Τό δένδρο τῆς γνώσεως καλοῦ καί πονηροῦ (Α΄)

†.Συνεχίζουμε τα θέματά μας, παιδιά, στα τρία πρώτα κεφάλαια του βιβλίου τῆς Γενέσεως. Μετά την δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, ἐρχόμαστε νά δοῦμε μερικά συμπληρωματικά γεγονότα, πού στάθηκαν ἡ αἰτία να φανεῖ ὅτι τελικά ἀνατρέπεται τό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Αὐτό τό κάλλιστο δημιούργημα, ὁ ἄνθρωπος, ἐξετράπη του σκοπού του, καί φαίνεται πώς ὅ,τι ἔκανε ὁ Θεός τελικά κατέληξε σε μία ματαιότητα.

   Αὐτό βέβαια εἶναι φαινομενικό, ὅπως θά δεῖτε στη συνέχεια. Διότι, εάν τό σύμπαν ἔγινε γιά τόν ἄνθρωπο καί ὁ ἄνθρωπος ἐξετράπη του σκοπού του, τότε καί τό σύμπαν δέν ἔχει νόημα. Καί συνεπῶς ὁλόκληρη ἡ δημιουργία, ἡ κτιστή ορατή δημιουργία, πραγματικά μοιάζει ὅτι καταλήγει στο τίποτα, σε μία ἀποτυχία. (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Η Γένεσις, Τόμος Α΄, Μαθήματα 80 και 12ο, ἐκδ. Ίερ. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης, 2017, καί Τόμος Γ΄, Μάθημα 28ο, υποσ. 17, σελ. 92, Στόμιον 2019).

  Αλλά, ἐκεῖ ἀκριβῶς πού τά πράγματα φαίνονται ὅτι ἀποτυγχάνουν, αναδεικνύεται ή σοφία τοῦ Θεοῦ καί τά ἐπαναφέρει στόν ἀρχικό σκοπό τους. Ἐκεῖνα πού στο πρόσωπο τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, τῶν ἀνθρώπων δηλαδή, προκάλεσαν τήν ἀποτυχία, ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ τά ἀνατρέπει καί ἐπιφέρει τή διόρθωση καί τήν ἐπιτυχία. Τελικά, ὅλο τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ βρίσκει τήν καταξίωσή του καί τή δικαίωσή του, ὥστε στο τέλος να ἀποδειχθεῖ ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ ἕνας καί μόνος σοφός Θεός, ὅπως λέει στην Α' Προς Τιμόθεον ἐπιστολή τουὁ ἀπόστολος Παῦλος. (Α' Τιμ. 1, 17. Βλ. Ρωμ. 14, 26)

   Εἶναι, πράγματι, ὁ μόνος σοφός Θεός! Ἄν κανείς βαθαίνει μέσα σ' αυτό τό μυστήριο τῆς ἀγάπης του Θεοῦ, βλέπει καί τό μυστήριο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ!

   Αλλά ἂς δοῦμε τα πράγματα μέ τή σειρά τους.

   «Καὶ ἐξανέτειλεν ὁ Θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πᾶν ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν καὶ καλὸν εἰς βρῶσιν καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου καὶ τὸ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ. 

   »καὶ ἐνετείλατο Κύριος ὁ Θεὸς τῷ Ἀδὰμ λέγων· ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ' αὐτοῦ· ἡ δ᾽ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ' αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε.» (Γέν. 2, 9 16-17)

   Νά σᾶς τό ἀποδώσω.

   Καί ὁ Θεός ἔδωσε ἐντολή να φυτρώσει ἀκόμη ἀπό τήν γῆ κάθε δένδρο, ὄμορφο νά τό βλέπει κανείς και θρεπτικό καί εὔγευστο νά τό δοκιμάζει, νά τό τρώει. Ὁμοίως ὁ Θεός ἔδωσε ἐντολή να φυτρώσει το δέντροτῆς ζωῆς στό μέσο τοῦ Παραδείσου, καθώς καί τό δένδρο πού ἄν δοκίμαζε κανείς τόν καρπό του θα μπορούσε νά ἔχει τή γνώση τοῦ καλοῦ καί τοῦ πονηροῦ,

   Καί ὁ Θεός παρήγγειλε στον Αδάμ καί τοῦ εἶπε: Από κάθε δένδρο πού βρίσκεται μέσα στον Παράδεισο μπορείτε να φάτε τούς καρπούς του· ἀπό τό δένδρο ὅμως τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ δέν θά φᾶτε. Διότι τήν ἡμέρα πού θά ἐπιχειρήσετε νά φᾶτε από τόν καρπό τούτου τοῦ δένδρου θά πεθάνετε.

   Πραγματικά, παιδιά, θα λέγαμε ὅτι αὐτοί οἱ δύο στίχοι εἶναι ἡ καρδία ἑνός μυστηρίου.

   Θα μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι δύο εἶναι τά μυστήρια, μέσα σ' αὐτά τά τρία πρώτα κεφάλαια· πρῶτον, ὅτι τό δημιούργημα ἄνθρωπος εἶναι κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ· καί δεύτερον, εἶναι ἡ δοκιμασία καί ἡ περιπέτεια μέσα στήν ὁποία θά μπεῖ ὁ ἄνθρωπος καί θά δημιουργήσει τήν ἱστορία του· ἱστορία κοιλάδος κλαυθμῶνος (Πρβλ. Κριταί 2, 5. Ψαλμ. 83, 7), δηλαδή πένθους, λύπης, θανάτου, μια περιπέτεια φοβερή, μια περιπέτεια πού ἔφερε τόν Θεό στή γῆ καί σταυρώθηκε. Αὐτό εἶναι τό δεύτερο μυστήριο, τό ὁποῖο ξεκινᾶ ἀπό τά δύο ἀκριβῶς αὐτά δέντρα.

   Γι' αὐτό θά παρακαλέσω πάρα πολύ, ἐπειδή ὑπάρχει καί πολύ μεγάλη ἄγνοια γύρω από το θέμα αυτόστούς ἀνθρώπους καί πολλή παρεξήγηση γύρω από τά δένδρα αὐτά –τί τάχα νά ἦταν; τί νά σημαίνουν;- γι' αὐτόν τόν λόγο θά παρακαλέσω να προσέξετε, ὥστεκαί τυχόν απορίες νά σᾶς λυθοῦν, ἀλλά καί νά διαφωτισθεῖ αὐτό τό μεγάλο θέμα, το γιατί υπάρχει αὐτή ἡ ταλαιπωρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους, τί ἀκριβῶς εἶναι. Ομοίως νά γίνει κατανοητό ὅτι δέν πρέπει να αἰτιόμαστε τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα καί νά λέμε πώς φταινε εκεῖνοι γιά ὅσα τραβάμε ἐμεῖς· ὄχι! Τό δυστύχημα εἶναι ὅτι τό ἴδιο ἁμάρτημα τό ἐπαναλαμβάνουμε καί ἐμεῖς, ὅπως θά τό δοῦμε στη συνέχεια.

   Βλέπουμε ἐδῶ ὅτι ὁ Θεός ἰδιαιτέρως φυτεύει στο μέσον τοῦ Παραδείσου δύο δένδρα· ἕνα τῆς γνώσεως καί ἕνα τῆς ζωῆς.

   Γιατί όμως τά φυτεύει στο μέσον τοῦ Παραδείσου ὁ Θεός; Τί σημαίνει αὐτό;

   Σημαίνει ὅτι μέ κάθε τρόπο οἱ πρωτόπλαστοι θά μποροῦσαν νά ἔχουν συνεχῶς μπροστά τους αὐτά τά δένδρα καί νά ἐνθυμοῦνται τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ὑπῆρχε δηλαδή σκοπιμότητα καί ἐπισήμανση σ' αὐτά τά δένδρα· γι' αὐτό δέν ἦταν σέ κάποια ἄκρη, αλλά στή μέση.

   Ὁ Θεός λοιπόν φυτεύει τό ξύλον τῆς ζωῆς καί τό ξύλον τῆς γνώσεως –ξύλον θά πεῖ δένδρο. Τί σημαίνει αυτό; Μήπως σημαίνει ὅτι ἦταν πραγματικά δένδρα; Καί ἄν κανείς δοκίμαζε τόν καρπό του δένδρου τῆς γνώσεως, θά ἔφθανε στο σημεῖο να μάθει το καλό καί τό κακό, ἐνῶ ἂν δοκίμαζε τόν καρπό του δένδρου τῆς ζωῆς, θά γινόταν ἀθάνατος

   Μήπως εἶχαν κάτι τά δένδρα αὐτά; Μήπως δηλαδή ὑπῆρχε καμμιά ουσία, φυσική ἤ μεταφυσική, κάτι, πού τελικά να δημιουργεῖ τό ἀνάλογο αποτέλεσμα τοῦ θανάτου ἤ τῆς ζωῆς; Διότι ὁ Θεός εἶπε: ἄν δοκιμάσετε τόν καρπό του δένδρου τῆς γνώσεως καλοῦ καί πονηροῦ, θα πεθάνετε· καί θά πεθάνετε τήν ἡμέρα πού θά το δοκιμάσετε. Είχε λοιπόν κάτι ο καρπός του δένδρου αὐτοῦ; κάτι τό δηλητηριώδες;

   Λοιπόν, παιδιά καταρχάς ἦταν δένδρα πραγματικά καί φυσικά· δέν εἶχαν κάτι ἄλλο, κάτι τό ξεχωριστό. Ἀπόδειξη, ὅτι μέχρις ὅτου ἔγινε ἡ ὑποβολή τοῦ διαβόλου, πού τούς εἶπε ὅ,τι τούς εἶπε –θά τό δοῦμε αὐτό στα προσεχῆ μας μαθήματα– οἱ πρωτόπλαστοι δέν πρόσεξαν ὅτι τά δένδρα αυτά μπορεῖ νά εἶχαν κάτι τό πιό ξεχωριστό. Δέν ἦταν διαφορετικά· ἦταν ὅπως ὅλα τ' ἄλλα δένδρα. Δέν τούς παραξένεψε να σκεφθοῦν ὅτι θά μποροῦσε τά δένδρα αὐτά νά ἔχουν κάτι ἄλλο. Καί πράγματι, δέν εἶχαν κάτι ἄλλο· ἦταν ἀπολύτως φυσικά δένδρα. (Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Εἰς τὰ ἄπορα τῆς θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ἐρώτησις ΚϚ', PG 80, 124AB: «Ἐκ τῆς γῆς καὶ ταῦτα –τά δένδρα- βεβλαστηκέναι εἶπεν ἡ θεία Γραφή· οὐ τοίνυν ἑτέραν τινὰ φύσιν ἔχει παρὰ τὰ ἄλλα φυτά»)

   Ποῦ ἦταν λοιπόν ὁ θάνατος; Ἦταν στή δοκιμή τοῦ καρποῦ τοῦ πρώτου δένδρου. Καί ποῦ ἦταν ἡ ζωή; Στή δοκιμή τοῦ καρποῦ τοῦ δευτέρου δένδρου. Καί ἡ ζωή καί ὁ θάνατος δέν ἦταν παρά στή χρήση τῆς ἐλευθερίας πού θά ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι απέναντι στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ἦταν θέμα ὑπακοῆς ἤ ἀνυπακοῆς. Ἡ ζωή ἤ ὁ θάνατος θά ἦταν ὄχι στούς καρπούς τῶν δένδρων ἀντιστοίχως, ἀλλά στήν ὑπακοή ἤ στήν παρακοή στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, μέ τή χρήση τῆς ἐλευθερίαςπού πῆραν οἱ πρωτόπλαστοι ἀπό τόν Θεό. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ Παραδείσου, ΚΕ', PG 94, 913Β: «Τὸ μὲν ξύλον τῆς γνώσεως απόπειράν τινα καὶ δοκιμὴν καὶ γυμνάσιον τῆς τοῦ ἀνθρώπου ὑπακοῆς καὶ παρακοῆς, Διὸ καὶ ξύλον τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν κέκληται, ἢ ὅτι δύναμιν ἐδίδου γνωστικὴν τοῖς μεταλαμβάνουσι τῆς οἰκείας φύσεως· ὅπερ καλὸν μὲν τοῖς τελείοις, κακὸν δὲ τοῖς ἀτελεστέροις, ἔτι καὶ τὴν αἴσθησιν λιχνοτέροις.», καί Θεοδωρήτου Κύρου, ὅ.π. PG 80, 125CD: «...μὴ τῇ ποιότητι τοῦ ξύλου, μηδὲ τῇ καινότητι τῆς βρώσεως τὰ ἁμαρτήματα κρίνεται· ἀλλὰ τῇ δόσει τῆς ἐντολῆς, ἣν ἐφ' ὅτου δήποτε παραβῆναι ἴσην ἔχει τὴν μέμψιν»).

   Αὐτό, παιδιά, εἶναι ὅλο τό θέμα. Αὐτό εἶναι ὅλο τίποτε ἄλλο. Καί σᾶς τό εἶπα ἐπιγραμματικά γιά νά τό θυμᾶστε. Τώρα, αὐτό πού σᾶς εἶπα θά τό ἀναλύσουμε, θά τό κάνουμε πιο λιανά, γιά νά τό χωνέψουμε στις λεπτομέρειές του.

   Λέει κάποιος ἐκκλησιαστικός συγγραφέας: «...καὶ "ξύλον γνώσεως" ἀπεκλήθη- διὰ τὴν περὶ τοῦτο γεγενημένην αἴσθησιν τῆς ἁμαρτίας ... Καὶ περὶ τούτου προετέθη ὁ ἀγὼν τῷ Ἀδὰμ.» (Θεοδωρήτου Κύρου, Εἰς τὰ ἄπορα τῆς θείας Γραφῆς κατ' ἐκλογήν, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ερώτησις KC', PG 80, 124CD, Β). Καί συμπληρώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Τί οὖν ἐστιν καλόν; Ἡ ὑπακοή. Τί δὲ πονηρόν; Ἡ παρακοή.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, PG 54, 610).

   Ὥστε βλέπει κανείς, παιδιά, ὅτι ἐδῶ πραγματικά ἦταν μία δοκιμασία τῆς προαιρέσεως καί τῆς ἐλευθερίας τῶν ἀνθρώπων. 

   Στόν Παράδεισο ὑπῆρχαν, ὅπως τώρα βλέπουμε, τρεῖς κατηγορίες δένδρων· ἡ μία κατηγορία εἶναι τά πολλά δένδρα πού ὑπῆρχαν, ἡ δεύτερη κατηγορία ἦταν τό δένδρο τῆς γνώσεως καλοῦ καί κακοῦ, καί ἡ τρίτη κατηγορία τό δένδρο τῆς ζωῆς. 

   Λέει ἕνας ἐκκλησιαστικός συγγραφέας, ὁ Σεβηριανός: «Τρεῖς δὲ διαφοραί ξύλου ἦσαν· τὰ μὲν ἐδόθη αὐτῷ ἵνα ζῇ· τὸ δὲ ἵνα εὖ ζῇ· τὸ δὲ ἵνα ἀεὶ ζῇ.» (Αρχιμ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Η Γένεσις, ἐκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 50). Τρία διαφορετικά δένδρα ὑπῆρχαν: αὐτά πού δόθηκαν στον ἄνθρωπο γιά νά τρέφεται καί νά ζεῖ, ἕνα γιά νά ζεῖ καλά, καί ἕνα ἄλλο γιά νά ζεῖ γιά πάντα.

   Δηλαδή δόθηκαν στους πρωτοπλάστους τά δένδρα τά πολλά γιά νά δοκιμάζουν τούς καρπούς τους, να τρῶνε οἱ ἄνθρωποι καί νά τρέφονται· δηλαδή ἦταν τό φαΐ τους, ἡ τροφή τους. Αν δέν παρέβαιναν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ πού τούς ἀπαγόρευε να δοκιμάσουν ἀπό ἕνα συγκεκριμένο δένδρο, θα μποροῦσαν νά ζήσουν καλά, εὐτυχισμένα καί εὐλογημένα ἐπάνω στή γῆ γιά πάντα. 

   Θά δεῖτε ὅμως στη συνέχεια, παιδιά, ὅτι οἱ πρωτόπλαστοι, εὐθύς μετά τήν παράβαση, γέμισαν από πικρία καί θλίψη. Τό ἀποκορύφωμα τῆς θλίψεώς τους ξέρετε ποιό ἦταν; ὅταν εἶδαν ὅτι ὁ Κάιν, ὁ πρωτότοκος γιός τους, ὁ τρίτος ἄνθρωπος πάνω στή γῆ, σκότωσε τόν τέταρτο ἄνθρωπο πάνω στή γῆ, τόν Ἄβελ, τόν ἀδελφό του. Οἱ πρωτόπλαστοι προφανῶς δοκίμασαν μεγάλη πικρία ἀπ' αὐτό· ἦταν δέ ἡ πρώτη τους ἐμπειρία στόν θάνατο.

   Θά δοῦμε τί σημαίνει αὐτό πού τούς εἶπε ὁ Θεός, ὅτι θά πεθάνουν τήν ἡμέρα πού θά φᾶνε ἀπό τόν ἀπαγορευμένο καρπό. Βέβαια, δέν πέθαναν ἐκείνη τήν ἡμέρα. Εἶναι δέ γνωστό ὅτι ὁ Ἀδάμ ἔζησε συνολικά εννιακόσια τριάντα χρόνια (Βλ. Γέν. 5, 5). Καί αναμφισβήτητα ἦταν ἐννιακόσια τριάντα ηλιακά χρόνια, ὅπως τά ἐννοοῦμε σήμερα· ἐννιακόσιες τριάντα περιστροφές τῆς γῆς περί τόν ἥλιο. (Βλ. Αρχ. Ἰωήλ Γιαννακοπούλου, Ἡ Γένεσις, Πρόβλημα 15ον, Β΄ (Η μεγάλη ἡλικία τῶν ἀνθρώπων τῆς Βίβλου), ἐκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1976, σσ. 444-445) Δέν πέθανε λοιπόν ἀμέσως ὁ Ἀδάμ θά δοῦμε τό γιατί δέν πέθανε ἀμέσως. Ἄρα δέν εἶχε ἐμπειρία τοῦ θανάτου ὁ ἴδιος. Για πρώτη φορά παίρνει ἐμπειρία τοῦ θανάτου, ὅσο ζεῖ, μέ τόν θάνατο τοῦ Ἄβελ.

   Προσέξτε κάτι· ἡ ἐμπειρία του θανάτου εἶναι στόν κάθε ἄνθρωπο ἀλλά, τί λέτε; τουλάχιστον μέ τό σχῆμα πού ἔχει στήν παροῦσα ζωή, μποροῦμε νά ἔχουμε πλήρη εἰκόνα αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας; Δέν ξέρω, δέν μπορῶ νά σᾶς ἀπαντήσω, παρά μόνο σᾶς λέω τό ἑξῆς. 

   Κάποιος ἄνθρωπος δολοφονεῖται ἀπό ἕναν εχθρό του· ὁ ἐχθρός του θέλει νά τόν τιμωρήσει, καί τόν δολοφονεῖ. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος πού δολοφονεῖται ἔχει τήν αἴσθηση ὅτι τώρα ὁ ἐχθρός του τόν ἐκδικεῖται; Δέν τήν ἔχει. Δέν προλαβαίνει να αποκτήσει τήν αἴσθηση ὅτι ὁ ἐχθρός του τόν δολοφονεῖ· δέν ἔχει τήν αἴσθηση αυτή. Πρέπει νά ζεῖ, γιά νά δεῖ τό κακό μπροστά του.

   Γι' αὐτό ἀκριβῶς κι ἐκεῖνοι πού θέλουν νά ἐκδικηθοῦν πραγματικά καί νά κάνουν κακό δεν φονεύουν τό θῦμα τους ἀμέσως, ἀλλά τό βασανίζουν, δίνοντάς του τήν αἴσθηση ἀνά πᾶσα στιγμή ὅτι τελικά θά φονευθεῖ, θα πεθάνει.

   Ἔτσι λοιπόν καί ὁ Ἀδάμ· πρίν ὁ ἴδιος βιώσει τήν ἐμπειρία τοῦ θανάτου, εἶδε τόν θάνατο τοῦ παιδιοῦ του, τοῦ Ἄβελ, –βίαιος θάνατος!– καί τότε ἀσφαλῶς θά εἶπε: Νά, ὁ Θεός μᾶς εἶπε ὅτι θά ἔρθει ὁ θάνατος· ἦρθε ὁ θάνατος!...

   Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν δοκίμαζε τόν καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου, τότε θα ζούσε πολύ καλά ἐπάνω στή γῆ, θά ἦταν δηλαδή ἀθάνατος. Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό; θά ἦταν ἀθάνατος ἐπάνω στή γῆ! Πάντως θά ζούσε πολύ καλά· δέν θά ὑπῆρχε ὅλη αὐτή ἡ θλίψη μέ τα συμπαρομαρτούντα της. 

   «Τὸ δὲ ἵνα ἀεὶ ζῇ» ἡ τρίτη κατηγορία. Κι ἄν τελικά ὁ ἄνθρωπος ἔτρωγε ἀπό τό τρίτο δένδρο, τό δένδρο τῆς ζωῆς, τότε θα γινόταν ἀθάνατος. Πότε ὅμως θά ἔτρωγε ἀπό τό τρίτο δένδρο; Μόνο όταν δέν θά παρέβαινε τήν ἐντολή ώς πρός τό δεύτερο δένδρο. Τότε ὁ Θεός θά ἔλεγε στούς πρωτοπλάστους: Δοκιμᾶστε τώρα κι ἀπ' αὐτό τό δένδρο, καί θά ζήσετε αἰωνίως. Διότι ἀπό ἐκεῖνο πού σᾶς ἀπαγόρευσα δέν δοκιμάσατε, συνεπῶς δέν παραβήκατε την εντολή μου· θά εἴσαστε εὐτυχισμένοι καί εὐλογημένοι. Ἐλᾶτε, δοκιμᾶστε καί τόν καρπό αὐτόν, γιά νά ζήσετε  αιωνίως.

   Σας κάνει ἐντύπωση αὐτό;

   Θά ρωτοῦσα: Τί θά ἦταν αὐτό πού θά ἔδινε τήν αἰώνια ζωή; ο καρπός; 

   Ὄχι· ἦταν ἡ ὑπακοή, καί μόνο ἡ ὑπακοή! (Βλ. άγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Γένεσιν, PG 54, 610: «Τί οὖν ἐστι καλόν; Ἡ ὑπακοή. Τί δὲ πονηρόν; Ἡ παρακοή.»)

   Σας ρωτάω πάλι: Πόσο ζοῦμε, ἂν φᾶμε τό φαγητό πού τοῶμε κάθε μέρα; Θα λέγαμε, καλύτερα, ὄχι πόσο ζούμε, αλλά γιά πόσο συντηρούμαστε μέ τό καθημερινό φαγητό;

   Ἄν φάω μιά φορά τήν ἡμέρα πολύ καλά, συντηροῦμαι γιά ἕνα εἰκοσιτετράωρο. Ὅταν τρώω κάθε μέ ρα, κάθε μέρα συντηροῦμαι· ἐξ ἄλλου ἀπό τήν ἐντολή Του καί ἀπό τόν λόγο Του ἐξαρτώνται τά πάντα. Ἔτσι λοιπόν ὁ Θεός θά ἤθελε να ζήσουν οἱ πρωτόπλαστοι, καί γενικά οἱ ἀπόγονοί τους, ἐπάνω στή γῆ αἰωνίως. 

   Αὐτά τά τρία εἴδη δένδρων λοιπόν μᾶς διαγράφονται μέ τόν τρόπο αὐτόν.

   Ἀλλά θά πεῖτε: Δηλαδή ὁ Θεός θά ἤθελε τά δένδρα αὐτά νά εἶναι δένδρα-παγίδες;... 

   Ὄχι, παιδιά. Ἡ ἀλήθεια εἶναι, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «το ξύλον τῆς γνώσεως οὔτε φυτευθὲν ἀπ᾿ ἀρχῆς κακῶς, οὔτε ἀπαγορευθὲν φθονερῶς» (Εἰς τὰ Θεοφάνεια, Λόγος ΛΗ΄, PG 36, 324BC). Δηλαδή, ὁ Θεός δέν φύτεψε ἕνα δένδρο μέ κακό σκοπό καί μέ κακή πρόθεση, οὔτε ἀπαγορεύει στούς πρωτοπλάστους –γιατί αυτό λένε μερικοί μέχρι σήμερα- να δοκιμάσουν τόν καρπό του δένδρου, γιατί φθονοῦσε τούς πρωτοπλάστους, ὥστε νά μή γνωρίσουν τήν πραγματικότητα καί τήν ἀλήθεια. Αὐτά εἶναι κακοήθη καί ἀνόητα.

   Τότε λοιπόν τί;

   Τό δένδρο αὐτό τῆς γνώσεως, παιδιά, γιά τό ὁποῖο θα μιλήσουμε ἀρκετά, ἦταν καλό δένδρο. Καί μία ἡμέρα οἱ ἄνθρωποι θά δοκίμαζαν ἀπό τόν καρπό του δένδρου αὐτοῦ. Ἀλλά πότε; Ὄχι τότε πού ὁ Θεός τούς τό ἀπαγόρευσε. Τήν γνώση αυτή θά τήν ἀποκτοῦσαν ἀργότερα.

   Θά σᾶς διαβάσω κάτι ἀπό τόν ἅγιο Θεόφιλο Αντιοχείας. Βέβαια χρησιμοποιῶ ἀρχαῖα κείμενα, τά ὁποῖα ὅμως σᾶς τά μεταφράζω. Ξέρω ὅτι τελευταῖα δέν ἔχετε ἴσως πολλή ἐπαφή μέ τά ἀρχαῖα κείμενα, καί σᾶς δυσκολεύουν· πρέπει ὅμως νά ἔχετε.

   Μέ τήν εὐκαιρία σᾶς λέω νά μήν παύσετε νά ἔχετε μία ἐπαφή μέ τά ἀρχαῖα κείμενα, ἔστω κι ἄν δέν κάνετε αρκετά στό σχολεῖο σας. Σε λίγο δέν θά μπορεῖτε να καταλαβαίνετε οὔτε τήν κοινή λεγόμενη γλώσσα του Εὐαγγελίου, δηλαδή τή δημοτική. Τό Εὐαγγέλιο στην εποχή του γράφτηκε στη δημοτική τό γνωρίζετε αυτό;

   Οἱ ἄγνωστες λέξεις τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι πολύ λίγες· δέν εἶναι πολλές. Ἕνας πού γνωρίζει καθαρεύουσα καταλαβαίνει πολύ καλά τό Εὐαγγέλιο, τουλάχιστον γραμματικά. Ὄχι έννοιολογικά γραμματικά. Το ξέρετε λοιπόν ὅτι δέν θά μπορεῖτε να διαβάσετε οὔτε Καινή Διαθήκη; Ἡ Παλιά Διαθήκη, ὡς μετάφραση, εἶναι του 3ου αιώνα π.Χ., καί εἶναι ἡ ἑλληνιστική γλώσσα, εἶναι ἡ γλώσσα τῆς διασπορᾶς, δηλαδή ή γλώσσα ἡ ἑλληνική πού μιλοῦσαν ἔξω ἀπό τήν ηπειρωτική Ελλάδα, ὅπως στήν Αἴγυπτο, γιατί ἐκεῖ ἔγινε ἡ μετάφραση. Δέν εἶναι δηλαδή ἡ ἀττική γλώσσα, ἡ χρυσή γλώσσα, ἡ κλασσική γλώσσα! Ὡστόσο, δέν εἶναι δύσκολες αυτές οἱ γλῶσσες, οἱ διάλεκτοι. (Ὁ π. Ἀθανάσιος δέν ἔχανε τήν εὐκαιρία να τονίζει τη μεγάλη ἀξία τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς· γι' αυτό καί στίς ὁμιλίες του πρῶτα ἀνεγίνωσκε τή Γραφή καί τούς Πατέρες στο πρωτότυπο, καί στή συνέχεια μετέφραζε καί σχολίαζε. Επίσης ἐξέφραζε τήν ἔντονη δυσαρέσκεια και βαθειά του λύπη στη μεθοδευμένη ἀλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς καί στή βαθμιαία απομάκρυνσή μας, κυρίως μέσω τοῦ σχολείου, ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική, που σκοπό ἔχει τήν ἀποξένωση τοῦ λαοῦ μας ἀπό τήν πλούσια πνευματική του παράδοση, τήν αποκοπή του από τις ρίζες του καί τελικά τόν παντελῆ ἀφανισμό τοῦ ἑλληνοχριστιανικού μας πολιτισμού. Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμ. Β΄, Μάθημα 160, ἐκδ. Ἱερ. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2018, σ. 101)

   Λοιπόν, λέει ὁ ἅγιος Θεόφιλος Αντιοχείας: «Τὸ μὲν ξύλον τὸ τῆς γνώσεως αὐτὸ μὲν καλὸν καὶ ὁ καρπὸς αὐτοῦ καλός». Κοιτάξτε τί λέει: Καλό εἶναι τό δέν δρο τῆς γνώσεως, καλός καί ὁ καρπός του.

   Εἶναι δυνατόν νά μήν ἦταν καλό; Ἄν σᾶς ἔκανα τήν ἐρώτηση αυτή, τί θά ἀπαντούσατε ἄραγε;

   Ὁ Θεός, παιδιά, ὅ,τι δημιουργεῖ εἶναι καλό. Ὅταν δημιούργησε τα πάντα, δέν εἶπε ὅτι ὅλα ἦταν «καλά λίαν»; (Βλ. Γέν. 1, 31) Πῶς θά ἦταν δυνατόν λοιπόν να δημιουργήσει ἕνα δένδρο τό ὁποῖο νά εἶναι παγίδα, νά εἶναι κακό. καί οἱ καρποί του νά ἐπιφέρουν κακό;

   Καί συνεχίζει: «οὐ γάρ, ὡς οἴονταί τινες, θάνατον εἶχεν τὸ ξύλον»· διότι οὔτε, ὅπως νομίζουν μερικοί, τό δένδρο περιείχε τόν θάνατο. 

   Θά κάνω ἕνα ἄλλο ἐρώτημα: Εάν οἱ καρποί τοῦ δένδρου εἶχαν τόν θάνατο, ὅπως προειδοποιεῖ ὁ Θεός (θά πεθάνετε, ἅμα θά φᾶτε), τότε ποιός εἶχε βάλει τόν θάνατο στα σπέρματα αὐτοῦ τοῦ δένδρου; Ὁ Θεός. Καί τότε ποιός θά ἦταν ὁ δημιουργός τοῦ θανάτου; Ὁ Θεός! Αλλά ξέρουμε πολύ καλά ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ θανάτου. Μᾶς τό λέει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν» (Σοφ. Σολ. 1, 13), ὁ Θεός δέν ἔκανε τόν θάνατο.

   Τότε πῶς ὁ θάνατος; 

   Ὁ θάνατος μπῆκε ἀπό τόν φθόνο τοῦ διαβόλου καί τήν παράβαση τῆς ἐντολῆς, μέ βάση τήν προαίρεση καί τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ θανάτου ὁ Θεός. Ἄρα, ἐάν δέν εἶναι ὁ Θεός δημιουργός του θανάτου καί ἄν ὁ Θεός δέν δημιουργεῖ τίποτα κακό, πῶς εἶναι δυνατόν αυτό τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ νά ἦταν κακό; Ἄρα ήταν καλό.

   Προχωροῦμε: «οὐ γάρ τι ἕτερον ἦν ἐν τῷ καρπῷ ἢ μόνον γνῶσις». Δέν ὑπῆρχε τίποτα άλλο μέσα στον καρπό παρά μόνο ή γνώση. Τό πιό ξεχωριστό ἐκεῖ στό φάγωμα τοῦ καρποῦ ἦταν ἡ γνώση –θά δοῦμε τί εἶναι αὐτή ἡ γνώση. «ἡ δὲ γνῶσις καλή, ἐπὰν αὐτῇ οἰκείως τις χρήσηται ἡ γνώση ὅμως εἶναι καλή, ὅταν τήν χρησιμοποιήσει κανείς ὅπως πρέπει. 

   »Τῇ δὲ οὔσῃ ἡλικίᾳ ὅδε Ἀδὰμ ἔτι νήπιος ἦν, διό οὔπω ἠδύνατο τὴν γνῶσιν κατ᾽ ἀξίαν χωρεῖν.» (Πρὸς Αὐτόλυκον, 2.25, PG 6, 1092ΑΒ) Ὅμως ὁ Ἀδάμ ἦταν ἀκόμα στη νηπιακή ηλικία· γι' αυτό δέν μποροῦσε νά κάνει χρήση τῆς γνώσεως ἐπάξια.

   Ἔχει πολλά παρακάτω, αλλά θά σᾶς τά πῶ μέ δικά μου λόγια.

   Ὁ Ἀδάμ ἦταν ἀκόμη σε νηπιακή ηλικία. Ὅταν λέει νηπιακή, δέν ἐννοεῖ ὅτι ἦταν νήπιο, αὐτό πού σήμερα λέμε μωρό, ἀλλά νηπιακή ἡλικία θά πεῖ ἀνώριμη. Μέ τήν εὐρεία ἔννοια νηπιακή ἡλικία –προσέξτε- εἶναι καί ἡ δική σας ἡλικία, ἡ ἐφηβική. Μπορεῖ λοιπόνὁ Ἀδάμ νά ἦταν τότε σέ μία ἡλικία ἐφηβική. Ἄν λάβετε δέ ὑπ' ὄψιν ὅτι ἔζησε εννιακόσια τριάντα χρόνια, ἀναμφισβήτητα ἡ ἐφηβική του ἡλικία δέν θά ἦταν ἡ ἡλικία τῆς δεύτερης δεκαετίας τῆς ζωῆς του. Ἐμεῖς μετρᾶμε πιά τά χρόνια μας μέ βάση τό συνολικό μήκος τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, πού σήμερα εἶναι ἑβδομήντα μέ ὀγδόντα χρόνια. Γιά μᾶς ἡ ἐφηβεία εἶναι στη δεύτερη ρη δεκαετία μας, ἐνῶ γιά τόν Ἀδάμ μπορεῖ ἡ ἐφηβεία του νά ἦταν στα πενήντα του χρόνια· δέν ἔχει σημασία. Τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ Ἀδάμ ἦταν ἀκόμη νήπιος, δηλαδή δέν εἶχε πλήρη ωριμότητα· ἀργότερα θά ωρίμαζε.

   Η ωριμότητα ξέρετε πότε ἔρχεται; Θά σᾶς κάνει ἐντύπωση. Ἔρχεται στο τριακοστό ἔτος τῆς ἡλικίας. Θά μέ θυμηθεῖτε. Ὅταν θα φθάνετε σ' ἐκείνη τήν ήλικία, θά μέ θυμηθεῖτε. Δέν εἶναι δέ τυχαῖο τό ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη απαγόρευε τον δημόσιο βίο στόν ἄνδρα κάτω τοῦ τριακοστοῦ ἔτους τῆς ἡλικίας του. Καί ἡ Ἐκκλησία μας απαγορεύει να γίνει κανείς ἱερέας κάτω τῶν τριάντα ἐτῶν. Καί δέν εἶναι τυχαῖο τό ὅτι ὁ Χριστός βγῆκε στόν δημόσιο βίο Του γιά νά κηρύξει ὅταν ἦταν περίπου τριάντα ἐτῶν. Καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, τό ἴδιο ὅταν βγῆκε στόν δημόσιο βίο του, ἦταν τριάντα ἐτῶν. Ἄρα λοιπόν ὁ Ἀδάμ ἦταν σέ μία νηπιότητα, δηλαδή δέν εἶχε πλήρη ωριμότητα. 

   Τώρα συνεχίζω με δικά μου λόγια τα παρακάτω. Ἐδῶ ὁ ἅγιος Θεόφιλος λέει ὅτι ὅταν ἀποκαλύψεις σ' ἕνα νήπιο μερικά μυστικά, δηλαδή ὅταν του δώσεις γνώση, ἡ γνώση αυτή μπορεῖ νά τοῦ προκαλέσει κακό. 

   Για παράδειγμα, λέω σ' ἕνα μικρό παιδάκι: Βλέπεις αὐτό τό κουτάκι; Αυτό το κουτάκι ἔχει σπίρτα μέσα. Βλέπεις αὐτά τά σπίρτα; Λοιπόν, βγάζω ἕνα, –τό παιδάκι αὐτό νά εἶναι πέντε χρονῶν, νά καταλαβαίνει πολύ καλά- καί τοῦ λέω: Δές, παιδάκι μου, καλά-καλά τί θά κάνω τώρα. Τραβῶ τό σπίρτο στο πλάι του κουτιοῦ, καί μέ τήν τριβή αὐτό ἀμέσως ἀναφλέγεται. Τό παιδάκι: Μπάαα!... ἐνθουσιάζεται. Εἶδες, λοιπόν, τρίψαμε αὐτό ἐδῶ καί ἄναψε. Ἔλα τώρα, παιδάκι μου, νά δεῖς καί κάτι ἄλλο. Παίρνω ἕνα χαρτί καί τό βάζω ἐπάνω σ' ἐκεῖνο τό ἀναμμένο σπίρτο. Τό χαρτί ἁρπάζει φωτιά. Τό εἶδες αυτό; Τό εἶδα. Σοῦ ἄρεσε; Μοῦ ἄρεσε. Τό παιδί τί ἀπέκτησε; Μία γνώση. Τήν ἤξερε πρῶτα; Ὄχι. Φεύγω ἐγώ. Τό παιδάκι παίρνει τα σπίρτα... καί καίει το σπίτι!... Συνηθισμένη ἱστορία. 

   Τί σημαίνει αὐτό; Αυτό, παιδιά, εἶναι μία γνώση. Παρακαλῶ, προσέξτε· τώρα σᾶς ἑτοιμάζω νά ἀκούσετε μερικά δύσκολα πράγματα· ἐδῶ εἴμαστε στην καρδιά ἑνός μυστηρίου.

   Ἡ γνώση πάντοτε ὠφελεῖ; Ὄχι· ἡ γνώση ὠφελεῖ μόνο υπό προϋποθέσεις.

   Σᾶς θυμίζω τόν μύθο τοῦ Προμηθέως. Ξέρετε τί εἶναι αὐτός ὁ μύθος; εἶναι ἕνας ἀντίλαλος αὐτοῦ τοῦ δένδρου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ, ἔξω ἀπό τή βιβλική ἱστορία, πού, μ' ἕναν ἀληθινά θαυμάσιο τρόπο ὁ Αἰσχύλος διασώζει αὐτόν τόν μύθο μέ ποιητικό τρόπο. Εννοεῖται πώς ὁ Προμηθέας δέν εἶναι ἐπινόηση τοῦ Αἰσχύλου. Ὁ Αἰσχύλος βρῆκε τόν μύθο τοῦ Προμηθέως καί τόν ἔκανε παράσταση, τόν ἔκανε τραγωδία, δηλαδή θεατρικό ἔργο. 

   Ἐκεῖ βλέπει κανείς μία απήχηση, ἕναν ἀντίλαλο ὅσων διηγούμαστε τώρα, που συνέβησαν μέσα στόν Παράδεισο. Ἐκεῖ λοιπόν βλέπει κανείς τό πῦρ αὐτό, πού κλέβει ὁ Προμηθέας ἀπό τούς θεούς, νά γίνεται κακό στούς ἀνθρώπους τελικά. 

   Βέβαια, εἶχε πεῖ στούς ἀνθρώπους ὁ Προμηθέας νά ἀναπτύξουν τις τέχνες. Οἱ τέχνες ὅμως, ἀπό τότε μέχρι σήμερα, ποῦ ἔχουν φθάσει; Ἔχουν φθάσει στήν πυρηνική ενέργεια. Καί ἡ πυρηνική ενέργεια αὐτήν τή στιγμή τί κάνει; Μᾶς ἀπειλεῖ. 

   Ρωτάμε λοιπόν· ἐκείνη ἡ φωτιά πού πῆρε ὁ Προμηθέας ἀπό τόν οὐρανό καί τήν ἔδωσε στούς ἀνθρώπους τί διαστάσεις παίρνει σήμερα; ἀγαθοποιές ἤ κακοποιές; Καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ωριμότητα ἤ τήν ανωριμότητα τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι λοιπόν μεγάλο θέμα αὐτό· δέν εἶναι οὔτε γελοῖο οὔτε ἀστεῖο.

   Λέει ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος, καθώς καί ὁ ἅγιος Θεόφιλος, πώς ἂν μελετούσαμε το βιβλίο τῆς Γενέσεως, τί θα βρίσκαμε μέσα... ὠκεανό γνώσεων και σοφίας, μέσα σ' αὐτές τίς ἁπλές γραμμές! Αυτές, πού κάποιοι άνόητοι καθηγητές καί ἀνόητοι δάσκαλοι –εὐτυχῶς μερικοί- κοροϊδεύουν μέσα στην τάξη και σκανδαλίζουν τα παιδιά, τούς μαθητές τους, λέγοντάς τους ὅτι αὐτά εἶναι παραμύθια! Αλλά δέν εἶναι καθόλου παραμύθια. Καθόλου! Αὐτός ὁ ἴδιος ὁ καθηγητής ἤ ὁ δάσκαλος, ἄν τοῦ θύμιζες τόν μύθο τοῦ Προμηθέα, θα παραδεχόταν μέν ὅτι εἶναι μύθος, ἀλλά δέν θά τόν κορόιδευε, καί θά ἔλεγε ὅτι εἶναι συμβολικός μύθος. 

   Θά τοῦ λέγαμε λοιπόν κι ἐμεῖς: Καί τήν Ἁγία Γραφή συμβολικά νά τήν ἔπαιρνες, ταλαίπωρε καθηγητά, ταλαίπωρε ἐκπαιδευτικέ, και πάλι δέν θά ἔπρεπε νά κοροϊδεύεις· πολύ παραπάνω μάλιστα πού δέν εἶναι συμβολική ἱστορία, αλλά πραγματική. Κάθησε νά τήν μελετήσεις καλά καί νά δεῖς τί σοφία βγαίνει από κεῖ μέσα... πού μέ τόση εὐκολία σπεύδεις να κατηγορήσεις και να κοροϊδέψεις και να σκανδαλίσεις απλές ψυχές -όπως τώρα εἴσαστε ἐσεῖς– εἰς βάρος τοῦ Θεοῦ καί εἰς βάρος τῶν μαθητῶν φυσικά. 

   Λοιπόν, παιδιά, ἐπανέρχομαι. Αφήνω τόν ἅγιο Θεόφιλο Αντιοχείας καί ἔρχομαι στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, πού θά μᾶς πεῖ κάτι πολύ σπουδαῖο. Προσέξτε πολύ: «Τὸ δὲ τῆς τοῦ καλοῦ τε καὶ κακοῦ γνώσεως ξύλον ἡ τῆς πολυσχιδοῦς θεωρίας διάγνωσις». Τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ εἶναι ἡ διάκριση τῆς πολυμερούς παρατηρήσεως. Ποιᾶς παρατηρήσεως; «Αὕτη δέ ἐστιν ἡ τῆς οἰκείας ἐπίσγνωσις φύσεως»· εἶναι ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας, τοῦ ἀνθρώπου, ἡ γνώση τῆς φύσεώς μας, ποιός εἶμαι ἐγώ. Αὐτή εἶναι ἡ γνώση· ἡ γνώση ποιός εἶμαι ἐγώ, ὁ ἄνθρωπος. 

   Καί συνεχίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (8ος αιώνας μ.Χ.): «Πασῶν δὲ τῶν ἐννοιῶν καὶ θεωριῶν τούτων ἡ καθ᾿ ἡμᾶς ὑψηλοτέρα πέφυκεν, ἡ τῆς ἡμετέρας φημί συστάσεως, ὥς φησιν ὁ θεῖος Δαυίδ· "ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ", τουτέστιν "ἐκ τῆς ἐμῆς κατασκευῆς". Επισφαλὴς δὲ αὕτη τῷ Ἀδὰμ ὑπῆρχε νεοπαγεῖ ὄντι, δι᾽ ἃς εἴπομεν αἰτίας». (Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, Περὶ Παραδείσου, κεφ. ΚΕ', PG 94, 916D-917BC. Πρβλ. Ψαλμ. 138, 6)

   Δηλαδή: Ἀπ᾿ ὅλες τίς ἔννοιες κι ἀπ' ὅλες τίς θεωρίες –θεωρία μέ τήν ἔννοια τοῦ βλέπω– ἀπ' ὅ,τι δηλαδή μποροῦσε νά βλέπει ὁ Ἀδάμ καί νά ἐννοιολογεῖ, ἡ πιο υψηλή παρατήρηση καί ἡ πιό σπουδαία ἔννοια ἦταν ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του, ὅπως λέει ὁ προφήτης Δαβίδ· ἀπό τήν γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μου θαυμάζω τήν σοφία Σου. Αὐτή ὅμως ἡ γνώση ἦταν ἐπικίνδυνη γιά τόν Ἀδάμ, πού ἦταν ἄπειρος, γιά τούς λόγους πού ἐκθέσαμε. 

   Διότι, πράγματι, εἶναι ἁπλό· θά σᾶς τό δείξω ἀμέσως. Ὁ ἄνθρωπος βλέπει τόν ἥλιο, βλέπει τή σελήνη, βλέπει τά ἀστέρια. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνώτερος ἀπ' αὐτά. Βλέπει τά ζῶα, βλέπει τα φυτά. Ὁ ἄνθρωπος εἰναι ανώτερος ἀπό τά ζῶα καί ἀπό τά φυτά. Συνεπῶς, ποιά εἶναι ἡ ὑψηλοτέρα θεωρία και ποιά εἶναι ἡ ὑψηλοτέρα ἔννοια; Ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὅταν ὅμως σκύψει να δεῖ τόν ἑαυτό του, ὄντας ανώριμος, η γνώση τότε εἶναι ἐπικίνδυνη. Ἐδῶ λέει πώς ὁ Ἀδάμ ἦταν νεο παγής, δηλαδή καινούργιος, νεοσύστατος, ἄπειρος· δέν μποροῦσε νά ξεχωρίσει μερικά πράγματα, ἐπειδή δέν τά γνώριζε, καί τήν ἔπαθε! 

   Δηλαδή, συγκεκριμένα, ποιά εἶναι αὐτά τά πράγματα; Ἀκοῦστε. Λέει ὅτι ἡ κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ σύσταση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό μυστικό τῆς γνώσεως. Ἀλλά δέν ἔπρεπε ὁ Ἀδάμ ἀκόμη να γνωρίσει τόν ἑαυτό του. Δέν ἔπρεπε. Εγώ θά σᾶς ἔλεγα ὅτι εἶναι μόνο δύο. Εἶναι πολλά· ἀλλά θα πάρω δύο, τά κυριότατα. Τό ἕνα εἶναι ἡ ἐλευθερία, ἡ δυνατότητα ἐλευθερίας, καί τό ἄλλο ἡ δυνατότητα θεώσεως. Ἀπόδειξη, ὅτι ὁ διάβολος πόνταρε πάνω σ' αὐτά, στόχευσε πάνω σ' αὐτά. Καί τί τούς εἶπε; Σᾶς εἶπε ὁ Θεός νά μή δοκιμάσετε, γιά νά μή γίνετε θεοί (Βλ. Γέν. 3, 4-5). Ἦταν δέ ἀκριβῶς τό ἀντίθετο! γιά νά γίνετε θεοί ἦταν ἡ ἀλήθεια. 

   Καί ὁ Ἀδάμ σκέφτηκε: Ἄ, ὥστε λοιπόν μπορῶ νά φάω. Δέν θά ἔρθει το χέρι τοῦ Θεοῦ, τήν ὥρα πού ἐγώ θα κόβω τόν καρπό, ... νά μέ βουτήξει ἀπό τόν σβέρκο –λαϊκή ἔκφραση– καί νά μοῦ πεῖ «Ε, στάσου! Δέν σοῦ εἶπα νά μήν φᾶς ἀπό τό δένδρο αὐτό;...», ὅπως θά ἅρπαζε ὁ χωροφύλακας ἕνα μικρό παιδί τήν ὥρα πού πάει να κλέψει ἀπό ἕνα περίπτερο.

   Ἐκεῖ ὁ Ἀδάμ ἀντελήφθη ὅτι δέν ὑπάρχει κανένα χέρι νά τόν ἐμποδίσει. Ἄ, ὥστε λοιπόν εἶμαι ἐλεύθερος! Δέν τό ἤξερα!... Ἔφαγε τόν καρπό. Τόν πήρε, τόν εἶδε... Θά τά δοῦμε ὅταν θά μιλήσουμε αναλυτικά ἐκεῖ γιά τήν Εὔα, πού τῆς φάνηκε πολύ ὡραῖος ὁ καρπός· εύγευστος, ὡραῖος! Ἔκοψε, ἔδωσε καί στόν Αδάμ. Εἶδε ὅτι δέν γίνεται τίποτα. Α, ἔχω λοιπόν τή δυνατότητα να κόψω. Εἶμαι ἐλεύθερος!... 

   Πεῖτε σ' ἕνα παιδί αὐτό πού λένε σήμερα στήν ἐποχή μας, ὅτι εἶναι ἐλεύθερο να κάνει ὅ,τι θέλει! Πείτε του ὅτι τοῦ γράψατε τήν περιουσία σας, τώρα πού εἶναι ἔφηβος! Σᾶς λέει ἡ μητέρα σας καί ὁ πατέρας σας ὅτι σᾶς ἔχουν γράψει χωράφια καί σπίτια! Ἐσεῖς τί θά κάνετε; Μόλις ἡ μητέρα σας κι ὁ πατέρας σας σᾶς μαλώσουν γιά κάτι, ἐπειδή, ἄς ποῦμε, αργήσατε λίγο να γυρίσετε στο σπίτι –για στάσου! γιατί ἄργησες;– ἐσεῖς ἴσως ἀπαντήσετε: Μή μοῦ πολυφωνάζετε... γιατί ἐγώ ἔχω δική μου περιουσία!... Ορίστε! 

   Εἶναι δέ παρανενοημένο πράγμα... εἶναι φοβερό πράγμα... –προσέξτε– τό νά ποῦν οἱ γονεῖς στό παιδί τους σοῦ γράψαμε ἕνα χωράφι, ἕνα σπίτι, ἤ ἔχεις στό ταμιευτήριο τόσα χρήματα... Καήκανε! 

   Εἶναι καλό αὐτό πού κάνουν οἱ γονεῖς; δηλαδή τό να γράψουν στα παιδιά τήν περιουσία τους; Βέβαια. Αλλά πότε ὅμως; Ὄχι τώρα πού εἶναι μικρά. Αυτό λοιπόν συνέβη καί μέ τό δένδρο τῆς γνώσεως. Δέν ἔπρεπε ὁ Ἀδάμ νά μάθει ὅτι εἶναι ἐλεύθερος! Δέν ἔπρεπε νά το μάθει τότε! Μάλιστα ἔχει πολλά ἐδῶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, παίρνοντας ὡς παράδειγμα τήν παιδική ηλικία, καί λέει: Ἄν πεῖτε σ᾽ ἕνα παιδί μερικά πράγματα πού δέν πρέπει νά τά μάθει, δέν θά εἶναι σέ κακό του; (Βλ. Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, Περὶ Παραδείσου, κεφ. ΚΕ', PG 94, 1092A-D)

   Πάρτε τό ἄλλο τώρα· τη θέωση. Πεῖτε σ' ἕναν ἄνθρωπο ὅτι ἔχει τή δυνατότητα να γίνει θεός. Τό ἔμαθεαὐτό ὁ ἄνθρωπος· ἰδίως σήμερα το ξέρει καλά! Αλλά,παρά ταῦτα, δέν μπορεῖ νά γίνει θεός μόνος του, δένμπορεῖ νά γίνει θεός χωρίς τόν Θεό. Καί τί κάνει τώρα; ἀποπειρᾶται νά γίνει θεός μέ ἄλλον τρόπο μέ τόνπολιτισμό. Με αυτόν τον τρόπο, παιδιά, προσπαθεῖ νάγίνει θεός, καί εἰδικότερα μέ τήν πυρηνική ενέργεια.

   Τήν πυρηνική ενέργεια ὁ Θεός τήν ἔκρυψε μέσα στήν ὕλη. Ὁ ἄνθρωπος ἀρχικά δέν τή γνώριζε· κατάφερε ὅμως καί τήν ἐλευθέρωσε ἀπό τήν ὕλη, καί τώρα εἶναι στο χέρι του. Σάν νά ξαναμπαίνει στήν Ἱστορία γιά ἄλλη μία φορά τό δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ. Ποιό εἶναι τό δένδρο ἐδῶ; καί ποιός εἶναι αὐτός ὁ καρπός; Δένδρο εἶναι ἡ πυρηνική ενέργεια· καί καρπός εἶναι ἡ γνώση, τό νά μάθουμε τί εἶναι ἡ πυρηνική ενέργεια. Αλλά η γνώση αὐτοῦ τοῦ καρποῦ, πού λέγεται πυρηνική ενέργεια, πρέπει να χρησιμοποιηθεῖ καλά καί ὄχι ἄσχημα. Και καλή χρήση σημαίνει να δεσμεύσει ὁ ἄνθρωπος αὐτήν τήν ἐνέργεια καί νά ἠλεκτροφωτίσει τίς πόλεις, νά ἠλεκτροκινήσει ἐργοστάσια, να φτιάξει... καί τί νά μή φτιάξει! Ἐνῶ ἡ κακή χρήση ποιά εἶναι; νά τήν κάνει βόμβα καί νά τήν πετάει στα κεφάλια τῶν ἄλλων ἀνθρώπων! 

   Πεῖτε μου· αὐτήν τή στιγμή, αυτήν τη στιγμή που μιλᾶμε –Ἰανουάριος 1984– πεῖτε μου, ἡ ἀνθρωπότητα, ὡς πρός τήν πυρηνική ενέργεια, εἶναι ὥριμη ἤ νηπιώδης; Αναμφισβήτητα, εἶναι νηπιώδης· γιατί ανά πάσα στιγμή μπορεῖ νά ριχτοῦν αὐτές οἱ βόμβες, καί νά ἐξολοθρευτούμε. 

   Ρωτάμε λοιπόν· ἔπρεπε τελικά νά βρεῖ ὁ ἄνθρωπος τήν πυρηνική ενέργεια; τόν συνέφερε; Ἀσφαλῶς ὄχι, γιατί θά αυτοκαταστραφεῖ. Ἀπό τήν στιγμή όμως πού παρέβη τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί δοκίμασε ἐκεῖνον τόν πρῶτο καρπό και γνώρισε ὅτι εἶναι ἐλεύθερος καί ὅτι μπορεῖ νά θεωθεῖ, ἀπό κεῖ καί πέρα, παιδιά, τό κακό πῆρε τόν δρόμο του, και δυστυχῶς ὑπάρχει μέχρι σήμερα στόν κόσμο. Αὐτή εἶναι ἡ γνώση τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ. 

   Αλλά εἶναι καί κάτι ἄλλο πολύ σπουδαῖο... πάρα πολύ σπουδαῖο! Προσέξτε. Βέβαια, θα θέλαμε πολύ χρόνο να μιλήσουμε γι' αυτό· δυστυχῶς τό ρολόι τρέχει καί δέν θά τό ἐξαντλήσουμε. 

   Δέν μοῦ λέτε: ἡ ἀνθρώπινη ψυχή έχει κάποιο βάθος; Δυσθεώρητο βάθος! Εἶναι πιό μεγάλο τό βάθος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, παρ' ὅ,τι εἶναι τά βάθη τοῦ σύμπαντος! (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Επιλογή Ψαλμῶν, Τόμος Β΄, Ομιλία 12η, σχόλια στο ψαλμικό «ἄβυσσος ἄββυσσον ἐπικαλεῖται, (41, 8), ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2015, σ. 168. Πρβλ. Σοφ. Σειρ. 42, 18. 20)

   Ἄν ὁ ἄνθρωπος δεῖ τά βάθη του σύμπαντος, τί μπορεῖ νά πάθει; Ἴλιγγο. Ἄν δεῖ τά βάθη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, τί μπορεῖ νά πάθει; Ὑπέρ-ἴλιγγο! 

   Μπορεῖ νά δεῖ ὁ ἄνθρωπος τό ὑποσυνείδητό του; Εἶναι πολύ δύσκολο. Εάν τό δεῖ, θά τρομάξει. Τί θά πάθει; Θά λιποψυχήσει, καί θά ἤθελε να πεθάνει. 

   Γι' αὐτό ὁ Θεός, παιδιά, μετά την πτώση τῶν πρωτοπλάστων, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δοκίμασε τόν καρπό του δένδρου τῆς γνώσεως, ἦρθε να σκεπάσει τη συνείδηση, καί μάλιστα τό τμῆμα ἐκεῖνο τῆς συνειδήσεως γιά νά μιλήσω με σύγχρονη ορολογία- πού λέγεται ὑποσυνείδητο. Νά τό σκεπάσει, νά μήν τό βλέπει ὁ ἄνθρωπος, νά μήν βλέπει τό βάθος τῆς ψυχῆς του, διότι θα τρόμαζε, διότι θά παραιτεῖτο, διότι... πολλά διότι. 

   Ξέρετε ποιοί ἀποφασίζουν να ξεσκεπάσουν τό ϋποσυνείδητό τους; ἐκεῖνοι που καταφεύγουν στήν ἔρημο, οἱ μεγάλοι ἀσκητές· αυτοί μόνο εἶδαν κατάβαθα τό ὑποσυνείδητό τους. Ἀλλά αὐτοί δεν τρόμαξαν, γιατί εἰχαν ὡριμάσει. 

   Ἄν θά ἔλεγε κάποιος καί στήν ἔρημο τί μπορεῖ νά κάνει ἕνας ἀσκητής; θά ἀπαντούσαμε: νά ἀνακαλύψει τό δυσθεώρητο βάθος τοῦ ὑποσυνειδήτου του! Καί τί νά τό κάνει; νά τό καθαρίσει. Καί πῶς νά τό καθαρίσει;...

   Αλλά ἡ ὥρα πέρασε, παιδιά· θά συνεχίσουμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 1984

39η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Το μυστήριο τοῦ κατά Θεόν Γάμου.

†.Όπως εἴδαμε τήν περασμένη φορά, παιδιά, ὁ νυμφαγωγός τῆς Εὔας πρός τόν Ἀδάμ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός· διότι, ὅπως μᾶς λέει τό ἱερό κείμενο, «καὶ ᾠκοδόμησεν ὁ Θεὸς τὴν πλευράν, ἣν ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ Ἀδάμ, εἰς γυναῖκα καὶ ἤγαγεν αὐτὴν πρὸς τὸν Ἀδάμ» (Γέν. 2, 22). Αὐτό σημαίνει ὅτι μόνο κάτι πού γίνεται κάτω ἀπό τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ πρέπει νά ἔχει τή θέση του στη ζωή μας.

   Ὅταν ὁ Ἀδάμ εἶδε τή γυναίκα νά τοῦ τήν ὁδηγεῖ ὁ Θεός, εἶπε τά περίφημα ἐκεῖνα λόγια: «ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (Γέν. 2, 24). Αὐτά τά λόγια πού εἶπε ὁ Ἀδάμ εἶναι ἀλήθεια προφητικά, τά ὁποῖα θεμελιώνουν αὐτόν τόν θεσμό τοῦ Γάμου. Νά σᾶς τά ἀποδώσω μέ δύο λόγια: Ἐξαιτίας αὐτοῦ θά ἀφήσει ὁ ἄνθρωπος τόν πατέρα του καί τήν μητέρα του καί θά ἑνωθεῖ μέ τή γυναίκα του, καί θά εἶναι οἱ δύο σε σάρκα μία.

   Από ποῦ ὅμως γνώριζε ὁ Ἀδάμ, βλέποντας τηνΕὔα, ὅτι αὐτό πού εἶπε θά συνέβαινε ὡς γάμος; Διότι ἀκόμη δέν εἶχε συμβεί τίποτα γύρω από το θέμα του γάμου, δεδομένου ὅτι ἦταν ἡ πρώτη φορά πού ἔβλεπε τήν Εὔα, καί γάμος δέν εἶχε συμβεῖ μέσα στόν Παράδεισο. Αναμφισβήτητα ἦταν λόγια προφητικά.

   Ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «πόθεν ᾔδει τὰ μέλλοντα; ... ἐπεὶ μέχρις ἐκείνου καθάπερ ἄγγελοι οὕτω διῃτῶντο ἐν τῷ παραδείσῳ ... προφητικοῦ χαρίσματος μετέχων... ἅπαντα ταῦτα ἑώρα» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία ΙΔ', PG 53, 125). Από που γνώριζε τά μελλοντικά; Διότι μέχρι τότε ὁ Ἀδάμ ζοῦσε σάν ἄγγελος μέσα στόν Παράδεισο. Βεβαίως, ὅταν λέμε ὅτι ζοῦσε σάν ἄγγελος, δέν ἐννοοῦμε ὅτι ὁ γάμος εἶναι δαιμονικός... αλλά επειδή στούς ἀγγέλους δέν ὑπάρχει γάμος, γι' αυτό λέμε ὅτι ζοῦσε σάν ἄγγλος. Από που λοιπόν γνώριζε ὁ Ἀδάμ ὅτι θά συνέβαινε ἀπό 'δῶ καί πέρα ὁ γάμος; Ὅλα αὐτά φυσικά ἦταν μία προφητική θεώρηση, ἔβλεπε προφητικά.

   Σᾶς εἶχα πεῖ παλαιότερα ὅτι ἕνα ἀπό τά προσόντα τοῦ Ἀδάμ ἦταν καί τό προφητικό, ἦταν καί προφήτης, δηλαδή εἶχε τό προφητικό χάρισμα, και μπορούσε να βλέπει καί ἐκεῖνα πού θά γίνονταν στο μέλλον καί ἐκεῖνα πού ἔγιναν στο παρελθόν, ὅπως καί στό παρόν. Αὐτά λέγαμε μιά περασμένη φορά. (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μάθημα 33ο, ἐκδ. Ἱερ. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2017, σσ. 201-202)

   Αλλά ἂς δοῦμε τά λόγια αυτά, τα βαρυσήμαντα πραγματικά, τά ὁποῖα ισχύουν μέχρι σήμερα. 

   Λέει: «ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα». Τί σημαίνει «ἕνεκεν τούτου»; Σημαίνει ὅτι λόγῳ τῆς στενής σχέσεως ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τή γυναίκα, θά ἀφήσουν τόν πατέρακαί τή μητέρα τους! Ποιά εἶναι αὐτή ἡ στενή σχέση; Τό εἴδαμε τήν προπερασμένη φορά· ὅτι δηλαδή ὁ Θεός δημιούργησε τη γυναίκα ἀπό τήν πλευρά του Αδάμ. Συνεπῶς ὑπάρχει μία στενότατη σχέση, ἀπό τήν στιγμή πού ἡ γυναίκα εἶναι σάρκα ἀπό τή σάρκα του Αδάμ καί ὀστᾶ ἀπό τά ὀστᾶ του. 

   Θά ἤθελα νά προσέξετε πολύ το σημερινό μάθημά μας, γιατί ἔχει μερικά σημεῖα πού εἶναι θεμελιώδη καί ταυτοχρόνως παρεξηγημένα. «ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα»· ἐξ αἰτίας αὐτοῦ τοῦ στενοῦ συνδέσμου τοῦ ἄνδρα μέ τήν γυναίκα, θά ἀφήσει ὁ ἄνθρωπος τούς γονεῖς του –εἴτε ὁ ἄνδρας εἴτε ἡ γυναίκα- θά ἀφήσει τόν πατέρα καί τή μητέρα του. Τί σημαίνει αὐτό τό «καταλείψει»; 

   Πρίν από μερικά χρόνια μέ εἶχε επισκεφθεῖ κάποιος, μορφωμένος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἦταν θυμωμένος μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο! Αὐτός ἐρχόταν πάνω στο Μοναστήρι συνήθως για κυνήγι. Δηλαδή εἶχε ἕνα όπλο κυνηγητικό, ἐρχόταν μέ τό αυτοκίνητό του καί πήγαινε λίγο πιό πάνω στο βουνό γιά νά κυνηγήσει. Ερχόταν πάντοτε μέ τή μητέρα του. Ἄν καί ἦταν παντρεμένος, ἐρχόταν πάντα μέ τή μητέρα του! 

   Μιά φορά τοῦ λέω: Ἡ σύζυγός σας ποῦ εἶναι; Εἴπατε ὅτι εἶστε παντρεμένος· ἡ σύζυγός σας ποῦ εἶναι; 

   Α, μοῦ λέει, δέν θέλει ἐκείνη νά ἔρχεται ἐδῶ πάνω καί τά λοιπά. 

   Τοῦ λέω: Δέν τό νομίζω. Τῆς τό εἴπατε; 

   Ἄ, ὄχι, ὄχι, μοῦ λέει, δέν χρειάζεται νά ἔρχεται. 

   Ἐρχόταν λοιπόν πάντοτε μέ τή μητέρα του! 

   Ἡ ταλαίπωρη ἐκείνη, καθισμένη μέσα στο αυτοκίνητο, περίμενε πότε θά ἐπιστρέψει ο γιός της από τό κυνήγι πού πήγαινε στο βουνό, γιά νά μπεῖ στό αυτοκίνητο καί νά φύγουν πάλι πίσω γιά τή Λάρισα. 

   Κάποτε πιάσαμε κουβέντα γύρω από τό χωρίο αὐτό τῆς Γενέσεως. Καί ἐπειδή τό ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος Παῦλος αὐτό τό χωρίο, μέ τά λόγια πού εἶπε ὁ Ἀδάμ ὅταν εἶδε τήν Εὔα, αἰσθανόταν πολύ άσχημα καί ἔλεγε πολλά ἐναντίον τοῦ ἀποστόλου Παύλου, γιατί δέν μποροῦσε νά ἀντιληφθεῖ αὐτήν τήν ἔννοια του «καταλείψει ἄνθρωπος τον πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα»! 

   Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἦταν κολλημένος θά λέγαμε, προσκολλημένος στη μητέρα του, καί αἰσθανόταν ὅτι αὐτά τά λόγια ἐδῶ τῆς Ἁγίας Γραφῆς τόν ἀνάγκαζαν νά ἀφήσει τή μητέρα του και να κοιτάξει τή γυναίκα του. Γι' αὐτό καί ἔλεγε πολλά εναντίον τοῦ ἀποστόλου Παύλου! Φοβερή παρανόηση! Κι ὅταν ἐγώ θέλησα να τοῦ ἐξηγήσω, τά ἔβαλε καί μ' ἐμένα, διότι πραγματικά δέν καταλάβαινε. 

   Ξέρετε πόσα πράγματα εἶναι παρεξηγημένα; 

   Διάβαζα χθές το βράδυ ἀπό τόν ἱερό Χρυσόστομο μερικά ἀπ' αὐτά πού ἔχω νά σᾶς πῶ, και μιλάει μέ μία γλώσσα πολύ καθαρή, δηλαδή μέ πολλή ἀκρίβεια, σέ βαθμό πού ἴσως κάποιος θα μποροῦσε νά σκανδαλισθεῖ. Καί λέει μάλιστα: Δεν νομίζω κάποιος ἀπό σᾶς να σκανδαλισθεῖ!... Δεν νομίζω να ντρέπεται κανείς με αὐτά πού ἀκούει από μένα!... Ντροπή εἶναι ὅλα ἐκεῖνα πού κάνετε, οἱ διασκεδάσεις καί οἱ ἀσωτεῖες, γύρω ἀπό τό θέμα τοῦ γάμου, καί ἀναφέρεται σέ μερικά ἔθιμα ἐκεῖ, στήν πόλη πού ἦταν, κι αὐτά κατηγορεῖ. Αὐτά πού σᾶς λέω, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, εἶναι σωστά πράγματα. Ἄν ὅμως ἐσεῖς εἴσαστε πονηροί, αὐτά δέν εἶναι πονηρά. Αλλά ἦρθε ἡ πονηρία νά μᾶς κάνει νά αἰσθανόμαστε ντροπή γιά τό θέμα τοῦ γάμου. (Βλ. Εἰς τὴν Πρὸς Κολοσσαεῖς ἐπιστολὴν, Ϛ', PG 62, 388-389: «Οἶδα ὅτι πολλοὶ αἰσχύνονται τοῖς λεγομένοις ... Τί αἰσχύνῃ τῷ τιμίῳ; τί ἐρυθριᾷς ἐπὶ τῷ ἀμιάντῳ; Ταῦτα αἱρετικῶν ἐστι, ταῦτα τῶν τὰς πόρνας ἐπεισαγόντων ... Βούλομαι δεῖξαι ὅτι οὐ χρὴ ἐπὶ τούτοις αἰσχύνεσθαι, ἀλλὰ τούτοις οἷς ποιεῖτε· σὺ δὲ ἐπ᾿ ἐκείνοις αἰσχύνεσθαι ἀφείς, τούτοις αἰσχύνῃ· οὐκοῦν τοῦ Θεοῦ καταγινώσκεις τοῦ οὕτω θεσπίσαντος.». Πρβλ. Εἰς τὴν Α' Πρὸς Κορινθίους ἐπιστολήν, PG 61, 320: «... οὐ γὰρ λόγων σεμνότητι καλλωπίζεσθαι βούλομαι, ἀλλὰ ποιῆσαι σεμνοὺς τοὺς ἀκούοντας»).

   Σκεφτεῖτε, παιδιά, ὅτι τέτοια θέματα πού ἀναφέρονται στον γάμο, πολλές φορές αἱρετικοί δημιούργησαν καταστάσεις ντροπῆς ἤ καταστάσεις ἀπεχθείας, σιχάματος, λέγοντας ὅτι αὐτά δέν εἶναι καλά πράγματα. (Τέτοιοι αἱρετικοί ἦταν οἱ Γνωστικοί, πού, ὡς δυαρχικοί, ἀπέρριπταν τήν ὕλη, ὡς φορέα τοῦ κακοῦ. Πίστευαν πώς πρέπει νά ἀπονεκρώσουν και καταστρέψουν τήν ὕλη μέ δύο τρόπους· ἤ μέ τήν ἀνηθικότητα καί ἀκολασία ἤ μέ τήν αὐστηρή εγκράτεια. Σύνθημά τους τό "παραχρῆσθαι τῇ σαρκὶ δεῖ". Οἱ πρῶτοι –ὅπως οἱ Νικαλαΐτες- ἐπιδίδονταν σε κάθε είδους ἀκολασία, ἐνῶ οἱ δεύτεροι - ὅπως οἱ Ἐγκρατίτες- κήρυτταν τήν ὑποχρεωτική αποχή από τόν γάμο κι ἀπό κάποιες τροφές. Όπως γράφει ὁ ἅγ. Ἐπιφάνιος Σαλαμῖνος, «Τὸν γάμον σαφῶς τοῦ διαβόλου ὁρίζονται. Ἔμψυχα δὲ βδελύσσονται ἀπαγορεύοντες, οὐχ ἕνεκεν ἐγκρατείας οὔτε πολιτείας, ἀλλὰ κατὰ φόβον καὶ ἰνδαλμὸν τοῦ μὴ καταδικασθῆναι ἀπὸ τῆς τῶν ἐμψύχων μεταλήψεως.» (Πανάριον 47, 1. PG 41,852Β. Ἐπίσης, οἱ Μοντανιστές, οἱ Ἐσσαῖοι καί οἱ Μανιχαῖοι κήρυτταν τήν ἀποχή ἀπό τόν γάμο, γιά νά μήν οριστικοποιήσουν τό ἤδη ὑπάρχον κακό. Σ' αυτό συνέβαλε καί ἡ πλατωνική καί νεοπλατωνική θεωρία γιά τόν κατώτερο κόσμο τῶν αἰσθητῶν, σε σχέση μέ τόν νοητικό κόσμο, ἡ ὁποία προώθησε τήν αγαμία καί περιφρόνη σε κάθε ὑλική καί σωματική ἐπιθυμία. Βλ. Α' Τιμ. 4, 1-4).

   Ὁ Θεός ὅμως δέν δημιουργεῖ σιχαμερά πράγματα· ἀλλά ἐπειδή διαστράφηκαν τα πράγματα μέσα μας, ἐπειδή δυστυχῶς κατέβηκε το μεγάλο αυτό θέμα του γάμου στο πεζοδρόμιο και διακωμωδεῖται μέ κάθε τρόπο καί διασύρεται και βρωμίζεται ποικιλοτρόπως, ἕνας ἄνθρωπος πού εἶναι λίγο ντροπαλός, αἰσθάνεται ντροπή τώρα καί γιά τό μυστήριο τοῦ Γάμου, ἐνῶ αὐτό δέν εἶναι σωστό. 

   Ἔτσι λοιπόν κι αὐτός ὁ ἄνθρωπος παρεξήγησε τά πράγματα. 

   Ἄς δοῦμε ὅμως αὐτό τό «καταλείψει», παιδιά, τί σημαίνει. 

   Δέν πρόκειται για ηθική εγκατάλειψη των γονιών·ὅτι δηλαδή θά ἀφήσουμε τούς γονεῖς μας, θά τούς ἐγκαταλείψουμε, δέν θά φροντίσουμε γι' αὐτούς, καί θά πάρουμε τή γυναίκα μας καί θά φύγουμε, ἤ καί ἡ γυναίκα θ᾿ ἀφήσει τούς γονείς της καί θά σηκωθεῖ νά φύγει· δέν ἐννοεῖ αὐτό ἀλλά σημαίνει μία ἐγκατάλειψη σαρκική. 

   Θά μοῦ πεῖτε: Τί εἴδους ἐγκατάλειψη σαρκική μπορεῖ νά ἔχει ἕνα παιδί μέ τούς γονεῖς του; 

   Νά σᾶς πῶ προσέξτε. Τό παιδί, ὅταν γεννιέται, εἶναι συνδεδεμένο μέ τή μάνα του μέ τόν λεγόμενο ὀμφάλιο λῶρο. Τί εἶναι αὐτός; Εἶναι ὁ σωλήνας ἐκεῖνος διά τοῦ ὁποίου το παιδί τρέφεται μέσα στα σπλάχνα τῆς μάνας του. Τότε ἐκεῖ, στο μαιευτήριο, κόβουν τόν ὀμφάλιο λῶρο εἶναι ὁ γνωστός μας ἀφαλός –ἀπό τό ομφαλός. Τόν στρίβουν, τόν δένουν, καί τελείωσε· ἀποκόπηκε ἀπό τή μάνα του τό παιδί. Μέχρι ἐκείνη τή στιγμή τό παιδί ἦταν ἑνωμένο μέ τή μητέρα του μέ τόν ὀμφάλιο λῶρο. Κόπηκε ὅμως, τόν κόψαμε, καί ἔτσι τό παιδί εἶναι ἀνεξάρτητο πλέον από τη μάνα του. 

   Δυστυχῶς ὅμως πάρα πολλοί ἄνθρωποι, ἐνῶ στό μαιευτήριο κόπηκε ὁ ὀμφάλιος λῶρος τους, ζοῦν σάν να μένουν ἑνωμένοι μέ τόν ομφάλιο λῶρο τῆς μάνας τους σ' ὅλη τους τή ζωή! Αν υποτεθεῖ ὅτι κάνουν ἕνα ταξίδι πέντε χιλιομέτρων, ξαμολιέται –μέ συγχωρεῖτε πού μιλάω ἔτσι– ξαμολιέται ὁ ὀμφάλιος λῶρος του καί γίνεται πέντε χιλιόμετρα! 

   Ξέρετε τί θέλω νά πῶ μέ αὐτό; Ὅπου καί νά πάει ὁ ἄνθρωπος, ἡ μαμά μου!... καί ὁ μπαμπάς μου!... Τό να τιμήσουμε τούς γονεῖς μας, ὅπως θά σᾶς πῶ λίγο πιό κάτω, εἶναι ἄλλη παράγραφος· ἀλλά τό νά ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐξάρτηση σε παθολογικό βαθμό, ἰδίως σέ μεγάλη ἡλικία, εἶναι ἀκατανόητο! 

   Ὑπάρχει ἀκόμη καί μία συναισθηματική, θά λέγαμε, προσκόλληση στούς γονεῖς. Πάρα πολλές φορές συμβαίνει δυστυχῶς, ἕνας ἄνθρωπος, ἕνας ἄνδρας πού θα παντρευτεῖ μιά γυναίκα –ἤ καί ἀντιστρόφως, μία γυναίκα πού θα παντρευτεῖ ἕναν ἄνδρα– δέν κοιτάζει αὐτός ὁ ἄνθρωπος να συννενοηθεῖ μέ τή γυναίκα του, ἀλλά κοιτάζει νά συννενοηθεῖ μέ τή μητέρα του και μέ τον πατέρα του. Ξέρετε πόσο κακό πράγμα εἶναι αὐτό; Ἡ γυναίκα μένει ἀποῦσα στη γωνιά της... περιμένει τώρα νά κάνει τί; πῶς νά συννενοηθεῖ; Ὄχι· ὁ ἄνδρας θά συννενοηθεῖ μέ τή μητέρα του γιά τό τί θά μαγειρέψουν, ποῦ θά πᾶνε, τί ἔξοδα θά κάνουν... ὅλα μέ τήν μητέρα του και με τον πατέρα του Η γυναίκα; τίποτα· στή γωνιά ἡ γυναίκα· ἡ γυναίκα σάν ὑπηρέτρια! 

   Δέν ξέρω ἄν τό φαινόμενο αυτό τό ἔχετε συναντήσει. Δέν ἀποκλείεται καί μέσα στό ἴδιο τό σπίτι σας να τό ἔχετε συναντήσει τό φαινόμενο αυτό. Ξέρετε τί σημαίνει; ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἑνωμένος ἀκόμα μέ τόν ὀμφάλιο λῶρο τῆς μάνας του. Εἶναι κακό; Κάκιστο! γιατί ὁ γάμος αὐτός εἶναι ἀποτυχημένος. 

   Ὅταν λοιπόν λέει ἐδῶ «καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα», σημαίνει ὅτι δέν μπορεῖ πιά ὁ ἔγγαμος νά ἐξαρτᾶται ἀπό τή μητέρα του καί τόν πατέρα του. Ἄλλο πράγμα ή συμβουλή τους, καί ἄλλο πράγμα ἡ ἐπέμβασή τους. Ἄλλο πράγμα νά τούς ρωτήσεις κάτι, καί ἄλλο πράγμα νά ἐξαρτᾶσαι ἀπό αὐτούς. Εἶναι φοβερό πράγμα. Αὐτό ἐννοεῖ ἡ Ἁγία Γραφή. Τό καταλάβατε; 

   Ἐάν αυτό τό «καταλείψει» το καταλάβετε πολύ καλά, θά λύσετε πολλά προβλήματα στον μελλοντικό σας γάμο. Να το ξέρετε αυτό. Διότι δέν εἶναι δυνατόν ποτέ στόν Θεό νά ὑπάρχουν ἀντιφάσεις. Ἐκεῖνος πού νομοθέτησε τήν ἐντολή «τίμα τον πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς» (Εξοδ. 20, 12. Δευτ. 5, 16) δέν εἶναι δυνατόν αὐτός ὁ νομοθέτης νά μιλάει καί νά λέει ἐδῶ «καταλείψει» καί νά ἐννοεῖ δύο ἀντιφατικά πράγματα. 

   Καί τό δυστύχημα εἶναι ὅτι πολλές φορές –όπως θά σᾶς πῶ καί κάτι παρακάτω– ἐπικαλοῦνται οἱ ἄνθρωποι τήν ἐντολή «τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου»! Καί μερικοί τέτοιοι γονεῖς, δεσποτικοί, αὐταρχικοί γονεῖς, κρατοῦν τά παιδιά κοντά τους, ἀκόμα καί ἄν αὐτά ἔχουν γίνει πενήντα καί ἑξήντα χρονῶν!... Εἶναι φοβερό! 

   Μπορεῖτε να φανταστεῖτε να κρατάει ἡ μάνα ἤ ὁ πατέρας σε μεγάλη ἡλικία τα παιδιά κοντά τους –αὐτά νά εἶναι πενήντα καί ἑξήντα χρονῶν, παντρεμένοι ἄνθρωποι, μέ ἐγγόνια και δισέγγονα!– καί νά κρατοῦν αὐτοί ἀκόμα τό ταμεῖο, ἄς ποῦμε, τοῦ σπιτιοῦ;... καί νά τούς δίνουν ἐκεῖνοι χρήματα, καί νά τούς λένε πόσα καί ποῦ θά τά ξοδέψουν;... Φοβερό πράγμα! 

   Αὐτό θέλει νά πεῖ ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφή. Δέν εἶναι ἀντιφατικά αὐτά. 

   Εἶναι καί κάτι ἄλλο ἀκόμη· πρόκειται γιά τό θέμα τῆς ἀγαμίας. Προσέξτε ἐδῶ αὐτό τό σημεῖο. 

   Ὁ Χριστός εἶπε: «ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος» (Ματθ. 10, 37), «καὶ πᾶς ὃς ἀφῆκε πατέρα ἢ μητέρα ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει» (Ματθ. 19, 29). Ἐκεῖνος πού ἀγαπάει, λέει, τή μητέρα του καί τόν πατέρα του πιό πάνω ἀπό μένα, αυτός δέν εἶναι ἄξιος γιά μένα. Καί ἐκεῖνος πού ἄφησε τόν πατέρα του καί τή μητέρα του γιά τό ὄνομά μου, χάριν τοῦ ὀνόματός μου, αὐτός θα πάρει ἑκατονταπλάσια στην παρούσα ζωή, καί στήν ἄλλη ζωή θά κληρονομήσει τήν αἰωνιότητα, τήν αἰώνια ζωή. 

   Τί σημαίνει αυτό; Μήπως ἐδῶ, ὁμοίως, υπάρχει καμμία ἀντίφαση; Μήπως κι ἐδῶ τό «καταλείψει» ἔχει καμμία σχέση; Προσέξτε. 

   Οπωσδήποτε ἔχει. Αὐτό τό «ὁ φιλῶν πατέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος» ἀσφαλῶς ἔμμεσα ἀναφέρεται στο «καταλείψει», που λέμε τόση ώρα, πού εἶπε ὁ Αδάμ. Διότι ἐκεῖνος πού θά ἀγαπάει τη μητέρα του και τόν πατέρα του πιό πάνω ἀπό τόν Θεό δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά εἶναι ἄξιος ἄνθρωπος· μένει κάτω ἀπό τήν σκιά τῶν γονιῶν του. Εἶναι φοβερό. 

   Θά πεῖ στούς γονεῖς του: Ἄκουσε μάνα μου, ἄκουσε πατέρα μου –αὐτό ἀναφέρεται στο θέμα τῆς ἀγαμίας, ὅπως εἶναι ὁ θεσμός τοῦ μοναχισμοῦ–. Σᾶς εὐχαριστῶ πού μέ γεννήσατε, μέ μεγαλώσατε· ἀλλά δέν εἶμαι ἰδιοκτησία σας! Δέν μπορῶ τήν ἀγάπη τή δική σας να τή βάλω πιό πάνω ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θά τή βάλω πιό πάνω, γιατί ἀποτελεῖ καί τό κριτήριο ὅλων τῶν πράξεών μου. Τό ὅτι θ᾽ ἀγαπῶ πιό πάνω ἀπό σᾶς τόν Χριστό δέν σημαίνει ὅτι καί ἐσᾶς δέν θά σᾶς ἀγαπῶ. 

   Καί μάλιστα, ἄν θέλετε, οἱ ἄνθρωποι πού ἀγαποῦν πρῶτα τόν Χριστό καί μετά τούς γονεῖς τους καί ὅλα τ' ἄλλα πρόσωπα στον κόσμο αυτό, αυτοί ἔχουνε γνήσια ἀγάπη καί ὡραία ἀγάπη, σωστή αγάπη, σώζουσα ἀγάπη. Εἶναι λοιπόν δυνατόν ποτέ, παιδιά, καί αὐτό πού σᾶς εἶπα τώρα, τό «ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμέ», νά ἔρχεται σέ ἀντίφαση μέ τό «τίμα τον πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου»;... Αναμφισβήτητα, ὄχι. Διότι ὄχι μόνο επειδή τά εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Νομοθέτης, ἀλλά καί γιατί στήν οὐσία τό πράγμα δέν ἔρχεται σέ ἀντίθεση. Εἶναι αὐτό πού σᾶς ἐξηγῶ τόσην ὥρα. 

   Κι ὅμως, ἐκεῖνοι οἱ γονεῖς πού θά ἤθελαν νά ὑποστηρίξουν τήν ἄποψή τους, τόν αυταρχισμό τους, ἐπικαλοῦνται αὐτό. Δέν λέει ἡ Γραφή «τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου».... 

   Ναί. Δέν λέει ὅμως μόνο αυτό, αγαπητέ. Τήν διάβασες ὅλη τή Γραφή; Απέκτησες τήν ἱκανότητα να διακρίνεις τό πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς; Παίρνεις ἕνα χωρίο, τό ξεκολλᾶς ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, καί τό ἔχεις σάν ἐπιχείρημα;... 

   Λοιπόν. Ὅλα αὐτά, παιδιά,  αναφέρονται ἐπάνω στο «καταλείψει ἄνθρωπος». Σπουδαῖο! 

   Ἐάν ὁ ἄνθρωπος δέν ἀφήσει ψυχολογικά τούς γονεῖς του –ψυχολογικά! ὄχι ἠθικά· γιατί τούς γονεῖς ἔχει χρέος πάντοτε νά τούς φροντίζει- ἐάν δέν τούς έγκαταλείψει, δέν θά ὡριμάσει στόν αιώνα τόν ἅπαντα· θά μείνει ἕνα μωρό, κάνοντας ὅ,τι τοῦ λένε οἱ γονεῖς του. Βάλε τό παλτό σου, θα κρυώσεις βγάλ' το τώρα, γιατί κάνει ζέστη... Πήγαινε ἐδῶ, πήγαινε ἐκεῖ... Κάνε ἔτσι, κάνε ἀλλιῶς...! Γιά στάσου, για στάσου, για στάσου... δέν ὡριμάζει ἔτσι ὁ ἄνθρωπος! 

   Θά πῶ ὅμως ἄλλη μία φορά, γιά νά μήν παρεξηγηθῶ. Μή νομίσετε ὅτι δέν πρέπει ν' ἀκοῦμε τοὺς γονεῖς μας, ὅταν μᾶς συμβουλεύουν· δέν θά πρέπει ὅμως νά ὑπάρχουν καί παρεμβάσεις ἀπό τούς γονεῖς. Ἄλλο ἡ συμβουλή, καί ἄλλο ἡ παρέμβαση πολύ δέ παραπάνω στην περίπτωση πού τό παιδί τους εἶναι ἀφιερωμένο στόν Θεό ἤ παντρεμένο. Δέν ἔχει τό δικαίωμα ὁ γονιός νὰ ἐπεμβαίνει μέσα στή ζωή του ζεύγους ἤ στή ζωή του ἀφιερωμένου παιδιοῦ του. 

   Σ' αὐτούς τούς λόγους του Αδάμ –πού εἶναι λόγοι τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ, παιδιά, διότι τούς ἐπαναλαμβάνει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός- ἔχουμε τή θεμελίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Γάμου. Βλ. Ματθ. 19, 5-6. Μᾶρκ. 10, 7-10. Ἐφεσ. 5, 31-32.)

   Ὁ γάμος λοιπόν ἔχει μία θεολογική θεμελίωση. Εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο τό ὅτι ὁ γάμος ἔχει μία θεολογική θεμελίωση· δέν εἶναι δηλαδή ἁπλῶς ἕνας συνεταιρισμός δυό ἀνθρώπων. 

   Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅτι ὁ Θεός χώρισε τόν ἕνα ἄνθρωπο καί τόν ἔκανε σέ δύο, γιά νά τούς ξαναενώσει πάλι σέ ἕναν! Πῶς τούς χώρισε; Τήν ἡμέρα πού δημιούργησε τήν Εὔα, τί ἔκανε; πῆρε ἀπό τόν Ἀδάμ ΰλη καί ἔκανε τήν Εὔα. Ἡ Εὔα εἶναι ὅ,τι εἶναι ὁ Ἀδάμ· εἶναι τό ἴδιο πράγμα. Τό ἕνα ἔγινε δύο. Αὐτά τά δύο εἶναι ἰσότιμα. Τώρα, αὐτά τά δύο πρέπει πάλι νά ἑνωθοῦν, νά γίνουν πάλι ἕνα. Γι' αὐτό λέει «καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν». Γιατί «εἰς σάρκα μίαν»; Διότι ἀρχικῶς ἦταν μία σάρκα χωρίστηκε, καί τώρα πάλι θά ξαναενωθεῖ. Θά ἑνωθεῖ μέ ποιόν τρόπο; Θά ἑνωθεῖ μέσα στο μυστήριο τοῦ Γάμου. Εἶναι λοιπόν ἡ θεμελίωση πραγματικά θεολογική. (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Πρὸς Κολοσσαείς, Ὁμιλία ΙΒ΄, ΕΠΕ 22, 342: «Τὸ εὐμήχανον τοῦ Θεοῦ τὸν ἕνα εἰς δύο διεῖλε παρὰ τὴν ἀρχήν ... Γυνὴ γὰρ καὶ ἀνὴρ οὐκ εἰσιν ἄνθρωποι δύο, ἀλλὰ ἄνθρωπος εἷς· ... Εἰ ὁ μὲν κεφαλὴ ἡ δὲ σῶμα, πῶς δύο; ... ἀπὸ γὰρ τῆς πλευρᾶς γέγονεν, καὶ ὥσπερ ἡμίτομα δύο ἓν εἰσί». Βλ. π. ᾿Αθανασίου Μυτιληναίου, Το Μυστήριο του Γάμου, Ὁμιλία 3η, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2011.)

   Ἄς δοῦμε μερικά σημεῖα πού μιλοῦν γιά τόν γάμο μέσα στην Αγία Γραφή, καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη. Γιατί, φυσικά, στο σημερινό μας μάθημα, παιδιά, δέν ἔχουμε σκοπό να μιλήσουμε γιά τόν γάμο. Προσέξτε, πρέπει νά τό διευκρινήσω αὐτό. Ἄρα δέν θά ἐξαντλήσουμε το μυστήριο τοῦ Γάμου. Μιά πού κάνουμε τήν ἑρμηνεία τώρα τῶν τριῶν πρώτων κεφαλαίων τῆς Γενέσεως, ἁπλῶς, στην πρόοδο τῶν μαθημάτων μας, συναντᾶμε καί αὐτό τό σημεῖο, καί λέμε μόνο μερικά στοιχεῖα. Ξαναλέω, δέν θά τό ἐξαντλήσω τό θέμα· θά ποῦμε μόνο μερικά στοιχεῖα. 

   Λέει στο βιβλίο τῶν Παροιμιῶν: «οἶκον καὶ ὕπαρξιν μερίζουσι πατέρες παισί, παρὰ δὲ Κυρίου ἁρμόζεται γυνὴ ἀνδρί» (Παροιμ. 19, 14.). Οἱ πατέρες, λέει, χωρίζουν, μοιράζουν στα παιδιά τους σπίτι και περιουσία (ὕπαρξις θά πεῖ περιουσία), ἀλλά ἀπό τόν Κύριο δένεται σφιχτά ἡ γυναίκα μέ τόν ἄνδρα. Ἡ ἄρμοση αυτή, ἡ ἕνωση ανδρός και γυναικός, γίνεται ἀπό τόν Θεό καί μόνο κάτω ἀπό τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

   Οἱ γονεῖς τί ρόλο παίζουν ἐν προκειμένῳ;

   Κανέναν ἄλλον, ἀπό τό νά δώσουνε περιουσιακά στοιχεῖα στά παιδιά τους. Τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν δυό αὐτῶν ἀνθρώπων εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ· δέν εἶναι ἔργο τῶν γονέων. 

   Αὐτό εἶναι πολύ σπουδαῖο γιά ὅλους μας. Διότι βλέπει κανείς ἐδῶ ὅτι τελικά τόν Γάμο τόν ἔχουμε κάνει ἐντελῶς ἀνθρώπινη υπόθεση. Καί μόνο γιατί κάναμε τον Γάμο μας πολιτικό, ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἀφοῦ μπόρεσε να παρεισφρήσει μέσα στη ζωή μας, ἐδῶ στήν πατρίδα μας, ὁ πολιτικός Γάμος, αὐτό καί μόνο δείχνει ὅτι ἔχουμε ἀγνοήσει πιά, δηλαδή έχουμε ξεχάσει αὐτήν τή θεολογική θεμελίωση του Γάμου, καί θέλουμε ὅλα τά πράγματα να τα ρυθμίσουμε μόνοι μας μέσα σ' αυτόν. Αὐτό εἶναι ἐσφαλμένο. Δεν θα ξεχάσετε ποτέ λοιπόν ὅτι «παρὰ Κυρίου ἁρμόζεται γυνὴ ἀνδρί», ἀπό τόν Κύριο ἁρμόζεται, ἑνώνεται ἡ γυναίκα στόν ἄνδρα! 

   Ὁ προφήτης Μαλαχίας, στο 2ο κεφάλαιο, στίχος 14, μᾶς λέει: «καὶ αὕτη –ἡ γυνή– κοινωνός σου -σύντροφός σου– καὶ γυνὴ διαθήκης σου». Πρόσεξε, λέει αὐτή πού ἔχεις παντρευτεῖ ἔγινε γυναίκα σου. 

   Προσέξτε˙ μιλῶ στό ἀρσενικό γένος γιατί αὐτή εἶναι ἡ διατύπωση στην Αγία Γραφή. Πάλι σᾶς ὑπενθυμίζω ὅτι ἰσχύει καί τό ἀντίστροφο. Αὐτή ἡ γυναίκα, λέει, εἶναι κοινωνός σου, εἶναι σύντροφός σου, καί εἶναι ἐκείνη πού ἀνήκει στήν ἴδια θρησκεία. 

   Ἐδῶ προσέξτε μία παρατήρηση.

   Ποτέ μην παντρευτεῖτε ἄνθρωπο πού ν' ἀνήκει σέ ἄλλη θρησκεία! Καί ὄχι μόνο σέ ἄλλη θρησκεία, αλλά οὔτε καί σέ ἄλλο δόγμα, νά εἶναι δηλαδή ἑτερόδοξος· πολύ χειρότερα δέ, σέ ἄλλη θρησκεία. 

   Εἶναι θλιβερό τό νά πεῖ κάποια ὅτι, προκειμένου να παντρευτεῖ ἕναν ἄνθρωπο πού νά εἶναι ἄς ποῦμε μουσουλμάνος, νά γίνει καί ἡ ἴδια μουσουλμάνα. Εἶναι φοβερό! Μην νομίσετε πώς εἶναι σπάνιο. 

   Ἔχουμε βέβαια καί τό ἀντίστροφο φαινόμενο, ἐδῶ στόν χῶρο τόν δικό μας, τόν ἑλληνικό. Ἔρχεται κάτποιος στήν Ἑλλάδα, από τα πέρατα τῆς οἰκουμένης, καί γνωρίζει μιά Ἑλληνίδα. Αὐτός εἶναι, φέρ᾽ εἰπεῖν, Βουδδιστής ἤ Μουσουλμάνος ἤ ὅ,τι ἄλλο, καί γιά νά παντρευτεῖ τήν Ἑλληνίδα, βαπτίζεται. Ὅμως δέν εἶναι δυνατόν νά γίνει θρησκευτικός Γάμος μέ ἀλλόθρησκο ἀποκλείεται ἑκατό τοῖς ἑκατό· γι' αυτό καταφεύγουν στον πολιτικό Γάμο. Βλέπετε; προτιμοῦν νά πάρουν τόν ἄνθρωπο πού θέλουν, κι ἂς μήν ἔχουν τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ!... Εἶναι φοβερό... πολύ φοβερό! 

   Αλλά ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ἀλλάζει το πιστεύω του καί βαπτίζεται μόνο καί μόνο επειδή θέλει νά παντρευτεῖ μιά κοπέλα Ὀρθόδοξη Χριστιανή, αυτό δεί χνει ὅτι ἡ πίστη του στόν Χριστό δέν εἶναι γνήσια. Ἐγώ θά ἀμφέβαλλα πάρα πολύ γι' αὐτή του τήν ἀλλαγή. Γιατί ἀλλάζει μέ τόση ευκολία; 

   Θά μοῦ πεῖτε: Δέν εἶναι εὐτυχές γεγονός τό ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος γίνεται Ὀρθόδοξος Χριστιανός; 

   Αναμφισβήτητα, ναί. Αλλά γιατί ὅμως ἄλλαξε; Ἄν δέν ὑπῆρχε τό θέμα τοῦ Γάμου, θά ἄλλαξε; Ὄχι. Ἄρα λοιπόν ποιό εἶναι τό ελατήριό του καί τό κίνητρό του; Εἶναι μία γυναίκα. Αλλά τότε τό κίνητρο δέν εἶναι ἀνώτερο· εἶναι κατώτερο. Ἄλλαξε ὄχι διότι ἔκρινε ὅτι ὁ Χριστιανισμός εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή θρησκεία, αλλά διότι θέλει ἁπλῶς να παντρευτεῖ μία γυναίκα. Εἶναι κατώτερα τα κριτήρια αὐτά. Νά τά ξέρετε αὐτά, νά τά θυμόσαστε, διότι ἴσως κάτι ἀπό αὐτά σας χρειαστεῖ. 

   Πάλι ὁ Μαλαχίας, στόν ἑπόμενο στίχο, ἀλλά κατά το μασοριτικό κείμενο, (Τό μασοριτικό κείμενο εἶναι μία συλλογή ἀπό ἑβραϊκά χειρόγραφα τῶν 39 ἀπό τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης σέ φωνηεντισμένη μορφή, ἔτσι ὅπως ἐμφανίζεται μετά τήν κριτική ὑποτίθεται ἐργασία τῶν Μασοριτῶν (7ος-11ος αι. μ.Χ.), δηλαδή τῶν Ἰουδαίων λογίων πού προσπάθησαν νά ἀνασυντάξουν τό ἀρχαῖο κείμενο συμπιλώντας ἄλλα χειρόγραφα. Τό ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι τά χειρόγραφα του Κουμράν συμφωνοῦν πλήρως μέ τό κείμενο τῶν Ο΄ (3ος αι. π.Χ.) καί ὄχι μέ τό μασοριτικό τῶν Ἑβραίων. Παρά ταῦτα, σέ κάποια εδάφια, τό μασοριτικό κείμενο είναι περισσότερο ακριβές από τήν ἑλληνική μετάφραση τῶν Ο'). λέει τό ἑξῆς: «Εἷς Θεός δέν ἔπλασεν εἰς ὑμᾶς σάρκα καί πνεῦμα;» ἕνας Θεός δέν ἔκανε σ' ἐσᾶς καί τή σάρκα καί τό πνεῦμα; «Σεῖς ὅμως λέγετε τί ἄλλο ζητεῖ ὁ Θεός; εἰ τέκνα. Φυλάξατε ὅμως τήν ζωήν σας, καί πρός τήν γυναῖκα τῆς νεότητός σας μή γίνεσθε ἄπιστοι, διότι μισεῖ ὁ Θεός τήν ἀπόλυσιν, Νά σᾶς τό πῶ μέ ἁπλᾶ λόγια. 

   Τότε, ὅταν κάποιος ζοῦσε μέσα σε μια συζυγική ἀπιστία, δηλαδή στη μοιχεία, μπορούσε να δικαιολογηθεῖ στόν Θεό πού τόν ἤλεγχε· Για στάσου τί κάνεις ἐδῶ πέρα; καί νά πεῖ: Δέν εἶναι ἀρκετό τό ὅτι κάνω παιδιά; Τι σε νοιάζει ἐσένα, ὦ Θεέ; Γι' αὐτό δέν παντρεύτηκα; γιά νά κάνω παιδιά. 

   Μά δέν εἶναι αὐτός ὁ σκοπός του γάμου, νά κάνουμε παιδιά!... Καί ἐγώ ἔχω ἀκούσει μέ τ' αυτιά μου κάποιον πού ἔλεγε: Τί τήν ἐνδιαφέρει τή γυναίκα μου τί κάνω ἐγώ; Στερείται τίποτα στο σπίτι; Δεν στερείται τίποτα ὅλα τ' ἀγαθά τά ἔχει· χρήματα ἔχει, τρόφιμα ἔχει, κάναμε παιδιά... Τί τήν νοιάζει τί κάνω ἐγώ παρακάτω;...

   Λάθος! Ξέρετε τί λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στην Α΄ Πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή, 7ο κεφάλαιο; Λέει ὅτι ὁ ἄνδρας δέν ἐξουσιάζει τό σῶμα του, ἀλλά ἡ γυναίκα του· καί ἡ γυναίκα δέν ἐξουσιάζει τό σῶμα της, ἀλλά ὁ ἄνδρας της. (Α΄ Κορ. 7, 4.)

   Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι ἐσύ, ὦ ἄνδρα, δέν ἔχεις τό δικαίωμα να χρησιμοποιεῖς τό σῶμα σου ἐρήμην τῆς γυναίκας σου, ὅπως σοῦ ἀρέσει. Κι ἐσύ, γυναίκα, δέν ἔχεις τό δικαίωμα να χρησιμοποιεῖς τό σῶμα σου ἐρήμην τοῦ ἄνδρα σου, ὅπως σοῦ ἀρέσει. Δέν σου ἐπιτρέπεται! Διότι τό σῶμα σου εἶναι σῶμα του· καί, ἀντιστρόφως, τό σῶμα του εἶναι σῶμα σου. Αὐτό ἀκριβῶς σημαίνει τό σέ σάρκα μία. Μία εἶναι ἡ σάρκα δέν ἐπιτρέπεται νά ἐμφιλοχωρήσει τίποτα! 

   Ἡ μοιχεία, ἐν προκειμένῳ, εἶναι βαρύτατο ἁμάρτημα, ὅπως καί τό διαζύγιο· γι' αυτό λέει ὅτι «μισεῖ ὁ Θεός τήν ἀπόλυσιν» –ἀπόλυσις εἶναι τό διαζύγιο. 

   Θά μοῦ πεῖτε: Μά, για σταθεῖτε... για σταθεῖτε... ἀφοῦ κι ἐμεῖς σήμερα παίρνουμε διαζύγια. 

   Ἀκοῦστε ὅμως τί λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, και τό ὁποῖο ὅταν κάποτε το διάβασα μέ τρόμαξε βέβαια, ἀλλά προσπαθῶ νά προσαρμόζομαι πάντα σ' αὐτό πού λέει, γιατί εἶναι ἀληθέστατο· τί; ὅτι δέν θά κριθεῖς ἀπό τούς νόμους τῆς πολιτείας κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως ἀλλά ἀπό τούς νόμους τοῦ Θεοῦ. (Εἰς τὸ γυνὴ δέδεται νόμῳ, PG 51, 221: «Τί γὰρ ἐροῦμεν τότε τῷ μέλλοντι κρίνειν ἡμᾶς, ὅταν τὸν νόμον παρενεγκὼν εἰς μέσον καὶ ἀναγνοὺς εἶποι... Τί ἐροῦμεν, καὶ τί ἀποκρινούμεθα; Οὐ γὰρ δεῖ τοὺς παρὰ τῶν ἔξωθεν κειμένους νόμους ἐκεῖ προβαλέσθαι, ἀλλ' ἀνάγκη σιγῶντας καὶ δεδεμένους εἰς τὸ τῆς γεέννης ἀπάγεσθαι πῦρ μετὰ τῶν μοιχῶν καὶ τῶν τοὺς ἀλλοτρίους ἀδικησάντων γάμους· ὅ τε γὰρ ἀπολύσας χωρὶς αἰτίας, τῆς ἐπὶ πορνείᾳ, ὅ τε ἐκβεβλημένην γαμῶν, τοῦ ἀνδρὸς ζῶντος, ὁμοίως μετὰ τῆς ἐκβληθείσης κολάζονται. Διὸ παρακαλῶ, καὶ δέομαι καὶ ἀντιβολῶ, μήτε ἄνδρας ἐκβάλλειν γυναῖκας, μήτε γυναῖκας ἄνδρας ἀφιέναι, ἀλλ᾿ ἀκούειν τοῦ Παύλου λέγοντος...» (Α' Κορ. 7, 39). 

   Ἀκοῦστε τί λέει καί τό Εὐαγγέλιο· ὅτι δέν μπορεῖς να πάρεις διαζύγιο εκτός μιᾶς περιπτώσεως. (Βλ. Ματθ. 5, 32.) Καί ἄν ἀκόμα πάρεις διαζύγιο, δέν μπορεῖς νά παντρευτεῖς ὅσο ζεῖ ὁ σύζυγός σου! 

   Θά μοῦ πεῖτε: Τί πράγματα εἶναι αὐτά;... 

   Μά ἀκριβῶς αὐτό λέω κι εγώ τόση ὥρα· τί πράγματα εἶναι αὐτά; Ναί, ναί! 

   Θά μοῦ πεῖτε πώς καί ἡ Ἐκκλησία δίνει σήμερα διαζύγια, και ξαναπαντρεύει και ξαναπαντρεύει, και μάλιστα ἐκ διαζυγίων ξαναπαντρεύει! Καί δέν μιλᾶμε γιά τόν δεύτερο γάμο μετά από θάνατο –γιατί ἐκεῖ λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι εἶναι ἐλεύθερη ἡ γυναίκα ἤ ὁ ἄνδρας να ξαναπαντρευτεῖ, ὅταν ἔχει συμβεῖ θάνατος– (Βλ. Α΄ Κορ. 7, 39.) ἀλλά μιλᾶμε γιά γάμο μετά από διαζύγιο. 

   Ἀκοῦστε. Ἡ Ἐκκλησία ἔκανε αυτές τις παραχωρήσεις, πιεζόμενη ἀπό τήν πολιτεία, κάποιες ἐποχές. Ὅπως καί αὐτήν τή στιγμή ἡ Ἐκκλησία μας –εἴσαστε μάρτυρες τῆς ἐποχῆς μας- δέχεται τόσες καί τέτοιες πιέσεις, πού αὔριο πιθανῶς θά γίνουν νέα κατάσταση καί θά καθιερωθοῦν μέσα στήν Ἐκκλησία. 

   Ὅμως θά πῶ ἄλλη μία φορά· ὁ Χριστός εἶπε ρητῶς: Ἐκεῖνος πού παντρεύεται διαζευγμένη εἶναι μοιχός· καί ἐκείνη που παντρεύεται διαζευγμένον, χωρισμένον, εἶναι μοιχαλίδα. (Ματθ. 5, 32. Μαρκ. 10, 11-12.) Μέ βάση αὐτόν τόν νόμο θά κρίνει ὁ Θεός, καί ὄχι μέ τίς μεταβολές τῶν νόμων που χαλκεύουν οἱ πολιτείες κατά καιρούς καί κατά ἐποχές. Αὐτά, παιδιά, κρατῆστε τα ειλικρινᾶ, θά σᾶς φανοῦν πολύτιμα. 

   Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, παιδιά, ὅταν ἔγινε θέμα περί διαζυγίου, εἶπε: «οὐκ ἀνέγνωτε ὅτι ὁ ποιήσας ἀπ' ἀρχῆς ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτοὺς καὶ εἶπεν, ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τον πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα και κολληθήσεται τῇ γυναικὶ αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν; ὥστε οὐκέτι εἰσὶ δύο, ἀλλὰ σὰρξ μία». Δηλαδή, δέν διαβάσατε ὅτι ὁ Δημιουργός ἔκανε ἀπό τήν ἀρχή τόν ἄνδρα καί τή γυναίκα καί εἶπε ἐξαιτίας αὐτοῦ ὁ ἄνθρωπος θά ἐγκαταλείψει τον πατέρα του καί τή μητέρα του καί θά προσκολληθεῖ στή γυναίκα του, καί θά γίνουν οἱ δύο μία σάρκα, ἕνα σῶμα, 

   Α. ὥστε λοιπόν δέν εἶπε ὁ Ἀδάμ τό «ἕνεκεν τού του καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα». Ποιός τό εἶπε; Τό στόμα τοῦ Ἀδάμ τό εἶπε, ἀλλά ὁ Θεός εἶναι ἀπό πίσω. Δηλαδή; εἶναι θεόπνευ στος λόγος. Δηλαδή; ἀληθής προφητεία! Το βλέπουμε καθαρά πλέον στήν Καινή Διαθήκη. 

   Καί συνεχίζει: «ὃ οὖν ὁ Θεὸς συνέζευξεν ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω» (Ματθ. 19, 4-7. )· ἐκεῖνο λοιπόν τό ὁποῖο ὁ Θεός ἔχει συζεύξει, ἔχει δέσει σφιχτά διά τοῦ δεσμοῦ τοῦ γάμου, ἄνθρωπος νά μήν τό χωρίζει. Καί αὐτός ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά εἶναι ἡ μητέρα του, ὁ πατέρας του, ὁ γείτονάς του, ὁ φίλος του, ἡ πολιτεία, δέν ξέρω ποιός ἄλλος. Δέν πρέπει κανείς να χωρίσει δυό ἀνθρώπους πού ἔχουν παντρευτεῖ. 

   Καί πολλές φορές γίνεται γκρίνια πάνω σ' αὐτό τό σημεῖο, παιδιά, πρέπει νά σᾶς τό πῶ, γκρίνια φοβερή. Καί ἀφοῦ παντρευτοῦν οἱ ἄνθρωποι, ἀρχίζει ἡ μητέρα: Γιατί νά τήν πάρεις αὐτή; Γιατί νά τόν πάρεις αὐτόν; καί δημιουργοῦν θέματα καί προσκόμματα και προβλήματα, γιά να χωρίσουν τούς ἀνθρώπους! 

   Μά, τώρα, παντρεύτηκαν! Αγκάλιασε τα παιδιά σου, καί τελείωνε. Γιατί παίζεις τόν ρόλο του διαβόλου; Ὁ διάβολος σέ βάζει αυτήν τη στιγμή, καί γίνεσαι κι ἐσύ διάβολος, νά χωρίσεις τά παιδιά σου πού ὁ Θεός πάντρεψε. Καλῶς-κακῶς, παντρεύτηκαν τελείωσε, πάει· τώρα τί δουλειά ἔχεις παρακάτω εσύ;... 

   Ἀλλά ὁ Γάμος, παιδιά, εἶναι μεγάλο Μυστήριο! Ἀκοῦστε νά σᾶς πῶ μερικούς χαρακτηρισμούς πού λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας –μάλιστα αυτούς πού θά σᾶς πῶ εἶναι τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου· εἶναι περρίφημοι χαρακτηρισμοί. (Βλ. Εἰς τὴν ἐπιστολὴν Πρὸς Κολοσσαείς, PG 62, 387.)

   Ὁ Γάμος λέγεται καί γίνεται Μικρά Εκκλησία, ἡ λεγόμενη κατ' οίκον Εκκλησία. (Βλ. Ρωμ. 16, 4. Α' Κορ. 16, 19. Κολ. 4, 15. Φιλήμ. 2.)

   Ακόμη, ὁ Γάμος λέγεται και γίνεται τύπος τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Χριστοῦ. Γιατί; Διότι, σᾶς εἶχα πεῖ σ' ἕνα περασμένο μάθημα, ὅπως ἀπό τήν πλευρά του Αδάμ ἐξῆλθε ἡ Εὔα, ἔτσι κι ἀπό τήν λογχισμένη πλευρά τοῦ Χριστοῦ ἐξῆλθε ἡ Ἐκκλησία· τό αἷμα καί τό νερό. Αὐτά εἶναι τά δύο Μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καί τῆς θείας Εὐχαριστίας, δηλαδή ἡ Ἐκκλησία. (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Γ΄, Μάθημα 36ο, ἐκδ. Ἱερ. Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2017, σσ. 287-291.)

   Ακόμη λέγεται μυστήριο και τύπος μεγάλου πράγματος. Ποιό εἶναι αὐτό τό μεγάλο πράγμα; Ἡ ἕνωση Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας. Αλλά καί αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Γάμος ἀποτελεῖ ἕνα μυστήροο. 

   Ακόμη λέγεται καί εἰκόνα αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ. Γιατί λέγεται ἔτσι, ἤ, ἀκόμη ἀκριβέστερα, εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος; Επειδή ἀποτελεῖ κοινωνία ἤ πρωτεκκλησία. Διότι τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία; εἶναι μία κοινωνία προσώπων. Αλλά ἡ πρώτη Ἐκκλησία εἶναι ἀνάμεσα στα τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος· τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἔτσι, μέσα στον Γάμο ἔχουμε μία ἐκκλησία, δηλαδή μία κοινωνία ἀνθρώπων. Καί εἶναι τύπος καί πραγματικότητα ταυτοχρόνως, ἀλλά κυρίως τύπος μιᾶς ἄλλης Ἐκκλησίας· ποιᾶς; τῆς Ἐκκλησίας τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. 

   Βλέπετε πόσο ψηλά ανεβαίνει ὁ Γάμος!... Γι' αυτό καί ὁ πρῶτος σκοπός τοῦ Γάμου δέν εἶναι ἡ τεκνογονία. Ἀπόδειξη, ὅτι ἄν κάποιοι ὡς σύζυγοι δέν κάνουν παιδιά, σημαίνει ὅτι δέν εἶναι παντρεμένοι; ὅτι δέν ἔχουν δηλαδή σύσταση Γάμου; Γι' αὐτούς εἶναι ἀνυπόστατος ὁ γάμος ἅμα δέν ἔχουν παιδιά; Κάθε ἄλλο. Ὁ πρῶτος σκοπός τοῦ Γάμου εἶναι τό μυστήριο τῆς ἀγάπης! (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Το Μυστήριο τοῦ Γάμου, Ὁμιλία 4η, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2011.)

   Μάλιστα, κάπου λέει σέ μιά ὁμιλία του ὁ ἱερός Χρυσόστομος: Μυστήριο γίνεται μεγάλο... το μυστήριο τῆς ἀγάπης (Εἰς τὴν Πρὸς Κολοσσαεῖς ἐπιστολήν, Ὁμιλία ΙΒ', PG 62, 387: «Μυστήριον τελείται μέγα . Ἰδοὺ πάλιν ἀγάπης μυστήριον».), δηλαδή, θά τό λέγαμε αλλιώτικα, γίνεται ἕνας Γάμος. Εἶναι τό μυστήριο τῆς ἀγάπης! 

   Ξέρετε τί σημαίνει αυτό; ὅτι ἡ ἀγάπη ἔχει ἕνα πλάτος καί ἕνα βάθος. Καί τό πλάτος τῆς ἀγάπης εἶναι αὐτό πού βλέπει ἕνας ἄνδρας σέ μία γυναίκα, καί μία γυναίκα σ' ἕναν ἄνδρα. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό πού σᾶς εἶπα. Εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο· εἶναι μιά διάσταση φυσική. 

   Ὅταν θά ἑνωθοῦν αὐτοί οἱ δύο ἄνθρωποι, δέν μποροῦν νά μένουν στήν ἐπιφάνεια –να μιλήσω λιγάκι καθαρά– καί νά λέει ὁ ἕνας στόν ἄλλο Ἔχεις ὡραῖα μάτια! Πῶς μ' ἀρέσουν τά μάτια σου!... Ἔχεις ὡραῖα φρύδια! Πῶς μ' ἀρέσουν τα φρύδια σου!... 

   Προσέξτε: καί τά μάτια καί τά φρύδια παίζουν τόν ρόλο τους, ἀναμφισβήτητα ἀλλά δέν μπορεῖ κανείς να μένει μιά ζωή στα μάτια και στα φρύδια... θα ξεθυμάνει! Ἡ ἀγάπη λοιπόν δέν ἔχει μόνο διάσταση πλάτους ἔχει καί μιά διάσταση βάθους, καί ὕψους. Πρέπει ν' ανακαλύψει τόν ἄλλο ἄνθρωπο, τήν ὀμορφιά τῆς ψυχῆς του· καί ἑνωμένοι να φτάσουν οἱ δύο σύζυγοι στη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 

   Τό μυστήριο τῆς ἀγάπης –γι' αυτό λέγεται μυστήριο τῆς ἀγάπης· δέν λέγεται ἁπλῶς ἀγάπη– πρέπει νά ξεκινήσει ἀπό μιά ἐντύπωση πού θά γίνει μέ τήν παρουσία τοῦ ἄλλου προσώπου, νά μπεῖ ὁ ἕνας στό βάθος τῆς ψυχῆς τοῦ ἄλλου, καί πιασμένοι χέρι με χέρι νά ὁδηγηθοῦν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. (Ἕνα πολύ ὡραῖο ποίημα του Γ. Βερίτη λέει: Μαζί θά περπατήσουμε χέρι με χέρι, στο δρόμο τοῦτο πού στη θέωση θά μᾶς φέρει (Άπαντα Ποιήματα, ἐκδ. Δαμασκός, Ἀθῆναι 1982, σ. 131). 

   Γι' αὐτόν τόν λόγο, παιδιά, θά πρέπει νά ὑπάρξει ἁγνότητα καί πρό τοῦ Γάμου και μετά τόν Γάμο. Καί πρό τοῦ Γάμου καί μετά τόν Γάμο! Δηλαδή μιά κοπέλα δέν πρέπει να σπαταλήσει τό ἀλάβαστρο τῆς καρδιᾶς της μέ τό ἄρωμα τῆς ἀγάπης στόν πρῶτο τυχόντα· σ' ἐκεῖνον... στόν ἄλλο... στον συμμαθητή της, στόν γείτονά της, στόν παραπέρα... 

   Δέν μπορεῖς, κοπέλα μου, να σπαταλᾶς τήν καρδιά σου, τό ἀλάβαστρο τῆς καρδιᾶς σου μέ τό ἄρωμα τῆς ἀγάπης σου· θά τό ἀνοίξεις μόνο στο πρόσωπο πού θα γνωρίσεις ὡς σύζυγό σου, και τελείωσε! Γι' αὐτό ἡ πορνεία εἶναι βαρύτατο ἁμάρτημα. 

   Σήμερα θά ἔλεγαν οἱ ἄνθρωποι: Καί ποιά κοπέλα δέν ἔχει φίλο... Καί ποιός νέος δέν ἔχει φιλενάδα... Δέν εἶναι ὅμως ἔτσι. Αυτό δείχνει την παρακμή μας, τόν ξεπεσμό μας. 

   Λοιπόν, ἄς προσέξουμε. Καί πρό τοῦ Γάμου καί μέσα στόν Γάμο ἀπόλυτη αγνότητα! Δέν μπορεῖ κανείς να κοιτάζει τρίτο πρόσωπο, ὄντας μέσα στον Γάμο. (Βλ. Ματθ. 5, 28: «..λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ»). Τί λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; «Τίμιος ὁ γάμος ἐν πᾶσι καὶ ἡ κοίτη ἀμίαντος· πόρνους δὲ καὶ μοιχοὺς κρινεῖ ὁ Θεός» (Ἑβρ. 13, 4.).. Σέ ὅλα νά εἶναι τίμιος ὁ Γάμος, καί τό συζυγικό κρεβάτι ἀμόλυντο, καθαρό γιατί τούς πόρνους –πρό τοῦ Γάμου- καί τούς μοιχούς –μετά τόν Γάμο μέ τρίτα πρόσωπα– θά τούς καταδικάσει ὁ Θεός. Γι' αὐτό ἄς προσέξουμε πολύ στο σημεῖο αὐτό.

   Θά ἤθελα νά τελειώσω μέ μιά θαυμάσια προσευχή τοῦ Τωβία, ὅταν πῆρε τήν Σάρρα, τή γυναίκα του. Εἶναι στήν Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο Τωβίτ, στο 8ο κεφάλαιο· σᾶς συνιστῶ νά πᾶτε νά τό βρεῖτε. Θά σᾶς τό διαβάσω. Ὑπέροχη προσευχή! Θεολογικότατη! Ακούστε. 

   Μᾶς λέει ὅτι παντρεύτηκαν καί ἔμειναν μόνοι τους στο δωμάτιό τους. Τότε λέει ὁ Τωβίας: «Ανάστηθι, ἀδελφή, καὶ προσευξώμεθα, ἵνα ἐλεήσῃ ἡμᾶς ὁ Κύριος». Ακούστε: Ἔλα να κάνουμε προσευχή!... Καί ἐκεῖνος προσεύχεται καί λέει: 

   «Εὐλογητὸς εἶ, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν», εὐλογητός, δοξασμένος εἶσαι, Θεέ τῶν πατέρων μας, «καὶ εὐλογητὸν τὸ ὄνομά σου τὸ ἅγιον καὶ ἔνδοξον εἰς τοὺς αἰῶνας εὐλογησάτωσάν σε οἱ οὐρανοὶ καὶ πᾶσαι αἱ κτίσεις σου. σὺ ἐποίησας Αδάμ», ἐσύ ἔκανες τόν Ἀδάμ, «καὶ ἔδωκας αὐτῷ βοηθὸν Εὔαν στήριγμα τὴν γυναῖκα αὐτοῦ», τοῦ ἔδωσες σαν στήριγμα τή γυναίκα του, τήν Εὔα· «ἐκ τούτων ἐγεννήθη τὸ ἀνθρώπων σπέρμα», ἀπ' αὐτούς γεννήθηκαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. «σὺ εἶπας οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον, ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν ὅμοιον αὐτῷ». 

   Ἀκοῦστε τώρα αὐτό τό σημεῖο: «καὶ νῦν, Κύριε, οὐ διὰ πορνείαν ἐγὼ λαμβάνω την αδελφήν μου ταύτην, ἀλλὰ ἐπ' ἀληθείας ἐπίταξον ἐλεῆσαί με καὶ αὐτῇ συγκαταγηρᾶσαι». Και τώρα, Κύριε, σου λέω τοῦτο· ὅτι δέν παντρεύομαι αὐτήν τήν ἀδερφή μου για λόγους πορνείας, για λόγους ἐπιθυμίας... γιατί εἶναι ὡραία, γιατί εἶναι πλούσια, γιατί εἶναι... ὄχι, Κύριε! αλλά διότι ἐσύ εἶπες ἔτσι νά γίνεται ὁ Γάμος, ὅπως ἔδωσες βοηθό τήν Εὔα στόν Αδάμ. 

   Εἴδατε λοιπόν; «οὐ διὰ πορνείαν ἐγὼ λαμβάνω τὴν ἀδελφήν μου ταύτην, δηλαδή γιά να μένω στή διάσταση τοῦ πλάτους, πού σᾶς εἶπα προηγουμένως, στη φυσική διάσταση, γιά νά βλέπω τήν ὀμορφιά της και τίποτε ἄλλο· ὄχι· ἀλλά βλέπω καί τό βάθος τοῦ πράγματος. Αὐτό θέλει νά πεῖ ἐδῶ ὁ Τωβίας. 

   Καί πῶς τήν ἀποκαλεῖ τήν γυναίκα του; ἀδελφή του! Γιατί; Στήν Ἁγία Γραφή πολύ συχνά ή σύζυγος λέγεται ἀδελφή. Ξέρετε γιατί; διότι εἶναι ἴδια σάρκα. Ὅταν λέει ἀδελφή, εκφράζει τήν ἴδια σάρκα· σάν νά βγῆκαν ἀπό μία κοινή μήτρα, ἀπό τήν αὐτήν νηδύν, τήν ἴδια κοιλιά.

   Ξέρετε τί σημαίνει ἀδελφός; Παράγεται ἀπό τό ἀθροιστικό ἀ- καί τό δελφός, πού σημαίνει κοιλία. Οι Δελφοί γι' αὐτό ὀνομάστηκαν ἔτσι· ἀλλά δέν ἐξηγῶ πιό πολλά γιατί πέρασε ἡ ὥρα. (Δελφοί, ἀπό τό δελφύς, πού σημαίνει μήτρα, κοιλιά, ὁ ὀμφαλός τῆς Γῆς). Ἄρα εἴμαστε ἀπό τήν ἴδια κοιλιά. Δηλαδή; ὅτι ἡ Εὔα βγῆκε ἀπό τόν Αδάμ. Σπουδαία θεολογική τοποθέτηση! «ἀλλὰ ἐπ᾽ ἀληθείας ἐπίταξον ἐλεῆσαί με», Σε παρακαλώ, Κύριε, νά μέ ἐλεήσεις, δῶσε μου τό ἔλεός Σου, δηλαδή τό συμφέρον, ὅ,τι πρέπει, «καὶ αὐτῇ συγκαταγηρᾶσαι», καί δῶσε νά γεράσω μαζί της. Τί ὡραῖο αὐτό... και να γεράσω μαζί της!... 

   Καί ἡ Σάρρα, πού ἀκούει, «εἶπε μετ᾿ αὐτοῦ· ἀμήν» καί ἡ Σάρρα εἶπε μαζί του: ἀμήν. Τί ὡραῖο!... 

   Αυτή λοιπόν, παιδιά, εἶναι ἡ θεολογική τοποθέτηση τοῦ Γάμου· «καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται τῇ ἰδίᾳ γυναικί, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μία». Αυτό σημαίνει ὅτι ὁ Γάμος θεμελιώνεται ἀπό τόν Θεό, μέ τή δική Του τήν εὐλογία. 

Κυριακή, 15 Ιανουαρίου 1984

38η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ Θεός Νυμφαγωγός τῆς Εὔας – Ἐπιπτώσεις τῆς καταγωγῆς τῆς Εὔας ἐκ τοῦ Ἀδάμ.

†.Καἱ ᾠκοδόμησεν ὁ Θεὸς τὴν πλευράν, ἣν ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ Ἀδάμ, εἰς γυναῖκα καὶ ἤγαγεν αὐτὴν πρὸς τὸν Ἀδάμ.» (Γέν. 2, 22).

   Λέγαμε την περασμένη φορά, παιδιά, ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε τήν γυναίκα από την πλευρά τοῦ Ἀδάμ. Καί εἴπαμε πολλές θέσεις σχετικά μέ τό τί σημαίνει αὐτό καί τί πρακτικές επιπτώσεις ἔχει. Καί τελειώνει τό χωρίο λέγοντας ὅτι ὁ Θεός οἰκοδόμησε, δηλαδή ἔκτισε, ἔφτιαξε, κατασκεύασε αυτήν τήν πλευρά πού πῆρε ἀπό τόν Ἀδάμ «εἰς γυναῖκα». Ἔτσι λοιπόν ἡ γυναίκα, λέγαμε, εἶναι ὁμοούσιος μέ τόν ἄνδρα, εἶναι τῆς ἴδιας οὐσίας. 

   Θά ἤθελα νά μείνω στο τελευταῖο ἡμιστίχιο –γιατί τόν στίχο τόν εἴχαμε αναλύσει την περασμένη φορά– πού λέει: «καὶ ἤγαγεν αὐτὴν πρὸς τόν Ἀδάμ». Εἶναι μία πραγματικά χαριτωμένη πτυχή. Καί ὁδήγησε τήν γυναίκα ὁ Θεός στόν Ἀδάμ... «ἤγαγεν»! 

   Νά τό φανταστούμε, κάπως, πῶς νά τό πῶ; σάν νά πῆρε τήν γυναίκα ἀπό τό χέρι ὁ ἀόρατος Θεός καί τήν ὁδήγησε στον Αδάμ. Σάν νά πῆρε μέν τήν πλευρά του Ἀδάμ ὁ Θεός, νά πῆγε λίγο πιο πέρα, ἐκεῖ νά κατασκεύασε τη γυναίκα, καί τώρα νά τή φέρνει πίσω στον Αδάμ! Εἶναι πολύ χαριτωμένη αὐτή ἡ σκηνή· ἀλλά ἔχει καί πολλά σπουδαῖα στοιχεῖα. 

   Πάντως τό γεγονός εἶναι ὅτι ἡ δημιουργία τῆς γυναίκας συνετελέσθη, ἔγινε. Καί τώρα βλέπουμε τήν χειραγώγηση τῆς Εὔας πού κάνει ὁ Θεός πρός τόν Αδάμ. 

   Ἡ κίνηση αὐτή δείχνει ὅτι ὁ Θεός προσφέρει τήν γυναίκα σάν ἕνα δῶρο στή μοναξιά του Αδάμ. Ἀφοῦ πρῶτα ὁδήγησε ὁ Θεός μπροστά στον Αδάμ ὅλα τά ζῶα γιά νά ἀντιληφθεῖ ἀκριβῶς αὐτήν τή μοναξιά του, τώρα ὁ Θεός δημιουργεῖ τή γυναίκα καί τήν φέρνει ὁ ἴδιος μπροστά στόν Ἀδάμ. 

   Δέν ξέρω ἄν παρατηρήσατε ὅτι, ὅταν κάποτε πηγαίνετε οἰκογενειακά σ' ἕνα σπίτι, κρατώντας κάποιο δῶρο γι' αὐτό τό σπίτι, θά ἐπιθυμούσατε τό δῶρο αυτό νά τό κρατᾶτε ἐσεῖς γιά νά τό προσφέρετε, καί ὄχι κάποιο ἄλλο μέλος τῆς οἰκογενείας σας. Συνήθως ὅλοι θά ἤθελαν νά κρατοῦν τό δῶρο, ἴσως ἕνα γλυκό ἤ ἕνα ἀντικείμενο, γιά νά τό προσφέρουν οἱ ἴδιοι· φυσικά ἕνας θά τό κρατάει. Ἔχετε προσέξει ὅτι ἐπιθυμοῦμε ὅλοι μας, ὁ καθένας για λογαριασμό του, να πάρει τό δῶρο καί νά τό προσφέρει; 

   Ἐδῶ γιά μᾶς εἶναι μιά μικρή χαρά· ἡ χαρά ὅτι ἐκ μέρους τῆς οἰκογενείας μας δίνουμε τό δῶρο αὐτό. Λογαριάστε λοιπόν ὅτι κάπως ἔτσι θά αἰσθανόταν καί ὁ Θεός τή χαρά τῆς προσφορᾶς τοῦ δώρου του στον Ἀδάμ! Εἶναι πολύ χαριτωμένο. 

   Γιά νά μήν νομίσετε δέ ὅτι αὐτά προσπαθῶ νά τά αἰσθητοποιήσω γιά νά τά καταλάβετε, νά τά κατεβάσω δηλαδή στό ἐπίπεδο τῆς ἀνθρώπινής μας ψυχολογίας, θά ἐπικαλεσθῶ πάλι τήν Ἁγία Γραφή γι' αὐτό τό πράγμα. 

   Στίς Παροιμίες, ἕνα βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης –πού κατά τήν παράδοση ανήκει στον Σολομῶντα, δηλαδή τό ἔγραψε ἐκεῖνος τό βιβλίο αυτό– στό 8ο κεφάλαιο ἀναφέρεται ἐκεῖ ἡ ἐνυπόστατος Σοφία, πού εἶναι τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Καί λέγεται ἐνυπόστατος γιατί εἶναι προσωπική Σοφία, εἶναι πρόσωπο δηλαδή, ἔχει ὑπόσταση· δέν εἶναι ἡ ἀφηρημένη ἔννοια τῆς σοφίας. 

   Ἐκεῖ λοιπόν ἀναφέρεται ὅτι ὅταν ὁ Θεός Πατήρ δημιουργοῦσε, ἦταν πλάι του ἡ Σοφία, πού καί αὐτή συνδημιουργοῦσε. (Βλ. Παρ. 8, 28 30: «ἡνίκα ήτοίμαζε τὸν οὐρανόν, συμπαρήμην αὐτῷ... ἤμην παρ' αὐτῷ ἁρμόζουσα»). Τό ἑβραϊκό κείμενο (Τό μασοριτικό κείμενο εἶναι μία συλλογή ἀπό ἑβραϊκά χειρόγραφα τῶν 39 ἀπό τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης σέ φωνηεντισμένη μορφή, ἔτσι ὅπως ἐμφανίζεται μετά τήν κριτική ὑποτίθεται ἐργασία τῶν Μασοριτῶν (7ος-11ος αι. μ.Χ.), δηλαδή τῶν Ἰουδαίων λογίων πού προσπάθησαν νά ἀνασυντάξουν τό ἀρχαῖο κείμενο συμπιλώντας ἄλλα χειρόγραφα. Τό ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι τά χειρόγραφα του Κουμράν συμφωνοῦν πλήρως μέ τό κείμενο τῶν Ο΄ (3ος αι. π.Χ.) καί ὄχι μέ τό μασοριτικό τῶν Ἑβραίων. Παρά ταῦτα, σέ κάποια εδάφια, τό μασοριτικό κείμενο είναι περισσότερο ακριβές από τήν ἑλληνική μετάφραση τῶν Ο'). –ὄχι ἡ μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα, αλλά αὐτή ἀπό τό ἑβραϊκό– διασώζει τήν ἑξῆς φράση: Κι ἐγώ, λέει ἡ Σοφία, εὐφραινόμουν να βρίσκομαι ανάμεσα στούς ἀνθρώπους, δηλαδή ἡ χαρά μου ήταν να βρίσκομαι ανάμεσα στους ἀνθρώπους! (Πρβλ. Παρ. 8, 31: «καὶ ἐνευφραίνετο ἐν υἱοῖς ἀνθρώπων»).

   Αὐτήν τή χαρά τοῦ Θεοῦ Λόγου τή βρίσκουμε και στο βιβλίο Άσμα Ασμάτων, πού πίσω ἀπό ἐκεῖνο τό εἰδύλλιο κρύβεται ἡ ἐπιθυμία τοῦ Θεοῦ Λόγου νά ἔρθει πρός τήν Ἐκκλησία, στούς ἀνθρώπους. 

   Καί πράγματι, θα λέγαμε ὅτι ἦταν ἕνα εἶδος ἀνυπομονησίας –ἄν ἐπιτρέπεται ἀνθρώπινα νά τό ποῦμε– τό πότε θά ἔρθει ἡ ὥρα τῆς ἐνανθρωπήσεως. Διότι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἦταν ἡ ἐνανθρώπησή Του, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων (Στή Θεολογία ἐμπροϋπόθετη σάρκωση σημαίνει πώς ὁ Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά σώσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τή φθορά καί τόν θάνατο· προϋπόθεση τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ἦταν ἡ ὕπαρξη τῆς ἁμαρτίας. Αντίθετα, ἡ ἀπροϋπόθετη σάρκωση σημαίνει πώς  ὁ Λόγος θά ἐσαρκοῦτο ἄσχετα ἀπό τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων· εἴτε δηλαδή ἁμάρταναν οἱ ἄνθρωποι εἴτε ὄχι, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ θά γινόταν ἄνθρωπος. Σε πολλά χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅπως καί στη διδασκαλία πολλῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας (Εἰρηναῖος Λιῶνος, Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, Ἰσαάκ ο Σύρος, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, Νικόλαος Καβάσιλας, κ.ἄ.), βρίσκουμε τήν ὀρθόδοξη θέση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία συμπυκνώνεται στη φράση: «ἄνθρωπος γίνεται Θεός, ἵνα Θεὸν τὸν Ἀδὰμ ἀπεργάσηται» (δοξαστικό τῶν Αἴνων τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου). Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Ἐρωτήσεις εἰς τὴν Γένεσιν, Κ', PG 80, 105D και μεγ. Αθανασίου, Λόγος περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, PG25, 96: «αὐτὸς γὰρ ἐνηνθρώπησε, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν»). Ἄρα αὐτή ἡ προσφορά τοῦ Θεοῦ (πάντα εἶναι ὁ Θεός Λόγος ὅσον ἀφορᾶ στη δημιουργία) (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 13ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης, 2018, σ. 21 κ.ε.) ή προσφορά τοῦ Θεοῦ Λόγου πρός τόν Ἀδάμ, φέρνοντάς του ὡς δῶρο τήν γυναίκα, ἦταν κάτι πού ἔδινε ανέκφραστη χαρά στόν Θεό. Διότι ἡ χαρά εἶναι κτῆμα τοῦ Θεοῦ φυσικά. Από τόν Θεό πηγάζει ἡ χαρά. Γι' αὐτό ὁ Χριστός ἔλεγε: Τήν χαρά τή δική μου σᾶς δίνω. (Βλ. Ἰωάν. 15, 11: «Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ ἐν ὑμῖν μείνῃ καὶ ἡ χαρὰ ὑμῶν πληρωθῇ». Πρβλ. Ἰωάν. 14, 27) Ὄχι καθώς δίνει ὁ κόσμος τήν χαρά, ἀλλά τήν δική μου χαρά σᾶς δίνω. Σκεφθεῖτε λοιπόν ἐδῶ τώρα τή χαρά τοῦ Θεοῦ καθώς πρόσφερε τήν γυναίκα ὡς δῶρο στόν Ἀδάμ! 

   Τό ὅτι πραγματικά τήν ἔδωσε ὡς δῶρο, θά τό πεῖ λίγο αργότερα κι ὁ Ἀδάμ. Ὅταν οἱ δυό τους θά ἔχουν ἁμαρτήσει, γιά νά δικαιολογηθεῖ ὁ Ἀδάμ ἀπέναντι στόν Θεό, πού τόν ρώτησε γιατί παρέβη τήν ἐντολή Του, ξέρετε τί ἀπάντησε ὁ Ἀδάμ; «ἡ γυνή, ἣν ἔδωκας μετ᾿ ἐμοῦ, αὕτη μοι ἔδωκεν ἀπὸ τοῦ ξύλου, καὶ ἔφαγον» (Γέν. 3, 12)! Ἡ γυναίκα πού μοῦ ἔδωσες νά εἶναι μαζί μου! Ὥστε λοιπόν Ἐσύ μου τήν ἔδωσες νά εἶναι μαζί μου!... Γι' αὐτό σᾶς εἶπα ὅτι ὁ Ἀδάμ ἐδῶ βλέπει τήν Εὔα ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ. 

   Αλλά, μιά πού τό εἴπαμε αὐτό –θά τό ξαναπούμε ὅμως ὅταν θά φθάσουμε στο οἰκεῖο σημεῖο– κοιτάξτε τώρα μέ τί μοιάζει ἡ περίπτωση· εἶναι σάν νά πᾶμε σέ κάποιους ἀνθρώπους γλυκά, καί νά τούς πιάσει εὐκοιλιότητα, καί μετά νά μᾶς πάρουν τηλέφωνο καί νά μᾶς ποῦν: Ξέρετε, τά γλυκά πού μᾶς φέρατε μᾶς πείραξαν!... 

   Πόσο ἄσχημο πράγμα αὐτό... πόσο άσχημο! Γιατί τό λές; Γιατί τό λέτε αυτό;... Καί εἶσαι σίγουρος ὅτι τά γλυκά τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν σᾶς πείραξαν; Μπορείκάτι ἄλλο νά σᾶς πείραξε.

   Ὄχι, ὄχι! τά γλυκά που μᾶς φέρατε... τα δικά σας γλυκά, αὐτά μᾶς πείραξαν!...

   Εἶναι εὐγενές; εἶναι πρέπον;

   Βέβαια, ἐδῶ στόν Ἀδάμ εἶναι κάτι βαρύτερο. Κοιτάξτε τί εἶπε: Ἡ γυναίκα πού μοῦ ἔδωσες, αὐτή μέ ἐξ.απάτησε. Δέν φταίω ἐγώ. Ἔμμεσα σάν νά Τοῦ ἔλεγε: Ἐσύ, ὁ Θεός, φταῖς γιά τό δῶρο πού μοῦ ἔκανες!... Βαρύ πράγμα! πολύ βαρύ!

   Ὡστόσο, ἐκεῖνο πού ἔχει πολλή σημασία εἶναι ὅτι ἐδῶ ὁ Θεός φέρεται ὡς ὁ κυρίως νυμφαγωγός γιά τόν ἄνδρα.

   Τί εἶναι ὁ νυμφαγωγός; Εἶναι ὁ κουμπάρος, δηλαδή ἐκεῖνος πού ὁδηγεῖ τή νύφη πρός τόν γαμπρό. Ὁ ρόλος ἐξάλλου τοῦ κουμπάρου αὐτός εἶναι στήν πραγματικότητα· νά φροντίσει γιά τή σύζευξη δύο ἀνθρώπων. Ἀλλά καί ὅ,τι κι ἂν συμβεῖ μέσα στον γάμο τους, αὐτός θά φροντίσει να τούς συμβουλεύσει, ὥστε νά μή διαλυθεῖ ἡ οἰκογένεια.

   Μέ τήν εὐκαιρία μάλιστα σᾶς λέω, μιά πού ἔγινε κουβέντα, ποτέ μήν ἀναλάβετε να παντρέψετε ἀνθρώπους ὅταν εἴσαστε σε μικρή ηλικία, γιατί δέν θά εἶσαστε σέ θέση νά τούς βοηθήσετε. Καί ποτέ νά μήν ἀναλάβετε να παντρέψετε ανθρώπους στή ζωή σας, ὅταν ξέρετε ὅτι ἡ ζωή τους εἶναι ἄτακτη. Θα διαλέξετε να παντρέψετε ἀνθρώπους πού ξέρετε ὅτι, ἄν ὑποτεθεῖ ὅτι θά συνέβαινε κάτι καί θά τούς λέγατε μία κουβέντα  γιά νά ἀποκατασταθεῖ ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη ἀνάμεσά τους, θά σᾶς ἀκούσουν. Ἀλλιῶς μήν ἀναλάβετε. Εἶναι πολύ λεπτό τό σημεῖο αὐτό.

   Θά μοῦ πεῖτε: Μά ἐμεῖς μέχρι τώρα δέν ξέραμε ὅτι πρέπει να παίξει τέτοιον ρόλο ὁ κουμπάρος. Ἁπλῶς λέγαμε ὅτι εἶναι ἕνα πρόσωπο που παραστέκεται ἐκεῖ σαν κολώνα πλάι στούς νεονύμφους, καί τίποτε ἄλλο. Καί μετά αὐτός ὁ κουμπάρος δέν ἔχει παρά νά βαφτίσει καί τά παιδιά καί νά κουβαλάει δῶρα.

   Δέν εἶναι αὐτός ὁ ρόλος τοῦ κουμπάρου· εἶναι βαθύτερος, εἶναι οὐσιαστικότερος. Τά λέω αυτά γιατί κάποτε πρέπει νά ξαναγυρίσουμε στήν οὐσία τῶν πραγμάτων καί νά ξεφύγουμε ἀπ' αὐτούς τούς τύπους, πού ἔχουν μείνει πιά σκέτοι και μόνοι τους ἄνευ περιεχομένου.

   Αλλά ἐδῶ τώρα νυμφαγωγός εἶναι ὁ Θεός. Δηλαδή αὐτός ὁδηγεῖ τή γυναίκα στόν Ἀδάμ, καί συνεπῶς εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος τρόπον τινά θα παντρέψει τόν Ἀδάμ.

   Τοῦτο, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ νυμφαγωγός, φαίνεται πολύ ὡραῖα ἀπό μία θαυμάσια προσευχή, απλή, σύντομη, αλλά πολύ χαρακτηριστική, του Ελιέζερ, πού ἦταν ὑπηρέτης τοῦ Ἀβραάμ. 

   Ὁ κύριός του, ὁ Ἀβραάμ, ὅταν τόν ἔστειλε στην Μεσοποταμία νά βρεῖ νύφη γιά τόν γιό του, τοῦ εἶπε: Κοίταξε θά πᾶς στήν ἰδιαίτερη πατρίδα μου· ἀπό ἐκεῖ θά βρεῖς νύφη. Πρόσεξε καλά!... Μάλιστα τόν ὅρκισε, διότι εἶχε τούς λόγους του ὁ Ἀβραάμ, τούς ὁποίους δεν θά ἀναφέρω τώρα. Ὁ Ἐλιέζερ λοιπόν εἶχε ἐπωμισθεῖ μεγάλη αποστολή γιά το θέμα αυτό, γιατί ἔπρεπε νά μήν προσκρούσει στο θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού ἔβγαλε τόν Αβραάμ ἀπό τήν παλιά του πατρίδα καί τόν ἔφερε στή γῆ Χαναάν.

   Τώρα ὁ Ἐλιέζερ ποῦ νά βρεῖ νύμφη ἐκεῖ!... Τί ἔκανε τότε; Ἔκανε προσευχή, παιδιά. Διότι, ζώντας κοντά στόν Αβραάμ, εἶχε ζήσει τοῦτο τό γεγονός· ὅτι στήν οὐσία ὁ νυμφαγωγός εἶναι ὁ Θεός· δέν θά ἦταν ὅ ἴδιος. Ὁ Ἐλιέζερ θά ἦταν ὁ ἄνθρωπος πού ἁπλῶς θά βοηθοῦσε τά πράγματα πίσω ὅμως ἀπό τόν Ἐλιέζερ θά ἦταν ὁ Θεός.

   Καί ἀκοῦστε τήν προσευχή του: «Κύριε, ὁ Θεὸς τοῦ κυρίου μου Αβραάμ, εὐόδωσον ἐναντίον ἐμοῦ σήμερον καὶ ποίησον ἔλεος μετὰ τοῦ κυρίου μου Αβραάμ» (Γέν. 24, 12-14). Δηλαδή: Κύριε, ἐσύ πού εἶσαι ὁ Θεός τοῦ κυρίου μου Αβραάμ, κάνε νά πᾶνε βολικά τά πράγματα γιά μένα σήμερα, νά εὐοδωθοῦν, ὥστε νά κάνεις ἔλεος στον κύριό μου Αβραάμ, δηλαδή νά τόν βοηθήσεις να βρεθεῖ μιά νύφη.

   Κι ἐκεῖ, λέει ὁ Ἐλιέζερ: Θά βάλω κάποια σημάδια. Καί ἄν ἔτσι ἔρθουν τά πράγματα, τότε θα καταλάβω ὅτι μοῦ δείχνεις ἐσύ, Κύριε, ποιά εἶναι ἡ νύφη πού πρέπει να πάρει σάν σύζυγό του ὁ γιός τοῦ κυρίου μου ὁ Ἰσαάκ.

   Καί δέν πρόλαβε να τελειώσει τήν προσευχή του, καί ἡ νύφη εἶχε ἔλθει· ἦταν ἡ περίφημη Ρεβέκκα. 

   Τήν ἱστορία αυτή, πού εἶναι γραμμένη στα 24ο καί 25ο κεφάλαια τῆς Γενέσεως, θά σᾶς συμβούλευα νά τήν διαβάσετε μέ κάποια πιό ἰδιαίτερη προσοχή.

   Θαυμάζει κανείς αυτήν τη θαυμάσια κοπέλα... τήν παρθένο, ὅπως λέει τό κείμενο, ἡ ὁποία συγκατατέθηκε να πάει μέ τόν Ἐλιέζερ καί νά γίνει γυναίκα τοῦ Ἰσαάκ, γιατί απλούστατα ὁ Θεός φώτισε καί ἐκείνη να συμπεριφερθεῖ ἄριστα, ὥστε νά γίνει σύζυγος τοῦ πατριάρχου Ἰσαάκ! Ἔτσι, ἀπό τόν Ἀβραάμ, τόν Ἰσαάκ καί τόν Ἰακώβ θά προερχόταν ὁλόκληρος πραγματικά λαός, ὁ εὐλογημένος λαός τοῦ Ἰσραήλ.

   Βλέπετε λοιπόν ὅτι ἦταν θέμα θερμῆς προσευχῆς; Πίστευε ὁ Ἐλιέζερ ὅτι πίσω ἀπ' ὅλη αὐτή τήν ὑπόθεση τῆς ἀναζητήσεως νύμφης ἦταν ὁ Θεός, ὅτι Ἐκεῖνος πραγματικά θά φρόντιζε γιά τήν ὑπόθεση αὐτή. Αὐτό εἶναι στηριγμένο στό ὅτι ὁ Θεός ἤγαγε τήν Εὔα πρός τόν Ἀδάμ.

  Γι' αὐτό, παιδιά, νά τό ξέρετε, ἄν θέλετε νά βγάζουμε κι ἕνα πρακτικό συμπέρασμα- ὅτι γιά τό μεγάλο θέμα τοῦ γάμου –καί εἶναι πολύ μεγάλο θέμα, διότι μπορεῖ νά σταθεῖ πραγματικά λιμάνι ἤ ναυάγιο ὁ γάμος- θά πρέπει νά ἐρωτᾶται ὁ Θεός. Καί ὁ Θεός έρωτᾶται διά τῆς προσευχῆς, τῆς ἐπίμονης προσευχῆς, καί διά στόματος τοῦ πνευματικοῦ ἤ ἄλλων πνευματικῶν ἀνθρώπων.

   Γι' αὐτόν τόν λόγο, ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος, ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας, στήν ἐπιστολή του πρός τόν ἅγιο Πολύκαρπο, ἐπίσκοπο Σμύρνης, λέει τά ἑξῆς: «Πρέπει δὲ τοῖς εἰς γάμον ἐρχομένοις μετὰ γνώμης τοῦ ἐπισκόπου τὴν ἕνωσιν ποιεῖσθαι, ἵνα ὁ γάμος ᾖ κατὰ Κύριον καὶ μὴ κατ' ἐπιθυμίαν. Πάντα εἰς τιμὴν Θεοῦ γινέσθω.» (Πρὸς Πολύκαρπον, V2, ΒΕΠΕΣ τ. 2, σ. 318). Πρέπει, λέει, σ᾽ ἐκείνους πού πρόκειται να παντρευτοῦν νά γίνεται ο γάμος τους κατόπιν γνώμης τοῦ ἐπισκόπου. 

   Τί θά πεῖ «μετὰ γνώμης τοῦ ἐπισκόπου»; Νά ἐγκρίνει δηλαδή τόν γάμο ἡ Ἐκκλησία, νά τόν ἐγκρίνει ὁ ἐπίσκοπος. Νά τόν ἐγκρίνει ὁ πρεσβύτερος ἤ ὁ πνευματικός, γιατί φυσικά ἕνας ἄνθρωπος, ὁ ἐπίσκοπος, δέν μπορεῖ νά τά προλάβει ὅλα. Σήμερα μία ολόκληρη πόλη εἶναι –ὑποτίθεται– χριστιανική· τότε βεβαίως ἦταν μόνο λίγοι ἄνθρωποι Χριστιανοί. Ἔτσι, ὑπάρχουν οἱ πρεσβύτεροι, πού βοηθοῦν τόν ἐπίσκοπο στο θέμα αὐτό. Θά ἔπρεπε νά ληφθεῖ ἡ γνώμη τῆς Ἐκκλησίας. Συμφωνεῖ ἡ Ἐκκλησία γι' αὐτόν τόν γάμο;

   Δηλαδή, ἕνα παλληκάρι θέλει να παντρευτεῖ μιά νέα κοπέλα. Καλό θά ἦταν νά πεῖ: Σκέφτομαι γι' αὐτήν τήν κοπέλα. Τί γνώμη ἔχετε; πῶς τή βλέπετε; Εγώ τή θέλω· ἐσεῖς πῶς τή βλέπετε; Καί ἡ κοπέλα τό ἴδιο· θά πάει να ρωτήσει τόν πνευματικό. Ὥστε αὐτός ὁ γάμος, λέει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος, νά εἶναι κατά Κύριον, σύμφωνα μέ τόν Θεό, καί νά μήν εἶναι κατ' ἐπιθυμίαν. 

   Ἄν τώρα πεῖ κάποια από σᾶς Μπά, ἀστεῖο πράγμα... Εγώ θα πάρω ἐκεῖνον πού θέλω εγώ, αυτό εἶναι κατ' ἐπιθυμίαν. Βεβαίως θα πάρεις ἐκεῖνον πού θέλεις· δέν θά σοῦ δώσουμε ἐκεῖνον πού θέλουμε ἐμεῖς! θά βρεθεῖ κάποιος ἄνθρωπος· ἀλλά νά ἐρωτηθεῖ καί ἡ Ἐκκλησία ἄν αὐτός ὁ γάμος εἶναι σωστός. Δηλαδή δέν θά βροῦμε ἐμεῖς, οἱ ἱερεῖς, τή νύφη καί τόν γαμπρό... ἀλλά ἐμεῖς θά ποῦμε τό σύμφωνοι! Δέν ξέρω ἄν μέ καταλάβατε. Δηλαδή εἶναι ἕνα εἶδος ἐγκρίσεως· συμφωνοῦμε. 

   Ξαναλέω, δέν εἴμαστε ἐμεῖς ἐπιφορτισμένοι να βρίσκουμε ἐμεῖς τίς νύφες καί τούς γαμπρούς ὄχι! –τό εἴδατε αὐτό τό πράγμα να το κάνουμε;- αλλά πρέπει ὅμως νά ποῦμε; Ναί, σου ταιριάζει, παιδί μου, αὐτός ὁ νέος, αὐτή ἡ νέα. Σου ταιριάζει. Αἰσθάνομαι ὅτι θά πᾶτε καλά. 

   Ὅταν, ἐπί παραδείγματι, δημιουργοῦνται κάποιες σχέσεις πού εἶναι τελείως αταίριαστες, κι ὕστερα ἀπό λίγο παίρνουν διαζύγιο οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, ποιός φταίει; Καί γιατί ὑπάρχει το διαζύγιο, ἐνῶ στο βάθος ὁ γάμος εἶναι ἀδιάλυτος, ὅπως θά δοῦμε τήν ἐρχόμενη φορά. Διότι, ἁπλούστατα, οἱ ἄνθρωποι κινοῦνται μέ κριτήριο τήν ἐπιθυμία καί ὄχι μέ τό τί θέλει ὁ Θεός. Καί βέβαια δέν εἶναι μόνο τό θέμα τοῦ γάμου· γιά ὁποιοδήποτε θέμα ἐξετάζουμε τί θέλει ὁ Θεός. Αλλά επειδή ὁ γάμος εἶναι πολύ μεγάλο θέμα, εἶναι ἕνας σταθμός στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, γι' αὐτό ὅλως καί κατ' ἐξοχήν πρέπει νά ἐρωτᾶται ἡ Ἐκκλησία. 

   «Καὶ εἶπεν Αδάμ τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου· αὕτη κληθήσεται γυνή, ὅτι ἐκ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἐλήφθη αὕτη.» (Γέν. 2, 23) Καί εἶ πε ὁ Ἀδάμ· τοῦτο τώρα εἶναι ὀστό από τά ὀστά μου καί σάρκα ἀπό τή σάρκα μου· αυτή θά ὀνομασθεῖ γυναίκα, γιατί πάρθηκε ἀπό τόν ἄνδρα της.

   Τά λόγια αὐτά τοῦ Ἀδάμ, ὅταν εἶδε τόν Θεό νά τοῦ φέρνει τήν Εὔα, ἦταν μία απάντηση πού ἔλεγε πολλά.

   Μέ αὐτό τό «νῦν» πού εἶπε ἐδῶ ὁ Ἀδάμ, θέλει νά διακρίνει τόν τρόπο πού ἔγινε ἡ Εὔα ἀπό τίς μετέπειτα γεννήσεις. Διότι ἡ Εὔα πάρθηκε ἀπό τήν πλευρά του Αδάμ· παρακάτω ὅμως ὅλες οἱ ἄλλες γυναῖκες πού θά γίνονταν δέν θά λαμβάνονταν βεβαίως ἀπό τήν πλευρά τοῦ ἄνδρα, ἀλλά θά ἦταν ἄλλος ὁ τρόπος δημιουργίας πιά. Ἐδῶ λοιπόν ἔχουμε μιά ξεχωριστή δημιουργία· για αὐτό ὁ Ἀδάμ λέει «νῦν», τώρα, αὐτήν τή στιγμή, αυτό τό νέο ὄν εἶναι ἀπό μένα. Αλλά ἐφεξῆς δέν θά εἶναι ἔτσι· θά εἶναι διαφορετικά. 

   Ακόμη βλέπουμε ὅτι δίνει ὄνομα, καί τό ὄνομα εἶναι γυνή. 

   Θά μοῦ πεῖτε: Καί τό ὄνομα Εὔα; 

   Λοιπόν· ἄν ψάξετε, δέν θά βρεῖτε πουθενά ἀλλοῦ τό ὄνομα Εὔα, παρά μόνο για πρώτη φορά στο 4ο κεφάλαιο, στον στίχο 1, καί στό ἴδιο κεφάλαιο, στίχο 25. Δυό φορές μόνο αναφέρεται ὡς Εὔα στό βιβλίο τῆς Γενέσεως. Καί ἄλλη μία φορά στο βιβλίο Τωβίτ, στο 8ο κεφάλαιο, ὅπου θά δοῦμε μία θαυμάσια προσευχή πού κάνει ὁ Τωβίας τήν πρώτη βραδυά του γάμου, ἔχοντας πλάι του τήν Σάρρα, τη σύζυγό του. Θά τό δοῦμε ὅμως αὐτό τήν ἐρχόμενη φορά. Ἔτσι, μόνο τρεῖς φορές ἀναφέρεται ἡ ὀνομασία Εὔα. 

   Αλλά πληροφορούμαστε –καί θά τό δοῦμε αὐτό πιό ἰδιαίτερα- ὅτι ὅταν ξέπεσαν οἱ πρωτόπλαστοι, τότε ὁ Ἀδάμ ὀνόμασε τήν γυναίκα Ζωή (Βλ. Γέν. 3, 20: «καὶ ἐκάλεσεν Ἀδὰμ τὸ ὄνομα τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Ζωή, ὅτι αὕτη μήτηρ πάντων τῶν ζώντων». Φλαβίου Ἰωσήπου, Ἰουδαϊκή Αρχαιολογία, 1, 36,3: «ἔσσα δὲ καθ᾽ Ἑβραίων διάλεκτον καλεῖται γυνή, τὸ δ' ἐκείνης ὄνομα τῆς γυναικὸς Εὔα ἦν σημαίνει δὲ τοῦτο πάντων μητέρα».), γιατί από αυτήν θα προερχόταν μετά, διά τῶν γεννήσεων, ἡ ζωή τῶν ἀνθρώπων. Συνεπῶς Εὔα σημαίνει ζωή. Γι' αὐτόν τόν λόγο δέν ἀναφέρεται ἡ λέξη Εὔα· ἀναφέρεται ἡ ὀνομασία Ζωή. 

   Τό ὄνομα λοιπόν πού τῆς ἔδωσε αρχικά ἦταν γυνή. Στά ἑλληνικά ἔτσι θά τό ἀποδίδαμε· στα ἑβραϊκά ὅμως ὑπάρχει ἡ λέξη ἰσά, πού εἶναι τό θηλυκό τῆς λέξεως ἴσ, ἄνδρας. Αν πάρουμε τό ἑβραϊκό κείμενο στην μετάφραση τοῦ Συμμάχου καί ὄχι τή μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα, θά τό γράφαμε: ἀνδρίς ἡ ἀνδρίς, τριτόκλιτο, τῆς ἀνδρίδος. Ὥστε λοιπόν εἶναι ὁ ἀνήρ καί ἡ ἀνδρίς. Τό γεγονός ὅτι καί ἡ λέξη ἀνδρίς, πού ἀναφέρεται στη γυναίκα, παράγεται ἀπό τή λέξη ἀνήρ, δείχνει τό ὁμοούσιο τῆς ἀνθρώπινης φύσεως. (Ἡ λέξη Ἀδάμ, στά ἑβραϊκά (adam), εἶναι ἕνας οὐδέτερος ὅρος πού σημαίνει ἄνθρωπος, καί ὄχι συγκεκριμένα ἄνδρας. Στό ἑβραϊκό κείμενο ὅλες οἱ ἀναφορές στον Αδάμ εἶναι οὐδέτερες, μέχρι ὁ Θεός νά πάρει ἀπό τή σάρκα τοῦ Ἀδάμ καί νά κάνει τή γυναίκα, στα ἑβραϊκά πως ishah. Μόνο σ' αὐτό τό σημεῖο ὁ Αδάμ ὀνομάζεται ἄνδρας -στά ἑβραϊκά ish. Ἡ ἑβραϊκή λέξη ishah ὑπονοεῖ τήν προέλευσή της μέσα ἀπό τή λέξη ish, κάτι πού μιμοῦνται στα ἑλληνικά οἱ λέξεις ἀνδρίς καί ἄνδρας, ὅπως καί στά ἀγγλικά οἱ λέξεις woman καί man. Βλ. Ἡ Γένεσις, Τόμ. Β΄, Μάθημα 14ο, ἐκδ. Ι. Μ. Κομνηνείου, Στόμιον 2018) 

   Τό ὅτι ὁ Ἀδάμ, παιδιά, ἀποκάλεσε τήν γυναίκα όστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων του καί σάρκα ἐκ τῆς σαρκός του εἶναι ἕνας πολύ μεγάλος και βαθύς λόγος. Αὐτός ὁ βαθύς λόγος, τό ὅτι ἀποκάλεσε τη γυναίκα σάρκα του καί κόκκαλό του, ἔχει ἐπιπτώσεις. Ποιές εἶναι αὐτές; Θά ἤθελα νά σᾶς διαβάσω δύο περικοπές ἀπό τήν Καινή Διαθήκη, καί θά δεῖτε ἐκεῖ τί ἐπιπτώσεις ὑπάρχουν. 

   Ὅμως, ὅταν τίς αντέγραψα γιά νά σᾶς τίς διαβάσω, ἔκανα τή σκέψη ὅτι, λίγο πολύ, κάθε κοπέλα θα ἀντιδροῦσε ἀκούγοντας αὐτά πού θά διαβάσω. Αλλά ὀφείλω νά τά διαβάσω, διότι εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Και ξέρετε γιατί θά ἀντιδροῦσε; διότι σήμερα αναπνέουμε ἕναν ἄλλον ἀέρα. Δέν ἀναπνέουμε τόν ἀέρα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀναπνέουμε ἕναν ἀέρα ἀλλότριο, ξένο ἀέρα. Γι' αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο, παιδιά, θά διαβάσω μέ ἐπιμονή τό κείμενο, καί μάλιστα θά τό ἀναλύσουμε. 

   Ἄν θέλουμε πραγματικά να λεγόμαστε Χριστιανοί, πρέπει να γυρίσουμε πίσω, στον λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἄν μάλιστα σᾶς ἔλεγε ὁ ἑαυτός σας, ἤ σᾶς τό ψιθύριζε ὁ διάβολος ἤ σᾶς τό ἔλεγαν οἱ ἄνθρωποι ἀπ᾽ ἔξω, ὅτι εἶστε ἀναχρονισμένοι ἄνθρωποι καί γυρίζετε πίσω, θά ἀπαντούσατε ὅτι ὁ Χριστιανισμός δέν κάνει ἀναχρονισμένους ἀνθρώπους, γιατί εἶναι πάντοτε καινούργιος. «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13, 8). Κάτι δεν πηγαίνει καλά στη ζωή μας· καί αυτό, τό ὅτι κάτι δέν πηγαίνει καλά στη ζωή μας, τό βλέπουμε ἀπό τά ἀποτελέσματα· από τά διαζύγια, ἀπό τόν τρόπο πού ζουν σήμερα οἱ ἄνθρωποι καί λοιπά καί λοιπά. Πρέπει λοιπόν να γυρίσουμε πίσω· ναί, να γυρίσουμε σ' ἐκεῖνο πού λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. 

   Ἀκοῦστε λοιπόν τί γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος πάνω στο θέμα αὐτό, ὅτι ὁ Ἀδάμ εἶπε πώς ἡ γυναίκα εἶναι ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων του καί σάρκα ἐκ τῆς σαρκός του, ἀναφερόμενος στις επιπτώσεις. Προσέξτε. 

   Τό πρῶτο εἶναι ἀπό τήν Α΄ Προς Κορινθίους ἐπιστολή του, 11ο κεφάλαιο, 7-13. Λέει: «Ὁ ἀνὴρ... εἰκὼν καὶ δόξα Θεοῦ ὑπάρχων· γυνὴ δὲ δόξα ἀνδρός ἐστιν». Ὁ ἄνδρας εἶναι εἰκόνα καί δόξα τοῦ Θεοῦ, λέει, καί ἡ γυναίκα εἶναι δόξα τοῦ ἄνδρα της.

   Δηλαδή, ὁ ἄνδρας, ὡς πρῶτος πού ἔγινε, ἀνακλα τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί τή δόξα Του. Ἡ γυναίκα ἔγινε ἀπό τόν Ἀδάμ· συνεπῶς ἔρχεται μετά απ' αυτόν. Ἄρα, ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ ἄνδρας, ἐνῶ ἡ δόξα τοῦ ἄνδρα εἶναι ἡ γυναίκα. Εἶναι σάν νά θέλει νά πεῖ ὅτι ἀνάμεσα στόν Θεό καί στή γυναίκα μεσολαβεῖ ὁ ἄνδρας.

   Καί συνεχίζει: «οὐ γάρ ἐστιν ἀνὴρ ἐκ γυναικός, ἀλλὰ γυνὴ ἐξ ἀνδρός» αἰτιολογεῖ· διότι δέν ἔγινε ὁ ἄνδρας ἀπό τή γυναίκα, ἀλλά ἡ γυναίκα ἔγινε ἀπό τόν ἄνδρα· «καὶ γὰρ οὐκ ἐκτίσθη ἀνὴρ διὰ τὴν γυναῖκα, ἀλλὰ γυνὴ διὰ τὸν ἄνδρα» καί δέν δημιουργήθηκε ὁ ἄνδρας γιά τή γυναίκα, ἀλλά ἡ γυναίκα γιά τόν ἄνδρα· «διὰ τοῦτο ὀφείλει ἡ γυνὴ ἐξουσίαν ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς διὰ τοὺς ἀγγέλους» γι' αὐτό ἡ γυναίκα πρέπει νά ἔχει ἐπάνω στο κεφάλι της κάλυμμα ὡς δεῖγμα ἐξουσίας ἐξαιτίας τῆς παρουσίας τῶν ἀγγέλων. 

   Δέν σᾶς ἀνέφερα τόν λόγο που γράφει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος αὐτά· θά σᾶς τόν ἀναφέρω ὅμως. Βέβαια δέν θέλω νά μείνω σ' αὐτό, ἀλλά ἁπλῶς θέλω νά σᾶς πῶ τί γράφει, γιά νά δείξει ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι κάτω ἀπό τήν ὑποταγή τοῦ ἀνδρός, ὅσο κι ἂν αὐτό δέν ἀρέσει. Ἦταν λοιπόν τό θέμα ἂν ἡ γυναίκα ἔπρεπε νά φοράει κάλυμμα ἐπάνω στο κεφάλι της ἤ νά μή φοράει. Τό θέμα τοῦ καλύμματος ἦταν σημαντικό. 

   Ἔχετε προσέξει πώς, ἐπειδή ἀκριβῶς διαβάζουμε αὐτήν τήν περικοπή, κάποιες γυναῖκες, τουλάχιστον όταν πηγαίνουν να προσευχηθοῦν, ἰδίως δημοσίως, φοροῦν ἕνα κάλυμμα στο κεφάλι; Δηλαδή σκεπάζουν τό κεφάλι τους μέ μιά μανδήλα, ἕνα κάλυμμα. Θά τό ἔχετε δεῖ σέ πολλές γυναῖκες αὐτό τό πράγμα. Εἶναι αὐτό πού σᾶς λέω τόσην ὥρα. Γι' αὐτό τό θέμα μιλάει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος. 

   Ἐγώ δέν θά μείνω σ' αυτό, παρά θέλω νά σᾶς πῶ, ἐξ ἀφορμῆς αὐτοῦ, τί γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὡς πρός τό θέμα τῶν σχέσεων ἀνδρός και γυναικός. Καί λέει: «διὰ τοῦτο ὀφείλει ἡ γυνὴ ἐξουσίαν ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς». Τί εἶναι ἡ ἐξουσία ἐπί τῆς κεφαλῆς; Δηλαδή, βάζοντας τό κάλυμμα, δείχνει ὅτι εἶναι κάτω ἀπό μία ἐξουσία. Ἡ μανδήλα, τό κάλυμμα εἶναι ἕνας τρόπος φανερώσεως ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι κάτω από μία ἐξουσία. Σύμβολο εἶναι. Προσέξτε· εἶναι σύμβολο.

   Μιά γυναίκα λοιπόν που φοράει ἕνα κάλυμμα δείχνει πώς αναγνωρίζει ὅτι εἶναι κάτω ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ ἄνδρα. Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό. 

   Τώρα ἐδῶ βέβαια ὁ Ἀπόστολος θά βάλει τά πράγματα στη θέση τους, γιά νά μή νομισθεῖ ὅτι πρέπει νά ὑπάρχει μιά ὑπεροχή στόν ἄνδρα: «πλὴν οὔτε ἀνὴρ χωρὶς γυναικὸς οὔτε γυνὴ χωρὶς ἀνδρὸς ἐν Κυρίῳ». Ὅταν ὅλα αὐτά γίνονται σύμφωνα μέ τούς νόμους πού ὅρισε ὁ Κύριος, νά εἴμαστε εἰλικρινεῖς, λέει ὁ Ἀπόστολος, οὔτε ὁ ἄνδρας υπάρχει χωρίς τήν γυναίκα, οὔτε ἡ γυναίκα ὑπάρχει χωρίς τόν ἄνδρα· διότι πῶς θά γεννηθεῖ ὁ καινούργιος ἄνδρας καί ἡ καινούργια γυναίκα; 

   Καί συνεχίζει: «ὥσπερ γὰρ ἡ γυνὴ ἐκ τοῦ ἀνδρός, οὕτω καὶ ὁ ἀνὴρ διὰ τῆς γυναικός, τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ». Διότι ὅπως ἡ γυναίκα, ἡ πρώτη γυναίκα, ἡ Εὔα, προῆλθε «ἐκ τοῦ ἀνδρός», ἀπό τόν ἄνδρα, κατά παρόμοιο τρόπο καί ὁ κάθε ἄνδρας ἔρχεται στήν ὕπαρξη –κοιτάξτε ἀκρίβεια– «διὰ τῆς γυναικός», μέσω της γυναίκας. Διότι ἡ γυναίκα δέν γεννᾶ, ἀλλά τίκτει –λέμε τοκετός. Ὁ ἄνδρας γεννᾶ. Συνεπῶς ὁ ἄνδρας ἔρχεται στή ζωή μέ τή μεσολάβηση τῆς γυναίκας. 

   Ὥστε ἐδῶ βλέπει κανείς ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι ἐκ τοῦ Θεοῦ· «τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ». Ὁ Θεός τά ἔκανε ἔτσι· ὑπάρχει μία ἱεραρχία. Δηλαδή, στήν τελευταία ἀνάλυση, ἡ περικοπή πού σᾶς διάβασα εἶναι γιά νά κατανοήσουμε ὅτι υπάρχει μία ἱεραρχία. Τί εἶναι αὐτή ἡ ἱεραρχία; Ὅτι δέν μπορεῖ ἡ γυναίκα νά ἐξουσιάζει ἐπάνω στόν ἄνδρα. 

   Βεβαίως θά δοῦμε παρακάτω ὅτι πρέπει νά ὑπάρχει μία βουλή, μιά σύσκεψη, μιά συζήτηση και συνεννόηση ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τή γυναίκα, ἀναμφισβήτητα· θά συσκέπτονται δηλαδή μέσα στο σπίτι· ἀλλά τόν τελευταῖο λόγο θά τόν ἔχει ὁ ἄνδρας.

   Κι ἂν κάποτε ὑπάρξει διαφωνία, τί θά γίνει; 

   Τό διαζύγιο, θά μοῦ πεῖτε! 

   Ὄχι· θά ὑποταχθεῖ ἡ γυναίκα καί θά ὑπερισχύσει ἡ γνώμη τοῦ ἄνδρα. Αν τελικά δέν συμφωνήσουν, θά ὑποχωρήσει ἡ γυναίκα, θα γίνει στο τέλος αὐτό πού λέει ὁ ἄνδρας. 

   Μά, θά πεῖτε, δέν εἶναι πολύ συμφέρον. 

   Ἔ, τί νά κάνουμε; κάποια στιγμή θα φάει τά μοῦτρα του, καί κατά κάποιο τρόπο θα καταλάβει ὅτι δέν είχε σκεφθεῖ σωστά· γιατί, διαφορετικά, ἄν τραβάει ὁ ἕνας ἀπό 'δῶ κι ὁ ἄλλος ἀπό 'κει, τί θα γίνει; 

   Παιδιά, ξέρετε πόσο μεγάλη αξία ἔχει αὐτή ἡ περικοπή πού λέει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος; Ἐάν λαμβανόταν ὑπ' ὄψιν αὐτή ἡ περικοπή, θά εἴχαμε πολύ εὐλογημένες οἰκογένειες. Αλλά ἐπειδή ἀκριβῶς δέν λαμβάνεται ὑπ' ὄψιν αὐτή ἡ περικοπή, προπαντός ἐκ μέρους τῆς γυναίκας, ἀλλά καί ἐπειδή οἱ ἄνδρες κάνουν κατάχρηση πάνω στο θέμα αυτό, ὅπως θά δοῦμε λίγο πιό κάτω, ἔχουμε τήν ἀποτυχία. 

   Αλλά ἂς δοῦμε τί ἄλλο λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στήν Πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολή του, στο 5ο κεφάλαιο καί στίχους 22-23. Ἐδῶ ἀναφέρει ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ στάση τοῦ ἄνδρα ἀπέναντι στη γυναίκα, καί τό ἀντίστροφο. Λέει: «Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτάσσεσθε ὡς τῷ Κυρίῳ»· οἱ γυναῖκες νά ὑποτάσσεσθε στούς ἄνδρες σας ὅπως στον Κύριο. 

   Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ἐδῶ συμπλέκει τό θέμα τοῦ ζεύγους ἄνδρα καί γυναίκας μέ τό θέμα ἑνός ἄλλου ζεύγους. Καί τό ἄλλο ζεῦγος εἶναι τό πρότυπο εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία. Βάσει αὐτοῦ τοῦ προτύπου πρέπει νά κινεῖται τό ἀντίτυπο, τό ζεῦγος ἄνδρα και γυναίκας.

   Λοιπόν, οἱ γυναῖκες ὀφείλουν νά ὑποτάσσονται στούς ἄνδρες τους, ἡ κάθε μιά στον σύζυγό της, «ὡς τῷ Κυρίῳ», ὅπως θά ὑποτασσόταν στον Κύριο! Πῶς τόν θεωρεῖ τόν ἄνδρα τώρα ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος; Τόν θεωρεῖ σάν νά εἶναι ἀπό προσώπου Θεοῦ! ὅπως καί ὁ πνευματικός καί ὁ ἱερέας εἶναι ἀπό προσώπου Θεοῦ! ἀλλά καί ὁ ἡγούμενος σ' ἕνα μοναστήρι εἶναι ἐπίσης ἀπό προσώπου Θεοῦ! Ναί, ναί, καί ὁ ἄνδρας εἶναι ἀπό προσώπου Θεοῦ! Αλλά, ἀφοῦ εἶναι ἀπό προσώπου Θεοῦ, πρέπει νά εἶναι προσεκτικός καί νά μήν κάνει καμμία κατάχρηση αὐτῆς του τῆς ἐξουσίας. 

   Καί ἐξηγεῖ: «ὅτι ὁ ἀνήρ ἐστι κεφαλὴ τῆς γυναικός, ὡς καὶ ὁ Χριστὸς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας καὶ αὐτός ἐστι σωτὴρ τοῦ σώματος». Διότι ὁ ἄνδρας εἶναι ἡ κεφαλή τῆς γυναίκας, ὅπως καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας και σωτήρας τοῦ σώματος. Νά γιατί πρέπει νά ὑπακούει τελικά στόν ἄνδρα ή γυναίκα. «ἀλλ᾿ ὥσπερ ἡ ἐκκλησία ὑποτάσσεται τῷ Χριστῷ, οὕτω καὶ αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ἐν παντί». Ἀλλά ὅπως ἡ Ἐκκλησία ὑποτάσσεται στόν Χριστό, ἔτσι ἀκριβῶς καί οἱ γυναῖκες νά ὑποτάσσονται στούς συζύγους τους στο κάθε τί· γιά νά μή γίνει σχίσμα μέσα στήν οἰκογένεια.

   Ἀλλά, ἐπειδή δέν πρέπει νά γίνεται κατάχρηση ἐκ μέρους τοῦ ἄνδρα, προσθέτει: «οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν». Βλέπετε το παράδειγμα, ανά πάσα στιγμή προβάλλεται το πρωτότυπο: ὅπως ὁ Χριστός ἀγάπησε τήν Ἐκκλησία, κατά παρόμοιο τρόπο κι ἐσεῖς νά ἀγαπᾶτε τίς γυναῖκες σας.

   »οὕτως ὀφείλουσιν οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶν τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας ὡς τὰ ἑαυτῶν σώματα»· μέ τόν ἴδιο τρόπο οἱ ἄνδρες ὀφείλουν νά ἀγαποῦν τίς γυναῖκες τους ὅπως ἀγαποῦν τά σώματά τους. Διότι, ἂν σκεφθεῖ ὁ ἄνδρας ὅτι ἀπό τό σῶμα τό δικό του ἦλθε στήν ὕπαρξη ἡ γυναίκα καί ὅτι αὐτή εἶναι μέλος του σώματός του, τότε...πόσο βαθύς ὁ λόγος...! Καί πόσο σπουδαῖες αὐτές οἱ ἐπιπτώσεις στην πράξη πιά... πόσο σπουδαῖες...! 

   Καταλαβαίνετε τί σημαίνει ὅτι ἀνά πᾶσα στιγμή, ὅπως πρέπει ὁ κάθε ἄνθρωπος νά ἔχει μπροστά του τή σκέψη ὅτι ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ –πῶς νά τόν προσβάλλω;– ἔτσι καί ὁ κάθε σύζυγος να λέει: ἡ σύζυγός μου εἶναι ἀπό μένα, εἶναι ἀπό τήν ὕπαρξή μου, εἶναι ἀπό τή σάρκα μου, εἶναι σάρκα μου! πῶς μπορῶ νά τήν κακομεταχειρίζομαι... 

   Καί συνεχίζει: «ὁ ἀγαπῶν τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἑαυτὸν ἀγαπᾶ»· διότι ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τή γυναίκα του, στην πραγματικότητα τόν ἑαυτό του ἀγαπᾶ, ἀφοῦ εἶναι σάρκα του ἡ γυναίκα του «οὐδεὶς γάρ ποτε τὴν ἑαυτοῦ σάρκα ἐμίσησεν, ἀλλ᾽ ἐκτρέφει καὶ θάλπει αὐτήν, καθὼς καὶ ὁ Κύριος τὴν ἐκκλησίαν» γιατί κανείς ποτέ δέν μίσησε τήν ἴδια του τή σάρκα, τό σῶμα του, ἀλλά τί τό κάνει; τό ἐκτρέφει καί τό περιποιεῖται, ὅπως κι ὁ Κύριος περιποιεῖται καί φροντίζει τήν Ἐκκλησία. Εἴδατε; ἀνά πᾶσα στιγμή ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρει τό παράλληλο, το πρωτότυπο ζεῦγος. 

   Καί συμπληρώνει: «ὅτι μέλη ἐσμεν τοῦ σώματος αὐτοῦ, ἐκ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ καὶ ἐκ τῶν ὀστέων αὐτοῦ»· γιατί ὅλοι εἴμαστε μέλη του σώματός Του, ἀπό τή σάρκα Του καί ἀπό τά ὀστᾶ Του!

   Ἐδῶ τώρα γίνεται μιά διόρθωση. Αὐτήν τή διόρθωση θά ἤθελα νά τήν προσέξετε, γιατί ἀνήκει στην Καινή Διαθήκη. Προηγουμένως ὁ Ἀδάμ εἶπε ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι ἀπό τά ὀστᾶ του καί ἀπό τή σάρκα του. Ἐδῶ τώρα μᾶς λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ἐμεῖς, ὅλοι μας, καί οἱ ἄνδρες καί οἱ γυναῖκες, εἴμαστε μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἀπό τή σάρκα Του καί τά ὀστᾶ Του. Δηλαδή πως εἴμαστε; 

   Ὁ Χριστός ἀνέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση. Τό ὅτι ἱστορικά τήν ἀνέλαβε μεταγενέστερα ἀπό τόν Ἀδάμ -δηλαδή πρίν δυό χιλιάδες χρόνια από μᾶς, ἐνῶ ὁ Ἀδάμ ἔζησε τότε πού ἔζησε, πολύ παλιά- δέν ἔχει καθόλου σημασία. Διότι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ δέν πῆρε τήν ἀνθρώπινη μορφή ἀντιγράφοντας τό πρότυπο Ἀδάμ, ἀλλά, ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν πῶς θά ἔφτιαχνε τήν ἀνθρώπινη φύση Του, κατασκεύασε τόν Αδάμ. Εἶναι κάτι πού σᾶς τό ἔλεγα καί παλαιότερα, ἂν θυμόσαστε, σ' ἕνα πολύ παλαιότερο μάθημά μας. (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 160, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017, καί ἁγ. Εἰρηναίου, Ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, 5, 16, 2, ΒΕΠΕΣ 5, 166, 11-17)

   Βάσει λοιπόν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἔγινε ὁ παλαιός Ἀδάμ, ἔστω καί ἄν ἱστορικά προηγεῖται ὁ παλαιός Ἀδάμ. Από τόν καιρό λοιπόν πού ὁ Κύριος πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση μας, δέν εἴμαστε πλέον ἀπό τά ὀστᾶ καί τή σάρκα τοῦ Ἀδάμ, ἀλλά ἀπό τά ὀστᾶ καί τή σάρκα τοῦ καινούργιου Ἀδάμ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

   Πῶς γίνεται αὐτό; 

   Καταρχάς, σᾶς κάνει εντύπωση ὅτι ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρεται σέ σάρκα καί ὀστᾶ; Ἡ ἔκφραση σάρκα καί ὀστᾶ δείχνει ἕναν ρεαλισμό, δείχνει μία ὠμότητα. Δέν λέει σῶμα, πού εἶναι τό κρέας καί τά κόκκαλα· λέει σάρκα καί ὀστᾶ! Μ' αὐτόν τόν ρεαλισμό θέλει να δείξει δηλαδή ὅτι εἶναι πραγματικά τό κύτταρο πού παίρνουμε ἀπό τόν Χριστό. 

   Ναί, αὐτό συμβαίνει στο μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας· ὅταν κοινωνοῦμε οἱ πιστοί, γινόμαστε σάρκα ἀπό τή σάρκα Του καί ὀστᾶ ἀπό τά ὀστᾶ Του!... Τό σκεφτήκατε ποτέ αὐτό; 

   Ὥστε λοιπόν τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἶναι πραγματικά τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ! (Βλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Το μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κομνηνείου, Στόμιον 2016)Πραγματικά τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ! Μάλιστα. Συνεπῶς, ὅταν ἐγώ κοινωνῶ, γίνομαι σάρκα και ὀστᾶ τοῦ Χριστοῦ· γίνεσαι καί ἐσύ γίνεται καί ὁ ἄνδρας, γίνεται καί ἡ γυναίκα. Ἡ ἰσότητα τοῦ ἄνδρα και τῆς γυναίκας εἶναι πλέον μέσα στόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖ, τότε πιά, θά πεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3, 28)· δέν ὑπάρχει διαφορά ανάμεσα στόν ἄνδρα καί στή γυναίκα. Σε ποιό σημεῖο εἶναι ἡ μή διαφορά; στό ὅτι καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα εἶναι σάρκα καί αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

   Ὑπάρχει ὅμως καί ἡ διαφορά· κι αὐτή ἡ διαφορά εἶναι γιά νά ὑπάρχει μιά ὀργάνωση ζωῆς. Καί γιά νά ὑπάρχει αὐτή ἡ ὀργάνωση τῆς ζωῆς, ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς θυμίζει τήν παλαιά ἐκείνη πράξη, πῶς ἔγινε ἡ Εὔα ἀπό τόν Ἀδάμ, καί ἐπικαλεῖται τά λόγια τοῦ Ἀδάμ –τοῦ προφήτου Αδάμ- γιά νά πεῖ ὅτι ἡ γυναίκα ἔγινε ὕστερα ἀπό τόν Ἀδάμ, καί ὀφείλει νά ὑποτάσσεται στόν ἄνδρα.

   Ἄν αὐτά, παιδιά, ὡς πρακτικές πιά ἐπιπτώσεις, μέσα ἀπό αὐτά τά βαθειά θεολογικά θέματα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τά προσέξουμε, τότε εὔκολα ἐννοεῖται ὅτι θα μποροῦμε νά ἔχουμε μιά εὐλογημένη οἰκογένεια· τότε μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἴμαστε Χριστιανοί. 

   Διότι τί σημαίνει Χριστιανός; ἁπλῶς νά πάει στήν Ἐκκλησία; ἁπλῶς νά ἐξομολογεῖται; ἁπλῶς νά κοινωνεῖ; ἁπλῶς νά προσεύχεται; ἁπλῶς νά μετέχει σ' ἕναν κύκλο μελέτης Αγίας Γραφῆς ἤ σ' ἕναν κύκλο κηρύγματος; Ἐάν αὐτά δέν γίνουν ἐπίγνωση, δέν γίνουν στόχος καί δέν μποῦν μέσα στο κύτταρο τῆς ὑπάρξεώς μας να τα καταλάβουμε καί νά τά ἀφομοιώσουμε, τότε δέν μποροῦμε νά λεγόμαστε Χριστιανοί.

   Γι' αυτό ὡς Χριστιανοί αποτυγχάνουμε, παιδιά· γι' αὐτό βρίσκει ὁ διάβολος τήν ἀφορμή νά παρασύρει στήν ἁμαρτία τούς ἀνθρώπους καί φθάνουμε σε τέτοια καταντήματα. 

   Ἀλλά ἄς ξαναγυρίσουμε στις ρίζες μας, τίς θεολογικές μας ρίζες, νά δοῦμε ποιά εἶναι ἡ τοποθέτησή μας κι ἀπό κεῖ θά ξεκινήσουμε γιά νά οἰκοδομήσουμε καί τή ζωή μας καί τή σωτηρία μας. 

   Νά σᾶς εὐλογεῖ ὁ Θεός!

   Κυριακή, 8 Ἰανουαρίου 1984

37η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία " εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία - Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__ https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.