†.Αγαπητοί, χαίρει ο ουρανός, χαίρει και η γη, όταν εορτάζεται η μνήμη ενός Αγίου. Χαίρει ο ουρανός, διότι εκέρδισε από την γην έναν άγιον· χαίρει και η γη, διότι έδωσε στον ουρανόν ένα παιδί της. Και οι άγιοι άγγελοι χαίρουν και αυτοί, γιατί κάνουν συνόμιλόν τους έναν άνθρωπον. Και οι άνθρωποι χαίρουν, γιατί ανοίγεται η δυνατότητα του ουρανίου αγιασμού των. Κι ο άγιος Δημήτριος, εστάθη ένας μέγας μάρτυς του Χριστού, που με το μαρτύριό του εδόξασε τον Κύριον· και έδωσε το καλό παράδειγμα πίστεως και αγάπης στον Χριστόν σε μυριάδες πιστούς μέσα εις την ιστορία.
Ο μέγας του Χριστού μάρτυς Δημήτριος ήτο Θεσσαλονικεύς. Και είχε το ύπατον αξίωμα του διοικητού της πόλεως, όταν το 303 μ.Χ. εδόθη η αφορμή με την επίσκεψη του Μαξιμιανού στην πόλη. Δεν πήγε να τον υποδεχθεί. Αυτή ήταν η αφορμή. Ήταν εποχή διωγμών των Χριστιανών και ο άγιος Δημήτριος έδωσε πλήρως το μέτρον της πίστεώς του εις τον Χριστόν. Γι΄αυτό και συνελήφθη και εθανατώθη μαρτυρικά. Ήταν νέος, ευσταλής, άλκιμος, δηλαδή γενναίος και αθλητικός. Ήτο στρατιωτικός διοικητής· γι΄αυτό διέθετε τα γνωρίσματα του στρατιωτικού και αθλητικού βίου. Και πολύ προσφυώς η Εκκλησία μας του αφιέρωσε την αποστολική περικοπή του Παύλου προς τον Τιμόθεον που ακούσαμε προηγουμένως, και που αναφέρεται, μεταφορικώς βέβαια, εις την στρατιωτική και αθλητική ζωή που εχρειάζετο ο Τιμόθεος. Αλλά και κάθε τιμό-θεος μέσα στην ζωή της Εκκλησίας.
Και γράφει: «Σὺ οὖν, τέκνον μου, κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ. Ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ. Μνημόνευε ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν». Και πόσες φορές ο μεγαλομάρτυς του Χριστού Δημήτριος δεν θα μελέτησε –που μελετούσε την Αγία Γραφή- τους στίχους αυτούς και δεν θα συνεκινήθη από αυτούς… Το δοξαστικόν των αποστίχων γράφει-του Αγίου, στην εορτή του: «Ἔχει δὲ καὶ τὸ πανέντιμον, καὶ ἀθλητικώτατόν σου σῶμα, τὸν περίκλυτον –τον περιώνυμον, δηλαδή, τον ξακουστόν- τοῦτον ναὸν ἐπὶ γῆς»-που αναφέρεται εις τον ναό του αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Ήτο λοιπόν στρατιωτικός, νέος και αθλητικός.
Ας δούμε όμως τι εννοεί ο Παύλος με τους στίχους αυτούς. «Σὺ οὖν, τέκνον μου, κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ». Εδώ ο Παύλος θέλει να τονίσει ότι όποιος ενταχθεί στην διακονία του Χριστού, γίνεται «στρατιώτης παρεμβολῆς Κυρίου». «Παρεμβολή» θα πει στρατόπεδον. Και η «παρεμβολή Κυρίου» εκφράζει την ύπαρξη εχθρικού στρατοπέδου. Είναι το στρατόπεδο του κόσμου και του διαβόλου· με το οποίο το στρατόπεδον του Χριστού βρίσκεται σε διαρκή, χωρίς σταματημό και ανακωχή, πόλεμο. Στρατιώτης Χριστού σημαίνει ότι βρίσκεσαι κάτω από τη σημαία του Χριστού· κάτω από τις διαταγές και τις εντολές του Χριστού. Και για να μπορείς να ανταποκριθείς, δεν εμπλέκεσαι σε βιοτικές μέριμνες και προσκολλήσεις φίλων και συγγενών, που μπορούν να σου ανακόψουν την αφοσίωσή σου εις τον Χριστόν.
Στρατιώτης Χριστού σημαίνει ακόμη ότι προϋπόθεσις βασική είναι η κακοπάθεια. Θα το ξαναπώ: η κακοπάθεια. Η ισοβία κακοπάθεια. Η απουσία ανέσεως ένεκα διαρκών πειρασμών και διωγμών. Όταν δαίμονες και άνθρωποι διώκουν· όταν τα πάθη επιστρατεύονται για να καταβάλουν τον αγωνιστή. Σύμβολό του έχει ο πιστός, πιστός στρατιώτης τον σταυρόν. Και ο σταυρός είναι η επιτομή της κακοπαθείας. Ο χριστιανός χωρίς κακοπάθειαν ζει έναν νόθον Χριστιανισμόν. Μάλλον διάκειται εχθρικά προς τον σταυρόν του Χριστού. Διότι γράφει, φερειπείν, στους Φιλιππησίους ο Παύλος ότι - αναφέρεται σε κάποιους Χριστιανούς οι οποίοι ήσαν καλοπερασάκηδες και ελυπείτο πολύ ο Παύλος και τους αποκαλεί «ἐχθρούς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ». Γιατί ο σταυρός, είπαμε, είναι η επιτομή της κακοπαθείας. Στον Σταυρό δεν σταυρώθηκε ο Χριστός; Δεν πήγε να αναπαυθεί επάνω εις τον σταυρόν, αλλά πήγε να μαρτυρήσει.
Και τι γράφει τώρα εις τους Φιλιππησίους, τους «ἐχθρούς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ ὧν –των οποίων- τὸ τέλος ἀπώλεια, ὧν –των οποίων- ὁ θεὸς ἡ κοιλία καὶ ἡ δόξα αὐτῶν ἐν τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν -καυχώνται για πράγματα για τα οποία θα έπρεπε να ντρέπονται-, οἱ τὰ ἐπίγεια φρονοῦντες!». Είδατε πώς αποκαλεί αυτούς τους Χριστιανούς ο Παύλος; Τους αποκαλεί «ἐχθρούς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ». Δείγμα στρατιώτου το κακοπαθείν- λέγει ένας ερμηνευτής, ο Οικουμένιος- και η κακοπάθεια πηγάζει από τον πνευματικό πόλεμο που έχει ο πιστός. Λέγει, γράφει ο Παύλος προς τους Εφεσίους : «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις. Διὰ τοῦτο ἀναλάβετε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ». Έτσι, γράφει ο Θεοδώρητος, ερμηνευτής, «ἀπόβλεψον τίνος εἶ στρατιώτης, καί φέρε γενναίως τούς πόνους τῆς στρατείας». «Δες, κοίταξε, ποιανού στρατιώτης είσαι, για να μπορείς να φέρεις γενναίως τους κόπους της στρατεύσεώς σου».
Ακόμη η έννοια του καλού στρατιώτου περιέχει την ετοιμότητα του μαρτυρίου. Η ετοιμότητα του μαρτυρίου είναι το κριτήριον του βάθους της πίστεως και της αγάπης του πιστού εις τον Χριστόν. «Ἐὰν δὲ τις καὶ ἀθλῇ, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ». Εδώ ζητά νόμιμον άθλησιν ο Παύλος. «Ναι, θα αθλήσεις, αλλά νόμιμα». Η άθλησις είναι διηνεκής άσκησις. Διατήρησις των μελών της ψυχής, νου, συναισθήματος και βουλήσεως, σε κατάσταση ευλυγισίας και ετοιμότητος. Η άθλησις οφείλει να ευρίσκεται σε νομιμότητα, όπως είπαμε. «Ἐάν μή πάντα τόν τῆς ἀθλήσεως νόμον φυλάττῃ», λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, «και τόν ἐπί σιτίων καί τόν ἐπί σωφροσύνης καί σεμνότητος καί τῶν ἐν παλαίστρᾳ» δηλαδή «θα είσαι εντάξει απέναντι σε όλα, δηλαδή δεν απλώς που θα αθλείσαι, αλλά θα είσαι και ο σώφρων, ο αγνός, ο καθαρός, που τηρεί τις εντολές του Θεού, τότε η άθλησίς σου θα είναι νόμιμος. Ο νόμος της διαίτης, της σωφροσύνης και της σεμνότητος είναι προϋποθέσεις, όπως και οι κανονισμοί του κάθε αθλήματος. Εάν δεν τηρήσεις τους κανόνες του κάθε αθλήματος, δεν μπορείς να στεφανωθείς». Αν φερειπείν υπάρχουν πέντε, στη σειρά, δρομείς, πότε θα ξεκινήσουν; Όταν δοθεί το σύνθημα. Εάν κάποιος ξεκινήσει πιο μπροστά, γι’ αυτόν το άθλημα είναι άκυρον.
Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι πρέπει να έχομεν μία νομιμότητα εις την άθλησιν. Και στον χώρον της πίστεως, οι νόμοι της πνευματικής αθλήσεως είναι δύο. Ο πρώτος νόμος: η μη αυτόνομος άθλησις, αλλά η εξάρτησις εκ του θελήματος του Θεού. Όχι γιατί σου αρέσει να παρουσιάζεις μίαν άθλησιν από ένα καπρίτσιο, από μία ιδιοτροπία, δηλαδή να είσαι ξέχωρος από τον Θεό. Όχι! «Μ’ αρέσει εμένα έτσι να είμαι!». Αυτό δεν είναι νόμιμον. Και το δεύτερον: η ακριβής ευαγγελική τήρησις των όρων της αθλήσεως. Ό,τι λέγει το Ευαγγέλιον, στον τρόπον και εις την έκφρασιν. Και να είσαι ο άνθρωπος ο διακριτικός. Τότε είναι νόμιμη η άθλησή σου. Και τότε γίνεται και αποδεκτή αυτή η άθλησις.
Έχει όμως ο Παύλος και μία τρίτη εικόνα που την προβάλλει εις τον Τιμόθεον και του λέγει: «Τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν». Αυτό σημαίνει ότι όπως ο γεωργός πρώτος μετέχει των καρπών του κόπου του: «Έβαλες σταφύλια; Έβαλες αμπέλι; Πρώτος θα φας, βέβαια, σταφύλια» κ.ο.κ. Έτσι και ο στρατιώτης καθηγητής του Χριστού πρώτος θα μετέχει των πνευματικών του καρπών. Και οι καρποί είναι τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και η Βασιλεία του Θεού. Αυτός θα δοκιμάσει αυτά τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα οποία δεν μπορούν να κρυφτούν.
«Ἐν αὐτῷ τῷ κόπῳ», λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, «ἡ ἀντίδοσις». Δηλαδή «τον κόπο που κατέβαλες, θα πάρεις και τη δωρεά σου». Είναι ακόμη το «Εἰ συναπεθάνομεν, καί συζήσομεν· εἰ ὑπομένομεν, καί συμβασιλεύσομεν». «Εάν», λέει, «πεθάνομε μαζί με τον Χριστόν, μαζί και θα ζήσομε. Εάν υπομένομε μαζί με τον Χριστόν, μαζί και θα συμβασιλεύσομε». Αυτό είναι η νόμιμος άθλησις. Κι όλα αυτά πώς θα τα επιτύχουμε; Λέγει ο Παύλος στον Τιμόθεο- και που σας είπα ότι πολλές φορές πρέπει ο άγιος ο Δημήτριος να διάβασε αυτήν την περικοπή- «Μνημόνευε ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν». «Να θυμάσαι τον Ιησού Χριστόν, που ανεστήθη από τους νεκρούς». Ναι. Είναι η διαρκής μνήμη και μελέτη και θεωρία του θανάτου και της Αναστάσεως του Χριστού. Είναι η μελέτη και η θεωρία του προσώπου του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Εάν δεν έχεις αυτήν την θεωρίαν, αυτήν την ενατένισιν, αυτήν την μνήμην, δεν είναι δυνατόν ποτέ ο αγώνας σου να είναι νόμιμος. Απλώς θα είναι ένας αγώνας κατά την επιθυμία σου και κατά την αρέσκειά σου. Εκεί θα είναι και το μυστικό της επιτυχίας. Να μνημονεύεις τον Ιησούν Χριστόν. Όχι κατά τρόπον αυθυποβολής, αλλά γιατί το πρόσωπο του Χριστού είναι ζωντανό και ενεργεί βαθιά στον πιστόν.
Αγαπητοί. Η μνήμη του μεγαλομάρτυρος Αγίου Δημητρίου μάς έφερε στα ευαγγελικά χνάρια πρακτικής ερμηνείας του λόγου του Χριστού. Η ζωή των αγίων είναι η ερμηνεία η ορθή του Ευαγγελίου. Εξάλλου αυτή είναι ένα εικονογραφημένον ευαγγέλιον. Και όπως λέει ο Παύλος: Είναι «ἐπιστολὴ γινωσκομένη καὶ ἀναγινωσκομένη». Οι άνθρωποι αυτήν την επιστολήν βλέπουν, τη γνωρίζουν και τη διαβάζουν. Δηλαδή αυτός ο ίδιος ο βίος του πιστού, του Αγίου, είναι εκείνο το οποίο πραγματικά δίνει όλο το μέτρον της πίστεως και αγάπης του Αγίου. Η ζωή των αγίων λοιπόν είναι η ερμηνεία η ορθή του Ευαγγελίου.
Ναι. Πώς εκείνοι έζησαν; Έτσι κι εμείς. Χωρίς περικοπές· και περιτομές· και επιλογές: «Αυτό μ’ αρέσει από το Ευαγγέλιον, εκείνο δεν μ’ αρέσει. Αυτό το κάνω, εκείνο δεν το κάνω, γιατί δεν μ’ αρέσει». Όχι, χωρίς περικοπές και χωρίς περιτομές. Όπως ο Κύριος εδίδαξε το Ευαγγέλιον, και έζησε. Ο μεγάλος πειρασμός των εσχάτων, όταν θα φτάνουμε στο τέλος της Ιστορίας, αγαπητοί, είναι τόσο το περιτετμημένον Ευαγγέλιον, όσο και το ακρωτηριασμένο πρόσωπον του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. «Έτσι μ’ αρέσει ο Χριστός να είναι. Όχι όπως είναι. Εμένα έτσι μ’ αρέσει. Το ευαγγέλιο μού κάνει εντύπωση μόνο όπου έχω τις προτιμήσεις μου». Πόσες φορές ακούτε ανθρώπους άσχετους στην πίστη να σου λένε: «Ε, ο Χριστός λέει αγάπη». Πώς τώρα την εννοούν την αγάπη αυτή, άλλο πράγμα…Να σας πω πώς την εννοούν. Και η πορνεία λέγεται «αγάπη». Και όλα τα τραγούδια, 99,9%, που ακούγονται, τα «κοσμικά» λεγόμενα «τραγούδια», είναι γεμάτα από αγάπη! Αλλά τι αγάπη όμως; Πορνική αγάπη!
Ας προσέξομε λοιπόν. Οι άγιοι μάς έδειξαν τον σωστό δρόμο. Γι΄αυτό τους έχουμε ανάγκη. Ο άγιος Δημήτριος που σήμερα τιμούμε τη μνήμη του, είναι ο ασάλευτος οδοδείκτης πνευματικής πίστεως και ζωής σε όλους τους αιώνες. Αμήν.
Έτσι λέγαμε την περασμένη φορά, ότι μπροστά σε αυτό το μυστήριον, πώς το θηρίον υπήρξε, δεν υπάρχει τώρα -πότε τώρα, όταν ήδη ο ιερός Ευαγγελιστής έχει μπροστά του το ξετύλιγμα των εικόνων της Αποκαλύψεως- και θα υπάρξει εις το μέλλον, αλλά πηγαίνει
στην απώλεια. Και ότι εκείνοι που θα κατοικούν στην γη, οι θιασώται του θηρίου, και των οποίων τα ονόματα δεν είναι γραμμένα στο βιβλίον της ζωής, αυτοί θα θαυμάσουν, δηλαδή θα απορήσουν και θα πουν: «Πώς αυτό το καταπληκτικό, ότι υπήρξε, δεν υπάρχει, και να, θα ξαναϋπάρξει!». Και σας είχα πει ότι δεν είναι παρά οι θιασώται της ειδωλολατρίας.
Αυτό φυσικά πάντοτε στους χώρους των χριστιανικών λαών· διότι όταν μιλάμε για λαούς, οι οποίοι δεν εγνώρισαν το Ευαγγέλιον, λαοί οι οποίοι ζουν ήδη ειδωλολατρικά, γι’ αυτούς θέμα δεν τίθεται. Αυτά ανά πάσα στιγμή τίθενται δια τους Χριστιανούς! Ότι οι Χριστιανοί
θα γίνουν νοσταλγοί της ειδωλολατρίας. Αυτά λέγαμε, και συνεπώς αυτοί ως ερασταί και νοσταλγοί της ειδωλολατρίας θα ιδούν να επανέρχεται η ειδωλολατρία. Και θα απορήσουν
και θα ειπούν: «Ώστε δεν πέθανε η ειδωλολατρία. Ζήτω οι θεοί του Ολύμπου. Ζήτω οι θεοί του Καπιτωλίου. Ζήτω οι θεοί που λάτρεψαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας… Ώστε να λοιπόν, ξαναζεί η ειδωλολατρία...» Αυτά λέγαμε και σας είχα πει ότι είναι ένα πάρα πολύ σπουδαίο θέμα, το οποίον θα παρακαλούσα να προσέξετε ό,τι θα ολοκληρώσουμε σήμερα.
Ιστορικά, μετά Χριστόν, τα πράγματα έχουν ως εξής. Ενικήθηκε ο διάβολος εις τον σταυρόν του Χριστού. Το Ευαγγέλιο αρχίζει να κερδίζει έδαφος και να υποχωρεί η ειδωλολατρία. Το σκοτάδι δηλαδή της ειδωλολατρίας άρχισε να υποχωρεί. Αυτό εκφράζεται με το «και δεν υπάρχει τώρα το θηρίο». Μια μικρή παρένθεση ερμηνευτική· η οποία είναι εκτάκτου ενδιαφέροντος, μόνο που δεν φθάσαμε ακόμα εκεί, αλλά επειδή πολλούς ενδιαφέρει και το σημείο αυτό έχει ακριβώς την θέση του, επιτρέψατε να σας την πω. Λέει πιο κάτω το βιβλίον της Αποκαλύψεως ότι ο σατανάς θα δεθεί χίλια χρόνια. Και μετά θα λυθεί, αλλά για λίγο καιρό. Και τότε, βλέποντας ότι δεν έχει πια καιρό, θα επανέλθει με θυμόν εναντίον των Χριστιανών και
γενικά των ανθρώπων. Θα δεθεί χίλια χρόνια. Και συνεπώς υποτίθεται αφού ο διάβολος θα δεθεί χίλια χρόνια, εμείς θα έχομε επί της γης την χιλιετή βασιλεία του Χριστού. Είναι ο γνωστός μας Χιλιασμός· που λέγουν οι χιλιασταί ότι θα δεθεί ο διάβολος και θα ζήσουμε χίλια χρόνια επί της γης με τον Χριστό μία μακαρία ζωή.
Αγαπητοί μου, τα χίλια χρόνια που θα δεθεί ο διάβολος, είναι η φρασούλα εδώ «τό θηρίον οὐκ ἔστι». Το οὐκ ἔστι, δεν υπάρχει, σημαίνει είναι δεμένος ο διάβολος. Τι σημαίνει δεμένος; Σημαίνει: η ειδωλολατρία έχει υποχωρήσει. Αυτό σημαίνει ότι επικρατεί ο Χριστιανισμός. Λέμε, οι λαοί οι Χριστιανικοί· που σημαίνει ο διάβολος είναι δεμένος. Με αυτήν την έννοια. Τα 1000 χρόνια δεσίματος, λοιπόν -σχετικός αριθμός το 1000- δείχνει τη χιλιετή βασιλεία του Χριστού, δηλαδή τη διάδοση του Ευαγγελίου. Και όπως προσφυέστατα λέγει ο Ανδρέας Καισαρείας, είναι ο χρόνος του Ευαγγελίου που περικλείεται μεταξύ των δύο παρουσιών του Χριστού. Αλλά στις παραμονές της Δευτέρας του Χριστού παρουσίας, τότε λέγει «καί παρέσται» και τότε θα έλθει πάλι. Θα λυθεί ο διάβολος, κατά την άλλη περικοπή. Θα λυθεί. «Καί παρέσται». Και θα είναι. Είναι μέλλων του πάρειμι. Και θα είναι· που σημαίνει αυτό που θα πούμε τώρα. Ότι θα θαυμάσουν οι θιασώται του Αντιχρίστου, της ειδωλολατρίας, και θα πουν: «Μα δεν πέθανε η ειδωλολατρία;».
Λοιπόν. Είναι γνωστό ότι η Βυζαντινή αυτοκρατορία καλλιέργησε ή μάλλον εξήπλωσε τον Χριστιανισμόν. Εστάλησαν ιεραπόστολοι σε Ανατολή και Δύση μέχρι Ινδιών, μέχρι Ρωσίας, μέχρι Αβυσσηνίας, μέχρι –αν και δεν είναι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας το τελευταίο- μέχρι τας Βρετανικάς νήσους, όπως λέγουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Δηλαδή στη Δύση. Αν και αυτό είναι προ της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Αλλά προς Ινδίας, προς Βορράν και προς Νότον είναι έργον της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο άγιος Αθανάσιος έστειλε τον άγιο Φρουμέντιο εις την Αβυσσηνία. Ο άγιος Κύριλλος και ο άγιος Μεθόδιος, Θεσσαλονικείς, τον 10ον αιώνα, αδελφοί κατά σάρκα επήγαν εις τους Σλάβους
και τους εξεχριστιάνισαν. Συνεπώς η Βυζαντινή αυτοκρατορία έπαιζε έναν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο εις την εξάπλωση του Ευαγγελίου.
Όμως σε αυτήν την χριστιανικοτάτην Βυζαντινή αυτοκρατορία υπέβοσκε πάντοτε η ειδωλολατρία. Το θηρίο δηλαδή «οὐκ ἦν», δεν ήτο. Ήτο δεμένο. Αλλά υπέβοσκε. Όταν λέγει ότι «ήτο δεμένο», δεν σημαίνει ότι είχε εξαφανιστεί ο διάβολος. Δεν μπορούσε να ενεργήσει. Όπως λέγει ο Ανδρέας και ο Αρέθας, είχε απονευρωθεί. Υπέβοσκε όμως η ειδωλολατρία. Μία αναλαμπή αυτής της ειδωλολατρίας είναι ο Ιουλιανός ο παραβάτης. Αργότερα, επειδή δεν μπορούσε στα κεφάλια μερικών λογίων του Βυζαντίου να κατανοηθεί ο σταυρικός πυρήν του Ευαγγελίου, δηλαδή η άρνησις του κόσμου εν εννοία πνευματική, γι'αυτό άρχισε η θεολογική σκέψις των λογίων να γίνεται περισσότερον και περισσότερον φιλοσοφική. Από θεολογική.
Αυτό το διακρίνουμε σε πολλούς λογίους. Βέβαια, η παιδεία τους ήτο και παιδεία των ελληνικών γραμμάτων. Μερικοί όμως παρέκλιναν και εγίνοντο ερασταί του αρχαίου πνεύματος. Έτσι, βασικό θέμα ετέθη ως εξής. Εις τον Χριστιανισμόν υπάρχει η ούτως ειπείν απαγόρευσις της ικανοποιήσεως των αισθήσεων. Αλλά γιατί να υπάρχει αυτή η
απαγόρευσις; Γιατί να μη χαρούμε τη ζωή όπως μας προσφέρεται; Κατά φυσικόν τρόπον. «Άρα λοιπόν μέσα στον Χριστιανισμό», είπαν οι λόγιοι αυτοί, «υπάρχει η αναβίωσις ενός στοιχείου δυαλιστικού». Δυαλισμός θα πει ένα στοιχείο που είναι διπλούν. Το στοιχείο της ύλης και το στοιχείο του πνεύματος. Και έρχονται σε μία αντίθεση. Ένας κύριος εκπρόσωπος αυτού του πνεύματος ήτο ο Γεμιστός ο Πλήθων που πέθανε ένα χρόνο προ της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, το 1452, στον Μυστρά της Πελοποννήσου. Έχομε κι άλλους όμως ομοίους με τον Πλήθωνα. «Γιατί λοιπόν να μην έχει κανείς μία ενοποίηση των δυνάμεων της φύσεως; Γιατί να μην υπάρχει μία ενοποίησις ψυχής και σώματος; Και να βάλομε αυτά τα δύο να συγκρούονται, ψυχή με σώμα; Γιατί να εισάγει ο Χριστιανισμός δυαλισμόν;». Περιττό να σας πω ότι αυτά δεν είναι καθόλου σωστά, διότι αντιθέτως ο Χριστιανισμός κατήργησε κάθε δυαλιστικό στοιχείο· διότι δέχεται έναν Θεόν σαρκός και πνεύματος. Αν υπάρχει μία αντίθεσις ανάμεσα στη σάρκα και στο πνεύμα, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Τίς μετρήσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;». Ομιλεί εξ ονόματος του μεταπτωτικού ανθρώπου. Και ευθύς παρακάτω ο Απόστολος Παύλος δοξολογεί τον Χριστόν ότι τον ηλευθέρωσε ο Χριστός, ακριβώς απ’ αυτό το δυαλιστικό στοιχείο. Δυαλιστικό. Ο δυαλισμός λοιπόν, η δυαρχία δεν υπάρχει στον Χριστιανισμόν. Και αν σου πει ο άλλος «δεν θα φας αυτό, θα κάνεις εγκράτεια εκεί», δεν είναι γιατί υπάρχει
κάτι κακό στην ύλη, εις το σώμα. Αλλά δια λόγους ασκήσεως, επειδή υπάρχει ο
μεταπτωτικός άνθρωπος, να υπάρξει ο αγώνας να έρθομε εις τον καινούριο άνθρωπο.
Αυτά όμως μέχρι σήμερα, αγαπητοί μου, προσέξατε, ,δεν μπορούσαν να κατανοηθούν. Πάρτε το θέμα της εγκρατείας. Να το πω έτσι ωμά ωμά όπως το λένε οι άνθρωποι, γιατί τα πήρα εγώ φιλοσοφικά, να σας τα πω ωμά, πρακτικά. «Παντρεύτηκα», λέει, «και μου απαγορεύεις να συνέρχομαι με τη γυναίκα μου; Για ποιον λόγο; Αμαρτία είναι;». Κι όταν η σύζυγος πει στον άνδρα: «Ξέρεις, είναι σαρακοστή». «Γιατί σε παντρεύτηκα; Αμαρτία είναι;». Να τα πούμε έτσι ωμά ωμά. Δεν είναι αμαρτία, αδελφέ μου,
γιατί δεν υπάρχει δυαρχία, δεν υπάρχει δυαλισμός, αλλά θα γίνεις σάρκα αν δώσεις τον εαυτό σου στις αισθήσεις σου. Μας το πληροφορεί η Ιστορία. Τι συνέβη εις την εποχή του κατακλυσμού του Νώε; «Οὐ μὴ καταμείνει τό πνεῦμα μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τόν αἰῶνα διὰ τό εἶναι αὐτοὺς σάρκας». Έγιναν σαρκικοί άνθρωποι. Δεν το καταλαβαίνεις αυτό, αδελφέ μου; Ότι είσαι ο μεταπτωτικός άνθρωπος και ότι έχεις μίαν ευαισθησίαν; Και έλκεσαι από τις αισθήσεις σου και γίνεσαι χώμα; Αυτό που είπε ο Θεός στον διάβολο, στο φίδι: «Όλες τις μέρες της ζωής σου χώμα θα τρως. Θα σέρνεσαι- στον διάβολο το λέγει αυτό, ε; Τι θα πει, γιατί το φίδι είναι δημιούργημα του Θεού και το φίδι δεν είχε πρώτα ποδάρια και τα απέβαλε μετά, αλλά είναι τούτο: «ω διάβολε ουδέποτε θα ορθώσεις κεφάλι να δεις κάτι πνευματικό, κάτι που είναι πιο πάνω από τον εαυτό σου. Πάντα θα έχεις το κεφάλι σου προς τα κάτω να τρως ύλη, να τρως αμαρτία, να τρως εκείνο που δεν θα ‘πρεπε να τρως, ω διάβολε». Κι εσύ, άνθρωπε, που παρεσύρθης από τον διάβολο, δεν το καταλαβαίνεις, αδελφέ μου; Δεν υπάρχει δυαρχία. Ο Θεός έκανε το σώμα, ο Θεός έκανε και το πνεύμα. Ο Θεός έκανε και το γενετήσιο. «Δοξάσατε οὖν τον Θεόν», λέγει ο Απόστολος Παύλος, Α΄Κορινθίους έκτο κεφάλαιο, τελευταίος στίχος.
Έτσι, οι φιλοσοφούντες αυτοί, λίγο θεολογούντες και περισσότερον φιλοσοφούντες και περισσότερο παρασυρόμενοι από τις αισθήσεις τους, άρχισαν να λένε, γιατί να μην υπάρχει μία ελευθερία, και να μην υπάρχει μία ενοποίησις σώματος και ψυχής, αλλά να έρχεται ο Χριστιανισμός, λέγει: «Μη αυτό, μη εκείνο». Παρανόησις. Βλέπετε η αδυναμία της ζωής; Των βιωμάτων; Της σαρκός; Όταν ο άνθρωπος δεν ζει χριστιανικά, βλέπετε τι πονηρά δόγματα γεννάει; Όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος; Λοιπόν, ποιος θα
ικανοποιήσει το θέμα της ενοποιήσεως πνεύματος και σαρκός; Σώματος; Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Δηλαδή, επαναφορά εις την ειδωλολατρία της αρχαιότητος. Εκεί θα ξαναβρούμε πάλι την αρμονία και την ισορροπία της ανθρωπίνης υπάρξεως. Σας το εξήγησα λοιπόν. Αυτό το ίδιο πνεύμα υπάρχει μέχρι σήμερα. Και ογκούται, μεγαλώνει. Σας είπα, ένας εκπρόσωπος αυτούς του πνεύματος ήτο ο Πλήθων. Αν διαβάσετε την Ιστορία της εποχής εκείνης, πώς αυτός πήγε στην Ιταλία, πώς τα ελληνικά γράμματα έλαμψαν στην Ιταλία κλπ. κλπ. και πώς ακόμη μεταφέρθηκε αυτό το πνεύμα που υπέβοσκε στη Δύση και δημιουργήθηκε η γνωστή Αναγέννησις στη Δύση, η οποία Αναγέννησις στη Δύση δεν ήταν τίποτε άλλο, οι υποβόσκουσες αυτές φιλοσοφιλοθεολογικές ιδέες του Βυζαντίου. Αποτέλεσμα, ερασταί κι εκείνοι της αρχαιότητος στη Δύση, στην Ιταλία κυρίως, άρχισε να δημιουργείται η Αναγέννησις, η νοσταλγία της ειδωλολατρίας, γέννημα της οποίας
αναγεννήσεως είναι ο δικός μας Θεόφιλος Καΐρης, μόλις του περασμένου αιώνος. Στα μέσα του περασμένου αιώνος απέθανε ο Θεόφιλος Καΐρης στη Σύρο. Κληρικός ήτο. Και στην Άνδρο είχε κάνει ένα ορφανοτροφείον, στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά μία σχολή, συγκέντρωνε πολλούς μαθητάς, εκατοντάδες μαθητάς. Απ’ όλη την Ελλάδα, στην προσπάθειά του όχι μόνο να δώσει μόρφωση, δίδασκε όλα τα μαθήματα, Μαθηματικά, Φυσική, Φιλοσοφία, Ελληνικά, όλα τα μαθήματα, μόνος του· όχι μόνο αυτό, αλλά προσπάθησε να δημιουργήσει μια καινούρια θρησκεία. Με καινούριο τελετουργικό, με νέους ύμνους και με καινούριες προσευχές. Στο βάθος λοιπόν ήτο παιδί της Αναγεννήσεως της Δύσεως, η οποία Αναγέννηση της Δύσεως ήτο παιδί των βυζαντινών εραστών της ειδωλολατρίας.
Με όλα αυτά που σας είπα, θέλω να καταλάβετε ότι η ειδωλολατρία δεν πέθανε. Δυστυχώς η Δύσις, η Ευρώπη, παρέμεινε πιστή σ’ αυτές τις ελληνικές αρχές, και προ πολλού έχει απεμπολήσει τον Χριστιανισμόν. Προ πολλού. Μη σας κάνει εντύπωση. Ακόμη, αν θέλετε, στη Δύση επεκράτησε και έμεινε ο Αρειανισμός. Πάρα πολλοί Ευρωπαίοι Χριστιανοί στην πραγματικότητα είναι Αρειανισταί. Ήτοι αρνούνται την
θεανθρωπίνη φύση του Ιησού Χριστού. Από τη στιγμή που αρνείσαι τη θεανθρωπίνη φύση του Χριστού, ένα βηματάκι και βρέθηκες στην ειδωλολατρία. Διαβάστε το βιβλίο αυτό του πατρός Ιουστίνου Πόποβιτς, «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος», και θα δείτε εκεί ανάγλυφα αυτά που σας λέγω τώρα. Το αποτέλεσμα; Το πνεύμα της ειδωλολατρίας άρχισε να εξαπλούται και να δυναμώνει και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα μετά το 1821 ήρθε αυτός ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, και ονομάστηκε μετά «ο Ελληνικός Διαφωτισμός». Στην Ευρώπη έχομε πάρα πολλά μεγάλα ονόματα που επέδρασαν εις την Ιστορίαν της Ευρώπης, που ήσαν ειδωλολάτραι. Ο Βάγκνερ, αυτός ο μεγάλος μουσουργός, ήτο ειδωλολάτρης. «Ο Πάρσιφαλ», το έργο αυτό που έκανε, ήτο ειδωλολατρικό. Ο Νίτσε ήτο εραστής του ελληνικού πνεύματος, ήτο ειδωλολάτρης. «Η γέννηση της τραγωδίας» που έγραψε ο Νίτσε κ.ο.κ. Έτσι, ερχόμενο το πνεύμα αυτό της
αναβιώσεως της αρχαιότητος και στην Ελλάδα, θα ’χα να σας σημειώσω το εξής, αγαπητοί μου. Μέσα σ’ αυτά τα 150 χρόνια ελεύθερου βίου στην Ελλάδα, σας είπα ένα παράδειγμα του Θεόφιλου Καΐρη, αν διαβάσετε τον βίο του, ήδη αφού τον κατεδίκασε η Εκκλησία, τον αφόρισε η Εκκλησία, μεγάλα πρόσωπα της ελληνικής πολιτείας τον είχαν ήδη συμπαθήσει, γιατί είχαν συντονιστεί με το πνεύμα του. Βεβαίως. Σημειώσατε ακόμα ότι μόλις πριν από δέκα χρόνια, ένα πρόσωπο μού είχε πει, επίσημο πρόσωπο, ότι είχε συσταθεί σύλλογος στην Αθήνα προς αναβίωσιν του δωδεκαθέου του Ολύμπου. Θα σταυροκοπιόσαστε ίσως. Όπως κι εγώ άμα το άκουσα τότε, εσταυροκοπήθηκα.
Ακόμα, είχε γίνει μία απόπειρα να γίνει ένας σύλλογος στον Μυστρά της Πελοποννήσου με την επωνυμία του Πλήθωνος, την οποία προσπάθεια έκανε ένας καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μόλις, μακαρίτης, ας μην πω το όνομά του. Δηλαδή να αναβιώσει το πνεύμα του Πλήθωνος που ήταν ειδωλολάτρης. Είχε αρνηθεί δηλαδή το Ευαγγέλιο, τον Χριστιανισμόν. Βεβαίως ετάφη, αν το θέλετε κι αυτό, με
χριστιανικό δόγμα. Γιατί ουδέποτε φανερά είπε τις ιδέες του, αλλά πάντοτε κρυφά, γιατί ήξερε ότι θα διωχθεί. Ένα βιβλίο του, «Οι Νόμοι», έπεσε στα χέρια του Γεωργίου Σχολαρίου, ο οποίος το έκαψε. Ήταν φανερά εκεί, αυτό δεν δημοσιεύτηκε, μόνο έπεσε στα χέρια του Σχολαρίου του Γεωργίου, ο οποίος έγινε μετά, έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, για την Ιστορία σας το λέγω αυτό, το έκαψε διότι έφριξε όταν είδε τι έγραφε μέσα εκεί ο Πλήθων.
Όλοι λοιπόν αυτοί, αγαπητοί μου, οι νοσταλγοί, είναι εκείνοι που βλέπουν το θηρίον ότι «ἦν, καὶ οὐκ ἔστι καὶ παρέσται» και θα έλθει. Μάλιστα ο Πλήθων είχε πει το εξής, μία χαρακτηριστική φράση. Όταν κάποτε την είχα διαβάσει αυτή τη φράση του, μου έμεινε πολύ μέσα μου, στάθηκα να την σκεφθώ πολύ. Είπε: «Και όμως μία μέρα η Ελλάς θα ξαναγυρίσει στην ειδωλολατρία». Είναι αλήθεια, είναι αλήθεια! Το βεβαιώνει το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Από τους Έλληνές μας, λίγοι θα μείνουν σωστοί Χριστιανοί. Δεν είναι τυχαίο, αγαπητοί μου, αλλά θεόπνευστο εκείνο που γράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, και με αυτό τελειώνει την πρώτη του Καθολική επιστολή: «Τεκνία, φυλάξασθε ἀπὸ τῶν εἰδώλων». Είναι η τελευταία του παραγγελία. «Παιδάκια, φυλάγεσθε από τα είδωλα».
Ο Μασωνισμός, καθαρή ειδωλολατρία, μπερδεμένος με τον Ινδουισμό κτλ., ο
Μασωνισμός είναι μία οδός προς ειδωλολατρία. Οι ταλαίπωροι Ορθόδοξοι Έλληνες Χριστιανοί μας που παρασύρονται από τον Μασωνισμόν… Το Ρόταρυ; Είναι ο προθάλαμος του Μασωνισμού. Οι Λάιονς; Οι Ζόντα, που είναι στις γυναίκες; Το Ροταράκ, που είναι για τα παιδιά; Το μικρό Ρόταρυ, θα λέγαμε. Όλα αυτά είναι κηπευτικά, είναι περιβολάκια, που δημιουργούν τα φιντανάκια για τον Μασωνισμό και την ειδωλολατρία.
Κάποτε η στοά της Ολλανδίας ή του Βελγίου, δεν ενθυμούμαι αυτή τη στιγμή, ήθελαν να ξεσκεπάσουν τους σκοπούς του Μασωνισμού. Και η πονηρά στοά της Αγγλίας, που υπήρξε πάντοτε πονηρή στην πολιτική της, απήντησε: «Δεν ήρθε ακόμα η ώρα». Δηλαδή, τι θα ξεσκέπαζαν; Ότι ο Μασωνισμός φέρνει αυτή την καινούρια θρησκεία. Τι; Την ειδωλολατρία. Ναι, αγαπητοί μου, ναι! Ποτέ μη συμβιβαστείτε με αυτά τα πράγματα, όσα και αν λέγουν ότι δεν είναι. Είναι ψεύτες! Και είναι και υποκριτές αυτοί οι άνθρωποι. Είναι ψεύται και υποκριταί. Εκτός κι αν πια είναι κάποιος τόσο χαζός από τους Μασώνους, έχει περάσει μόνο στον πρώτο, δεύτερο βαθμό, δεν καταλαβαίνει πολλά πράγματα, μπήκε από συμφέροντα οικονομικά, δεν ξέρω τι, να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες του και τις αναρριχήσεις του στην κοινωνική κλίμακα κλπ. και να μην καταλαβαίνει. Όμως είναι ειδωλολατρία. Τα 33 σκαλοπάτια που ανεβάζουν οι Μασώνοι δεν είναι παρά μία μύησις στα βαθύτερα και βαθύτερα της ειδωλολατρίας, δηλαδή του σατανά.
Έτσι θα γράψει ο Απόστολος Παύλος θεοπνεύστως: «Βλέπετε μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης». «Προσέξτε», λέγει, «μη σας συλαγωγήσει κανείς με τη φιλοσοφία και την κούφια απάτη κατά την παράδοση των ανθρώπων κατά τα στοιχεία του κόσμου και ου κατά Χριστόν». Αυτό θα λέγαμε κι εμείς,
αγαπητοί μου, αν αυτοί στέκονται θιασώται της ειδωλολατρίας, ας προσέξουμε εμείς πολύ.
Εκείνα που ήδη ερμηνεύει ο άγγελος εις τον Ιωάννην, ενθυμείσθε από την
περασμένη φορά, είναι γριφώδη και μυστηριώδη και συσκιασμένα, παρά την ερμηνεία, και επειδή χρήζουν κι αυτά ερμηνείας, γι΄αυτό σημειώνει εκεί ο ιερός Ευαγγελιστής. Είμεθα στο 17 κεφάλαιο, στίχος 9: «Ὧδε ὁ νοῦς ὁ ἔχων σοφίαν». «Εδώ είναι ο νους που έχει σοφία». Τι θα καταλάβει από τα γραφόμενα στο βιβλίο της Αποκαλύψεως; Ποία σοφία; Ο Ανδρέας Καισαρείας λέγει: «Πνευματικῶν ὂντων τῶν ἐρμηνευομένων, πνευματικῆς
σοφίας, καί οὐ κοσμικῆς, χρεία πρός τό νοῆσαι τά λεγόμενα». «Έχουμε ανάγκη σε πνευματικά πράγματα, πνευματική σοφία, όχι κοσμική σοφία, όχι εκείνη την οποία χρησιμοποιούμε στα σχολεία μας ως γνώση και σοφία. Αλλά τη σοφία του Αγίου Πνεύματος για να καταλάβομε αυτά τα πνευματικά».
Αυτήν την προδιαγραφήν αυτής της σοφίας την θέτει ως εξής ο Σολομών, στο βιβλίο του «Σοφία Σολομώντος» στο 8ο κεφάλαιο. Λέγει: «Εἰ δὲ καὶ πολυπειρίαν ποθεῖ τις(‘’Αν κανείς ποθεί να γίνει πλούσιος σε πείρα’’, βλέπετε, λέει ‘’πολυπειρία’’, δεν λέει ‘’πολυνοημοσύνη’’ ή ‘’πολυνόησιν’’ ή ‘’πολυγνωσία’’. Πολυπειρία, διότι στους Εβραίους η σοφία δεν είναι ένα προϊόν της διανοίας, αλλά είναι μία γνώσις ολοκλήρου του ανθρώπου. Είναι γνωστό ότι πολλά πράγματα δεν τα γνωρίζουμε με τον νουν μας, τα γνωρίζουμε με την καρδιά μας. Είναι πολλά πράγματα που δεν τα γνωρίζουμε με τη σκέψη μας, αλλά με το σώμα μας. Δεν είναι κάτι που θα γνωρίσω, το φως, η διάνοιά μου δεν μπορεί να γνωρίσει το φως. Το φως θα το γνωρίσω με τα μάτια μου. Τα υλικά μου μάτια. Την αίσθηση του θερμού, του ψυχρού, του πόνου, αυτά όλα είναι γνώσεις, αλλά δεν είναι γνώση διανοητική. Είναι γνώσις των αισθήσεων, του σώματος. Συνεπώς όταν λέγει εδώ πολυπειρία, εννοεί την γνώσιν όλην εκείνην που καλύπτει όλα τα στοιχεία εκείνα που μπορεί ο άνθρωπος να
αποκτήσει την γνώσιν. Και η ψυχή και το σώμα. Δηλαδή είναι πλούσιο αυτό, είναι πάρα πολύ πλούσιο), «Εἰ δὲ καὶ πολυπειρίαν ποθεῖ τις οἶδε τὰ ἀρχαῖα καὶ τὰ μέλλοντα εἰκάζειν -γνωρίζει τα αρχαία και τα μέλλοντα ομοίως, γνωρίζει, εικάζει». Ποια είναι αυτή που γνωρίζει τα αρχαία και τα μέλλοντα εικάζει; Είναι η Ενυπόστατος Σοφία. Ποια είναι η
Ενυπόστατος Σοφία; Είναι η Σοφία που είναι πρόσωπο. Και αυτή που κατόπιν ενηνθρώπησε. Ο Θεός Λόγος, ο Ιησούς Χριστός- καὶ λύσεις αἰνιγμάτων -δηλαδή λύσεις γριφωδών πραγμάτων-, σημεῖα καὶ τέρατα προγινώσκει καὶ ἐκβάσεις καιρῶν καὶ χρόνων». Τα ξέρει όλα. Συνεπώς, μπροστά στη Σοφία του Θεού, μένοντας έκπληκτος ο Σολομώντας παίρνει αυτή την απόφαση: να εγκολπωθεί τη σοφία. Και λέγει: «Ἒκρινα τοίνυν ταύτην ἀγαγέσθαι πρὸς συμβίωσιν, εἰδὼς ὅτι ἔσται μοι σύμβουλος ἀγαθῶν». «Έτσι λοιπόν έκρινα, αυτή να την πάρω να συμβιώσω μαζί της, γιατί θα μου γίνει σύμβουλος αγαθών πραγμάτων». Είναι ο «νοῦς Χριστοῦ», που λέγει ο Απόστολος
Παύλος. Όταν έχεις Χριστόν μέσα σου και έχεις «νοῦν Χριστοῦ», τότε εκείνο το οποίον σου προβάλλεται μπορείς να το κατανοήσεις, να το καταλάβεις, όταν ο άλλος δεν το καταλαβαίνει. Αυτός ο «νοῦς Χριστοῦ», αυτή η Σοφία του Χριστού, μη νομίζετε ότι μας χρειάζεται σε πολύ υψηλά θέματα. Φερ΄ειπείν, να κατανοήσουμε τα μέλλοντα γενέσθαι, που μας περιγράφει το βιβλίο της Αποκαλύψεως. Αγαπητοί μου, αυτόν τον «νοῦν Χριστοῦ» τον έχομε ανάγκη και δια τον καθημερινόν μας βίο. Απόδειξις, πράγματα πολύ απλά που τα βλέπει εκείνος που έχει νουν Χριστού, οι άνθρωποι που δεν έχουνε νουν Χριστού δεν τα βλέπουνε. Επαναλαμβάνω, πράγματα της καθημερινότητος. Και έχομε ανάγκη λοιπόν από αυτήν την άνωθεν σοφία. Έχομε ανάγκη από τον Χριστόν. Να εγκατοικεί μέσα μας. Για να μπορούμε με τον νου του Χριστού να βλέπομε και να κρίνομε όλα τα πράγματα του κόσμου τούτου.
Σας είχα πει ότι το θηρίον, οι θιασώται του θηρίου είπαν: «ᾞν», ήτο, τώρα δεν είναι , θα είναι. Υπάρχει και ένα τέταρτο. «Καὶ εἰς ἀπώλειαν ὑπάγει». Οι Χριστιανοί βλέπουν τρία συν το τέταρτο. Οι μη Χριστιανοί βλέπουν μόνο τα τρία και το τέταρτο δεν το βλέπουν. Λέγουν: Θα αναγεννηθεί η ειδωλολατρία. Και θα μείνει η ειδωλολατρία. «Επιτέλους, αρκετά μας ταλαιπώρησε ο Χριστιανισμός. Αρκετά μας ταλαιπώρησε! Ας πάει στην άκρια πια. Δοκιμάστηκε, άχρηστος είναι!». Όμως η ειδωλολατρία θα πάει στην απώλεια και ο Χριστιανισμός θα λάμψει, που θα είναι η τελευταία μάχη που θα δώσει, θα το δούμε στη συνέχεια, το Αρνίον εναντίον των δυνάμεων του κακού. Αυτό όμως το βλέπει μόνο εκείνος που έχει νουν Χριστού.
Και συνεχίζει την ερμηνεία ο άγγελος προς τον Ιωάννην, που είδε τη γυναίκα την πόρνη, την Βαβυλώνα-Ρώμη, να κάθεται στο επτακέφαλο εκείνο θηρίο: «Αἱ ἑπτὰ κεφαλαὶὄρη ἑπτά εἰσιν, ὅπου ἡ γυνὴ κάθηται ἐπ᾿ αὐτῶν». «Τα επτά κεφάλια», λέγει, «είναι επτά βουνά, στα οποία κάθεται αυτή η γυναίκα, η πόρνη».
Είναι γνωστό ότι τα αρχαία κράτη ήσαν κυρίως πόλεις. Όπως ήταν η πόλις των Αθηνών, λέγαμε: «το κράτος των Αθηνών». Η πόλις της Σπάρτης, «το κράτος της Σπάρτης». Το ίδιο πράγμα ήταν και η Βαβυλώνα. Ουσιαστικά ήταν μία πόλις. Και η Κωνσταντινούπολις ουσιαστικά ήταν μία πόλις. Αλλά ήταν απλωμένη η Κωνσταντινούπολις, να πάρω την τελευταία, σε μία απέραντη αυτοκρατορία, όταν άρχισαν να την τρώνε οι εχθροί της. Από Ανατολάς οι Τούρκοι, οι Άραβες, και όλο να μικραίνει και να μικραίνει η Κωνσταντινούπολις, στο τέλος έμεινε μόνο μία πόλις. Και αυτή η πόλις ονομάζετο: «η Βυζαντινή Αυτοκρατορία». Δεν υπήρχε όμως πια έδαφος. Όταν το 1453 έπεσε η Κωνσταντινούπολις, προ πολλών δεκαετιών είχαν πέσει τα άλλα της εδάφη. Είναι γνωστό ότι η Ελλάς υπεδουλώθη στους Τούρκους το 1423. Η Θεσσαλία τουλάχιστον. Το 1423. Αν
δεν μ’ απατά η μνήμη μου. Μπορεί να κάνω και λίγο λάθος. Δηλαδή, τριάντα περίπου χρόνια από την πτώση της Κωνσταντινούπολεως· που δείχνει, τι; Ότι το έδαφος είχε χαθεί. Κι όμως ελέγετο «Αυτοκρατορία». Εταυτίζετο η αυτοκρατορία με μία πόλη.
Συνεπώς, το θηρίο με τις επτά κεφαλές, που είναι η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ταυτίζεται με την ιστορική Ρώμη, δηλαδή την πόρνη γυναίκα. Ο Βιργίλιος, ο Λατίνος αυτός συγγραφεύς, ονομάζει την Ρώμη «Roma Septicolis». Δηλαδή «επτάλοφος Ρώμη». Η ερμηνεία έτσι του αγγέλου σαφώς υπαινίσσεται την ιστορική Ρώμην. Όταν λέγει ότι η γυναίκα κάθεται στους επτά λόφους. Στα επτά βουνά. Διότι η Ρώμη ήτο κτισμένη επάνω σε επτά λόφους. Η επτάλοφος Ρώμη. Αργότερα, η νέα Ρώμη, η Κωνσταντινούπολις, κατ’
απομίμηση της παλαιάς Ρώμης, και αυτή θα ονομαστεί «επτάλοφος νέα Ρώμη». Έχει λοιπόν σημασία· διότι εδώ ο άγγελος σαφώς ομιλεί περί επταλόφου πόλεως. Και είναι η ιστορική Ρώμη. Μετά ταύτα, η νέα Ρώμη και μετά ταύτα η τρίτη Ρώμη· που σας είπα ποια είναι.
«Καὶ βασιλεῖς ἑπτά εἰσιν». Λέει στον επόμενο στίχο, και βασιλείς είναι επτά. Εδώ, με τον αριθμό επτά συμπλέκεται και ένα ακόμα αντικείμενο. Εκτός από τους επτά λόφους της Ρώμης. Και είναι, πάντοτε κατά την ερμηνεία του αγγέλου, επτά βασιλείς. Συνεπώς, κάθεται η γυναίκα στους επτά λόφους, κάθεται στο θηρίο επάνω, που είναι τα επτά κεφάλια, ήτοι η πόλις, μα η πόλις δεν είναι η γυναίκα; Ταυτίζεται. Η πόλις με το θηρίο, στο σημείο αυτό ταυτίζεται. Η γυναίκα κάθεται επάνω στην πόλη, στους επτά λόφους, στα επτά κεφάλια του θηρίου, τα επτά κεφάλια όμως είναι επτά βασιλείς, νέα δηλαδή όψις ερμηνείας. Δηλαδή ο αριθμός επτά δεν περιορίζεται στα βουνά, αλλά και σε επτά βασιλείς. Και εδώ πάλι «πόλις» και «βασιλεύς» συμπίπτουν.
Όπως σας είπα, και αν διαβάσετε μάλιστα την Ιστορία, θα δείτε, λέμε «η ιστορία των Αθηνών», «η ιστορία της Βαβυλώνος» , δεν είναι παρά η ιστορία των βασιλέων της Βαβυλώνος και όχι η ιστορία της Βαβυλώνος. Αν διαβάσετε την ιστορία των αρχαίων λαών είναι οι ιστορίες των βασιλέων των λαών αυτών. Γιατί ταυτίζεται ο βασιλεύς με την πόλιν ή με το κράτος του. Γι΄αυτό χρησιμοποιεί αυτήν την γλώσσα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Σας κάνω αυτό το άνοιγμα, για να μπορέσουμε να καταλάβομε το κείμενο πιο καλύτερα, γιατί αλλιώτικα μας είναι γριφώδες.
Νέο μυστήριον: «Οἱ πέντε ἔπεσαν -από τους επτά βασιλείς-, ὁ εἷς ἐστιν, ὁ ἄλλος ἦλθε, καὶ ὅταν ἔλθῃ, ὀλίγον αὐτὸν δεῖ μεῖναι». «Από τους επτά βασιλείς, οι πέντε πέρασε η ιστορία τους. Πέσανε. Ο ένας ήδη υπάρχει. Ο άλλος ακόμα δεν ήλθε, αλλά και όταν θα έλθει, λίγο θα μείνει και θα φύγει κι αυτός».
Αυτή η μορφή διατυπώσεως είναι μία νοηματική παρήχησις της μορφής διατυπώσεως του θηρίου. Τι είπε; «ᾞν, καὶ οὐκ ἔστι. Καὶ μέλλει ἀναβαίνειν ἐκ τῆς ἀβύσσου καὶ εἰς ἀπώλειαν ὑπάγειν» .Είναι μία παρήχησις νοηματική. Ποιοι είναι αυτοί οι πέντε βασιλείς που έπεσαν; Εδώ πρέπει να σας πω, ότι αγαπητοί μου έχομε ένα στριφνότατο από ερμηνευτικής πλευράς χωρίον. Και έχουν πολλά διατυπωθεί. Όμως σας παίρνω τις επικρατέστερες ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί. Είναι δυο. Η ιστορική και η αλληγορική. Η ιστορική είναι ότι αυτοί οι πέντε βασιλείς που έπεσαν είναι πέντε
αυτοκρατορίες. Όπως τις είδε και ο Δανιήλ εις τον χώρον της Μεσογείου Θαλάσσης υπό την μορφή θηρίων. Είναι η Αιγυπτιακή, για την ακρίβεια δεν είναι Αιγυπτιακή, διότι ήδη είχε περάσει, είναι η Ασυρριακή. Είναι η Βαβυλωνιακή. Είναι η Περσική. Και η Ελληνική. Αυτές περάσανε όταν εγράφετο η Αποκάλυψις. Περάσανε οι αυτοκρατορίες. Αυτή που είναι ήτο η Ρωμαϊκή. Αν θέλετε για την ακρίβεια ο Δανιήλ βλέπει και τη Ρωμαϊκή. Διότι ζει 600 χρόνια προ Χριστού. 650 χρόνια προ της Αποκαλύψεως, εάν θέλετε. Και συνεπώς
αναφέρει ακριβέστερα τη Βαβυλωνιακή, την Περσική, την Ελληνική και τη Ρωμαϊκή. Αν θέλετε, ακριβέστερα.
Ποια είναι λοιπόν η βασιλεία που μένει; Μια αυτοκρατορία. Η ρωμαϊκή. Θηρίο. Και ποια είναι εκείνη που θα έλθει; Είναι η βασιλεία του Αντιχρίστου. Θα μου πείτε «Θα πηδήξομε από τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στην αυτοκρατορία του Αντιχρίστου; Εν τω μεταξύ, ενδιαμέσως δεν θα υπάρξουν άλλες;». Ε, λοιπόν, τώρα εδώ, πλάι στην ιστορική ερμηνεία, η οποία είναι σπουδαία, θα μπει και η αλληγορική. Δηλαδή, τι; Η σχετική δηλαδή. Ο αριθμός επτά είναι σχετικός. Τι θα πει αυτό; Απλώς ότι είναι το πλήρωμα των καιρών των αντιθέων δυνάμεων. Θα ‘ρθει να συμπληρωθεί ο καιρός όλων εκείνων των αυτοκρατοριών που θα στραφούν εναντίον του Θεού. Πάντως κοινό χαρακτηριστικό και των επτά –σχηματικός αριθμός πάντα τώρα, πέραν της ιστορικής θέσεως- είναι η παροδικότης. Πέρασαν, είναι τώρα αυτό που είναι, θα φύγει κι αυτό, θα ‘ρθει κάτι άλλο, θα φύγει κι αυτό. Είναι δηλαδή η παροδικότης. Αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Το ότι όλα αυτά τα καρκινώματα, τα αντίχριστα καρκινώματα μέσα στην Ιστορία, είναι παροδικά. Γιατί απλούστατα και η Ιστορία έχει τέλος.
«Καὶ τὸ θηρίον - συνεχίζει ο άγγελος- ὃ ἦν καὶ οὐκ ἔστι, καὶ αὐτὸς ὄγδοός ἐστι, καὶ ἐκ τῶν ἑπτά ἐστι, καὶ εἰς ἀπώλειαν ὑπάγει». Στριφνό χωρίο. Και φαινομενικώς αντιφατικόν. Ακούσατέ το να σας το μεταφράσω: «Και το θηρίο που είδες - μα μιλούσε προηγουμένως για τα επτά κεφάλια του θηρίου, τώρα μιλάει για το θηρίο-, το οποίον υπήρχε και δεν υπάρχει - αυτός, λέγει, είναι ο όγδοος βασιλιάς, και είναι από τους επτά - πώς είναι ο 8ος αφού είναι από τους 7; Μα για τους 7 είπε ό,τι είπε- και εις απώλειαν πηγαίνει». Πολύ μπερδεμένο, δεν το καταλαβαίνει κανείς. Κι όμως, ακούσατέ το. Έχει την εξής ερμηνεία, αγαπητοί μου. Γράφει ο Ανδρέας Καισαρείας τα εξής, προσέξατέ το: «Τό δέ θηρίον ὁ Ἀντίχριστος ἐστί -είναι πράγματι ο Αντίχριστος το θηρίον- ὃγδοος μέν, ὡς μετά τάς ἑπτά βασιλείας, ἐπί ἀπάτῃ και ἐρημώσει τῆς γῆς ἀνιστάμενος -λέγεται 8ος σε σχέση χρονική με όλους τους προηγουμένους του, οι οποίοι στάθηκαν τύποι και αντίγραφα, εικόνες του κυρίως Αντιχρίστου- ἐκ τῶν ἑπτά δε, ὡς ἐκ μιᾶς αὐτῶν βλαστάνων· ἐπί καταλύσει καί ἀπωλείᾳ τῶν αὐτῷ πειθομένων ἐλεύσεται· και μετά τοῦτο εἰς τήν τῆς γεένης χωρήσει ἀπώλειαν». Γιατί είναι ένας από τους επτά; Αυτό που μοιάζει αντιφατικό εκ πρώτης όψεως. Ότι φέρει το πνεύμα των προηγουμένων του, των επτά. Με απλά λόγια, να σας το πω έτσι. Θα υπάρξει μία σειρά βασιλέων ανά πάσα στιγμή, εις κάθε εποχή Βαβυλώνος-Ρώμης, που θα σταθούν αντίθεοι στο έργο και στη διάδοση του Χριστιανισμού. Τελευταίος θα είναι ο Αντίχριστος· ο οποίος θα είναι ομόψυχος και ομότροπος όλων των προηγουμένων του. Ή, ακριβέστερα, εκείνοι, ως προτυπώσεις του θα αντλούν το πνεύμα του, διότι πίσω απ’ όλους αυτούς είναι ο δράκων, ο διάβολος. Αυτή είναι η έννοια του χωρίου. Και κρύπτεται όλη αυτή η έννοια πίσω απ’ αυτήν την διατύπωση του γράμματος εις το βιβλίο της Αποκαλύψεως.
Για να το καταλάβετε αυτό, θα σας πω μίαν περίπτωση έτσι από τη γλώσσα μας, από τον τρόπο μας που σκεφτόμαστε εμείς οι Έλληνες. Σημειώσατε ότι υπήρχε ένας θρύλος ότι ο Νέρων θα αναβιώσει. Είχε πεθάνει ο Νέρων. Για την ακρίβεια είχε διωχθεί από τη Σύγκλητο και ηυτοκτόνησε. Και μάλιστα, ακούσατε… Όταν αυτοκτονούσε, ο τρελός Νέρων είπε. Επειδή απεπειράτο να γράψει ποιήματα, ο ανόητος αυτός άνθρωπος, είπε: «Τι ποιητή χάνει ο κόσμος…». Υπήρχε λοιπόν η παράδοσις ότι ο Νέρων θα αναβιώσει. Και θα ήθελε να εκδικηθεί τους εχθρούς του στη Ρώμη, που τον εκπαραθύρωσαν από τη Σύγκλητο, και ότι θα συμμαχούσε με τους εξ ανατολών εχθρούς του, τους Πάρθους, δια να έρθει να πολεμήσει εναντίον της Ρώμης να την επανακτήσει. Στην πραγματικότητα – θα δούμε μερικά τέτοια λίγο παρακάτω στο ιερό κείμενο- αλλά στην πραγματικότητα είναι το εξής: Υπήρχε η αίσθησις, ιδίως εις τον χριστιανικόν κόσμον, στο πρόσωπο του Νέρωνος ότι θα ‘ρθει οπωσδήποτε ο Αντίχριστος. Στην ελληνική μας παράδοση και στη γλώσσα μας, το λέμε ως εξής: Όταν χάσαμε την Κωνσταντινούπολη, είπαμε και μιλήσαμε για τον «κοιμισμένο και μαρμαρωμένο βασιλιά». Και αυτός ο μαρμαρωμένος βασιλιάς πάντοτε κατά κάποιο τρόπο μέσα στην καρδιά μας ζωντάνευε τον πόθο, την ελπίδα, να ξαναπάρομε πάλι τα χαμένα μας εδάφη. Βεβαίως, δεν υπάρχει μαρμαρωμένος βασιλιάς. Βεβαίως, δεν κοιμάται κανένας βασιλιάς. Βεβαίως, δεν θα γίνει καμία ανάστασις κανενός βασιλιά. Αλλά είναι μία έκφρασις λαϊκή, για να δείξει τον πόθο και την αγάπη του λαού μας να ξαναποκτήσει τα χαμένα του εδάφη. Έτσι λοιπόν κι εδώ υπήρχε αυτός ο θρύλος της αναβιώσεως του Νέρωνος, ήτοι θα ‘ρθει ο Αντίχριστος.
Και, τέλος, θα καταλήξει, μας λέγει το ιερό κείμενο, το θηρίον εις την απώλειαν. Δηλαδή την αιωνία κόλαση, πράγμα που πρέπει να ενθαρρύνει τους πιστούς. Να το ξέρετε, αγαπητοί μου, όσα κι αν περάσουμε, ό,τι και να γίνει, όλα είναι παροδικά. Θα περάσουν. Κι ακόμη, αν στη δική μας τη ζωή δεν περάσουν, είναι παροδική η ζωή μας. Ποτέ δεν ξεχνούμε το οροθέσιο της πορείας μας. «Οὐ ἐχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰτὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν».
Αυτό το χωρίο ομοίως είναι δυσερμήνευτο. Ποιοι είναι αυτοί οι δέκα βασιλεῖς; Ποιοι είναι οι δέκα βασιλεῖς; Σε δυσερμήνευτα χωρία του βιβλίου της Αποκαλύψεως, πολλές φορές οργιάζει η φαντασία των ερμηνευτών. Χάριν της ιστορίας της ερμηνείας, θα σας σημειώσω κάτι που το ήγρευσα πριν από δυο τόσα χρόνια στην εφημερίδα. Το 1980 όταν η Ελλάδα έγινε μέλος της Ε.Ο.Κ., τότε προτεστάνται θεολόγοι της Αμερικής υπεστήριζαν ότι πρόκειται περί συνασπισμού δέκα βασιλέων κρατών που είναι υποτελείς στον Αντίχριστο. Και συνεπώς, ανάμεσά μας βρίσκεται ο Αντίχριστος εν ζωή, ο οποίος θα δεχθεί τον συνασπισμόν αυτόν δια να πολεμήσει τους υπολοίπους. Αυτά ερμήνευαν προτεστάνται θεολόγοι στην Αμερική. Εάν τώρα η Ισπανία γίνει το ενδέκατο μέλος και η Πορτογαλία γίνει το δωδέκατο μέλος, αντιλαμβάνεσθε, αγαπητοί μου, πόσο αστήρικτη είναι μία τέτοια ερμηνεία. Είναι πολύ επικίνδυνο, πάρα πολύ επικίνδυνο να καθορίζουμε ερμηνευτικά αυτά τα στοιχεία. Δεν μπορούμε επ’ ουδενί λόγω να το πούμε αυτό.
Όταν λέγει «δέκα βασιλεῑς», πρόκειται περί σχηματικού αριθμού ηγεμόνων, υποτελών και συμμάχων του Αντιχρίστου. Δηλαδή της εκάστοτε κρατούσης αντιθέου κοσμοκρατορίας. Και την μεν υποτέλειά τους φανερώνει η φράσις: «οἵτινες βασιλείαν οὔπω ἔλαβον, εἰς τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἐξουσίαν αὐτῶν τῷ θηρίῳ διδόασιν». Είναι υποτελείς. Την δε συμμαχία τους, η εξής φράσις: «λαμβάνουσι μετά τοῦ θηρίου -πόλεμον εναντίον του Αρνίου- οὗτοι μίαν γνώμην ἔχουσι, οὗτοι μετά τοῦ Αρνίου πολεμήσουσι». Μία γνώμη όλοι μαζί και με τον Αντίχριστο, με το θηρίο. Αυτό δείχνει τη συμμαχία τους. Τώρα έχουν συνειδητήν; Έχουν ασυνείδητον, θα λέγαμε, αίσθησιν, οι κυβερνήται αυτοί
των λαών; Αντιλαμβάνονται ότι συμμαχούν με τον διάβολο ή όχι; Τι να πω; Ένα θέμα είναι. Ότι πολλοί απ’ αυτούς που κυβερνούν, αγαπητοί μου, προσέξτε, σε κάθε εποχή, αισθάνονται τον Χριστιανισμόν αφόρητον. Αφόρητον! Λέγεται ότι κάποιος δικός μας πολιτικός, προκειμένου να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας μας, πήγε στην Ολυμπία της Πελοποννήσου και προσέφερε θυσίαν πυράν, φωτιά στους θεούς, προφανώς για να λάβει ευλογία. Δηλαδή να πώς συμμαχούν οι βασιλείς μεταξύ των στο πνεύμα του Αντιχρίστου, δια να πολεμήσουν την Εκκλησίαν και τον Χριστιανισμόν. Είναι αυτό που λέγει ο Ανδρέας Καισαρείας. Είναι: «Οἱ τήν κακήν ὁμονοοῦντες ὁμόνοιαν, καί τῷ Ἀντιχρίστῳ συντασσόμενοι, τῷ Χριστῷ ἀντιτάξονται». «Είναι αυτοί που ομονοούν την κακή», λέει, «ομόνοια και συντάσσονται με τον Αντίχριστο για να αντιταχθούν εις τον Χριστόν».
Το ότι βεβαίως αυτή τη στιγμή αυτή η συμμαχία της Ευρώπης, η Ε.Ο.Κ. λεγομένη, ότι είναι μία συμμαχία η οποία, αυτή τη στιγμή, για μας τουλάχιστον, προσπαθούν να πετάξουν ό,τι ιερό και όσιο έχομε, γιατί μη νομίσετε, δεν θα σταθούμε στην αναμόρφωση του
οικογενειακού δικαίου, θα μπουν τέρατα και σημεία. Όλοι αυτοί που κυβέρνησαν και κυβερνούν, κυβέρνησαν και κυβερνούν, στην πραγματικότητα είναι υποτελείς του Αντιχρίστου· οι οποίοι συμφωνούν στο πνεύμα του δια να εκπορθήσουν τον Χριστιανισμόν και την Εκκλησία. Όλα αυτά έτσι μπορούμε να τα βλέπομε στην Ιστορία, και αγαπητοί μου, ποτέ να μην προσφέρουμε λατρεία σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Και να προσέξουμε, να προσέξουμε γιατί όλοι αυτοί υπηρετούν το πνεύμα, το αντίθεον πνεύμα, και δεν ξέρομε αύριο τι θα μας επιβάλουν.
Αυτά για απόψε.
69η ομιλία στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης
« Ιερά Αποκάλυψις ».
†.Ερχόμεθα και πάλι, αγαπητοί μου, στη θαυμασία παραβολή του Σπορέως, όπως την ακούσαμε στη σημερινή ευαγγελική περικοπή του Λουκά. Εδώ ο Κύριος, με τέσσερις εικόνες, δείχνει τέσσερις κατηγορίες ακροατών. Όλοι οι άνθρωποι δεν ακούν εξίσου τα ευαγγελικά μηνύματα. Ο καθένας διαθέτει τη δική του προαίρεση ή τη δική του καλλιέργεια ψυχής. Άλλος είναι προσεκτικός ακροατής, άλλος επιπόλαιος, άλλος πορωμένος, άλλος βρίσκει ανεπαρκή αυτά που ακούει και επιδιώκει αναζήτηση έξω του ευαγγελικού χώρου, άλλος κάτι άλλο κ.ο.κ. Πάντως, βασικά στοιχεία της παραβολής είναι:
Πρώτον, ότι «ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ». Ἐξῆλθεν ο Θεός. Ἐξῆλθεν. Πώς εξήλθε; Από πού εξήλθε; Και πού πήγε; Είναι ο Θεός Λόγος, ο Οποίος εξέρχεται εις τον κόσμον με την Ενανθρώπησή Του. Δεύτερον. Ο σκοπός της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου που εξέρχεται, είναι να σπείρει τον σπόρον της αληθείας. Και η αλήθεια είναι ότι ο Θεός είναι Τριαδικός. Η πρώτη αλήθεια. Εκ της οποίας εξαρτώνται όλες οι άλλες αλήθειες. Και ο δεύτερος λόγος, ότι ο Θεός Λόγος ενηνθρώπησε. Το δεύτερον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος ενηνθρώπησε. Αυτές οι δύο μεγάλες αλήθειες, που καθορίζουν αυτό που λέμε: «Χριστιανισμός».
Τρίτον. Ότι ο Θεός, τόσο αγάπησε τον κόσμον, που έδωσε τον Υιόν Του, για να σωθεί ο κόσμος διαμέσου της πίστεως. Και ένα τέταρτο. Ότι με τις παραβολές αποσκοπούσε ο Κύριος τη γνώση σε εκείνους που είχαν ενδιαφέρον να γνωρίσουν τα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού. Είναι χαρακτηριστική αυτή η φράση που ακούσαμε σήμερα· «Ὑμῖν» -είπε στους μαθητάς Του…· γιατί κι εκείνοι δεν κατάλαβαν την παραβολή, τι εννοούσε ο Κύριος:- «Ὑμῖν δέδοται –είπε- γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ». «Σε σας δόθηκε να γνωρίσετε τα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού». Σε σας δόθηκε.
Αλλά αν ο Θεός Λόγος εξέρχεται ως σπορέας του σπόρου των αληθειών Του στις ανθρώπινες καρδιές, γιατί αυτή είναι η γη που έρχεται να σπείρει, είναι οι ανθρώπινες καρδιές, ταυτόχρονα εξέρχεται και ο διάβολος να σπείρει τον δικό του σπόρο στις ανθρώπινες ψυχές. Ταυτόχρονα. Εξάλλου γίνεται υπαινιγμός εις την τρίτη περίπτωση ακροατών, στην παραβολή του σπορέως πάντοτε, που λέγει εδώ ότι ακούν κάποιοι τον λόγο του Θεού, αλλά έρχεται ο διάβολος και παίρνει από την καρδιά τους τον λόγο του Θεού. Εδώ παίρνει ο διάβολος. Κατά παθητικόν τρόπον. Κατά ενεργητικόν τρόπον, σπείρει ο διάβολος το δικό του δαιμονικό σπέρμα. Να πώς το λέγει ο Κύριος στην παραβολή πάντα του σπορέως: «Εἶτα –έπειτα- ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν-τον παίρνει-, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν». «Με σκοπό να μην φθάσουν να πιστέψουν και να σωθούν».
Αναφορά λοιπόν στον διάβολο, που και αυτός κάνει μια διπλή δουλειά. Εμποδίζει τον λόγο του Θεού, σπέρνει το δικό του το σπέρμα. Αυτή είναι η διπλή δουλειά που κάνει ο διάβολος. Δηλαδή αφαιρεί, εξουδετερώνει τον σπόρο του Χριστού από τις ανθρώπινες καρδιές, για να σπείρει τον δαιμονικό του σπόρο. Ο Κύριος, γι’ αυτόν τον δαιμονικό σπόρο, προσέξατε, γιατί ίσως δεν το έχομε κατανοήσει, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα ζιζάνια που σπέρνει μέσα στους ανθρώπους, μίλησε σε ειδική παραβολή, τη λεγόμενη «παραβολή των ζιζανίων».
Έτσι, θα κάναμε μία παρέκβαση από την παραβολή, μια έτσι, μία μικρή έξοδο από την παραβολή του σπορέως στην παραβολή των ζιζανίων· γιατί είδατε ότι έχει πάρα πολλή σχέση. Όταν έρχεται και παίρνει τον σπόρο, τον λόγο του Θεού από τις ανθρώπινες καρδιές. Μία δηλαδή αντίπραξη, θα λέγαμε, στο έργο του Μεγάλου Σπορέως. Αξίζει λοιπόν να δούμε, είναι εξάλλου συντομοτάτη, αυτήν την παραβολή, επειδή έχει σχέση, είδαμε, με την παρούσα παραβολή. Την παραβολή των ζιζανίων αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος εις το 13ο κεφάλαιο. Με δύο λόγια: «Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ σπείραντι καλὸν σπέρμα ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ». Πώς μοιάζει η Βασιλεία του Θεού; Με έναν άνθρωπο που σπέρνει το καλόν σπέρμα στο χωράφι το δικό του. «Ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ». Βλέπετε, αυτή η φράση είναι εννοιολογικά, για να μην πω και σε κάποιες λέξεις μοιάζει, που λέει «ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ». Στην παραβολή του σπορέως. Είδατε σχέση που έχει; «Ἐν δὲ τῷ καθεύδειν τοὺς ἀνθρώπους ἦλθεν αὐτοῦ ὁ ἐχθρὸς καὶ ἔσπειρε ζιζάνια ἀνὰ μέσον τοῦ σίτου καὶ ἀπῆλθεν». Πήγαν οι άνθρωποι να κοιμηθούν. Οι αγρότες, οι εργάτες αυτού του ανθρώπου, πήγαν σπίτι τους να κοιμηθούν. Ο εχθρός ήρθε και έριξε μέσα στο χωράφι ζιζάνια· ανάμεσα στον σίτον που εσπάρη από την ημέρα. «Ὃτε δὲ ἐβλάστησεν ὁ χόρτος καὶ καρπὸν ἐποίησε –όταν βγήκε το σιτάρι, σαν χορτάρι και μετά έκανε καρπό- «τότε ἐφάνη καὶ τὰ ζιζάνια -τότε φάνηκαν τα ζιζάνια-».
Και ερμηνεύει ο Κύριος την παραβολή αυτή στους μαθητάς Του πάλι, όπως ερμήνευσε και την παραβολή του σπορέως. «Ὁ σπείρων», λέει, «τὸ καλὸν σπέρμα ἐστὶν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου». Δηλαδή ο Ιησούς Χριστός. Καλόν σπέρμα. Ακόμη: «Ὁ δὲ ἀγρός ἐστιν ὁ κόσμος». Ποιος είναι ο «ἀγρός»; Είναι ο κόσμος, οι άνθρωποι, οι προαιρέσεις των καρδιών των. «Τὸ δὲ καλὸν σπέρμα, οὗτοί εἰσιν οἱ υἱοὶ τῆς βασιλείας».Το καλό σπέρμα ποιο είναι; Είναι οι άνθρωποι που αποδέχονται. Είναι της τετάρτης κατηγορίας· που λέει εκεί ότι εκείνος που ακούει, αποδέχεται τον λόγο του Θεού, κατέχει- ακούστε αυτό το κατέχει- τον κρατά τον λόγον του Θεού και καρποφορεί, ακούσαμε την παραβολή του σπορέως- εκατό φορές παραπάνω. «Τὰ δὲ ζιζάνιά εἰσι οἱ υἱοὶ τοῦ πονηροῦ». Αλλά τα ζιζάνια είναι τα παιδιά του διαβόλου. «Ὁ δὲ ἐχθρὸς ὁ σπείρας αὐτά ἐστιν ὁ διάβολος». Ο εχθρός που τα έσπειρε είναι ο διάβολος. Και εννοείται, με βοηθούς τους ανθρώπους του διαβόλου να γίνει αυτή η σπορά.
Θα λέγαμε ότι η παραβολή των ζιζανίων συμπληρώνει την παραβολή του σπορέως. Σαφώς. Το είδατε. Και μάλιστα τη διασαφίζει την παραβολήν του σπορέως ως προς τα αποτελέσματα συμπεριφοράς των τεσσάρων κατηγοριών ακροατών.
Έχομε λοιπόν τον Σπορέα και τους σπορείς. Τον Σπορέα, τον Χριστόν και τους σπορείς, τους ανθρώπους του διαβόλου. Και ο σπόρος του αγαθού σπορέα, θα επαναλάβω, είναι ο Υιός του Θεού. Βέβαια δεν αμφισβητείται ότι ό,τι σπείρει ο Υιός του Θεού, είναι σπέρμα καλόν. Δεν υπάρχει αμφισβήτησις γι΄αυτό. Αμφισβητείται όμως το σπέρμα, τα σπόρια να το πω απλά, των διαφόρων σπορέων· που είναι «οἱ υἱοὶ τοῦ πονηροῦ», όπως λέει ο Κύριος· που πίσω τους βέβαια κρύβεται ο διάβολος. Και ποια είναι αυτή η ποιότητα την οποία αυτοί σαν σπόρο σπέρνουν στον αγρό του Χριστού; Ποιος είναι ο αγρός του Χριστού; Είναι η Εκκλησία. Προσέξατέ το. Είναι η Εκκλησία. Πρώτιστα, εκείνοι που σπέρνουν, οι υιοί του διαβόλου, τα παιδιά του πονηρού, του διαβόλου, είναι οι αιρετικοί. Κι αυτά που σπέρνουν είναι οι ποικίλες αιρέσεις.
Το ακούσαμε αυτό στη σημερινή αποστολική περικοπή. Με την ευκαιρία που γιορτάζομε τους Πατέρες της 7ης Οικουμενικής Συνόδου, οι οποίοι δούλεψαν και πολύ κοπίασαν όλοι οι Πατέρες όλων των Οικουμενικών Συνόδων, δια να καθορίσουν και στερεώσουν την Αλήθειαν, με Α κεφαλαίο, την Αλήθειαν, και να βγάλουν καθετί που θα ήταν αιρετικό· διότι την αφορμή κάθε φορά που συνεκροτείτο μία Οικουμενική Σύνοδος, ήταν η αίρεσις. Ανεφύετο μία αίρεσις, συγκαλούντο οι Πατέρες να την μελετήσουν, να την αποβάλουν και να διατηρήσουν την αλήθεια του Ευαγγελίου. Μάλιστα η 7η Οικουμενική Σύνοδος εκλήθη να αντιμετωπίσει όσους αιρετικούς ηρνούντο δια της απαλείψεως των εικόνων την ανθρωπίνη φύση του Χριστού. Όπως η 1η Οικουμενική Σύνοδος εκλήθη να αντιμετωπίσει όσους αιρετικούς ηρνούντο την θείαν φύσιν του Χριστού.
Επτά Οικουμενικές Σύνοδοι. Έχομε και τας τοπικάς. Στην 1η λοιπόν οι αιρετικοί αρνούνται την θεότητα του Χριστού, στην 7η αρνούνται την ανθρωπίνη φύση του Χριστού· διότι όταν ηρνούντο την παρουσία των εικόνων-… πρώτιστα η εικόνα του Χριστού· οι όλες οι άλλες δεν θα μας ενδιέφεραν, γιατί… ή της Παναγίας ή ενός αγίου, γιατί υπήρξαν ως άνθρωποι. Το θέμα είναι, μπορεί ο Υιός του Θεού να εικονισθεί; Μα, εάν έγινε άνθρωπος, βεβαίως μπορεί να εικονισθεί. Αν λοιπόν εσύ αρνείσαι την εικόνα του Χριστού, αρνείσαι στην πραγματικότητα την Ενανθρώπηση του Υιού του Θεού. Και λέγαν κάποιοι άλλοι αιρετικοί που προσήγγιζαν αυτούς τους αιρετικούς, τους λεγομένους Μονοφυσίτας, και πρέπει να σας πω ότι ο Μονοφυσιτισμός μέσα σε όλο το μήκος της ιστορίας της Εκκλησίας, διαρκώς έρπει, κι όταν βρίσκει την κατάλληλη στιγμή, ξεπετιέται. Ήσαν οι Δοκήται. Ότι το σώμα του Χριστού ήταν κατά δόκησιν, κατά φαντασίαν… Ότι «ο Χριστός σταυρώθηκε στον Σταυρό κατά φαντασία… Γιατί το σώμα Του ήταν φανταστικό, κατά φαντασία… Αντιλαμβάνεστε; Άρα, δεν πήρε την ανθρωπίνη φύση. Και αφού δεν πήρε την ανθρωπίνη φύση, δεν μπορεί ο άνθρωπος να σωθεί». Και όπως λένε οι Πατέρες, εκείνο που δεν προσλαμβάνεται, το απρόσληπτον, είναι και αθεράπευτον. Δηλαδή δεν θεραπεύεται. Δηλαδή δεν έχομε σωτηρία. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν. Έτσι έρχονται οι αιρετικοί να προσφέρουν, να προσβάλουν την αλήθεια του Ευαγγελίου με την αίρεσή τους.
Τι λέει ο Απόστολος Παύλος στη σημερινή αποστολική περικοπή, που είναι προς τον Τίτον; «Αἱρετικὸν ἄνθρωπον –λέει στον Τίτο- μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ -άστονε, άστονε-, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος». Αυτό το «ἐξέστραπται», του ἐκ + στρέφω. Να το πω μ’ ένα παράδειγμα: Το τραίνο που εκτροχιάζεται, βγαίνει από τις γραμμές του. Δεν είναι πάνω στις γραμμές του. Αυτό θα πει: ἐκστρέφω. Δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί, οι αιρετικοί, βγήκαν από τις ράγες, τις γραμμές της αλήθειας, του Ευαγγελίου. Και αυτοί, λέγει, αμαρτάνουν «αὐτοκατάκριτοι ὂντες». Άστους. Φύγε. Μάλιστα, παραλείπω, «μετὰ πρώτην καὶ δευτέραν νουθεσίαν». Τους είπες μία φορά; Τους είπες δύο φορές; Δεν καταλαβαίνει; Άστονε. Θα τον αποβάλλεις από την Εκκλησία. Δεν έχει καμία σχέση με την Εκκλησία. Ξέρετε πώς λέει την αίρεση ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος; «Βοτάνην διαβόλου». Όπως είναι η διαβολή του σίτου, εδώ είναι η βοτάνη του διαβόλου. Δηλαδή «ὃ ἐστίν ἡ αἳρεσις».
Μία προσφιλής μέθοδος του διαβόλου, αγαπητοί μου, είναι η νοθεία. Είναι η διαστροφή της αληθείας, αλλά και ό,τι είναι πραγματικόν. Το διαστρέφει. Όπως σας είπα, το ξεστράτισμα από τη χριστιανική πίστη και το ευαγγελικόν ήθος. Δύο πράγματα είναι. Η πίστις και το ήθος. Αυτά, λέγει, αυτά κατά κάποιον τρόπον, ξεστρατίζονται, διαστρέφονται, βγαίνουν από τη ράγα τους. Γνωρίζει πολύ καλά ο διάβολος ότι με την αίρεση δεν υπάρχει η σωτηρία. Διότι η αίρεσις, θα πείτε, «Να, κάτι καλό δεν λένε;». Όχι. Μπορεί να είναι όπως ένα καλό φαΐ και να έχει μέσα δηλητήριο. Στο τέλος θα ζήσεις; Ή θα πεθάνεις; Γιατί απλούστατα δεν υπάρχει η σωτηρία στην αίρεση· διότι η αίρεσις είναι βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος. Γι΄αυτό λέγει ο Κύριος ο ίδιος και οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης ότι ο αιρετικός βλασφημά κατά του Αγίου Πνεύματος. Δεν μπορεί να σωθεί, δεν έχει σωτηρία. Ούτε εις τον παρόντα, λέει, ούτε στον μέλλοντα αιώνα, είπε ο Χριστός. Η αίρεση λοιπόν είναι το πρώτο ζιζάνιο ποιοτικώς και ποσοτικώς, που σπέρνει ο διάβολος στον αγρό του Κυρίου, στην Εκκλησία.
Άλλη μορφή ζιζανίων ανάμεσα στους Χριστιανούς, είναι οι ποικίλες θεωρίες, όπως περί υπάρξεως. «Γιατί υπάρχω;». Ποια είναι η απάντησις; «Ε, να φάω και να πιω και να πεθάνω». Ή «Να χαζεύω ανάμεσα στ΄αστέρια», όπως πιστεύει ο Βουδισμός κ.ο.κ. Περί υπάρξεως. Ποιος είναι ο σκοπός της υπάρξεώς μου.
Η θεωρία περί ελευθερίας, περί καταγωγής των ειδών και του Δαρβινισμού. Περί πανσεξουαλισμού και φροϋδισμού. Περί ισότητος των φύλων και φεμινισμού. Σπορές του διαβόλου είναι αυτά. Κατά δαιμονιώδη μάλιστα τρόπο ο φεμινισμός. Περί περιορισμού, με τον έλεγχο, καλύτερα, των γεννήσεων. Να μη γεννιώνται παιδιά. Γιατί δεν θέλει ο διάβολος να πλουτίζεται η Βασιλεία του Θεού. Περί εκτρώσεων. «Δεν χρειάζονται πολλά παιδιά». Ήρθε κάποιο παιδί; Ας πούμε, δεύτερο ή τρίτο; «Να το πετάξομε». Περί ορίου λιμοκτονίας των εργαζομένων. Ορίου λιμοκτονίας. «Τόσο μισθό θα πάρεις, όσο να ζήσεις». Περί αναρχισμού. Περί υλιστικής φιλοσοφίας. Βέβαια, εδώ που τα λέμε,για την ακρίβεια, και πνευματικής διαστάσεως φιλοσοφία, όπως είναι ο Πλατωνισμός, ο οποίος ηρνείτο την ύλην, είναι καταδικαστέες αυτές οι φιλοσοφίες. Μην σας κάνει εντύπωση. Γιατί «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο». Και αφού ο Λόγος, ο Θεός, έγινε σαρξ, εσύ αρνείσαι την ύλην, άρα αρνείσαι την Ενανθρώπηση. Άρα λοιπόν είναι μία φιλοσοφία, η οποία οδηγεί εις την αίρεσιν, στη διαστροφή. Ακόμα περί Οικουμενισμού· συγχωνεύσεως όλων των θρησκειών, αληθείας και ψεύδους κλπ. κλπ. κλπ. Όλα αυτά είναι σπέρματα, είναι γεννήματα του διαβόλου· που τεχνηέντως σπείρει ο διάβολος στον αγρό της Εκκλησίας του Χριστού. Για να μην πούμε ότι σπείρει τα ζιζάνιά του ανάμεσα εις τους πιστούς με έριδες, με διχοστασίες, με ζήλειες κλπ.
Περιγράφοντας το ήθος του αρχαίου κόσμου ο Παύλος εις το 1ο κεφάλαιο προς Ρωμαίους, μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα ποιος ήταν ο αρχαίος κόσμος. Θα μπορούσαμε να πούμε όμως ότι η ιδία εικόνα ισχύει σήμερα, αλίμονο, εις τους Χριστιανούς. Αλίμονο. Μυριάκις αλίμονο. Ακούστε τι γράφει: «Πεπληρωμένους-τότε οι ειδωλολάτραι· γεμάτοι… Τώρα είναι οι Χριστιανοί…- πάσῃ ἀδικίᾳ, πορνείᾳ -Δεν πάνε οι Χριστιανοί στην πορνεία;-, πονηρίᾳ, πλεονεξία, κακίᾳ, μεστοὺς φθόνου, φόνου, ἔριδος, δόλου κακοηθείας, ψιθυριστάς, καταλάλους, θεοστυγεῖς, ὑβριστάς, ὑπερηφάνους, ἀλαζόνας, ἐφευρετὰς κακῶν, γονεῦσιν ἀπειθεῖς, ἀσυνέτους, ἀσυνθέτους, ἀστόργους, ἀσπόνδους, ἀνελεήμονας». Εικόνα του αρχαίου κόσμου. Η ιδία εικόνα τώρα των Χριστιανών. Έχετε αντίρρηση; Και όλα αυτά αποτελούν την σπορά του διαβόλου.
Πρέπει ακόμη να έχομε υπ’ όψιν μας, αγαπητοί μου, ότι προς τα έσχατα ο διάβολος- και τώρα είμεθα προς τα έσχατα, δηλαδή προοίμια των εσχάτων, από πολλά, πολλά σημάδια, όπως και αυτά που σας διάβασα, γιατί λέει σε άλλη του επιστολή ο Απόστολος Παύλος: «Και μην ξεχνάς- λέει στον Τιμόθεο- ότι τους εσχάτους καιρούς οι άνθρωποι θα είναι τέτοιοι, τέτοιοι, τέτοιοι». Στο πλάνο που προηγουμένως σας διάβασα, που γράφει στην προς Ρωμαίους επιστολή του· ότι ο διάβολος θα δραστηριοποιηθεί περισσότερο· γιατί θα έχει καταληφθεί από φοβερό θυμό εναντίον των ανθρώπων.
Ακούστε τι γράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψή του στο 12ο κεφάλαιο: «Οὐαὶ τὴν γῆν –αλίμονο στη γη- καὶ τὴν θάλασσαν, ὅτι κατέβη ὁ διάβολος πρὸς ὑμᾶς –προς εσάς- ἔχων θυμὸν μέγαν, εἰδὼς -γνωρίζοντας- ὅτι ὀλίγον καιρὸν ἔχει». «Ότι φθάνει πια στο τέλος». Και τι κάνει; Ανακατώνει την γη. Ανακατώνει, ανακατώνει, ανακατώνει. Πρόσωπα, καταστάσεις, οικογένειες, τις Εκκλησίες… Δεν είμεθα στα πρόθυρα του Οικουμενισμού; Για να μην πω προχωρημένες καταστάσεις; Και τους πάντες και τα πάντα ανακατώνει. Οπότε η διαβολική σπορά του στην ανθρωπότητα θα έχει, όσο προχωράει ο καιρός, θα έχει πυκνώσει. Μπορούμε να πούμε ότι όπως το δισάκι του γεωργού περιέχει τον σπόρον που σπέρνει, πάρτε την παλιά αυτή εικόνα, που έπαιρνε σπόρο ο σποριάς και έριχνε. Όχι σήμερα με τα τρακτέρ. Έτσι, δισάκι θαυμαστό του διαβόλου που σπέρνει εύκολα και γρήγορα στη Γη, τι είναι, λέτε; Η τηλεόρασις. «Το κουτί του διαβόλου», όπως έλεγε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, προφητεύοντας για την τηλεόραση. Και όσοι χαζεύουν μπροστά στην τηλεόραση τα δαιμονικά σπόρια τρώγουν. Σπόρια καταστροφής και απωλείας.
Αγαπητοί, τι πρέπει να κάνομε; Πρέπει να μετέλθομε τρία πράγματα. Το πρώτο είναι η ταπείνωση. Ο ταπεινός ποτέ δεν θέλει να φύγει από τον δρόμο του Θεού. Ποτέ. Ο υπερήφανος φεύγει. Όταν του πεις ότι ο Θεός, για παράδειγμα, δεν θέλει να βλέπεις τηλεόραση, θα ακούσει. Γιατί είναι ταπεινός.
Δεύτερον. Είναι η πυκνή μελέτη της Αγίας Γραφής και του λόγου του Θεού· αλλά και η ακρόασις. Να ακούσομε, πού γίνεται λόγος Θεού, να διαβάσομε τον λόγο του Θεού. Με την μελέτη αποκτάται η λυδία λίθος, που μπορεί να δοκιμάζει το γνήσιο από το νόθο, το σκάρτο. Φθάνει μάλιστα ο Ιερός Χρυσόστομος να λέγει: «Ἀδύνατον γάρ, ἀδύνατον σωθῆναι ἄνευ τῆς τῶν Γραφῶν ἀναγνώσεως». Δεν μπορείς, δεν μπορείς να σωθείς, αν δεν μελετάς τον λόγο του Θεού. Αλλά και οι συνάξεις. Μάλιστα συνάξεις και αγιογραφικές και λειτουργικές. Λέει ο Απόστολος Παύλος εις την προς Εβραίους επιστολή του: «Μὴ ἐγκαταλείποντες τὴν ἐπισυναγωγὴν ἑαυτῶν -να μην εγκαταλείπουμε-τώρα εδώ μετοχή-την επισυναγωγή μας, τις συγκεντρώσεις μας. Σας είπα· μελέτης λόγου Θεού και λειτουργικές συνάξεις-, καθὼς ἔθος τισίν- όπως σε μερικούς, λέει, είναι συνήθεια να το κάνουν αυτό-, ἀλλὰ παρακαλοῦντες, καὶ τοσούτῳ μᾶλλον, ὅσῳ βλέπετε ἐγγίζουσαν τὴν ἡμέραν» . Πολύ δε περισσότερο, όταν βλέπετε να προσεγγίζει η Δευτέρα του Χριστού παρουσία. Εβραίους, 10ο κεφάλαιο.
Έτσι, ο μεν θείος σπόρος του Μεγάλου Σπορέως Χριστού θα μας τρέφει πνευματικά. Οι δε δαιμονικοί σπόροι, που τόσο άφθονα στην εποχή μας κυκλοφορούν, θα αποβάλλονται, σαν δηλητηριώδης τροφή. Και όπως σημειώνει η παραβολή του σπορέως, ο θείος σπόρος του Χριστού θα πίπτει στη γη την αγαθή, στη γη της καρδίας και θα αποφέρει καρπόν εκατονταπλασίονα.
Και τελειώνει η παραβολή, και εγώ τον λόγο τον δικό μου: «Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω». Εκείνος που έχει αυτιά για να ακούει, αυτιά ψυχής, ας ακούει.
Πολλοί σήμερα Χριστιανοί μας ἔχουν μακρινούς των προγόνους τούς Νικολαΐτας, μέ τό νά ἔχουν χαλαρή ἀντίληψι περί τῆς ἠθικῆς, καί μάλιστα ἐπί τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων.
Κατά τήν χρονολογικήν θεωρίαν θά πρέπει μετά τήν διάδοσιν τοῦ Χριστιανισμοῦ ὑπό τῶν Ἀποστόλων εἰς τόν κόσμον, ἡ πρώτη σφραγίδα νά ἔχη ἐκπνεύση καί ἐφ᾿ ἐξῆς νά μή ἔχωμε διάδοσι τοῦ Εὐαγγελίου.
Κατά τήν κυκλικήν θεωρίαν, ἡ πρώτη σφραγίδα δέν ἐξαντλεῖται ἀλλά τό ἀποστολικόν κήρυγμα διά τῶν διαδόχων των συνεχίζεται μέχρι σήμερον καί μέχρι συντελείας.
