†.Συνεχίζομε, ἀγαπητοί μου, τό 24ον κεφάλαιον τῆς Σοφίας Σειράχ ἐδῶ πού βλέπει κανείς ἀπό ἕναν ἄλλον δρόμον τήν Ἱστορία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Βέβαια, ἴσως εἶναι λανθασμένη ἡ ἔκφρασις «Ἱστορία ἀπό ἄλλο δρόμο» γιατί Ἱστορία πάντοτε εἶναι ὅταν καταλαμβάνομε τό χῶρο καί τό χρόνο. Ὡς Ἐνυπόστατος Σοφία, ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, δέν μποροῦσε, ὅσο ἔμενε ἔξω ἀπό τήν Ἐνανθρώπηση, νά εἶναι Ἱστορία. Ἀλλά ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά πῶ, ὅτι οἱ ἐπεμβάσεις της μέσα στήν Ἱστορία πρίν ἀπό τήν Ἱστορία, τήν κάνουν νά ἔχει Ἱστορία. Δέν εἶναι τόσο λάθος αὐτό - παρ’ ὅτι διόρθωσα τό πρᾶγμα - τό νά ποῦμε ὅτι ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ ἡ Ἐνυπόστατος, πού εἶναι ὁ μετέπειτα Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι ὁ Θεός Λόγος, λέγαμε στά τελευταῖα μας χωρία ἤ μᾶλλον ἀπ’ τό 13ο χωρίο καί πέρα, ὅπως βλέπομε ὅτι παραβάλλει τόν ἑαυτό της ὡς κέδρον ἤ ὡς κυπάρισσον γιά νά δείξη τή μεγαλοπρέπεια, τήν ὠφελιμότητα, τήν ἀγάπη παίρνοντας στοιχεῖα, εἰκόνες ἀπό τό φυτικό βασίλειο τῆς Παλαιστίνης πρός τό λαό της τόν Ἰσραήλ κι εἴχαμε πεῖ τήν περασμένη φορά, ὅτι παρέβαλε τόν Ἑαυτό της, ὡς κέδρον καί ὡς κυπάρισσον.
Στό 13ον λοιπόν χωρίον λέει: «ὡς κέδρος ἀνυψώθην, (εἰς α΄ πρόσωπον) ἐν τῷ Λιβάνῳ καὶ ὡς κυπάρισσος ἐν ὄρεσιν Ἀερμών·» δηλ. ὑψώθηκα ἀνάμεσα στόν λαό μου, σάν κέδρος τοῦ Λιβάνου καί σάν κυπαρίσσι στά ὅρη Ἀερμών.
Αὐτά λέγαμε, ἀγαπητοί τήν περασμένη φορά καί κάπως ἔτσι τελειώναμε, ὅτι τό καύχημα τοῦ λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ, ἦτο ἀκριβῶς ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία. Δέν τήν ἀνεγνώρισαν οἱ Ἑβραῖοι. Μέχρι σήμερα, λέγουν «ὁ ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ», πλήν ὅμως δέν κατενόησαν ὅτι ὁ «ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ» ταυτίζεται μέ τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Καί τόν μέν ἅγιό τοῦ Ἰσραήλ ὑπερυψώνουν, τόν δέ Ἰησοῦν Χριστόν, πού πῆρε τήν ἀνθρωπίνη φύση, καταδικάζουν, δηλ. μία θά λέγαμε σχιζοφρενική συμπεριφορά. Γιατί ἀλλιώτικα πῶς νά τό ἐξηγήση κανείς αὐτό, ὅτι εἶναι μία σχιζοφρενική συμπεριφορά; Ὄχι ὀλιγώτερο ὅμως καί μεῖς. Μάλιστα θά μποροῦσα νά προσθέσω στό προηγούμενο λέμε ὅτι ὁ Θεός τῆς Π. Δ. εἶναι κακός Θεός, τιμωρός - γιά νά μή νομίσετε ὅτι μόνον οἱ Ἑβραῖοι τήν ἔχουνε πάθει, κι ἐμεῖς τήν παθαίνομε - ἐνῶ ὁ Θεός τῆς Κ. Δ. εἶναι καλός. Μά εἶναι ὁ ἴδιος Θεός. Μά εἶναι ὁ ἴδιος Θεός, ὁ ἴδιος Κύριος. Καί βεβαίως ὁ Θεός καθορίζει μία θρησκεία. Κι ἐφόσον λοιπόν εἶναι Ἕνας Θεός, ἄρα εἶναι μία θρησκεία. Κι ἄλλοτε σᾶς ἔλεγα, ὅτι.. τί εἶναι ὁ Χριστιανισμός; Εἶναι ἡ προέκτασις τῆς Π. Δ. καί εἶναι ἡ φανέρωσις ἡ πλήρης φανέρωσις, τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι Τριαδικός. Ἕνας λοιπόν εἶναι ὁ Θεός. Καί ἔτσι τό λέμε ἐμεῖς τώρα, οἱ Ἕλληνες, ὅτι ὁ Θεός τῆς Π. Δ. εἶναι κακός, τιμωρός, περίεργος, ἐνῶ ὁ Θεός τῆς Κ. Δ. εἶναι ἀγαθός. Εἶναι ξαναλέγω, εἶναι ὁ ἴδιος! Ὅμως καί κάπου ἀλλοῦ ζοῦμε - ἐμεῖς τουλάχιστον οἱ Ἕλληνες - πού εἴμεθα ἕνας περιούσιος λαός τοῦ Θεοῦ παράλληλα μέ τόν περιούσιο λαό τοῦ Θεοῦ - τούς Ἑβραίους - κι ἀκόμη μία σχιζοφρενικότητα.
Ἀπό τή μία καύχημά μας, λέμε, ὅτι ἔχομε τήν Ὀρθοδοξία κι ἄπ’ τήν ἄλλη προσβάλλομε τήν Ὀρθοδοξία. Γιατί, τί σημαίνει Ὀρθοδοξία; λέγαμε τήν περασμένη φορά - λέγω κάτι γιά νά συνδέσω - δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἡ Ὀρθοδοξία, παρά ἡ πίστις εἰς τή Θεανθρωπίνη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Στήν Θεανθρωπίνη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ! Δηλ. τῆς Ἐνυποστάτου Σοφίας. Δηλαδή τοῦ Θεοῦ Λόγου, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ πού σαρκώθηκε. Αὐτό εἶναι Ὀρθοδοξία. Παραβάλλατε τήν περίπτωση τοῦ Ἀρειανισμοῦ. Πολέμησε ἡ Ἐκκλησία τόν Ἀρειανισμόν, πού δέν ἐδέχετο τήν θεία φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁρίστε! Ἤ πάρετε ὅλες ἐκεῖνες τίς παραφυάδες πού ἐπιζοῦν μέχρι σήμερα τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ, πού δέχονται αὐτοί τήν ἄλλη φύση τοῦ Χριστοῦ, τήν θεία καί ὄχι τήν ἀνθρωπίνη, κλπ., κλπ. Ὀρθοδοξία εἶναι νά δεχθῆς καί τή θεία καί τήν ἀνθρωπίνη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιά νά δοῦμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες σήμερα πράγματι Ὀρθοδοξοῦμε;
Πολλούς θά βροῦμε ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀρειανισμοῦ, πολλούς θά βροῦμε ἀπό τήν πλευρά τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ. Πάντως τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τό καύχημά μας, κι αὐτή εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία μας. Ἀλλά ἐμεῖς ἀκόμη, ἄν ὁ Χριστός εἶναι τό καύχημά μας, δηλ. ἡ Ὀρθοδοξία μας, τό ξαναλέγω, ὁ Χριστός εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία μας, μήν μοῦ πῆτε ὅτι οἱ Ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάνται, οἱ ποικίλοι αἱρετικοί, κι αὐτοί πιστεύουν στό Χριστό. Πῶς πιστεύουν εἰς τόν Ἰησοῦν Χριστόν; αὐτό εἶναι τό πολύ σπουδαῖο. Τότε, ἄν τό καύχημά μας εἶναι ὁ Χριστός, ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, πού Ἐνηνθρώπησε, τότε γιατί ντρεπόμαστε νά τόν ὁμολογήσομε ὅταν προσβάλλεται;
Γιατί ντρεπόμαστε ἀκόμη - ἕνα πολύ στοιχειῶδες - νά κάνωμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ἐνώπιον τῶν ἄλλων; Θέλομε νά κρύψομε τήν ἰδιότητά μας ὡς Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι, κάτι περίεργο πρᾶγμα. Ντρεπόμαστε νά ζήσομε τό Εὐαγγελικόν ἦθος. Βέβαια ἀπαιτεῖ πολλά γιά νά ζήσης τό Εὐαγγελικόν ἦθος! Κάτι πού θά σ’ ἔκανε νά διακρίνεσαι, νά ξεχωρίζης ἀπό τήν κοσμική ζωή τῶν σημερινῶν «Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν». Ἀλλά δέ θέλομε νά ξεχωρίζουμε. Αὐτό δέν ἀποτελεῖ ἕνα σημεῖον ὑψίστης ἀχαριστίας πρός τήν Ἐνυπόστατον Σοφίαν τήν Ἐνανθρωπήσασα; ἀλλά κι ἕνα σημάδι ἐσχάτης θρησκευτικῆς παρακμῆς;
Καί λέγαμε ὅτι ὅταν διαπιστώνεται θρησκευτική παρακμή, αὐτό ὑπῆρξε σέ ὅλους τους λαούς σέ κάθε ἐποχή - ἀδιάφορον ἄν εἶχαν εἰδωλολατρεία - τότε ἀκολουθεῖ καί κοινωνική καί ἐθνική παρακμή.
Θυμοῦμαι τόν ἀείμνηστο καθηγητή μου - φιλόλογο - τόν Εὐστράτιο Καλαντζή, πού εἶχα τήν πολύ μεγάλη εὐτυχία νά τόν ἔχω τουλάχιστον δύο χρόνια καθηγητή στό σχολεῖο, ἄς ποῦμε στό Λύκειο - τότε ἤτανε τό ὀκτατάξιον Γυμνάσιον - πού μᾶς ἔλεγε ἐκεῖνο πού ἴσως παραξενεύει γιά λίγο: «δέν ἔχει σημασία ἄν εἶσαι Χριστιανός ἤ εἰδωλολάτρης - μιά στιγμή αὐτό ἐννοεῖται - ἀρκεῖ νά εἶσαι θρησκευτικός ἄνθρωπος». Καί ἡ θρησκευτικότητα τῶν Ἀθηναίων ἔφτιαξε ἕναν Παρθενώνα. Ἀντιθέτως ὅταν ἕνας λαός ἀρχίζει νά μή πιστεύη - ἀδιάφορον ποῦ πιστεύει! - τότε ἀρχίζει νά ξεφτίζη.
Θυμάμαι στρατιώτης ἤμουνα ὅταν εἶχα διαβάσει τόν «ΠΑΥΛΟ» τοῦ Holzner, κάπου ἐκεῖ γράφει τό ἑξῆς: «Ὅταν ὁ Παῦλος ἦρθε στήν Ἀθήνα, δέν ἦταν ἡ Ἀθήνα τοῦ Πλάτωνος, τοῦ Σωκράτους, τοῦ Ἀριστοτέλους. Ἦταν μιά ξεφτισμένη Ἀθήνα. Γιατί; γιατί ἁπλούστατα οἱ Σοφισταί, ἄν θέλετε ἔτσι νά τό πάρομε, Πρωταγόρας κλπ ,κλπ. πού ἤρχοντο στήν Ἀθήνα νά διδάξουν Ρητορική - ὄχι λιγότερο δίδασκαν καί φιλοσοφία - αὐτοί, πάνω - κάτω κήρυτταν ὅτι οἱ Θεοί εἶναι ψεύτικοι. Καί ἦσαν οἱ Θεοί ψεύτικοι, δέν ὑπῆρχε ἀντίρρησις. Ναί! γκρεμίζεις τούς Θεούς τοῦ Ὀλύμπου. Στή θέση τους ὅμως τί βάζεις; Τίποτα. Ὅταν ὁ Παῦλος ἦρθε στήν Ἀθήνα, γκρέμισε τούς Θεούς τοῦ Ὀλύμπου. Ἔβαλε ὅμως στή θέση τους τόν Ἰησοῦν Χριστόν.
Ἔτσι, μιά κοινωνία ἀνθρώπων πού ζεῖ θρησκευτική παρακμή, σίγουρα θά εἶναι καί σ’ ὅλους τούς ἄλλους τομεῖς, σέ κατάσταση παρακμῆς. Τότε μπορεῖ νά θεοποιεῖ τά πάντα. Γκρεμίζοντας τούς Θεούς ἤ τόν Θεόν, νά θεοποιεῑ τά πάντα.
Θυμηθεῖτε ὅταν ὁ Νέρων, - ὁ Νέρων! - στό Ὠδεῖο τοῦ Ἡρώδου τοῦ Ἀττικοῦ, ἀποθεώθηκε ἀπό τούς Ἀθηναίους! Ἀποθεώθηκε! καί μάλιστα οἱ Ἀθηναῖοι τόν πάντρεψαν μέ τήν θεά Ἀθηνᾶ! Καί τοῦ ’δωσαν καί προίκα, - γιατί ἡ γυναίκα δίδει βεβαίως τήν προίκα - πολλά χρυσά τάλαντα. Ὅταν φθάνωμε στό σημεῖο αὐτό, ν’ ἀποθεώνεται ἕνα τέρας, - γιατί τί ἄλλο ἦταν ὁ Νέρων - ὅμως ὅταν φθάνη ἐκεῖ ὁ λαός, νά ἐπαινῆ, ν’ ἀνεβάζη, αὐτό σημαίνει παρακμή. Ἡ Ἑλλάδα ζοῦσε τότε, στά Ρωμαϊκά χρόνια, μία πολύ βαθειά παρακμή. Ἔτσι δέν ἔχει σημασία πού πιστεύεις. Πιστεύεις; πόσο περισσότερο ὅμως ἔχει σημασία ὅταν πιστεύεις εἰς τόν ἀληθινό Θεό! Κι αὐτό ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Πάντως σήμερα ξαναγυρίζομε, ἀγαπητοί μου, εἰς τήν εἰδωλολατρεία τῶν προγόνων μας καί πρόσχημα ἔχομε τόν Χριστιανισμόν.
Σήμερα ἔχομε καί πολιτικοποιήσει κατά κάποιον τρόπον τήν Ὀρθοδοξίαν. Θέλοντας νά κάνωμε μία ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν, δέν διστάζουνε οἱ πολιτικοί μας καί ἄλλοι ἀκόμα, πολιτικολογοῦντες καί φιλοσοφοῦντες, νά θέλουν νά χρησιμοποιήσουν τήν Ὀρθοδοξία. Ὅλα αὐτά εἶναι ὅμως ἁπλῶς ἕνα ἐπίχρισμα. Σᾶς εἶπα τήν περασμένη φορά, γι’ αὐτό ξαναγύρισα νά σᾶς κάνω μία μικρή ἐπανάληψη τῶν περασμένων, βέβαια πολλά προσέθεσα καινούρια, αὐτό πού μέ ἐντυπωσίασε, πού λέγει ὁ Μ. Βασίλειος. Λέγει ὅτι «Ἑλληνισμόν (Ἑλληνισμός θά πῆ εἰδωλολατρεία) χριστιανισμοῦ προσωπείῳ κρυπτόμενον». Ὅτι ὁ Ἑλληνισμός, ἡ εἰδωλολατρεία, κρύπτεται πίσω ἀπό τό προσωπεῖον - τήν μουτσούνα - τοῦ Χριστιανισμοῦ. Δηλ. ζοῦμε τήν εἰδωλολατρεία, ἐμεῖς σήμερα, οἱ Ἕλληνες, παρ’ ὅτι εἶναι 1.500 χρόνια μετά τόν Μ. Βασίλειο, πού κρύπτεται ὅμως πίσω ἀπ’ αὐτό τό προσωπεῖο τοῦ Χριστιανισμοῦ, σ’ ὅλη της τή δόξα ἡ εἰδωλολατρεία μας. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια, καί νά μήν κρυβόμαστε.
Γι’ αὐτό λοιπόν, ἔχοντες οἱ περισσότεροι αὐτήν τήν ἐπίχρισιν τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἔχομε τό φαινόμενον νά ἔχομε Χριστιανούς Ὀρθοδόξους βαφτισμένους, πού δέν γνωρίζουν οὔτε κἄν τόν προορισμό τους. Δέν γνωρίζουν τόν λόγο της ὑπάρξεώς των, δέν γνωρίζουν τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Ἄν πῆς γιά τόν Ἰησοῦν Χριστόν, θά σοῦ πεῖ, «ἔ, καλός εἶναι!» ἤ «ἔ, ξέρω ’γώ; φιλόσοφος εἶναι»! Ἔ, ὅταν ἔχομε μία τέτοια κατάσταση, τότε τί περιμένουμε; Περιμένουμε - καί τό ζοῦμε τί περιμένουμε! μόνο αὔριο θά εἶναι περισσότερη ἄν δέ μετανοήσομε - μία ὑποβάθμιση, μία παρακμή, σέ ὅλους τους τομεῖς τῆς ζωῆς μας. Καί κοινωνικῶς - μή μᾶς ἐκπλήσσουν διάφορα κοινωνικά φαινόμενα, πού εἶναι φοβερά - ἀλλά καί ἐθνικῶς. Ναί! Μή μᾶς φαίνεται περίεργο αὐτό τό πρᾶγμα, ὅταν ὁ Θεός ἔχει βάλει, ὅπως στούς Ἑβραίους, στόν παλιό του λαό, ἔβαλε δίπλα τούς Φιλισταίους, γιά νά τούς «τσιγκλοῦν» - ἐπιτρέψατέ μου τή λέξη - γιά νά συνέρχονται ἀπό τήν εἰδωλολατρεία τους οἱ Ἑβραῖοι, ἔτσι ἔχει βάλει καί σέ μᾶς, τούς Τούρκους δίπλα, νά μᾶς τσιγκλοῦν. Μή νομίσετε, εἶναι οἱ «νεώτεροι Φιλισταῖοι» στόν λαό τοῦ Θεοῦ, πού λέγεται Ὀρθόδοξος Ἑλληνικός Χριστιανικός λαός.
Καί προχωροῦμε, ἀγαπητοί, νά δοῦμε τό καινούριο μας θέμα. Εὐρισκόμεθα εἰς τόν 14ον στίχον:
«ὡς φοῖνιξ ἀνυψώθην ἐν αἰγιαλοῖς καὶ ὡς φυτὰ ῥόδου ἐν Ἱεριχώ, ὡς ἐλαία εὐπρεπὴς ἐν πεδίῳ, καὶ ἀνυψώθην ὡς πλάτανος».
Δηλ. ἀνυψώθηκα - συνεχίζει νά λέγει ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, εἰς α΄ ἑνικόν πρόσωπον - ἀνυψώθηκα ὅπως ἀνυψοῦται τό δέντρον τοῦ φοίνικος, εἰς τά παράλια τῆς Παλαιστίνης καί ὅπως τά φυτά τῆς τριανταφυλλιᾶς στήν Ἱεριχώ, καί σάν λιόδεντρο ὡραῖο στήν πεδιάδα καί ἀνυψώθηκα μεγαλοπρεπής σάν πλατάνι. Ἐδῶ βλέπομε μία συνέχιση παρομοιώσεων τῆς Ἐνυποστάτου Σοφίας, ἀπό τό φυτικό βασίλειο τῆς Παλαιστίνης.
Ὁ φοίνικας, ὑψώνεται πράγματι μεγαλοπρεπής. Εἶναι θερμή κάπως ἡ χώρα, εὐδοκιμεῖ πολύ ὁ φοίνικας ἐκεῖ, καί μάλιστα ὁ παράλιος φοίνικας, πού ἐπικρατεῖ χωρίς τήν παρουσία ἄλλων δέντρων. Συνεπῶς ἔτσι νά προβάλλεται τό δάσος τῶν φοινίκων καί ἔτσι νά προβάλλεται καί ἡ μεγαλοπρέπεια τῶν φοινίκων. Κατόπιν ἀναφέρεται ἡ τριανταφυλλιά. Τό ρόδον! Ἡ τριανταφυλλιά. Ἡ Ἱεριχώ - γιατί ἀναφέρει καί τήν Ἱεριχώ - μέχρι σήμερα εἶναι περίφημη, ἀπό τά πολλά καί πλούσια τριαντάφυλλά της, καί εἶναι μία ὡραία εἰκόνα - αἰσθητικῶς ὡραία τουλάχιστον - ὅταν βλέπεις μία πόλη γεμάτη ἀπό τριανταφυλλιές ἀλλά καί γεμάτη ἀπό μυρωδιές ἀπό τά ρόδα, ἀπό τά τριαντάφυλλα. Ἔτσι ἐμφανίζεται ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία τοῦ Θεοῦ στόν χῶρο τοῦ λαοῦ της. Ὡραία, ὡραία καί μυρωδάτη! Βεβαίως μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι τό μύρον τό εὔοσμον. Καί ξέρετε ὅτι ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ἐμυρώθη, δηλ. πῆρε ἄρωμα ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἔχρισε τήν ἀνθρωπίνη φύση τοῦ Χριστοῦ. Ἀνθρωπίνη! γιατί Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι πρόσωπα ἴσα, δέν ὑπερέχει τό ἕνα τοῦ ἄλλου, ὅμως ἐδῶ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον χρίει τήν ἀνθρωπίνη φύση τοῦ Χριστοῦ. Καί ἄν θά διαβάσετε, φερ’ εἰπεῖν, τό «Ἆσμα Ἀσμάτων», στήν Π. Δ., θά δῆτε πώς ἐκεῖ ἐγκωμιάζεται Ἐκεῖνος. Ποῦ ἐγκωμιάζεται; σ’ Ἐκείνην. Ἐκεῖνος εἶναι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ὁ Θεός Λόγος, μέ τήν ἀνθρωπίνη του φύση. Ἐκείνη εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Καί ἐγκωμιάζεται ἐκεῖ καί ἡ ὀμορφιά Ἐκείνου καί ἡ μυρωδιά Ἐκείνου. Ἀλλά κι Ἐκεῖνος μέ τή σειρά του ἐγκωμιάζει Ἐκείνην. Ποιάν; Τήν Ἐκκλησίαν, δηλ. τό σῶμα Σου. Γιατί αὐτό εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Μέ τά ὡραιότερα, θά λέγαμε, χρώματα τοῦ λόγου, γιά νά τήν παρουσιάση ὡραία καί εὔοσμον. Μετά ἐμφανίζεται ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία σάν ὄμορφη ἐλαία - λιόδεντρο δηλ.- σέ πεδινό χῶρο. Εἶναι τό ἀγαπημένον δένδρον, ἡ ἐλιά, τό τόσο πολύτιμο γιά τό λάδι του. Βέβαια εἴδατε, παίρνει φυτά, πού εἶναι ἄλλα ὡραῖα, ἄλλα μεγαλοπρεπῆ, ἄλλα χρήσιμα, ὠφέλιμα. Ἐδῶ δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐλιά εἶναι μεγαλοπρεπής. Δέν εἶναι σάν τό πλατάνι, δέν εἶναι σάν τό κυπαρίσσι, δέν εἶναι σάν τήν κέδρο, ἀλλά εἶναι πάρα πολύ χρήσιμη, ὠφέλιμη, γιατί τό λάδι της εἶναι τόσο σπουδαῖο. Ἤδη στό Δευτερονόμιο γίνεται λόγος γιά τό ἐλαιόλαδο πού ἔπρεπε νά χρησιμοποιεῖται στήν Ἑπτάφωτη λυχνία. Δηλ. ἔπρεπε κάθε πρωΐ καί κάθε ἀπόγευμα νά ἀναφτῆ αὐτή ἡ Ἑπτάφωτος λυχνία καί νά τροφοδοτεῖται μέ τό λιόλαδο. Προσέξτε τό λιόλαδο, ἄν ἔχετε τήν ἀπορία, στήν ἔρημο πού ἔβρισκαν τό λιόλαδο, θά σᾶς ἀπαντήσω. Δέν εἶναι μόνο τό θέμα τοῦ ἐλαίου. Εἶναι κι ἄλλα πράγματα τά ὁποῖα οἱ Ἑβραῖοι μποροῦσαν νά προμηθεύονται ἀπό τούς γύρω γειτονικούς λαούς. Βέβαια σάν λαός ἦταν ἐκεῖ πού ἦταν, στήν ἔρημο, κι ἐκινεῖτο στήν ἔρημο κλπ. ὅμως κάποια «συνεργεία» προμηθεύονταν κάποια ὑλικά ἀπό τούς γύρω γειτονικούς λαούς.
Τέλος, ἐδῶ λέει, ὅτι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία ὑψοῦται σάν πλατάνι, πού εἶναι εὐσκιόφυλλο, τό πλατάνι. Ἡ ἐλιά, ξέρετε, δέν ἔχει πλούσια σκιά. Ἄν πάτε νά μείνετε κάτω ἀπό ἕνα λιόδεντρο τό καλοκαίρι, θά ψηθεῖτε. Ἐνῶ τό πλατάνι ἔχει πλατιά φύλλα καί δίνει πλούσια σκιά. Θά λέγαμε ἐδῶ, τό πλατάνι εἶναι ὁ τύπος τρόπον τινά τῆς προστασίας τοῦ Ἰσραήλ. Ἐμφανίζεται μέ πλατάνι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ὅτι ἔρχομαι νά ρίξω τή σκιά μου πάνω ἀπό σᾶς, νά σᾶς προστατέψω. Ὅλες αὐτές οἱ εἰκόνες δείχνουν τήν ὀμορφιά - ἐπαναλαμβάνω, τῆς Ἐνυποστάτου Σοφίας, δηλ. τοῦ Ἁγίου τοῦ Ἰσραήλ - ἀλλά καί τήν ὠφέλεια πού προσφέρει εἰς τό λαό της, καί ὅτι αὐτή ἔδωσε στό λαό της ὅ,τι ὡραῖον καί ὅ,τι χρήσιμο. Καί ὅπως εἶναι αὐτά τά φυτά ἀγαπητά εἰς τόν ἄνθρωπον, εἶναι οἰκεία φυτά, τά γνωρίζομε, κι ἐμεῖς τά ἔχομε ἐδῶ στήν πατρίδα μας, κι ὅπως εἶναι πολύ γνωστά, οἰκεία, ἀγαπητά φυτά, ἔτσι καί ἡ Σοφία ἀναζητᾶ νά ἀγαπηθῆ ἀπό τό λαό της. Καί γι’ αὐτό παρομοιάζει ἔτσι τόν Ἑαυτόν της. Ζητάει νά ἀγαπηθεῖ. Θά τό δοῦμε αὐτό στό μεθεπόμενον χωρίον, ὅταν πιά ἀνοιχτά θά πῆ: «Σᾶς ἀγαπάω». «Μέ ἀγαπᾶτε»; «Σᾶς ἀγαπάω». «Μέ ἀγαπᾶτε»;
Τώρα ἄς πᾶμε στό 15ον χωρίον, γιατί ἀκόμη δέν τελείωσε ἡ περιγραφή τοῦ φυτικοῦ βασιλείου μέ τίς παρομοιώσεις.
«ὡς κιννάμωμον καὶ ἀσπάλαθος ἀρωμάτων δέδωκα ὀσμὴν καὶ ὡς σμύρνα ἐκλεκτὴ διέδωκα εὐωδίαν, ὡς χαλβάνη καὶ ὄνυξ καὶ στακτὴ καὶ ὡς λιβάνου ἀτμὶς ἐν σκηνῇ». Δέν θά κάνω περιγραφή λεπτομερῆ, γιατί θά μᾶς πάρη πολύς χρόνος. Τήν ἀπόδοση μόνο: Ὅπως ἡ εὔοσμη κανέλα - τό κιννάμωμον - καί ὁ ἀρωματικός ἀσπάλαθος, ἔδωσα καί δίδω εὐωδία, καί ὅπως ἡ ἐκλεκτή σμύρνα, σκορπίζω ἄρωμα. Ὅπως ἡ χαλβάνη καί ὁ ὄνυξ καί ἡ στακτή καί τό θυμίαμα τοῦ λιβανιοῦ, σκορπῶ τήν εὐωδία μου μπροστά στή σκηνή τοῦ μαρτυρίου. Εἶναι κάποια ὑλικά, ἀγαπητοί μου, πού ὁ Θεός - τό ἴδιο πρόσωπο ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ὁ Ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ - εἶχε δώσει ἐντολή εἰς τόν Μωϋσέα, νά κατασκευάσουν θυμίαμα. Τό θυμίαμα πρός λατρείαν, ἦταν ἀπό τέσσερα μέρη. Καί λέει ἐκεῖ ὁ Θεός, τέσσερα μέρη θά πάρης ἀπό ἐκεῖνο.. ἀπό ἐκεῖνο.. θά τά σμίξης καί θά τά κάνης θυμίαμα. Τό γνωστό μας μοσχολίβανο. Ἡ βάση δέ τοῦ μοσχολίβανου, πιστεύω τό ξέρετε ὅλοι σας, εἶναι τό λιβάνι. Τό τρίβουν, τό κάνουνε σκόνη καί μετά προσθέτουν διάφορα ἀρώματα. Τά γνωστά μας ποικίλα - ποικίλα ἀρώματα. Μέ τήν διαφορά μόνο πού τά ἀρώματα τά δικά μας εἶναι πιά ἐκχυλίσματα, δέν πᾶμε νά πάρωμε τήν κανέλα ἀτόφια, θά πάρωμε τό ἔλαιον τῆς κανέλας καί δέν ξέρω τί ἄλλο θά πάρωμε καί τά ἀναμιγνύομε.
Θέλετε μιά λεπτομέρεια; (ἀπό τήν Π. Δ. τώρα αὐτό). Καί λέγει (ὁ Θεός) : «ὅταν θά κατασκευάσης αὐτό τό θυμίαμα, θά τό χρησιμοποιῆς μόνο γιά λατρευτικούς σκοπούς. Πρόσεξε, στή σύνθεση πού σοῦ ’πα, δέν θά τό χρησιμοποιήσης γιά νά μυρίζεσαι!», ἔτσι νά βάλωμε λιβάνι γιά νά μυριζόμαστε, γιατί μᾶς ἀρέσει. Ὄχι. Ἄλλο πρᾶγμα ὅταν θυμιάσωμε στό σπίτι μας καί τό θυμίαμα πού θυμιάζομε γεμίζει ὅλος ὁ χῶρος καί βέβαια φθάνει καί μέχρι τή μύτη μας. Ἄλλο αὐτό! κι ἄλλο ν’ ἀνάψω εἰδικά θυμίαμα, νά κάψω, μόνο καί μόνο γιά νά μυρίζω.
Προσέξατέ το, εἶπα «λεπτομέρεια». Ξέρετε πόσες τέτοιες «λεπτομέρειες» ὑπάρχουν στήν Π. Δ.; Κι ὅμως εἶναι λησμονημένες. Γιατί δέν προσέχομε ἐκεῖνα πού λέγει ἡ Π. Δ. καί τό κυριώτατο εἶναι αὐτό.
Πρόσεξε, θά διακρίνης αὐτό πού θά προσφέρης στό Θεό, ἀπό ἐκεῖνο πού ἐσύ θά χρησιμοποιήσης. Ἐδῶ εἶναι τό πολύ σπουδαῖο. Τό πολύ σπουδαῖο. Θά μοῦ πεῖτε, τό λάδι τῆς ἐλιᾶς τό χρησιμοποιοῦμε γιά ν’ ἀνάψωμε τά κανδήλια. Τό χρησιμοποιοῦμε βεβαίως καί γιά νά φᾶμε. Μάλιστα. Ἀλλά τό λάδι πού ἤδη ξεχωρίσαμε στό μπουκάλι μας, ἄν θέλετε νά τό πάρω χοντρικά ἔτσι, πού εἶναι τώρα γιά τά κανδήλια, εἶναι γιά τά κανδήλια. Δέν θά πηγαίνω στήν κουζίνα νά πάρω τό μπουκάλι τοῦ λαδιοῦ γιά νά ἀνάψω τό κανδήλι. Θά ἔχω μπουκάλι γιά τό κανδήλι! Μή μέ πῆτε «λεπτολόγον». Σᾶς ἀνέφερα δέν τά λέγω ἐγώ αὐτά τά πράγματα. Σᾶς ἀνέφερα. Δηλ. πάντα θά ξεχωρίζωμε κάτι, καί γιά νά τό καταλάβετε, γιά νά μήν παρανοηθῶ, σᾶς ἐρωτῶ. Στό σπίτι σας, ὅταν κάνετε πρόσφορο, ἔχετε εἰδικό σκεῦος, μέσα στό ὁποῖον ἐκεῖ ζυμώνετε τό πρόσφορό σας; Καί ἐρωτῶ. Στό ἴδιο σκεῦος ζυμώνετε καί τό ψωμί σας; Ὄχι. Ἔχετε ξεχωριστό σκεῦος. Ἔχετε ξεχωριστή πετσέτα πού θά βάλετε τό πρόσφορο, γιά νά τό πάτε στή Ἐκκλησία. Αὐτό τό ξεχώρισμα. Τό Ἅγιο Ποτήριο τό χρησιμοποιοῦμε γιά νά πίνομε νερό, κρασί; Ἄπαγε! Αὐτό θά πῆ «ἁγιάζω». Ἡ λέξις «ἁγιάζω» ἔχει δύο σημασίες. Ἡ μία σημασία, ἐπί ἀνθρώπων, πού θά πῆ ὅταν γίνομαι πνευματικῶς ἀνώτερος. Τό ἄλλο, ὅταν ξεχωρίζω. «Ἁγίασέ μου, λέει, τό καί τό». Δηλ. ξεχώρισέ μου. Γι’ αὐτό, ὅπως βλέπομε ἐδῶ, ἀγαπητοί, ἡ πράξις τοῦ θυμιάματος στή λατρεία, εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε αὐτά τά ὑλικά, γιά νά τά χρησιμοποιοῦμε στή λατρεία. Αὐτό τό ἀγαπάει ὁ Θεός. Γιατί ἐκφράζει τά ἁγνά ἀνθρώπινα αἰσθήματα. Νά ἔχωμε τήν καλή συνήθεια, τό πρωΐ καί τό βράδυ ἤ τουλάχιστον μιά φορά τήν ἡμέρα, γιατί πολλοί ἄνθρωποι τό πρωΐ δέν προλαβαίνουν, μέ τίς δουλειές τους, ἄλλοι γιατί τό βράδυ, γιά κάποιο λόγο ἀπουσιάζουν πολλές ὧρες, ἀργοῦν νά ἐπιστρέψουν, ὅμως τουλάχιστον μία φορά τήν ἡμέρα ἄν ὄχι δύο, νά ἔχωμε λοιπόν αὐτήν τήν καλή συνήθεια, στήν προσευχή μας νά θυμιάζουμε. Εἶναι λατρεία. Τό κανδήλι τό ἑτοιμάσαμε. Ἀνάβει. Τό θυμιατό τό ἑτοιμάσαμε. Ἄν γιά μία στιγμή δέν ἔχομε κανδήλι ἤ ἄν θέλετε πρόσθετα μέ τό κανδήλι χρησιμοποιήσωμε κι ἕνα κεράκι, τό ἀναψομε, ὅλα αὐτά ἀποτελοῦν στοιχεῖα λατρείας, στοιχεῖα θυσίας. Νά ἔχωμε πάρα πολύ τή συνήθεια αὐτή.
Μπορῶ νά σᾶς πῶ ὅτι πολλά παιδιά μας πού εἶναι φοιτητές καί ζοῦν Θεσ/νίκη, Ἀθήνα ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, κι ἔχουνε δικό τους δωμάτιο - ἐννοεῖται νοικιάζουν κάπου - χρησιμοποιοῦν καί τό θυμίαμα καί τό κανδήλι καί τό κεράκι. Ἐγώ τουλάχιστον, ὅσους.. ἔτσι φθάνω κάπου καί τούς προμηθεύω κατά κάποιον τρόπο, ναί, καί τούς τό τονίζω αὐτό, νά κάνουν προσευχή ἀνάβοντας θυμίαμα κλπ. Ἄν ξέρατε αὐτό πόσο ἐπίδραση ἔχει στήν πνευματική ζωή τοῦ προσευχομένου, μόλις καί ἀνάγκη νά σᾶς τό πῶ.
Γιατί ἕνα παιδί πού ἔτσι σκέπτεται, ἀγόρι ἤ κορίτσι, στό σπίτι, θ’ ἀνάψει τό καρβουνάκι, τό θυμίαμα, τό κανδήλι, δέν μπορεῖ νά πάει εὔκολα στήν ἁμαρτία. Στήν ἁμαρτία εὔκολα δέν μπορεῖ νά πάει! Ἐγώ τουλάχιστον, ἀπό τούς παρόντες ἐδῶ γονεῖς, μπορῶ νά σᾶς πῶ, γνωρίζω παιδιά σας τά ὁποία χρησιμοποιοῦν αὐτά τά στοιχεῖα τῆς λατρείας. Κι ὁ Θεός βεβαίως χαίρεται γι’ αὐτό - διότι Ἐκεῖνος ἔδωσε τήν ἐντολή νά θυμιάζουμε - καί ἱκανοποιεῖ τά αἰτήματά μας.
Ἐδῶ ὑπάρχει μία μυστική σχέσις, πού κι ἄλλοτε σᾶς τήν ἔχω πεῖ, λέει κάπου στήν Π. Δ. ὅτι «Ἐγώ, λέγει, δίδω τίς εὐλογίες μου ἐν δικαιοσύνη, ἐν σταθμῷ». Τά σταθμά εἶναι τά ζύγια. Συνεπῶς θά μοῦ δώσης, θά σοῦ δώσω. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο. Ὅταν πάω σ’ ἕνα μαγαζί ν’ ἀγοράσω κάτι, βεβαίως τό ἀντικείμενο τό ζυγίζουν, τό πληρώνω, τό παίρνω. Αὐτό λέγει τώρα ὁ Θεός. Ὅτι τό ἔλεός του, λέγει, τό δίδει «ἐν σταθμῷ». Κύριε, ὅταν λές «ἔλεος», εἶναι ἀντιφατικό, γιατί τό ἔλεος σημαίνει, προσφέρεται χωρίς νά σοῦ προσφερθεῖ τίποτα. Ἐν τούτοις, ἐπειδή εἶναι πολύ μεγαλύτερο ἐκεῖνο πού θά σοῦ δώση ὁ Θεός ἀπό ἐκεῖνο πού θά τοῦ δώσης ἐσύ, δέν παύει ἀπό τοῦ νά παραμένη ἔλεος, ἀλλά θά σοῦ ζητήση καί κάτι. «Ἐν σταθμῷ». Σᾶς τό ἔχω καί ἄλλοτε πεῖ, τό θυμόσαστε; Κλασσική περίπτωσις εἶναι ἡ θεία Λειτουργία. Μπορεῖτε νά συγκρίνετε ἕνα πρόσφορο. Τί εἶναι ἕνα πρόσφορο; Πόσο ἀλεύρι εἶναι; Πόσο κόπο ἔχει; Ἕνα προσφοράκι, μπροστά στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ! Ἐρωτῶ, συγκρίνεται τό ἕνα μέ τό ἄλλο; Θά τοῦ πᾶς λοιπόν τό πρόσφορο καί θά σοῦ δώση τό σῶμα Του. Θά σοῦ δώση λοιπόν τό ἔλεός Του, γιατί τό σῶμα Του εἶναι τό ἔλεός Του. Ἐσύ τί τοῦ ’χεις δώσει; Τιποτένιο πρᾶγμα, πολύ μικρό. Ἀλλά ἐάν δέν πᾶς δέν θά σοῦ δώση.
Ἔτσι, στήν προσευχή μας, θέλετε τά αἰτήματά σας νά γίνονται πραγματικότητα; ἐάν καί ἐφόσον κρίνει ὁ Θεός; Ἀνάψτε ἕνα κεράκι. Τί εἶναι ἕνα κεράκι; Ἀνάψτε τό κανδήλι σας, βάλετε ἕνα θυμίαμα στό καρβουνάκι σας. Καί πεῖτε τότε: «Κύριε, δῶσε μου τόν ἁγιασμό· ν’ ἁγιάζομαι». Εἶναι πολύ μεγάλο πρᾶγμα. Ἤ «δώσ’ μου κάτι ἄλλο.. κλπ».. Δώσατε νά σᾶς δώση. Γιατί ὁ Κύριος προσφέρει τό ἔλεός Του «ἐν σταθμῷ». Καί ἔτσι λέει ὁ ψαλμωδός «κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν σου». (Ψαλμ. 140ος, 2) Ἔτσι νά γίνη ὄμορφη ἡ προσευχή μου, ὅπως καί τό θυμίαμα. Κι ὅπως εὐωδιάζει τό θυμίαμα, ἔτσι καί ἡ δική μου ἡ προσευχή. Καί ἔτσι, ἀγαπητοί, ὅταν ἐδῶ ἐμφανίζεται ὅτι ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία εἶναι θυμίαμα, ἔτσι μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἔχομε ὅταν θυμιάζομε, στήν αἴσθηση τῆς πνευματικῆς μας ὀσφρήσεως, τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Γιατί Ἐκεῖνος εἶναι θυμίαμα!
Ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία. Γιατί ὅλα αὐτά πού σᾶς διάβασα στό χωρίο δέν εἶναι παρά ὑλικά πού συνιστοῦν ἕνα εὐρύτερο, βεβαίως, θυμίαμα. Εἶπα «εὐρύτερο». Γιατί τό «στενό» εἶναι μόνο τέσσερα ὑλικά.
Καί πηγαίνομε εἰς τόν ἑπόμενον στίχον, τόν 16ον. Συνεχίζει ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία πάντα στό α΄ ἑνικόν πρόσωπον.
«ἐγὼ ὡς τερέμινθος ἐξέτεινα κλάδους μου, καὶ οἱ κλάδοι μου κλάδοι δόξης καὶ χάριτος».
Δηλ. ἐγώ ἅπλωσα τά κλαδιά μου σάν τερέβινθος. Εἶναι τερέμινθος τό κείμενο, ἡ ἀπόδοσις εἶναι τερέβινθος. Καί εἶναι τά κλαδιά μου αὐτά, μεγαλοπρεπῆ καί χαριτωμένα. Σᾶς εἶπα τήν ἀπόδοση. Ἔχομε κι ἐδῶ πάλι μία εἰκόνα ἀπό τό φυτικό βασίλειο. Εἶναι ἡ τερέβινθος, εἶναι ἕνα δέντρο ψηλό, φθάνει τά 6 με 7 μέτρα, ἔχει ὡραῖα κλαδιά, σάν σύνολο. Μέ αὐτή τήν εἰκόνα ἐξομοιοῦται ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία. Ἀλλά ἐδῶ ἄς προσέξωμε κάτι. Ὅλα αὐτά βεβαίως τά ἐδημιούργησε ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία. Γιατί, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ὅτι «χωρίς αὐτοῦ - τοῦ Θεοῦ Λόγου - οὐδέ ἕν γέγονεν ὅ γέγονεν». Τίποτα δέν ἔγινε ἀπ’ ὅ,τι ἔχει γίνει. Ὅλα λοιπόν αὐτά, τά κτίσματα, σάν κτίσματα τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἀνακλοῦν αὐτό πού εἶναι ὁ Θεός Λόγος.
Ἐπιτρέψατέ μου νά προεκτείνω λιγάκι τό θέμα. Ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι, ὅ,τι χρησιμοποίησε ὁ Ἰησοῦς Χριστός στίς παραβολές Του κλπ. ἀπό τό φυτικό - ζωϊκό βασίλειο, αὐτό τό ὑλικό τό ἔκτισε τόν καιρό τῆς δημιουργίας, γιά νά χρησιμοποιηθῆ τόν καιρό πού θά Ἐνηνθρώπιζε, γιά νά τό προσφέρη εἰς τούς ἀνθρώπους. Ἐγώ αὐτήν τήν αἴσθηση ἔχω. Ὅταν μιλᾶ γιά τό κλῆμα, δέν ἔγινε γιά νά ἔχομε τό κρασί ἁπλῶς, ἤθελε νά παρομοιάση τόν Ἑαυτό της ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία μέ τό κλῆμα, κ.ο.κ. Ἐδῶ ὅταν λέει διά τήν τερέμινθον, εἶναι ἐδῶ ἡ ὑψίστη ὡραιότης, ἀλλά καί ἡ ὑψίστη, ἡ ἀνυπέρβλητος εὐωδία. Ὅταν εὐωδιάζει τό θυμίαμα, πού λέγαμε προηγουμένως, πρέπει νά σκεφτόμαστε τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Γιατί Ἐκεῖνος παρομοίασε τόν Ἑαυτό Του μέ θυμίαμα. Ἀλλά εἶναι ἀκόμη καί ἡ θαυμαστή ὠφελιμότης. Ὡραιότης - ὠφελιμότης. Ἐδῶ βλέπει κανείς τήν χρήση τῆς «καταφατικῆς θεολογίας» ἀπό τή Γραφή.
Τώρα ἐπιτρέψατέ μου λιγάκι. Σᾶς εἶπα, βλέπει καί διακρίνει μέ ὅλα αὐτά καί πλεῖστα ὅλα ὅσα ἄλλα σημεῖα Κ. καί Π. Διαθήκης, τήν καταφατική θεολογία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Διότι ὑπάρχει καί ἡ λεγομένη «ἀποφατική θεολογία».
Ἡ «καταφατική Θεολογία» θέλει ἀπό πράγματα τῆς φύσεως γύρω, ἀπό τήν δημιουργίαν, ἀπό τήν κτίση, νά ὁδηγήση εἰς τόν Θεόν.
Ἡ «ἀποφατική θεολογία» δέν χρησιμοποιεῖ τή φύση, κατ’ εὐθείαν τήν ἀποκάλυψη. Πάντως καί ἡ ἀποφατική καί ἡ καταφατική θεολογία ὁδηγοῦν εἰς τόν Θεόν, εἰς τόν Κτίστην καί Δημιουργόν, τόν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν.
Ἡ μελέτη τῆς φύσεως καί ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀποκαλύπτουν τή σοφία, τήν ἀγάπη καί τή δύναμη τῆς Ἐνυποστάτου Σοφίας. Γι’ αὐτό συνιστᾶ ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος, μένοντας στήν καταφατική θεολογία καί θεωρεῖται, ἐγώ τουλάχιστον τό θεωρῶ ἕνα κλασσικό κομμάτι ἀπό τά ἔργα τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, καί εἶναι εἰς τόν 23ον του Λόγον. Ἄν ἔχετε τόν ἅγιον Ἰσαάκ στό σπίτι σᾶς μπορεῖτε νά τό βρεῖτε αὐτό.. Ἀκοῦστε τί λέγει καί ἀναφέρεται εἰς τήν φύσιν, δηλ. εἰς τήν «καταφατικήν θεολογίαν». Ἀκοῦστε τί λέγει: «Ἀνάγνωθι συνεχῶς καί ἀκορέστως, νά διαβάζης συνεχῶς καί ἀχόρταστα, ἐν ταῖς βίβλοις τῶν διδασκάλων περί προνοίας Θεοῦ», εἰς τά
βιβλία τῶν φυσιοδιφῶν· τῆς Φυσικῆς, τῆς Βοτανικῆς, τῆς Φυτολογίας, τῆς Ζωολογίας. Πιάσε, διάβασε, ἀκόρεστα διάβασε. Προσέξτε· εἶναι λίγο δυσκολώτερο, γιατί κανείς πρέπει νά εἶναι πανεπιστήμων, νά πιάση τήν ἴδια τή φύση στά χέρια του καί νά ἀρχίση νά τήν ἐρευνά. Δέν μποροῦμε, δέν εἶναι εὔκολο. Θά πάρομε τά βιβλία. Γιατί ὄχι λιγότερον - ἄν μᾶς δοθῆ μία εὐκαιρία - τό νά πάρω ἕνα λουλουδάκι, νά πάρω ἕνα ζωάκι, νά πάρω ἕνα φτερωτό ἀπ’ αὐτά τά πολλά τά ζουζούνια πού εἶναι τώρα τό καλοκαίρι καί νά τά δῶ, νά τά ἐρευνήσω, νά τά μελετήσω. Ἄν ἔχω καί κάποιο φακό μαζί μου, νά κοιτάξω, πῶς εἶναι αὐτό τό φυτό, ἤ αὐτό τό πτερωτόν κλπ. Ἕνα μυρμηγκάκι. Ξέρετε ὅτι τό μυρμήγκι ἱδρώνει; Ναί, τί εἶναι ὁ μύρμηγκας, θά λέγαμε, γιά νά ἱδρώση κιόλας; Ναί, ἱδρώνει τό μυρμήγκι, καί μοῦ λέει ὅτι πρέπει νά ἱδρώνω κι ἐγώ. Ὄχι ἀπό καύσωνα, ἀλλά ἀπό ἐργασία. Γιατί ἀπό τήν ἐργατικότητά του ἱδρώνει τό μυρμήγκι. Ὅλα αὐτά, ξέρετε, διδάσκουν. Καί γιά νά μή νομίσετε ὅτι.. ὅτι.. ὅτι.., να! ἡ Ἁγία Γραφή δέ λέει: «Ἔλα ἐδῶ, τεμπέλη ἄνθρωπε· ἔλα νά δής τό μερμήγκι πῶς δουλεύει, ἔλα νά δῆς ἡ μέλισσα πῶς δουλεύει»!
Κάνει προσκλητήριον στόν τεμπέλη ἄνθρωπο, κ.ο.κ. Λοιπόν «περί προνοίας Θεοῦ», Πῶς; προνοεῖ ὁ Θεός; Προνοεῖ.. δέν εἶναι μόνο ἡ πρόνοια στό θέμα τοῦ φαγητοῦ, εἶναι καί στό θέμα πῶς νά μή χαθῆ ἕνα ζῶον, ἤ νά μή χαθῆ ἕνα φυτόν. Βάζει ὅριο στόν πάγο. Βάζει ὅριο στή θερμότητα. «Ὅριον ἔθου». Ἔβαλες ὅριον. «Ὅριον ἔθου ὅ οὐ παρελεύσονται». (Ψαλμ. 103ος, 9) Αὐτό τό λέει γιά τή θάλασσα. Ἔβαλε ὅριο καί δέν θά περάση. Δέν θά πάω σέ ὑπερβολικές τιμές ψύχους, σέ ὑπερβολικές τιμές θερμότητος, γιατί δέν μπορεῖ νά ἐπιζήση τίποτα. «Διότι αὗται καθοδηγούσι τόν νοῦν - αὐτά τά βιβλία - εἰς τό ἰδεῖν τήν τάξιν τῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ, καί τῶν ἔργων αὐτοῦ, καί ἐνδυναμούσιν αὐτός ἐξ αὐτῶν, δυναμώνει ὁ νοῦς ἐξ αὐτῶν, καί κατασκευάζουσιν αὐτόν», κάνουν τό νοῦ.. (ξέρετε ὅτι εἶναι μετάφρασις ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος, ἀπό τήν Συριακή. Δέν εἶναι πάρα - πάρα πολύ ἐπιτυχής μετάφραση. Παλιά μετάφρασις ἀλλά εἶναι μετάφρασις. Ὄχι πολύ ἐπιτυχής. Καί τώρα κυκλοφορεῖ καί μετάφρασις μεταφράσεως. Γι’ αὐτό βρίσκει κανείς καί καμμιά ἔτσι ..ἀσυνταξία λιγάκι περίεργη). Δηλ.τόν νοῦ «κεκτῆσθαι νοήματα φωτολαμπῆ ἐκ τῆς λεπτότητος αὐτῶν, δηλ. ὁ νοῦς φωτίζεται, - μπά! τί εἶναι αὐτό; τί εἶναι ἐκεῖνο..; - καί ὀδεῦσαι ποιούσι μετά καθαρότητος πρός κατανόησιν τῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ».
Μετά, λέει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος, συνέχεια, ἀφήνει τή φύση καί πιάνει τήν Ἱστορία ἤ ἄν θέλετε πιάνει τήν ἀποκάλυψη ἤ ἄν θέλετε χρησιμοποιεῖ τήν ἀποφατική θεολογίαν. «Ἀνάγνωθι καί ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, στά Εὐαγγέλια νά διαβάζης, τοῖς διατειθεμένοις ὑπό τοῦ Θεοῦ εἰς ἐπίγνωσιν πάσης τῆς οἰκουμένης, ἴνα ἐφοδιαστῆ, ἐκ τῆς δυνάμεως τῆς προνοίας αὐτοῦ τῆς κατά πᾶσαν γενεάν, καί βυθισθῆ ὁ νοῦς σου εἰς τά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ», ἐπιτρέψατέ μου νά μείνω στό τελευταῖο ἡμιστίχιον.
Μ’ ἀρέσει αὐτή ἡ λεξούλα του. Καί βυθισθῆ ὁ νοῦς σου, λέγει, στά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ. Δέν ἀφήνει περιθώρια, ξέρετε, αὐτό τό βύθισμα τοῦ νοῦ στά ὡραῖα τοῦ Θεοῦ, γιά νά βυθίζεται σέ ἁμαρτωλά πράγματα ὁ νοῦς. Μάλιστα ἀπό παιδαγωγικῆς πλευρᾶς, θά ἔλεγα, μάθετε τά παιδιά σας ἀγαπητοί μου, νά βυθίζονται στά ὡραῖα τοῦ Θεοῦ. Εἴτε φύσις, εἴτε Ἱστορία, εἴτε Εὐαγγέλια καί ἀποκάλυψις. Νά βυθίζονται σ’ αὐτά. Θά γίνουν ἄνθρωποι μέ βάθος. Πραγματικά λοιπόν καί ἡ Ἐπιστήμη τῆς φύσεως καί τό Εὐαγγέλιον ἀλλά καί ἡ Ἱστορία, ὁδηγοῦν στόν κατασκευαστή της. Καί ἡ Ἱστορία μήν τό ξεχνᾶτε. Εἶναι ἡ θεολογία τῆς Ἱστορίας. Ἀρκεῖ βεβαίως κανείς νά εἶναι ἀνεπηρέαστος ἀπό τίς ποικίλες θεωρίες πού ὑπάρχουν, τόσο διά τήν Ἱστορίαν - τή φιλοσοφία τῆς Ἱστορίας - ὅσο καί διά τή φύσιν μέ τίς διάφορες θεωρίες πού ὑπάρχουν.
Ἄς προχωρήσωμε στο 17ον χωρίον:
«ἐγὼ ὡς ἄμπελος βλαστήσασα χάριν, καὶ τά ἄνθη μου καρπός δόξης καὶ πλούτου».
Δηλ. Ἐγώ ἡ Σοφία, ὅπως ἡ θαλερή ἄμπελος πού βλαστάνει ὡραίους καί καρποφόρους τούς κλάδους της, ἔχω ἄνθη πού καρποφοροῦν δόξα καί πλοῦτο.
Εἶναι τό τελευταῖον παράδειγμα πού παίρνει ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ἀπό τό φυτικόν βασίλειον. Καί παρομοιάζεται μέ τήν ἄμπελον. Ναί, ἡ ἄμπελος. Τό ἄφησε τελευταῖο τό φυτό αὐτό. Ἐγώ θά τό αἰσθανόμουν νά τό πῶ ἔτσι. «Ἀναδείξεως χάριν» ἔτσι λέμε στά φιλολογικά. Τό σπουδαῖο τό ἀφήνομε τελευταῖο ὄχι γιατί εἶναι τελευταῖο, ἀλλά τελειώνοντας τό λόγο μας, γιά νά ἀναδείξωμε ἐκεῖνο τό τελευταῖο. Ἔ, λοιπόν, ἀφήνεται τελευταία ἡ ἄμπελος «ἀναδείξεως χάριν» τῆς ὁποίας οἱ καρποί, ὅπως διαβάζομε στήν Ἁγίαν Γραφήν, «εὐφραίνουσι καρδίαν» ἀνθρώπου. (Σοφ. Σειρ. 40, 20) Εὐχαριστοῦν, λέει, τόν ἄνθρωπον. Εἶναι μία εἰκόνα ἡ ἄμπελος, πού ἀργότερα, ὅταν ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία θά Ἐνανθρωπήση, θά πῆ τό ἴδιο, γιά νά δείξη τήν ἑνότητα - τό ἴδιο παράδειγμα - γιά νά δείξη τήν ἑνότητα ἀνάμεσα σ’ αὐτήν καί τούς ἀνθρώπους. Θά πῆ: «Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, καὶ ὁ πατήρ μου ὁ γεωργός ἐστι». «ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα» - κλήματα θά πῆ κληματόβεργες - «ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθαι ποιεῖν οὐδέν». «καθὼς ἠγάπησέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς· μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ». ( Ἰωάν. 15, 1&5&9) Ὅλη ἡ ἱστορία εἶναι αὐτό τό σημεῖο. «…μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ», μείνετε στήν ἀγάπη μου. Ἐγώ σᾶς ἀγαπῶ. Ἀγαπῆστε κι ἐσεῖς ἐμένα. Αὐτή ἡ περικοπή τοῦ Ἰωάννου, μᾶς ἔδωσε τήν ὡραιοτέρα ἀνάλυση ἐκ τῶν εἰκόνων τοῦ φυτικοῦ βασιλείου πού βλέπετε στήν Π. Δ. πῶς ἐκεῖ; καί στήν Κ. Δ. εἴδατε πῶς ἐδῶ; τό ἐπισφράγισμα εἶναι θά τό ξαναπῶ, «μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ», στή δική μου τήν ἀγάπη. Κι αὐτή τή θέση, περί «πηγῆς ἀγάπης», γιατί ἡ κληματόβεργα εἶναι ἡνωμένη μέ τόν κορμόν τῆς ἀμπέλου, γι’ αὐτό λέω «πηγή», αὐτή ἡ πηγή τῆς ἀγάπης, θά μᾶς τή δώση εἰς τό ἑπόμενον χωρίον, ἄν προλάβομε νά τό ποῦμε σήμερα. Ὡστόσο ἐδῶ γίνεται λόγος περί ἀμπέλου, πού πολύ συχνά γίνεται λόγος στήν Π. Δ. Ἄλλοτε λέγεται ὁ λαός Ἰσραήλ «ἄμπελος» κι ἄλλοτε «ἄμπελος» λέγεται ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία. Διά τόν λαόν ὡς «ἄμπελος», ἐγράφησαν τά ἑξῆς: «ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῇρας…», ἄμπελον ἀπό τήν Αἴγυπτο μετέφερες. Τί μετέφερε ὁ Θεός ἀπό τήν Αἴγυπτο; Τό λαό Του. Ὁ λαός Του λοιπόν εἶναι ἡ ἄμπελος. «ἐξέβαλες ἔθνη καὶ κατεφύτευσας αὐτὴν·» (Ψαλμ. 79ος , 9) ἔβγαλες, ἔδιωξες ἀπ’ τή γῆ Χαναάν ἔθνη καί ἐφύτευσες ἐκεῖ τήν ἄμπελό σου, τό λαό σου. «ἐκάλυψεν ὄρη ἡ σκιά αὐτῆς καὶ αἱ ἀναδενδράδες αὐτῆς, τά κλαδιά δηλαδή, τὰς κέδρους τοῦ Θεοῦ·», Δηλ. ἁπλώθηκε ὁ λαός σου σ’ ὅλη τήν Παλαιστίνη. Εἴδατε λοιπόν ἐδῶ ὁ λαός παρομοιάζεται μέ μίαν ἄμπελον. Τώρα αὐτή ἡ ἄμπελος - πού εἶναι ὁ λαός - ἄρχισε νά ἀποδίδη πονηρούς καρπούς ἀντί ἀγαθούς. Καί λέγει ὁ Θεός, διά τοῦ προφήτου Ἱερεμίου: «ἐγώ σὲ ἐφύτευσά σε ἄμπελον καρποφόρον πᾶσαν ἀληθινήν·», ἀληθινό ἀμπέλι, καρποφόρο ἀμπέλι. Ἀληθινήν - προσέξτε ὑπογραμμίζω, κάτι ἔχει νά μᾶς πῆ αὐτό - «πῶς ἐστράφης εἰς πικρίαν, ἡ ἄμπελος ἡ ἀλλοτρία»; ( Ἰερ. 2, 21) πῶς λοιπόν ἐσύ ἔγινες πικρό ἀμπέλι, ἀλλότριο ἀμπέλι; Σέ ἄλλον προφήτη, στόν Ἠσαΐα λέει· «ἔγινες ἀμπέλι Σοδόμων καί Γομόρρας», ἀποδίδεις καρπούς Σοδόμων καί Γομόρρας. Ἐσύ ὁ ἀγαπημένος μου λαός. Ἀλλά ἐπειδή αὐτή ἡ ἄμπελος - ὁ λαός - ἀπεδείχθη ψευδής - ἡ λέξις «ψευδής» γιά τήν ἄμπελο εἶναι στόν Ὠσηέ τόν προφήτη - γι’ αὐτό ὁ Κύριος τώρα ἀναλαμβάνει εἰς τόν Ἑαυτόν Του πλέον τήν ἀληθινήν ἄμπελον. Γι’ αὐτό εἶπε: «Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή». Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού προσθέτει τό «ἀληθινή». Δηλ. κοιτάξτε. Ὁ Θεός ἔκανε τόν Ἀδάμ. Ἀπεδείχθη σκάρτος. Ἀναλαμβάνει τώρα ὁ δημιουργός τοῦ Ἀδάμ, ἡ Ἐνυπόστατος Σοφία, ἀναλαμβάνει νά διορθώση τόν Ἀδάμ, στόν Ἑαυτό τῆς. Γίνεται ἄνθρωπος, κι εἶναι ὁ νέος Ἀδάμ. Ἐδῶ ὁ λαός ἀναδεικνύεται ἀπ’ τό Θεό Λόγο ὡραία ἄμπελος, ἀλλά μετεστράφη εἰς ψευδῆ, εἰς ἄμπελον Γομόρρας καί Σοδόμων. Ἀναλαμβάνει τώρα στόν Ἑαυτό του. Εἴδατε ὅλα τά ἀναλαμβάνει στόν Ἑαυτό του ὁ Θεός Λόγος! γι’ αὐτό λέγει, ἐγώ εἶμαι τό ἀμπέλι τό ἀληθινό, ἐλᾶτε νά ἐκκεντριστεῖτε, νά μπολιαστεῖτε σέ μένα. Ὄχι σέ ἀνθρώπινα σχήματα, ὄχι σέ φιλοσόφους, ὄχι σέ σπουδαίους ἀνθρώπους. Ἀπεδείχθησαν μεσ’ τήν ἱστορία ὅλοι αὐτοί ψευδεῖς. Ἐγώ εἶμαι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή. Ἐλᾶτε λοιπόν νά ἑνωθεῖτε μέ μένα. Ἕνωση - προσέξτε! - ὄχι ἠθική, ὀντολογική. Ὅπως τό κλαδί εἶναι ἑνωμένο μέ τόν κορμόν. Κι αὐτή ἡ ὀντολογική ἕνωσις ἐπιτυγχάνεται μόνον μέ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ
Χριστοῦ. Εἴδατε; Μέ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν κοινωνοῦμε, μᾶς προσλαμβάνει κι ἔχομε ἕνωση μαζί του ὀντολογική.
Στή συνέχεια, λέγει, μπροστά μάλιστα σ’ αὐτήν τήν φθορά τῆς ἀμπέλου, ὁ ψαλμωδός τρομάζει. Κύριε, Κύριε! Γι’ αὐτό λέγει: «ὁ Θεός τῶν δυνάμεων, - λέει ὁ ψαλμωδός - ἐπίστρεψον δή, καὶ ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ, γύρνα καί ξανακοίταξε τό ἀμπέλι σου αὐτό, ἀπό τόν οὐρανό, καὶ ἴδε καὶ ἐπὶσκεψαι τὴν ἄμπελον ταύτην καὶ κατάρτισαι αὐτὴν, ἥν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά σου». (Ψαλμ. 79ος , 15) Αὐτό πού ἀκοῦμε ἀπό τόν Ἐπίσκοπο στή θεία Λειτουργία, τό ξέρετε ὅλοι. Τί; Ξαναγύρνα Κύριε, νά ἐπισκεφθῆς τήν ἄμπελον αὐτήν καί νά τήν καταρτίσης (καταρτίζω~κατά + ἀρτιώνω, δηλ. τήν ὁλοκληρώνω), αὐτήν πού φύτευσε ἡ δεξιά σου. Προσέξτε τί εἶναι αὐτή ἡ ἄμπελος; Εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Καί τί σημαίνει «ἐπίσκεψαι», νά ἐπισκεφθῆς αὐτήν τήν ἄμπελον; Ἐδῶ ἔχομε πλέον ὄχι μίαν ἐπίσκεψιν θείας Χάριτος ἀλλά ἐπίσκεψιν ὀντολογικήν, μέ τήν Ἐνανθρώπηση. Καί ἦρθε ὁ Χριστός, καί ἦρθε καί μᾶς ἐπισκέφτηκε. Ἐπεσκέφθη τήν «ἄμπελόν» Του. Καί ὁ σκοπός; Νά τήν καταρτίση, δηλ. νά τήν ἁγιάση.
Ὅλα αὐτά εἶναι πάρα πολύ σπουδαία, ἀγαπητοί μου. Ἀλλά κι ἀκόμη, χρησιμοποιώντας τό φυτόν «ἄμπελος», ἔχομε ἐδῶ μία διόραση μυστική, θά λέγαμε, ὅτι ἀπό τό ἀμπέλι πού εἶναι ὁ Χριστός, θά ἔχομε τό αἷμα Του πού θά μᾶς σώση. Γιατί ὁ Χριστός ἔλαβε, λέει, ἐκ τοῦ γεννήματος τῆς ἀμπέλου, δηλ. τό κρασί, καί εἶπε: «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες·». (Ματθ. 26, 27) Στόν Μυστικό Δεῖπνο. Βλέπετε λοιπόν ὅτι ἔτσι, ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή εἶναι ὁ Χριστός. Καί μή μοῦ πεῖτε ὅτι δέν μπορεῖ νά αἰσθανθῆ κανείς ταυτότητα τῆς Ἐνυποστάτου Σοφίας μέ τόν Ἰησοῦν Χριστόν!
Εὐχαριστῶ πού μέ ἀκούσατε.
203η ομιλία στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης
« Σοφία Σειράχ ».
►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Σοφία Σειράχ " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/sofia-seirax
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40oRvQcJSffpry9_VIhWtola
🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Σοφία Σειράχ».🔻
https://drive.google.com/file/d/15yPd5yULQpwqBdVJzrpusJNL6wa2BczM/view?usp=drivesdk
🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς «Σοφία Σειράχ».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40o1lCOake2wwX61iRYZNi-M
🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Σοφία Σειράχ».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A3%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B1%20%CE%A3%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AC%CF%87.?m=1
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
