†.Στην ευχή της αγίας Αναφοράς της Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου, διαβάζουμε τους εξής λόγους: «Και κατελθών δια του σταυρού εις τον Άδην, ίνα πληρώση εαυτού τα πάντα, έλυσε τας οδύνας του θανάτου. και αναστάς τη τρίτη ημέρα και οδοποιήσας πάση σαρκί την εκ νεκρών ανάστασιν, καθότι ουκ ην δυνατόν κρατείσθαι υπό της φθοράς τον αρχηγόν της ζωής, εγένετο απαρχή των κεκοιμημένων, πρωτότοκος εκ των νεκρών, ίνα η αυτός τα πάντα εν πάσι πρωτεύων».
Όπως είναι γνωστό, η Θεία Λειτουργία στη δομή της είναι μία επιτομή του περιεχομένου ολόκληρης της Πίστεώς μας και η οποία δομή πλαισιώνει το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Μόνο εάν πλαισιωθεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας με το περιεχόμενο της Πίστεως, τότε μπορούμε να πούμε ότι γίνεται το μυστήριο κατανοητό, ή καλύτερα αξιοποιείται καταλλήλως. Διότι, το να λέω ότι θα τελέσω τη Θεία Λειτουργία, θα κοινωνήσω και δέν ξέρω τι είναι όλα αυτά τα πράγματα και δέν γνωρίζω το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το Mυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, βεβαίως όπως αντιλαμβάνεστε δεν μπορώ να αξιοποιήσω καταλλήλως το Μυστήριο αυτό για δικό μου φυσικά όφελος. Στό κείμενο που σας διάβασα παρατηρούμε να υπάρχει μία σύνδεση οργανική και αδιάσπαστη μεταξύ του γεγονότος της Αναστάσεως του Χριστού και του μελλοντικού γεγονότος της αναστάσεως των νεκρών. Θα σας το ξαναδιαβάσω: «Και κατελθών δια του σταυρού εις τον Άδην, ίνα πληρώση εαυτού τα πάντα, έλυσε τας οδύνας του θανάτου. Αναστάς τη τρίτη ημέρα και οδοποιήσας (άνοιξε τον δρόμο) πάση σαρκί την εκ νεκρών ανάστασιν». Δηλαδή ο Χριστός με τη δική Του Ανάσταση άνοιξε τον δρόμο για την ανάσταση των νεκρών -οδοποιώ θα πεί ανοίγω δρόμο- άνοιξε τον δρόμο στην κάθε σάρκα, στόν κάθε άνθρωπο, αμαρτωλό και δίκαιο, μικρό και μεγάλο, σε οποιονδήποτε, από τον Αδάμ και την Εύα έως ότου υπάρχουν άνθρωποι. Ότι με την δική του ανάσταση άνοιξε τον δρόμο της αναστάσεως των νεκρών. Και που θα αναστηθεί «πάσα σάρξ», κάθε άνθρωπος. Και συνεχίζει: «εγένετο απαρχή των κεκοιμημένων, (Δηλαδή ο Χριστός είναι ο πρώτος από τους κεκοιμημένους που ανασταίνεται) πρωτότοκος εκ των νεκρών, (είναι ο πρώτος νεκρός) ίνα η αυτός τα πάντα εν πάσι πρωτεύων». (για να είναι Αυτός μπροστά, να ανοίγει Εκείνος τον δρόμο, γιά εκείνο το οποίο θα επιτελεσθεί στον κάθε άνθρωπο.) Όπως, για παράδειγμα, ο Χριστός αναστήθηκε, για να αναστηθούμε• ο Χριστός αναλήφθηκε, για να αντιληφθούμε• ο Χριστός μεταμορφώθηκε, για να μεταμορφωθούμε. Συνεπώς βλέπουμε ότι όλα εκείνα τα οποία σαν γεγονότα υπάρχουν στο πρόσωπο του Χριστού δεν είναι παρά μία προ-οδοποίηση, ένα άνοιγμα, στο τί θά είμαστε και εμείς. Γι' αυτόν τον λόγο, εάν ρωτήσουμε γιατί αναστήθηκε ο Χριστός, θα μπορούσαμε να δώσουμε δύο θεμελιώδεις απαντήσεις. Η μία είναι ότι με την Ανάστασή Του ο Χριστός απέδειξε τη θεότητά Του, οτι είναι υπερφυές θαύμα, είναι κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε ένας άνθρωπος να το κάνει, και συνεπώς μόνο ο Θεός μπορεί. 'Αρα αποδεικνύει ο Ιησούς Χριστός ότι είναι Θεάνθρωπος, διότι η Ανάστασή Του αναφέρεται στο σώμα του, αλλά υπάρχει η θεότητά Του η οποία έδωσε την Ανάσταση εις το σώμα του. Συνεπώς με την Ανάσταση του Χριστού τί βλέπουμε; Όλα τα θαύματα του Χριστού, η διδασκαλία Του, ο ηθικός και άγιος βίος Του, να καταξιώνονται από την Ανάστασή Του. Διότι, αν το θέλετε, ωραία πράγματα έχουν διδάξει και άλλοι σοφοί και σπουδαίοι άνθρωποι, αλλά δεν ήταν θεοί. Θαύματα έκαναν και Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης• αλλά δεν ήταν θεοί. Ενώ εδώ, ή Ανάσταση του Χριστού καταξιώνει ό,τι υπήρξε εις το πρόσωπό του Χριστού, είτε θαύματα, είτε διδασκαλία είτε αγιος βίος. Άλλο εάν αυτά βεβαίως έχουν μία υπερβολή, έναντι των όσων έχουν επιτελεστεί στην Παλαιά Διαθήκη, έτερον εκάτερον. Αν έπρεπε να ερευνήσουμε αυτά επί μέρους, οπωσδήποτε έτσι θα μιλούσαμε. Αλλά μιλώντας γενικά σας μιλάω όπως σας μιλάω. Ώστε λοιπόν η απάντηση η δεύτερη είναι ότι ο Χριστός αναστήθηκε για να μας ανοίξει τον δρόμο να αναστηθούμε εμείς. Δυό λοιπόν είναι οι απαντήσεις. Η μία, για να αποδειχθεί η θεότητά Του και η δεύτερη για να ανοιχθεί ο δρόμος να αναστηθούμε εμείς.
Αν έπρεπε να ρωτήσουμε συγκριτικά ποιά από τις δυό είναι πρώτη, θα λέγαμε απερίφραστα, αυτή που είπαμε δεύτερη. Ότι ο Υιός του Θεού δεν σταυρώθηκε για τον εαυτό του, πρώτα πρώτα δέν ενανθρώπησε για τον εαυτό του, αλλά για μας. Ούτε σταυρώθηκε για τον εαυτό Του ούτε αναστήθηκε για τον εαυτό Του σταυρώθηκε και αναστήθηκε για μας. Θά πιστεύατε, αγαπητοί μου, -είναι αστείο να το πει κανείς- ότι αναστήθηκε ο Χριστός για να αποκτήσει ζωή; Ποιά ζωή; ανθρώπινη;... Αφού είναι Θεός τι να την κάνει την ανθρώπινη ζωή; Και ύστερα, για να ανεβεί στόν Πατέρα με την ανθρώπινη φύση Του, είχε ανάγκη να ζήσει και έπρεπε να αναστηθεί γιά τόν εαυτο Του;... Είναι αστείο να το πει κανείς. Αναστήθηκε, ο Χριστός για μας, για να μας ανοίξει τον δρόμο. Συνεπώς αυτό είναι το κύριο βάρος που πέφτει στο θέμα της αναστάσεως, η ανάσταση η δική μας. Η πρώτη απάντηση είναι προιπόθεση της δεύτερης. Δηλαδή πώς θα μπορώ εγώ να ξέρω εγώ ότι θα αναστηθώ, εάν διά της Αναστάσεώς Του ο Χριστός δεν απεδείκνυε ότι είναι Θεός, και συνεπώς είναι Θεός παντοδύναμος. Ώστε η απόδειξη του ότι ο Χριστός είναι Θεός, και η απόδειξη δίνεται διά της Αναστάσεώς Του, με όλα εκείνα που είπαμε σε τόσα προηγούμενα θέματα, μου δίνει κατοχύρωση στο να δεχθώ, ότι εφ όσων το κύριο σημείο είναι η δική μου ανάσταση, είναι δυνατή να γίνει στο μέλλον.
Έτσι, όταν λέμε ότι ο Χριστός αναστήθηκε, τούτο σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι θα αναστηθούν. Διότι, Ανάσταση Χριστού και ανάσταση ανθρώπων είναι μία και η αυτή πράξη σε δύο χρονικά σημεία• που το ένα χρονικό σημείο το κατέχει η Ανάσταση του Χριστού, και το άλλο χρονικό σημείο, που ανήκει στο μέλλον, τό κατέχει η ανάσταση η δική μας. Αλλά, η Ανάσταση του Χριστού, και η δική μας ανάσταση είναι μία και η αυτή πράξη.
Υπάρχει τόσο στενός σύνδεσμος μεταξύ Αναστάσεως του Χριστού και αναστάσεως των νεκρών, ώστε εκείνος που αρνείται τη μία, να αρνείται άναγκαστικά και την άλλη. Είτε προς την μία κατεύθυνση είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Αν αρνείσαι την Ανάσταση του Χριστού, αδελφέ μου, τότε αρνείσαι και την ανάσταση των νεκρών. Αν αρνείσαι την ανάσταση των νεκρών, τότε αρνείσαι και την Ανάσταση του Χριστού. Διότι δεν έχει νόημα η Ανάσταση του Χριστού, γιατί για 'μας αναστήθηκε ο Χριστός, και όχι απλώς -άς μου συγχωρήσει ο Θεός την έκφραση- να κάνει ο Θεός φιγούρες μπροστά στους ανθρώπους, σαν να είναι κάποιος κλόουν και να κάνει φιγούρες και να λέει: «Νά, τώρα εσείς μου κάνατε αυτό, κι εγώ τώρα κάνω εκείνο»!.. Δεν παίζει ο Θεός. Έχουμε σοβαρά πράγματα.
Ώστε λοιπόν εάν πιστεύω ότι ο Χριστός αναστήθηκε, τότε και οι νεκροί θα αναστηθούν. Προσέξατέ το αυτό το πράγμα πάρα πολύ. Μη μου πεί κάποιος ότι: «Εγώ πιστεύω μέν στην Ανάσταση του Χριστού, αλλά δεν μπορώ να πιστέψω την ανάσταση των νεκρών». Ακριβώς αυτή η απιστία αναγκάζει τον Απόστολο Παύλο να γράφει στην Α' Προς Κορινθίους επιστολή, ένα ολόκληρο κεφάλαιο, με το θέμα αυτό• έκτενές, αλλά και σπουδαιότατο κεφάλαιο. Φυσικά, εαν έλειπε το κεφάλαιο αυτό, είναι τόσο εγκατεσπαρμένη η θέση της αναστάσεως των νεκρών μέσα στην Αγία Γραφή, ώστε δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι το κεφάλαιο αυτό, το 15ο αποτελεί μία αποκλειστικότητα. Αλλά όμως είναι σπουδαίο κεφάλαιο, για να μας δώσειακόμα μία μαρτυρία, μέσα σε τόσες άλλες που υπάρχουν στην Καινή Διαθήκη, και μάλιστα κατά έναν συστηματικό τρόπο. Δηλαδή ας μου επιτραπεί να το χαρακτηρίσω το κεφάλαιο αυτό σαν μία συμπυκνωμένη πραγματεία περί της αναστάσεως των νεκρών.
Όπως αντιληφθήκατε, το μεν θέμα, περί της Αναστάσεως του Χριστού τελείωσε, αλλά και της Αναλήψεως του Χριστού, αφού μιλήσαμε γι' αυτό έκτενώς στα περασμένα μαθήματά μας. Και τώρα αισίως, με τη βοήθεια του Θεού, ερχόμαστε να δείξουμε και την ανάσταση των νεκρών, το τόσο αυτό σπουδαίο θέμα, που δεν μπορεί κανείς να πεί ότι δεν τον ενδιαφέρει, διότι όλους μας αφορά το θέμα αυτό.
Ο Απόστολος Παύλος λοιπόν, ο οποίος συνδέει την Ανάσταση του Χριστού με την ανάσταση των νεκρών, και δικαίως, με πάθος θα έλεγα ότι μιλάει για το θέμα αυτό. Ακούστε λοιπόν τί λέει. Θα παρακολουθήσουμε σε μερικά σημεία, πώς ακριβώς αναφέρεται στη σχέση Αναστάσεως Χριστού και αναστάσεως νεκρών. Ακολουθώ το 15ο κεφάλαιο της Α' Προς Κορινθίους επιστολής του. «Εἰ δὲ Χριστὸς κηρύσσεται ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται, πῶς λέγουσί τινες ἐν ὑμῖν ὅτι ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν;». (Α Κορ. 15,12) Εάν, λέει, κηρύσσεται από μας τους Αποστόλους ότι ο Χριστός αναστήθηκε από τους νεκρούς, πώς μερικοί λένε ότι δεν υπάρχει ανάσταση των νεκρών; Τούτο βέβαια το γράφει, αφού προηγουμένως κατοχύρωσε το γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού καί προφητικά και ιστορικά. Ο Απόστολος Παύλος είναι καταπληκτικός• όταν γράφει, κατοχυρώνει το θέμα του. Και μάλιστα, ένα τόσο μεγάλο θέμα θά το άφηνε χωρίς κατοχύρωση; Γι' αυτό λέει ο Απόστολος: «παρέδωκα γὰρ ὑμῖν ἐν πρώτοις ὃ καὶ παρέλαβον, ὅτι Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν κατὰ τὰς γραφάς, / καὶ ὅτι ἐτάφη, καὶ ὅτι ἐγήγερται τῇ τρίτη ἡμέρᾳ κατὰ τὰς γραφάς,» (Α Κορ. 15, 3 - 4) Σας παραδίδω εκείνο που παρέλαβα, τί ακριβώς; Ότι ο Ιησούς Χριστός σταυρώθηκε και πέθανε επάνω στον σταυρό, αφού καταδικάστηκε από τον Πόντιο Πιλάτο• και οτι τάφηκε, σύμφωνα με τις Γραφές, και ότι αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, επίσης σύμφωνα με τις Γραφές. Προσέξτε: Γι' αυτό βάζουμε στο Σύμβολο της Πίστεως αυτό το «κατά τας γραφάς»• δέν είναι παρονυχίδα. Που σημαίνει ότι η Σταύρωση, ο Θάνατος και η Ανάσταση του Μεσσίου είναι σύμφωνα με τις προφητείες. Διότι, του ότι ο Μεσσίας είναι παθητός, αυτό ήταν έξω από κάθε λογική. Εκεί μάλιστα την έπαθαν αστόχησαν οι Εβραίοι, και μέχρι σήμερα την έχουν πάθει, γιατί δεν μπόρεσαν να συλλάβουν και να πιάσουν ότι ο Μεσσίας είναι παθητός. Αλλά εάν διαβάσουν τους Προφήτες, θα το δούν αυτό, είναι τόσο καθαρό. Ένα μικρό παιδάκι να βάλετε να διαβάσει τους Προφήτες στο σημείο αυτό, θα το αντιληφθεί αμέσως. Διαβάστε το 53ο κεφάλαιο του Ησαίου, θα δείτε εκεί καθαρά - καθαρά ότι ο Μεσσίας είναι παθητός. Διαβάστε τον 21ο Ψαλμό, που οι Εβραίοι, θεωρούν αυτά τα σημεία μεσσιανικά, να δείτε το Πάθος του Μεσσίου. Είναι λοιπόν «κατά τας γραφάς» ο Θάνατος του Μεσσίου• γιατί οι Εβραίοι πίστευαν ότι ο Μεσσίας δεν πεθαίνει, ούτε γεννάται, αλλά έρχεται από τον ουρανό έτσι ξεκρέμαστα. Μετά, η Ανάσταση «κατά τας γραφάς». Συνεπώς μπαίνει το στοιχείο της προφητείας. Μετά, μπαίνει το ιστορικό στοιχείο, η Παράδοση. Και μόνο βεβαίως γιατί λέει ότι συνέβη, ο Θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού όταν ήταν διοικητής της Ιερουσαλήμ ό Πόντιος Πιλάτος • αλλάπροπαντός η ιστορική θεμελίωση είναι ή παράδοση εκείνων που στάθηκαν αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων του Θανάτου και της Αναστάσεως του Χριστού. Και τους απαριθμεί ο Απόστολος Παύλος, παίρνοντας μάλιστα τις κυριότερες περιπτώσεις : «Εμφανίσθηκε στόν Πέτρο, έπειτα στους δώδεκα Μαθητές• και πάλι, άλλη φορά σε όλους τούς Αποστόλους εμφανίσθηκε στον Ιάκωβο, εμφανίσθηκε επάνω από πεντακόσιους αδελφούς, μερικοί εκ των οποίων έχουν πεθάνει, έχουν κοιμηθεί, οι περισσότεροι ζούν, λέει, -άρα ήταν πάνω από τριακόσιοι εκείνοι που ζούσαν όταν έγραφε την επιστολή, αυτόπτες μάρτυρες, που είδαν τον αναστημένο Χριστό. Αλλά τελευταίος μάρτυρας είμαι κι εγώ, λέει ο Παύλος, γιατί και σε μένα εμφανίσθηκε ο Χριστός». (Α΄Κορ 15, 3 - 8.) Συνεπώς, αφού κατοχυρώνει την Ανάσταση του Χριστού προφητικώς και ιστορικώς, θα προβεί μετά στο να δείξει την ανάσταση των νεκρών. Δεν είναι, αγαπητοί μου, αθεμελίωτα πράγματα αυτά. Γι' αυτόν τον λόγο, ένας που μελετά απροκατάληπτα και βλέπει πραγματικά και σωστά εκείνα που του προσφέρει ο λόγος του Θεού, τότε οπωσδήποτε δέχεται εκείνα τα οποία του προσφέρει ο λόγος του Θεού• και εδώ στην περίπτωσή μας ότι "Ανάσταση Χριστού και ανάσταση νεκρών συνδέονται αρρήκτως. Δηλαδή, τί θέλει να πεί εδώ με τον λόγο του αυτόν ο Απόστολος Παύλος: «Εἰ δὲ Χριστὸς κηρύσσεται ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται, πῶς λέγουσί τινες ἐν ὑμῖν ὅτι ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν;» (Α Κορ. 15,12) Δηλαδή: «Εάν κηρύσσεται και πιστοποιείται ότι ο Χριστός αναστήθηκε, πως μερικοί από σας λένε άνακολούθως ότι οι νεκροί δέν ανασταίνονται;». Είναι με άλλα λόγια, μία άρνηση, αυτό το οποίο θέτουν αυτοί που το λέγουν, της δυνάμεως του Θεού, της σοφίας του Θεού, της δικαιοσύνης του Θεού, και της αγάπης του Θεού. Είναι μία άρνηση, κι αυτή η άρνηση στηρίζεται σε έναν στενόχωρο, σε έναν μικρόψυχο ορθολογισμό, ότι, «Πώς είναι δυνατόν αυτό να γίνει;». Βέβαια θα τα δούμε αυτά αναλυτικά, τώρα σας κάνω μία εισαγωγή στο θέμα της αναστάσεως των νεκρών. «Πώς είναι δυνατόν αυτό να γίνει;». Μα, το πώς είναι δυνατόν να γίνει, εάν καλούσαν εσένα να αναστήσεις τους νεκρούς, τότε να θέσεις το θέμα πώς είναι δυνατόν αυτό να γίνει• το εάν όμως, ο Θεός αναλαμβάνει την ανάσταση των νεκρών, είναι θέμα να ρωτάς πώς θα γίνει; Είναι δικό σου θέμα αυτό, είναι θέμα των δυνατοτήτων σου, ή των δυνατοτήτων του Θεού; Εάν λοιπόν βγώ από τον εαυτο μου, από τις δικές μου δυνατότητες, από τον φτωχό ορθολογισμό μου, και πώ ότι στόν Θεό είναι δυνατά όλα, συνεπώς πιστεύω στην ανάσταση των νεκρών, δεν προσβάλλω τη δύναμη του Χριστού, του Θεού. Μάλιστα θα πεί πιό κάτω ο Απόστολος Παύλος, στο ίδιο κεφάλαιο -θα το δούμε αργότερα- «ἀγνωσίαν γὰρ Θεοῦ τινες ἔχουσι· πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λέγω». (Α Κορ. 15,34) Μερικοί από σας έχουν άγνωσία Θεού, δεν ξέρουν ποιός είναι ο Θεός, δεν ξέρουν τη δύναμη του Θεού και το λέω αυτό γιά ντροπή σας!
Έτσι, ο Απόστολος Παύλος στό κεφάλαιο αυτό, αφού κάνει αυτή την κατοχύρωση, τήν προφητική και ιστορική, όχι μόνο προφητική, ούτε μόνο ιστορική, προφητική και ιστορική και σας είχα κάποτε εξηγήσει, ότι η προφητεία και γεγονός, είναι σαν το νερό με το τσιμέντο. Το τσιμέντο είναι σκόνη και το νερό είναι μαλακό, είναι υγρό. Βάλε νερό με τσιμέντο να δείς τί γίνονται; γίνεται πέτρα! Βάλε το γεγονός με την προφητεία να δείς τί γίνονται; πέτρα! Δηλαδή τί θα πεί αυτό; κατοχύρωση! Που δέ μπορείς ποτέ να πείς το γιατί και το πώς. Και χρησιμοποιεί ο Απόστολος Παύλος παρακάτω μία μέθοδο, την μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής. Είναι μία λογική μέθοδος με την οποία αποδεικνύουμε ότι μία πρόταση είναι ψευδής. Σύμφωνα με την μέθοδο αυτή ξεκινάμε από την συγκεκριμένη πρόταση που θέλουμε να αποδείξουμε ότι είναι ψευδής, και με λογικούς συλλογισμούς καταλήγουμε σε πρόταση πού γνωρίζουμε ότι είναι ψευδής. Έτσι λοιπόν, ο Απόστολος Παύλος, χρησιμοποιώντας την μέθοδο αυτή ξεκινάει από την πρόταση «εἰ δὲ ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν» (Α Κορ. 15,13) την οποία θέλει να αποδείξει ψευδή, και καταλήγει στην γνωστή εκ των προτέρων ψευδή πρόταση «οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται·». (Α Κορ. 15,13) Αυτό βεβαίως το είπε διότι αυτοί που αρνούνται την ανάσταση των νεκρών, στην πραγματικότητα αρνούνται και την Ανάσταση του Χριστού. Διότι από τον Χριστό τί αναστήθηκε; Ή ανθρώπινη φύση Του. Μά αφού αναστήθηκε η ανθρώπινη φύση, πώς αρνούνται την ανάσταση των νεκρών; Αλλά εάν αρνούνται την ανάσταση των νεκρών, σημαίνει ότι αρνούνται τη θεία φύση του Χριστού• ότι δηλαδή δεν έχει θεία φύση και Χριστός, για να μπορέσει να αναστήσει την ανθρώπινη φύση. Και επομένως, στην πραγματικότητα -πολύ εύστοχα το λέει ο Απόστολος Παύλος- «εἰ δὲ ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται·» (Α Κορ. 15,13) εάν δεν υπάρχει ανάσταση των νεκρών, τότε ούτε ο Χριστός έχει αναστηθεί. Σαν να τους λέει: «Μή πολυπραγμονείτε• για σας ο Χριστός δεν αναστήθηκε, γιατί εμφανίζεται ως άνθρωπος, κι εσείς αρνείσθε ότι μπορεί να αναστηθεί ένας άνθρωπος. Αλλά εάν είναι Θεός τότε ως Θεός είναι δυνατός να αναστήσει όλους τους ανθρώπους».
Συνέπειες από την άρνηση στην ανάσταση των νεκρών.
Αλλά η άρνηση αυτή της αναστάσεως των νεκρών έχει και συνέπειες. Και το λέω αυτό διότι όπως τότε στην εποχή του Αποστόλου Παύλου υπήρχαν Χριστιανοί στην Κόρινθο, και αλλού φυσικά, που αρνούνταν την ανάσταση των νεκρών, έτσι και σήμερα έχουμε τέτοιους αρνητές, και μάλιστα πάρα πολλούς. Εγώ φθάνω στο σημείο, όταν κάποιος άνθρωπος πεθαίνει και μου ζητήσει να εξομολογηθεί -επειδή δεν υπάρχουν βεβαίως περιθώρια είναι οι τελευταίες στιγμές ενός ανθρώπου- ανάμεσα στα ερωτήματα που του θέτω είναι να αυτό: «Πιστεύετε ότι θα αναστηθούμε από τους νεκρούς». Είναι η μεγαλύτερη παρηγορία που μπορεί να δοθεί σ' έναν τέτοιο άνθρωπο. Πολλές φορές όμως ακούω την απάντηση: «Και που το ξέρω;»! Κι όταν του πω «Mά το είπε ο Χριστός. Πιστεύεις στόν Χριστό;», τότε μου λέει: «Πιστεύω στόν Χριστό». Τώρα βέβαια εγώ δεν μπορώ να προσμετρήσω το βάθος μιας τέτοιας αποδοχής, δεν ξέρω• αυτό το προσμετρά ο Θεός.
Εγώ παρακάτω δέν θά είχα τίποτε άλλο να πω, αγαπητοί μου, παρά μόνο ότι εάν στερούμε τον εαυτό μας από γνώσεις τέτοιων μεγάλων θεμάτων, μή περιμένουμε να βρεθούμε στη Βασιλεία του Θεού. Διότι έαν δεν είχε σημασία να πιστεύουν ή να μη πιστεύουν οι Χριστιανοί στην ανάσταση των νεκρών, τότε γιατί ο Απόστολος Παύλος χρειαζόταν να μιλάει με πείσμα και με πάθος για το θέμα αυτό; Γιατί; Έχει σημασία. Μη νομίσουμε λοιπόν, ξαναλέω, ότι θα βρεθούμε στη Βασιλεία του Θεού, εάν δεν αποδεχθούμε αυτά τα μεγάλα θέματα, που είναι για μας πραγματικά η ζωή μας. Λοιπόν. Εάν δεν πιστεύουμε στην ανάσταση των νεκρών, αυτό έχει τις εξής συνέπειες :
Πρώτη συνέπεια είναι ότι εάν αρνούμαστε την ανάσταση των νεκρών, αρνούμαστε και την Ανάσταση του Χριστού.
Δεύτερη συνέπεια είναι ότι αρνούμαστε την καθολική πίστη στο πρόσωπο του Χριστού και στο απολυτρωτικό Του έργο. Τότε όμως, εάν δεν ανασταίνονται οι νεκροί, γιατί ο Χριστός αναστήθηκε; Τότε που είναι η λύτρωση; Ξέρετε τι θα πει λύτρωση, τι θα πει σωτηρία; Λέμε σωτηρία αλλά τί ακριβώς είναι; Τό έχετε ρωτήσει πολλές φορές αυτό, αγαπητοί μου, το τι είναι σωτηρία, και σας έχω δώσει την απάντηση. Εάν δέν ρωτήσουμε να μάθουμε ακριβώς τι είναι σωτηρία μή την αναζητούμε από 'δώ και από εκεί. Προσέξτε το. Σωτηρία, λένε, είναι να σώσω την ψυχή μου. Δηλαδή Τί; ότι θα μείνει αθάνατη η ψυχή μου εκεί που είναι και θα βρει έναν καλό τόπο;.. Mά αυτό το έλεγε ο Πλάτων. Σας φαίνεται παράξενο; Δηλαδή το να λέω ότι η αθάνατη ψυχή θα βρει έναν καλό τόπο, στους αιώνες των αιώνων, είναι αιρετικό, είναι λάθος!
Οι ψυχές των δικαίων, αγαπητοί μου, δεν είναι εύχαριστημένες εκεί που είναι χωρίς το σώμα τους. Δεν είναι στη χώρα των μακάρων• άλλο αν προγεύονται την μακαριότητα. Οι ψυχές παρακαλούν τον Χριστό, κάτω από τον «θρόνο» Του, και λένε: «Πότε, Κύριε, θα εκδικηθείς για το αίμα μας που χύθηκε επάνω στη γή;». Και η απάντηση «Περιμένετε λίγο ακόμη, να, προστεθούν και άλλοι αδελφοί σας». (Αποκ. 6, 10 - 11) Αυτό σημαίνει ότι ή μακαριότητά μας δεν είναι να είμαστε σε έναν καλό τόπο ως ψυχές. Αυτό δεν είναι σωτηρία• να το ξέρουμε αυτό το πράγμα. Σωτηρία θα πεί να ξανασταθώ στα πόδια μου, εγώ, που με έβαλαν στον τάφο! Δηλαδή να αναστηθώ «είς μακαρίαν ζωήν», για να απολαύσει και το σώμα μου την «μακαρίαν ζωήν»! Διότι η ψυχή δεν είναι μόνη της. Θα σας το ξαναπώ πολλές φορές, μέχρι που να τελειώσουμε τα πέντε-έξι μαθήματά μας, πρώτα ο Θεός, που απομένουν μέχρι την Πεντηκοστή. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο η ψυχή• ο άνθρωπος είναι το σώμα και η ψυχή! Ούτε μόνο το σώμα, ούτε μόνο ή ψυχή.
θα σας αναφέρω και μαρτυρίες Πατέρων γύρω από το θέμα αυτό. Άνθρωπος είναι ολόκληρο το δημιούργημα του Θεού, ψυχή και σώμα. Καί σωτηρία θα πεί το να ξαναέχω και τα δυό μαζί ενωμένα, στούς αιώνες των αιώνων. Αυτό θα πεί σωτηρία, αυτό είναι• μη πλανόμαστε σε άλλα μονοπάτια. Θα σας καταδείξω βέβαια και άλλες θέσεις, αιρετικές, που υπάρχουν γύρω από το θέμα της σωτηρίας και γύρω από το θέμα της ψυχής• θά τις δούμε προσεχώς.
Γι' αυτή την δεύτερη συνέπεια που είπαμε ότι είναι η άρνηση του απολυτρωτικού έργου του Χριστού, αν δεν πιστεύει κανείς στην ανάσταση των νεκρών, ο "Απόστολος Παύλος αναφέρει το εξής : «Είπατε ότι οι νεκροί δεν ανασταίνονται; Τότε ούτε ο Χριστός αναστήθηκε». «εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, κενὸν ἄρα τὸ κήρυγμα ἡμῶν, κενὴ δὲ καὶ ἡ πίστις ὑμῶν.» (Α Κορ. 15,14) Εάν λοιπόν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τότε το δικό μας το κήρυγμα είναι κούφιο, αλλά και η δική σας και πίστη είναι χωρίς περιεχόμενο! Δηλαδή εγώ εδώ σας λέω σαπουνόφουσκες -επιτρέψτε μου τη λέξη αυτή- σας λέω φλυαρίες και ανοησίες! Βέβαια οι Αθηναίοι γέλασαν στόν Άρειο Πάγο, όταν ο Απόστολος Παύλος τους μίλησε για την Ανάσταση του Χριστού. Γέλασαν οι Αθηναίοι, γιατί θεώρησαν τα λόγια του ανοησίες και τον είπαν «σπερμολόγο», φλύαρο! «Τι λέει αυτός;... Τί είναι αυτά;... Θα αναστηθούμε !... Τι πράγματα είναι αυτά;...», «τινὲς δὲ τῶν Ἐπικουρείων καὶ τῶν Στωϊκῶν φιλοσόφων συνέβαλλον αὐτῷ, καί τινες ἔλεγον· τί ἂν θέλοι ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν; οἱ δέ· ξένων δαιμονίων δοκεῖ καταγγελεὺς εἶναι· ὅτι τὸν Ἰησοῦν καὶ τὴν ἀνάστασιν εὐηγγελίζετο αὐτοῖς.» (Πραξ. 17,18) «Αν λοιπόν, λέει ο Παύλος, δεν υπάρχει ανάσταση νεκρών, τότε το δικό μου κήρυγμα είναι μία ανοησία, αλλά και η δική σας πίστη εξίου είναι μία ανοησία, κάτι το κουτό και το κούφιο, το τίποτα, πού δέν έχει περιεχόμενο». Μη μου πείτε : «Πώς το Ευαγγέλιο γίνεται να είναι ένα τίποτα, αφού μιλάει για την αγάπη, μιλάει γιά τούτο, μιλάει για 'κείνο!». Αγαπητοί, χωρίς την Ανάσταση του Χριστού, όλα είναι ξεκάρφωτα! 'Ολα! Εκείνο που θεμελιώνει, αλλά βάζει και σκεπή επάνω στη διδασκαλία του Eυαγγελίου -δέν είναι μόνο το θεμέλιο, αλλά είναι και η σκεπή πάνω στο οικοδόμημα- είναι η Ανάσταση του Χριστού, η ανάσταση των νεκρών. Αυτό είναι ο πυρήνας, γιατί αυτό αποτελεί και τον πυρήνα της σωτηρίας μας. Γι' αυτόν τον λόγο, εκείνοι οι οποίοι, θέλουν να προσβάλλουν το Ευαγγέλιο, ξέρετε τι προσβάλλουν την Ανάσταση του Χριστού «ὅτι ἤγειρε τὸν Χριστόν, ὃν οὐκ ἤγειρεν, εἴπερ ἄρα νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται·» (Α Κορ. 15,15) Ψευδομάρτυρες και ενώπιον του Θεού και ενώπιον των ανθρώπων. Και τί ψευδομάρτυρες; Ότι ο Θεός ανέστησε τον Χριστό, τον οποίον δέν ανέστησε, εάν βεβαίως υπάρχει ο ισχυρισμός, ότι οι νεκροί δεν αναστήνονται. Θα υπήρχε το μεγαλύτερο ψεύδος στην Ιστορία μέσα. Αλλά τι θα λέγαμε τότε; Οι Απόστολοι θα ήσαν κήρυκες ενός μεγάλου ψεύδους; Και ποιος δίνει αγαπητοί μου την ζωή του για ένα ψεύδος; Ποιός την δίνει; Θα το πεί ο ίδιος ο Απόστολος παρακάτω. Εάν δεν υπάρχει ανάσταση των νεκρών και δέν είναι θεμελιωμένο αυτό, θα δώσω εγώ την ζωή μου; Για ποιο λόγο;
Τετάρτη συνεπεία της αρνήσεως. Είναι η μή συγχώρησις των αμαρτιών μας, διότι, τί είναι το κήρυγμα του Ευαγγελίου; Είναι κήρυγμα μετανοίας και κήρυγμα συγχωρήσεως. Λέγει ό Απόστολος : «εἰ γὰρ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται» (Α Κορ. 15,16) Θα επαναλάβει την ίδια θέση, έξι φορές επαναλαμβάνει το ίδιο σημείο, έξι φορές το ««εἰ γὰρ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται». Εάν βέβαια, λέει, οι νεκροί δεν αναστήνονται «οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται.» ούτε ο Χριστός αναστήθηκε. «εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, (εάν ο Χριστός δέν αναστήθηκε) ματαία ἡ πίστις ὑμῶν· ἔτι ἐστὲ ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν.» (Α Κορ. 15,17) Δηλαδή ματαίως, λέει, αγωνίζεστε και κινήστε, τίποτα. Δέν υπάρχει ανάσταση νεκρών; Ούτε ο Χριστός αναστήθηκε. Δέν αναστήθηκε ο Χριστός, τότε τι περιμένετε συγχώρηση των αμαρτιών σας; Είσαστε στις αμαρτίες σας, με ολόκληρη την ενοχή σας. Προχωρεί όμως και λέγει : «ἄρα καὶ οἱ κοιμηθέντες ἐν Χριστῷ ἀπώλοντο.» (Α Κορ. 15,18) Και εκείνοι οι οποίοι πέθαναν, με την ελπίδα της αναστάσεως των νεκρών, -εάν δεν υπάρχει ανάσταση των νεκρών- κι εκείνοι χάθηκαν, δηλαδή δέν συγχωρήθηκαν• είναι με όλο το βάρος της ενοχής τους.
Πέμπτη συνέπεια της αρνήσεως, την οποία σας παρακαλώ να προσέξτε : «εἰ ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ ἠλπικότες ἐσμὲν ἐν Χριστῷ μόνον, ἐλεεινότεροι πάντων ἀνθρώπων ἐσμέν». (Α Κορ. 15,19) Τί σημαίνει; Ο πιστός άνθρωπος καλείται να σηκώσει έναν σταυρό στη ζωή του. Όπως γνωρίζετε, το Ευαγγέλιο είναι ισχυρά αντικoσμικό, και ζητά από τον κάθε πιστό να στραφεί κατά του λεγομένου φυσικού ανθρώπου. Δηλαδή φυσικός όχι όπως βγήκε από τα χέρια του Θεού ο άνθρωπος, αλλά όπως θεωρείται ο φυσικός άνθρωπος. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αντίθεση μεταξύ του φυσικού ανθρώπου και του Ευαγγελίου. Πρέπει λοιπόν ο πιστός να αγωνισθεί μια ολόκληρη ζωή, για να καταπολεμήσει πάθη και καταστάσεις, που ωραιότατα αφήνει, επιτρέπει και καλλιεργεί η φυσική ζωή.
Μιά παρένθεση: Πέρυσι είχα μία ομιλία σε ένα στρατόπεδο και είπα αυτή την προσευχή που είπαμε και πρίν να αρχίσουμε• « Ἔλλαμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν φιλάνθρωπε Δέσποτα τὸ τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς, καὶ τοὺς τῆς διανοίας ἡμῶν ὀφθαλμοὺς διάνοιξον εἰς τὴν τῶν εὐαγγελικῶν σου κηρυγμάτων κατανόησιν. Ἔνθες ἡμῖν καὶ τὸν τῶν μακαρίων σου ἐντολῶν φόβον, ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες, πνευματικὴν πολιτείαν μετέλθωμεν, πάντα τὰ πρὸς εὐαρέστησιν τὴν σὴν καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες. Σὺ γὰρ εἶ ὁ φωτισμὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν Χριστὲ ὁ Θεὸς καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ἀμήν». Μου λέει ένας στρατιώτης, μορφωμένος, πτυχιούχος ανωτάτης Σχολής: «Με συγχωρείτε, πάτερ αλλά τί έννοια θα είχε αυτό το "ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες"; Διότι εδώ παίρνουμε φάρμακα για να έχουμε ακμή των σαρκικών επιθυμιών, κι εσείς μάς λέτε τώρα να καταπατήσουμε τις σαρκικές επιθυμίες;... Τί έννοια έχει αυτό;». Ποιός μιλούσε; Ένας φυσικός άνθρωπος. Δέν μπορούσε καν να καταλάβει το πνεύμα του Ευαγγελίου. Συνεπώς μιά ζωή ολόκληρη πρέπει να αντιστέκομαι στο "φυσικό" κλίμα -εντός εισαγωγικών βάζω το φυσικό- σ' αυτό το κοσμικό κλίμα, σ' αυτό το αντιπνευματικό κλίμα. Και τι πρέπει να κάνω; «Νά περιφέρω, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, διαρκώς την νέκρωσιν του Ιησού Χριστού εν τη σαρκί μου», όχι «εν τω πνεύματι μου» «πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ.» (Β Κορ. 4,10) δηλαδή να νεκρώνω τα πάθη μου. Έ, λοιπόν, εάν υποτεθεί ότι δεν πιστεύω στην ανάσταση των νεκρών, τότε στην πραγματικότητα γιατί να έρχομαι σε αντίθεση με τον κόσμο, εφόσον δεν θα αναστηθώ; "Αρα χάνω την παρούσα ζωή μου. Και δεν την χάνω μόνο, αλλά είμαι και ο πιό κουτός άνθρωπος που υπήρξε ποτέ πάνω στη γη! Γι' αυτό λέει ο Απόστολος «εάν εμείς στη ζωή αυτή ελπίζουμε στον Ιησού Χριστό μόνον, είμαστε οι ελεεινότεροι πάντων των ανθρώπων, χωρίς την ανάσταση των νεκρών». «εἰ ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ ἠλπικότες ἐσμὲν ἐν Χριστῷ μόνον, ἐλεεινότεροι πάντων ἀνθρώπων ἐσμέν». (Α Κορ. 15,19) Πραγματικά, ο αμαρτωλός άνθρωπος μπορεί να μην πιστεύει στην ύπαρξη αιώνιας ζωής, και τη χάνει• τουλάχιστον όμως κερδίζει την παρούσα• θα φάει, θα πιεί, θα γλεντήσει... Γιατί να μή φάει και να μη πιεί; Για ποιον λόγο; Θα μου πείτε: «Μα πόσο θα είναι αυτη η ζωή; εκατό χρόνια». Έστω, εκατό χρόνια αυτή βλέπει μπροστά του, αυτή θα κερδίσει. Ο πνευματικός άνθρωπος όμως, που υποτίθεται ότι δεν θα βρει άλλη ζωή, και χάνει και την παρούσα, αφού αγωνίζεται μάταια και έχει το ασκητικό στοιχείο στη ζωή του, είναι ή δεν είναι κουτός, Βεβαίως είναι κουτός! Γι' αυτό λέει ο Απόστολος Παύλος υποθετικά ότι είμαστε οι ελεεινότεροι πάντων των ανθρώπων, αν δεν υπάρχει ανάσταση νεκρών. Βέβαια θα μου πείτε ότι είναι ακραίες καταστάσεις αυτές και ότι δεν πιστεύετε πώς είναι έτσι τα πράγματα. Λοιπόν, αγαπητοί, εκείνο που παρατηρούμε στους Χριστιανούς μας -όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά όπου υπάρχει χριστιανικός χώρος- είναι το εξής: Επειδή υπάρχει ένας σεκουλαρισμός, δηλαδή ένας εκκοσμικευμένος Χριστιανισμός, μας έχουν ξεφύγει τα βαθιά νοήματα της Πίστεώς μας, και νομίζουμε ότι το Ευαγγέλιο είναι απλώς ένας τρόπος για να ζήσουμε μιά ωραία ζωή.
Διάβαζα σε κείμενο ενός Ρώσου θεολόγου ότι το μεγάλο αμάρτημα του σύγχρονου γάμου δεν είναι η μοιχεία ούτε η βαναυσότητα ενός εκ των δύο συζύγων, ιδίως αν ζητούν και διαζύγιο• το μεγάλο αμάρτημα ένός σύγχρονου γάμου είναι η ειδωλοποίηση του γάμου. Σήμερα παντρεύονται οι άνθρωποι για να είναι ευτυχισμένοι μέσα στον γάμο. Γι' αυτό βλέπετε μία γυναίκα -ή έναν άνδρα- όταν δεν αισθάνεται ευτυχισμένη με έναν άνθρωπο που παντρεύεται, της έρχεται ο ουρανός σφονδύλι, γιατί θα είναι δυστυχισμένη για μια ολόκληρη ζωή, και έτσι θα χάσει τη ζωή της! «Έ βέβαια, ίσως θα μου πείτε κι εσείς που με άκούτε. Τί άλλο πρέπει να είναι ο γάμος; ένας χώρος ευτυχίας». Δέν είναι όμως αυτό. Και μάλιστα μερικές φορές φθάνει κανείς στο σημείο, όπως λέει αυτός ο Ρώσος θεολόγος, ακόμη και κλοπή να κάνει και οτιδήποτε να υποστεί, για να εξασφαλίσει το ψωμί και γενικά την ευτυχία της οικογενείας του. Τί έκανε την οικογένεια; Την είδωλοποίησε, την έκανε είδωλο• ενώ στην πραγματικότητα η οικογένεια δημιουργείται για να οδηγηθεί στη Βασιλεία του Θεού. Αν για μια στιγμή πουν στόν σύζυγο «Τα παιδιά σου δεν έχουν να φάνε. Τι θα κάνεις; Θα καθήσεις; Δέν θα κλέψεις;...», ποιός θά έλεγε ποτέ «Προτιμώ να πεθάνω, παρά να κλέψω. Διότι εάν πεθάνω, τουλάχιστον θα μείνω ένας έντιμος άνθρωπος, θα δημιουργήσω προϋποθέσεις πνευματικές, για να βρεθώ στη Βασιλεία του Θεού!»; Ποιός θα το έλεγε αυτό; Γι' αυτό σας είπα, αγαπητοί μου, ότι έχουμε χάσει το νόημα του Χριστιανισμού. Το έχουμε χάσει! Δέν ξέρω, αλλά με πιάνει ίλιγγος όταν σκέπτομαι τι αναθεώρηση πρέπει να κάνουμε για να βρούμε τη σωστή μας πίστη. Την έχουμε μπερδέψει με τόσα πράγματα, την έχουμε κάνει εκκοσμικευμένη, βόλεμα στην παρούσα ζωή! Δυστυχώς ο σύγχρονος Χριστιανός αποδέχεται το Ευαγγέλιο υπό το πνεύμα αυτό, υπό το πνεύμα μιάς ευτυχισμένης παρούσας ζωής. Ποιά από τα σημεία του Ευαγγελίου αποδέχεται; Αποδέχεται μόνο εκείνα που μιλάνε για την αγάπη, για την σύμπνοια, για την συνεργασία, για την εξασφάλιση της ευτυχίας... Μά το Ευαγγέλιο δεν έρχεται να μας εξασφαλίσει αυτή την ευτυχία• έρχεται να μας δώσει την ανάσταση! Όποια περιπέτεια και να συμβεί στη ζωή μας, θάνατοι, τρεξίματα και δοκιμασίες... ό,τι και να πέσει επάνω στην οικογένειά μας και στο κεφάλι μας, εκεί πρέπει να φθάσουμε: στην ανάσταση! Αλλά στην ανάσταση των δικαίων• γιατί έχουμε και ανάσταση των αμαρτωλών. «καὶ ἐκπορεύσονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως.» (Ιω. 5,29) Ποιός λοιπόν το κατανοεί αυτό το πράγμα; Ποιός ρυθμίζει τη ζωή του έτσι ώστε να βρίσκεται σ' αυτό το σημεία, σ' αυτά τα χνάρια; Βέβαια δεν αρνούμαστε το Ευαγγέλιο• αλλά έχουμε δεχθεί και ξένες επιδράσεις, έξω από το Ευαγγέλιο, με αποτέλεσμα να έχουμε μέσα μας, ως Χριστιανοί, ένα μωσαϊκό μιάς κοσμοθεωρίας και μιάς βιοθεωρίας. Χρησιμοποίησα τώρα δύο λέξεις, που ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει όποτε μίλησα για τον χώρο του Χριστιανισμού, γιατί ο Χριστιανισμός δεν είναι ούτε κοσμοθεωρία ούτε βιοθεωρία. Δεν είναι μια θεωρία που μιλάει για τον κόσμο, για τον Θεό και για τη ζωή, όπως οι θεωρίες του κόσμου τούτου, αλλά είναι μιά αποκάλυψη! Από τη στιγμή όμως που αφήνω το αληθινό νόημα του Χριστιανισμού, που είναι η Ανάσταση του Χριστού και η ανάσταση των νεκρών, από την στιγμή εκείνη άγομαι και φέρομαι από ποικίλους προσανατολισμούς κοσμοθεωριακούς και βιοθεωριακούς. Δεν είναι τυχαίο, αγαπητοί μου, το ότι η Εκκλησία μας γιορτάζει σαράντα ημέρες το γεγονός της 'Αναστάσεως. Διότι το θεωρεί το κέντρο της Πίστεώς μας, το κέντρο της Λατρείας μας! Ακόμη, κάθε Κυριακή είναι Πάσχα! Κάθε Λειτουργία είναι Πάσχα! Είναι ανάδειξη της Αναστάσεως του Χριστού, της αναστάσεως των νεκρών! Δεν είναι τυχαίο το ότι σε κάθε Λειτουργία της Διακαινησίμου, μαζί με τον Όρθρο, λέμε το Χριστός Ανέστη γύρω στις πενήντα με εξήντα φορές! Χοντρικά-χοντρικά, όταν ξεκινάει ο Όρθρος, λέμε το Χριστός Ανέστη δέκα φορές• κι άμα αρχίσει η Θεία Λειτουργία, άλλες δέκα φορές. Επί πλέον σε κάθε Ωδή τού πασχαλινού Κανόνος λέμε τρεις φορές το Χριστός Ανέστη. Έτσι, φθάνουμε περί τις πενήντα με έξήντα φορές που το λέμε. Και τι θα πεί Χριστός Ανέστη; Ότι ο Χριστός Ανέστη, αλλά «καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισάμενος»! Είναι ένα από τα πιό μικρά τροπάρια της Εκκλησίας μας και από τα πιο δυνατά, που δείχνει αυτήν ακριβώς τη σύνδεση: ότι ο Χριστός Ανέστη, και θα αναστήσει και τους νεκρούς. Όχι μόνο ότι ο Χριστός Ανέστη, ούτε απλώς ότι οι νεκροί θα αναστηθούν, αλλά ότι Ανέστη ο Χριστός, πού θα αναστήσει τους νεκρούς. Αυτό λοιπόν το βλέπει κανείς σ' αυτό το μικρό τροπάριο, το τόσο ισχυρό, που διαρκώς επαναλαμβάνεται για να μας εντυπωθεί. Όμως παθαίνουμε εκείνο που παθαίνουμε στον Στρατό εμείς οι άνδρες, όταν μας κάνουν θεωρία για το όπλο. Λέμε τη θεωρία μιά-δυο φορές και τη μαθαίνουμε. Αλλά ο Κανονισμός λέει ότι αυτή η θεωρία πρέπει να λέγεται πάντα. Όποτε βρέχει και λοιπά, πρέπει να κάνουμε θεωρία στον θάλαμο. Και συνεχώς πρέπει να μιλάμε για το όπλο: «Το όπλο έχει εκείνα τα μέρη: εκείνο, εκείνο, εκείνο...». "Αμα λοιπόν ειπωθεί αυτό πέντε-έξι φορές, μετά αρχίζεις να αντιδράς, και δέν το ακούς πιά. Οπως όταν χτυπάει το ρολόι και κοιμάσαι δίπλα την πρώτη φορά ξυπνάς, αλλά μετά δέν ξυπνάς πιά. Ή όταν κοιμάσαι κοντά σε σιδηροδρομικό σταθμό την πρώτη βραδιά δέν θα κλείσεις μάτι από τα τραίνα που περνούν, αλλά μετά, τη δεύτερη βραδιά, δέν τα ακούς πιά. Το ίδιο παθαίνουμε κι εμείς• λέμε πενήντα φορές το Χριστός Ανέστη, και τα αυτιά μας πιά δέν τό ακούνε! Στον χαιρετισμό μας λέμε σαράντα ημέρες το Χριστός Ανέστη, Αληθώς Ανέστη, αλλά τα αυτιά μας πιά δεν το ακούν! Έγινε τύπος. Είναι δυστύχημα, πραγματικά δυστύχημα! Γι' αυτό μπορεί κάποιος να λέει το Χριστός Ανέστη μιά ζωή ολόκληρη, κι αμα του πεις «Πιστεύεις στην ανάσταση των νεκρών;», να σου απαντήσει: «Και που το ξέρω»!... «Μα εσύ το έλεγες. Χρόνια ολόκληρα δεν το έλεγες;... Καί στό “Πιστεύω" δέν έλεγες το "προσδοκῶ ἀνάσταση νεκρῶν ", αυτό που αποτελεί βασικό δόγμα της Πίστεώς μας;...!
Υπάρχει και μία έκτη συνέπεια. Λέει ο Απόστολος Παύλος: « Ἐπεὶ τί ποιήσουσιν οἱ βαπτιζόμενοι ὑπὲρ τῶν νεκρῶν, εἰ ὅλως νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται; τί καὶ βαπτίζονται ὑπὲρ τῶν νεκρῶν;» (Α Κορ. 15,29) Είναι ένα δύσκολο χωρίο, που στην εποχή του, όταν το έγραφε ο Απόστολος στους αναγνώστες του, ήταν κατανοητό. Σήμερα μάς δυσκολεύει λίγο το χωρίο αυτό, αλλά η καλύτερη ερμηνεία που δίνεται είναι ότι πρόκειται περί του βαπτίσματος του Μαρτυρίου. Οπότε η απόδοση του χωρίου είναι η εξής: Γιατί να βαπτισθώ το βάπτισμα του Μαρτυρίου, εάν δεν υπάρχει η ανάσταση των νεκρών; Για ποιόν λόγο; Γιατί να θυσιαστώ; Δείχνει δηλαδή ότι αφού πεθαίνει κάποιος μαρτυρικά επειδή πιστεύει στην ανάσταση των νεκρών, γίνεται ήρωας και μάρτυρας• άμα όμως δεν πιστεύει, δεν έχει νόημα να πεθάνει ηρωικά. Και για να το δείτε ότι πραγματικά δεν έχει νόημα αυτό, ας δούμε το ίδιο επιχείρημα του Αποστόλου Παύλου, αλλά από την ανάποδη, σε άλλον τομέα. Λέει ο Απόστολος: «Γιατί να πεθάνω μαρτυρικό θάνατο, εάν δεν αναστηθώ;». Άρα λοιπόν, για να πεθάνω με μαρτυρικό θάνατο, πρέπει να πιστεύω ότι θα αναστηθώ• άμα δεν πιστεύω όμως, γιατί να μαρτυρήσω; Ο υλιστής δεν πιστεύει σε τίποτα, ούτε σε Θεό ούτε σε ανάσταση ούτε σε ψυχή αθάνατη• ούτε καν σε ψυχή! Και τον βλέπετε να πεθαίνει για κάποιες ιδέες! Πεθαίνει για την ελευθερία, για την κοινωνική δικαιοσύνη, πεθαίνει και για τα υλικά αγαθά. Όλα αυτά όμως δεν θά τα απολαύσει, αφού πεθαίνει. Πεθαίνω, ας πούμε, για να τρώω καλά. Ακούστε το παράλογο: πεθαίνω, αγωνίζομαι, πολεμάω, βγαίνω στους δρόμους και πολεμάω, για να καταφέρω να τρώω καλά! Δεν έχει σημασία αν πεί κάποιος «Άν πεθάνω, πέθανα, κι ας μην προλάβω να απολαύσω τίποτα». Μά είναι προτιμότερο να παίξω κορώνα - γράμματα τη ζωή μου; Ποιός θά έπαιζε ποτέ κορώνα - γράμματα τη ζωή του με ένα νόμισμα, για παράδειγμα, αν του έλεγε κάποιος: «Εάν το νόμισμα βγεί κορώνα, θα σου δώσω 1.000.000 λίρες• εάν βγει γράμματα, θα σου πάρω το κεφάλι»; Οι πιθανότητες επί τοις εκατό ποιές θα ήταν: Πενήντα - πενήντα. Ρωτάω: Ποιός θα διακινδύνευε να κοπεί το κεφάλι του, προκειμένου να πάρει τα χρήματα; Μάλλον θα έλεγε: «Όχι! Προτιμώ να έχω το κεφάλι μου στη θέση του, κι ας είμαι φτωχός!». Είναι πολύ προτιμότερο. Με ποιά έννοια λογικής όμως θα έλεγε «Άν πετύχω και ζήσω, θα κερδίσω τις λίρες• άν δέν πετύχω καί δέν ζήσω, δεν πειράζει»; Τί δηλαδή; να χάσει τη ζωή του;... Μά είναι κουτό! Τό να πεθαίνει κανείς λοιπόν για πράγματα που θα ήθελε να απολαύσει και που όμως, αφού δέν ζεί, δέν θά τα απολαύσει, δέν είναι κουτό; Γι' αυτό ο θάνατος του υλιστή που πεθαίνει για κάποια ιδέα είναι ανακόλουθος. Ναί, ανακόλουθος! Ο πιστός άνθρωπος όμως πεθαίνει μαρτυρικά γιατί υπάρχει το αντίκρυσμα, που είναι η ανάσταση των νεκρών, η Βασιλεία του Θεού. Αλλά ο Απόστολος Παύλος θα χρησιμοποιήσει και ένα προσωπικό του επιχείρημα, επάνω σ' αυτό το έκτο επιχείρημα, και θα πεί: «τί καὶ ἡμεῖς κινδυνεύομεν πᾶσαν ὥραν; καθ᾿ ἡμέραν ἀποθνήσκω, / νὴ τὴν ὑμετέραν καύχησιν ἣν ἔχω ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. / εἰ κατὰ ἄνθρωπον ἐθηριομάχησα ἐν Ἐφέσῳ, τί μοι τὸ ὄφελος;» (Α Κορ. 15, 30 - 32) Δηλαδή: Για ποιόν λόγο να κινδυνεύουμε και εμείς οι Απόστολοι κάθε στιγμή και κάθε ώρα; Γιατί να κινδυνεύουμε, καί νά μή καθίσουμε στο σπιτάκι μας,
Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου, ήταν σπουδαίος άνθρωπος, είχε καριέρα. Το ακούτε; Είχε καριέρα! Δεν ήταν τυχαίος άνθρωπος ο Απόστολος Παύλος. Όμως δεν άφησε απλώς την καριέρα του, αλλά μπήκε και μέσα σε μία περιπέτεια άνευ προηγουμένου, πού το τέρμα της περιπέτειας αυτής ήταν ο αποκεφαλισμός του. Γιατί το έκανε αυτό; Διότι πίστευε στην ανάσταση των νεκρών. Γι' αυτό λέει: ««τί καὶ ἡμεῖς κινδυνεύομεν πᾶσαν ὥραν; καθ᾿ ἡμέραν ἀποθνήσκω, / νὴ τὴν ὑμετέραν καύχησιν ἣν ἔχω ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.». Δηλαδή: Για ποιον λόγο κι εμείς να κινδυνεύουμε κάθε ώρα; Κάθε μέρα πεθαίνω, μα την καύχηση που έχω για σας, διά του Ιησού Χριστού, για την προκοπή που έχετε• σας το ορκίζομαι! Είδατε; Ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί όρκο! «Νή» θα πει μά. Μά αλήθεια! «Νή τον Δία», έλεγαν οι αρχαίοι, «νή τον Θεόν», μα τον Θεό. Δηλαδή σας όρκίζομαι ότι γι' αυτόν τον λόγο κινδυνεύουμε μέρα-νύχτα, ύποφέρουμε, γιατί πιστεύουμε στην ανάσταση των νεκρών. Και «εἰ κατὰ ἄνθρωπον ἐθηριομάχησα ἐν Ἐφέσῳ, τί μοι τὸ ὄφελος;» (Α Κορ. 15,32) Τώρα αυτό ή είναι κυριολεκτό ή είναι μεταφορικό. «Εάν, λέει, θηριομάχησα στην Έφεσο, ποιό το όφελός μου;» Τώρα το πώς «εθηριομάχησε» εμείς δεν ξέρουμε. Βέβαια πέρασε πολύ άσχημα στην Έφεσο κάποια φορά, όταν εκείνος ο διαβόητος Δημήτριος, ο «αργυροκόπος», ξεσήκωσε ολόκληρη την πόλη εναντίον του Παύλου. Και ξέρετε τι είναι ολόκληρη η πόλη να φωνάζει για πολλές ώρες μέσα στο στάδιο της Eφέσου «Μεγάλη η θεά Άρτεμις των Εφεσίων!» εναντίον του Παύλου;... Να είσαι ένας επισκέπτης στην πόλη εκείνη, και να ξέρεις ότι η πόλη ξεσηκώθηκε για λογαριασμό σου! « Ἐγένετο δὲ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον τάραχος οὐκ ὀλίγος περὶ τῆς ὁδοῦ./ Δημήτριος γάρ τις ὀνόματι, ἀργυροκόπος, ποιῶν ναοὺς ἀργυροῦς Ἀρτέμιδος παρείχετο τοῖς τεχνίταις ἐργασίαν οὐκ ὀλίγην·/ οὓς συναθροίσας καὶ τοὺς περὶ τὰ τοιαῦτα ἐργάτας εἶπεν· ἄνδρες, ἐπίστασθε ὅτι ἐκ ταύτης τῆς ἐργασίας ἡ εὐπορία ἡμῶν ἐστι,/ καὶ θεωρεῖτε καὶ ἀκούετε ὅτι οὐ μόνον Ἐφέσου, ἀλλὰ σχεδὸν πάσης τῆς Ἀσίας ὁ Παῦλος οὗτος πείσας μετέστησεν ἱκανὸν ὄχλον, λέγων ὅτι οὐκ εἰσὶ θεοὶ οἱ διὰ χειρῶν γινόμενοι./ οὐ μόνον δὲ τοῦτο κινδυνεύει ἡμῖν τὸ μέρος εἰς ἀπελεγμὸν ἐλθεῖν, ἀλλὰ καὶ τὸ τῆς μεγάλης θεᾶς Ἀρτέμιδος ἱερὸν εἰς οὐθὲν λογισθῆναι, μέλλειν τε καὶ καθαιρεῖσθαι τὴν μεγαλειότητα αὐτῆς, ἣν ὅλη ἡ Ἀσία καὶ ἡ οἰκουμένη σέβεται./ ἀκούσαντες δὲ καὶ γενόμενοι πλήρεις θυμοῦ ἔκραζον λέγοντες· μεγάλη ἡ Ἄρτεμις Ἐφεσίων./ καὶ ἐπλήσθη ἡ πόλις ὅλη τῆς συγχύσεως, ὥρμησάν τε ὁμοθυμαδὸν εἰς τὸ θέατρον συναρπάσαντες Γάϊον καὶ Ἀρίσταρχον Μακεδόνας, συνεκδήμους Παύλου./ τοῦ δὲ Παύλου βουλομένου εἰσελθεῖν εἰς τὸν δῆμον οὐκ εἴων αὐτὸν οἱ μαθηταί./ τινὲς δὲ καὶ τῶν Ἀσιαρχῶν, ὄντες αὐτῷ φίλοι, πέμψαντες πρὸς αὐτὸν παρεκάλουν μὴ δοῦναι ἑαυτὸν εἰς τὸ θέατρον./ ἄλλοι μὲν οὖν ἄλλο τι ἔκραζον· ἦν γὰρ ἡ ἐκκλησία συγκεχυμένη, καὶ οἱ πλείους οὐκ ᾔδεισαν τίνος ἕνεκεν συνεληλύθεισαν./ ἐκ δὲ τοῦ ὄχλου προεβίβασαν Ἀλέξανδρον, προβαλλόντων αὐτὸν τῶν Ἰουδαίων· ὁ δὲ Ἀλέξανδρος κατασείσας τὴν χεῖρα ἤθελεν ἀπολογεῖσθαι τῷ δήμῳ./ ἐπιγνόντες δὲ ὅτι Ἰουδαῖός ἐστι, φωνὴ ἐγένετο μία ἐκ πάντων, ὡς ἐπὶ ὥρας δύο κραζόντων· μεγάλη ἡ Ἄρτεμις Ἐφεσίων./ καταστείλας δὲ ὁ γραμματεὺς τὸν ὄχλον φησίν· ἄνδρες Ἐφέσιοι, τίς γάρ ἐστιν ἄνθρωπος ὃς οὐ γινώσκει τὴν Ἐφεσίων πόλιν νεωκόρον οὖσαν τῆς μεγάλης θεᾶς Ἀρτέμιδος καὶ τοῦ Διοπετοῦς;/ ἀναντιῤῥήτων οὖν ὄντων τούτων δέον ἐστὶν ὑμᾶς κατεσταλμένους ὑπάρχειν καὶ μηδὲν προπετὲς πράσσειν./ ἠγάγετε γὰρ τοὺς ἄνδρας τούτους οὔτε ἱεροσύλους οὔτε βλασφημοῦντας τὴν θεὰν ὑμῶν./ εἰ μὲν οὖν Δημήτριος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ τεχνῖται ἔχουσι πρός τινα λόγον, ἀγοραῖοι ἄγονται καὶ ἀνθύπατοί εἰσιν, ἐγκαλείτωσαν ἀλλήλοις./ εἰ δέ τι περὶ ἑτέρων ἐπιζητεῖτε, ἐν τῇ ἐννόμῳ ἐκκλησίᾳ ἐπιλυθήσεται./ καὶ γὰρ κινδυνεύομεν ἐγκαλεῖσθαι στάσεως περὶ τῆς σήμερον, μηδενὸς αἰτίου ὑπάρχοντος περὶ οὗ δυνησόμεθα ἀποδοῦναι λόγον τῆς συστροφῆς ταύτης./ καὶ ταῦτα εἰπὼν ἀπέλυσε τὴν ἐκκλησίαν.» (Πραξ. 19, 23 - 41) Τώρα, αν εννοεί αυτό ο Απόστολος Παύλος ή εννοεί κάτι άλλο, δέν ξέρουμε •νομίζω όμως πώς δεν χρησιμοποιεί τυχαία αυτή την έκφραση μ' αυτό το ρήμα: «Γιατί να θηριομαχήσω, να τα βάλω με τα θηρία στην Έφεσο, εάν δεν υπάρχει ανάσταση των νεκρών;»
Τέλος υπάρχει και έβδομη συνέπεια από την άρνηση του δόγματος της αναστάσεως των νεκρών. «εἰ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν.» (Α Κορ. 15,32) Δηλαδή: Εάν οι νεκροί δέν άνασταίνονται, άς φάμε και άς πιούμε, αύριοι θά πεθάνουμε. Πράγματι, εάν κανείς αρνηθεί την ανάσταση των και νεκρών, τότε αυτός βιώνει και τον πλέον παχυλό, τον απόλυτο υλισμό. Τότε ένας τέτοιος άνθρωπος εξομοιώνεται με το κτήνος. Και εάν πρέπει να πεθάνουμε σαν τα κτήνη, τότε μπορούμε και να ζήσουμε σάν τα κτήνη• δεν είμαστε πια άνθρωποι! Αυτή η φράση, «φάγωμεν και πίωμεν», την χρησιμοποιεί και ο προφήτης Ησαΐας στο 22ο κεφάλαιο, στίχος 13. «αὐτοὶ δὲ ἐποιήσαντο εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίαμα σφάζοντες μόσχους καὶ θύοντες πρόβατα, ὥστε φαγεῖν κρέατα καὶ πιεῖν οἶνον λέγοντες· φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν.» (Ησ. 22,13) Εκεί αναφέρει ότι ενώ ο Θεός απειλεί με καταστροφή, με πείνα, δεινά και περιπέτειες, ο λαός των Ιουδαίων παρουσιάζεται με πλήρη αναισθησία και απιστία, και απαντά: «Για ποιόν λόγο; Δέν βαριέσαι!... Όλα αυτά που λές, ώ Θεέ, τα γράφουμε στα παλιά μας τα παπούτσια!... "Φάγωμεν και πίωμεν, αύριο γάρ αποθνήσκομεν"! Δέν βαριέσαι... Άς φάμε και ας πιούμε• αύριο θα πεθάνουμε• ποιός λογαριάζει!...». Η απάντηση αυτή του λαού δείχνει φοβερή απιστία στις απειλές του Θεού. Για να δείτε το κατάντημα ανθρώπων σε κάποιες εποχές!
Ώστε λοιπόν βλέπουμε τον Απόστολο Παύλο, πού κατέχει την αλήθεια, να την προβάλλει με επιμονή, αλλά και να θέλει να δείξει την αμεσότατη σχέση που υπάρχει μεταξύ της Αναστάσεως του Χριστού και της αναστάσεως των νεκρών.
Άς προσέξουμε τώρα το εξής: Στην παρούσα ζωή προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μερικά αντισταθμίσματα στο φαινόμενο του θανάτου, που θα σας τα αναλύσω σε προσεχές θέμα ειδικώς. Λέμε για παράδειγμα: «Θάνατος. Τί είναι ο θάνατος; Φυσικό πράγμα είναι». Ποιός σας είπε, αδελφοί μου, ότι ο θάνατος είναι φυσικό πράγμα; «Μά ο Θεός έκανε τον θάνατο» λέμε. «Έμεινε κανένας; Όλοι πεθαίνουμε». Ποιός σας τό είπε, αδελφοί μου, ότι ο Θεός έκανε τον θάνατο;... Ποιός σας το είπε αυτό,... «Μά είναι τόσο απλά τα πράγματα». Δέν είναι καθόλου απλά, ούτε φυσικά! Και τώρα, αφού δεν πιστεύουμε στην ανάσταση των νεκρών, θα πρέπει να τον... γλυκάνουμε τον θάνατο, θα πρέπει να τον... λιμάρουμε, να μην είναι σκληρός ο θάνατος! Και τι κάνουμε; Και τι δεν κάνουμε!...
Πρώτα-πρώτα αρχίζουμε να παρηγορούμε τούς ανθρώπους που έχουν ένα πένθος με το εξής ρεφραίν: «Έτσι είναι η ζωή! Έτσι είναι η ζωή!» και πάλι «Έτσι είναι η ζωή!». Ακόμη τί άλλο κάνουμε; Προσπαθούμε να ωραιοποιήσουμε τον θάνατο, να ενθαρρύνουμε έκείνους που πενθούν να βγουν από το πένθιμο κλίμα, να τους πούμε ότι πρέπει να ξεσκάσουν... και άλλα τέτοια. Ακόμη θα πρέπει να μη βάλουμε τίποτα το πένθιμο, νά μή δώσουμε βαρύ τόνο πένθους. Ούτε κάν βάζουμε πιά στο σπίτι μας τους νεκρούς. Όλα τα πράγματα γίνονται πολύ... πολιτισμένα, πάρα πολύ πολιτισμένα, ώστε μόλις πρόκειται να πεθάνει κάποιος σε ένα νοσοκομείο, δεν πρέπει οι άλλοι να έρθουν νά τόν δούν, γιατί θα σοκαρισθούν!... "Αν δούν μάλιστα και ιερέα να πηγαίνει στον θάλαμο, ή πάει με τη Θεία Κοινωνία, αυτό σημαίνει ότι επίκειται θάνατος.. και θα παγώσουν!.. Κι' αν μάλιστα είναι και καρδιακοί οι άνθρωποι αυτοί, θα τελειώσουν εκεί επί τόπου!... Κι έτσι, με τρόπο, θα βγάλουμε τον έτοιμοθάνατο από τον θάλαμο, θά τόν πάμε σε ειδικό θάλαμο, και όταν πεθάνει θα τον βγάλουμε από την πίσω πόρτα του νοσοκομείου και όχι από την μπροστινή, γιά νά μή φαίνεται ότι βγαίνει ένα φέρετρο από το νοσοκομείο...! Με όλους αυτούς τους τρόπους προσπαθούμε να αμβλύνουμε το αίσθημα του θανάτου. Δεν μπορούμε βέβαια να τον νικήσουμε τον θάνατο, και προσπαθούμε να τον αμβλύνουμε στις ψυχές μας και στα μάτια μας.
Αγαπητοί μου, ο θάνατος είναι φρικτός και τρομερός!... Θα σας τον παρουσιάσω, όπως τον παρουσιάζει η Εκκλησία μας. «Η ψυχή, λέει, έχει αγώνα, όταν βγαίνει από το σώμα!» «Οἴμοι, οἶον ἀγῶνα ἔχει ἡ ψυχή, χωριζομένη ἐκ τοῦ σώματος!» (Βλ. Μικρόν Ευχολόγιον) Γιατί; Διότι φεύγει από εκείνο που είναι το άλλο της κομμάτι! Πώς να ωραιοποιήσω τον θάνατο,... Συνεπώς, αφού ο θάνατος είναι φρικτός, μόνο έναν τρόπο έχω να τον αντιμετωπίσω: «Χριστός Ανέστη!», «Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών»! Και τότε για μένα ο θάνατος είναι πια σαν το ποντίκι που το παίζει η γάτα! Δεν έχει πιά δύναμη. Το έχει δαγκώσει πολλές φορές η γάτα το ποντίκι• είναι ζωντανό, αλλά αδύναμο. Θα πληρώσω βεβαίως τον φόρο του θανάτου, αλλά θα αναστηθώ! Θα αναστηθώ!..
Λοιπόν, όπως καταλαβαίνετε, όλοι αυτοί οι τρόποι αντιμετωπίσεως του θανάτου είναι ξένοι πρός τό πνεύμα του Χριστιανισμού. Ο Χριστιανισμός, αγαπητοί μου, είναι όπως ακριβώς σας τον προβάλλω. Και θα σας παρακαλέσω πάρα πολύ - δεν το λέω καθ' υπερβολήν αυτό- σας παρακαλώ πάρα πολύ, άς προσέχουμε πάντοτε πώς ακριβώς βλέπουμε τις μεγάλες αλήθειες μέσα στον λόγο του Θεού, που διασώζονται ορθοδόξως μέσα στην Εκκλησία μας.
Βέβαια θα δούμε πολλά στο θέμα αυτό. Θα δούμε τί λέει η Παλαιά Διαθήκη, θα δούμε τι λέει η Καινή Διαθήκη και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Θα δούμε πώς θα γίνει αυτή η ανάσταση, πότε θα γίνει, τί σώμα θα πάρουμε, πώς θα είναι όλα αυτά τα πράγματα. Όλα αυτά βέβαια, με τη βοήθεια του Θεού, θα τα πούμε στίς υπόλοιπες Κυριακές που μας μένουν μέχρι την Κυριακή πρίν από την Πεντηκοστή. Γι' αυτό θα παρακαλέσω, εσείς όλοι, που με τόση προθυμία παρακολουθήσατε τα θέματά μας για την Ανάσταση του Χριστού, με την ίδια προθυμία να παρακολουθήσετε και το δεύτερο μέρος, το ουσιωδέστατο, που είναι η ανάσταση των νεκρών.
Κυριακή, 13 Απριλίου 1980.
1η ομιλία στην κατηγορία
« Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/h-anastasis-tvn-nekrvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40rGCaIN1q0EiOT8FsCxhgQw
Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
Αθανάσιος Άμβωνας.
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
