νά μπῶ μέσα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί
στή συνέχεια λέει τό περίφημο: «δεῖ γὰρ τὸ φθαρτὸν τοῦτο -Ποιό «τοῦτο»; Τοῦτο... τό σῶμα τοῦτο! Ἄν εἴχαμε τόν Παῦλο ἐδῶ, θά μᾶς τό ἔδειχνε: «τοῦτο»! -ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν καὶ τὸ θνητὸν τοῦτο -πάλι
«τοῦτο»!- ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν». Διότι πρέπει αὐτό
τό φθαρτό σῶμα νά ντυθεῖ τήν ἀφθαρσία καί αὐτό τό θνητό σῶμα νά ντυθεῖ τήν ἀθανασία. Ἐἶναι δύο διαφορετικά πράγματα ἡ ἀφθαρσία καί ἡ ἀθανασία.
Συνεπῶς βλέπουμε ἐδῶ ὅτι τό σῶμα μας αὐτό θά γίνει ἄφθαρτο καί ἀθάνατο• ἀλλιώτικα δέν μπαίνει στή
Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
᾿Αλλά ἂς διευκρινίσουμε μέ συντομία τί σημαίνει
«πνευματικό σῶμα».
«Τί εἶναι τό «πνευματικό σῶμα»;
Λέει ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας τό ἑξῆς:
«Τὸ μὲν σῶμα ὃ νῦν ἔχομεν ψυχικόν ἐστι, τουτέστιν ψυχῇ διοικούμενον καὶ ζωογονούμενον ταῖς
φυσικαῖς καὶ ψυχικαῖς ποιότησι καὶ δυνάμεσι. τὸ δὲ
μετὰ τὴν ἀνάστασιν πνευματικὸν ὁ Παῦλος ὠνόμασεν, ἤγουν πνεύματι ζωογονούμενον βίῳ καὶ διοικούμενον καὶ οὐ ψυχῇ, τρόπῳ ἀποῤῥήτῳ καὶ πνευματικῷ πρὸς ἀφθαρσίαν μεταστοιχειωθὲν καὶ ἐν
ταύτῃ συντηρούμενον».
Δηλαδή: Τό σῶμα πού ἔχουμε τώρα εἶναι ζωικό, δηλαδή διοικεῖται ἀπό τίς ἀνώτερες καί κατώτερος δυνάμεις τῆς ψυχῆς καί ζωογονεῖται ἀπό τίς φυσικές καί ψυχικές δυνάμεις. Τό σῶμα ὅμως μετά τήν ἀνάστασῆ, τό «πνευματικό», ὅπως τό ὀνόμασε ὁ᾿Απόστολος Παῦλος, δέν θά διοικεῖται πλέον ἀπό τήν ψυχή, ἀλλά ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Γι᾿ αὐτό καί λέγεται «πνευματικό». Προσέξτε ὅμως: Ὅταν λέμε «πνευματικό σῶμα», δέν ἐννοοῦμε ἄϋλο• αὐτή εἶναι πλατωνική πλάνη• ἀλλά ἐννοοῦμε ὅτι ἡ ὕπαρξή μας δέν διοικεῖται ἀπό ζωϊκές δυνάμεις, ἀλλά διοικεῖται πλέον καί συντηρεῖται ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ἔτσι, ἀφοῦ τό σῶμα μεταστοιχειώθηκε καί ἔγινε ἄφθαρτο κατά τρόπο μυστικό, μέσα στήν ἀφθαρσία συντηρεῖται.
Θά πεῖ πάλι ὁ Ἱερός Δαμασκηνός: «...ἀκοπίαστον,
τροφῆς, ὕπνου καὶ πόσεως ἀνενδεές»• δέν θά κοπιάζει τό σῶμα μας, δέν θά ἔχει ἀνάγκη οὔτε ἀπό τροφή οὔτε ἀπό ὕπνο οὔτε νά πιεῖ καί νά φάει, δέν θά ἔχει ἀνάγκη ἀπό τίποτε. ᾿Ακόμη: «Ἔσονται γάρ, φησὶν ὃ Κύριος, ὡς οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ• οὐ γάμος ἔτι, οὐ
τεκνογονία. Φησὶ γοῦν ὃ θεῖος ᾿Απόστολος• Ἡμῶν
γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει, ἐξ οὗ καὶ σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν, ὃς καὶ μετασχηματίσει τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν εἰς τὸ γενέσθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώματι τῆς δόξης αὖτοῦ• οὐ τὴν εἰς ἑτέραν μορφὴν μεταποίησιν λέγων -ἄπαγε- τὴν ἐκ φθορᾶς δὲ μᾶλλον εἰς ἀφθαρσίαν
ἐναλλαγήν».
Δηλαδή: Οἱ ἄνθρωποι θά εἶναι σάν ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Δέν θά εἶναι πνεύματα, ὅπως οἵ ἄγγελοι, ἀλλά δέν θά χρειάζονται αὐτά πού ἔχουν ἀνάγκη στόν παρόντα κόσμο. Δέν θά ὑπάρχει γάμος, οὔτε τεκνογονία.
Ποῦ εἶναι οἱ Χιλιαστές, πού λένε ὅτι στή Βασιλεία τοῦ
Θεοῦ, ἐδῶ στή γῆ, θά τρῶμε καί θά πίνουμε καί θά
παντρευόμαστε, ἀλλά δέν θά κάνουμε παιδιά;... Αὐτές
εἶναι πλάνες. Λέει λοιπόν ὁ θεῖος ᾿Απόστολος ὅτι τό
πολίτευμά μας εἶναι στόν οὐρανό, ἀπ’ ὅπου καί προσμένουμε τόν Κύριο Ἰησοῦ, ὁ ὁποῖος αὐτό τό σῶμα μας τό ταπεινωμένο -ταπεινωμένο θά πεῖ τιποτένιο, δηλαδή αὐτό πού ἔχει ὑποστεῖ φθορά- θά τό μεταποιήσει καί θά τό κάνει «σύμμορφο», τῆς ἴδιας μορφῆς μέ τό ἔνδοξο σῶμα Του. Ὅ,τι δόξα ἔχει ὁ Χριστός, θά ἔχουμε κι ἐμεῖς. Δέν ἐννοῶ βεβαίως ὅτι θά ἔχουμε μεταποίηση τοῦ σώματός μας σέ ἄλλη μορφή, ἄλλο σῶμα•
ὄχι• ἀλλά θά ἔχουμε πέρασμα ἀπό τή φθορά στήν ἀφθαρσία.
Αὐτά μᾶς λέει ὁ ἱερός Δαμασκηνός. Ἀλλά ἄς δοῦμε καί στήν Ἁγία Γραφή σύντομα, ἀγαπητοί μου, τίς ἰδιότητες τοῦ ἀναστημένου σώματόςμας.
« Ἢ Ἁγία Γραφή γιά τό ἀναστημένο σῶμα».
Ὁ Κύριος λέει ὅτι «ἐν τῇ ἀναστάσει», στήν ἀνάσταση, «οὔτε παντρεύονται οὔτε νυμφεύονται», «ἀλλ᾽ ὡς ἄγγελοι Θεοῦ ἐν οὐρανῷ εἰσι»,
(Ματθ. 22,30./Μάρκ.12,25./Λουκ.20,35-36)
ἀλλά εἶναι ὅπως οἱ ἄγγελοι στόν Οὐρανό.
᾿Ακόμη ὁ ᾿Απόστολος λέει: «τὰ βρώματα τῇ κοιλίᾳ καὶ ἡ κοιλία τοῖς βρώμασιν• ὁ δὲ Θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταργήσει». (Α' Κορ. 6,13)
Τά φαγητά ἀνήκουν στό πεπτικό σύστημα, καί τό πεπτικό σύστημα ἀνήκει στά
φαγητά• ὁ Θεός καί αὐτήν καί αὐτά θά τά καταργήσει. Δέν θά ἔχουμε, ἀνάγκη τροφῆς. Ἄν ὁ
ἀναστάς Κύριος ἔφαγε, ἔφαγε κατά τρόπο ἀκατανόητο, γιά νά
πιστοποιήσει ὅτι πραγματικά ἔχει σῶμα καί ὅτι δέν εἷναι φάντασμα• ὄχι ὅτι εἶχε ἀνάγκη τροφῆς.
Άκόμη στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως βλέπουμε τό
ἑξῆς: «Καὶ ἐξαλείψει, ἀπ’ αὐτῶν ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον
ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος, οὔτε κραυγή, οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι• ὅτι τὰ πρῶτα ἀπῆλθον. Καὶ εἶπεν ὁ καθήμενος ἐπὶ τῷ θρόνῳ• ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα».
(Αποκ. 21,4-5) Δηλαδή:
Ἀπό αὐτούς -πού θά ἀναστηθοῦν «εἰς ζωήν αἰώνιον»- ὁ Θεός θά ἐξαλείψει κάθε δάκρυ, καί δέν θά ὑπάρχει πλέον ὁ θάνατος, οὔτε πένθος, οὔτε κραυγή, οὔτε πόνος. Αὐτά δέν θά ὑπάρχουν πλέον• πέρασαν τά πρωτινά. Αὐτά τά πρωτινά εἶναι ἣ παροῦσα ζωή, ὅπως τὴν γνωρίζουμε, ἐδῶ στήν «κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος».
(Ψαλμ. 83,7)
Καί εἶπε αὐτός πού καθόταν στόν θρόνο: «Νά, τά κάνώ ὅλα καινούργια»!...
Καί ὁ Κύριος μᾶς λέει: «τότε οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς αὖτῶν». (Ματθ. 13,43)
Τότε οἱ δίκαιοι θά λάμψουν σάν τόν ἥλιο. Καί ἡ ψ️υχή καί τό σῶμα τοὺς θά λάμψει σάν τόν ἥλιο! Ναί. Πῶς; Ὅπως Ἐκεῖνος μεταμορφώθηκε στό ὄρος Θαβώρ! Αὐτό εἶναι τό μέλλον τοῦ ἀνθρώπου, ἡ δόξα τοῦ ἀνθρώπου! Καταπληκτική δόξα!
Ποιός ἄνθρωπος, παρακαλῶ, ποιό φιλοσοφικό σύστημα, ποιά σκέψη ἀνθρώπινη, ἀνέβασε ποτέ τόν ἄνθρωπο σ᾽ αὐτή τή δόξα;... Καί λένε μερικοί ὅτι τάχα ὁ Χριστιανισμός καταδικάζει τόν ἄνθρωπο!... Τί λέτε;
τόν κατεβάζει, ἤ τόν ἀνεβάζει σέ μία ὑπέρτατη δόξα, πού ποτέ δέν συνέλαβε ἀνθρώπινο μυαλό;...
Καί αὐτά μέν θά συμβοῦν στούς δικαίους. ᾿Αλλά τί
θά συμβεῖ στούς ἀσεβεῖς καί ἁμαρτωλούς;
Ὑπάρχει μία διάκριση, ἀγαπητοί μου, μεταξύ φύσεως καί θελήσεως, ὅπως τήν ὁρίζει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Ὡς πρός τή φύση, ἡ ἀθανασία θά δοθεῖ σέ ὅλους, ἀνεξαρτήτως τῆς θελήσεώς μας, εἴτε τό θέλουμε εἴτε δὲν τὸ θέλουμε. Επειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι κοινή καί δέν ρωτηθήκαμε γιά νά γεννηθοῦμε -δέν μᾶς ρώτησαν: «Θέλεις νά γεννηθεῖς;»!- κατά παρόμοιο τρόπο δέν θά ρωτηθοῦμε καί γιά νὰ αναστηθοῦμε.
Ὁ Θάνατος και ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ προσφέρουν τήν ἀθανασία καί τήν ἀφθαρσία σέ ὅλους μας ἀκριβῶς μέ τόν ἴδιο τρόπο, ἀφοῦ ὅλοι ἔχουμε τή φύση τοῦ Χριστοῦ, πού ἔγινε ἄνθρωπος καί ἔμεινε ἀθάνατος καί ἄφθαρτος. Γι᾿ αὐτόν τόν λόγο ἧ ἀνάσταση θά εἶναι ἀναγκαστική! Εἴτε τό
θέλει κανείς εἴτε δέν τό θέλει, θά ἀναστηθεῖ!
Λέει ὁ πατήρ Ἰουστῖνος Πόποβιτς τό ἑξῆς θαυμάσιο: «Ἐάν οἱ ἄνθρωποι καταδίκασαν τόν Θεό σέ θάνατο -εἴτε σταυρώνοντάς Τον, εἴτε διακηρύσσοντας ὅτι ὁ Θεός πέθανε!- Ἐκεῖνος τούς καταδίκασε σέ ἀθανασία!». Εἶναι φοβερό πράγμα νά θέλεις νά μήν ὑπάρχεις, καί νά μή τό μπορεῖς. Εἶναι φοβερό!
Λοιπόν, αὐτό εἶναι ἀναγκαστικό, θά ἀναστηθοῦμε
ὅλοι• ἀλλά ἡ εὐλογία θά δοθεῖ μόνο σ᾽ ἐκείνους τούς ὁρισμένους, πού θά ἐπιθυμήσουν τήν αἰώνια ζωή καί θά ἑνωθοῦν μέ τόν Χριστό ἀπό τήν παροῦσα ζωή. Συνεπῶς μεταξύ φύσεως καί θελήσεως ὑπάρχει αὐτή ἡ διάκριση. Ὡς πρός τή φύση, θέλουμε δέν θέλουμε, θά
ἀναστηθοῦμε: ὡς πρός τή θέληση ὅμως, τό νά θέλουμε
δηλαδή νά κερδίσουμε τήν αἰώνια ζωή ἤ ὄχι, αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς. Συνεπῶς γιά τούς εὐσεβεῖς θά γίνει «ἀνάσταση ζωῆς», γιά τούς ἀσεβεῖς θά γίνει «ἀνάσταση κρίσεως». Οἱ ἀσεβεῖς θά ἔχουν ἀθανασίαν καί ἀφθαρσία, ὅπως καί οἱ εὐσεβεῖς• ὄχι ὅμως αἰώνια ζωή, ἀλλά τήν αἰώνια κόλαση καί καταδίκη.
Λέει ὃ Κύριος: «καὶ βαλοῦσιν
αὐτούς εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρός• ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων». Καί: «καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον».
(Ματθ. 13,42./25,46)
Σημειώνει ὁ Ιερός Δαμασκηνός στό ἴδιο βιβλίο, τό 4ο, στήν 100ή παράγραφο: «Άναστησόμεθα τοιγαροῦν τῶν ψυχῶν πάλιν ἑνουμένων τοῖς σώμασιν ἀφθαρτιζομένοις καὶ ἀποδυομένοις τὴν φθορὰν καὶ
παραστησόμεθα τῷ φοβερῷ τοῦ Χριστοῦ βήματι, καὶ παραδοθήσεται ὁ διάβολος καὶ οἱ δαίμονες αὖτοῦ καὶ ὁ ἄνθρωπος αὐτοῦ, ἤγουν ὁ ἀντίχριστος καὶ οἱ ἀσεβεῖς καὶ ἁμαρτωλοί, εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον, οὐχ ὑλῖκὸν οἷον τὸ παρ᾽ ἡμῖν, ἀλλ᾽ οἷον εἰδείη Θεός».
Δηλαδή: Αὐτό τό αἰώνιο πῦρ δέν εἶναι ὑλικό, ὅπως εἶναι τό γνωστό μας πῦρ, ἡ γνωστή μας φωτιά, ἀλλά αἰώνιο, εἶναι ἐκεῖνο πού ξέρει ὁ Θεός. Καταλαβαίνουμε ποιό εἶναι, χωρίς νά τό ξέρουμε βέβαια• εἷναι ἡ θεία δόξα, ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια• εἶναι ἡ θεία δόξα,
πού πηγάζει ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ καί περνάει ἀπό τούς δικαίους ὡς φῶς καί ὄχι ὡς πῦρ, καί φθάνει στήν Κόλαση ὡς πῦρ καί ὄχι ὡς φῶς. Ἡ ἴδια θεία δόξα εἶναι, μέ τή διαφορά πῶς στοῦς εὐσεβεῖς εἶναι ὡς Φῶς καί στούς ἀσεβεῖς εἶναι ὡς πῦρ, ὡς φωτιά, ὅπως λέει
καί ὁ Μέγας Βασίλειος στήν Ἑξαήμερό του.
Πάρτε καί τήν ἡλιακή ἀκτίνα. Ἔχει πολλά στοιχεῖα• δυό βασικά εἶναι ἡ φωτεινότητα καί ἡ θερμότητα.
Τήν φωτεινότητα μποροῦμε νά τήν κρατήσουμε χωρίς τή θερμότητα, ὅπως καί τή θερμότητα μποροῦμε νά τήν
ἔχουμε χωρίς τή φωτεινότητα. Αὐτό ἀκριβῶς συμβαίνει, ἀγαπητοί μου, καί μέ τή δόξα τῶν δικαίων καί τήν τιμωρία τῶν ἀσεβῶν. Αὐτό εἶναι τό «πῦρ»• ἀλλά πῶς
θά εἶναι αὐτό, μόνον ὁ Θεός γνωρίζει.
Καί λέει στή συνέχεια: «οἱ δὲ τὰ ἀγαθὰ πράξαντες ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος, σὺν ἀγγέλοις εἰς ζωὴν αἰώνιον σὺν τῷ κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ, ὁρῶντες αὐτὸν ἀεὶ καὶ ὁρώμενοι καὶ ἄληκτον τὴν ἀπ’ αὐτοῦ εὐφροσύνην καρπούμενοι». Δηλαδή: Αὐτοί πού ἔπραξαν τά ἀγαθά θά λάμψουν ὅπως ὁ ἥλιος, μαζί μέ τούς ἀγγέλους, στήν αἰώνια ζωή, μαζί μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Ὁποῖο θά βλέπουν πάντοτε καί θά βλέπονται ἀπό Αὐτόν, ἀπολαμβάνοντας τήν χωρίς τέλος εὐφροσύνη Του, αἰνοῦντες Αὐτόν, μαζί μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, στούς ἄπειρους αἰῶνες τῶν αἰώνων! ᾿Αμήν.
«Πῶς θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν»;
Καί ἀκόμα ἕνα τελευταῖο: Ποιός θά εἶναι ὁ τρόπος τῆς ἀναστάσεως; Πῶς θά ἀναστηθοῦμε; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει στήν Α΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολή του τά ἑξῆς: «Ἰδοὺ μυστήριον ὑμῖν λέγω», νά, σᾶς λέω ἕνα μυστήριο• «πάντες μὲν οὐ κοιμηθησόμεθα» -βλέπετε τό ρῆμα; «κοιμηθησόμεθω»•
ὄχι τεθνηξόμεθα- ὅλοι δέν θά πεθάνουμε, «πάντες δὲ
ἀλλαγησόμεθα», ἀλλά ὅλοι θά ἀλλαχθοῦμε. Δηλαδή ὅταν θά ἔλθει ὁ Χριστός, τότε θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Βεβαίως θά ζοῦν ἄνθρωποι ἐπάνω στή γῆ• ἄς ποῦμε, ὅπως ἐμεῖς αὐτή τή στιγμή. Γι’ αὐτό μιλάει σέ πρῶτο πληθυντικό• γιατί βάζει καί τόν ἑαυτό του. Βλέπετε ἐδῶ πόσο σύμφωνο εἶναι αὐτό μέ τόν λόγο τοῦ
Κυρίου, πού εἶπε «δέν εἶναι δικό σας θέμα νά ξέρετε πότε θά γίνουν αὐτά» (Πράξ. 1,6-7); Αὐτό σημαίνει ὅτι καί ὁ Παῦλος δέν ξέρει πότε θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Λοιπόν, θά ὑπάρχουν ἄνθρωποι ἐπάνω στή γῆ, ἕκατομμύρια ἄνθρωποι. Ἐκεῖνοι πού τότε θά ζοῦν δέν θά πεθάνουν, ἀλλά θά ἀλλαχθοῦν, κι ἀπό φθαρτοί θά γίνουν ἄφθαρτοι, κι ἀπό θνητοί ἀθάνατοι• δέν θά δοκιμάσουν θάνατο.
Πῶς θά γίνουν αὐτά; Ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος λέει
«ἔν ἀτόμῳ, ἕν ῥιπῇ ὀφθαλμοῦ». Τό «ἐν ἀτόμῳ» εἶναι τό ἄτομο τοῦ χρόνου, πού σημαίνει κάτι πού δέν κόβεται σέ μικρότερα κομμάτια. Δηλαδή αὐτά θά γίνουν σέ ἕνα κλάσμα τοῦ χρόνου, τόσο μικρό, πού δέν μποροῦμε νά τό συλλάβουμε• τόσο γρήγορα. Καί ἐπειδή τήν
ἐποχή ἐκείνη δέν ὑπῆρχε κανένα παράδειγμα γιά νά
δείξει τό ἐλάχιστο αὐτό κομματάκι τοῦ χρόνου, ὁ Άπόστολος χρησιμοποιεῖ τήν «ριπή τοῦ ὀφθαλμοῦ», τὸ ἀνοιγόκλειμα τῶν ματιῶν. Αὐτό βεβαίως εἶναι μεγάλο
χρονικό διάστημα, ἀλλά δέν τό ἀντιλαμβανόμαστε. Τό
ἀνοιγόκλειμα τῶν ματιῶν μας δέν μᾶς ἐμποδίζει στή θέα τῶν ἀντικειμένων• βλέπουμε ἀδιάκοπα τά ἀντικείμενα. Τόσο γρήγορα λοιπόν θά γίνει αὐτή ἡ ἀλλαγή τῶν ζώντων σέ ἀθάνατους καί ἄφθαρτους, ἀλλά καί ἣ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Τόσο γρήγορα! Καί συνεχίζει: «ἐν τῇ ἐσχάτῃ σάλπιγγι• σαλπίσει γάρ, καὶ οἷ νεκροὶ ἐγερθήσονται ἄφθαρτοι, καὶ ἡμεῖς ἀλλαγησόμεθα»,
(Α' Κορ. 15,51-52) καί οἱ νεκροί θά ἀναστηθοῦν ἄφθαρτοι, καί
ἐμεῖς θά ἀλλαχθοῦμε καί θά γίνουμε ἐπίσης ἄφθαρτοι.
Λέει δέ ἀκόμα στήν Α΄ Πρός Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή του τά ἑξῆς: «Τοῦτο ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ Κυρίου, ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου οὐ μὴ φθάσομεν τοὺς Κοιμηθέντας• ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν Φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ’ οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα»
(Α' Θεσ. 4,15-17)
Δηλαδή: Αὐτό σᾶς λέμε, ὅπως μᾶς τό εἶπε ὁ Κύριος, ὅτι ἐμεῖς πού θά ζοῦμε μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου δέν θά πεθάνουμε, διότι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μέ διαταγή
-εἶναι σημεῖο• δέν ξέρουμε τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτό- μέ φωνή ἀρχαγγέλου καί μέ σάλπιγγα Θεοῦ θά κατεβεῖ ἀπό τόν οὐρανό, καί πρῶτα θά
ἀναστηθοῦν οἱ νεκροί ἐν Χριστῷ• ἔπειτα ἐμεῖς πού
θά ζοῦμε θά ἁρπαχθοῦμε μέσα σέ νεφέλες, μαζί μ’ αὐτούς πού θά ἀναστηθοῦν, νά προϋπαντήσουμε τόν Κύριο στόν ἀέρα, καί ἔτσι θά εἴμαστε πάντοτε, στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων, μαζί μέ τόν Χριστό.
Ὁ Κύριος θά κατέρχεται, κι ἐμεῖς θά ἀνερχόμαστε. Ὅπως ἀκριβῶς συνέβη καί στήν ᾿Ανάληψη τοῦ Χριστοῦ. Γι᾿ αὐτό οἱ δύο ἄγγελοι εἶπαν: «Μέ τόν τρόπο πού Τόν εἴδατε νά ἀνέρχεται, μέ τόν ἴδιο τρόπο θά ἔλθει ξανά».
(Πράξ. 1,11)
Ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος λέει «εἰς ἀέρα». Δηλαδή ποῦ; Κάπου• ὁ Θεός ξέρει.
Προσέξτε ὅμως: Οἱ ἁμαρτωλοί δέν θά ἁρπαχθοῦν μέσα σέ «νεφέλες»: θά μείνουν κάτω στή γῆ. Τί θά γίνει μ᾽ αὐτούς καί πῶς θά πᾶνε στήν Κόλαση, ὁ Θεός τά ξέρει• δέν πολυπραγμονοῦμε, δέν ξέρουμε παρακάτω.
᾿Αλλά αὐτοί δέν θά ἔλθουν «εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου.
καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα».
Καί ἔτσι θά εἴμαστε στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων, πάντοτε, μαζί μέ τόν Χριστόν.
Ἐπίλογος.
᾿Αγαπητοί μου, νά μέ συμπαθήσετε πού ἔτρεχα λίγο νά τά πῶ γρήγορα, γιά νά μήν σᾶς ἀφήσω στή μέση.
Μέ τή βοήθεια τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, φθάσαμε στό τέλος τῶν φετεινῶν μας θεμάτων, πού, ὅπως εἴδατε, ἀναφέρονταν στήν ᾿Ανάσταση τοῦ Χριστοῦ καί στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Μέ τά θέματα αὐτά τελειὦνει, ὅπως ἀναφέρθηκε ἤδη, καί ἡ ἑρμηνεία τοῦ Κατά Λουκᾶν εὐαγγελίου. Ώς πρός τά Πάθη δέ καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας, χρησιμοποιήσαμε καί τούς τέσσερις Εὐαγγελιστές. Ασχοληθήκαμε ἕξι ὁλόκληρα χρόνια. Ἄς εὐχαριστήσουμε πραγματικά τόν ἀγαθό καί φιλάνθρωπο Κύριό μας γιά τή μεγάλη Του αὐτή εὐλογία. Ἐγώ τό θεωρῶ ὡς μιά πολύ μεγάλη εὐλογία
αὐτό.
Στά θέματα τῶν ἐτῶν αὐτῶν, ὅπως ἀντιληφθήκατε, ἡ Ἐνανθρώπιση τοῦ Θεοῦ Λόγου, μαζί μέ ὅλα τά θαυμαστά γεγονότα πού τήν χαρακτηρίζουν, καταλήγει
στή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή συνίσταται στή συμφιλίωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, στή νίκη κατά τοῦ
Ἅδου καί τοῦ θανάτου, στήν ἀνάσταση τοῦ σώματος καί στήν αἰώνια ζωή. Αὐτό εἶναι ἡ σωτηρία.
Πολύ ὡραῖα γράφει ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος στήν
Α΄ Πρός Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή του, ὅταν ἀρχίζει τό
θέμα του γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν: «οὐ θέλομε δὲ ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, περὶ τῶν κεκοιμημένων, ἵνα μὴ λυπῆσθε καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα».
(Α' Θεσ. 4,13)
Δέν θέλουμε ἐσεῖς, ἀδελφοί, νά ἔχετε ἅγνοια γιά τούς κεκοιμημένους, τούς νεκρούς μας, γιά νά μή λυπᾶστε ὅπως ἐκεῖνοι πού δέν ἔχουν τήν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν. Αὐτός ἦταν καί σέ μᾶς ἐδῶ ὁ σκοπός πού ἑρμηνεύθηκαν, λέχθηκαν καί ἀναλύθηκαν τά θέματα αὐτά, ἀγαπητοί μου: «ἵνα μὴ λυπῆσθε καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα»! Γιά
νά μή λυπᾶστε μέ τήν κατά κόσμον λύπη, τήν ἁμαρτωλή λύπη, πού εἶναι ἕνα ἀπό τά ἑπτά θανάσιμα ἁμαρτήματα. Αὐτοί πού λυποῦνται ἔτσι, δέν ἔχουν τήν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς βεβαιώνει τοῦτο, ὅτι θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν!
Ἐπίσης ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος, ἀφοῦ ἀναλύει τό
μεγάλο θέμα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν στό θαυμάσιο ἐκεῖνο κεφάλαιο,τό 15ο τῆς Α΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς του, τελειώνει ὡς ἑξῆς: «Ὥστε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ἑδραῖοι γίνεσθε, ἀμετακίνητοι, περισσεύοντες ἐν τῷ ἔργῳ τοῦ Κυρίου πάντοτε, εἰδότες ὅτι ὁ κόπος ὑμῶν οὐκ ἔστι κενὸς ἐν Κυρίῳ».
(Α' Κορ. 15,58)
Ὥστε λοιπόν, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, νά εἶστε σταθεροί, πιστεύοντες στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, νά εἶστε
ἀμετακίνητοι, νά ἐργάζεστε πάντοτε στό ἔργο τοῦ
Κυρίου μέ πολύ ζῆλο.
Μάλιστα ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων λέει ὅτι ρίζα κάθε ἀγαθοεργίας καί κάθε καλῆς πράξεως εἶναι ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
(Ἅγ. Κύριλλος Ἱεροσολύμων) «Ρίζα πάσης τῆς ἀγαθοεργίας ἡ τῆς ἀναστάσεως ἐλπίς. ἡ γὰρ προσδοκία τῆς
μισθαποδοσίας νευροῖ τὴν ψυχὴν εἰς ἐργασίαν ἀγαθήν. ἕτοιμος μὲν γὰρ ἅπας ἐργάτης εἰς τὸ ὑπομεῖναι τοὺς καμάτους, ἐάν προβλέπῃ τῶν καμάτων τὸν μισθόν• τοῖς δὲ ἀμισθὶ κάμνουσι προκαταπίπτει καὶ ἡ ψυχὴ μετὰ τοῦ σώματος. στρατιώτης ἔπαθλα προσδοκῶν εἰς πολέμους ἕτοιμος• οὐδεὶς δὲ ἀκρίτω βασιλεῖ στρατευόμενος τῷ μὴ παρέχοντι βραβεῖα τῶν καμάτων ἕτοιμος εἰς τὸ ὑπεραποθανεῖν. οὕτω καὶ πᾶσα ψυχὴ πιστεύουσα μὲν εἰς ἀνάστασιν φείδεται ἑαυτῆς εἰκότως, ἀπιστοῦσα δὲ τῇ ἀναστάσει γίνεται ἔκδοτος εἰς ἀπώλειαν. ὁ πιστεύων ὅτι μένει τὸ σῶμα εἰς ἀνάστασιν φείδεται τῆς στολῆς καὶ οὐ μολύνει τοῦτο πορνείαις, ὁ δὲ ἀπιστῶν τῇ ἀναστάσει δίδωσιν ἑαυτὸν εἰς πορνείας, ὡς ἀλλοτρίῳ παρακεχρημένος τῷ ἰδίῳ σώματι.»
Ἄν ξέρουμε ὅτι θά ἀναστηθοῦμε, αὐτό εἶναι ἡ ρίζα κάθε ἀρετῆς, κάθε
καλῆς πράξεως, κάθε καλῆς κινήσεως. Γιατί; Διότι
γνωρίζουμε, ὅπως λέει ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος, ὅτι ὁ κόπος μας δέν πάει χαμένος. Καί γιατί δέν πάει χαμένος;
Γιατί Χριστός Ἀνέστη!...
᾿Αδελφοί μου, αὐτό τονίζει ἰδιαιτέρως καί ὁ Ἅγιος
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στόν Κατηχητικό Λόγο του:
«Ανέστη Χριστός, καὶ νεκρὸς οὐδεὶς ἐπὶ μνήματος.
Χριστὸς γὰρ ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο• αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν»!
6η ομιλία στην κατηγορία « Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/h-anastasis-tvn-nekrvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40rGCaIN1q0EiOT8FsCxhgQw
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
Αθανάσιος Άμβωνας.
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
