Ἡ διατροφή τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ζώων (Β΄). Ὁ Παράδεισος τοῦ Θεοῦ (Α΄).

 

†. Λέγαμε, παιδιά, την περασμένη φορά γιά τή δίαιτα, τήν διατροφή τοῦ ἀνθρώπου, ὅτι ὁ Θεός ἐπέτρεψε να τρώει μόνο από τό φυτικό βασίλειο, μέσα στόν Παράδεισο. Αὐτό ὅμως δέν τηρήθηκε, και τελικά ὁ ἄνθρωπος ἔπεσε στήν κρεοφαγία. Τήν συγχώρησε ὅμως ὁ Θεός τήν κρεοφαγία καί τήν εὐλόγησε, μετά τόν κατακλυσμό, ὅταν ἀνανέωσε τήν εὐλογία πού εἶχε δώσει στόν Ἀδάμ, ξαναδίνοντάς την τώρα στον Νῶε καί τα παιδιά του.

   Λέγαμε ἀκόμη ὅτι ὁ σκοπός πού τρῶμε εἶναι γιά να δοξάσουμε τόν Θεό. Αυτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος τό λέει σαφῶς: «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεἴτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε»· (Α΄ Κορ. 10, 31.) εἴτε λοιπόν τρῶτε εἴτε πίνετε ἤ ὁτιδήποτε κάνετε, ὅλα πρέπει να καταλήγουν στόν Θεό, ὅλα νά εἶναι γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτό καί λέει πάλι ἀλλοῦ ὁ Ἀπόστολος: «ἐξ αὐτοῦ καὶ δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα» (Ρωμ. 11, 36.) όλα πρέπει να εἶναι ἀπό τόν Θεό, μέ τόν Θεό καί γιά τόν Θεό. Όταν λέει αὐτό, θέλει νά πεῖ ὅτι ὅλα ξεκινοῦν ἀπό τόν Θεό, ὅλα γίνονται μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί ὅλα πρέπει να ξαναγυρίσουν στόν Θεό ὡς εὐχαριστία.

   Πράγματι, σᾶς εἶχα πεῖ τήν περασμένη φορά, καί ἐδῶ εἴχαμε σταματήσει, ὅτι πρέπει να κλείσει ἕνας κύκλος· καί ὁ κύκλος αὐτός εἶναι: Θεός - Δημιουργία - Ἄνθρωπος· καί Ἄνθρωπος - Δημιουργία - Θεός. Γιά νά το καταλάβετε, ὁ Θεός ἔκανε τή Δημιουργία, καί ἡ Δημιουργία φτιάχτηκε γιά νά ὑπηρετήσει τόν ἄνθρωπο. Τώρα ὁ ἄνθρωπος πρέπει να πάρει τή Δημιουργία και νά τήν προσφέρει στόν Θεό. Οπότε ὅ,τι ξεκίνησε από τόν Θεό ξαναγυρίζει στόν Θεό.

   Γι' αὐτό, σέ λειτουργική πλέον διάσταση, τό ἀποκορύφωμα τῆς προσφορᾶς τῆς κτίσεως γίνεται μέσα στη Θεία Λειτουργία, ὅταν ὁ ἱερέας κρατάει τό ἅγιο Δισκάριο, ὅπου ὑπάρχει ἕνα τεμάχιο ἄρτου –ακόμη δέν εἶναι Σῶμα Χριστοῦ- καί τό ἅγιο Ποτήριο, πού ἔχει μέσα κρασί –ἀκόμη δέν εἶναι Αἷμα Χριστοῦ- καί σταυροειδῶς ὑψώνει αὐτά τά δύο σκεύη μέ τά περιεχόμενά τους και λέει: «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέρομεν» τα δικά Σου ἀπό τά δικά Σου προσφέρουμε σ' Ἐσένα.

   Μέ ἄλλα λόγια: Δικά Σου εἶναι· Ἐσύ μᾶς τά ἔδωσες. Ἐμεῖς βάλαμε τόν προσωπικό μας κόπο, καί τώρα Σοῦ τά ἀντιπροσφέρουμε. Διότι δεν Σου προσφέρουμε σιτάρι και σταφύλια, αλλά ψωμί και κρασί. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό σιτάρι τό σπείραμε, τό θερίσαμε, τό ἀλέσαμε, τό ζυμώσαμε, τό φουρνίσαμε, δηλαδή βάλαμε τόν προσωπικό μας κόπο. Ὅπως και τα σταφύλια τα συνθλίψαμε, τα πατήσαμε, βγάλαμε χυμό, μοῦστο, καί ἔγινε κρασί, δηλαδή βάλαμε τον προσωπικό μας κόπο. Καί τώρα ὅλα αὐτά, πού εἶναι δικά Σου –καί ἡ ὑγεία  πού μᾶς ἔδωσες καί οἱ ἱκανότητες καί ὁ νοῦς, ἡ λογική... ὅλα εἶναι δικά Σου-, Σου προσφέρουμε τα πάντα διά τῶν δύο αὐτῶν ἀντιπροσωπευτικῶν στοιχείων, τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου.

   Μέ τόν τρόπο αυτόν, παιδιά, ἐπιστρέφουμε πίσω τή Δημιουργία πρός τόν Θεό. Καί μάλιστα τήν ἐπιστρέφουμε ἐν εὐχαριστία. Ὄχι ὅπως ἀκριβῶς δίνουμε κάτι σέ ἕναν ἄνθρωπο, καί αὐτός δέν τό δέχεται, καί μᾶς τό πετάει στα μοῦτρα... μᾶς τό πετάει στο πρόσωπο! Τοῦ δίνουμε χρήματα, δέν τά ἀποδέχεται, δέν τά θέλει, ἀρνεῖται τήν προσφορά τή δική μας, παίρνει τό χαρτονόμισμα καί μᾶς τό πετάει στο πρόσωπο! Ὄχι μ' αὐτή τήν ἔννοια· ἀλλά προσφέρουμε πίσω στον Θεό τήν κτίση, πού Αὐτός πρῶτος μᾶς ἔδωσε, ἐν εὐχαριστία!

   Γι' αὐτό καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ὅτι ὅλα, ὅ,τι τρῶμε καί ὅ,τι πίνουμε, ὅ,τι κάνουμε, ὅλα πρέπει να ἀπολήγουν στή δόξα τοῦ Θεοῦ. Γι' αυτό κάνουμε καί προσευχή στο τραπέζι, παιδιά γιά νά παρακαλέσουμε τόν Θεό νά εὐλογήσει, καί μετά νά Τόν εὐχαριστήσουμε γιά ὅ,τι γευθήκαμε από τούς καρπούς Του, καί ἔτσι νά Τόν δοξάσουμε.

   Μάλιστα θά ἦταν ὑπέροχο ἂν ἀποκτούσαμε αυτήν τήν ἁγία συνήθεια –εἶναι μερικές συνήθειες πραγματικά ἅγιες- ὅποιον καινούργιο καρπό γευθοῦμε, πάντοτε νά εὐχαριστοῦμε ἀπό καρδιᾶς τόν Θεό.

   Μέ τήν εὐκαιρία μάλιστα σᾶς συνιστῶ νά γεύεστε τούς καρπούς τῆς γῆς στήν ἐποχή τους. Δυστυχῶς ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε φτιάξει τρόπους νά ἔχουμε ντομάτες ὅλον τόν χρόνο... αγγουράκια ὅλον τόν χρόνο... σταφύλια, ἂν εἶναι δυνατόν, όλον τον χρόνο μῆλα όλον τόν χρόνο...! Ασχημο πράγμα αυτό, πολύ ἄσχημο... γιατί δέν αἰσθανόμαστε πιά τήν ἀνάγκη ἑνός προϊόντος, λόγω ἐλλείψεως, νά τό φᾶμε. Καί τό πληρώνουμε, ἐννοεῖται, καί ἀκριβά τήν ἐποχή πού δέν ὑπάρχει.

   Μάλιστα, οἱ φαντασμένοι ἄνθρωποι ἀγοράζουν τήν ἐποχή πού δέν ὑπάρχει ἕνα προϊόν, καί τήν ἐποχή πού ὑπάρχει πλούσιο και μπόλικο δέν τό ἀγοράζουν!... Παράδειγμα: τόν χειμώνα τρώνε ντοματοσαλάτα, καί το καλοκαίρι τρῶνε σαλάτα λάχανο –πού τό λάχανο, ύποτίθεται, δέν ὑπάρχει τό καλοκαίρι αλλά τόν χειμώνα! Εἶναι ὁ περίεργος ἄνθρωπος, πού θέλει να προλαβαίνει τίς ἐποχές! Εἶναι περίεργο, εἶναι ἀλαζονεία.

   Λοιπόν· ὅταν στήν ἐποχή του κάθε προϊόντος θά φᾶμε γιά πρώτη φορά κάτι, ἄς ποῦμε σταφύλια, εἶναι δηλαδή τό πρῶτο σταφύλι πού θά φᾶμε φέτος, νά μήν τό φᾶμε πρίν κάνουμε μία προσευχή. Ἐκεῖ ἐπί τόπου, ὅπου κι ἂν βρισκόμαστε, εἴτε στο αμπέλι εἴτε στο σπίτι, ὅπου εἴμαστε, νά ὑψώσουμε τα μάτια μας στόν οὐρανό καί νά ποῦμε: Κύριε, Σέ εὐχαριστοῦμε πού μᾶς ἀξιώνεις νά φᾶμε κι ἐφέτος σταφύλια. Μᾶς διατήρησες στή ζωή, μᾶς διατήρησες στην υγεία, καί τώρα μᾶς ἀξιώνεις νά φᾶμε πάλι σταφύλια... ἤ μῆλα ἤ πορτοκάλια ἤ ὅ,τι ἄλλο θά φᾶμε στην κάθε εποχή.

   Πάντοτε τόν καινούργιο καρπό πρέπει νά τόν προσφέρουμε μέ εὐχαριστία στόν Θεό, ἐκτός ἀπό τήν προσευχή μας πού κάνουμε πάντοτε ὅταν τρώμε κάτι, ὅπως σᾶς ἐξήγησα.

   Ἐπανέρχομαι στόν ἄρτο καί τόν οἶνο, παιδιά, πού στὴν ἐκκλησία ὁ ἱερέας προσφέρει στόν Θεό από προσώπου τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Διότι ὁ λαός προσφέρει το πρόσφορό του καί τό κρασί του δέν τά προσφέρει ὁ ἱερέας. Ὁ ἱερέας χρησιμοποιεῖ μόνο τα χέρια του, και ἀπό προσώπου τοῦ λαοῦ προσφέρει τά δῶρα μπροστά στόν Θεό. Ὁ ἱερέας εἶναι μέσος, μεταξύ λαοῦ καί Θεοῦ. Προσφέρουμε τόν ἄρτο καί τόν οἶνο, ὅλος ὁ λαός μαζί, διά τῶν χειρῶν τοῦ ἱερέως, καί ὁ Θεός μᾶς τά ἐπιστρέφει πάλι πίσω. Ἀκοῦστε: πάλι πίσω!

   Μέ ποιόν τρόπο ὅμως μᾶς τά ἐπιστρέφει; Τό μέν ψωμί τό μεταβάλλει σέ Σῶμα τοῦ Υἱοῦ Του, πού ένανθρώπησε, τοῦ Χριστοῦ Του, τό δέ κρασί τό μεταβάλλει σε Αἷμα τοῦ Χριστοῦ Του. Παρακαλεῖ ὁ ἱερέας: «Κατάπεμψον τὸ Πνεῦμα Σου τὸ Ἅγιον ἐφ' ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ δῶρα ταῦτα. Καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον, τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου· τὸ δὲ ἐν τῷ ποτηρίῳ τούτῳ, τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου» (Ἱερατικόν, Θεία Λειτουργία Χρυσοστόμου, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1981, σ. 95.) και λοιπά.

   Ἐδῶ τώρα, σ' αὐτό τό πάρε-δῶσε τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου, φαίνεται ὅλη αὐτή ἡ χαριτωμένη θά λέγαμε θέση, σχέση, πού διαρκῶς ὁ Θεός δίνει καί διαρκῶς ὁ ἄνθρωπος εὐχαριστεῖ καί προσφέρει καί τοῦ ἀντιπροσφέρει πάλι ὁ Θεός ὄχι αὐτά πού πρόσφερε ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά πολύ ανώτερα αὐτά πού ἤδη ἔχουν μεταβληθεῖ σέ Σῶμα καί Αἷμα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ Του.

   Δηλαδή, τί πρόσφερε ὁ ἄνθρωπος; Ὁ ἄνθρωπος πρόσφερε τήν Θεοτόκο. Αυτό πρόσφερε τή Θεοτόκο! Καί τώρα, διά τῆς Θεοτόκου, τί προσφέρει ὁ Θεός; τόν ἐνανθρωπήσαντα Υιό Του!

   Λέει ἕνα ὡραῖο τροπάριο τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων: Τί νά σοῦ προσφέρουμε, Κύριε;... Καθένα από τα κτίσματά σου Σου προσφέρει τήν εὐχαριστία: οἱ ἄγγελοι τόν ὕμνο, οἱ οὐρανοί τό ἀστέρι, οἱ μάγοι τά δῶρα, οἱ ποιμένες τό θαῦμα, ἡ γῆ τό σπήλαιο, ἡ ἔρημος τήν φάτνη· ἐμεῖς ὅμως Σοῦ προσφέρουμε τήν Θεοτόκο!... (Βλ. Μάθημα 26ο, υποσημ. 9, σελ. 41.) Και τώρα ἐσύ, διά τῆς Θεοτόκου, μᾶς δίνεις τόν Υἱό Σου πραγματικά.

   Μόνο μία τροφή δέν προσφέρθηκε στόν ἄνθρωπο, κι αὐτή ἡ τροφή ἦταν ὁ καρπός τοῦ δένδρου «τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν», (Γέν. 2, 17.) πού γι' αὐτό θά μιλήσουμε διεξοδικά μεταπροσεχῶς. Ὁ Θεός φύτεψε στον Παράδεισο τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ πονηροῦ καί εἶπε στούς πρωτοπλάστους νά μή δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό του. Αὐτή ἡ βρώση, αὐτή ἡ δοκιμή του καρποῦ, ἦταν ἀπαγορευμένη ἀπό τόν Θεό.

   Προσέξτε ὅμως· ὅπως θά δοῦμε, δέν ἦταν ἀπαγορευμένη γιά πάντα, αλλά μόνο για κάποιον καιρό θά –σᾶς ἐξηγήσω ὅταν θά φθάσουμε στο σημεῖο ἐκεῖνο.

   Πάντως ὁ Θεός εἶπε ἀπό τόν καρπό αὐτόν δέν θά φᾶτε. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ἔφαγε. Καί ὅπως λέει ὁ Θεός διά τοῦ προφήτου Ωσηέ, «ἐφάγετε καρπὸν ψευδῆ», (Ωσ. 10, 13.) φάγατε ψεύτικο καρπό. Αυτή η τροφή δέν ἦταν εὐλογημένη.

   Αὐτή δέ ἡ ἐπιθυμία, τό νά φάει ὁ ἄνθρωπος αὐτόν τόν καρπό, χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἅγιο Ανδρέα Κρήτης παράλογος ὄρεξις, («Τὸν ἐμπρησμόν, ὥσπερ Λώτ, φεῦγε, ψυχή μου, τῆς ἁμαρτίας φεύγε Σόδομα και Γόμορρα φεῦγε φλόγα πάσης παραλόγου ὀρέξεως.» (Μέγας Κανών, Ὠδή γ΄) ὄρεξη πέρα από τη λογική του, δηλαδή τρελλή ὄρεξη, διότι ἐπιθύμησε να φάει ἐκεῖνο πού θά εἰσήγαγε τόν θάνατο.

   Ὅπως ἀκριβῶς παράλογη ὄρεξη θα μπορούσαμε νά ποῦμε πώς εἶναι καί νά καπνίσω ναρκωτικά, ὅταν ξέρω ὅτι πίνοντας ναρκωτικά θα μου προκαλέσουν τόν θάνατο. Βέβαια κάτι ὑπόσχονται τά ναρκωτικά· ἴσως... κάτι ὑπόσχονται· ἀλλά πίσω ἀπό αὐτό τό κάτι πού ὑπόσχονται εἶναι ὁ θάνατος!

   Ἔτσι καί ὁ καρπός ἐκεῖνος· ἐνῶ ἔτυχε τῆς ἀπαγορεύσεως τοῦ Θεοῦ, θα μποροῦσε νά κριθεῖ καί χαρακτηρισθεῖ παράλογος βρῶσις. («Οἴμοι, τάλαινα ψυχή! τί ωμοιώθης τῇ πρώτῃ Εὔᾳ; εἶδες γὰρ κακῶς, καὶ ἐτρώθης πικρῶς, καὶ ἥψω τοῦ ξύλου, καὶ ἐγεύσω προπετῶς, τῆς παραλόγου βρώσεως.» (Μέγας Κανών, Ωδή α΄)

   Ἀπό τότε πού ὁ ἄνθρωπος ἔφαγε αὐτόν τόν καρπό –σημειώστε το– από τότε ἡ τροφή, δηλαδή ἡ κτίση, δέν εἶναι πιά εὐχαριστιακή. Δεν προσφέρεται από τότε πιά ἡ κτίση στόν Θεό, δηλαδή δέν ξαναγυρίζει στόν Θεό· ἔσπασε ὁ κύκλος, γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔμεινε στην κτίση, καί σιγά-σιγά ξέχασε καί τόν Θεό.

   Ὁ Χριστός βέβαια ἦλθε στον κόσμο γιά νά ἐπανενώσει αὐτήν τήν ἁλυσίδα, νά ξανασυνδέσει αὐτόν τόν κύκλο, καί μᾶς δίδαξε ὅτι πρέπει να γυρίσουμε πίσω στόν Θεό. Μόνο οἱ πιστοί Χριστιανοί πού ζοῦν συνειδητά τόν Χριστιανισμό ξαναγυρίζουν τήν Δημιουργία πίσω στόν Θεό. Κατά τά ἄλλα, ὁ πολύς ο κόσμος, παιδιά, ξέχασε αυτήν τήν εὐχαριστιακή προσφορά τῆς δημιουργίας πρός τόν Θεό.

   Ἡ κτίση ἔπαψε πιά νά εἶναι αὐτό πού ἔπρεπε νά εἶναι, καί ἔγινε πλέον ἕνας αυτοσκοπός, ἀντί νά εἶναι ἕνα μέσο γιά τή δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ἡ ἴδια ἡ Δημιουργία ἔγινε ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου· ἐνῶ δέν εἶναι αυτή ὁ σκοπός του· ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ Θεός. Ἔτσι, μέ αὐτόν τόν τρόπο, ἡ Δημιουργία ἔγινε –προσέξτε τη λέξη πού θά πῶ– ὑλική. Υλική βέβαια εἶναι ἡ Δημιουργία, από ὕλη αλλά τώρα ἔγινε ὑλική, ύλιστική, ἀντί νά γίνει εὐχαριστιακή.

   Γιά νά τό καταλάβετε, θά σᾶς πῶ τοῦτο. Ὅταν ὁ Θεός εἶδε τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τοῦ Νῶε, τούς χαρακτήρισε ὡς σάρκες· εἶπε: «οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας», (Γέν. 6, 3.) δέν θά μείνει τό Πνεῦμα μου τό Ἅγιο σ' αυτούς γιατί εἶναι σαρκικοί.

   Μά, θά μοῦ πεῖτε, ὁ Θεός δέν δημιούργησε τούς ἀνθρώπους νά εἶναι μέ σάρκες; μέ σώματα;

   Μέ τή λέξη σάρκες δέν ἐννοεῖ ἀκριβῶς τά σώματα τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά ἐννοεῖ πώς οἱ ἴδιοι ἔγιναν πολύ σαρκικοί. Δηλαδή ἔσπασε αυτή ἡ προσφορά τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεό· δέν ζεῖ πιά ὁ ἄνθρωπος τήν πνευματική ζωή, καί μεταβλήθηκε σέ σάρκα. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ὑλιστικός. Ἐνῶ εἶναι ὕλη καί πνεῦμα, τώρα ἔγινε μόνο ὕλη, υλιστικός.

   Ἔτσι ἀκριβῶς, παιδιά, καί ἡ τροφή τοῦ ἀνθρώπου μεταβλήθηκε πλέον σέ ἕναν υλισμό.

   Μέ ἄλλα λόγια, ἡ προσφορά τῆς κτίσεως κατέληξε στόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ αὐτός προσφέρει πιά τήν κτίση όχι στόν Θεό αλλά στόν ἑαυτό του. Κατέληξε σε μιά θυσία τοῦ Κάϊν. Δέν εἶναι μία θυσία τοῦ Ἄβελ, μιά θυσία δηλαδή πού να προσφέρεται στον Θεό γιατί θά ἤθελεὁ ἄνθρωπος νά εὐχαριστήσει τόν Θεό. (Γέν. 4, 4-7.)

   Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει να προσφέρει τά πάντα στόν Θεό, νά εὐχαριστεῖ γιά ὅλα τόν Θεό! Γιά όλα!

   Πίνουμε ἕνα ποτήρι νερό οπουδήποτε κι ἂν τό πιοῦμε τό νερό, στήν ἐξοχή, πού εἶναι δροσερό τό νερό, ἀπό μία πηγή ἤ στο σπίτι μας, ὁπουδήποτε νά ποῦμε: Δόξα τῷ Θεῷ!... Ανά πᾶσα στιγμή, για οτιδήποτε, νά λέμε Δόξα τῷ Θεῷ!... Κύριέ μου, σέ εὐχαριστῶ!... Θεέ μου, σέ εὐχαριστῶ!... Χριστέ μου, σέ εὐχαριστῶ!...

   Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔτσι ἐνεργεῖ, τότε γίνεται ἕνας ἱερέας μέσα στη Δημιουργία, γιατί ανά πᾶσα στιγμή  προσφέρει τή Δημιουργία στόν Θεό.

   Καί ἔτσι, μέ τόν τρόπο αυτόν, ὅλα γυρίζουν, καί οφείλουν να γυρίζουν, στόν Θεό, καί ὅλα να μεταβάλλονται σέ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτήν τήν ἔννοια ἔχει τό ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἔκανε να τρώμε. Μᾶς ἔκανε ὁ Θεός νά τρῶμε γιά νά στρεφόμαστε πρός Ἐκεῖνον καί νά Τόν εὐχαριστοῦμε καί νά αἰσθανόμαστε τόν ἑαυτό μας ἀπόλυτα δεμένο μέ Ἐκεῖνον.

   Καί τώρα ερχόμαστε, παιδιά, σέ ἕνα καινούργιο θέμα.

   «Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε. καὶ ἐξανέτειλεν ὁ Θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πᾶν ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν καὶ καλὸν εἰς βρῶσιν καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου καὶ τὸ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ. ποταμὸς δὲ ἐκπορεύεται ἐξ Ἐδὲμ ποτίζειν τόν παράδεισον· ἐκεῖθεν ἀφορίζεται εἰς τέσσαρας ἀρχάς. ὄνομα τῷ ἑνὶ Φισῶν· οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Εὐιλάτ, ἐκεῖ οὗ ἐστι τὸ χρυσίον. τὸ δὲ χρυσίον τῆς γῆς ἐκείνης καλόν· καὶ ἐκεῖ ἐστιν ὁ ἄνθραξ καὶ ὁ λίθος ὁ πράσινος. καὶ ὄνομα τῷ ποταμῷ τῷ δευτέρῳ Γεῶν· οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Αἰθιοπίας. καὶ ὁ ποταμὸς ὁ τρίτος Τίγρις· οὗτος ὁ προπορευόμενος κατέναντι Ασσυρίων. ὁ δὲ ποταμὸς ὁ τέταρτος Εὐφράτης. Καὶ ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν.»

   Εἴμαστε στο 2ο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως, στούς στίχους 8-15.

   Νά σᾶς κάνω μία πάρα πολύ σύντομη ἀπόδοση στη νεοελληνική, γιατί πρέπει πιά νά τά λέμε καί σέ ἀπόδοση, ἀφοῦ σιγά-σιγά δέν θά μπορεῖτε να καταλαβαίνετε ἕνα ἀρχαῖο κείμενο, κατά δυστυχίαν! (Ὁ π. Αθανάσιος συχνά ἐξέφραζε τήν ἔντονη δυσαρέσκεια και βαθειά του λύπη στη μεθοδευμένη αλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί βαθμιαία απομάκρυνσή μας, κυρίως μέσω του σχολείου, ἀπό τά ἀρχαία ἑλληνικά, που σκοπό έχει τήν ἀποξένωση του λαοῦ μας ἀπό τήν πλούσια πνευματική του παράδοση, τήν ἀποκοπή του ἀπό τίς ρίζες του καί τελικά τόν παντελῆ ἀφανισμό τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ μας πολιτισμοῦ. Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 160, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2018, σ. 101.)

   Καί διέταξε ὁ Κύριος ὁ Θεός νά βλαστήσει Παράδεισος ἀνατολικά τῆς Ἐδέμ, καί ἐκεῖ τοποθέτησε τόν ἄνθρωπο πού ἔπλασε. Καί ἀκόμη διέταξε ὁ Κύριος ὁ Θεός να φυτρώσει στή γῆ τοῦ Παραδείσου κάθε δένδρο, ὡραῖο νά τό βλέπει κανείς ἀλλά καί νά τό τρώει, καί ἐπίσης να φυτρώσει καί τό δένδρο τῆς ζωῆς στό κέντρο τοῦ Παραδείσου, καί τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ πονηροῦ. Ἕνα ποτάμι πήγαζε από τήν Ἐδέμ ὥστε νά ποτίζει τον Παράδεισο. Ἀπό ἐκεῖ ὅμως διακλαδιζόταν σε τέσσερις ἄλλους ποταμούς. Τό ὄνομα τοῦ ἑνός ποταμοῦ ἦταν Φισῶν, ὁ ὁποῖος στρέφεται καί ποτίζει κυκλικά την χώρα. Ειλάτ, ἐκεῖ πού υπάρχει τό χρυσάφι καί τό χρυσάφι ἐκείνης τῆς περιοχῆς εἶναι ἄριστο. Ἐκεῖ εἶναι καί ὁ ἄνθραξ καί ὁ πράσινος λίθος. Τό ὄνομα τοῦ δεύτερου ποταμοῦ εἶναι Γεῶν, ὁ ὁποῖος διαβρέχει ὅλη τή γῆ τῆς Αἰθιοπίας. Ὁ τρίτος ποταμός εἶναι ὁ Τίγρης, ὁ ὁποῖος περνάει μπροστά ἀπό τούς Ασσυρίους. Καί ὁ τέταρτος ποταμός εἶναι ὁ Εὐφράτης. Καί πῆρε Κύριος ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, πού ἔπλασε, καί τόν ἔβαλε στον Παράδεισο γιά νά ἐργάζεται φροντίζοντάς τον καί νά τόν φυλάει.

   Ἐδῶ τώρα λοιπόν βλέπουμε ἕνα καινούργιο θέμα τή δημιουργία τοῦ Παραδείσου. Ἡ δημιουργία τοῦ Παραδείσου... τοῦ περιλάλητου Παραδείσου!...

   Τί ἦταν αὐτός ὁ περιώνυμος Παράδεισος;

   Καί πάλι ἡ ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ δείχνει ἐδῶ τήν ἰδιαίτερη φροντίδα γιά τόν ἄνθρωπο. Ὄχι μόνο πλάθει μέ τά χέρια Του ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀλλά καί δημιουργεῖ τώρα πάλι με τα χέρια του τόν Παράδεισο, ὥστε νά τόν καταστήσει ἐνδιαίτημα, κατοικία τοῦ ἀνθρώπου.

   Εἴδατε τί λέει; «Καὶ ἐφύτευσεν Κύριος ὁ Θεός». Δέν λέει καί εἶπε νά γίνει, αλλά φύτεψε! δηλαδή μέ τά χέρια Του! ὅπως ὁ παππούς μου φύτεψε κάποτε ἐλιές καί ἀμπελώνα, γιά νά τόν δώσει σ' ἐμένα, τόν ἐγγονό του ἤ ὁ πατέρας μου φύτεψε αμπελώνα ἤ ἐλαιώνα, γιά νά τόν δώσει σ' ἐμένα, τό παιδί του. Δηλαδή μέ τά χέρια του δημιούργησε ὁ Θεός τόν Παράδεισο!

   Αὐτό τό φύτεψε με τα χέρια του σημαίνει τό ἴδιο ἀκριβῶς μ' αὐτό τοῦ προηγουμένου στίχου, που λέει ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο μέ τά χέρια Του, «χοῦν λαβὼν ἀπὸ τῆς γῆς», ἀφοῦ πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ.

   Ἕνας πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας, συγκεκριμένα ὁἱερός Χρυσόστομος, λέει: «προσέταξε παράδεισον ἐν τῇ γῇ γενέσθαι». (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία ΙΓ', PG 53,108.) Αυτό δηλαδή, τό ὅτι ὁ Θεός φύτεψε μέ τά χέρια Του τόν Παράδεισο, εἶναι μία ἔκφραση ἀνθρωπομορφική καί θέλει να δείξει αὐτήν τήν τρυφερότητα πού εἶχε ὁ Θεός γιά τόν ἄνθρωπο.

   Ἡ λέξη παράδεισος βεβαίως δέν εἶναι ἑλληνική, οὔτε καί ἑβραϊκή· εἶναι περσική. Καί ὅσοι ἀπό τό σχολεῖο σας, στο πρωτότυπο τουλάχιστον, ἔστω καί σέ μετάφραση, ἔχετε κάνει τήν Κύρου Ανάβαση, ἐκεῖ θά θυμόσαστε ὅτι πολλές φορές ὁ Ξενοφῶν ἀναφέρει τή λέξη παράδεισος. Καί ὁ Ξενοφῶν, ὅταν γράφει τή λέξη παράδεισος –πού εἶναι περσική ἐξελληνισμένη, καί οἱ Ἑβδομήκοντα τή μεταφράζουν μέ αὐτήν τή λέξη–, δέν ἐννοεῖ τίποτε ἄλλο παρά ἕναν τόπο, ἕναν κῆπο, ὁ ὁποῖος ἔχει πλούσια καί ὡραῖα δένδρα. Αυτό σημαίνει παράδεισος, κατά κυριολεξίαν, ὅπως ἀναφέρεται στήν περσική γλώσσα.

   Ἀλλά ὁ Παράδεισος ἐδῶ στή Γένεση, πού ὁ Θεός ἔκανε γιά τόν ἄνθρωπο, παιδιά, τί ήταν; Ἦταν ὑλικός παράδεισος, ἦταν νοητός, δηλαδή πνευματικός, ἦταν στη γῆ αὐτός ὁ Παράδεισος; ἦταν στόν οὐρανό; Τί ἦταν αὐτός ὁ Παράδεισος;

   Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός λέει τό ἑξῆς πουλύ χαρακτηριστικό: «Τινὲς μὲν οὖν αἰσθητὸν τὸν παράδεισον ἐφαντάσθησαν, ἕτεροι δὲ νοητόν. Πλὴν ἔμοιγε δοκεῖ, ὅτι ὥσπερ ὁ ἄνθρωπος αἰσθητὸς ἅμα καὶ νοητὸς δεδημιούργητο, οὕτω καὶ τὸ τούτου ἱερώτατον τέμενος, αἰσθητὸν ἅμα καὶ νοητὸν καὶ διπλὴν ἔχον τὴν ἔμφασιν· τῷ γὰρ σώματι ἐν τῷ θειοτάτῳ χώρῳ καὶ ὑπερκαλλεῖ, καθὼς ἱστορήσαμεν, αὐλιζόμενος, τῇ δὲ ψυχῇ ἐν ὑπερτέρῳ καὶ ἀσυγκρίτῳ καὶ περικαλλεστέρῳ τόπῳ διέτριβεν, Θεὸν ἔχων οἶκον τὸν ἔνοικον». (Περὶ Παραδείσου, PG 94, 916BC.)

   Δηλαδή: Μερικοί λένε ὅτι ὁ παράδεισος ἦταν αἰσθητός, ἄλλοι λένε ὅτι ὁ Παράδεισος ἦταν νοητός. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης (και φυσικά ἡ γνώμη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὅπως καί ὅλων τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ἡ ἴδια, εἶναι αὐτό πού ἑρμηνεύει και δέχεται ἡ Ἐκκλησία), ὅπως ὁ ἄνθρωπος ἦταν καί αισθητός καί νοητός, αἰσθητός στό σῶμα καί νοητός στήν ψυχή του, κατά παρόμοιο τρόπο καί ὁ Παράδεισος εἶχε διπλῆ διάσταση· ἦταν καί αἰσθητός καί νοητός. Διότι, πραγματικά, ὁ Παράδεισος κτίσθηκε,  δημιουργήθηκε ἐπάνω στή γῆ, ἦταν ἐπάνω στή γῆ. Μπαίνοντας ὅμως μέσα ὁ ἄνθρωπος, θα προσπαθοῦσε νά ἀναχθεῖ στόν Δημιουργό του μέ τόν νοῦ του, μέ τήν ψυχή του, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ ὡραίου αὐτοῦ Παραδείσου.

   Εἶναι ὡραιότατο ἐκεῖνο πού λέει, ὅτι ἔμενε μέν σέ ἕναν πολύ ὡραῖο χῶρο τό σῶμα του, ἀλλά ὁ νοῦς του θά ἔφευγε σ' ἕναν ἀσυγκρίτως ἀνώτερο καί ὁμορφότερο χῶρο, ἐκεῖ πού εἶναι ὁ Θεός, καί ἔτσι θά κατοικοῦσε μέσα στόν Θεό, ὅπως καί ὁ Θεός θά κατοικοῦσε μέσα στόν ἄνθρωπο. Ἀκοῦστε: «διέτριβεν, Θεὸν ἔχων οἶκον τὸν ἔνοικον» μένοντας στόν Παράδεισο, θά εἶχε τόν Θεό σάν σπίτι του, «τὸν ἔνοικον», δηλαδή τόν Θεό, πού ἤδη κατοικοῦσε μέσα στόν ἄνθρωπο. Πραγματικά εἶναι πολύ χαρακτηριστικό αὐτό.

   Τό ἴδιο, παιδιά, μᾶς λέει καί ὁ ἅγιος Θεόφιλος Ἀντιοχείας: «Ὅτι δὲ καὶ ὁ παράδεισος γῆ ἐστι καὶ ἐπὶ τῆς γῆς πεφύτευται, ἡ Γραφὴ λέγει· Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολάς». (Πρὸς Αὐτόλυκον, PG 6, 1089BC.) Τό ὅτι ὁ Παράδεισος ἦταν στή γῆ καί ὅτι ἐκεῖ φυτεύτηκε, τό λέει ἡ Γραφή· καί ὁ Θεός φύτευσε παράδεισο στην περιοχή τῆς Ἐδέμ ἀνατολικά.

   Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι πιστεύουν ὅτι ὁ Παράδεισος ἦταν στόν οὐρανό! Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος διώχθηκε από τόν Παράδεισο, τί ἔγινε; μήπως ἔπεσε από τόν οὐρανό πάνω στή γῆ;... Περίεργο πράγμα! Δεν λέει ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ, «χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς», καί ἔπλασε τόν ἄνθρωπο; Πῶς δηλαδή; ἔκανε τόν ἄνθρωπο, μετά τόν πῆγε στόν οὐρανό, καί μετά ἀπό ἐκεῖ τόν ἔστειλε πάλι κάτω στή γῆ;... Παράξενα πράγματα!

   Τίποτα, παιδιά, ἀπό αὐτά. Ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο πάνω στή γῆ καί ὁ Παράδεισος ἦταν ἐπάνω στή γῆ ἦταν δηλαδή υλικός Παράδεισος. Τί εἶχε μέσα; Είχε δένδρα, είχε χλόη, δηλαδή φυτικό βασίλειο, εἶχε τα ποτάμια αὐτά πού τόν διέβρεχαν καί τόν περιτριγύριζαν. Τά ὅρια τοῦ Παραδείσου, τρόπον τινά, ἦταν αὐτά τα τέσσερα ποτάμια.

   Συνεπῶς, τί βλέπουμε ἐδῶ; ὅτι ὁ Παράδεισος ἦταν ἐπάνω στή γῆ.

   Εἶμαι σίγουρος ὅτι πάρα πολλές κοπέλες από σᾶς δέν τό ξέρατε αὐτό γι' αὐτό ἔμεινα νά σᾶς τό διαλευκάνω.

   Ὅταν ὅμως λέει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν Παράδεισο στήν Ἐδέμ, δέν σημαίνει πώς ἡ Ἐδέμ εἶναι ὁ Παράδεισος. Προσέξτε νά δεῖτε πῶς τό λέει: «Καὶ ἐφύτευσεν Κύριος ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολάς». Ἐδέμ δέν σημαίνει παράδεισος, ἀλλά εἶναι μιά περιοχή, δηλαδή ἕνας τόπος, πρός τήν ἀνατολή, ὅπου ἔγινε ὁ Παράδεισος, φυτεύθηκε ὁ Παράδεισος.

   Πολλοί, ὅπως ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας, ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, καί ἄλλοι, λένε ὅτι Ἐδέμ σημαίνει τρυφή. Νά πῶς τό λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Ἐδὲμ γὰρ τρυφὴ ἑρμηνεύεται», (Περὶ Παραδείσου, PG 94, 913A.) καί τρυφή σημαίνει απόλαυση.

   Μάλιστα ἐδῶ πάλι θα κάνω μία ἔκκληση, γιατί ἀναγκάζομαι να κάνω πολλή ἀνάλυση τῶν λέξεων, γιατί είμαι σίγουρος ὅτι δέν καταλαβαίνετε κάποιες λέξεις. Σᾶς παρακαλῶ πάρα πολύ, πέρα από τό σχολεῖο πού σᾶς διδάσκει ὅ,τι σᾶς διδάσκει, σᾶς παρακαλῶ πολύ να διαβάζετε βιβλία, αξιόλογα βιβλία, γραμμένα μέ πλούσιο λεξιλόγιο, να πλουτιστεῖ τό λεξιλόγιό σας, γιατί διαφορετικά θα μείνετε πολύ φτωχές στη γλώσσα, καί δέν θά κατανοεῖτε ὅταν ἀκοῦτε μία διάλεξη, μία ὁμιλία!

   Λοιπόν, τρυφή σημαίνει απόλαυση. Συνεπῶς, ὅταν λέει παράδεισος ἐν Ἐδέμ, σημαίνει παράδεισος τρυφῆς, ἀπολαύσεως. Καί πράγματι, ὅταν ἐκδιώχθηκαν οἱ πρωτόπλαστοι ἀπό τόν Παράδεισο, τό ἱερό κείμενο ἔχει τήν ἑξῆς διατύπωση: «ἐξαπέστειλεν αὐτὸν Κύριος ὁ Θεὸς ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς», (Γέν. 3, 23. Βλ. Γέν. 2, 15. 3, 24,) τῆς ἀπολαύσεως. Οἱ Ἑβδομήκοντα μεταφράζουν τή λέξη Ἐδέμκαί τήν ἀποδίδουν μέ τήν ἔννοια τῆς τρυφῆς, δηλαδή τῆς ἀπολαύσεως.

   Ωστόσο, ποῦ ἀκριβῶς μπορεῖ νά ἦταν ὁ Παράδεισος, ἀφοῦ ἦταν ἐπάνω στή γῆ;

   Δέν θά ἤθελα νά μείνω σε ποικίλες ἑρμηνεῖες καί θέσεις πού ὑπάρχουν, ἀλλά πιθανότατα ἦταν ἐκεῖ πού σήμερα εἶναι ἡ Ἀρμενία· ἐκεῖ ἴσως ἦταν ὁ Παράδεισος. Ἴσως καί πιό κάτω, στη Μεσοποταμία· αλλά μᾶλλον, ἀπ' ὅτι φαίνεται, ἦταν στήν Ἀρμενία.

   Ὁ ἱερός Δαμασκηνός λέει: «Ἐν τῇ ἀνατολῇ μὲν πάσης τῆς γῆς ὑψηλότερος κείμενος». (Περὶ Παραδείσου, PG 94, 913Α.) Λάβετε δέ ὑπ᾽ ὄψιν ὅτι ἡ Μεσοποταμία, δηλαδή ή περιοχή πού εἶναι μεταξύ τῶν δύο ποταμῶν Τίγρη καί Εὐφράτη, εἶναι πεδινή, εἶναι στο σημερινό Ιράκ, καί τό υψόμετρό της δέν εἶναι μεγάλο σε σχέση μέ τήν ἐπιφάνεια τῆς θαλάσσης, ἐνῶ ἡ Ἀρμενία εἶναι πιό ψηλά.

   Αναφέρονται χαρακτηριστικά τέσσερα ποτάμια τα δύο εἶναι γνωστά, τά ἄλλα δύο εἶναι ἄγνωστα. Τά δύο άγνωστα, ὁ Γεῶν καί ὁ Φισῶν, κατά μία ἑρμηνεία, ἀφοῦ δέν ξέρουμε ποιά εἶναι, πιθανῶς νά εἶναι παραπόταμοι τῶν δύο ἄλλων ποταμῶν, πού σήμερα τούς ξέρουμε καί διατηροῦν τά ἴδια τους ὀνόματα, Τίγρης καί Εὐφράτης. Αλλά ἴσως αὐτοί οἱ δύο ποταμοί, Φισῶν καί Γεῶν, νά εἶναι οἱ σύγχρονοι Kur και Araxes -ὁ Araxes εἶναι ἕνα ποτάμι πού διασχίζει τήν Αρμενία καί χύνεται στην Κασπία θάλασσα.

   Πανάρχαιο βιβλίο ἡ Γένεση... πανάρχαιες ὀνομασίες!... Σᾶς κάνει δέ ἐντύπωση ὅτι οἱ πανάρχαιες όνομασίες Τίγρης καί Εὐφράτης διατηροῦνται μέχρι σήμερα; Πιθανῶς λοιπόν νά εἶναι ἡ Ἀρμενία.

   Φαίνεται πώς ἡ ᾿Αρμενία εἶναι δυό φορές ἡ κοιτίδα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους· τήν πρώτη φορά όταν τοποθετήθηκε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, καί τή δεύτερη φορά ὅταν ἔγινε ὁ κατακλυσμός, καί ἐκεῖ, στήν Ἀρμενία, ἄραξε ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε. Τό ὅτι ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε σταμάτησε πάνω στο Αραράτ, αὐτό δείχνει ὅτι κάπου ἐκεῖ εἶχε τοποθετηθεῖ καί ὁ ἄνθρωπος, δηλαδή ἐκεῖ ἦταν τό μέρος τῆς γῆς πού φυτεύτηκε ὁ Παράδεισος ὁ ἀρχαῖος. Αραράτ εἶναι ἡ ἀρχαία ὀνομασία, πού διατηρεῖται μέχρι σήμερα. Τό βουνό αὐτό ἔχει ὕψος πέντε χιλιάδες τόσα μέτρα· εἶναι πανύψηλο βουνό. (Σύμφωνα μέ μιά νεότερη ἑρμηνεία, τό βουνό πού προσάραξε ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε δέν ἦταν τό Αραράτ, τοῦ ὁποίου ἡ ταύτιση εἶναι υστερογενής καί ἐσφαλμένη. Το βιβλικό Αραράτ συμπίπτει μέ τό Τζεμπέλ Τζούντι (ὄρος τῶν Ἰουδαίων), λίγες δεκάδες χιλιόμετρα πρίν ὁ Τίγρης μπει στο Ιράκ. Ουσιαστικά ἡ λέξη Αραράτ προέρχεται ἀπό τό ἀσσυριακό ὄνομα Ουραρτοῦ (Urartu), ἕνα μεγάλο κράτος εὑρισκόμενο ἀκριβῶς στα βόρεια τῆς Ἀσσυρίας, στη σημερινή Αρμενία. Αραράτ και Ουραρτοῦ ἔχουν κοινή συμφωνική ρίζα (ρ-ρ-τ) διαφορετικά φωνηεντισμένη. Προφανώς πρόκειται για κακό φωνηεντισμό τῶν ἑβραϊκῶν συμφώνων ρ-ρ-τ, μέ τά ὁποῖα πρωτογράφτηκε στα ἑβραϊκά τό συγκεκριμένο βουνό. Μέ τά ἴδια ὅμως σύμφωνα (ρ-ρ-τ) γράφονταν καί τά χαμηλά βουνά Ουραρτοῦ, πού βρίσκονταν βόρεια τῆς Μεσοποταμίας, στή σημερινή Αρμενία. Βλ. καί Ἀρχ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, Πρόβλημα 140, ἔκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1976, σ. 433.)

   Μέ τήν εὐκαιρία σᾶς λέω ὅτι καί παλαιότερα, και τελευταῖα μάλιστα, ἔγιναν καί γίνονται ἀπόπειρες να βρεθοῦν λείψανα τῆς κιβωτοῦ ἐπάνω στο Αραράτ. Φυσικά, εἶναι πάρα πολύ δύσκολο αυτό. Ἄν καί ἡ Ἀρμενία σήμερα ἀνήκει στη Σοβετική Ενωση, γίνονται ἀποστολές καί ἀπό τούς Ρώσους καί ἀπό τούς Αμερικανούς. Κάποιες φορές μάλιστα ισχυρίστηκαν πώς βρῆκαι κάποια λείψανα ξύλων, πολύ παλαιῶν, χιλιάδων ἐτῶν, καί ὅτι αὐτά τά ξύλα ἀνῆκαν στην κιβωτό. Δέν ξέρουμε. Πάντως ἡ προσπάθεια εἶναι τρομερά δύσκολη, ἂν ὄχι ἀκατόρθωτη, διότι τό Αραράτ ἔχει αιώνια χιόνια, καί εἶναι πάρα πολύ δύσκολο νά ἀνακαλυφθοῦν ἀπομεινάρια τῆς κιβωτοῦ τοῦ Νῶε.

   Ὅλα αὐτά πού λέμε καί ἀναλύουμε, ὅπως θά τό ἀντιλαμβάνεστε καί ἐσεῖς, μᾶς φέρνουν τήν Αγία Γραφή πολύ κοντά μας, τήν κάνουν ρεαλιστική. Διότι μέχρι τώρα, ἴσως, ὅταν διαβάζαμε γιά τόν Παράδεισο, μᾶς φαινόταν κάτι τό πολύ μακρινό· ἰδίως μάλιστα ὅταν ὑπάρχουν καί ἐκεῖνες οἱ ἀνόητες θέσεις καί ποιός τά ξέρει αὐτά; καί πῶς; καί τί; καί ὅτι αὐτά εἶναι παραμύθια... καί τά λοιπά! Καί ξέρετε τί εἶναι νά μεταφέρεσαι ἀπό τήν ἀντίληψη τῶν ἀνόητων ανθρώπων, πού χαρακτηρίζουν ὡς μύθους αὐτά ὅλα, –καί ἐκπαιδευκτικοί ἀκόμη μποροῦν νά τό λένε αυτό, δηλαδή διδάσκαλοι καί καθηγητές πού δέν πιστεύουν στον Θεό– που λένε ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι παραμύθια... Είναι πάρα πολύ συγκινητικό καί αἰσθάνεται κανείς κάπως αλλιώτικα, ὅταν βλέπει ὅτι αὐτά εἶναι τόσο πραγματικά και τόσο κοντά του, ὅτι αὐτά ἔχουν μιά ἐγγύτητα, εἶναι δικά μας πράγματα, εἶναι πάνω στή γῆ μας, εἶναι τόσο οἰκεῖα μας! (Η βιβλική διήγηση, οἱ ἱστορικές παραδόσεις, αλλά και πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της Μεσοποταμίας, μας βεβαιώνουν πώς τα περιγραφόμενα στη Γένεση ὄχι μόνο δέν εἶναι ἁπλῶς μύθος ἤ φαντασία τῶν πρωτόγονων ανθρώπων, αλλά ἕνα ἱστορικό γεγονός, πού προσδιορίζεται κάπου πρίν ἀπό τήν ἔναρξη των μεγάλων πολιτισμῶν τῆς Βαβυλωνίας, Αἰγύπτου, Ἰνδίας, καί ἀμέσως μετά τη λεγόμενη μεσολιθική εποχή, ἴσως γύρω στο 3.500 π.Χ.. Αυτό ύποστηρίζουν οἱ εἰδικοί F. A. Filby, M. F. Unger, B. L. Ramm καί ἄλλοι ἐπιστήμονες. Βλ. Werner Keller, Η Βίβλος ὡς ἱστορία λαῶν καί πολιτισμῶν, (Πρόλογος Μανώλη Ανδρόνικου, μτφρ. Ἄννας Παπαδημητρίου) ᾿Αθῆναι 1968, σσ. 640.)

   Ὅσο γιά τήν περιοχή Εὐιλάτ, που λέει, καί πού διαβρέχεται ἀπό τόν Φισῶν ποταμό, πιθανῶς νά εἶναι ἡ  Κολχίδα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Θά ἔχετε ἀκούσει γιά την Κολχίδα. (Ἐκ τῶν τεσσάρων ποταμῶν τῆς Ἐδέμ, ὁ πρῶτος «ἐκυκλοῦσε τήν γῆν Εὐιλάτ», τόπον περίφημον διά τό χρυσίον. Παρομοίως εἰς ἐκ τῶν τεσσάρων ποταμῶν, τούς ὁποίους ἀνέφερα ὡς πηγάζοντας εἰς τήν Ἀρμενίαν, κυκλοῖ τήν ἀρχαίαν Κολχίδα, τόπον τό πάλαι τόσον περίφημον διά τό χρυσίον του, ὥστε ἔγινεν αἰτία τῆς περιβοήτου ἀργοναυτικῆς ἐκστρατείας. (Αποθήκη τῶν ὠφελίμων γνώσεων, Τεύχος 88, Σμύρνη, Απρίλιος 1884, σ. 58)

   Ακόμα, ἡ ὀνομαζόμενη ἐδῶ Αἰθιοπία, πού τήν περιβρέχει ὁ Γεῶν, δέν εἶναι ἡ ἀφρικανική Αιθιοπία, ή γνωστή μας Αβησσυνία. Και αυτό γιατί μερικοί εἶπαν ὅτι ὁ Φισῶν εἶναι ὁ Νεῖλος ποταμός. Τό ἴδιο εἶπαν καί γιά τόν ἄλλο ποταμό, τόν Γεῶν, ὅτι εἶναι ὁ Ἰνδός ποταμός. Μά τότε τό ἄνοιγμα τῶν ὁρίων τοῦ Παραδείσου εἶναι πάρα πολύ μεγάλο. Ἐνῶ ὁ Τίγρης καί ὁ Εὐφράτης κλείνουν τήν περιοχή, ὅταν μιλούμε γιά τόν Νεῖλο τῆς Ἀφρικῆς καί τόν Ινδό ποταμό τῶν Ἰνδιῶν, τότε ανοίγει τό πλαίσιο τοῦ Παραδείσου πάρα πολύ. (Βλ. π. Ι. Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, Πρόβλημα 10ο, σ. 422.)

   Δέν ἦταν τόσο ανοιχτός ὁ Παράδεισος· ἦταν ἐν χωρίῳ, ἦταν σ' ἕναν συγκεκριμένο τόπο πού εἶχε ὅρια, καί τά ὅρια τοῦ Παραδείσου ἦταν κάπως στενά. Συνεπῶς δέν πρέπει νά εἶναι οὔτε ὁ Νεῖλος οὔτε ὁ Ἰνδός, ἀλλά, ὅπως σᾶς ἐξήγησα, πιθανότατα νά ἦταν κάποιοι παραπόταμοι τῶν δύο μεγάλων αὐτῶν ποταμῶν, Τίγρη καί Εὐφράτη, δηλαδή ὁ Κούρ καί ὁ Ἄραξες. Ομοίως καί ἡ Αἰθιοπία, δέν εἶναι ἡ ἀφρικανική, αλλά ἕνα μέρος τῆς σημερινῆς Περσίας.

   Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἕνα ἦταν τό ποτάμι πού πήγαζε ἀπό τήν Ἐδέμ, τό ὁποῖο διαχωριζόταν σέ τέσσερις ἀρχές, κατευθύνσεις. Ἀφοῦ λοιπόν ἕνα ἦταν τό ποτάμι μέ τέσσερις παραποτάμους, πῶς μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά τόν Νεῖλο καί τόν Ινδό ποταμό; Δέν εἶναι δυνατόν. Πάντως, γι' αὐτό τό ποτάμι, πού ὡς ἕνα ξεκινοῦσε, θά σᾶς μιλήσω προσεχῶς σέ ἄλλο μάθημα. Τά δύο ποτάμια πού ξέρουμε σήμερα εἶναι ὁ Τίγρης καί ὁ Εὐφράτης.

   Πρέπει ἀκόμα νά σᾶς πῶ ὅτι τά δύο αυτά ποτάμια κάποτε δέν συναντώντο, καί μάλιστα στούς ἱστορικούς χρόνους. Στήν ἐποχή του Ναβουχοδονόσορος, ἐπί παραδείγματι, τόν 7ο-6ο αιώνα, τά δυό αυτά ποτάμια δέν συναντώντο. (Ἐδῶ ὁ π. Ἀθανάσιος αναφέρεται στον Ναβουχοδονόσορα Β΄τόν Μέγα (634-562 π.Χ.), πού αναφέρεται καί στό βιβλίο Δανιήλ.) Σήμερα συναντώνται στήν ἐκβολή τους, γίνονται ἕνας ποταμός, που χύνεται στον Περσικό κόλπο. Στήν ἐποχή τοῦ Ναβουχοδονόσορος ὅμως δέν ἦταν ἑνωμένα τα ποτάμια· τό καθένα εἶχε τή δική του έκβολή. Αλλά από τότε μέχρι σήμερα ἔχουν μεταφέρει πολύ υλικό, δημιουργώντας προσχώσεις μέσα στόν Περσικό κόλπο, μέ ἀποτέλεσμα σήμερα να βρίσκονται τά δύο αὐτά ποτάμια ἑνωμένα, καί τελικά νά ἔχουν μία κοινή ἐκβολή.

   Γι' αὐτό σᾶς ἀνέφερα τήν γεωγραφία αὐτῶν τῶν ποταμῶν, ἐπειδή οἱ ποταμοί διαρκῶς ἀλλάζουν, καί κοίτη καί ἐκβολή, καί δέν μποροῦμε εὔκολα νά τούς καθορίσουμε. Ἐκεῖνο ὅμως πού ἔχει σημασία εἶναι ὅτι ἀφοῦ διατηροῦμε τίς δύο γνωστές αὐτές ὀνομασίες τῶν ποταμῶν ὁ Παράδεισος πρέπει νά ἦταν ἐκεῖ, ἀνάμεσα στα δύο ποτάμια, τόν Τίγρη καί τόν Εὐφράτη, καί πιθανῶς νά ἦταν στη σημερινή Αρμενία. (Ἡ ἐν τῇ βίβλῳ τῆς Γενέσεως συντομωτάτη περιγραφή τοῦ τόπου, ἐν ᾧ ἐτέθησαν οἱ πρωτόπλαστοι Ἀδάμ καί Εὔα, περιέχει σχεδόν όλας τάς σωζομένας γεωγραφικάς εἰδήσεις περί τοῦ κόσμου, ὁποῖος ἦτο πρό τοῦ κατακλυσμοῦ. Ὁ σκοπός τοῦ Μωϋσέως ἀναμφιβόλως ἦτο να δείξη εἰς τούς αναγνώστας τήν θέσιν ὅπου ἔγινεν ἡ δοκιμή τῶν προπατόρων μας· ἀλλ᾽ ἡ παρέλευσις τοσούτων αἰώνων, καί αἱ εἰς τήν ἐπιφάνειαν τῆς γῆς συμβᾶσαι μεταβολαί, κατέστησαν ἤδη δυσερμήνευτον τήν περικοπήν ταύτην τῆς Παλαιᾶς Γραφῆς. (Αποθήκη τῶν ὠφελίμων γνώσεων, Τεύχος 88, Σμύρνη, Απρίλιος 1884, σσ. 57-58)

   Ακόμη, ἡ φράση «καὶ ἐφύτευσε Κύριος ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολάς» σημαίνει ὅτι ὁ Θεός δέν δημιουργεῖ τά φυτά τοῦ Παραδείσου ὅπως τά δημιούργησε τήν τρίτη ἡμέρα, πού εἶπε νά γίνουν τα φυτά. Αὐτό τό «ἐφύτευσε» σημαίνει ὅτι τά φυτά προϋπῆρχαν. Δέν δημιουργεῖ καινούργια φυτά, αλλά τά φυτά τῆς περιοχῆς ἐκείνης εἶχαν μία πιό ἐξαιρετική καί ἰδιαίτερη ἐμφάνιση.

   Θέλετε νά σᾶς τό πῶ μέ μιά εικόνα δική μας, σύγχρονη; Ὅταν παίρνουμε φυτά ἀπό τόν γύρο μας χώρο, ἀπό τό δάσος, παίρνουμε ἔλατα, πεῦκα, ὅ,τι θέλετε, καί αὐτά τά δένδρα τώρα, ἤ τά φυτά γενικά, τά μεταφυτεύουμε σε κήπους, τα περιποιούμαστε, τότε αὐτά παρουσιάζουν μιά ἄλλη ὀμορφιά ὄχι ἐκείνη πού εἶχαν στήν ἄγρια κατάστασή τους.

   Ἔτσι καί ἐδῶ· τά φυτά τοῦ Παραδείσου ὑπῆρχαν· δέν τά δημιούργησε ὁ Θεός ἐκείνη τήν ἡμέρα, τήν ἕβδομη.

   Σημειῶστε δέ ὅτι ὁ Παράδεισος ἔγινε τήν ἕβδομη ἡμέρα, ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος τήν ἕκτη ἡμέρα. Προσέξτε τό σημεῖο αὐτό. Τό σημειώνει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός αὐτό καί ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας. («Τὸν οὖν ἄνθρωπον ὁ Θεὸς πεποίηκεν ἐν τῇ ἕκτῃ ἡμέρᾳ, τὴν δὲ πλάσιν αὐτοῦ πεφανέρωσεν μετὰ τὴν ἑβδόμην ἡμέραν, ὁπότε καὶ τὸν παράδεισον πεποίηκεν, εἰς τὸ ἐν κρείσσονι τόπῳ καὶ χωρίῳ διαφόρῳ αὐτὸν εἶναι.» (PG 6, 1088D-10894)

   Βλέπουμε ἐπίσης ἐδῶ ὅτι ὁ Θεός φυτεύει φυτά γιά να δείξει τήν ἰδιαίτερη καλλιέργεια ἐκείνου τοῦ τόπου. Τά φυτά τῆς γῆς, πού ἔγιναν τήν τρίτη ἡμέρα, προηγοῦνται τοῦ ἀνθρώπου κατά τρεῖς δημιουργικές ἡμέρες, ἐνῶ τά φυτά τοῦ Παραδείσου ἕπονται τοῦ ἀνθρώπου' πρῶτα ἔγινε ὁ ἄνθρωπος, καί μετά ὁ Παράδεισος καί τά φυτά του. Αὐτό εἶναι προς τιμήν τοῦ ἀνθρώπου, για να φανεῖ ἡ τιμή πού κάνει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο.

   Ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας λέει: «ἐν πρώτοις μόνα ἦν τὰ ἐν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ γεγενημένα, φυτὰ καὶ σπέρματα καὶ χλόαι· τὰ δὲ ἐν τῷ παραδείσῳ ἐγενήθη διαφόρῳ καλλονῇ καὶ ὡραιότητι· ὅπου γε καὶ φυτεία ὠνόμασται ὑπὸ Θεοῦ πεφυτευμένη». (Πρὸς Αὐτόλυκον, PG 6, 10891.) Αρχικῶς ἦταν μόνο αὐτά τά φυτά πού ἔγιναν τήν τρίτη ἡμέρα· αὐτά ὅμως πού φυτεύτηκαν στον Παράδεισο εἶχαν κάτι τό ξεχωριστό, ἦταν διαφορετική ἡ ὀμορφιά τους, ἡ καλονή τους· γι' αὐτό καί ἰδιαιτέρως ὀνομάστηκαν φυτεία τοῦ Θεοῦ. (Ἐπ' αὐτοῦ γράφει καί ὁ μέγας Βασίλειος: «Εἰ ἀπὸ τῶν κοινῶν ξύλων ἐνεπέπληστο ὁ παράδεισος, εἶχεν ἂν τὴν ἰδίαν σύστασιν ἀπὸ τῆς πρώτης γενέσεως τῶν φυτῶν, καὶ οὐκ ἐδεῖτο ἐξαιρέτου φυτείας τοῦ Θεοῦ τὰ ἐν αὐτῷ ὕστερον ἀναφθέντα δένδρα.» (Τὰ εὑρισκόμενα πάντα, PG 30, 64Α).

   Αλλά ἐδῶ ἄς σταματήσουμε, γιά νά συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη φορά, ἐπειδή τό θέμα τοῦ Παραδείσου εἶναι πολύ μεγάλο καί ἐνδιαφέρον. Θά ἤθελα νά σᾶς κεντήσω τήν ὄρεξη μέ ἕνα κάτι.

   Ὅταν ὁ Χριστός πέθαινε πάνω στόν σταυρό, εἶπε στον ληστή: Σέ βεβαιώνω, σήμερα μαζί μου θά εἶσαι στον Παράδεισο. (Λουκᾶ 23, 43.) Ποιόν Παράδεισο; ἐκεῖ στήν Ἀρμενία;...

   Τό θέμα Παράδεισος ἔχει πολύ πλατύ ἐνδιαφέρον! Λέμε: οἱ Ἅγιοι εἶναι στον Παράδεισο. Ποῦ εἶναι αὐτός ὁ Παράδεισος;

   Θά παρακαλέσω λοιπόν νά ἔρθετε ὅλοι τήν ἐρχόμενη Κυριακή, πρῶτα ὁ Θεός, γιά νά δοῦμε αὐτό τό μεγάλο πλάτος καί βάθος καί ὕψος τῆς ἔννοιας του Παραδείσου.

Κυριακή, 30 Οκτωβρίου 1983

29η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

🔹Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ διατροφή τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ζώων (Α΄).

†.Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν πάντα χόρτον σπόριμον σπεῖρον σπέρμα, ὅ ἐστιν ἐπάνω πάσης τῆς γῆς, καὶ πᾶν ξύλον, ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ καρπὸν σπέρματος σπορίμου, ὑμῖν ἔσται εἰς βρῶσιν· »καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τῆς γῆς καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ παντὶ ἑρπετῷ ἕρποντι ἐπὶ τῆς γῆς, ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ ψυχὴν ζωῆς, καὶ πάντα χόρτον χλωρὸν εἰς βρῶσιν. καὶ ἐγένετο οὕτως.» (Γέν. 1, 29-30.)

   Νά σᾶς τό ἀποδώσω.

   Καί εἶπε ὁ Θεός στους πρωτοπλάστους: Νά, σᾶς ἔχω δώσει κάθε χόρτο που βγάζει σπόρο, πού σπείρεται καί πολλαπλασιάζεται καί ὑπάρχει πάνω σέ ὅλη τή γῆ, καί κάθε δένδρο πού ἔχει καρπό, καί μέ τούς σπόρους τῶν καρπῶν του πολλαπλασιάζεται, νά εἶναι γιά σᾶς φαγητό. Ἐπίσης καί σέ ὅλα τά θηρία τῆς γῆς καί σέ ὅλα τά πουλιά τοῦ οὐρανοῦ καί σέ κάθε ἑρπετό ποὺ ἔρπει καί περπατάει πάνω στή γῆ καί πού ἔχει μέσα του ζωή έδωσα κάθε χορτάρι χλωρό για φαγητό του. Καί ἔγινε ἔτσι.

   Παρατηροῦμε, παιδιά, ὅτι ὁ Θεός, εὐθύς μετά τήν εὐλογία, καθορίζει καί τή δίαιτα ὅλων τῶν ζώντων ὀργανισμῶν καί τοῦ ἀνθρώπου. Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, ὁ Θεός φροντίζει καί γιά τό φαγητό ὅλων τῶν ζωντανῶν δημιουργημάτων Του. Εἶναι πάρα πολύ φυσικό.

   Βλέπετε ὅτι ὁ Θεός ἔστρωσε καί τράπεζα;... Διότι -πῶς νά τό κάνουμε;- δημιούργησε ἔτσι τούς ζωντανούς ὀργανισμούς, ὥστε νά προσλαμβάνουν τροφή να μή ζοῦν ἄν δέν τρῶνε. Δηλαδή ὅλοι οἱ ὀργανισμοί πού πῆραν τήν εὐλογία νά ὑπάρξουν πρέπει να τρέφονται.

   Σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό; Διότι ἡ ζωή χωρίς τροφή ἔχει ἐπιφυλαχθεῖ γιά τόν μέλλοντα αἰώνα, ὅταν πιά οἱ ἄνθρωποι δέν θά ἔχουν ἀνάγκη τροφῆς. Πότε; Μετά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. Ὅταν ὁ Χριστός ἔλθει ξανά στόν κόσμο καί ἀναστηθοῦν ὅλοι οἱ νεκροί, καί μαζί μέ τούς τότε ἐπιζῶντες θά ἀλλαχθοῦν ἀπό τή φθορά στήν ἀφθαρσία καί ἀπό τόν θάνατο στήν ἀθανασία, (Α΄ Κορ. 15, 53-54. Α' Θεσ. 4, 14-17.) τότε βεβαίως δέν θά ὑπάρχει πιά ἡ ἀνάγκη τροφῆς. Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «οὐκ ἐστιν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βρῶσις καὶ πόσις». (Ρωμ. 14,17. Βλ. Ματθ. 22,30. Μᾶρκ. 12,25. Λουκά 20,34-35.)  Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν συνίσταται στο να τρῶμε καί νά πίνουμε· στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν θά ὑπάρχει τροφή.

  Μάλιστα, προσέξατε ὅτι ὁ Χριστός, μετά τήν ἀνάστασή Του, δέν εἶχε ἀνάγκη τροφῆς; Ἔφαγε ὅμως κατ' οἰκονομίαν ἔφαγε, κατά παραχώρησιν, γιά νά δείξει στους μαθητές Του ὅτι δέν ήταν φάντασμα. Διότι δὲν μποροῦσαν οἱ ἴδιοι να φαντασθοῦν ὅτι αὐτός πού ἔβλεπαν μπροστά τους ἦταν ὁ Διδάσκαλός τους, τόν ὁποῖο εἶδαν κρεμασμένο πάνω στον σταυρό να πεθαίνει -πῶς ἦταν δυνατόν; Καί τότε ὁ Κύριος, γιά νά τούς πείσει ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος, ἀφοῦ βεβαίως προηγουμένως τούς προέτρεψε νά Τόν ψηλαφήσουν, τούς εἶπε: Ἔχετε τίποτε φαγώσιμο; Τότε τοῦ ἔφεραν ἕνα κομμάτι κηρήθρας μέ μέλι καί ἕνα κομμάτι ψημένο ψάρι, καί ἔφαγε «ἐνώπιον αὐτῶν», μπροστά σέ ὅλους, γιά νά πιστοποιήσει ὅτι εἶναι πραγματικά ἄνθρωπος, δηλαδή ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος μέ τό παλιό Του σῶμα, ἀνακαινισμένο βεβαίως, καί ὅτι δέν βλέπουν φάντασμα οἱ Μαθητές. (Λουκᾶ 24, 36-43)

   Ὥστε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, παιδιά, δέν θά τρῶμε, δέν θά ὑπάρχει ἀνάγκη τροφῆς. Τώρα ὅμως ὁ Θεός ἔκανε αὐτήν τή Δημιουργία νά ὑπάρχει, νά ζεῖ, μόνο ἐφόσον θά τρέφεται. Βλέπει κανείς ὅτι ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος, κινεῖται ὅπως ὁ ἴδιος θέλει.

   Αλλά ποιά εἶναι αὐτή ἡ τροφή πού καθορίζεται γιά τούς ζωντανούς ὀργανισμούς;

  Προφανῶς, ὅπως εἴδαμε ἀπό τό ἱερό κείμενο, εἶναι τό φυτικό βασίλειο δηλαδή εἶναι ὅλα τά φυτά, σέ ὁποιαδήποτε μορφή καί ἄν βρίσκονται αὐτά. Καί αὐτή ἡ τροφή ἀπό τό φυτικό βασίλειο εἶναι καί γιά τόν ἄνθρωπο, εἶναι καί γιά τά ζῶα. 

  Δηλαδή ὁ Θεός δέν ἔδωσε για τροφή τό κρέας!

Σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό; Πουθενά δέν βλέπουμε στο ἱερό κείμενο να τρῶνε οἱ ἄνθρωποι κρέας. Οὔτε καί τά ζῶα θά ἔτρωγαν κρέας. Συνεπῶς ἡ τροφή τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ζώων, ὅλων τῶν ζώων, θά ήταν μόνο από το φυτικό βασίλειο.

   Παρά ταῦτα, ὁ ἄνθρωπος ἐκρεωφάγησε, δηλαδή ἔφαγε κρέας!

   Πότε ὅμως συνέβη αυτό, να φάει κρέας; Αυτό συνέβη μετά τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων.

   Ἔτσι, βλέπουμε τόν Ἄβελ νά εἶναι ποιμένας προβάτων. Τί σήμαινε νά εἶναι ποιμένας προβάτων; Ἔπιναν μόνο τό γάλα;... Ἄρα εἶχε ἀρχίσει ἡ κρεοφαγία. Τό κρέας ὅμως δέν ἦταν στήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ γιά φαγητό τῶν ἀνθρώπων. Καί ἐφόσον ἔφαγαν κρέας οἱ ἄνθρωποι, ἔφαγαν κρέας καί τά ζῶα. (Πρὸς Αὐτόλυκον, 17, PG 6, 1080C: «τοῦ γὰρ ἀνθρώπου παραβάντος, καὶ αὐτὰ (τά ζῶα) συμπαρέβη». Ρωμ. 8, 21-22.) Δηλαδή παρατηροῦμε ὅτι μετά τήν πτώση ὑπάρχει αὐτή ἡ διαφορά.

   Βλέπουμε λοιπόν ἐδῶ ὅτι τό κρέας δέν εὐλογήθηκε τότε· ευλογήθηκε ὅμως ἀργότερα, μετά τόν κατακλυσμό· τότε ὁ Θεός εὐλόγησε το κρέας καί τό παραχώρησε πλέον. Κοιτάξτε· τό ἔκανε αυτό, αφότου βεβαίως οἱ ἄνθρωποι ἔφαγαν. Κάνει μιά παραχώρηση ὁ Θεός. (Αρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, σσ. 44, 92.)

   Διαβάζουμε στο βιβλίο τῆς Γενέσεως:

   «Καὶ εὐλόγησεν ὁ Θεὸς τὸν Νῶε -πέρασαν πολλές γενιές ἀπό τόν Ἀδάμ- καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ -πού ἦταν ὅλοι μαζί ὀκτώ ψυχές- καὶ εἶπεν αὐτοῖς· αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς.» (Γέν. 9, 1.)

   Βλέπετε; γίνεται ἀνανέωση τῆς εὐλογίας.

   Γιατί ὁ Θεός ἀνανεώνει τήν εὐλογία; Διότι ἡ εὐλογία πού ἔδωσε στούς πρωτοπλάστους καταπατήθηκε ἀπό τούς ἀνθρώπους μέ τό πλῆθος τῶν παραβάσεων τους.

   Καί τώρα ἐδῶ ὁ Θεός ἀνανεώνει τήν εὐλογία, καί μάλιστα ὅπως καί τήν πρώτη φορά, χρησιμοποιώντας τίς ἴδιες λέξεις, «αὐξάνεσθε» καί «πληθύνεσθε» και «πληρώσατε» και «κατακυριεύσατε», τά τέσσερα αὐτά ρήματα, πού λέγαμε στα προηγούμενα μαθήματα και εἴχαμε ἀναλύσει.

   Συνεχίζουμε: «καὶ πᾶν ἑρπετόν, ὅ ἐστι ζῶν, ὑμῖν ἔσται εἰς βρῶσιν»· καί κάθε τί πού περπατάει καί εἶναι ζωντανό, ἄς εἶναι γιά σᾶς φαγώσιμο.

   Ὅταν λέει ἑρπετόν, δέν ἐννοεῖ τά φίδια, ἀλλά κάθε τί πού περπατάει επάνω στή γῆ. Ὄχι ἁπλῶς ἕρπει, ἀλλά περπατάει καί εἶναι ζωντανό.

   »ὡς λάχανα χόρτου δέδωκα ὑμῖν τὰ πάντα»· ὅπως σᾶς ἔδωσα τό φυτικό βασίλειο, τώρα σᾶς δίνω καί τό ζωϊκό βασίλειο, σάν νά ἦταν κι αυτό φυτικό βασίλειο.

   Βέβαια, ἐδῶ ὑπάρχει καί ἕνας ὑπαινιγμός, ὄχι πολύ ευχάριστος. Δηλαδή, μέ τήν φράση «ὡς λάχανα χόρτου δέδωκα ὑμῖν τὰ πάντα», ὁ Θεός σάν νά τούς ἔλεγε: Ἐγώ σᾶς εἶχα δώσει ὡς τροφή μόνο τό φυτικό βασίλειο· ὅμως ἐσεῖς σταθήκατε παραβάτες... Αλλά, τέλος πάντων, ἐγώ ὑποχωρῶ -ὁ Θεός ὑποχωρεῖ!- και σᾶς παραχωρῶ νά φᾶτε και κρέας, ὅπως θά τρώγατε καί ἀπό τό φυτικό βασίλειο. Εἶναι ἕνας λεπτός ὑπαινιγμός.

   »Πλὴν κρέας ἐν αἵματι ψυχῆς οὐ φάγεσθε.» (Γέν. 9, 4.)  Ὅμως δέν θά φᾶτε κρέας πού νά εἶναι μέσα τό αίμα του.

   Τέτοια περίπτωση εἶναι ὅταν πνίγει κανείς τό ζώο, το λεγόμενο πνικτόν. Τό αἷμα δέν φεύγει, αλλά μένει μέσα στο κρέας· και τρώγοντας κανείς μετά το κρέας, τρώει καί τό αἷμα. (Λευιτ. 17, 7-18. Δ' Μακ. 5, 2. Πράξ. 15, 20. 15, 29. 21, 25. Β΄ Κανόνα τῆς ἐν Γάγγρᾳ Συνόδου.)

   Τά ζῶα, ὅπως ξέρετε, συνήθως τα σφάζουμε· συνεπῶς τό αἷμα φεύγει. Συνηθίζουν τα κουνέλια να μή τα σφάζουν, ἀλλά νά τά πνίγουν· τά κάνουν, ἄς τό πούμε, πνικτά. Τούς χτυποῦν τό κεφάλι πίσω ἀπό τά αὐτιά, καί τό κουνέλι πεθαίνει. Αλλά μ' αὐτόν τόν τρόπο το αἷμα του δέν φεύγει· εἶναι μέσα.

   Λέει λοιπόν ἐδῶ ὁ Θεός: Μπορεῖτε νά φᾶτε κρέας, ἀλλά μέ τόν ὅρο ὅτι τό κρέας πού θά φᾶτε δέν θά ἔχει αἷμα. Δηλαδή δέν θά φᾶτε τό αἷμα.

   Ἐδῶ ἄς κάνω μιά μικρή παρένθεση, γιά νά ἐξηγήσω μία ἀπορία πού ἴσως ἔχετε γιατί τό κάνει αὐτό ὁ Θεός;

   Παιδιά, ἀπό ὅσα ὁ Θεός δίνει, πάντοτε ἔχει καί ἔνα κρατούμενο. Αυτό κάνει πάντοτε· κρατάει κάτι.

   Ὅταν στούς πρωτοπλάστους λέει ὁλόκληρος ὁ Παράδεισος εἶναι δικός σας, καί ἡ γῆ εἶναι δική σας, ἀλλά μόνο ἀπό τούς καρπούς ενός δένδρου δέν θά φᾶτε, αυτό γιατί τό κάνει ὁ Θεός; Τό κρατάει γιά λογαριασμό Του.

   Ἔτσι τώρα καί γιά τό κρέας λέει: θά τρῶτε κρέας, ἀλλά δέν θά πίνετε τό αἷμα. Διότι στήν ἀρχαιότητα, καί σήμερα ἀκόμα, πολλοί λαοί, ὄχι μόνο ἄγριοι, ἀλλά καί πολιτισμένοι, εἶχαν στη διατροφή τους τό αἷμα.

   Ἐγώ θυμᾶμαι πώς οἱ Γερμανοί μάζευαν τό αἷμα από τα ρουμανικά σφαγεῖα, τό ἔπηζαν, τό ἔβαζαν σέ κονσέρβες, τό ἔφερναν στήν Ἑλλάδα καί ὅπου ἀλλοῦ βρίσκονταν οἱ Γερμανοί, καί τό ἔτρωγαν. Τό θυμᾶμαι αυτό. Τό εἶχα δεῖ ἐξάλλου· τό ἔβλεπα. 

   Λοιπόν, δέν θά πίνετε αἷμα. Το κρατάει αὐτό ὁ Θεός γιά λογαριασμό Του. Πάντοτε ἔχει ἕνα κρατούμενο ὁ Θεός. Δέν εἶναι ὅμως τῆς ὥρας νά σᾶς πῶ τό γιατί. Ὅταν θα μιλήσουμε για τους πρωτοπλάστους καί θά ποῦμε γιατί ὁ Θεός τούς εἶπε νά μή δοκιμάσουν ἀπό τόν καρπό ἐκείνου τοῦ δένδρου, θά τό δοῦμε διεξοδικότερα.

   Πάντως παρατηροῦμε ὅτι ὑπάρχει μία προοδευτική παραχώρηση τοῦ Θεοῦ στή δίαιτα τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή στο φαγητό του, ὡς ἑξῆς: Πρώτη φάση, δίνει εὐλογία γιά «πάντα χόρτον», γιά κάθε φυτό. Δεύτερη φάση, ἐπιτρέπει «πᾶν ξύλον», δηλαδή κάθε δένδρο. Τρίτη φάση, ἀκολουθεῖ «πᾶν ἑρπετόν», δηλαδή ὅ,τι εἶναι ζωντανό. Καί τέταρτη, «ὡς λάχανα χόρτου δέδωκα ὑμῖν τὰ πάντα», παραχωρεῖ τά πάντα· ὅπως ἔδωσα σ' ἐσᾶς ὅλα τά χορταρικά, μπορεῖτε νά φᾶτε ὅ,τι θέλετε.

   Τί λέτε; μποροῦμε νά φᾶμε κρέας ἀπό ἄλογο, ἀπό γάιδαρο, ἀπό σκαντζόχοιρο ἤ ἀπό φίδι; Ναί, μποροῦμε να φάμε. Τότε γιατί δέν τρῶμε; Δέν τρῶμε γιά λόγους καθαρά συναισθηματικούς· τίποτα ἄλλο. Τίποτα· μόνο αὐτό εἶναι. Μποροῦμε νά φάμε· δηλαδή ἔχουμε τό δικαίωμα να φάμε. Βέβαια, κάποια φυτά ἤ κάποια ζῶα μπορεῖ νά εἶναι καί ἀκατάλληλα γιά νά τά φάμε. Αλλά τό δικαίωμα νά τά φᾶμε τό ἔχουμε· δέν μᾶς ἀπαγορεύεται να καταναλώσουμε οτιδήποτε, ἐάν τό θέλουμε.

   Αργότερα ὁ ἀπόστολος Παῦλος θα γράψει: «παν κτίσμα Θεοῦ καλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον μετὰ εὐχαριστίας λαμβανόμενον. (Α΄ Τιμ. 4, 4.) Θά ὑπῆρχαν ἀργότερα αἱρέσεις πού θά ἔλεγαν ὅτι ὅλες οἱ τροφές δέν εἶναι καλές, καί μάλιστα σε κάποιες απ' αυτές προσέδιδαν περίεργες ιδιότητες.

   Τέτοιοι αἱρετικοί ἦταν οἱ Μανιχαῖοι. ( Ὁ Μανιχαϊσμός ἦταν Γνωστικό σύστημα τοῦ μεσανατολικοῦ χώρου, πού ἐμφανίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. καί βασιζόταν στην ἰδέα τῆς διαρκοῦς συγκρούσεως μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ μέσα ἀπό τά δύο ἀνταγωνιστικά στοιχεία, του φωτός καί τοῦ σκότους. Αποτελοῦσε μίγμα Γνωστικισμού, Χριστιανισμού, Βουδδισμοῦ, Ζωροαστρισμοῦ καί ἄλλων θρησκειῶν ἀνατολικῶν λαῶν) Αὐτοί ἔλεγαν ὅτι οὔτε ἀπό τό φυτικό βασίλειο δέν ἐπιτρέπεται να τρώμε, γιατί οἱ καρποί, ὅσο εἶναι ἐπάνω στο δένδρο, ἔχουν ψυχή!.. ὅτι μόνο τότε μποροῦμε νά φᾶμε τούς καρπούς αὐτούς, ὅταν πεθάνουν οἱ ψυχές τους, καί οἱ καρποί πέσουν ἀπό τό δένδρο!... Ἀκοῦστε παραμύθια!... (Κολ. 2,8. Α' Τιμ. 1,3-4. Α' Τιμ. 4,7. Α' Τιμ. 6,20. Τίτ. 3,9.)

   Μή νομίσετε· καί ὁ Βουδδισμός μέχρι σήμερα ἔτσι κινεῖται. Οἱ Βουδδιστές θεωροῦν τήν ἀγελάδα ἱερό ζῶο καί βεβαίως κρέας αγελάδων δέν τρῶνε· ἀλλά καί ἄλλα κρέατα δέν τρῶνε, γιατί νομίζουν ὅτι τό κρέας ἔχει ψυχή, ὅπως ἔχει καί ὁ ἄνθρωπος ψυχή.

   Μ' αὐτή τήν ἔννοια ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ρητή καί κατηγορηματική: «πᾶν κτίσμα Θεοῦ καλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον μετὰ εὐχαριστίας λαμβανόμενον» (Α΄ Τιμ. 4, 4.)· κάθε τί πού ἔκανε ὁ Θεός εἶναι καλό, καί τίποτα δέν πρέπει να πετάμε, ἀρκεῖ νά λαμβάνεται μέ εὐχαριστία καί εὐγνωμοσύνη πρός τόν Θεό, πού μᾶς τό ἔδωσε.

   Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τό γράφει καί θετικά και ἀρνητικά. Ὅταν λέει κάθε κτίσμα εἶναι καλό, αὐτή εἶναι ἡ θετική ὄψη, ἐνῶ καί κανένα δέν εἶναι ἀπόβλητο εἶναι ἡ ἀρνητική ὄψη. Θά τό φᾶς μέ εὐχαριστία. Θά κάνεις τήν προσευχή σου, θα δοξάσεις τόν Θεό, καί θά τό φᾶς. Μέ ἄλλα λόγια, δέν ὑπάρχει τίποτα τό ἀκάθαρτο. Τό γιατί δέν ὑπάρχουν ἀκάθαρτα, παρά μόνο για λόγους πού ὁ Θεός ὁρίζει, θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω.

   Ὁ Θεός, μετά τήν διευκρίνιση πού ἔκανε πρός τόν ἄνθρωπο ὅτι μπορεῖ στό ἑξῆς νά τρώει κρέας αλλά χωρίς αἷμα –«πλὴν κρέας ἐν αἵματι ψυχῆς οὐ φάγεσθε»-, ἔρχεται νά συμπληρώσει καί τό ἑξῆς: «καὶ γὰρ τὸ ὑμέτερον αἷμα τῶν ψυχῶν ὑμῶν ἐκ χειρὸς πάντων τῶν θηρίων ἐκζητήσω αὐτό». (Γέν. 9, 4-5.)  Ὅταν ἐσεῖς θά φᾶτε κρέας μέ τό αἷμα, τότε ἐγώ διά τῶν ζώων θα ζητήσω τό δικό σας αἷμα· μέ ἄλλα λόγια, θά σᾶς κατασπαράξουν τά θηρία, ἐάν ἐσεῖς παραβεῖτε αὐτήν τήν ἐντολή μου. (Πρβλ. Ιεζ. 18, 4' 20, Θεοδωρήτου Κύρου, Ερωτήσεις εἰς τὴν Γένεσιν, ΝΔ΄, PG 80, 157B, καί Ωριγένους Εκλογαί, PG 1081.)

   Πράγματι, μποροῦμε νά ποῦμε, παιδιά, ὅτι αὐτό πάντοτε συνέβαινε, συμβαίνει, ἀλλά καί θά συμβαίνει. Μία μάλιστα ἀπό τίς πληγές πού μᾶς ἀναφέρει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει κάτι ανάλογο. Λέει:

   «Καὶ ἐδόθη αὐτῷ (τῷ θανάτῳ) ἐξουσία ἐπὶ τὸ τέταρτον τῆς γῆς, ἀποκτεῖναι ἐν ῥομφαία καὶ ἐν λιμῷ καὶ ἐν θανάτῳ καὶ ὑπὸ τῶν θηρίων τῆς γῆς». (Αποκ. 6, 8. Ἀγαπητοί, κατ' αρχάς νά ξέρουμε ότι τα θηρία στέλλονται σε περίπτωση αποστασίας (Λευιτ. 26, 22. Ιεζ. 14, 21.). Καί εἶναι μία πληγή τό ὅτι στρέφονται ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ τάχθηκαν νά ὑπηρετοῦν τόν ἄνθρωπο. Φαίνεται ὅμως πως δέν εἶναι μόνο τα γνωστά θηρία του δάσους ἤ τῆς ζούγκλας, οπως τό λιοντάρι, ἡ τίγρις, ἀλλά εἶναι καί κάποια ἄλλα θηρία, χειρότερα από τα λιοντάρια. Νομίζω εἶναι καί τά ποικίλα ἔντομα, ὅπως οἱ μύγες καί τά κουνούπια, πού εἶναι φορεῖς ἀσθενειῶν, καίμποροῦν κι αὐτά νά χαρακτηρισθοῦν ὡς θηρία, γιατί μπορούν να ἐπιφέρουν πραγματικά πολλή ζημία. Αλλά τά πιό φοβερά θηρία πού θά ἐξαποστείλει ὁ Θεός νομίζω πώς εἶναι τά μικρόβια. Αὐτά, πού δέν τά βλέπουμε, ἔρχονται νά μᾶς ρίξουν χάμω, ἐμᾶς τούς αλαζόνες, πού σηκωθήκαμε στα δάκτυλα τῶν ποδιῶν μας, ὀρθώσαμε τόν τράχηλό μας, νά ποῦμε στόν Οὐρανό "Δέν ὑπάρχει Θεός!". Τί εἰρωνεία ὅμως... ὁ ἄνθρωπος ὁ ἀλαζόνας να πέφτει χάμω νεκρός ἀπό ἕνα ἀθέατο θηρίο, που λέγεται μικρόβιο, πού λέγεται ἰός!... (Από την 30ή Ομιλία τοῦ π. Ἀθανασίου στην Αποκάλυψη, 1-11-1981.) Δηλαδή δόθηκε ἡ ἐξουσία στα θηρία να κατασπαράξουν και ἀνθρώπους ἀκόμη, ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι παραβαίνουν αὐτήν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ.

   Ὅπως ξέρετε, τά ζῶα ἔγιναν γιά τόν ἄνθρωπο. (Ὄχι μόνο τά ζῶα, ἀλλά καί ὁ κόσμος ολόκληρος ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο! Σέ ἕξι ἡμέρες «ἐποίησε» ὁ Θεός τόν κόσμο, λέει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων, «ἀλλ᾿ ὁ κόσμος διὰ τὸν ἄνθρωπον» (Κατήχησις ΙΒ΄, ΒΕΠΕΣ 39, 139.). Τό ἴδιο λέει καί ὁ μέγας Βασίλειος, ὅτι τό σύμπαν «ἐκτίσθη διὰ τὸν ἄνθρωπον» (PG 31, 1452C). Σ' αυτό συμφωνεῖ καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὅτι γι' αυτόν ἔγιναν «καρπῶν γενέσεις, καὶ φυτά, καὶ ἀλόγων γένη τοσαύτα...» (PG 55, 233). «Δι᾿ ἡμᾶς ἐποίησεν (ὁ Θεός) αὐτὸν τὸν οὐρανόν, τὴν γῆν, τὴν θάλατταν, τὸν ἀέρα, τὰ ἐν τῇ γῆ φυτά, καὶ ἄνθη τὰ ποικίλα, καὶ κτήνη, καὶ ἑρπετά, τὰ ἐν τῇ θαλάττῃ, τὰ ἐν ἀέρι μέσῳ, τὰ ἄστρα τὰ ἐν οὐρανῷ, τὸν ἥλιον, τὴν σελήνη, τὰ ὁρώμενα ἁπλῶς ἅπαντα...» (PG 58, 590). Καί καταλήγει: «Ἡ κτίσις ἅπασα διὰ τὸν ἄνθρωπον... Δι' αὐτὸν τὰ δρώμενα πάντα» (PG 55, 116) καί «διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων φύσιν ταῦτα ἅπαντα ἐδημιουργήθη» (PG 53,60). Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Α΄, Μάθημα 80, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης, 2017) Δέν θά εἶχαν νόημα νά ὑπάρχουν τά ζῶα, ἐάν δέν ὑπῆρχε ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐκλείψει, τότε καὶ αὐτά δέν θά ἔχουν λόγο να υπάρχουν. Βεβαίως, ἔγιναν πιο μπροστά, περιμένοντας τόν ἄνθρωπο, πού ἔγινε τελευταῖος. (Βλ. ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, 150 φυσικά, θεολογικά, ἠθικὰ καὶ πρακτικὰ κεφάλαια, κδ', Φιλοκαλία, ἔκδ. Αστήρ, Δ, 141: «καὶ τὸν αἰσθητὸν τοῦτον ἅπαντα κόσμον πρὸ αὐτοῦ γενέσθαι δι᾿ αὐτόν».) Αλλά ὅταν δέν θά ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος, δέν θά ὑπάρχουν οὔτε καί τά ζῶα. Μέ ἄλλα λόγια, τά ζῶα, καί γενικῶς ἡ κτίση ὁλόκληρη, ἀκολουθεῖ τόν ἄνθρωπο τόσο στήν καταδίκη του, ὅσο καί στή σωτηρία του. (Θεοφίλου Ἀντιοχείας, Πρὸς Αὐτόλυκον, Β', 17, PG 6, 1080C-1081A.) Γι' αὐτό, ὅταν οἱ ἄνθρωποι κάποτε ἁμάρτησαν φοβερά, ὁ Θεός εἶπε: «ἀπαλείψω τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἐποίησα, ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς, ἀπὸ ἀνθρώπου ἕως κτήνους καὶ ἀπὸ ἑρπετῶν ἕως πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ» (Γέν. 6, 7) δηλαδή, θά ἐξαφανίσω τόν ἄνθρωπο, καί μαζί μέ τόν ἄνθρωπο καί τά ζῶα.

   Βλέπετε λοιπόν ὅτι τήν τύχη, ἂς τό ποῦμε, τήν πορεία τοῦ ἀνθρώπου ἀκολουθοῦν καί τά ζῶα; Καί ἀντιστρόφως· ὅταν ὁ Θεός σώζει τόν Νῶε, σώζει καί ζῶα. Ὁ Θεός λέει στον Νῶε μέσα στην κιβωτό να βάλει και ζῶα. Σώζεται λοιπόν ὁ Νῶε, δηλαδή ἕνα μέρος τῆς ἀνθρωπότητος, σώζονται καί κάποια ζῶα, ἕνα μέρος δηλαδή τοῦ ζωικού βασιλείου.

   Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό, ὅτι τελικά βλέπουμε τά ζώα, καί γενικά τήν κτίση, νά ἀκολουθεῖ τόν ἄνθρωπο. Ξέρετε πόσο σπουδαῖο εἶναι αὐτό; Πρῶτα-πρῶτα εἶναι μία απάντηση στόν ἄνθρωπο πού ἔχασε τόν προσανατολισμό του στον κόσμο αυτόν, μέ τή φιλοσοφία και μέ τις λεγόμενες φυσικές θρησκεῖες.

   Δυστυχῶς, αὐτήν τή στιγμή, πρέπει νά σᾶς τό πῶ, οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες, ὅπως ὁ Βουδδισμός κι ὁ Ἰνδουισμός, ἔχουν εισβάλει στη Δύση -Αμερική, Ευρώπη καί στήν Ἑλλάδα φυσικά- καί δυστυχῶς ἔχουμε πολλά θύματα ἀπό τούς ὀρθοδόξους Χριστιανούς μας, πού ἀκολουθοῦν τίς ἀνατολικές θρησκεῖες καί υἱοθετοῦν τίς παράξενες δοξασίες τους. (Οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες συνδέονται σε μεγάλο βαθμό μέ τήν χορτοφαγία. Ἡ διάδοση μιᾶς διατροφῆς πού δέν περιέχει κρέας σέ αὐτές τίς θρησκεῖες προκύπτει από δύο βασικές θρησκευτικές αρχές: τήν ἀρχή τῆς μετενσαρκώσεως καί τήν ἀρχή τῆς μή βίας (αχίμσα). Στόν Βουδδισμό αποφεύγουν τήν κατανάλωση κρέατος, κυρίως βοδινοῦ, λόγω τοῦ ὅτι ὑπῆρξε ἡ μετενσάρκωση τοῦ Βούδδα σε διάφορες μορφές ζώων πρίν ντυθεῖ τήν ἀνθρώπινη μορφή. Ἡ χορτοφαγία συναντᾶται καί στόν Ἰνδουισμό καί τόν Τζαϊνισμό, μιά ἀσκητική θρησκεία τῆς Ἰνδίας, πού δέχονται τήν μετενσάρκωση, ἀρνούμενοι τήν ὕπαρξη οποιασδήποτε θεϊκῆς ὀντότητος. Οἱ ὀπαδοί τους εἶναι ὑπέρμαχοι τοῦ νά προκαλοῦν ὅσο τό δυνατόν λιγότερη βία στα ζῶντα πλάσματα, ἀποφεύγοντας ἀκόμα τίς ρίζες καί τούς βολβούς (Salter, Ε. 2006, Θρησκείες του Κόσμου, σ. 165). Ἐκτός ἀπό τό κρέας, αποφεύγουν καί τά αυγά, το γάλα, τό μέλι, τά γλυκά φρούτα, το αλκοόλ, καί γενικά όλα πού προκαλοῦν ζύμωση, γιατί καί οἱ μικροοργανισμοί ἔχουν ψυχή! Ὁ κυρίαρχος πνευματικός στόχος τους εἶναι ἡ ψυχική απελευθέρωση καί ἀποτίναξη ἀπό τά δεσμά τῆς ὕλης. (Καφαταρίδης Β. 2006, Τί σημαίνει ἐπιτέλους αυτό το Vegetarianism;)

   Καί ξέρετε τί σημαίνει νά μήν τρώει κανείς κρέας για λόγους θρησκευτικούς, γιατί δηλαδή τά ζῶα δέν πρέπει νά τά τρώμε;... Φοβερό πράγμα! Είναι αἵρεση βαρειά!... Καί τοῦτο γιατί θεωρεῖται ὅτι ἡ κτίση ἤ ἔχει ψυχή, ἤ μέσα της ἔχει τό κακό ἐπειδή εἶναι ὑλική, καί συνεπῶς, τρώγοντας, γινόμαστε μέτοχοι τοῦ κακοῦ!... Παραμύθια δηλαδή!

   Ξέρετε ὅτι πάρα πολλοί ἄνθρωποι σήμερα κάνουν ἀκρεοφαγία καί μόνο φυτοφαγία, αλλά, μέ τό πρόσχημα αυτό, γίνονται γνῶστες, μύστες τρόπον τινά, ανατολικῶν θρησκειῶν; Το ξέρετε; Εἶναι πολλοί! Διότι τό νά πεῖς ἁπλῶς δέν θά φάω κρέας, εἶναι ἄλλη παράγραφος –θά τό δοῦμε λίγο πιό κάτω αὐτό. Τό νά πεῖς ὅμως δέν θά φάω κρέας γιατί ἔχει κάτι άσχημο, κάτι άμαρτωλό, γιατί ἔχει ψυχή καί ἐκεῖ φωλιάζει το κακό καί ὁ διάβολος. Αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας τό καταδικάζει.

   Ἴσως ὅμως ρωτήσετε: Ἡ νηστεία δέν εἶναι ἀντίθετη σ᾽ ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός, «ἔδωκα ὑμῖν τὰ πάντα»; σᾶς τά ἔδωσα ὅλα νά τά φᾶτε; Μήπως λοιπόν ἡ νηστεία ἀντίκειται;

   Αλλά ἐάν δοῦμε ποιός θεσμοθετεῖ τήν νηστεία, θά καταλάβουμε πώς δέν ἀντίκειται. Ποιός τήν θεσμοθετεῖ; Καί στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Θεός, καί στήν Καινή Διαθήκη ὁ Θεός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Συνεπῶς δέν ἔρχεται σέ ἀντίθεση. Αλλά ἄς τό δοῦμε αὐτό λίγο από πιό κοντά.

   Ξέρετε, παιδιά, τί εἶναι ἡ νηστεία; Εἶναι μιά ἐντολή που δόθηκε στους πρωτοπλάστους στόν Παράδεισο, ἀλλά δέν τηρήθηκε. Ὁ Θεός τούς εἶπε: Μπορεῖτε νά φᾶτε ἀπό ὅλα, ἐκτός ἀπό τόν καρπό ἑνός δένδρου· δηλαδή νή σιτία, πού σημαίνει ὄχι φαγητά. Τά σιτία εἶναι τά φαγητά, νή σημαίνει ὄχι· νηστεία λοιπόν -ἀπό ἐκεῖ παράγεται ἡ λέξη- εἶναι νά μή φᾶμε κάτι. Αλλά τό ὅτι δέν πρέπει κάτι να φάμε τό ὁρίζει ὁ Θεός. Τό ὅρισε μέσα στον Παράδεισο. Επειδή ακριβῶς δέν νηστέψαμε μέσα στον Παράδεισο, γι' αὐτό καί χάσαμε τόν Παράδεισο. Ἄν οἱ πρωτόπλαστοι νήστευαν ἀπ' αὐτόν τόν καρπό πού τούς ὅρισε ὁ Θεός, δέν θά χάναμε τον Παράδεισο. (μεγ. Βασιλείου, Περὶ νηστείας, Λόγος Α' PG 31, 168Α και ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνού, Ἱερὰ παράλληλα, PG 96, 193D.)

   Ἐδῶ θά κάνω μια μικρή παρένθεση πάλι. Ἴσως πείτε: Καλά, δηλαδή ἡ Ἐκκλησία λέει νά μή φᾶμε λάδι. Τότε γιατί τρῶμε ἐλιές;... Μερικοί ἀμέσως τρέχουν νά τό ποῦν αὐτό!... Γιατί δηλαδή τρῶμε τίς ἐλιές, πού ἔχουν λάδι, ἀφοῦ νηστεύουμε το λάδι;... Καί γιατί δέν πρέπει νά τρῶμε ψάρια, αλλά τόν ταραμά τόν τρῶμε;... Μά ὁ ταραμάς εἶναι τά αὐγά τῶν ψαριῶν· αὐτόν γιατί τόν τρῶμε;...

   Παιδιά, ἀκοῦστε, προσέξτε. Τό θέμα δέν εἶναι ἂν ἡ ἐλιά περιέχει λάδι, οὔτε ἄν ὁ ταραμάς εἶναι ψάρια δυνάμει. Γιατί, πράγματι, τί εἶναι τά αυγά τῶν ψαριῶν; Εἶναι ψάρια δυνάμει, δηλαδή θά γίνονταν ψάρια. Τό θέμα δέν εἶναι ἐκεῖ τό θέμα εἶναι ἡ ὑπακοή, ὅτι αὐτό πού λέει ἡ Ἐκκλησία πρέπει να τηρηθεῖ. Τό βαθύτερο νόημα τῆς νηστείας δέν εἶναι ἂν πρέπει να φάει κανείς λάδι ἢ ἐλιές, ἀλλά εἶναι ἡ ὑπακοή. Εφόσον ἡ Ἐκκλησία λέει δέν θά φᾶς λάδι, αλλά μπορεῖς νά φᾶς ἐλιές, τελείωσε. Ἐδῶ ὑπάρχει ἡ ἐντολή τῆς Ἐκκλησίας· αὐτό εἶναι ὅλο. Θά μποροῦσε ὁ Θεός, διά τῆς Ἐκκλησίας, νά πεῖ τό ἀντίθετο· νά πεῖ δηλαδή: Μπορείτε να τρῶτε κρέας ὅταν νηστεύετε, ἀλλά δέν θά τρῶτε χόρτα, δέν θά τρῶτε ψωμί. Ὁ Θεός πάντα κάτι απαγορεύει· δέν σᾶς τό εἶπα προηγουμένως;

   Λοιπόν, τί λέει τώρα ἐδῶ; Λέει: Σοῦ ἐπιτρέπω τίς ἐλιές, ἀλλά ὄχι τό λάδι. Σοῦ ἐπιτρέπω τό αυγοτάραχο, τόν ταραμά, ἀλλά ὄχι τά ψάρια. Στη λεγόμενη λευκή νηστεία, πού εἶναι ἡ τελευταία ἑβδομάδα πρίν ἀπό τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή, λέει: Σοῦ ἐπιτρέπω τά αὐγά καί τό γάλα· δέν σοῦ ἐπιτρέπω τό κρέας. Θά μοῦ πεῖτε: Μά τό γάλα καί τά αὐγά δέν εἶναι ζωικές τροφές;... Μας δίνει ὁ Θεός αυτό· ὄχι τό ἄλλο.

   Ὁπότε ἐμεῖς, ἂν φᾶμε κρέας, δέν κάναμε ἁπλῶς κατάλυση νηστείας, αλλά παράβαση τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τῆς ὑπακοῆς. Διότι το κυριότατο στοιχεῖο τῆς νηστείας εἶναι ἡ ὑπακοή. Οἱ πρωτόπλαστοι λοιπόν ὅταν ἔφαγαν ἐκεῖνον τόν καρπό, ὁ καρπός δέν εἶχε τίποτα τό δηλητηριῶδες! Ὅταν θα φτάσουμε ἐκεῖ, θά τό δοῦμε· εἶναι μεγάλο θέμα καί πολύ ὡραῖο. Δέν εἶχε τίποτα λοιπόν ὁ καρπός· ἦταν ἁπλῶς παράβαση ἐντολῆς· τίποτε ἄλλο· ἦταν ἀνυπακοή.

   Ωστόσο, λέει πάρα πολύ ὡραῖα ὁ μέγας Βασίλειος: «Ἐπειδὴ οὐκ ἐνηστεύσαμεν, ἐξεπέσομεν τοῦ παραδείσου· νηστεύσωμεν τοίνυν, ἵνα πρὸς αὐτὸν ἐπανέλθωμεν» (Περὶ νηστείας, Λόγος Α', PG 31, 168BC.). Ἐπειδή δέν νηστέψαμε, γι' αὐτό ξεπέσαμε ἀπό τόν Παράδεισο· ἄς νηστέψουμε λοιπόν γιά νά ξαναγυρίσουμε πίσω. Οἱ πρωτόπλαστοι βγῆκαν ἀπό τόν Παράδεισο ἐπειδή δέν νήστεψαν· ἐμεῖς, γιά νά ξαναγυρίσουμε, πρέπει να νηστέψουμε.

   Κάποτε ὁ Χριστός, ὕστερα ἀπό τήν θεραπεία ἑνός δαιμονισμένου, εἶχε πεῖ: «Τοῦτο τὸ γένος», δηλαδή τόγ ένος τῶν δαιμόνων –καί, προσέξτε, οἱ δαίμονες ἀντιπροσωπεύουν τά πάθη–, «οὐκ ἐκπορεύεται», δέν φεύγει, «εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστεία» (Ματθ. 17, 21.), παρά μόνο μέ προσευχή καί νηστεία.

   Ποιός τό εἶπε αὐτό; Ὁ Χριστός. Ἄλλη ὥρα, τήν ἴδια τροφή, μπορεῖς νά τή φᾶς· τώρα ὅμως, στη νηστεία, ὄχι. Τό καταλάβατε;

   Δέν μιλάω εἰδικά τώρα γιά τή νηστεία, ἀλλά ἔρχομαι νά σᾶς δείξω ὅτι ἡ νηστεία δέν ἀντίκειται σ' αυτό πού εἶπε ὁ Θεός, ὅτι σᾶς τά ἔδωσα ὅλα νά τά φᾶτε.

   Καί κάτι ἀκόμη. Λέγαμε προηγουμένως ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη ὑπῆρχε μία διάκριση μεταξύ καθαρῶν καί ἀκαθάρτων ζώων. Ἔλεγε λοιπόν ὁ Νόμος ὅτι μποροῦσαν νά φᾶνε τό κρέας ἀπό ὅλα τά δίχηλα ζῶα, αὐτά πού τά πόδια τους ἔχουν δύο χηλές, δύο νύχια, ὅπως εἶναι τό πρόβατο, ἡ κατσίκα, ἡ ἀγελάδα, αλλά δέν θά ἔτρωγαν ἀπό μονόχηλα ζῶα, μέ μία χηλή, όπως εἶναι τό ἄλογο, ὁ γάιδαρος καί ἄλλα. Δέν ἔπρεπε νά φᾶνε καί ἀπό ἑρπετά. Από τά ψάρια, δέν θά ἔτρωγαν αὐτά πού δέν ἔχουν λέπια, ἐνῶ ἀπό τά πουλιά ὑπῆρχε ὁλόκληρος κατάλογος... ἐκεῖνο θά τό φᾶς, ἐκεῖνο δέν θά τό φᾶς. Ἔτσι, τά πιό πολλά ζῶα, τῆς θάλασσας, τῆς ξηρᾶς καί τοῦ ἀέρα, ἀπαγορεύονταν. Κι ὁ λαγός, φέρ εἰπεῖν, ἀπαγορευόταν να φαγωθεῖ. Λίγα ἐπιτρεπόταν νά φᾶνε οἱ Ἑβραῖοι· δηλαδή ὑπῆρχε μία διάκριση με ταξύ καθαρῶν καί ἀκάθαρτων ζώων. (Ὁ κατάλογος καθαρῶν καί ἀκάθαρτων ζώων παρατίθεται στα Λευιτικόν (11,1-47. 17,15-16) και Δευτερονόμιον (14,3-21).

   Ἐδῶ περί τίνος πρόκειται;

   Απλούστατα, αὐτή ἡ διάκριση δέν εἶχε ὀντολογικό χαρακτῆρα δηλαδή τά ζῶα αυτά δέν ἦταν στην πραγματικότητα ἀκάθαρτα ἀλλά ἡ διάκριση αυτή εἶχε νομική διάσταση. Τί σημαίνει αὐτό; Απλῶς ὁ Θεός ἔλεγε δέν θά τό φᾶτε αὐτό, γιατί ἔτσι θέλω. Δέν εἶχε τίποτα δηλαδή ὁ λαγός γιά νά μήν τόν φᾶνε, οὔτε τό χέλι, πού δέν ἔπρεπε νά τό φᾶνε γιατί δέν ἔχει λέπια.

   Γιατί τό ἔκανε ὅμως ὁ Θεός αὐτό; τί σημασία εἶχε;

   Απλούστατα, ἤθελε να παιδαγωγήσει τόν λαό Του ὁ Θεός στό νά μποροῦν νά διακρίνουν ὅτι ὑπάρχουν καθαροί καί ἀκάθαρτοι ἄνθρωποι· ἤθελε νά τούς παιδαγωγήσει ἐνόσω ὑπῆρχε ἀκόμη ἡ εἰδωλολατρία. Ὅπως δέν ἔπρεπε νά τρῶνε κάποια ζῶα, ἔτσι ἔπρεπε καί νά μήν ἔχουν ἰδιαίτερες σχέσεις μέ κάποιους ἀνθρώπους. Ποιοί ἦταν αὐτοί; οἱ εἰδωλολάτρες.

   Τώρα ὅμως πού ἦρθε ὁ Χριστός, ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἔπαψε νά εἶναι περιορισμένος –καί μέ τή γεωγραφική ἀκόμα ἔννοια· ὄχι μόνο τή νομική- καί δέν ὑπάρχει πλέον λόγος διαχωρισμοῦ τῶν ἀνθρώπων σέ εἰδωλολάτρες καί μή –ἐφόσον καί οἱ εἰδωλολάτρες γίνονται Χριστιανοί- οὔτε ὑπάρχουν πιά ἀκάθαρτοι ἄνθρωποι. Ὁ λαός αὐτός ἐκπλήρωσε τόν σκοπό του· ἔδωσε τήν Θεοτόκο, ἡ ὁποία μᾶς ἔδωσε τόν Χριστό. Δηλαδή ὁ Ἰσραήλ ἱστορικά ἔπρεπε νά βρίσκεται μέσα στο πλαίσιο τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, γιά νά μᾶς δώσει τήν Θεοτόκο ἔπρεπε νά ἔχουμε ἕνα ἅγιο πρόσωπο. Πῶς ἀλλιῶς θά ἐρχόταν ἡ Θεοτόκος, καί πῶς μετά θά ἐρχόταν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ; Τώρα λοιπόν πιά δέν ὑπάρχει νομική διάκριση καθαροῦ καί ἀκαθάρτου φαγητού. (Β΄ Κορ. 6, 14.)

   Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο τό θαυμάσιο ὅραμα τοῦ ἀποστόλου Πέτρου, όταν φιλοξενεῖτο σ' ἕνα σπίτι στην Ιόππη, πού ένα μεσημέρι ανέβηκε στο υπερώο, στην ταράτσα να προσευχηθεῖ. Πείνασε δέ καί ἤθελε να φάει κάτι. Ενόσω τοῦ ἑτοίμαζαν φαγητό, ἔπεσε σε έκσταση καί εἶδε νά κατεβαίνει ἀπό τόν οὐρανό μία οθόνη, ἕνα σεντόνι, πού μέσα εἶχε ἀπ' ὅλα τά ζῶα, καθαρά και ακάθαρτα.

   Ἄκουσε τότε μιά φωνή νά τοῦ λέει: «Πέτρε, θῦσον καὶ φάγε» σφάξε νά φᾶς, ἀφοῦ πεινᾶς.

   Ἀλλά ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἀπάντησε: «μηδαμῶς, Κύριε» μέ κανέναν τρόπο, Κύριε, γιατί δέν ἔφαγα ποτέ ἀκάθαρτο.

   Καί λέει πάλι ἡ φωνή: «ἃ ὁ Θεὸς ἐκαθάρισε σὺ μὴ κοίνου» (Πράξ. 10, 14-16.)· ἐκεῖνα πού ὁ Θεός ἔκανε καθαρά, σύ μή τά θεωρεῖς ἀκάθαρτα -κοινόν λεγόταν τό ἀκάθαρτο.

   Καθώς ὁ Πέτρος βρισκόταν σέ ἀπορία, τί νά σήμαινε αυτό, τήν ἴδια ὥρα χτυποῦν τήν πόρτα από κάτω οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Κορνηλίου –εἰδωλολάτρης ἀξιωματικός ὁ Κορνήλιος- πού ἦρθαν νά τόν καλέσουν να πάει νά τούς κατηχήσει, να τους βοηθήσει, νά τούς βαπτίσει... γιατί τελικά ἦρθε καί σ' αὐτούς ἡ Πεντηκοστή. Τότε κατάλαβε ὁ ἀπόστολος Πέτρος ὅτι δέν ὑπῆρχαν πιά ἀκάθαρτοι ἄνθρωποι.

   Ἄρα στην Καινή Διαθήκη καταργεῖται πλέον αὐτή ἡ διάκριση καθαροῦ καί ἀκάθαρτου.

   Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅμως ἐδῶ ὅτι δυστυχῶς ἔχουν μείνει κάποια κατάλοιπα καί σ' ἐμᾶς, ἀπό αἱρετικές ὅμως διδασκαλίες· ὅπως, ἐπί παραδείγματι, πολλοί δέν τρῶνε τόν σκαντζόχοιρο και λένε: Ἔφαγες σκαντζόχοιρο;... ω! ἑπτά χρόνια δέν θά κοινωνήσεις!...

   Καί τί εἶναι ὁ σκαντζόχοιρος; Ἕνα ζῶο τοῦ Θεοῦ! Καί γιατί δέν θά κοινωνήσει κάποιος ἑπτά χρόνια ἄν θα φάει σκαντζόχοιρο; Αὐτές εἶναι δαιμονικές διδασκαλίες, γιά νά κρατήσει ὁ Διάβολος τόν πιστό μακριά ἀπό τό ἅγιο Ποτήριο. (Πρβλ. Α΄ Τιμ. 4, 1. Ήσ. 29, 13. Ματθ. 15, 6-9. Μάρκ. 7, 6-9.)

   Τό ἀκούσατε, παρακαλῶ τό προσέξατε;... Ἄν ἀκούσετε τυχόν τούς γονεῖς σας, συγγενεῖς σας, φίλους, ὅτι δέν κοινωνοῦν ἐπειδή ἔφαγαν σκαντζόχοιρο... –πώ πώ!- νά τούς τό πεῖτε! Εἶναι αἵρεση αὐτό τό πράγμα!... εἶναι στραβό πράγμα! Ἡ Ἐκκλησία ἔχει καταδικάσει ἐκείνους τούς αἱρετικούς πού ἔλεγαν μή τό φᾶς αὐτό... μή τό φᾶς ἐκεῖνο... εἶναι ἀκάθαρτο!

   Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος σέ δύο ἐπιστολές του: «Τὸ δὲ Πνεῦμα ῥητῶς λέγει ὅτι ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονταί τινες τῆς πίστεως, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις καὶ διδασκαλίαις δαιμονίων... ἀπέχεσθαι βρωμάτων, ἃ ὁ Θεὸς ἔκτισεν εἰς μετάληψιν» (Α΄ Τιμ. 4, 1-5. Κολ. 2, 21.). Τό δέ Πνεῦμα τό Ἅγιο Πνεῦμα ρητῶς λέει, κατηγορηματικῶς, ὅτι στούς ἔσχατους χρόνους θά ἀποστατήσουν μερικοί από τήν ὀρθή πίστη γιατί θά  δίνουν προσοχή σέ ἀνθρώπους μέ πνεύματα πλάνης καί σέ διδασκαλίες δαιμονικές... καί θά ἐμποδίζουν τούς ἀνθρώπους νά τρῶνε από φαγητά, πού ὁ Θεός τά έφτιαξε γιά νά τά τρῶνε. Εἴδατε; «εἰς μετάληψιν», να τὰ τρῶμε ὄχι μή φᾶς αὐτό καί μή φᾶς ἐκεῖνο! (Οἱ Γνωστικοί, ὡς δυαρχικοί, απέρριπταν τήν ὕλη, ὡς φορέα τοῦ κακοῦ. Πίστευαν πώς πρέπει νά ἀπονεκρώσουν τήν ὕλη καί νά τήν καταστρέψουν με δύο τρόπους, εἴτε μέ τήν ανηθικότητα καί ἀκολασία, εἴτε μέ τήν αυστηρή εγκράτεια, ἔχοντας ως σύνθημά τους τό "παραχρῆσθαι τῇ σαρκὶ δεῖ". Θεωροῦσαν δηλαδή ὅτι ήταν δυνατό να φθάσουν στό ἴδιο ἀποτέλεσμα ἀκολουθώντας δύο διαφορετικούς δρόμους. Οἱ πρῶτοι ὅπως οἱ Νικαλαΐτες ἐπιδίδονταν σε κάθε εἴδους ἀκολασία, ἐνῶ οἱ δεύτεροι –ὅπως οἱ Ἐγ κρατίτες- κήρυτταν τήν ὑποχρεωτική αποχή από τόν γάμο κι από κάποιες τροφές. Ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Επιφάνιος Σαλαμῖνος, «Τὸν γάμον σαφῶς τοῦ διαβόλου ὁρίζονται. Ἔμψυχα δὲ βδελύσσονται ἀπαγορεύοντες, οὐχ ἕνεκεν ἐγκρατείας οὔτε πολιτείας, ἀλλὰ κατὰ φόβον καὶ ἰνδαλμὸν τοῦ μὴ καταδικασθῆναι ἀπὸ τῆς τῶν ἐμψύχων μεταλήψεως. Κέχρηνται δὲ καὶ αὐτοὶ μυστηρίου δι ὕδατος· οἶνον δὲ ὅλως οὐ μεταλαμβάνουσι, φάσκοντες είναι διαβολικόν.» (Πανάριον 47, 1. PG 41, 849D).

   Λέει καί στούς Κολασσαεῖς: «Τί δογματίζεσθε...  μὴ ἅψῃ μηδὲ γεύσῃ μηδὲ θίγῃς... κατὰ τὰ ἐντάλματα καὶ διδασκαλίας τῶν ἀνθρώπων;» (Κολ. 2, 21.). Τί κάθεστε, λέει, καὶ ὑποβάλλεστε σε τέτοια δόγματα, πού ἔχουν γίνει σύμφωνα μέ παραγγέλματα και διδασκαλίες ανθρώπων, πού σᾶς λένε μή τό δοκιμάσεις αὐτό, ἀκάθαρτο μή τό φᾶς ἐκεῖνο, ἀκάθαρτο; Ὅλες αὐτές εἶναι αἱρετικές, δαιμονικές διδασκαλίες ἀνθρώπων πού δέν ἔχουν σχέση μέ τήν Ἐκκλησία.

   Να το ξέρετε αὐτό τό πράγμα. Σᾶς εἶπα προηγουμένως ὅτι καί στήν ἐποχή μας ἔχουμε κατάλοιπα Μανιχαϊσμοῦ. Τέτοια κατάλοιπα βρίσκουμε καί στόν Βουδδισμό καί σέ ἄλλες αἱρέσεις. (Κύριος ἄξονας γύρω από τόν ὁποῖο περιστρέφονται πολλές θρησκεῖες καί αἱρέσεις εἶναι ὁ Μανιχαϊσμός. Αὐτός, εἴτε στήν ἀρχική μορφή του εἴτε μέσα ἀπό τήν ἐπιρροή του σε μεταγενέστερες αἱρέσεις, πολεμᾶ τήν Ὀρθοδοξία από την πρώτη στιγμή. Ὅλες αυτές οἱ θρησκευτικές ομάδες αποτελούν παρακλάδια τοῦ Μανιχαϊσμοῦ. "Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ὁ μανιχαϊστικός δυαλισμός... ἐπιβίωσε ὡς πηγή πολλῶν αἱρέσεων". (Θρησκειολογικό Λεξικό, ἐκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σ. 357β)

   Ἴσως μέ ρωτήσετε ακόμη: Στον Μοναχισμό υπάρχει ἀκρεοφαγία· δηλαδή σε πολλά μοναστήρια, ὄχι σέ όλα δέν τρῶνε καθόλου κρέας· ποτέ, ποτέ. Βεβαίως τρώνε ψάρια, αυγά, γάλα... αλλά κρέας ποτέ. Αὐτό τί σημαίνει; Μήπως ἔχει καμμία σχέση μ' ἐκεῖνα τά προηγούμενα πού λέγαμε;

   Ὄχι, παιδιά· ἁπλῶς εἶναι μία ἄσκηση. Τίποτα ἄλλο· εἶναι μία ἄσκηση. Εἶναι μιά προσπάθεια να βιωθεῖ ἡ ἀρχαία, ἡ ἀρχέγονη, παραδεισιακή κατάσταση. Ὅπως οἱ πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο δέν ἔτρωγαν κρέας, ἔτσι καί στόν Μοναχισμό δέν τρῶνε κρέας, ἀκριβῶς γιά νά βιώσουν αὐτήν τήν ἀρχέγονη παραδεισιακή κατάσταση. Δέν εἶναι ἁμαρτία ὅμως νά φᾶνε καί οἱ μοναχοί κρέας. Ξαναλέω, δέν εἶναι ἁμαρτία. Ἁπλῶς θά ἤθελαν νά βιώσουν αυτό, δηλαδή τήν παλιά ἐκείνη, τήν παραδεισιακή ζωή.

   Ἔτσι, τά ζῶα, μέσα στον Μοναχισμό, ὅπως καί στόν ἀρχαῖο Παράδεισο, από θύματα τοῦ ἀνθρώπου, γίνονται πάλι φίλοι του. Θά δοῦμε ἀργότερα πῶς στέκεται μπροστά στά ζῶα ὁ Ἀδάμ. Εἶναι φίλοι του τά ζῶα. Περνοῦν ἀπό μπροστά του, τόν ἀναγνωρίζουν ὡς κύριο, μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν τοῦ κάνουν κανένα κακό, εἶναι φίλοι του. Ἀλλά ἀπό τόν καιρό πού ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε ἀπέναντι στόν Θεό, τά ζῶα ἐπαναστάτησαν ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου καί ἔγιναν ἐχθροί του. (Κυρίλλου Σκυθοπολίτου, Βίος τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου, Κεφ. ΙΓ΄, σ. 23, ἔκδ. Schwartz E, Leipzing 1993, όπως καί ἁγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου, Λόγοι Ἠθικοί, 1,2, Sources Chretienes 122, σ. 190. Βλ. Μάθημα 350, σ. 262 κ.ε.)

   Ἔτσι λοιπόν βλέπει κανείς ἐκεῖνο τό θαυμάσιο, το πραγματικά θαυμάσιο, πολλούς ἁγίους ἀνθρώπους, άσκητές, μέσα στις ζούγκλες τῶν δασῶν, τῆς Σιβηρίας, τῆς Ἀνατολῆς καί ὁπουδήποτε, τούς βλέπει να κάνουν συντροφιά μέ τά ζῶα! Ξέρετε τί σημαίνει να κάθεσαι στην καλύβα σου ὡς ἀσκητής, καί νά ἔρχεται κάθε μέρα μιά ἀρκούδα ἤ ἕνα λιοντάρι νά σοῦ κάνει παρέα;... καί ὄχι μόνο νά σοῦ κάνει συντροφιά τό λιοντάρι, άλλά νά τό βάζεις καί νά σοῦ κάνει δουλειές;... Ναί, ναί! Εἶναι καταπληκτικό.

   Διηγοῦνται πώς μιά φορά κάποιο λιοντάρι ἔφαγε ἕνα ὑποζύγιο, ἕναν γάιδαρο, σέ ἕνα μοναστήρι, καί δέν μποροῦσαν οἱ ἄνθρωποι νά μεταφέρουν ξύλα, να κάνουν τίς δουλειές τους καί τά λοιπά. Τότε ἐκεῖ ἦταν ἕνας πολύ ἅγιος ἡγούμενος καί εἶπε στο λιοντάρι: Ἔλα ἐδῶ· γιατί ἔφαγες τό υποζύγιό μας; Λοιπόν, ἀπό ἐδῶ κι ἐμπρός θά κουβαλᾶς ἐσύ τά ξύλα. Καί τό λιοντάρι, παιδιά, ἐκτελοῦσε χρέη μεταφορικοῦ ζώου, γιατί ὑποτασσόταν στήν ἁγιότητα ἐκείνου τοῦ ἀνθρώπου!

   Αὐτή ἦταν ἡ ἀρχέγονη, παραδεισιακή δηλαδή, κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ σχέση του μέ τά ζῶα. Αὐτή ἦταν!

   Αλλά γιατί ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε να τρώει;

   Θεολογικά, θα λέγαμε, ὁ ἄνθρωπος γιά νά ζήσει πρέπει νά φάει, γιατί ἔτσι τό θέλει ὁ Θεός. Τρώγοντας ὅμως, πρέπει νά μετασχηματίσει, τρόπον τινά, αυτόν τον υλικό κόσμο σέ ἀνθρώπους.

   Βλέπετε, γιά νά ζήσει ὁ ἄνθρωπος πρέπει να φάει· καί ἄν ζήσει, ἀφοῦ θά τρώει, θα μπορέσει να δημιουργήσει, να γεννήσει κι ἄλλους ἀνθρώπους, καί οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι τό ἴδιο. Τί κάνουν λοιπόν οἱ ἄνθρωποι ὅλοι πού γεννιοῦνται καί γεννοῦν ἐπειδή ἀκριβῶς τρῶνε; Μετασχηματίζουν, τρόπον τινά, μετατρέπουν τή Δημιουργία σε σάρκα καί αἷμα, δηλαδή σέ ἀνθρώπους, γιά νά τήν προσφέρουν πρός τόν Θεό.

   Ολόκληρος ὁ κόσμος, γιά τόν ἄνθρωπο, παρουσιάζεται σάν ἕνα πλούσιο τραπέζι, ἕνα γενικό συμπόσιο δηλαδή καί καλεῖ ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο νά λάβει μέρος σ' αὐτό τό συμπόσιο. Ἡ εἰκόνα μάλιστα τοῦ συμποσίου παραμένει σε ολόκληρη τήν Αγία Γραφή ὡς κεντρική εἰκόνα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου στην πρωταρχή της και στο τέλος της.

   Δηλαδή τό πρώτο πράγμα πού ἔκανε ὁ Ἀδάμ μές στον Παράδεισο ἦταν να φάει· νά φάει γιά νά ζήσει. Καί ὁ ἄνθρωπος τώρα στην Καινή Διαθήκη, γιά νά ζήσει, πρέπει να φάει. Τί πρέπει να φάει; τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Τό τελευταῖο τραπέζι ἀπό τό ὁποῖο ἕνας ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη να γευθεῖ στή ζωή του εἶναι αὐτό, παιδιά· ἡ Θεία Κοινωνία!

   Βλέπετε, ὅταν πεθαίνει ἕνας  ἄνθρωπος, δέν τρώει πιά τίποτε ἄλλο, δέν ἀπομένει να γευθεῖ κάτι ἄλλο τό τελευταῖο του τραπέζι πρέπει νά εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε καί ὁ Κύριος -σάν εἰκόνα βεβαίως, γιατί σᾶς εἶπα προηγουμένως ὅτι στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν τρῶμε οὔτε πίνουμε- «ἵνα ἐσθίητε καὶ πίνητε ἐπὶ τῆς τραπέζης μου ἐν τῇ βασιλείᾳ μου» (Λουκά 22, 30.).

   Αλλά ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπό τήν παροῦσα ζωή· καί συνεπῶς δέν θά ζήσουμε, ἄν δέν φᾶμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ! (Ἰωάν. 6, 53-54.)

   Θά δοῦμε κάτι πολύ ὡραῖο ὅταν θά φθάσουμε στο κείμενο μέ τά δύο δένδρα, τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ  καλοῦ καί τοῦ κακοῦ καί τό δένδρο τῆς ζωῆς. Θά δοῦμε ὅτι ἐκεῖνο τό δένδρο τῆς ζωῆς ἦταν ...ὁ Χριστός! τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Δέν μπορεῖ κανείς να ζήσει λοιπόν, ἐάν δέν φάει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

   Γι' αὐτό τό πιό ἱερό Μυστήριο, τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, μᾶς παραδόθηκε ἐπάνω σέ ἕνα τραπέζι, δηλαδή σ' ἕνα συμπόσιο, στο Μυστικό Δεῖπνο, ἐκεῖ πού ὁ Χριστός εἶπε: «Λάβετε φάγετε τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου... πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμα μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.» (Ματθ. 26, 26-27. Μᾶρκ. 14, 22-24. Α' Κορ. 11, 24-25.).

   Ἀλλά, πρῶτα ὁ Θεός, παιδιά, θά συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή. Νά σᾶς εὐλογεῖ ὁ Θεός.

Κυριακή, 23 Οκτωβρίου 1983

28η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

🇷🇺 Критерии выбора супруга или супруги для вступления в брак.

 

†.Чем нужно руководствоваться для выбора супруга или супруги? Это следует знать с малых лет, чтобы не совершить здесь ошибку. Ведь такая ошибка может быть непоправимой.

Первый критерий — это благочестие. Если вы верующий человек и для вас дорого благочестие, то и тот, кого вы выберете в жены или в мужья, обязательно должен быть благочестивым. Жизнь в браке сопряжена со многими трудностями, и отсутствие этого элемента станет помехой в решении всех возникающих проблем. Благочестие имеет ключевое значение.

Второй критерий — это соответствие характеров, любовь. Приведу вам один пример. Ты едешь на автобусе и возле тебя садится человек, просто знакомый — иногда ты встречал его в городе. А сейчас он сидит рядом с тобой. И вот завязался разговор.

- Что за погода такая сегодня?

- Да, действительно, целый день идет дождь.

- Но когда идет дождь, будет хороший урожай.

- Да, конечно…

И разговор окончен. Вышел очень короткий диалог. А еще требуется достаточно времени, чтобы доехать до конечной. Ты пытаешься хоть какими-то фразами поддержать разговор, но беседа не вяжется, разговор выходит неинтересный.

А бывает так, что в поезде встречаются совершенно незнакомые люди. Между ними завязывается разговор, и им кажется, будто они знакомы сто лет и у них есть желание продолжать общение дальше. Чем отличается первый случай от второго? Тем, что я подхожу или не подхожу именно этому человеку. В соответствии характеров не имеет значения ни красота, ни богатство, ни образование. Это нечто иное, некоторое родство души. Люди могут быть разными, но при этом подходят друг другу — так, как гайка подходит к винту.

Это соответствие не может объяснить ни один посторонний, оно совершенно субъективно. Бывает так, что оба человека благочестивы, но они не подходят друг другу. Как им жить тогда вместе? Обязательно должно быть эмоциональное соответствие. Когда мы можем сказать, что от этого человека душа моя отдыхает. А ведь бывает и совсем наоборот…

Если люди подходят друг другу, развивается любовь. Одного только благочестия для любви недостаточно; это, если можно так выразиться, некий сторонний, внешний элемент. Важно, чтобы было и личное, индивидуальное соответствие, которое касается только вас двоих. Тот же критерий применим и к дружбе, когда люди ладят друг с другом и их объединяет взаимная дружеская любовь… Если этого нет, ничего не получится. Тогда брак будет напоминать некий договор, некий контракт. Да сохранит нас от такого брака Господь…

Третий критерий — это здоровье. И духовное, и телесное. Отнеситесь к этому с особым вниманием, так как это важнейшая, фундаментальная вещь. Если ты хочешь создать семью, то не следует выбирать в качестве супруга или супруги человека с тяжелыми заболеваниями. Как же вы заведете детей и обустроите ваше домохозяйство? Второй человек должен быть здоров, причем в первую очередь он должен быть здоров душой. Чтобы вам не пришлось потом ходить по психбольницам и клиникам. Прежде, чем сделать окончательный выбор, посмотрите внимательно, присутствует ли в этом человеке телесное и психическое здоровье. Иногда этого не видно, и потом вам придется страдать. Как-то раз мне позвонил один знакомый паренек лет восемнадцати: «Я познакомился с одной девушкой и хочу на ней жениться. Но есть один момент. У этой девушки серьезные психологические проблемы. Они, конечно, могут пройти…». Отвечаю ему: «Чадо мое, что тебе сказать? Я бы не советовал тебе на ней жениться». «И что же мне делать? Я не могу, я дал обещание!». «Ну, а что ты будешь делать в дальнейшем? Будешь мучаться или подашь на развод?». Обратите внимание особенно на психическое здоровье. Это касается и мужчин, и женщин тоже.

Должен вам сказать, что в наше время, к сожалению, очень многие люди имеют психические и неврологические заболевания. Этот вопрос достоин отдельного исследования. Многие, видя странности в поведении ближних, говорят: «Он так ведет себя по простоте, по наивности». Однако такой поход является заблуждением. За неким расщеплением в поведении, психической «трещиной» скрывается психическое заболевание. Не спутайте его с обычной глупостью и наивностью. Будьте внимательны!

Существуют и некоторые дополнительные критерии. Основные критерии я вам уже назвал — это благочестие, соответствие характеров и любовь, а также здоровье. Это у нас самое главное. И все же есть ещё некоторые другие условия, хорошо, если они будут соблюдены. Это не имеет критического значения, а просто желательно.

Супруги должны быть близкими по возрасту. Чтобы не было разницы в возрасте 20 или 30 лет. Чтобы мужу не было 50, а жене — 20. А теперь представьте, что будет, если мужу будет 20, а жене 50… Не так давно мне позвонила одна женщина по поводу своего юного сына. «Он связался с женщиной пятидесяти лет и хочет на ней жениться». Упаси Боже… Разница в возрасте не должна быть слишком большой.

Во-вторых, супруги должны быть примерно одинаковыми по финансовому положению, чтобы один не был сверхбогатым, а второй — очень бедным. То, что я вам сказал, не обязательно имеет решающее значение, но все-таки это очень важно. Если жена из бедной семьи, ей придется склонить голову на всю оставшуюся жизнь и она будет чувствовать себя чужой в богатом доме мужа. Еще хуже, если богата жена, а беден супруг. Он будет чувствовать себя очень угнетенным.

И, наконец, третьим критерием будет схожий уровень образования. Нехорошо если муж — профессор университета, а у жены за плечами лишь средняя школа. У меня есть, конечно, пример, когда такие люди прожили долго и счастливо, но они являются исключением. Если взять типичный, среднестатистический случай, всё может окончиться крахом. И, наоборот, если жена является профессором в университете, интеллигентом, а муж окончил лишь среднюю школу. Они пойдут в гости к знакомым жены и мужчина будет сидеть на стуле «как пень», ведь он не сможет поддержать разговор в этой компании. Не будет ли он чувствовать себя очень плохо? Образование должно быть приблизительно одинакового уровня, чтобы не было большой разницы между людьми.

А напоследок я скажу самое главное: брак должен быть во Христе Иисусе. В одном из своих посланий святой Игнатий Богоносец говорит: «А те, которые женятся и выходят замуж, должны вступать в союз с согласия епископа, чтобы брак был о Господе, а не по похоти. Пусть все будет во славу Божию». (Пис. муж. апост. стр. 310, посл. к Поликарпу.)

Брак должен состояться не только по причине слепой страсти, но иметь при себе и другие условия. Рассудить об этом сможет священник, твой духовник. Иными словами, надо будет заручиться благословением Церкви. Пойди и спроси: «Меня познакомили с такой-то девушкой (или молодым человеком). С такими-то характеристиками». Какое мнение будет озвучено? Не решай все сам. Не тяни все на своих плечах и не спеши делать предложение по первому зову твоего сердца. Если ты поспешишь и в дальнейшем откроются тяжелые и грустные обстоятельства, ты потом пожалеешь об этом. Ты, конечно, сможешь сказать: «Ничего, я пройду этот путь до конца». Да, но тогда твоя жизнь сложится несчастливо.

Брак должен быть во Христе. Венчанным, получившим благословение Церкви. В наше время становится модным так называемый «гражданский брак», но такой брак осуждается Церковью. Это стопроцентный блуд. И это не просто блуд, это нечто более страшное. Те, кто венчаются в Церкви, получают благословение Божие, а ты презираешь благословение Божие, презираешь Таинство Церкви. Как же ты можешь требовать после этого, чтобы тебя причастили Святых Христовых Таин, если ты презираешь другое Таинство Церкви? Как ты можешь потом требовать крестить ваших детей или даже быть погребенным по-христиански, если сам пренебрег церковным Таинством?

Чада мои, брак — это только образ. Временное установление, нечто преходящее. В Царствии Божием брака больше не будет, Господь совершенно ясно сказал об этом (Мф. 22, 30). Но даже если это и есть некий образ, он все равно должен быть благословлен Богом, чтобы мы могли принести добрый плод. И самое главное — наследовать спасение.

Απόσπασμα από την 645η ομιλία στην κατηγορία 
« Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ.
(Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου) " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/pantiseis-pori-n-katixitiko
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40piYIRD1TnC0P4MXyO_otbm

🔸 Расшифровка магнитозаписи беседы :
http://myrophoros.blogspot.com/?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://drive.google.com/file/d/1bnD4KlS2bRvJrfYXaOewN02780y5Z9Sg/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pM8I69EWsOE4l3gd0pOg7b

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BC%88%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%E1%BC%80%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B9%E1%BF%B6%CE%BD%20%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%87%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%E1%BF%A6.%0A%28%E1%BC%88%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%BF%CF%85%20%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%87%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%E1%BF%A6%20%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85%29?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

🇧🇬 Масонството е душата и мозъкът на гностицизма.

†." А вам и на другите в Тиатир, които не държат това учение и не са узнали така наричаните дълбини сатанински, казвам: няма да ви наложа друго бреме."(Откр.2:24) Към останалите от вас, казва Господ в посланието  си до епископа на Тиатир, тези от вас, които не са приели това учение на тази жена Иезавела и не знаят онези неща, които те твърдят, че знаят, така наречените дълбини на мъдрост, но те не са нищо друго освен дълбините на Сатаната, както се казва. Под името Иезавела,  драги  мои ,трябва да включим и друга категория „вярващи“, освен „просветените“(новопокръстените), които споменахме миналия път, които пребъдват в Църквата, ходят на църква, причастяват се, но действат според вяра ,различна от вярата на Църквата. Нека не забравяме, че жената  Иезавела от посланието до епископа на Тиатир е с гностически характер . Нека не забравяме това. Защото Господ казва в посланието си "..учи и прелъстява рабите Ми да блудствуват и да ядат идоложертвено."(Откр.2:20). Следователно е с гностически характер както видяхме и за николаитите, които са били с гностически тип . Важното е, че така нареченото лъже знание ("ψευδώνυμος γνώσις") както го наричат древните отци на нашата Църква и свети Ириней, се характеризира тук от самия Господ като сатанинско. И Господ се обръща към онези, които са около епископа и които са останали верни на здравото учение и не са били посветени в така нареченото по-дълбоко знание и мъдрост, както биха твърдяли еретиците, а всъщност демонично, сатанинско знание и мъдрост. Еретиците действително са говорили за дълбините на своята мъдрост като тайна мъдрост, тайно знание недостъпно и непостижимо за скверните и непосветени. И тъй като тайната на беззаконието, според апостол Павел, непрекъснато действа , затова днес гностицизма е Масонството. Освен това , самото масонство ни нарича всички нас скверни . Те имат просветлението и посвещението на дълбокото  знание, на  дълбоката  мъдрост, на дълбоката  философия, за които ние нищо не знаем, по тяхно твърдение . Така че масонството не е нищо повече от естествен потомък на древния гностицизъм. Или ако искате неогностицизъм, масонство.

Може би много пъти съм споменавал масонството и мога да се характеризирам като претърпял психоза с масонството. Скъпи мои не е въпросът там. Масонството е съвременна реалност, която засяга всички и всичко в нашето време. Лоша тактика е да се подценява силата на врага. За да можем да се борим с врага, никога не трябва да подценяваме силата му. А масонството има сила. Това е силата на Сатаната . И за това винаги се борим и ще се борим, докато сме живи, и сме длъжни  да се борим с масонството. Не гледайте ,че няма обществен живот. Не гледайте,че никога не се явява в съда, в процеси и т.н. Не гледайте, че никога не изнася лекции от свое име. Не гледайте, че нищо тяхно не виждаме , нито публикация с името им . Не гледай това. Работи подмолно, подземно . Масонството е гностицизъм. И всъщност, ако искате, ще го покажем днес. С Божията помощ ще докажем, че масонството има гностично  измерение. И това ще видим от официалните документи на самото масонство. Тогава случая му  попада под гореспоменатото послание на Господ до епископа на Тиатир, което осъжда жената Иезавела, с това чуждо учение, което идва да измами и съблазни рабите  на Христос.И след  като Христос я осъжда,  означава много ясно, че  осъжда също и масонството, щом доказваме това. И за това ще ви помоля да обърнете внимание, драги мои, да видите от собствените си  официални текстове как самото масонство се характеризира. Ако, повтарям, не косвено, (въпреки че е очевидно) а пряко се докаже, че масонството е гностицизъм, въпросът е приключен. Осъден е напълно от Църквата , защото самото Свето Писание говори против гностицизма, и апостол Павел в писмото си до Тимотей, и апостол Петър в посланията си   пише срещу гностицизма, но и отците също са се борили  яростно с гностицизма. Защото той яростно се е борил с Църквата. Но тъй като гностицизмът не е известен на мнозина, без да се спирам на него , защото често съм го споменавал, с две думи бих ви казал следното: в  действителност гностицизмът е религиозна философия която приема един Бог, приема един свят ,приема един човек. Приема определени взаимоотношения между Бога , света и човека. Вижда света с двойни очи. Вижда го и като добър, и като лош. В света вижда доброто и лошото. И казва: доброто трябва да е било създадено  от добрия Бог. Злата част трябва да е била създадена от злия Бог. Следователно този Бог не е един, той е дву съществуващ. Има две лица. Или двама богове. Отбележете , че в гностичната  филология има голямо разнообразие, много голямо. Тоест има разлики. Гностицизмът на Маркион, гностицизмът на Василид и много други винаги са с някои нюанси. Главна основа във всички тези системи на гностицизма е дву йерархията, че  има два бога . Лош Бог и добър Бог. Бог, който създава злото и  Бог, който създава доброто. Те винаги  се карат и се борят помежду си . И жертвата винаги е човека ,който желае да се освободи от злия Бог. И накрая, човек винаги се надява на такова освобождаване,  живее в природата и така да се каже няма свръхестествен Бог, въпреки че смята Бога  за невидим, но наистина Бог в гностицизма не е свръхестествен, и тъй като гностицизмът иска да вземе много елементи от отвън, той самият е гол, не притежава нищо. Взима това, което човешката философия е предложила досега, каквото  мистериозните религии са предложили , орфизмът, Елевзинските мистерии, тримагистичният Хермес, херметизмът, мистериите на Изтока, Кибела, мистериите на Озирис и Изида, взето е от всичко това . Взето е от юдаизма. Взел е от християнството. Смесва всичко на едно и го представя . Опасността от гностицизма е, че той не отрича официално християнството. Тук е опасността. Ако   ми каже другия : отхвърлям  те ; ти си враг срещу мен . Но когато се криеш и не показваш, че ме отхвърляш , движиш се, дебнеш, съществуваш, дишаш, пълзиш в Църквата, ходиш на църква и се причастяваш , но си чужд. Тук е опасността. Тук е опасността !! Както ще видим масоните се причастяват,  ходят на църква, и ако искате имат го за  аргумент. Ма, аз ходя на църква,  казва. Аз съм добър християнин, и се причастявам. Това е трагичното , а не аргумента . Това е нещастието ! За това виждате ли как Иезавела е действала  в църквата на Тиатира?! Видяхте ли как е действала ? Миналият път го  анализирахме. Следователно е тип на съвременните гностици, масоните, както е бил и на древните гностици. Но както ви казах, ще прибегнем до техните писания. И ние наблюдаваме, виждаме в техните писания следното: На видно място в тяхната ложа имат буквата Γ или G, която е поставена в звезда( петолъчка) . Звезда с лъчи, в центъра е буквата Г, според  гръцката ни азбука, а латинските езици имат буквата G. Според Гръцката азбука това е третата по ред буква а според латинската е седма. Понякога тази буква се намира в центъра на петолъчката  а понякога в центъра на един пергел и отдолу има един винкел ( гръцки : гномон /γνώμων). Пергела е вертикален а винкела е под него. В центъра на схемата която образуват се намира буквата Г или G ,без петолъчката  когато е тази схема. Но тъй като пергела и винкела  са основните символи на масоните, с две думи бих искал да ви кажа следното: Той има богата и многостранна символика. Ще ви кажа основното. Така мисля. От долу винкела с правия  ъгъл е символът на материята. Горе имаме пергела , който е отворен на 45°, според масонските писания е това което ви казвам, пергела е отворен на 45° и символизира  духа. Дух над материята, всичко е символика. Дух над материята- дву йерархия (диархия) Как духът ще надделее над материята. Отбележете  мили мои, че в християнството няма дву йерархия. Няма два бога .Бог създаде небето и земята. И всичко в нея. Няма нищо, което да не е създадено от Единия Бог. И тъй като няма нищо, което да не е направено от Единия Бог, „и без Него не е станало нищо от това , което е станало” (Йоан 1:3) без Божието Слово, как е възможно да има противоречие в Божиите думи? Как е възможно доброто и злото да съществуват и предметите, творенията да си противоречат, Бог  ли ги е направил такива? Ако има зло в света, то не се дължи, мили мои на дву йерархия. Дължи се на намесата чрез свободен избор (воля) на разумни същества, като на първо място е дяволът. И после на  хората. Това е намесата на злото, следваща свободната воля на разумните същества. Така е било  въведено злото. И цялото творение се разстрои . Ето как се обяснява злото от нашата вяра. И не ,че злото е творение на някой друг Бог или от същия, но  в противоречие . Така че няма противоречие между духа и материята. Защото Безкрайният Дух, Бог, Вечният Дух създава материалния свят. Това би било в пълно противоречие със съществото на Бога. "Небесата възвестяват Божията слава" (Псал.18, 2) как е възможно небесата да се обърнат срещу Бога. Никога. Душата с тялото ще възкръсне . Тялото ще се спаси. Материята ще се спаси. Това за гностиците е немислимо, немислимо е. Материята е лошо нещо. Следователно пергела се налага върху винкела , върху материята. Но докато материята е 90°, в израз на съвършенство  , пергела е 45°, а не 90°, защото човешкият дух още не се е наложил върху материята, но се мъчи да се наложи. И в центъра им има буквата Г  или G, както ви казах. Масоните дори  съжаляват, че нямат една буква която  да съответства на всички езици на земята, така че всички масони по целия свят да могат да го разбират. Какво означава това; Ще следваме латинския . Освен това много  думи в латинските езици произхождат  от гръцкия език, както ще видите по-късно.

    С буквата G имаме името GOD, което означава Бог. Така че това G означава Бог. Подчертайте го, Бог ! Това означава в свободния тектонизъм( свободното зидарство)  . Свободния тектонизъм  е масонството . Дори английският масонски поет Барнс пише следното: „Онзи йероглиф- светило , който никой освен братята не вижда“. Той я  нарича светило . Буквата G я  нарича светило. Светлина, която само верните, само братята могат да знаят значението на това G. Според Plantasenet това G е от херметически произход. Идва от така наречената херметична философия, в която има магия. Далко  (тектон ) в едно от изказванията си казва  следното: Буквата G която краси  ложата , не само  изразява името на Великият архитект на Вселената (ВАНВ ), което  означава Бог, но също така означава и науката за геометрията. Нашето (гръцкото) Г  което имаме, Геометрия. Или Geometry . Според Ленхоф и Познер значенията на  G са GOD - Бог, и GEOMETRY - Геометрия, GENERATION  и Знание( на гръцки ГНОСИС  / γνώσης ). Думата Знание не се  превежда на английски (knowledge), но остава същата дума от Гръцки - ГНОСИС,  гръцка дума използвана  от гностиците. И се превежда на всички езици по света под името GNOSIS. Оттук и G отпред. Ето защо искаме да останем на темата за GNOSIS , гностик. В много тектонични сили, пише масонският речник, G се появява не само в петолъчката , но и между бедрата на пергела  и винкела , както ви обясних, както е обичайно и при нас, гърците. Но след като видяхме това G,  което се отнася до Знанието( GNOSIS), тоест началната буква, продължаваме към 12-та степен на посвещение, в масонството, за да видим какво точно означава това G . Ще ви прочета скъпи мои текст от техните  текстове от  степените на посвещение, които имат. Директен превод. Просто ще спра и ще коментирам. „ Водача на церемонията сваля покривалото  на кандидата и разстила на пода плакат , върху който е изрисувана голяма звезда с 5 лъча, носеща в средата буквата G (за което ви говорих) .Великият учител, се обръща към кандидата, който трябва да бъде посветен в 12-та степен.( Дали са едно символично име на кандидата и го наричат Моабон. Не че той запазва това име, то е просто символично. Това е просто формално .) Великият учител:" Моабон, за да ни докажете , че добре сте узнал нашето учение , кажете ни  какво означава тайнствената буква (буквата G) ? Кандидатът: "Геометрия, плодовитост". Великият учител: "Много правилно, узнайте още , че означава и Знание ." " Правилно отговорихте но сега ви казвам и това , че означава и Знание .( Тук започват типичните дълги и пълни с хвалебствени обяснения за учението на Гностиците . Тук учителя обяснява на посветения какво точно е това Знание. Вземам няколко откъса от това, което учителят казва на посветения. Чета) : "Гностицизмът, велики и скъпи брате , е сбор от няколко  учения, които заемат важна позиция в духовната и морална история на човечеството. Думата „Знание“, гръцка дума, трябва да се разбира като противоположност на „Вяра“. (Внимавайте тук !) "През първите векове на човешкото невежество се появяват гностиците. Достойни пионери на прогреса. Вярата имаше за предмет Догмата чрез откровение , както и събития считани уж за исторически. С една дума представлява погрешното знание на тълпата от християни. Знанието, от друга страна, е било  за малцина избрани. Целта му била  изследването и проучването  на преобладаващите идеи, до създаването на нова философия." (Тук  драги  мои, имаме следната точка. Ще направя коментар: Знанието, казва , се обръща срещу така наречената вяра чрез  откровение както и предполагаемите  исторически събития . Знаете ли кои са тези предполагаеми  исторически събития ? Това е Въплъщението, Разпятието и  Възкресението Христово. Нарича ги , уж исторически. И че първо със Стария Завет , тъй като имаме откровението на Бог на Синай или на пророците и уж с Новия завет, имаме откровение на нещата , които трябва да бъдат известни чрез вярата . Казва :)  "Това ние го борим . Ние не искаме фактора Вяра, ние искаме фактора Знание." (Тези от вас, които могат да разберат, преди да продължа, осъзнават каква демонизация имаме тук. Това беше казала  древната змия, дяволът, проклетия дявол ! Той беше казал на първосъздадените  "Бог знае, че в деня, когато ядете от него, ще ви се отворят очите и ще бъдете като Бога, да познавате доброто и злото.“ (Бит. 3,5) Ще ви  се отворят очите и ще познаете  . До тогава първосъздадените на какво са се опирали ? Във вярата. Сиреч  в това , което Бог им казал. Няма да ядете от плода! Точка ! Те повярвали  и въпросът приключил . Дяволът идва да отхвърли вярата, като казва клеветнически : Бог ви  нареди така , защото ви  завижда. Защото той не иска да станете богове. И когато вкусите от плода, тогава нямате нужда от вярата . Тогава ще имате "Знание", ще ви се отворят очите. Не  казва ли там Светото писание : "Очите ви ще се отворят и ще познаете  доброто и лошото" ? Виждате ли кой е отхвърлящият вярата и въвеждащият това Знание ? Дявола. Чисто и просто. Това в по-късните векове, ако искате след  Средновековието и насам  , въпреки че винаги го е имало, но говоря за нашето време , се нарича рационализъм. Означава ,че  не признавам нещо което разумът ми не го разбира. РАЦИОНАЛИЗЪМ.  Това е. Вяра ? Не ми трябва ! Само знание. Това, което ще открия със собственото си наблюдение и със собствения си ум и  ще го разбера. Но възможно ли е да приема за  съществуващо само това което  разбирам ? Има толкова много неща, които не разбираме, скъпи. Не говоря само за природни, но най-вече за метафизични, за духовни неща, които малкият човешки ум никога не може да схване . И продължавам : )" И този гностицизъм, казва той,  има за цел изследването и проучването  на преобладаващите идеи до техния първи принцип и създаването  на нова философия."( Защото, както знаете, християнството завари гностицизма, той  е предшествал. Всъщност гностицизмът е започнал три века преди Христа. На третия век след Христа достига до върха си . Последните му останки са били  до 6 век. Но гностицизмът всъщност продължава да живее.  Но гностиците твърдели , че имат новата философия. За тази  нова философия, която твърдели че имат , Апостол Павел  им дава отговор. Чуйте как апостол Павел отговаря в писмото си до колосяните  и може би сега, ако слушате текста, ще разберете смисъла : „Гледайте, братя, да ви не увлече някой с философия и с празна измама според човешкото предание, според стихиите световни, а не според Христа“ (Кол. 2,8) Виждате ли ? Внимавайте, казва той, да няма някой, който да ви подведе чрез философията. Коя е тази философия? Това е гностицизъм. И как още той я нарича ? Пуста , куха измама . И наистина , масонството, мили мои, е куха мегаломания, куха до мозъка на костите си , човешки предания . Ако прочетете малко от посвещенията и част от теорията на масонството, ще видите, че всичко е  по човешко изобретение в основата си. С акъла си са измислили и създали тази глупава конструкция . Когато казва "според стихиите на света", тъй като гностиците са говорили за стихии , апостол Павел използва тяхната думата , ".. според стихиите световни, а не според Христа ,.. понеже в Него телесно обитава всичката пълнота на Божеството" , в Христос обитава цялата пълнота (Кол. 2,9). Пълнота , трябва да ви кажа, че това е гностичен термин, използван е от гностиците по онова време и означават това, което запълва пространството между Бога на доброто и Бога на злото и материята, и поставят 30 божества• между първият велик добър Бог и последният Бог, създателят на материята, докато първият е Богът на духовете. Това са го наричали пълнота . И апостол Павел взема самите техни думи  и им придава християнски смисъл ,  че в него в Христос, обитава пълнотата .Няма две божества , на доброто и злото. Христос е всичко. Пълнотата е Христос, казва апостол Павел, ".. всичката пълнота на Божеството". Няма други богове. Друг телесно да е станал човек. " и вие сте пълни чрез Него, Който е Глава на всяко началство и власт." (Кол. 2,10). Забележете , че думите Власт и Авторитет са от речника на масоните . Всичко това показва, скъпи мои, как отговаря апостол Павел. Видяхте ли как отговаря? Ако днес имахме апостол Павел (но защо ли да го имаме?), масонство би отговорило  със същите думи. И би съжалявал защо християните се въвличат  в масонството. Учителят продължава към посветения:) "Борбата между  християни и гностиците е започнала  от самото начало. " (Те ,гностиците, винаги са имали чувството за превъзходство . Както знаете, масоните нас ни смятат за скверни . Осквернени . Но когато говорят за духовно превъзходство, това е тяхната така наречена „дълбочина“. Това са техните дълбини които  Господ разкрива като сатанински. ) "Но със сигурност, (продължава посвещението), те трябваше да станат жертва  и да паднат под "брадвата" на нетолерантна религия ." има предвид християнството. Така че християнството е нетолерантна религия, врагове на търсенето на свобода. Защото те са хората на знанието. Тогава не забравяйте, че техните ложи се наричат работилници,  в които се извършват изследванията. Философски изследвания. Не мислите , че има там нещо като гвоздеи, чукове и клещи. И продължава в посвещението :) " Забележителното в гностицизма  е двойствеността на божеството . С други думи, какъв е характерът, коя е крайната точка на гностицизма? Че божеството има две лица, сиреч двулично . Знанието взема в  предвид две начала : доброто и злото . Или по-точно  дух и материя. Друг неин израз под който се проявяват двете първичности. Така че божеството има два аспекта. Бихме направили едно тяло с две лица. Оттук е доброто и оттам е злото. Два бога . Според гностиците, (казва учителят), Бог е свръхестествен и невидим и се проявява в две напълно противоположни качества. Създателят, т.е. архитектът на вселената който е създал земята и човека е с едното качество . За съжаление в сътворението на света допринася  и другото свойство на божеството ,това което  е враг на доброто ." (Защо? Гностицизмът не ни дава обяснение на този въпрос. Ограничава се  само да го потвърждава като  неоспорим факт. Тоест, че доброто и злото съжителстват в природата и следователно последното участва в създаването на света. Наистина, скъпи мои, гностицизмът не успя да разреши проблема за източника на злото и доброто. Така е, не успя . Разбирате ли? Ние не отговаряме, ние не знаем. Ето защо те са измислили тези митове, за да се опитат да дадат обяснение.

 Учителят продължава :) " Но гностиците се надяват, а с тях и свободните зидари(масоните) също се надяват ,че един по-висш дух  ще освободи човечеството от игото на материята."( Следователно  масоните са  наследници на древни гностици. Мисля, че няма съмнение. Значи те не вярват в Христос, че той е освободителят. Христос не дойде да ни освободи от материята, защото така да кажем - тежката артилерия - Бог, Вечният Дух, стана материя. Той стана човек. Той взе човешко тяло и  дойде да изкупи материята, а не да ни освободи от материята. Разбирате ли, мили мои, тези ужасни еретически позиции? Вчера слушах религиозна програма по радиото от 7:00 до 7:30 но само за  5 минути, и накрая чух  едни, двама или трима , говореха за душите , говореха за погребения, за погребална процесия и т.н. Душите, казват , отиват на първото място, където са били отначало . Кое начало ? Кое  първо място? Това е гръцка заблуда. Това е платоническа заблуда. Душите не са съществували преди. Но какво да каже някой в този свят на заблуда, на ужасна заблуда..? Учителят продължава :) "Тази надежда е проста надежда или предчувствие за прогрес? Бъдещето ще отговори на този въпрос." (Иска да каже ,че се надяват нещо да се случи. Бъдещето ще отговори. Ако отговори..Но прогресът или бавното влияние на духа, който ще спаси човечеството, трябва да бъде подпомогнат от усилията на човека (подразбират себе си ). " Каквото и да казват папите, тоест всеки папа, който е в Рим, (защото масоните винаги имат предвид Рим, всичко това е написано на Запад) ,Знанието не е никаква ерес, а философията на самото това християнство." ( Това е страхотното. Виждате ли? Философията на това християнство! ) " Ако не е оцеляло Знанието , поне е послужило за унищожаването на религиите, върху руините на които християнството е установило своето господство. И сега онези, които са неогностици, със сигурност се надяват на унищожението на религиите и преди всичко на християнството, особено на православието. Знанието е дошло в епоха на глобален срив на вярвания и идеи (това е вярно.) То успя да каже на политеистите (езичниците): вие вече нямате нито религия, нито философия. Не ви остава нищо друго освен митология и скептицизъм. Към евреите Знанието каза: Вашето откровение (тук искам да обърнете внимание) е непълно, понеже  то произлиза от една единствена ипостас на божественото , дело на една власт . Така че вие не познавате върховното същество и не знаете как да тълкувате неговия закон. Доказателство за това е, че вие очаквате Месия, който е на път да ви освободи от игото на разпадащата ви култура. " (С други думи, тъй като вие говорите за добър Бог, вашето откровение е непълно , защото Бог също е зъл Бог. Доказателство , че има и зъл Бог, е че чакаш спасител да те избави от злото. Какво зло ? В природата. Видяхте ли как се поставят ?) "Към Християните  Знанието каза: Вашият лидер беше най-висшата проява на гениалност. (Това е вярно) Но неговите апостоли не разбраха неговото учение и техните ученици промениха текстовете, които им оставиха." (Следователно, християнството е безполезно, защото не е това, което е казал Христос. Според тях Христос е бил велик гностик и всъщност масон.) " Ето защо масонството единствената истинска религия  поемайки  работата на гностицизма  ще успее да унищожи фалшивите религиите, започвайки с римската секта (тоест църквата на Рим, която виждат, защото ви казах, че никога не са вземали под внимание  православието, но сега го вземат), която продължи твърде дълго, продължи 2000 години,  е , сега  е  неин ред да я унищожим , да унищожим  християнството." (Очевидно масонството пое работата на гностицизма, точно и ясно, така че господа масони , ще се борим срещу вас, тъй като вие сте гностици , разбирате, вие сте под името Иезавела,  ще се борим с вас). Това  пишат, скъпи мои , и ясно видяхте, че има гностически  произход. Масонството е гностицизъм. Казвал съм ви това много пъти. Наблягам ви на това сега специално по повод тълкуването  на текста от книгата Откровение. Също така се отбелязва следното : "Така (пише Лео Таксил) гностиците почитали Каин. Всъщност. те са каинитите. Ханаан. Ханаан е този, който е прокълнат от баща си Ной. Исав. Той е този, който не получи благословия от Исаак. Коре . Коре е този който противоречеше  на Мойсей. Датан и Авирон. Те са онези , които говореха против Мойсей, които земята отвори и ги погълна, ако си спомняте от Стария завет. Сред  апостолите  почитат  Юда, чието предателство според тях е акт на философска добродетел.Ето тези почитат . Знаете ли защо ? Защото просто мъжете от Стария завет са били хората на Яхве, Господ. Но те са били  последователи на злия  Бог, който е  създал  материята ,който е направил света и следователно е лош Бог. Докато онези, които се изправили  срещу тези мъже избрани от Бога (както ви казах Каин, Ханаан, Исав и т.н.) са велики  за гностиците, защото са се изправили срещу Божиите избраници , които се покланят  на злия Бог, Бога на материята който е сътворил света. Но забележете следното : Спомнете  си, че Каин е въведителя  на цивилизацията от Стария завет. Гностиците се хвалят, а масоните казват, че ние обичаме Каин, защото той е човекът, който открива изследванията и знанието. Културата. Докато Абел и Сит са "негодните ", не ги искаме, те са хора на вярата. Ние не ги искаме. Сега разбирате ли, какво ще рече , че знанието се обръща срещу вярата? И понеже  Христос въведе вярата, Юда със своето предателство е искал да убие фактора вяра. За насърчаване на Знанието което  са имали гностиците. Затова почитат Юда.

В посвещението на 18-та степен, което се нарича Розенкройцер, символът е кръст, преплетен с рози ,и кръг . Който види този кръст с рози би казал : какъв красив кръст, при това много художествен. На кръста има надпис с латински букви, с латински елементи I, N, R и I. Би казал някой : добре , I. N. B. I. Исус от Назарет, царят на юдеите (в превод от гръцки) .Не ! Не  означава това . Непосветените биха си помислили така. Казва учителя на посветения " Знаете ли какво означава това ? Чуйте: I-GNE, N-ATURA, R-ENOVATUR, I-NTEGRA. IGNIS е огън. NATURA е природа. RENOVATIO ще рече подновяване.  INTEGRALE ще рече напълно." Тълкуванието на надписа : Чрез огъня се обновява цялата природа. Природата. Няма нищо общо с Исус от Назарет, Царят на евреите. Природата се обновява напълно чрез огъня. Не е ли това, което учи стоическата философия? Това също учи материализмът. Отворете малкия философски речник на комунизма и ще видите това определение. Как се обновява творението? Сътворението, казва , светът винаги е съществувал, е и ще бъде вечен огън. Така пише в малкия философски речник. Това е стоическа философия. От стоиците е взето. Значи това е кръстът? Какво още означава кръстът? Освен надписа, който видяхме. "Кръстът, (- чета ви дословно ) обект на поклонение, не е за посветените  прост символ на равноденствията, когато слънцето в годишния път последователно покрива тези две точки. Розата : Това е върховната емблема на жената. Тя символизира жената докато  кръста  символизира мъжеството или слънцето. "

Така че кръстът е символът на мъжествеността или слънцето.

 Кръстът CRUZ ANSATA, египетския кръст, който има следния вид , внимавайте :   една вертикална линия, една черта отгоре и  имаме знака Т. Над Т има кръг. Символизира  мъжките полови органи. Извинете ме ! Значи кръстът е символ на мъжествеността или слънцето, което опложда Земята. Озирис - Изида. Озирис (слънцето) - Изида (земята). Земята се опложда от слънцето и ражда Хорон, човека.  Тоест идолопоклонство. Това е кръстът за тях , мъжествеността или слънцето в цялата му сила. Съчетанието на тези два символа кръст - роза изразява  още обединението на двата пола, което е символ на универсалното прераждане. Спомняте ли си къде казахме, в темата на G, че ще рече раждане, плодовитост? Е, това е сега( G  , Генниси , от гръцки: раждане ). Съюзът на кръст и роза, мъж-жена, слънце-земя е вечно обновление и плодородие. Имат ли нещо общо с Христовия кръст? Нищо. Освен това кръстът с неговите четири антени е символ на четирите точки на хоризонта и емблема на човешкото безсмъртие. Следователно , скъпи мои, след като  масонството е гностицизъм , и това го видяхме много ясно, изобщо не е странно, както  древните гностици са се покланяли на Каин и на древната змия , нищо чудно че съвременните масони също се покланят на Сатаната. Нищо чудно! И за това  Христос нарича дълбините на гностиците дълбини  на Сатаната . Нека ни опровергаят масоните , че не обожават  Сатаната ! Самият Христос  ни го разкрива !Лео Таксил  в книгата си " Масонизъм" стр. 238 пише :   „Гностиците, както и днешните свободни зидари, признават като начало на всяко добро Луцифер( Дявола, от Гръцки Εωσφόρος) и Саваот като начало на злото." И така, Богът на Стария завет е злият Бог. Създателя  на злото, защото той създаде материята. Дяволът, Луцифер, е добрият дух, добрият бог. Ужасете се ! И така, ето една тяхна молитва към дявола:

 „Ела, о, Луцифер, ела! Ти, когото жреците наклеветиха! Ти, когото кралете осъдиха! Ела. Ела да те прегърнем, да те държим в ръцете си!... Отдавна те познаваме и ти също

 отдавна ни познаваш ! В помрачените очи на тълпите  твоите дела не винаги изглеждат красиви ,не винаги изглеждат добри, о, благословен на нашите сърца. Но  само те(делата) могат да дадат обяснение на вселената. Без твоите дела  о, Сатана,  вселената би била един  абсурд. Ти сам животвориш и ти сам оплождаш , облагородяваш всяко вулгарно богатство . Ти утвърждаваш  добродетелта. Ти си началото. Ти си тронът. А ти , Адонай (това е името на истинския Бог от Стария завет и се обръща сега към него) Бог на грабежа, Бог на неправдата, отричаме се от теб. Мразиш науката, но ние я придобихме въпреки теб. Мразиш  щастието, но ние чрез науката, ще го спечелим въпреки теб . Всеки наш напредък е триумф, под който  се съкрушава божеството ти . Дух на лъжи и измама, твоето царуване свърши. Поискай жертви сред животните. Вече си детрониран и смазан. Твоето име, което досега беше последната дума на мъдрите, авторитетът на съдията (с клетви), силата на владетеля, надеждата на бедните, убежището на каещите се виновни, о, това твое неизпято име, оттук нататък ще донесе презрението и анатемата на човека и постепенно ще избледнее и ще бъде забравено. То ще остане синоним на лицемерие, лъжа, суеверие, тирания, окаяност. (Само дяволът може да говори така, нали?) Докато човечеството продължава да се прекланя пред твоите чудовищни институции, о Адонай, то ще бъде роб на крале и свещеници и човечеството ще страда и  ще запада... ( За този триптих на свобода - равенство - братство от Френската революция се казва, че е на масоните). Докато човек се кълне в твоето отвратително име, лъжесвидетелство ще бъде основата на обществото. (Тоест, ако хората, които се заклеха в Бог, отричат Бога, ще бъдат основата на ново общество)  Изчезни , (обръща се пак към  Бога) О, палач на нашия разум, призрак на нашата съвест." И Лео Таксил добавя, че масоните от 32-ра степен: "Те коленичат пред Батомет (статуята на Сатаната), който е над Олтара". И той не е никой друг, а Великият архитект на Вселената. Значи е ВАНВ (  МАТС   от гръцки: Мегас(велик) Архитектонас(архитект) Ту(на) Симбантос(вселената))  ? Но ВАНВ е Батомет , дяволът. Бъдете внимателни тук. Когато посветеният бавно, малко по малко се издигне и достигне пред вратите  на 33-та степен, която е последната степен, той ще научи така наречената „тайна на масонството“. Последната тайна на масонството. Каква е тази прословута тайна на масонството? Че този  ВАНВ е дяволът. И че трябва да се покланя на него, а не на Бога на християните когото трябва да унищожи на всяка цена. Това, мили мои, е тайната на масонството. Поклонението на дявола и презрението и преследването на истинския Свети Триединен Бог. А сега нека попитаме: Вярно ли е или не това, което Господ разкрива в писмото си до епископа на Тиатир, че това учение е дълбините на Сатана? Кажете ми вярно ли е или не? Ето защо се спряхме  на гностицизма и на масонството.  Защото масоните са вътре в нашата Църква, обикалят ... В Америка те стават комисари в Църквата, също стават духовници и... да не казвам по-нататък ...! Скъпи мои, времето мина, две думи за заключение . Днес, когато е празникът на светото ни Православие, трябва да осъзнаем, че имаме работа със страшен враг, масонството. Страшен враг, осъзнайте го ! Нашите древни църковни отци се обърнаха срещу гностицизма. Ние днес трябва да се обърнем срещу масонството, този по-нов гностицизъм. Този свещен текст от Откровението ни помага в това, както и определението  на Господ от Откровението, че става дума за дълбините на Сатаната . Скъпи мой ужас трябва да ни обзема  преди такива реалности. Ако сред нашият народ  има хора, които са заблудени, ние сме призовани да информираме както тях, така и онези, които биха могли да бъдат заблудени в бъдеще, от измамата на масонството, като кандидати, че трябва да бъдат внимателни и бързо да напуснат ложата. Трябва да им помогнем по всякакъв начин. Но нека верните се пазят. Нека вярващите да не се страхуват, когато масоните  се опитват по всякакъв начин да въздействат на хора и на обстоятелства. Господ като изпращач на предишното писмо до епископа на Пергам посочва: „Така казва онзи, който има двуостър меч“ (Откр. 2 ,12) И избира за свои врагове сатанистите: " Ако ли не, скоро  ще ти дойда и ще вляза в бой против  тях с меча на устата си." (Откровение 2,16) Още и апостол Павел пише за идващия Антихрист и беззаконника. Защото масонството е предшественик на Антихриста. „Когото Господ Иисус ще убие с дъха на устата Си и чрез блясъка на Своето пришествие  ще изтреби ...“ (2 Сол. 2,8)

 Възлюбени, Сатаната  е реалност и той работи. Работи по невероятно ужасен начин срещу Христовата църква и особено срещу Православната църква. Нека не забравяме, че Сатаната  има свой дом и свой трон на земята. Нека не забравяме, че Сатаната  има своя синагога. Нека не забравяме, че Сатана има дълбините на своето нечестие. Затова "стоим добре". Нека бъдем внимателни и будни.

17-та беседа върху книгата на Новия завет „Свето Откровение“.

17η ομιλία στο βιβλίο της Καινής Διαθήκης « Ἱερά Ἀποκάλυψις ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας : " Ἱερά Ἀποκάλυψις " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/kainh-diauhkh/iera-apokalycis
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qa7vUvidbEX6OBGq3b9WeV

🔸Απομαγνητοφώνηση στην βουλγαρική γλώσσα : Ivanka Georgieva.

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://drive.google.com/file/d/1A9Q7I5lLBiBm6AUhfYsXAdHckIBgYe7j/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἱερά Ἀποκάλυψις».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC%20%CE%91%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B9%CF%82.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Οἱ Χριστιανοί ἐπιβάλλεται νά γνωρίζουν τούς ποιμένες τους καί νά διακρίνουν τήν ποιότητά τους.

 

†.Υπόδειγμα δε καλού ποιμένος είναι ο Χριστός. Λέει πολλά ο Κύριος, αλλά παίρνω μόνο μία φράση: «Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός» (᾿Ιωάν. 10, 14). Γι’ αυτό και υπόδειγμα του κάθε ποιμένος είναι ο ποιμήν Χριστός.

Το θέμα όπως βλέπετε είναι πάρα πολύ μεγάλο και πάρα πολύ σπουδαίο. Γιατί; Ότι πρέπει να ενδιαφερόμεθα δια τους ηγέτας μας. Γιατί; Διότι, αυτή τη στιγμή υπάρχει η παναίρεσις του Οικουμενισμού, η οποία έχει πιάσει από το σβέρκο Πατριάρχες και Αρχιεπισκόπους ανά τον κόσμον όλον. Ξέρετε, κάποιος έρχεται από πίσω σου και σου πιάνει με το χέρι εδώ τον σβέρκο. Ακινητοποιείσαι. Άμα πιάσετε τη γάτα από τον σβέρκο και τη σηκώσετε δεν μπορεί να σας δαγκώσει. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα, ακινητοποιείται. Έτσι λοιπόν ο διάβολος, η αίρεσις αυτή, η παναίρεσις αυτή του Οικουμενισμού, αυτή τη στιγμή έχει πιάσει πολύ πολύ πολύ ψηλά κεφάλια και αρχίζει να κατεβαίνει προς τα κάτω, προς τον λαό. Αυτή τη στιγμή όμως έχει πιάσει υψηλά κεφάλια παγκοσμίως, το ξαναλέγω. Εάν λοιπόν δεν ξέρω αυτός που θα έρθει… Στην Αμερική φερειπείν υπάρχουν Πρεσβύτεροι οι οποίοι κηρύσσουν Οικουμενισμόν. Έχω μια κασέτα που μου ‘χουνε δώσει, που κηρύσσουν Οικουμενισμό.

Τι θα κάνεις; Δεν πρέπει να δεις ποιος είναι αυτός ο οποίος είναι ο Πρεσβύτερος της ενορίας σου; Ή ο Επίσκοπος ή ο Αρχιεπίσκοπος ή ο Πατριάρχης; Τι θα κάνεις; Θα ‘σαι χαζός; Αν αυτός δηλαδή γίνεται Οικουμενιστής θα γίνεις κι εσύ; Πολλά ακόμα, παραλήψεις, παραβάσεις θα μπορούσαν να σκιαγραφήσουν τον κακό ποιμένα. Ο ποιμήν ακόμη μπορεί να είναι και αιρετικός, όχι μόνο στο θέμα – προσέξτε με – του Οικουμενισμού, κι άλλες αιρέσεις. Έχουμε ένα σωρό.

Έτσι, ο λαός του Θεού έχει όχι μόνο το δικαίωμα, έχει και την υποχρέωση να αγρυπνά το τι οι ποιμένες του τού δίδουν και ποιοι είναι. Έχει υποχρέωση! Έτσι, ευγενώς θα δει, θα πει, θα διορθώσει. Ξέρετε όταν ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα είδαν τον θαυμάσιον τον Απολλώ, – ήταν απ’ την Αλεξάνδρεια, “Αλεξανδρεύς” ήταν λέει “τῷ γένει” (Πραξ. 18, 24) – αυτός υπελείπετο και τον έπιασε η Πρίσκιλλα – γυναίκα! – και τον διόρθωσε. Δηλαδή η διδασκαλία του να είναι ακριβεστέρα.

Όταν κανείς έχει κάποια έλλειψη, με ευγένεια ο λαϊκός θα πάει να του πει: “Πάτερ μου, αυτό το πράγμα ακριβώς δεν είναι έτσι”. Και όταν ο ποιμήν έχει μια διάκριση, έχει έναν σεβασμό, ταπείνωση, το δέχεται. Όταν όμως επιμένει σε πράγματα αιρετικά, τι θα κάνει το πρόβατο; Δε θα φύγει; Όταν πάω στην εξομολόγηση και μου πει ο παππούλης ότι μπορώ να έχω φιλενάδα ή φίλο, θα ξαναπάω σ’ αυτόν τον πνευματικό; Δεν θα ξαναπάω ποτέ μου! Και ούτω καθεξής. Λοιπόν, όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση έχει ο λαός του Θεού να αγρυπνεί στα θέματα της πίστεως και της πνευματικής ζωής.

Απόσπασμα απο την 369η ομιλία στην κατηγορία: «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ».
(Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου).

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ.
(Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου) " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/diafora-uemata/pantiseis-pori-n-katixitiko
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40piYIRD1TnC0P4MXyO_otbm

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://drive.google.com/file/d/1bnD4KlS2bRvJrfYXaOewN02780y5Z9Sg/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pM8I69EWsOE4l3gd0pOg7b

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς «Ἀπαντήσεις ἀποριῶν Κατηχητικοῦ. (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BC%88%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%E1%BC%80%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B9%E1%BF%B6%CE%BD%20%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%87%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%E1%BF%A6.%0A%28%E1%BC%88%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%BF%CF%85%20%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CF%87%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%E1%BF%A6%20%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85%29?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.